nr. 2 ď ž 2012 het magazine voor Elektrocracks
STAP IN JE TOEKOMST!
een initiatief van
INHOUD
nr. 2 ď ž 2012
4
6
Euroskills 2012: Zet hem op, PierreOlivier!
Een niet zo jonge leerjongen
8
de school
VTI Zandhoven
11
het beroep
Nautisch elektrotechnisch installateur
2
INHOUD
Colofon WATT’s UP? is een uitgave van Stroom-Opwaarts, een campagne van Vormelek om jongeren warm te maken voor elektrotechnische opleidingen en beroepen. Stroom-Opwaarts Vormelek vzw Marlylaan 15/8 bus 2 1120 Brussel Tel. 02 476 16 76 Fax 02 476 17 76 www.stroomopwaarts.be info@stroomopwaarts.be
15
Op stap met‌
technicus brandbeveiliging
Stroom-Opwaarts is een campagne die Vormelek voert op initiatief van zijn sociale partners, zijnde de werknemersorganisaties ACV-CSC METEA, ABVV-Metaal en MWB-FGTB en de werkgeversorganisaties FEDELEC, FEE, LVMEB en NELECTRA. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.
18
Elektriciens houden mechanica draaiend
20
En toen sprong de vonk over!
Verantwoordelijk uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Sven Van Baarle
22
breinbreker
24
Heb je z e lf een inter Laat h essant proje info@s et ons wet ct? e t r o om opwaan via r ts .b e
news
3
Een niet zo jonge leerjongen Zijn werkdagen (vier per week) brengt hij hoofdzakelijk door op locatie, bij bedrijven als Sunparks Vielsalm waar Newelec verantwoordelijk is voor de branddetectie, of bij Cockerill, in het kader van een nieuw gebouw, waar hij kabelgoten heeft moeten monteren, contactdozen en schakelaars heeft moeten aansluiten en de stuurkast heeft moeten plaatsen en aansluiten. Hij werkt ook in het atelier, voor klanten die verdeelen stuurborden bestellen, zoals de Opéra Royal (Koninklijke Opera) van Wallonië. De vijfde dag volgt hij theorielessen aan het IFAPME, wat vergelijkbaar is met de Syntra-opleidingen in Vlaanderen. De ploegbaas geeft hem feedback over het gereedschap dat hij het beste kan gebruiken in bepaalde gevallen of over een te verbeteren werkwijze. Een keer per jaar komen de leerkrachten en zijn ploegbaas ter plekke bijeen om onder andere zijn motivatie en leergierigheid te evalueren. “Op menselijk vlak zijn de verantwoordelijkheden het moeilijkst, het leren communiceren en het vinden van je plaats in het bedrijf.”
aan Sébastien heeft meegewerkt, is de nieuwe controleruimte in de cokesoven van Seraing. Vanuit een centrale plek in de fabriek hebben de operators nu een overzicht op de fabriek waar motoren en kleppen aangestuurd worden door PLC’s. Het doel was de verschillende operators, die verspreid waren over de fabriek, op één plaats samen te brengen, zodat ze de honderdveertig units van de cokesoven konden zien. Naast de elektrische installatie op zich, moesten de gegevens worden verzameld en terug ingevoerd om de servers weer te kunnen opstarten. “Het was mijn eerste langetermijnproject. Ik vond het boeiend dat er zoveel verschillende aspecten aan waren en het gaf veel voldoening om er van a tot z aan mee te werken.” “Wat me bevalt aan dit bedrijf, is de goede sfeer op de werkvloer, de toegankelijkheid van de bazen en ik leer hier elke dag bij… ook al zou ik soms nog wat sneller vooruit willen komen.”
“Op technisch vlak gaat het eerder om de benaming van de componenten en materialen, die anders kan zijn dan je hebt geleerd, en ook om het begrijpen van de instructies.” Het belangrijkste project waar4
Sébastien Depont, 22 jaar, leerjongere bij Newelec.
de leerjongere
Newelec is een familiebedrijf dat op dit moment ongeveer 25 kantoorbedienden en een honderdtal arbeiders telt. De belangrijkste activiteit is het ontwerpen, realiseren en onderhouden van elektrische installaties in de industriële sector (Caterpillar, Inbev, Carmeuse, Tihange, …) en de tertiaire sector (ziekenhuizen, rusthuizen). Het bedrijf beschikt eveneens over een atelier voor bordenbouw en een afdeling automatisering en industriële netwerken. Christophe Leclercq, directeur van het bedrijf: “Het aannemen van een leerjongere berustte op toeval. Sébastien is onze eerste leerjongere, maar we zullen er zeker nog meer aanwerven nu we contacten hebben gelegd met het IFAPME.” In tegenstelling tot residentiële elektriciteit is voor industriële elektriciteit een langere en specifiekere opleiding vereist, maar het is die diversiteit aan taken die de leerjongeren ook motiveert: ze krijgen hier zeker niet enkel de ondankbare klusjes toegeschoven, maar krijgen de kans om met alles in aanraking te komen. Hij wordt behandeld als elk ander personeelslid. Hij krijgt opleiding en informatie met betrekking tot de veiligheid en neemt deel aan alle vergaderingen waar de andere werknemers voor worden uitgenodigd.
