9
Κυριακή 11 Ιουλίου 2010
Το νέο Μουσείο N. Καζαντζάκη «Είναι δύσκολο να εγκιβωτίσεις το έργο ενός τέτοιου διανοητή σε λίγα τετραγωνικά μέτρα» ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΗ ΜΕΛΙΚΗ
Σ
ε ένα χώρο που αρχιτεκτονικά και µουσειακά, παρά τις όποιες φιλότιµες προσπάθειες των συντελεστών του µε ντιζαϊνάτες λύσεις και προτάσεις, αποδείχτηκε µικρός για να χωρέσει το έργο ενός τεράστιου συγγραφέα, όπως ο Νίκος Καζαντζάκης, έγιναν τα εγκαίνια του νέου φερώνυµου µουσείου, παρουσία πολιτικών και ανθρώπων του πνεύµατος και της τέχνης, στο χωριό Μυρτιά του Ηρακλείου Κρήτης. Η συµµετοχή πολιτικών και ανθρώπων των γραµµάτων και των τεχνών ήταν σηµαντική αλλά, όπως επισηµάνθηκε, όχι τόσο ιδιαίτερη όπως εκείνη πριν από 27 χρόνια, το 1983, όταν είχε εγκαινιάσει το πρώτο µουσείο η Μελίνα Μερκούρη, παρουσία του Οδυσσέα Ελύτη, του Αντώνη Πυκνά και παραστατικά τα εκθέματα στο μουσείο Σαµαράκη και άλλων πολλών και µεγάλων του πνεύµατος και της τέχνης. Πράγµα που εύστοχα επισήµανε ο κ. Αλαβάνος, µιλώντας στην τελετή των εγκαινίων. Συνδέοντας τα πρώτα εγκαίνια µε τα πρόσφατα του νέου αυτού µουσείου, µέσα από την αναδροµή και τη σύγκριση, φάνηκε ότι η Ελλάδα και ο πνευµατικός της κόσµος φτωχαίνουν όλο και περισσότερο. Πέρα από την πυκνή παράθεση των εκθεµάτων και τους λόγους των πολιτικών, δύο ήταν τα βασικά θέµατα που βάραιναν την ατµόσφαιρα και, δυστυχώς, δε συζητήθηκαν όσο θα ’πρεπε, καθώς όλοι οι οµιλητές αρκέστηκαν να αναφερθούν στη µεγάλη σηµασία του µουσείου και στο πόσο αντάξιο είναι του µεγάλου συγγραφέα. Το πρώτο ιδιαίτερο και σηµαντικό ήταν ότι, δυστυχώς, ούτε το µουσείο ούτε κάποιος εκδοτικός οίκος µπορεί να εκδώσει τα βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη, αφού τα πνευµατικά δικαιώµατα Ο πρόεδρος του μουσείου, Γ. Γραμματικάκης, στον εξωτερικό χώρο με το σκηνικό της συναυλίας κατέχει ο θετός γιος της Ελένης Καζαντζάκη και δεν τα παραχωρεί τόσο εύκολα. Αυτό, σύµφωνα µε το νόµο περί πνευµατικής ιδιοκτησίας, σηµαίνει ότι θα πρέπει να περάσουν εβδοµήντα χρόνια από το θάνατο του συγγραφέα για να µπορέσουν να αποδεσµευτούν. Δηλαδή, αυτό χρονικά ορίζεται στο 2028, αφού ο Νίκος Καζαντζάκης πέθανε το 1957 στο Φράιµπουργκ της Γερµανίας. Το δεύτερο µεγάλο θέµα, το οποίο και έθιξε ο σηµερινός δήµαρχος του δήµου που φέρει το όνοµα του µεγάλου συγγραφέα, Ρούσσος Κυπριωτάκης, είναι ότι, σύµφωνα µε τον «Καλλικράτη», καταργείται ο δήµος Νίκος Καζαντζάκης και εντάσεται στο δήµο Αρχανών. Αυτό µπορεί να µην έχει και τόσο µεγάλη σηµασία, όσον αφορά όµως τις επανεκδόσεις των έργων του Νίκου Καζαντζάκη, τα οποία λείπουν από τα βιβλιοπωλεία, είναι ένα ζήτηµα ιδιαίτερα σηµαντικό. Μεγάλη και η αξιοποίηση του ψηφιακού υλικού
