ભીલ આદિવાસી મૌખિક ગીતકથા - કથાગીતો – ભગવાનદાસ પટેલ by Ekatra Foundation

ºe˜ ykrÀ kMke

{kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

(Mkt äƒÌk kkX yLku y«ﬁkMk)

Mkt kkÀf

zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜

¯kwshkÌk MkkrnÌﬁ yfkÀ{e

¯kktƒeLk¯kh

Bhil Adivasi Maukhik Gitkatha-Kathagito

Edited by Dr. Bhagvandas Patel, Published by Gujarat Sahitya Akademi, Gandhinagar

ISBN : 978-93-93777-08-9

´Ìk : 300

´⁄k{ yk ]r•k : 2022

k]c : 34+384=418

{q’ﬁ : Y. 310-00

´fk˛f zkÏ. sﬁuLˇÆMkn ÚÀ

{nk{k k, ¯kwshkÌk MkkrnÌﬁ yfkÀ{e, yrº˜uæk¯kkh º Lk, Mkuıxh-17, ¯kktƒeLk¯kh-382017, VkuLk : (079) 23256798

Email : gsagandhinagar@gmail.com

{wˇf r¢ªLkk ¯k˙krVıMk 966, Lkkh˝ kwhk sqLkk ¯kk{, Lkkh˝ kwhk, y{Àk kÀ-380013 {ku. 9898659902

E-mail : krishnagraphic1980@gmail.com

yÊﬁ˚kM⁄kkLku⁄ke...

ëºkhÌkeﬁÌkkíLkk ´Ák§ ykƒkh Mkk⁄ku ˜kufMkkrnÌﬁLkwt

Mkt˛kuƒLk ⁄kE ˛fu Ìku k ˝k ykƒkh Au, MkLÀºkuo Au. k˝

yk k˝u Ìﬁkt {kuxkºk¯kLkk r ÓkLkku krh[ﬁe ´ºk nuX§

ëykﬁkuo ºkhÌk{kt RÌkh M⁄kkLkkuyu⁄ke yk‘ﬁk nÌkkíLkk

º˙{˝ksLkf yrº´kﬁ⁄ke ˛Y fhu Au yLku ÌkuLku ˜eƒu k[f

º˙r{Ìk ⁄kkﬁ Au.

º¯k kLkÀkMk kxu˜ yk k˝k ˜kufMkkrnÌﬁLkk Mkk[k

y⁄ko{kt Mkt˛kuƒf-Mkt kkÀf-yk˜uæf Au. ¯kwshkÌk MkkrnÌﬁ

yfkÀ{e Ìku{Lkkt yk kwMÌkfLku ´fkr˛Ìk fh k{kt ykLktÀLkku

yLkwº fhu Au.

yÊGk˚k ¯öshkÌk MkkrnÌGk yfkÀBke

´fk˛feﬁ

¯kwshkÌkLkkt ir ÊﬁMkºh MkktMf]rÌkf khMkkLku ykrÀ kMke

MkktMf]rÌkf ƒhkunhu ƒw Mk{]rÿ Ák˚ke Au. ykrÀ kMke Mk{ksu

kkuÌkkLke ºkªkk, ºqªkk, ºkusLk, {u§k, f˜k, ¯keÌk-Lk]ÌﬁkuLkkt

{kÊﬁ{⁄ke yk MkktMf]rÌkf khMkkLku S tÌk hkœﬁku Au. ykrÀ kMke

MktMf]rÌk{kt {kiræf heÌku ¯k kÌkk ¯keÌkkuLkwt yLku£ {n• Au. yk k˝k ykrÀ kMkeykuLku yk ¯keÌkku-f⁄kkyku {k k ftXM⁄k s

Lk⁄ke, ”ÀﬁM⁄k k˝ Au. yk kwMÌkfLkkt {kÊﬁ{⁄ke ˜uæfu ºe˜

ykrÀ kMke Mk{ksLkkt ftXM⁄k yLku ”ÀfiM⁄k f⁄kk¯keÌkkuLku ¯k˙t⁄kM⁄k fh kLkku MÌkwÌfi ´fikMk ffikuo Au. ˜uæfu yk ¯keÌkku yLku ÌkuLkkt

MktÀºkuoLku ¯k˙t⁄kM⁄k fheLku ÌkuLku r[htS ÁkLkk‘ﬁk Au. 21{e

MkÀeLke ´¯kÌkeLke nh˝Vk§{kt ykrÀ kMke Mk{ksu k˝ r fkMk

º˝e Àkux {qfe Au. ﬁt kﬁw¯k yLku ykƒwrLkfÌkkLkkt ´ºk Ìk§u

Lk¯kh MktMf]rÌkLke {kVf ykrÀ kMke Mk{ksLke S Lk˛i˜e{kt

k˝ yk{q˜ krh ÌkoLk yk e hÃkk Au. yk krh ÌkoLk WÂ[

S Lkƒkuh˝ yLku S Lk˛i˜eLku Mkwr ƒkﬁwıÌk ÁkLkk kLke ·r¸yu

yk fkhÀkﬁf Au. khtÌkw ykƒwrLkfÌkkLke yk ˜nuh{kt yk k˝ku

Mk{]ÿ-MktMfkhfiwıÌk f˜k-MkkrnÌfiLkku khMkku ˜w Ìk Lk ⁄kkfi ÌkuLke

k˝ fk§S ˜u e hne. ykrÀ kMke MktMf]rÌkLkkt ´æh y«ﬁkMkw

yLku ¯kwshkÌkLkkt Mk{]ÿ khMkkLku kkuÌkkLkkt Mkt˛kuƒLk⁄ke r Ô

Mk{˚k {qfe yk kLkkh zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜Lku yk ¯k˙t⁄k {kxu

˜kæ-˜kæ yrºLktÀLk kkX Awt. ëºe˜ ykrÀ kMke {kiræf

¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuí kwMÌkfLku ¯kwshkÌkLkkt MkkrnÌﬁhrMkfku ”ÀﬁLkkt

W{§fk Mkk⁄ku ƒk ˛u Ìku e ©ÿk Mkk⁄ku r h{wt Awt.

zkÏ. sﬁuLˇÆMkn ÚÀ

{nk{k k

¯kwshkÌk MkkrnÌﬁ yfkÀ{e

Mkt kkÀfefi kq ëykLkÌko ´Àu˛íLkk Lkk{u yku§ækÌkk W•kh ¯kwshkÌkLkk MkkÁkhfktXk rs’˜kLkk E˛kLk fku˝ kh ÌkuLkku æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfku yk u˜ku Au. æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfku 240 y˚kkt˛ ]•k W•kh⁄ke 24-060 W•kh y˚kkt˛ ]•k Mkwƒe yLku 730 huækt˛ ]•k kq o⁄ke 73-100 kq huækt˛ ]•k Mkwƒe r MÌkhu˜ku Au. yk ºqr{r MÌkkh{kt ºqMÌkhLke ·r¸yu ÀwrLkfikLkk yuf yrÌk ´k[eLk knkz yh ’˜eLke nkh{k§kykuLke Ìk§uxeyku kh ºkhÌkLke yuf kq ofk˜eLk ÚrÌk zwt¯khe ºe˜ ykrÀ kMkeyku r furLˇÌk ¯kk{ku{kt Mku Au. yLkuf ªkkuo⁄ke MkÌke yk ºe˜ ÚrÌkLke irÀffiw¯k⁄ke k˝ knu˜ktLke Àe yLku Mk{]ÿ MkktMf]rÌkf yLku {kiræf Mkkrn¬Ìfif kht khk Au.