“In dit familiebedrijf kan het aannemen van leerjongeren een manier van rekruteren worden, als de persoon in kwestie tenminste over goede technische en sociale vaardigheden beschikt. We geven de jongeren alle kansen om ons vak te leren en een contract van onbepaalde duur te krijgen. Maar om competitief te blijven op het gebied van elektriciteit, kan er geen sprake zijn van enkel teren op kennis en ervaring. Ons bedrijf legt dus ook de nadruk op permanente opleiding van de medewerkers gedurende hun gehele carrière. In dit kader hebben we regelmatig contact met Vormelek, een organisatie die bedrijven helpt om steeds de meest geschikte opleiding te vinden.
5
De opleidingsadviseur van Vormelek, Luc Dechany, brengt één keer per jaar een bezoek aan ons bedrijf om informatie in te winnen over het vak, opleidingsprogramma’s aan te bieden en nieuwigheden voor te stellen.
“De relatie met Vormelek is uitstekend en het contact verloopt heel vlot. Vormelek oriënteert zich naar de KMO's, maar ook naar grotere elektriciteitsbedrijven zoals Newelec."
EUROSKILLS 2012 Zet hem op, Pierre-Olivier!
Het Europees kampioenschap voor technische beroepen wordt om de twee jaar gehouden, afwisselend met het wereldkampioenschap WORLDSKILLS. In 2010 was Lissabon aan de beurt, in 2014 wordt het Rijsel, maar nu is EUROSKILLS te gast in Spa-Francorchamps. EUROSKILLS: wat is het? Het doel van de organisatoren van dit evenement is om technische beroepen bekend te maken bij een breder publiek. Zij doen dit door wedstrijden op een hoog niveau te organiseren. Ook streven zij ernaar om wereldwijd het imago van Europa te verbeteren door actuelere opleidingen binnen Europa te stimuleren. EuroSkills wil vooral 3 concepten met elkaar verbinden:
“zien, doen, en informeren”. EuroSkills is dus méér dan alleen een Europese versie van het wereldkampioenschap Wordskills. Tijdens de wedstrijd kunnen bezoekers verschillende demonstraties bijwonen en ook zelf sommige technieken eens proberen onder begeleiding van echte professionals.
EUROSKILLS, de wedstrijd EuroSkills is voor iedereen toegankelijk: alle kandidaten worden beoordeeld op basis van hun individuele prestaties, waarbij ook belang gehecht wordt aan werken in teamverband. Gedurende drie dagen zullen de 460 deelnemers die in Spa-Francorchamps verwacht worden met elkaar strijden voor een gouden, zilveren of bronzen medaille of een medaille voor excellent vakmanschap.
6
EUROSKILLS, de beroepen Niet minder dan 44 beroepen zullen dit jaar vertegenwoordigd zijn, onderverdeeld in 5 categorieën: Creative arts & fashion, Transportation & logistics, Manufacturing & engineering technology, Information & communication technology, Social, personal & hospitality services en natuurlijk ook Construction & building. In de praktijk betekent dit dat de deelnemers van beroep bloemist, steenhouwer, autotechnicus, lasser, automonteur, computergraficus, kok, verpleeghulp of elektricien zullen zijn. EUROSKILLS, de voorrondes Elk land vaardigt de beste technici af om zijn kleuren te verdedigen. In België werden de beste kandidaten geselecteerd via SkillsBelgium. In de categorie elektrisch installateur zijn na 3-daagse voorrondes 3 finalisten uit de bus gekomen: Remi Jossa, Sébastien de Maere D’Aertrycke en Pierre-Olivier Van Isacker. Slechts één van hen zal de Belgische driekleur in Spa gaan verdedigen: Pierre-Olivier Van Isacker (20 jaar) winnaar van de gouden medaille tijdens de nationale voorrondes.
euroskills
Pierre-Olivier Van Isacker, het interview Pierre-Olivier, hoe ben je in de elektriciteit terecht gekomen?
“Eerlijk gezegd, puur toeval want mijn ouders werken in de medische en paramedische branche. In het derde middelbaar was ik nogal schoolmoe en mijn vader had toen een originele straf bedacht. Ik moest van hem drie weken gaan werken: één week in een slagerij, één week bij een drukker en één week bij een elektricien. Zo heb ik de weg naar elektriciteit gevonden.” Kun je in het kort vertellen hoe het daarna is gegaan?
“Ik heb toen besloten om de opleiding voor elektricien te volgen bij het IFAPME (= deeltijds leren). Daarna heb ik ook een opleiding bedrijfsbeheer gevolgd. Vervolgens heb ik een jaar in de bouw gewerkt en nu werk ik sinds een paar maanden bij ORES, een fantastisch bedrijf, waar ik mijn toekomst zie en hoop mezelf verder te kunnen opwerken. Steunt deze onderneming je bij deze wedstrijd?
