Talo tailerra
El Pobaleko Burdinola
Baina... zer da taloa? ď Š Euskal Herrian
artirinaz eginiko ogi tradizional mota bat da taloa. ď Š Haren itxurak, Erdialdeko Amerikan egiten diren opiltxoak, ekartzen dizkigu gogora.
Nondik heldu zaigu artoa? ď Š Artoa Amerikatik
ekarria da. ď Š Euskal Herrian XVI. mendeaz geroztik landatu izan da, patata, tomatea, indaba, piperra edota kakaoa bezalaxe. ď Š Beraiek ere handik ekarri ziren eta!
Zenbait arto mota “avinao” (gorri kolorekoa)
etxekoa (alerik handiena
duena) arto artatxikia (irin gehiago baina kalitatea txikiagokoa ematen zuena ) artaberdea (animalien pentsurako) edo plata izenekoa (Argentinatik ekarrita)
Geure errotan, artoa irin bilakatzen da! Peskantea edo garabibesoa harriak altxatzeko Aska irina biltzeko
Tobera artaleak lagatzeko Gainarria
Azpiarria Turtukoia gainarria birarazten duena
Kanoia, bertotik ubideko ura sartzen da
Zelan egiten da taloa? Osagaiak : artirina, ura eta
gatza. Artesa batean irina jarri eta ura gutxika bota orea trinkotu arte. Orea egoten laga 30 minutuz. Ore-bolatxoak egin eta zanpatu harik eta opila mehea lortu arte. Plantxa berotuan opila ipini eta alde bietatik egin txigortu arte.
Lehen taloa zen‌ ď Š XIX. mendera arte,
taloa ohiko ogia zen baserrietan, eguneroko jakia, esnetan bustia edo txorizo zein hirugiharraz betea jaten zena.
Gaur egun taloa ‌
ď Š Ez da hain ohikoa gure etxeetan, baina azoka askotan jan
dezakegu.
Eta taloaz gainera ‌
ď Š Artirinaz arto-ogia
egiten zen, bai eta esnearekin batera jaten ziren morokila edota artahiak.
Ba dakizu zer den ‌? ď Š Hizteginoa:
Talo-burdina. Taloak maneiatzeko burdinazko pala kirtenduna da. Talo-ohola. Taloari forma emateko egurrezko ohola da. ď Š Esaera zaharrak dio : Talo beroak gazta du jaki; hori edonork daki
Eta orain dakiguna jakinda ‌ Goazen, bada, taloa egitera!