ÀMk nÚh ªko knu˜kt, kkªkk˝fiw¯k{kt ºkhÌkefi W kætz W kh ëºe˜í ÚrÌk MkÌke nÌke. uÀku{kt yk ´ÚrÌkLkku W’˜uæ ërLkªkkÀí Lkk{⁄ke ⁄kfiku Au. rLkªkkÀ yu s yksLkk ºe˜ yu{ hkÏÁkxo ˛uVh (yÏL⁄k˙kÏ¯k˙kVe ykÏV yu¬L˛yuLx

R¬Lzfik, k]. 21) yLku ze. ze. fkuMkkBÁke (–Ì¢”¢Ë› |¢¢⁄º ‹UË S¢ÊS‹ÎUÁº •¢Ò⁄ S¢| º¢) ·ZÌkk kq of {kLku Au. ´ÚrÌkLkk yÌfikhLkk y«fikMkeyku k˝ yk ºe˜kuLku ykrÀ yk¯Lkufi fu ykrÀ rLkªkkÀ fnu Au. yk ykrÀ kMkeyku s ºkhÌkLkk {q§ rLk kMkeAu. yn™ æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfk{kt MkÌkk ºe˜ ykrÀ kMkeyku{kt ´[r˜Ìk {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuLkwt Mkt kkÀLk-Mkt˛kuƒLk, kwLk: Lk MktMfh˝, yÊfifiLk yLku kwLk: {q’fiktfLk fh k{kt yk‘fiwt Au. yk {kiræf ˜kufMkt kÀkLkwt Mktf˜Lk ykhtºu Mk{fiu Mk{fiu Aqxf Aqxf heÌku æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfk{kt⁄ke fh k{k yk‘fiwt Au, khtÌkw ÌkuLkwt Mkt´Mkkh˝ ÁkLkkMkfktXk rs’˜kLkk ÀktÌkk-y{eh¯kZ Ìkk˜wfk{kt yLku hksM⁄kkLkLkk WÀfi kwh rs’˜kLkk fkuxzk-Ak ˝e-¯kku¯kwtÀk Ìkk˜wfk{kt fu flfikt ºe˜kuLkku Mk kxLkku ´Àu˛ Au Ìfikt Mkwƒe ‘fik ku˜wt Au. yk W khktÌk kkMku MkÌkk Mkkuæ˜k ¯khkrMkfik{kt k˝ ºkªkk-Ákku˜eVuhu yk {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuLkw Mkt´Mkkh˝ Au.

ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌﬁ˚ku ku yk {kiræf MkkrnÌﬁLku Mk kkrÀÌk fh kLkk

W u~fi Mk{fiu Mk{fiu ÁkÀ˜kÌkk hÃkk Au. {khku ´⁄k{ ´k⁄kr{f W u~fi ÁkÀ˜kÌkk fiw¯kMktÀºo{kt fk§ƒ{o kk{e hnu˜k ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfiLku Ák[k e ykÏrzyku (©k‘fi)erzyku (·~fi-©k‘fi) fÏMkuxku kh hr˚kÌk fh kLkku nÌkku. yk {kxu yuf xLkk yn™

·¸‘fi Au. su {khk Ókhk Mkt kkrÀÌk ⁄kfiu˜ yLku 2018{kt ¯kwshkÌk MkkrnÌfi yfkÀ{e Ókhk ´¯kx ⁄kfiu˜ ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf ykœfikLkku ætz-1Lkk Mkt kkÀfefi{kt yk˜uæu˜ xLkk yn™ {khe Mkt˛kuƒLk-Mkt kkÀLkLke fik kkLkk fkfioLkk yirÌknkrMkf MktÀºo{kt Mk§t¯k œfik˜ yk yu ·r¸yu kwLk: yk˜uæwt Awt.

1983{kt {U æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLkk Áknurzﬁk ¯kk{Lkk S kºkE Õk˜kºkE

¯k{khLkk {wæu⁄ke ´⁄k{ ºe˜ {nkfk‘fi ë¯kwshktLkku yhu˜kuí Ê rLk{wrˇÌk fh kLkku ykhtº ffikuo nÌkku. yk Mk{fiu ºe˜ knkze ˚ku kku kh ëfit kfiw¯kí, ëMk{qn{kÊfi{kuí, ëfnu kÌkk Mkwƒkhkí, ër˛˚k˝í yLku ë irÔfefh˝íLkku ºkhu ´ºk ‘fik ke ¯kfiku nÌkku. krh˝k{u Lk e ykrÀ kMke kuZe Õz k⁄ke kkuÌkkLke kht krhÌk S LkherÌk Akuze hne nÌke. ÁkeS Ákksw {kiræf ˜kufMkkrnÌfi ´MÌkwÌk fh kLke f⁄kLk yLku ¯kk kLke f§k su{Lkk ftX, nMÌk yLku [h˝ku{kt Au, yu k kwhk˝e Mk{]ÿ {kiræf kht khkLkk {nkLk ºe˜ ykrÀ kMke ¯kkfifku-f⁄kfku ]ÿÌ Lku ˜eƒu y MkkLkLkk ykhu yk eLku Qºk nÌkk yLku, nwt [k˜eMke xk kLke Ìkifikhe fhe hÃkku nÌkku. yk Mk{fiu nwt ¯kqshkÌk r „k keX{kt ©e fLkwºkE ÚLkeMkknuÁkLkk {k¯koÀ˛oLk{kt yu{.rV˜.Lkku y«fikMk fhÌkku nÌkku. yu⁄ke yu k˝ Ú˝Ìkku nÌkku fu ˜kufMkkrnÌfi{kt Ìkw˜Lkk fhe fiku¯fi kkX Lkë fh k kkXktÌkhku {u§ kLke yk ~fifÌkk nkufi Au. khtÌkw, Áku xqtfkt ˜kufkœfikLkku yLku MkwÀe ë¯kwshktLkku yhu˜kuí {nkfk‘fiLkwt Ê rLk{wˇ˝ kqhwt ⁄kÌkkt{kt Ìkku 70 ªko kkh fhe [qfu˜k yhu˜kLkk Mk{⁄ko ¯kkfif S kºkE ¯k{kh Àu ˜kuf kkBfik nÌkk yLku Ìku{Lkk ftX{kt hnu˜kt ÁkeÚt 9 ykœfikLkku-{nkfk‘fiku fk§ƒ{o kkBfikt nÌkkt. yk kÌk kk{u˜k {khu {Lk yk yuf {kuxe MkktMf]rÌkf nkuLkkhÌk nÌke. Lku {khu Ák keMku fkuXu Àe k ⁄kfik fu fÏrBÁk˙s fiwrLk äMkxeLkk flnkÏLk ¬M{⁄kLke krh kkxeyu fu ~fik{{Lkkunh kk¤zufiLke su{ yuf s {nkfk‘fiLkkt ƒw Lku ƒw kkXktÌkh {u§ k hne˛ Ìkk yuf fu Áku ˜kuf{nkfk‘fiku

Mk{fk˜eLk Mk{ﬁLke Ú§{kt VMkk˛u, ÁkkfeLkkt Ákƒkt Ú§ Mk{uÌk Qze s˛u. yk

Mk{fiu ~fik{{Lkkunh kk¤zufi hkªxŸefi-yktÌkhhkªxŸefi MktM⁄kkykuLke ykä⁄kf Vu˜kur˛ kLke Mknkfi⁄ke ˜kurhfeLkkt 8 kkXktÌkhku Ê rLk{wrˇÌk Ìkku fhe ˛ıfik, khtÌkw ë[LkiLkeí

Lkk{Lkk kkXktÌkh Mkk⁄ku yuf s ˜kuf{nkfk‘fi ´rMkÿ fhe ˛ıfik. Áknw{q’fi kLk ˜kufMkt kÀkLkkt ÁkkfeLkkt ˝ktÁkƒkt M Y kku fk§Lkk ´ kn{kt ne [k’fikt.

yk k ÁkÀ˜kÌkk fiw¯kLkk ´rÌkfq§ MktÚu¯kku{kt Lkk˛ kk{Ìkk Áknw{wæeÁknwM Y ke ˜kufMkkrnÌfiLku Ák[k k {khk {Lku {¨{ rLk˝ofi fhe yt¯kÀ k¯k {qıfiku.

yk rLk˝ofi kAe S Lk[¢ yLku …Ìkw[¢Lkk ˜kufMkkrnÌfiLkk swÀk swÀk ´fkh ´{k˝u fiku¯fi ¯kkfif-f⁄kf ºku kk-MkkƒwLku ˛kuƒ k, Ìku{Lkk r{Ús-æw{khLku Sh e, r ÔkMk Mkt kkrÀÌk fhe Ìku{Lkk {kLkMk{kt fux˜w MkkrnÌfi Au Ìku Ú˝ k, ftX{kt⁄ke {kiræf Y k ƒh k Mknkfif ˜kufMkt¯keÌkLkkt k„ku Mkk⁄ku knf ¯kkfifkuLkku yLkwÁktƒ yLku khÌkk-f⁄kk{kt yk Ìkkt [rh kku Mkk⁄kuLkku Ìku{Lkku MktÁktƒ ñ yk Ákƒwt Ú˝ k {kxu fi˜kMk-{kLkMkhku h⁄ke k˝ y he Ìku{Lkk yktÌkh{LkLke fik kk ykhtºe. yk Ákƒwt {u§ k Ìku{Lku Mknkfif hkr¯kfikLke {tz§e Mkk⁄ku 1980 ⁄ke 1990Lkk Mk{fiætz{kt ¯kkÌkk hkæe ºe˜ Mk{ksLkkt S Lk[¢ yLku …Ìkw[¢ Mkk⁄ku Mktf§kfiu˜e ˜¯kº¯k Ákƒe s {kiræf kht khkykuLku 1500 ykÏrzyku (©k‘fi) yLku 50 erzyku (·~fi-©k‘fi) fÏMkuxku kh ytrfÌk fhe ˜eƒe.