“Ze staan 100 % achter me, ze beginnen het zelfs al een beetje gewoon te vinden omdat ik vorig jaar al voor België ben uitgekomen tijdens WorldSkills in Londen. Mijn baas heeft me steeds carte blanche gegeven en gezorgd dat ik me helemaal op de wedstrijd kan richten. Dat is natuurlijk goed voor mij, maar ook goed voor het bedrijf.”
7
EuroSkills 2012, de cijfers
27 landen 44 beroepen 460 deelnemers 18 televisieomroepen 500 vrijwilligers meer dan 40.000 bezoekers Meer informatie vind je op ww w.euroskills2012.be
Zie ook
NEWS achteraan!
Spa-Francorchamps, 4 – 6 oktober 2012. Toegang gratis!
O N H C E T DE P I G N E E : TRAILER ? R E D N A ALS EEN Het einde van het schooljaar nadert. Voor de laatstejaars in het voltijds onderwijs betekent dat GIP-tijd! Koen en Lander van het VTI Zandhoven zijn al sinds september bezig aan hun eindwerk: een energiestand bouwen voor de T² Techno Trailer.
8
de school
DE T² Techno Trailer De opdracht voor deze GIP komt vanuit de organisatie achter Techno Trailer en wordt ook door hen gefinancierd. Wat?
De T² Techno Trailer is een trekker met oplegger die techniek op het allerhoogste niveau brengt naar het jonge volkje van het basisonderwijs. De leerlingen van het 5e en 6e leerjaar maken er onder deskundige begeleiding kennis met techniek, technologie en chemie via proefopstellingen, interactieve robots en verschillende activiteiten. Er horen ook tips en materiaal bij voor op school en voor ouders. Door wie?
Wie? Koen en Lander van het zesde jaar Elektrische Installatietechnieken van het VTI Zandhoven.
De T² TechnoTrailer is een samenwerkingsverband tussen Vormelek (elektricitieit), Essencia Vlaanderen (chemie), FTMA (metaalsector), VTI Zandhoven, RTC Antwerpen en de provincie Antwerpen. Het project geniet ook de steun van de Vlaamse Overheid.
Wat? Energiestand voor de T² Techno Trailer Waarom?
Technisch adviseur Roger Verbergt (VTI Zandhoven): “We zijn heel trots op deze GIP. De T² Techno Trailer is mede door een oud-leerkracht van onze school ontstaan. Op 5 en 6 mei was de energiestand van Koen en Lander al in de Techno Trailer te zien.”
“Een project van a tot z uitwerken: het klonk als een hele uitdaging!” Aangezien Koen en Lander goeie vrienden zijn, in elkaars buurt wonen en gedreven zijn, gingen ze de uitdaging samen aan.
9
de school
Het hart van de GIP
Fietsen, waaien of zonnen Koen en Lander steken enthousiast van wal. “We maakten een paneel waarop jongeren experimenteren met energieverbruik. Bij dit paneel horen drie hernieuwbare stroombronnen: een fietsgenerator, een windmolen en zonnepanelen. Het principe is simpel: jongeren schakelen op het paneel één of meer verbruikers in. Ze kiezen uit ledlampjes, spaarlampen en gloeilampen, een koelkast, tv, pc, …. Om deze verbruikers te laten werken, moeten ze voldoende stroom opwekken. Dat kan door te fietsen, de windmolen te laten draaien of de zonnepanelen, euhm, in het zonlicht te zetten. Zo brengen ze het verbruik en de opgewekte stroom in balans. Als je weet dat de fiets ‘maar’ 250 watt kan opwekken, kun je de koelkast en de tv niet tegelijk inschakelen. Jongeren kunnen het verbruik en het vermogen aflezen op een touchscreen in het paneel. Bij overbelasting klinkt er een alarmsignaal en krijgen ze 5 seconden om meer stroom op te wekken of verbruikers uit te schakelen. Als dat niet lukt, valt de hele boel uit.” Aan de fietsgenerator zijn lampen verbonden die gaan branden wanneer je trapt. Met een spanningsmeter en stroommeter wordt het vermogen berekend. De generator bestelden ze in de VS. Want alleen bij dit type zat een spanningsregelaar die zorgt voor constante spanning. Bij de windturbine (gewoonlijk gebruikt op zeilboten) kozen ze voor het laatste nieuwe model, dat nog meer energie kan opwekken. Voor de zonnepanelen wonnen ze bij de leverancier advies in over het meest geschikte type.
Benieuwd wat een automatisatietechnicus doet? Bekijk het beroepenfilmpje op
www.stroomopwaarts.be/leerlin
gen/beroepen
Maar het meest trots zijn Koen en Lander op hun PLC-kast (zie kader), het hart van hun GIP. “In deze kast worden alle waarden verwerkt. 3 weerstanden die overeenkomen met de verschillende vermogens van de verbruikers, simuleren het verbruik van de huishoudtoestellen.” Het plaatsen van alle componenten in de kast en het PLC-programma schrijven zijn volgens Koen en Lander de grootste uitdagingen. Koen en Lander mochten de nieuwe PLCborden die de school bestelde, als eerste uittesten. Schuilt er een automatisatietechnicus in deze heren? “Eerst deze klus tot een goed einde brengen!”