Το κτίριο Κοινή υπήρξε η διαπίστωση ότι τελικά το κτίριο - µουσείο αποδείχτηκε µικρό. Εύστοχα, ο υπουργός Εθνικής Αµυνας, Ευάγγελος Βενιζέλος, στο σύντοµο χαιρετισµό του το επισήµανε, λέγοντας µεταξύ άλλων: «Είναι δύσκολο να εγκιβωτίσεις τον Νίκο Καζαντζάκη σε ένα κτίριο λίγων τετραγωνικών µέτρων. Ο Καζαντζάκης δε χωράει σε καµιά περιγραφή, έκθεση, απεικόνιση, λογοτεχνική, φιλολογική, ιδεολογική ή πολιτική συζήτηση. Αποτελεί µια παγκόσµια εµβληµατική προσωπικότητα, η οποία ανοίγει τις πύλες του ελληνικού πολιτισµού µε ένα σύγχρονο τρόπο. Σε µια περίοδο κρίσης έχει σηµασία να χρησιµοποιούµε όλα µας τα επιχειρήµατα για την ανόρθωση του ονόµατος της Ελλάδας». Ακόµη, ο πρόεδρος του µουσείου, Γιώργος Γραµµατικάκης, έδειξε ιδιαίτερα χαρούµενος που τα εγκαίνια έγιναν µε λαϊκό τρόπο και πράγµατι υπήρχε συµµετοχή των κατοίκων και του κόσµου της περιοχής. Οµως, κάνοντας ρεπορτάζ στην πλατεία της Μυρτιάς και στους δρόµους του χωριού, αφού έσβησαν τα φώτα και τα µεγάλα λόγια κι όταν πλέον µάζευαν τα τραπέζια και τα καθίσµατα οι χωρικοί, διαπίστωσα ότι η ανησυχία τους ήταν για το αύριο. Το αύριο του µουσείου και τη σχέση τους µε αυτό, εννοώντας φυσικά το πόσο θα συµβάλει µε την επισκεψιµότητα των φίλων του Νίκου Καζαντζάκη στην τοπική οικονοµία, η οποία έτσι κι αλλιώς δοκιµάζεται. Αίσθηση έκανε η σύντοµη, πλην όµως ιδιαίτερα σηµαντική, οµιλία του καθηγητή και διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Αγγελου Δεληβορριά, ο οποίος µε θλίψη διαπίστωσε ότι πολλές προσωπικότητες της χώρας δεν έχουν βρει τη στέγη που τους αξίζει, αντίθετα µε ό,τι συνέβη µε τον Καζαντζάκη στην Κρήτη. Πιο προσωπικός και ιδιαίτερος ο λόγος της βαφτισιµιάς του Νίκου Καζαντζάκη, της ποιήτριας Κατερίνας Αγγελάκη-Ρουκ. Τα πολυποίκιλα εκθέµατα που αναµένουν τους επισκέπτες και µελετητές του έργου του Καζαντζάκη είναι χειρόγραφα και σηµειώσεις του, δείγµατα αλληλογραφίας µε µεγάλους στοχαστές, πολιτικούς και λογοτέχνες της εποχής του, πρώτες εκδόσεις των έργων του στα ελληνικά και άλλες γλώσσες, αρχείο Τύπου 45.000 άρθρων, σπάνιο φωτογραφικό υλικό, ηχητικό αρχείο που περιλαµβάνει µοναδικά ντοκουµέντα, αρχείο κινούµενης εικόνας και πολλά άλλα σηµαντικά καταπιστεύµατα από τη ζωή και το έργο του µεγάλου συγγραφέα. Το πρόγραµµα περιελάµβανε και µια µοναδική βραδιά µε τη Μαρία Φαραντούρη, η οποία µέσα από ένα προσεκτικά επιλεγµένο ρεπερτόριο µε έργα Θεοδωράκη και Χατζιδάκι απέδειξε ότι όσο περνούν τα χρόνια η φωνή της µοιάζει µε παλιό καλό κρασί.