Mk{ﬁLkk ÁkeÚ ÌkÁk¨k{kt yk ykrÀ kMke {kiræf MkkrnÌﬁLk r ÓkLkku

kt[u yLku Ìku{kt fux˜wt r •k fu Mk• Au Ìku khæu {kxu ÌkuLkkt r˜ fitÌkhku kwMÌkfku Y ku ´rMkÿ ffikO. yk r˜ fitÌkhku ƒw Lku ƒw r ÓkLkkuLku t[k e ¯kwshkÌke ˜kufMkkrnÌfi˚ku ku ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfiLku M⁄kk k kLkku W u~fi k˝ nÌkku. yk Mk{fiu y«fikMkeykuyu ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfiLkku y«fikMk MkkrnÌfiLkk {k kÀtzku⁄ke k˝ ffikuo. fux˜kf r ÓkLkkuyu kr˘{{kt r fMku˜k ˜kufMkkrnÌfi˛kÜLkk {k kÀtzku⁄ke k˝ ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfiLkwt yÊfifiLk ffiwO. zkÏ. nMkw fikrøkfu yk r „k˛kækLkk Mke{kr[nTLkY k kwMÌkf ë˜kufr „kr økkLkí{kt {khk Ókhk Mkt kkrÀÌk ºe˜e MkkrnÌfiLkkt 40 kwMÌkfkuLkku Mk kO¯ke y«fikMk fhe ëykrÀ kMke ˜kufr „kíLku ºkhÌkefi yLku ¯kwshkÌke ˜kufr „k˚ku ku yuf M Ìkt k ƒkhk Ìkhefu M efkhe.

‘fi¬ıÌkf]Ìk r˜ræÌk MkkrnÌfi fu suLkwt r˛¸ fu ´r˛¸ MkkrnÌfi yu Lkk{fh˝ fheyu Aeyu ÌkuLkwt {q’fiktfLk yk[kfikuoyu À˛ko u˜e hMk{e{ktMkk⁄ke fheyu Aeyu; f˜kLkk W kfh˝⁄ke fheyu Aeyu. yk k MkkrnÌfiLkwt r u[Lk ⁄kE ˛fu Au. flfikhu ˜kufMkkrnÌfi su Ìku ˜kufLkkt MktMf]rÌk-Mk{ksLkkt S Lk{q’fiku{kt⁄ke ykr ºko kk{u Au. yk⁄ke yk MkkrnÌfi Mk{fk˜eLk f˜k fu r u[LkLkk W kfh˝ku⁄ke {q˜ e

˛fkÌkwt Lk⁄ke. khtÌkw, yk ˜kufLkkt MktMf]rÌk-Mk{ksLkk MktÀºo{kt ÌkuLkku y«fikMkyÊfifiLk ⁄kE ˛fu Au. suLke [[ko {U {khk yLfi kwMÌkfku{kt k˝ fhe Au. Mk{fiLkk keÚ, yÌfikhLkk ÌkÁk¨k{kt 20 {kiræf ykœfikLkk yLku yuf kkXktÌkhLku yuf M⁄kkLku Áku ætz{kt, 4 {kiræf {nkfk‘fiku, 4 ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuLku ´k¯kirÌknkrMkf- kkihkr˝f-yirÌknkrMkf fk§MktÀºo{kt yLku Mk{ks-S LkLkk MktÀºo{kt ¯kkuX e, ˛kÜefi Y k yk ke, ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ks-S LkLkk MktÀºo{kt y«fikMk fhe, ¯kwshkÌke M Y kku⁄ke Lfikhkt (y˜¯k) ykrÀ kMke ykœfikLk, ˜kuf{nkfk‘fi, ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLkkt MkiÿktrÌkf [[ko Mkk⁄ku M Y kku rLkfiÌk ffiwO Au.

¯kkfif-f⁄kf su Ìku k o-´Mkt¯kLku yk MkwÀe M Y kku{kt⁄ke sYhe s kktæzeyku (´Mkt¯kku- xLkkyku) ¯kkfi Au. Ìku Ákƒe kktæzeyku yLkw¢{{kt ¯kkÌkku Lk⁄ke. yk⁄ke yk MkwÀe ykrÀ kMke ˜kufMkt kÀkLkkt s r˜ fitÌkhku ´fkr˛Ìk ⁄kfikt nÌkkt Ìku{Lke kktæzeykuLku ykrÀ-{Êfi-ytÌk ´{k˝u ¯kkuX e kwLk: ˛kÜefi heÌku Mkt kkrÀÌk ffikO Au. ˛kÜefi kkX yk¯kk{e kuZe {kxu Mk Lk y«fikMkLkku r ªkfi ÁkLku Ìku⁄ke kktæze ´{k˝u r ºksLk fhe, kktæzeykuLkkt Lkk{-˛eªkof, ætz yLku ¢{ yk fikt Au. fzeykuLkk yLku y⁄kko (˜fikÌ{f ¯k„Lkk Vfhk)Lkk k˝ yLkw¢{ yk fik

Au. ¯kkfifu hkr¯kfik-©kuÌkkLkk Mknfiku¯k⁄ke su heÌku kkX ´MÌkwÌk ffiko Au yu heÌku ÌkuLke

M Y k-MkkIÀﬁo¯kÌk r ˛uªkÌkkyku Mkk⁄ku yk Mkt kkÀfu kkX Mkt kkrÀÌk fﬁko Au. r˜ræÌk

Y k kk{u˜k yk kkX ºr ªfiLke Mkk˚kh ykrÀ kMke kuZe kkuÌkkLke ftX‚Mkt kÀk {kiræf heÌku ¯kkfi fu f⁄ku Ìku {kxu ¯kkfifu ¯kk k{kt yLku f⁄k k{kt su Mkqhku ˜tÁkk‘fik

Au Ìfikt ÆÁkÀwyku À˛ko eLku kkX ytrfÌk ffiko Au. yk yt¯ku ƒw {krnÌke ºqr{fk{kt À˛ko e Au. n u⁄ke y«fikMkeykuLku yÊfifiLk-yÊfik kLk{kt ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf

Mkt kÀkLkk yk ˛kÜeﬁ kkXkuLku s ÊﬁkLk{kt ˜u k Mkq[ Awt.

2018Lkk ykhtºu ÚLfiwykhe-VuÁk˙wykhe {kMk{kt Ìko{kLkfk§Lke ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfiLke ¬M⁄krÌk Ìk kkMk k ˚ku kfkfi ffiwO Ìkku yk¯k§Lke {kiræf

Mkt kÀk Mkk⁄ku Ìkw˜Lkk fh k⁄ke yÌfitÌk rLkhk˛ksLkf r[ k Mkk{u yk‘fiwt Au. {kuxkºk¯kLkwt ykrÀ kMke {kiræf ˜kufMkkrnÌfi fk§Lkku fkur§fiku ÁkLke ¯kfiwt Au. W khktÌk n ¯kkfif fu ÌkuLku Mknkfif {tz§eLku ¯kk kLkku fu Mkk⁄k yk k kLkku fkuE W{§fku hÃkku Lk⁄ke. yk Mk{fiætz{kt ëÁk§hkÕk Lkt hkÌkkLke khÌkkí (ëÁk§hkÚ yLku hkƒkLke khÌkkí) Lkk{Lkwt yuf ykœfikLk fk¯k§ W kh ytrfÌk ⁄kE ˛ıfiwt Au.