De PLC-kast PLC of Programmable Logic Controller is een elektronisch apparaat met een microprocessor dat op basis van de informatie dat het krijgt van zijn diverse ingangen, zijn uitgangen aanstuurt. In de industrie worden machines over het algemeen aangestuurd met PLC’s. Ze zijn het belangrijkste onderdeel in de automatisering. Hoe de PLC zijn gegevens precies leest, hangt af van de geïnstalleerde interfacekaarten en van de veldbusnetwerken waarlangs verschillende apparaten met elkaar gegevens uitwisselen.
ury j e d van s Tip gaf nog deze
ste jury De enthousia Koen en Lander: raad mee aan nisch dossier h c te t e h g n Bre ! goed in orde jullie hebben t a d n a a n o o T t met andere samengewerkgen (bv. de houtafschoolafdelinet maken van het deling voor h paneel).
10
het beroep
Abdul Mozafari Van Stappen & Cada Scheepselektro NV
Nautisch elektrotechnisch installateur
Klaar voor de vaart 11
Nautisch elektrotechnisch installateur De wind in de zeilen, meer had een schip vroeger niet nodig om het ruime sop te kiezen. Lang vervlogen tijden, en gelukkig maar. Vandaag zitten schepen net als auto’s vol met elektronica om ze een behouden vaart te verzekeren. De installatie en het onderhoud daarvan is specialistenwerk. De officiële naam van zo’n ‘scheepselektricien’: nautisch elektrotechnisch installateur. We bellen Abdul wanneer hij in de auto op weg is naar een volgende opdracht. Twee uur later is de klus geklaard en beantwoordt hij met plezier al onze vragen. De belangrijkste om te beginnen: hoe word je dat, nautisch elektrotechnisch installateur? “Heel simpel, door ogen en oren open te houden en veel te leren van ervaren collega’s. Na mijn algemene opleiding elektriciteit kwam ik tien jaar geleden bij Van Stappen & Cada in dienst, een bedrijf in de Antwerpse haven. Al wat specifiek is voor scheepselektro heb ik in het bedrijf zelf van oudere collega’s geleerd.” Kan je enkele voorbeelden geven van wat jullie concreet doen?
“Radars plaatsen bijvoorbeeld. Dan kan de schipper op een beeldscherm in zijn stuurcabine de vaarroute van andere schepen in detail bekijken. Heel belangrijk, zeker als het donker of mistig is. Of werken aan de elektrische bedrading van de automatische piloot, de hoofdbesturing van schepen. Die moeten perfect werken, anders vaart het schip niet recht. Soms installeren we ook gps-systemen, werken we aan de elektrische componenten van de hydraulische systemen of plaatsen we camera’s, zodat de schipper vanuit zijn stuurcabine een overzicht heeft van heel zijn schip.”
12
het beroep
Wat is er zo specifiek aan de elektrische installaties van schepen?
“Dat ze bestand moeten zijn tegen water. Daarom moet al het materiaal een heel hoge IP-waarde hebben en worden draden soms vertind om ze te beschermen tegen oxydatie of roest. Het zeewater mag de elektrische installaties nooit kunnen aantasten. Daarnaast werken we op olietankers soms met materiaal dat extra beveiligd is tegen explosies.” Wat is het leukste aan de job?
“Zonder twijfel de afwisseling. Elke opdracht is een nieuwe uitdaging. Telkens opnieuw moeten we op zoek naar de oplossing voor het probleem met één doel voor ogen: het schip weer klaar krijgen voor de vaart. Als we aan nieuwe schepen werken gaat het vaak om grote werken en opereren we in team. Maar voor herstellingen aan oude schepen ga ik regelmatig alleen op pad. Dan heb ik een grote verantwoordelijkheid. Onlangs was ik voor twee dagen in Frankrijk, voor een boot die al twee jaar aan de ketting had gelegen. Samen met de schipper heb ik alles weer aan de praat gekregen. Dan mag je best fier zijn op je werk, vind ik.” Krijg je soms ook de kans om zelf mee te varen?
“Soms wel. Wanneer we bijvoorbeeld aan de pilootbesturing gewerkt hebben, is het belangrijk om een proefvaart te maken om na te kijken of het schip wel helemaal recht vaart. Dan mogen we een eindje mee de Schelde op.”
Wil je Abdul in actie zien? Bekijk het filmpje op www.stroomopwaarts.be/leerlin
13
gen/beroepen
Nautisch elektrotechnisch installateur
Gezocht: nautisch elektrotechnisch installateur (m/v) Johnny Van Stappen heeft acht techniekers zoals Abdul in dienst en bevestigt wat wij al vermoedden: dat er heel wat kansen liggen voor iedereen die na zijn algemene opleiding elektriciteit op schepen aan de slag wil. Vanzelfsprekend zijn de meeste bedrijven in deze sector in de buurt van havens te vinden. Wat doe je precies? Je bekijkt welk materiaal het meest geschikt is en zoekt de beste plaats voor de bekabeling en de componenten. Je leest de schema’s, zoekt het materiaal bij elkaar en gaat aan boord van het schip. Je installeert kabels, kabelgoten, detectoren, schakelaars, kasten, transformatoren en andere componenten. Bij herstellingen spoor je problemen op en vervang je onderdelen indien nodig. Je sluit alles aan en test of de installatie werkt. Je voert eventueel bijkomende testen uit rond de veiligheid en de isolatie van het materiaal. Je informeert de schipper over de werking van de installatie. Je gaat mee op proefvaart om de goede werking van de geïnstalleerde systemen na te gaan.