ykrÀ kMke Mk{ks r ˛u yLﬁ ºkhÌkeﬁ Mk{kÚu{kt W khktÌk kr˘{ yLku

9 )

kq oLkk ˝kÁkƒk r ÓkLkku{kt k˝ ˝eÁkƒe ¯kuhMk{Úu ´ Ìkuo Au. krh˝k{u yk

Mk{ks r ˛u yLfi Mk{kÚu{kt yLkuf {Lk ztÌk œfik˜ku yLku fk’ krLkf f⁄kkyku WÀTº eLku ´[r˜Ìk ÁkLke Au. yk⁄ke ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf ykœfikLkku ætz-1Lke ëºqr{fkí{kt MkBfif MkktMf]rÌkf {q’fiktfLk Ókhk ykrÀ kMke MktMf]rÌk-Mk{ks-MkkrnÌfiLkkt kq ofk˜eLk {q§-fw§ ˛kuƒe yuf {nkLk ykrÀ kMke Mk«fiÌkkLku ÌkuLkk ´k¯kirÌknkrMkfyirÌknkrMkf- Ìko{kLkfk˜eLk Mkk{krsf MktÀºo Mkk⁄ku ´fk˛{kt ˜k kLkku ´fiÌLk kqhÌkkt ´{k˝ku Mkk⁄ku yk Mkt kkÀfu ffikuo Au. W khktÌk ºr ªfiLkk yÊfiuÌkkykuLku k˝ ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf {nkfk‘fiku-ykœfikLkku, ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkkuLkk y«fikMk{kt yk ºqr{fk W kfiku¯ke ⁄kkfi Ìku{ Au. yk⁄ke ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf ykœfikLkku ætz-1Lke ºqr{fkLkk fux˜kf yt˛ku yn™ kwLk: yk˜uæwt Awt. kht krhÌk ºe˜e {kiræf MkkrnÌfi ñ su kt fu kwhkf⁄kkyku, ykœfikLkku, {nkfk‘fiku, ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkku RÌfikrÀ kq ofk˜eLk {kiræf kht khk{kt⁄ke ëykrÀ kMke ˜kufí{kt QÌkhe yk u˜kt Au. ÌkuLkkt {q§-fw§ irÀffiw¯k kq uoLke rLkªkkÀºe˜ su e ykfiuoÌkh MktMf]rÌk{kt hnu˜kt Au. Ìku Mk{fiu yk MktMf]rÌk kq˝o r fkMkLkk ykhu nÌke. ÌkuLkkt Àu -Àu eyku Mk{˚k ⁄kÌkkt ƒkä{f yLkwckLk-r rƒr ƒkLk yLku Ìku Mk{fiu ´MÌkwÌk ⁄kÌkwt MkkrnÌfi, Mkk{krsf MktMfkh, {kLfiÌkkyku ¯kuhuLkku ´ºk ykfikuoLke S LkherÌk yLku Ìku{Lkk ƒkä{f ¯k˙t⁄kku, Àku kh k˝ kz‚ku Au.

ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf ykœfikLkku{kt kuh ytƒfkh, s§´˜fi, Àu eykuyu s§{kt⁄ke fhu˜ Àu kuLkku ykr ºko , Ìku{Lkk Ókhk Mk]r¸-h[Lkk ¯kuhuLkkt ˝oLk irÀf ƒ{o¯k˙t⁄kku ñ uÀku, W krLkªkÀku, Ák˙kÒ˝¯k˙t⁄kku yLku kwhk˝ku{kt ⁄kfiu˜kt ˝oLkkuLku {§Ìkkt yk Au. r˛ , ¯k˝ krÌk, ytÁkk, [k{wtzk, fk˜e, kk oÌke ykrÀ Àu -Àu e rLkªkkÀ-ºe˜ MktMf]rÌk{kt⁄ke ykfikuoLkk Àu {tz§{kt ´ u~fikt Au.

ykfio-ykfiuoÌkh ÚrÌkyku Â[u Mkt ªko fhÌkkt Mknfiku¯k Mkr ˛uªk ⁄kfiku Au. krh˝k{u ºe˜-rLkªkkÀ MktMf]rÌkLkku ´ºk su{ irÀf ykfio MktMf]rÌk kh kz‚ku Au, Ìku{ ykfio MktMf]rÌkLkku ´ºk ºe˜ MktMf]rÌk-Mk{ks-MkkrnÌfi kh k˝ kz‚ku Au. ºe˜kuLkwt ºkh⁄k, hkÏ{-MkeÌk{kLke khÌkk, Õ¯kÀu kh{khLke khÌkk, hkÏ{Àu Lke khÌkk ¯kuhu ykfio ´[r˜Ìk ÀtÌkf⁄kkyku- kwhkf⁄kkyku ºe˜ Mk{ks{kt QÌkhe Au. ºe˜kuyu Ìku{kt kkuÌkkLkkt yk¯k kt W{uh˝ku fhe kkuÌkkLkk Mk{ksLkkt ÁkLkk‘fikt Au. Àu hku, fkÏÁkrhfiku, ntMkÀu , fh{ehku Õe hku su kt {kiræf ykœfikLkku ºe˜ MktMf]rÌkMk{ksLkkt kkuÌkkLkkt yk¯k kt f⁄kkM Y kku Au.

10 )

ykfikuo ºkhÌkLkk s {q§ rLk kMke nÌkk. Ìkuyku {Êfi fu kr˘{ yur˛fik{kt⁄ke ºkhÌk{kt Lk⁄ke yk‘fik. MktMf]rÌkLkku ´fk˛ kq o{kt⁄ke kr˘{{kt Vu˜kfiu˜ku Au. hk{f]ª˝ uÀkLÌk {XLkk M k{e ˛fhkLktÀ kkuÌkkLkk kwMÌkf ëÆnÀw MxuxTMk ykÏV Mkw{urhfikí{kt

LkkUƒu Au Ìku ´{k˝u Mk{L fifkhe ºkhÌkefi Mk«fiÌkkLkk r fkMkY k ëëfiw¢urxMkxkfir¯k˙MkLkk kx kh yLkuf ÆnÀw Lk¯khhkflfiku r MÌkhu˜kt nÌkkt.íí

ëëykfikuoLku ˇr z, kwr˜Lk, rLkªkkÀ fu ºe˜ su e ykfiuoÌkh MktMfkhe ´Ú kkMku⁄ke su khMkku {Èfiku nÌkku Ìku ÆnÀw ƒ{oLkku ƒkä{f, Mkk{krsf yLku MkktMf]rÌkf kkfiku ¯k˝kfi Au. ëºqr{fkí{kt À˛ko‘fiwt Au Ìku ´{k˝u k]⁄ eLke WÌ kr•k yLku y Ìkkhf⁄kk su kt ºkhÌkLkkt kkihkr˝f f⁄kkLkfku, f{o yLku kwLksoL{Lkk r [khku, Mk ko- ]˚kÆ˜¯k- kqÚ, ënku{íLke irÀf r rƒ⁄ke rºLLk ÆnÀw W kkMkLkk- kqÚr rƒ ¯kuhuLkkt {q§ ykfiuoÌkh ´Ú{kt Au. yk{ Ìko{kLk ÆnÀw ƒ{oLkwt M Y k {wœfiÌ ykfio yLku ˇr z, rLkªkkÀ fu ºe˜ su e ykfio yLku ykfiuoÌkh MktMf]rÌkykuLkkt r{˜Lk yLku fiku¯kÀkLkLkwt {t¯k˜Àkfie krh˝k{ Au. ÆnÀw ƒ{oLkwt yk Mk{L fie Y k, ´k¯kirÌknkrMkf Mk«fiÌkk⁄ke ykhtºe Ìkk{˙k~{, yirÌknkrMkf yLku M Ìkt k ºkhÌkLke Ìko{kLk MktMf]rÌkMk«fiÌkk Mkwƒe yrºLLk hÃkwt Auíí ( kheæ, ´ e˝[tˇ r[. 1982. økkLk-¯kt¯kku ke ¯k˙t⁄k©u˝e22, ºkhÌkÀ˛oLk-1, k]. 24. ’˜ºr „kLk¯kh : MkhÀkh kxu˜ fiwrLk äMkxe.).

ëëyk{, ykfio Ìk• kuLkk Ìkk˝kyku yLku ykfiuoÌkh Ìk• kuLkk k˝kykuLke ¯kqt⁄k˝e⁄ke ºkhÌkefi MktMf]rÌkLkwt ºkÌke¯k§ kkuÌk ˝kfiu˜wt Auíí (økkLk-¯kt¯kku ke ¯k˙t⁄k©u˝e22, k]. 24). yLku yk ºkhÌkefi Mk«fiÌkk-MktMf]rÌkLkwt ºkÌke¯k§ Y k ykfikuo yLku ykfiuoÌkh ÚrÌkykuyu ºkhÌk Áknkh k˝ ´Mkhk‘fiwt Au. yk ÁkkÁkÌk ºe˜ ykrÀ kMke {kiræf ykœfikLkku ætz-1Lke y«fikMk kq˝o Mkt kkÀfefi ëºqr{fkí{kt ´{k˝kr©Ìk y Ìkh˝-WÀknh˝ñr ÓkLkkuLkkt {tÌk‘fiku Mkk⁄ku Ìkfo kq˝o À˜e˜ku Ókhk yk Mkt kkÀfu À˛ko e Au. ykfikuo-yLkkfikuo, yMkwhku, hk˚kMkku, ykrÀ kMkeyku r ˛uLkk kk˘kÌfi Ìku{s ˝k ºkhÌkefi r ÓkLkkuLkk {Ìk, rLkªfªkkuo fu k º˙k{f, ykƒkhr nku˝k, kq o¯k˙n úrhÌk Au Ìku ºqr{fk{kt kqhÌkkt Mk{⁄kof y Ìkh˝ku yLku r ÓkLkkuLkkt {tÌk‘fiku⁄ke ÌkfoÁkÿ heÌk M k¸ fhe yætz ºkhÌkefi MktMf]rÌk kh kqhÌkku ´fk˛ kk⁄kfikuo Au. zkÏ. hkƒkf]ª˝LkLkku {Ìk Au fu ëë kMÌkr fÌkk Ìkku yu Au fu irÀf ƒ{uo kkuÌkk⁄ke ´k[eLk ƒ{o{ÌkkuLku ykÌ{MkkÌkT fhe ˜eƒk. yk yLÌkºuoÀLk yux˜wt srx˜, yux˜wt Mkq˚{ Ìk⁄kk yux˜wt yLk hÌk nÌkwt fu ÌkuLke krh˝rÌk yuf MkwM k¸ ÆnÀw

11 )

Mk«fiÌkkLkk r fkMk{kt ⁄kE. suLku Lk yk k˝u ykfio fne ˛feyu, Lk ˇkr ze yLku Lk ykrÀ{.íí yk{ kkMku MkÌke ÚrÌkyku{kt khM kh Mkt kÀ M⁄k kkÌkkt Mk{ks-ƒ{oS LkÀ˛oLk yLku ºkªkkLkku Mk{L fi Mkƒkfiku. yk Mkwº¯k Mk{L fi{kt⁄ke ÆnÀwMktMf]rÌk fu ºkhÌkefi MktMf]rÌk ´¯kx‚kt.

yu{ {kLk k{kt yk Ìkwt nÌkwt fu ºkhÌkefi MktMf]rÌk{kt su ftE Mkkhkt yLku ©uc Ìk• ku Au Ìku ykfikuoyu yk ku˜kt Au; flfikhu nu{ku, ytƒ©ÿkyku ¯kuhu ˇkr zkrÀ ykfiuoÌkh ÚrÌkyku{kt⁄ke yk u˜ Au. khtÌkw ºkªkk˛kÜ yLku Lk] t˛r „kLke ˛kuƒæku§kuyu yk {ÌkLku rLkhkƒkh kwh kh ffikuo Au. ºkhÌkefi MktMf]rÌk yux˜u ÆnÀwMktMf]rÌk fu ykfio MktMf]rÌk yu Mk{efh˝ kqhÌkk ´{k˝kuLkk yºk {kt {ktze Lkn™ ˛fkfi. ëëºkhÌkefi Mk«fiÌkk fu § LkkÏäzf ykfio ÚrÌkLke, fw˜eLk ˜kufkuLke s MktMf]rÌk Lk⁄ke. yu Ìkku yufkÀ k⁄⁄kh M⁄kk keLku yuLkk kh s ÆMkÀqh [ku kze yuLke kqÚ fhLkkhk ˜kufku⁄ke {ktzeLku, yÓiÌkLke {n•k{ yLkwºqrÌk MkwƒeLkkt ir Êfiku⁄ke kkuÌkkLkk S Lk{kt ht¯k ºhLkkh yLku ºkhÌkºqr{Lku ht¯k{fie, r [kh{fie, ¯krÌk{fie ÁkLkk Ìke r r ƒ ´ÚykuLke Mkrnfikhe MktMf]rÌk Auíí ( kheæ, ´ e˝[tˇ r[., ºkhÌkÀ˛oLk-1, k].5).

yk kwMÌkfLke ºqr{fk{kt ºe˜ Mk{ksLkk MktÀºo{kt ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLkkt

M Y krMkÿktÌkLke [[ko fhe Au. ÌkuLkku fux˜kuf yt˛ yn™ k˝ yk ﬁku Au.

˜kuf¯keÌkku-¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuLkk WÀTº yLku r fkMkLke kht khk

ºkhÌk{kt ˝e ´k[eLk Au. ˜kuf¯keÌkkuLkkt ´⁄k{ r˜ræÌk ´{k˝ irÀf MkkrnÌfi{kt⁄ke ´k Ìk ⁄kkfi Au. kw ksL{, fiøkku k eÌk Ìk⁄kk r kn ¯kuhu Mkk{krsf WÌMk ku Mk{fiu ´Mkt¯k ´{k˝u ¯keÌkku ¯kk kLkk W’˜uæku irÀf MkkrnÌfi{kt⁄ke {§u Au. yk ¯keÌkku {kxu

uÀ{kt ëx¢¢â¢¢í ˛ÁÀLkku ´fiku¯k ⁄kfiku Au. yk ¯keÌkku ¯kk k k§kLku ëx¢¢Áâ¢›í fnu k{kt yk Ìkk. irÀf ¯kk⁄kkykuLkkt WÀknh˝ ˛Ìk k⁄k Ák˙kÒ˝ Ìk⁄kk yiÌkhufi Ák˙kÒ˝ ¯k˙t⁄kku{kt k˝ {§u Au. yk{kt yÔ{uƒ fiøk fh k k§k ©uc hkÚykuLkkt [rh k ˝o k{kt yk‘fikt Au. hksMkqfi fiøkLkk yk Mkh kh ¯kk⁄kk ¯kk kLkwt r ƒkLk {i kkrfi˝e MktrnÌkk(}¢Ò.S¢Ê. 3/7/3){kt⁄ke W k˜Áƒ ⁄kkfi Au. ykÔk˜kfiLk ¯k]ÃkMkq k(•¢.x¢Î.S¢Í. 1/15){kt Mke{LÌkkuLkfiLkLkk y Mkh kh ¯kk⁄kk ¯kk kLke ´⁄kkLkku W’˜uæ ⁄kfiku Au.

12 )

yirÌknkrMkf ¯kk⁄kkykuLke kht khk hk{kﬁ˝-{nkºkhÌkfk§{kt k˝ ÚuE

˛fkfi Au. hk{kfi˝{kt hk{ sL{kuÌMk W kh ¯ktƒ kuo Ókhk ¯keÌkku ¯kk kLkk yLku y Mkhkyku Ókhk Lk]Ìfi fh kLkk W’˜uæku ÌkÌfk˜eLk Mk{ks{kt ˜kuf¯keÌkku-¯keÌkf⁄kkykuf⁄kk¯keÌkku yLku ˜kufLk]ÌfikuLkk r fkMkLkku yk˜uæ À˛ko Au. yk r fkMk ¢{{kt

uÀ‘fikMkf]Ìk ©e{ÀT ºk¯k ÌkLkk À˛{ MfLƒ{kt ©ef]ª˝ sL{kuÌMk kh Üeyku Ókhk ¯keÌkku ¯kk kLkku W’˜uæ ´k Ìk ⁄kkfi Au. {nkfr fkr˜ÀkMku ysLkk sL{kuÌMk hkÚ rÀ˜e kLkk hks{nu˜{kt khkt¯kLkkyku Ókhk Lk]Ìfi yLku ¯kkfiLk- kÀLk fh kLkwt ˝oLk ffiwO Au.

yn™ ºqr{fk{kt ºkhÌkeﬁ ˜kuf¯keÌk-¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuLkkt kq ofk˜eLk

{q§-fw§ ˛kuƒ kLkku ´ﬁÌLk fh k{kt yk‘ﬁku Au.