Benieu wd na meer bar nog e ro e p e www.s Surf naar n? t r o om en bekopwaarts.b e beroep ijk de enfilm pjes!
14
Op stap met…
DE ORANJE EN DE RODE Watt’s Up heeft een afspraak. Waar? In de Overpoortstraat in Gent, een straat vol studentencafés. Wanneer? Kort na de middag. De meeste cafés zijn nog leeg. Met? Pieter Himpe, volop bezig met de installatie van een branddetectiecentrale in een studentenkot.
15
Technicus Brandbeveiligingssystemen
We slalommen tussen werkbakken vol slijpschijven door de smalle traphal. Overal ligt stof van net geplaatste gipswanden. In alle kamers priemen grijze, oranje en rode elektriciteitskabels uit plafonds en muren. Het team in actie is dat van Elektro Himpe uit Waregem. Pieter leidt ons rond in zijn vakgebied: dat van de oranje en de rode kabels. First things first. Hoe ben je hier beland?
Vorig jaar zat ik nog op de schoolbanken, in het zevende jaar Stuur- & Beveiligingstechnieken. Daarnaast volgde ik bij Syntra West een reeks opleidingen rond het plaatsen van veiligheidsinstallaties. Daardoor heb ik nu de nodige diploma’s en ben ik erkend installateur. Sinds september werk ik deels in het bedrijf van mijn vader en deels als zelfstandige, met die erkenning op mijn naam. Meestal plaats ik elektronische inbraakalarmsystemen bij bedrijven. Maar in appartementen of zoals hier in studentenkoten gaat het om branddetectie-installaties. Moet iedereen een branddetector in zijn huis hangen?
In een gewoon huis ben je niet verplicht, al is het wel aan te raden. Met brand kan je niet voorzichtig genoeg zijn. Maar iemand die zijn huis wil verbouwen en verhuren aan studenten, is in de meeste gemeenten wel verplicht om het gebouw behalve met een veilige, gekeurde elektrische installatie ook uit te rusten met rookmelders en een brandmeldcentrale.
Recent besliste het Vlaams Parlement trouwens dat vanaf 1 januari 2013 ook alle huurwoningen moeten voorzien zijn van een rookmelder. Rookmelders hang je aan het plafond?
Inderdaad. Wist je trouwens dat het grootste gevaar bij een brand niet de vlammen zijn, maar de giftige rook? Je stikt vooraleer de vlammen je bereiken. Want rook is lichter dan lucht, stijgt naar het plafond en vult de ruimte van boven naar beneden. Om tijdig de rook te ontdekken, moet een rookmelder zo hoog mogelijk gehangen worden, aan de plafonds van traphallen en kamers. Er zijn rookdetectoren op batterijen die 5 of 10 jaar meegaan en die gewoon gemonteerd, maar niet aangesloten moeten worden. Maar in situaties zoals deze is het verplicht om te werken met detectoren die aangesloten zijn op een alarminstallatie. Ik zie rode en oranje kabels?
Rood is de kleur van kabels die getrokken worden voor branddetectieinstallaties. Wij plaatsen hier optische rookmelders. Als de laserstraal
16
door de rook onderbroken wordt, gaat een signaal naar de alarmcentrale beneden in de trappenhal. Eerst is er een ‘vooralarm’, enkel in de centrale. Bewoners kunnen dit vooralarm afzetten, wij programmeren hoe lang het duurt. Maar in een groot huis zoals dit met veel verdiepingen moeten we verschillende sirenes plaatsen. Wanneer niemand op het vooralarm reageert, beginnen die lawaai te maken. De leidingen naar die sirenes zijn brandvertragende, oranje kabels. Die moeten een uur kunnen weerstaan aan de vlammen. Dit is ongetwijfeld een job met toekomst?
Ik ben natuurlijk nog maar net aan de slag, maar ik denk het wel, ja. De vraag naar inbraakbeveiliging zal niet dalen en de wetgeving rond brandveiligheid zal ongetwijfeld nog strenger worden. Het is een toffe job, want uiteindelijk geef je mensen een veilig gevoel. En het is ideaal samenwerken met mijn vader. Zijn team de bekabeling, ik de veiligheidsinstallatie!