eMk{e ˛ÌkkÁÀeLkk ykhtº{kt kr˘{{kt ë˜kufr „kí khLkwt yÊﬁﬁLk

{wœfiÌ ¯keÌkf⁄kk-ÁkÏ˜uzí kh furLˇÌk ⁄kfiwt nÌkwt. hkÏÁkxo ¯k˙u‘Õu ˜œfiwt Au fu ÁkÏ˜uzLkku

MktÁktƒ ëÁkÏ˜uí⁄ke Au, su{kt Mkt¯keÌk yLku Lk]Ìﬁ ´{wæ nkuﬁ Au.

hkÏÁkxo ¯k˙u‘ÕLkk r ƒkLk⁄ke yu Ú˝ k {§u Au fu ´k[eLkfk§{kt ÁkÏ˜uz

¯kkÌke æÌku Mk{qn-Lk]Ìﬁ k˝ ⁄kÌkwt nÌkwt su yÌﬁkhu 21{e MkÀe{kt k˝ W•kh

¯kwshkÌkLkk ºe˜ Mk{ks{kt ¯keÌkf⁄kk ¯kkÌke æÌku fh k{kt yk Au. $¯˜ÏLz{kt ⁄kkuzk Mk{fi kAe ÌkuLkku ´fiku¯k fkuE yu k ¯keÌk {kx ⁄k k ˜k¯fiku fu ˜kufkuLkwt yuf ]LÀ Mk{qn{kt ¯kkÌkwt nkufi. $¯˜ÏLz{kt ¯k ifikykuyu flfikhu ÌkuLkku ykhtº ffikuo Ìfikh⁄ke Lk]ÌfiLke Mkk⁄ku ÌkuLkk Mkkn[fioLkku ºk Lk¸ ⁄kE ¯kfik yLku VıÌk ˜fifiwıÌk Mkk{qrnf fkfioLkk y⁄ko{kt ÌkuLkku ´fiku¯k ⁄k k ˜k¯fiku. flfikhu ºe˜ Mk{ks{kt yk ÁktLku {kiræf yLku yktr¯kf kht khkyku Mkk⁄ku Lku Mkk⁄ku [k˜e Au yLku yks rÀ Mk Mkwƒe S tÌk Au.

¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌk-ykœfikLkLke WÌ kr•k fu h[LkkLkk MktÁktƒ{kt kr˘{Lkk yk r „k˛kækLkk r ÓkLkku y˜¯k y˜¯k {Ìk ƒhk Au. yu{Lkk ë kÀí fu rMkÿktÌkLke [[ko ºqr{fk{kt fhe Au. flfikt Mkwƒe ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkk ˜kuf¯keÌk-¯keÌkf⁄kkf⁄kk¯keÌkLkku MktÁktƒ Au Ìfikt Mkwƒe ƒkä{f ¯keÌkku k ofk˜eLk nku k⁄ke Ìku{Lkk h[LkkhLkwt k¯kuhwt {§Ìkwt Lk⁄ke. yk kt ¯keÌkkuLkk h[LkkhLke ˛kuƒ {kxu yk k˝u ƒkh˝k W kh ykƒkh hkæ ku kzu Au. flfikhu ¯kkurXfikLkkt ¯keÌkku, {u§kLkkt ¯keÌkku kq ohk¯k, ú{, Úhú{ yLku fiw¯kÁkkuƒ Õe˜Ìkk Mkkt´Ìk{kt ÁkLkÌkk xLkk-´Mkt¯kku{kt⁄ke h[kÌkkt nku k⁄ke Ìku{Lkk h[rfiÌkkLkwt k¯kuhwt Mkh§Ìkk⁄ke {§e hnu Au. yk kt ¯keÌkkuLkkt h[rfiÌkk ´Ìfiuf

13 )

¯kk{{kt ´Ìfiuf fi sq⁄kLkkt Üe- kwhwªkku nkufi Au yLku œfikÌk nkufi Au. ¯k˙k{sLkku

yk k MksofkuLku Ú˝Ìkkt nkuﬁ Au. yk r „k˛kækLkk kr˘{Lkk r ÓkLkkuLkwt {kLk Au fu ˜kufMkkrnÌﬁ yLku

ÌkuLkk ´fkhku, f⁄kk¯keÌkku-¯keÌkf⁄kkyku-˜kufkœﬁkLkk ¯kuhu Ìﬁkt Mkwƒe Mkwhr˚kÌk hnu Au

flfikt Mkwƒe ÌkuLke kht khk {kiræf nkufi Au. r˜r kÁkÿ fhÌkktLke Mkk⁄ku s ÌkuLke ¯krÌk yLku ´¯krÌk yxfe Úfi Au. ÌkuLke ]rÿ yLku r fkMk y hwÿ ⁄kE Úfi Au. ykLkk

yLkwMktƒkLku rMksr fLkwt f⁄kLk Au, ëëÚu fkuE ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLku Ìk{u r˜r kÁkÿ fhe ˜eƒwt Ìkku Ìk{u Lkë fikÀ hkæku fu Ìk{u ÌkuLke nÌfik fh k{kt MknkfiÌkk fhe Au.íí

zkÏ. Ïrhfih yu¬’ LkLkku {Ìk Au fu ëë¯keÌkkuLku r˜r kLke ˛]tæ˜k{kt Ákktƒ k⁄ke Ìku{Lkku r fkMk Lk¸ ⁄kE Úfi Au. yux˜k {kxu ˜kufMkkrnÌfiLkku ú{e Ìku{Lkku Mkt¯k˙n fhe ˝ku y kfkh fhu Au.íí

rMksr f yLku Ïrhfih yu¬’ LkLkkt r ƒkLkku ºe˜ Mk{ksLkk ˜kufMkkrnÌfiLku ˜k¯kw kzÌkkt Lk⁄ke. ºe˜ Mk{ksLkwt ˜kufMkkrnÌfi k -´Mkt¯kku, ƒkä{f yLkwckLkku yLku Mkk{krsf MktMfkhku yLku r rƒ-r ƒkLkku Mkt˜¯Lk nkufi Au. flfikt Mkwƒe yk Mkk{krsf-ƒkä{f kht khk [k˜w hnu Au Ìfikt Mkwƒe yk {kiræf ˜kufMkkrnÌfi Sr Ìk hnu Au. yk kht khkyku Áktƒ ⁄kkfi Au Ìfikh kAe yk ˜kufMkkrnÌfi Lkk˛ kk{u Au. yk W khktÌk Àw oªk heÌku ´¯krÌk fhÌkk yLku krh ÌkoLk kk{Ìkk yk iøkkrLkffiw¯k{kt ÁkeÚ fnu kÌkk r frMkÌk Mk{kÚuLkwt ¯k˙k{e˝ yLku ykrÀ kMke ´Àu˛ku kh yk¢{˝ ⁄kfiwt Au yLku ÌkuLkk ´ºk Ìk§u {kiræf kht khk ºw˜k k {ktze Au; Lkk˛ kk{ k ˜k¯ke Au yu k f khk fk§{kt {kiræf kht khkLkk ˜kufMkkrnÌfiLkwt Mkt˛kuƒLkMkt kkÀLk fh kLke ÌkkÌke sYrhfikÌk Au. yk yt¯kuLke [[ko k˝ ºqr{fk{kt fhe Au. * * *

kwLk: ykhtºu˜e {khe ºe˜ ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfi Mkt kÀkLku ˛kÜefi Y k yk ke, y«fikMk-yÊfifiLk-ÀkunLk fhe ÌkuLke ºqr{fk Mkk⁄ku ¯k˙t⁄kku ´¯kx fh kLke fikusLkkLke [iÌkrMkf-fik kk{kt ¯kwshkÌk MkkrnÌfi yfkÀ{e, ykä⁄kf heÌku Mknºk¯ke ⁄kE Au. yk {kxu yÊfi˚k, k»©e r ª˝w ktz‚k, Àe oˇ¸k {nk{k k zkÏ. rnB{Ìk ºk˜kurzfik, kq {nk{k k zkÏ. ysfiÆMkn [kink˝ yLku {k¯koÀ˛of Mkr{rÌkLkk Mk«fikuLku fikÀ fhÌkkt ykLktÀ yLkwº Awt. 1983⁄ke yks Mkwƒe {khe ykrÀ kMke ˜kufMkkrnÌfi Mkt kkÀLk-Mkt˛kuƒLkfik kkLkk Mkk˚ke hÃkk Au yu k {khk {k¯koÀ˛of Áknw©wÌk

r ÓkLk yLku {khk S LkLkk ëyuf {kuxk yt˛Y kí ´kÌk:M{h˝efi ©e nMkw fikrøkf ëy{h˜kufíLkk fik ke ÁkLfik Au. yu{Lku M{he tÀLk fhwt Awt.

su{Lkk {kiræf ¯kkLk-f⁄kLk ⁄kfe yk ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku y˚khÀun kkBfikt Au yu ¯kkrfifk-¯kkfif æktx nh{ktÁknuLk, ƒ˙kt¯ke kqLkfeÁknuLk, ƒ˙kt¯ke MÌkkºkE, ¯k{kh ¯kwshkºkE, ¯k{kh ÚºkE yLku yu{Lkk Mknkfif hkr¯kfikykuLku yn™

M{hÌkkt yÀfuhku ykLktÀ yLkwº Awt.

MkwtÀh A kkE {kxu r¢&Lkk ¯k˙krVıMkLkk fÌkkonÌkko nhSºkE, kw k rfhexºkE yLku kw k ƒq MkwhuækÁknuLkLku ﬁkÀ fheLku r h{wt Awt.

304, r{r⁄k˜k, Mkr Ìkk yuLf˜u Lke Mkk{u, ñ º¯k kLkÀkMk kxu˜ srsÕ Ákt¯k˜k [kh hMÌkk, ÁkkuzfÀu , y{Àk kÀ-380015, {ku. 9428109579. ( 14 )

15 )

ºqr{fk

ºkhÌkeﬁ ˜kuf¯keÌk-¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLke kq ofk˜eLk k]cºqr{

irÀffiw¯k{kt fiøkku{kt yLkwckLk yLku r¢fikfktz ´Mkt¯k yuf Ákksw uÀ{t kkuLkk kkX fh k{kt yLku ¯kk k{kt yk Ìkk nÌkk. Ìku{kt }[k, MÌkku k, k˝e, MkqıÌk, MÌkwrÌk su kt ´r˛¸ fk‘fiM Y kku hnuÌkkt yLku ÌkuLkk h[rfiÌkk {Lkeªke …rªkyku nÌkk. yk s ´Mkt¯ku ÁkeS Ákksw ˜kuf{nkMkºkyku fikuÚÌke yLku Ìku{kt ¯kk⁄kk, ykœfikLk, RrÌknkMk, kwhk˝ t[kÌkkt. yk MkkrnÌfi ˜kuf{kt ´[r˜Ìk hnuÌkwt yLku ÌkuLkk Mktf˜LkfÌkko yLku h[rfiÌkk ¯kkÀeM⁄kkLku r hksÌkk MkqÌkku nÌkk. yk W khktÌk üzk˝Lkkt sLk kÀku{kt fw˛e˜ ku yk k ˜kufMkkrnÌfiLku ¯kkELku ´[kh-´Mkkh yLku ykÀkLk-´ÀkLk fhÌkk. yk{ Auf üzk˝Lkkt sLk kÀku Mkwƒe ˜kuf yLku uÀLkku, ˜kufMkkrnÌfi yLku ´r˛¸ MkkrnÌfiLkku yktÌkhMktÁktƒ Mk[ kÌkku. yk MkkrnÌfi ´kfT irÀffiw¯k⁄ke ykfiuoÌkh ÚrÌkyku{kt k˝ ´[r˜Ìk nÌk yLku khM kh ykÀkLk´ÀkLk ⁄kÌkwt hnuÌkwt Ìk⁄kk hkus-Ák-hkusLkk Mkk{krsf fu ifi¬ıÌkf S Lk{kt ÁkLkÌkkt r r˛¸ xLkk-´Mkt¯kku{kt⁄ke h[kÌkwt nÌkwt ÌkuLkkt ´{k˝ kq ofk˜eLk ºe˜e MkkrnÌfi yLku }¯ uÀ{kt⁄ke {§u Au. }¯ uÀLkk Á‹Uº±S¢Ívº(10/34){kt kkuÌkkLke kÌLke yLku MkkMkw⁄ke ÌkhAkuzkfiu˜ku sw¯kkhe kkuÌkkLkwt Àw:æ ykÌ{f⁄kLk Y ku Ákku˜[k˜Lke Mkns k˝e{kt yk heÌku ‘fiıÌk fhu Au; ëë{khe kÌLke ( knu˜kt) {Lku ƒ{fk Ìke LknkuÌke. {khk kh rhMkkÌke k˝ LknkuÌke. Ìku {khk kh yLku {khk r{ kku kh Àfik§w nÌke. {U kkMkk([ku kkx)Lkk ‘fiMkLk{kt {khe yk MkkÊ e kÌLkeLku h{kt⁄ke fkZe

{qfe. n Ìkku {khe MkkMkw {Lku rÌkhMfkhu Au. {khe kÌLke {khk⁄ke y˜¯k hnu Au. Àw:æeLkwt æhuæh fkuE Mk¯kwt Lk⁄ke nkuÌkwt. {khe ¬M⁄krÌk hzk kuzk su e Au, suLku fkuE kMk Lk⁄ke LkkæÌkwt... kht kh r [khwt Awt fu n sw¯kkh Lkn™ h{wt yLku sw¯kkheykuLke Mkt¯kÌk Akuze ÀE˛ k˝ flfikhu ºqhk ht¯kLkk kkMkk (sw¯kkh h{kt) VUfk k ˜k¯ku Au, Ìkku nwt {khe ÚÌkLku hkufe Lk⁄ke ˛fÌkku. ÌkuLkku y ks Mkktº§Ìkkt s [k˜e Lkef§wt Awt, su e heÌku fkuE Lkkrfifk r´fisLkLku {§ k [k˜e Lkef§Ìke nkufi.íí

Ákku˜[k˜Lke yk e Mkns k˝e }¯ uÀLkk À˛{{tz§{kt kwhwh k-W o˛eLkk khM khLkk f⁄kLkkÌ{f ”ÀfiM k˛eo Mkt kÀku{kt krh˝{u Au. yk{, AÌkkt yk Mkt kÀ su ´Mkt¯k{kt ⁄kE hÃkku Au Ìku kq ko kh MktÁktƒ fu kq of⁄kk }¯ uÀ{kt yk k k{kt yk e Lk⁄ke. yk k˝Lku Ìkku {k k Mkt kÀLke f⁄kLkf§kLkkt s À˛oLk ⁄kkfi Au su ˜kufMkkrnÌfiLkwt yuf {wœfi ˜˚k˝ Au. }¯ uÀLkwt yu Mkt kÀMkqıÌk yLku ˛Ìk k⁄k Ák˙kÒ˝{kt ÌkuLke f⁄kk ñ yk ÁktLkuLku {u§ eyu Ìfikhu s irÀffiw¯kLke yk ˜kuff⁄kk fu ˜kufr´fi f⁄kk yk k˝e Mkk{u yk Au. yk ´k[eLkÌk{ ˜ wf⁄kk{kt⁄ke {nkfk‘fifk§{kt ´r˛¸ MkkrnÌfiLkk {nkfr fkr˜ÀkMk r ¢{-W o˛eLkwt ´r˛¸ Lkkx‚ h[u Au. yk kwhwh k-W o˛eLkkt {q§ ˜kuf{kt fux˜kt üzkt Au yLku yk kt f⁄kkLkf ˜kuf{kt⁄ke s uÀ{kt ´ u~fikt n˛u, ÌkuLkwt k¯kuhwt ºe˜kuLkwt ftXM⁄k ˜kuf{nkfk‘fi hkXkuh khÌkkLke ƒktƒ˜hkÚ yLku nehk k⁄k y MkhkLke kktæze yk ku Au. ( ƒw r ¯kÌk {kxu swyku, hkXkuh khÌkk, 2020) }¯ uÀ{kt ´Ìfiuf {t kLkk }rªk, Àu Ìkk (r ªkfi), AtÀ yLku r rLkfiku¯kLkku W’˜uæ Au. Ákƒk ˝oLkk kwhwªkku rMk kfi k˝ fux˜ef Üeyku k˝ }rªk ⁄kE Au. {t kku Mkk⁄ku Ák˙kÒ˝, ˚kr kfi, i~fi yLku ˛qˇ ñ ÁkƒktLkku }rªkLkk Y k{kt MktÁktƒ Au.