Op stap met‌
Pieter Himpe Uit Waregem Bijna 20 Expert in brand- en inbraakinstallaties
17
Wanneer elektriciens ook mechanica draaiende houden Ronald Vanderborght, hoofd van de werkplaats van de afdeling Residentiële Elektriciteit op het Collège Technique Saint-Jean in Waver, leidt ons door zijn afdeling: “Dit is de werkplaats waar onze leerlingen gewoonlijk werken. Het gaat hoofdzakelijk om houten wanden waarop ze contactdozen, schakelaars en dergelijke plaatsen. De lagere jaren installeren opbouwmateriaal, terwijl de vijfdejaars met inbouwmateriaal werken. Ze bedraden er ook schakelkasten.” Een werkplaats dus, ja, maar wel een lege werkplaats. Blijkbaar kunnen we de leerlingen aan de andere kant van de straat vinden, in de… werkplaats mechanica!
Maxime, Bryan, Sébastien, Kévin en Jonathan, alle vijf vijfdejaars Residentiële Elektriciteit, zijn bezig op een ‘echte’ werf in hun eigen school. Bedoeling is om de verouderde lokalen van de werkplaats mechanica weer aan de voorschriften te laten voldoen. Na de werkzaamheden moet de elektriciteit op alle punten overeenstemmen met de voorschriften van het AREI (Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties). Concreet betekent dit de bestaande installatie gedeeltelijk demonteren, wat niet waterpas is waterpas maken, kabels opnieuw aansluiten, bevestigingsbeugels op de juiste afstand monteren… Er moeten ook nieuwe kringen worden toegevoegd, en nieuwe beveiligingen voor elke kring. Overbo-
Bryan Dumoulin, 18 jaar:
“Vroeger moest de zekering worden vervangen wanneer die sprong. Tegenwoordig, met de automaten, hoef je de schakelaar alleen maar weer aan te zetten. Het is een beveiliging tegen kortsluiting en overbelasting.”
Maxime Boitchuk, 19 jaar: “Er zaten stopcontacten en verlichting op dezelfde zekering, dus moesten we alles scheiden om de installatie opnieuw te kunnen dimensioneren.“
18
dige onderdelen, zoals aftakdozen, worden verwijderd om de installatie eenvoudiger te maken. Maxime en Bryan werken aan de verdeelkast, die ook vervangen moet worden, want de aarding was doorgeknipt. En de zekeringen worden vervangen door automaten. Sébastien plaatst kabels met behulp van een laserwaterpas, terwijl Kévin en Jonathan kabels trekken in buizen die de twee delen van de werkplaats verbinden.
Waarom studeer jij elektriciteit ?
Opgelet! Elektriciteitswerkzaamheden kunnen niet worden uitgevoerd zonder essentiële veiligheidsregels te volgen. Er zijn de basisveiligheidsregels, zoals de PBM’s (Persoonlijke Beschermingsmiddelen), dat wil zeggen dat in sommige omstandigheden een helm, een veiligheidsbril of veiligheidsschoenen gedragen moeten worden. Daarnaast zijn er ook de veiligheidsvoorschriften die afhankelijk zijn van de aard van de werkzaamheden. Alle kleine werkzaamheden op hoogte moeten bijvoorbeeld worden uitgevoerd op een ladder of een trapladder… niet op een krukje dat op een stoel staat die op een tafel is gezet… Tijdens het werken op een stelling mag je bijvoorbeeld niet boven een bepaalde hoogte gaan zonder een veiligheidsharnas te dragen. Meneer André, leerkracht elektrotechniek in de derde graad Tijdens het werken aan een elektrische installatie, moet uiteraard allereerst de spanning worden uitgezet, wat te controleren is met een multimeter. Daarna wordt het werk uitgevoerd en vervolgens wordt de installatie weer in werking gesteld. We hebben nog nooit een ‘elektrisch’ ongeval gehad. Maar kleine verwondingen, snijwonden, dat gebeurt al eens.
Sébastien Modave, 19 jaar: “Een laserwaterpas is een apparaat dat bevestigd is op een statief en dat dient om onderdelen op één lijn te brengen, om de dingen recht te zetten, zoals buizen of dozen. Wanneer de luchtbel zich in het midden bevindt, wil dat zeggen dat de laser recht is. Er verschijnt dan een licht op het plafond of op de muur en het volstaat de door de laser aangegeven lijn te volgen en op dezelfde plaats een streep te trekken. Datgene wat je daarna monteert op de streep, is dan recht.“
Wanneer de leerkrachten terugkeren naar de schoolbanken…
En de stages?
Om de kennis op peil te houden, volgen de leerkrachten permanent bijscholing, bijvoorbeeld over nieuwe technologieën, zoals domotica. Het gaat om niet verplichte opleidingen in groepen met maximaal 10-12 deelnemers. Daarnaast bestaan er tweejaarlijkse verplichte opleidingen. Het kan gaan om informatica, hulp bij het bijhouden van elektronische cijferlijsten of ondersteuning bij CAD (computer-aided design).
De leerlingen volgen in het zesde jaar gedurende drie korte weken een stage. Meneer André: "Bedrijven zijn vaak verbaasd dat er niet meer stages zijn. De leerkrachten en leerlingen vragen er ook om."
Een goed verstaander…
Jonathan Rendez, 17 jaar: “Ik hou van de praktische kant: boren, de kabels trekken, buizen plaatsen.“ Kevin Renier, 18 jaar: “Wat me bevalt aan elektriciteit, is de theorie achter elke handeling.”
19
En toen sprong de vonk over… Soep leren maken was niets voor haar. Imke Dekeyzer (21 jaar) koos voor elektrotechniek en specialiseerde nog een jaar in stuur- en beveiligingstechnieken. ‘Ik amuseer mij vree goe’, zegt ze over haar job.
20
en toen sprong de vonk over
Een elektrotechnicus (M/V) vertelt over haar passie voor het vak Altijd bijleren Het lijkt of ze een scoubidou aan het maken is, maar elektrotechnici weten wel beter. In de inkom van een nieuwbouwwoning staat Imke op een trapje voor de centrale kast van het beveiligingssysteem. Zorgvuldig stript en torst ze de veelkleurige draden. ‘Een beetje saai werk’, geeft ze toe. ‘Maar die voorbereiding is nodig. Er komt naast het moederbord nog een extra module in deze kast. Nog meer reden om te zorgen dat alles netjes is.’ Eerst heeft ze de zonelijst opgesteld. Ze weet perfect welke kabeltjes bij de woonkamer en welke bij de inkom horen. Zo meteen sluit ze ze aan op de print en dan kan ze beginnen programmeren. Tot nu toe deed ze dat via de klavieren van het beveiligingssysteem, maar vandaag zal ze het met de laptop doen. Daar heeft ze gisteren een hele dag opleiding over gekregen. ‘Ik leer nog voortdurend bij’, zegt Imke. ‘Dat maakt mijn werk net zo boeiend.’
niet met mijn voeten Imke Dekeyzer, 21 jaar, moesten spelen. Ik installateur in een beveiligingsbedrijf: kan mijn mannetje staan.’ Marc, Imke’s ‘Ik heb al heel wat bereikt en baas, komt erbij staan. ben nog volop aan het groeien.’ ‘Gelukkig is het niet zo’n meisje met roze nagellak’, grapt hij. ‘Maar ze is wel een uitgereikt certificaat hebben dat je echt meisje hoor. Ons bedrijf is rekan behalen door het volgen van een delijk bekend omdat we een meisje zevende jaar stuur- en beveiligingsin dienst hebben. Imke heeft bij ons technieken en om de 5 jaar bijschostage gelopen, we zagen meteen len. Marc Van den Broecke heeft het dat ze veel talent had. Toch hebben niet gemakkelijk om zo’n mensen te we even geaarzeld voor we haar in vinden. Hij heeft al een jaar lang een dienst namen. Sommige klanten vacature openstaan. Daarom verkunnen nogal macho zijn. Als Imke laagde hij de norm voor sollicitanten. ergens hoog op moet klimmen om Ook zonder de specialisatie kan je bij iets te installeren, willen ze het al hem aan de slag. Hij betaalt de extra van haar overpakken. Veel klanten opleiding die ook wettelijk verplicht staan te kijken als de elektricien is. Een aanrader! ‘Als technieker in die aan hun deur staat een meisje een beveiligingsbedrijf heb je een blijkt te zijn. Maar het is vaak net luxeleven’, zegt Marc, ‘want je hebt een voordeel: meisjes verzorgen de enorm veel vrijheid.’ afwerking vaak beter dan mannen.’ De max Imke knikt: ‘Ook al kijkt een klant in Het coolste wat Imke de voorbije tijd het begin wat vreemd, vaak zegheeft gedaan? ‘Verleden week hebgen ze achteraf: ik ben blij dat jij de Een echt meisje… ben we in een bedrijf 19 IP-camera’s installatie gedaan hebt.’ ‘Mijn ouders zagen het eerst niet geïnstalleerd. Die camera’s leveren zitten dat ik voor deze richting koos’, Goedgekeurd door een fantastisch beeld op. Ze zijn veel vertelt Imke. ‘Dat was niets voor binnenlandse zaken moeilijker om te installeren en te meisjes.’ Maar Imke zette door. In ‘Op mijn rug staat wat ik doe’, grapt programmeren, een echte uitdaging. het tweede middelbaar schakelde Imke. En dat klopt. Alarmsystemen, Dat het op het einde allemaal prima ze over van sociaal technische naar branddetectie, toegangscontrole, werkt, is erg leuk.’ elektrotechniek. ‘Ik wou altijd met camerabewaking, videoparlofonie, Drie redenen… mijn handen werken, dat vind ik brandkasten staat in gele letters op … waarom Imke haar werk geweldig leuker dan soep maken. Ik wil ook de zwarte polo van VDBS, het bedrijf graag doet: mijn eigen huis kunnen bouwen waar ze voor werkt. Voor deze specien zoveel mogelijk zelf doen.’ Imke alisatie heb je een certificaat van het ‘Alles is voortdurend in evoluwas het enige meisje in haar klas. ministerie van Binnenlandse Zaken tie. Ik werk nu een jaar en ne‘Best wel spannend’, zegt ze. ‘Maar nodig. En je moet aan strenge eisen gen maanden voor dit bedrijf de jongens leerden al snel dat ze voldoen. Je moet minien leer nog elke dag bij. Dat is mum 18 jaar zijn, burger boeiend.’ zijn van de Europese ‘Het werk is heel afwisselend, Unie, geen veroordeling nu eens zit je in een bedrijf te hebben van langer dan als werken, dan weer, zoals vantor sec de in om en ard Voorwa 6 maanden en je mag daag, in een woning.’ - gek genoeg – de voorinstallateur te mogen werken: ‘Ik heb al in heel Vlaanderen bije 5 jaar niet bij politie ie burger zijn van de Europese Un gezeten. Behalve Limburg, hebben gewerkt. Voor maar daar gaan we volgende zijn r jaa 18 de erkenning moet je minimum week heen.’ een door het ministerie van
geen veroordeling hebben langer dan 6 maanden de laatste 5 jaar niet voor de politie gewerkt hebben
Wil je een collega van imke in actie zien? Bekijk het filmpje op en www.stroomopwaarts.be/leerlingen/beroep > technicus inbraakbeveiligingssystemen
21
breinbreker
Een aardige contactdoos “Hier is het, zie.” Mijn oma wijst naar de nieuwe contactdoos, die haar buurman Walter onlangs heeft geplaatst. Toen ik haar twee weken geleden belde, vertelde ze me dat de doos stuk was, maar dat Walter haar wel zou helpen. “Oma, laat mij dat doen: ik ben gediplomeerd elektricien”, zei ik. “Maar Walter is heel handig, hoor.” Ik drong nog aan, maar oma hield voet bij stuk. Nu sta ik hier te kijken naar die gloednieuwe contactdoos. “Dat heeft Walter mooi gedaan, hè.” – “Ja oma, da’s netjes geïnstalleerd.” – “En het is veiliger dan vroeger. Want het is een aardige doos nu. De vorige was nog van de oude stempel, niet aardig.” – “Oma, het is geaard, met aardig heeft dit niks te maken.” – “Jaja, weet ik veel hoe dat allemaal heet. Maar jongen, zeg eens, wat vind je ervan? Eerlijk?” Wat wordt mijn antwoord? o Maar hier màg helemaal geen geaarde contactdoos geplaatst worden: er is geen aardingdraad om de doos op aan te sluiten. o Goed van Walter dat hij een niet-geaarde doos vervangen heeft door een geaarde. Want wie kan er nu iets op tegen hebben dat je de situatie verbetert? o Knap, op dit type contactdoos passen alle soorten stekkers!
22
BREINBREKER
Differentieelinrichting Toen mijn buurman PV-panelen op zijn dak had laten leggen, kwam hij langs om toch even mijn mening te vragen. Zelf had hij horen zeggen dat hij bij de plaatsing van PV-panelen moest opletten voor zijn differentieelschakelaars. Vermits hij nu zelf energie gaat opwekken, kan het zijn dat zijn differentieelschakelaars niet meer voldoen. Toen hij de installateur van de panelen hierover aansprak, bleek dat maar een storm in een glas water. “Geen probleem”, zei zijn installateur. Hoe zit dat nu eigenlijk? o De waarde van de differentieelschakelaars blijft gewoon 300mA en 30mA zoals in het AREI is voorgeschreven. o We moeten inderdaad de hoofddifferentieel vervangen door één van 100mA. o De gevoeligheid blijft ongewijzigd, wel is de waarde van de stroom dat dit toestel kan uitschakelen van belang. Voorbeeld: 25A, 40A, 63A,… Dit zal afhangen van de plaats van de PV-panelen in de installatie. o Geen van de drie.
Benieuwd naar de oplossingen?
s.be/ www.stroomopwaart r leerlingen/breinbreke
23
NeWS
Ga naar Euroskills 2012 ! Euroskills? Dat is een Europese beroepenwedstrijd die dit jaar op Belgische bodem wordt georganiseerd, en wel op het beroemde racecircuit van Spa-Francorchamps ! Van 4 tot 6 oktober strijden er 450 jongeren uit alle windstreken om de allerbeste in hun beroep te zijn. Er worden duizenden bezoekers verwacht. Er zijn ook workshops en een heus beroependorp om te ontdekken. Toegang is gratis. Je inschrijven kan vanaf eind mei individueel of met de school via de website. Kijk op www.euroskills2012.be
ELEKTRO CHALLENGE, and the winner is… 2012
Op 22 mei vond voor de zesde keer de finale van de Elektro Challenge plaats in AREA 42 in Brussel. Wel 129 elektrotechnische scholen en opleidingscentra uit het hele land schreven in en stuurden hun beste leerlingen naar de provinciale preselecties. Daaruit kwamen 30 finalisten (residentiële en industriële elektriciteit), die het tegen elkaar mochten opnemen in state-of-the-art proeven. Maar wie heeft er nu gewonnen? Kijk daarvoor snel op de site www.stroomopwaarts.be/leerlingen/elektro_challenge. Je vindt daar ook een fotoverslag terug van de spannende finale.
Wat vind jij van dit nummer van WATT’s Up? Heb je zelf een interessant idee voor een artikel? Of wil je graag met je klas in WATT’s Up? Laat het ons weten op info@stroomopwaarts.be.
24