}¯ uÀfk˜eLk ´r˛ªx fiøk-MktMf]rÌkLke Mkk⁄ku Mkk⁄ku ¯k˙k{e˝ MktMf]rÌk k˝ nÌke. }¯ uÀ{kt [kuh, sw¯kkhe, ú{e-úr{fk, fk{wf Üe, f kzkt ˝ k k§k ˝fh, zk ÁkLkk Lkkh fwtºkh, h⁄kfkh, MkkuLke, æuzqÌk, Ìk§k {kt⁄ke ÆMk[kE, n§ Úuz wt, rÀ Mk Àhr{fikLk st¯k˜{kt [heLku uh kkAe VhÌke ¯kkfiku, Àkuhzk⁄ke Ákktƒu˜kt kAhzktLkwt htºk wt, ¯kkfiLkwt Àqƒ fkZÌkwt, Àn™ ˜ku ¯kuhuLkkt ˝oLk-W’˜uæku⁄ke Mk{Úfi Au fu irÀfS Lk ¯k˙k{e˝ ˜kufS Lk nÌkwt. f]rªkS Lk nÌkwt. ƒe{u ƒe{u LkkLkkt-{kuxkt Lk¯khku Mke fux˜ktf M⁄kkLku Lk¯khS LkLkku ykhtº ⁄kE hÃkku nÌkku ( ƒw r ¯kÌk {kxu swyku ´x±ÔŒ, •›È±¢Œ‹U, «¢ı. x¢Êx¢¢S¢„¢ ‡¢}¢¢¸, •–›Ë œ¢¢º, –Î., 4-5)

ºe˜kuLkkt ƒkä{f yLkwckLkku fiøkkuLkkt yLkwckLkkuLku {§Ìkkt yk Au. yk Mk{fiu fnu k fu ¯kk k{kt yk Ìke k]⁄ eLke WÌ kr•kf⁄kk{kt r k ˜kÀ }rªk ( ke k§ Yæe), ƒkiBfi }rªk (ƒq{ Yæe), ¯kkiÌk{ }rªk (¯kkiÌk{ Yæe), s§ }rªk ¯kuhu ( 16 )

17 )

}rªkLkk W’˜uæku yk Au. yk r rƒ-r ƒkLkkuLkwt k¯kuhwt Ìkk{˙k~{fk§Lke MktMf]rÌk, yk˛hu k˝ nÚh⁄ke A nÚh ªko MkwƒeLkk Mk{ﬁætzLke MktMf]rÌk Mkwƒe s k Mktº

Au. yk kq ofk˜eLk Mk{ﬁ yk˝ıﬁ }rªk MktMf]rÌkLkku nÌkku. yk⁄ke ºe˜kuLke Mk]r¸Lke

WÌ kr•kLke {t kf⁄kk{kt W’˜uræÌk }rªk{kt⁄ke fux˜kf ykﬁkuoLke ykswÁkksw MkÌke

rLkªkkÀ- kwÆ˜À-rfhkÌk ykrÀ ÚrÌkLkk nku kLke Mktºk Lkk Lkfkhe Lkn™ ˛fkfi. ÌkÌfk˜eLk uÀMkkrnÌfi yLku Ìku{ktfiu y⁄k uÀLke h[Lkk{kt yk k ykfiuoÌkh }rªk

Mknºk¯ke ⁄kﬁk nku kLke k˝ Mktºk Lkk Au. suLke r ¯kÌku [[ko {U {kuÌke[hkLke khÌkk- (2007)Lke ºqr{fk{kt fhe Au.

˜kuf¯keÌkkuLkk WÀTº yLku r fkMkLke kht khk ºkhÌk{kt yÌfitÌk kq ofk˜eLk Au. ˜kuf¯keÌkkuLkkt ´⁄k{ r˜ræÌk ´{k˝ irÀf MkkrnÌfi{kt⁄ke ´k Ìk ⁄kkfi Au. kw ksL{, fiøkku k eÌk Ìk⁄kk r kn ¯kuhu Mkk{krsf WÌMk k Mk{fiu ´Mkt¯k ´{k˝u ¯keÌkku ¯kk kLkk W’˜uæku irÀf MkkrnÌfi{kt⁄ke {§u Au. yk ¯keÌkku {kxu uÀ{kt ë¯kk⁄kkí ˛ÁÀLkku ´fiku¯k ⁄kfiku Au (ë•Áx› |¢¢ÒÁ«c±¢±S¢Ô x¢¢â¢¢Á|¢: ‡¢Á⁄ ‡¢¢ÒÁ”¢Ø}¢Ï Jí ´x±ÔŒ- 8/71/14). ¯keÌk ¯kk k k§kLku x¢¢Áâ¢› fnu k{kt yk Ìkk (ëßãŒÌÁ}¢ŒÏ x¢¢Áâ¢›¢Ô

±Î„ÙŒ}¢‹Ô¸UÁ|¢⁄´Áá¢: Jí ´x±ÔŒ 8/71/14)) r kn ¯kuhu Mkk{krsf y Mkhku kh

¯kk k{kt yk Ìkkt ¯keÌkkuLkku ⁄Ò|¢Ë, ›¢⁄¢‡¢ÊS¢Ë, Ìk⁄kk ëx¢¢â¢¢íñ k˝u Lkk{u W’˜uæ ⁄kﬁku Au. W khktÌk ëx¢¢â¢¢í ˛ÁÀLkku r r˛¸ y⁄ko{kt ë⁄Ò|¢Ëí yLku ë›¢⁄¢‡¢ÊS¢Ëí⁄ke y˜¯k k˝

W’˜uæ fh k{kt yk‘ﬁku Au (⁄Ò| ¢S¢ËŒ›ÈŒÔ Ë ›¢⁄¢‡¢ÊS¢Ë ã ¢Ô”¢›Ë J S¢Í ¢¸|¢¢¸|¢ŒÌÁ}¢m¢⁄¢S¢¢Ô x¢¢â¢Ë ÒÁº –Á⁄c‹ÎUºÊ >> …¯ uÀ - 10/25/61).

Ák˙kÒ˝ ¯k˙t⁄kku{kt ´‹UÏ yLku x¢¢â¢¢ Â[u rºLLkÌkk À˛ko k{kt yk e Au. ´‹UÏ Ài e nkufi Au yLku ¯kk⁄kk {kLkwªke. ¯kk⁄kkykuLkku ´fiku¯k {t k Y ku fh k{kt LknkuÌkku yk Ìkku yLku Ìku ´‹UÏ, ˇ¢È: Ìk⁄kk S¢¢}¢⁄ke y˜¯k nÌke. Ìku{Lkku MktÁktƒ {Lkeªke …rªkyku yLku ´r˛¸ MkkrnÌfi Mkk⁄ku nÌkku, flfikhu ¯kk⁄kkLkku MktÁktƒ ë˜kufí yLku ÌkuLkk ëMkkrnÌfií Mkk⁄ku nÌkku.

´k[eLk fk§{kt fkuE hkÚLkk MkÀTf]ÌfiLku ˜˚k ÁkLkk eLk su ˜kuf¯keÌkku ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku Mk{ks{kt ´[r˜Ìk ⁄kÌkkt Ìk⁄kk ë˜kufí Ókhk ¯kk k{kt yk Ìkkt su yk¯k§ sÌkkt r˜ræÌk MkkrnÌfi{kt ë¯kk⁄kkí Lkk{⁄ke yuf y˜¯k M Y ku M efkh k{kt yk‘fikt.

irÀf ¯kk⁄kkykuLkkt WÀknh˝ ˛Ìk k⁄k Ák˙kÒ˝ Ìk⁄kk yiÌkhufi Ák˙kÒ˝ ¯k˙t⁄kku{kt k˝ {§u Au. yk{kt yÔ{uƒ fiøk fh k k§k ©uc hkÚykuLkkt [rh k ˝o k{kt yk‘fikt Au. hksMkqfi fiøkLkk y Mkh kh ¯kk⁄kk ¯kk kLkw r ƒkLk {i kkrfi˝e MktrnÌkk

(}¢Ò.S¢Ê. 3/7/3){kt⁄ke W k˜Áƒ ⁄kkﬁ Au.

ykÔk˜kfiLk ¯k]ÃkMkq k (•¢.x¢Î.S¢Í. 1/15){kt Mke{LÌkkuLLkfiLkLkk y Mkh kh ¯kk⁄kk ¯kk kLke ´⁄kkLkku W’˜uæ ⁄kfiku Au.

yirÌknkrMkf ¯kk⁄kkykuLke kht khk {nkºkhÌkfk§{kt k˝ Mkwhr˚kÌk ÚuE ˛fkﬁ Au. ÀwªﬁLÌk kw k ºhÌkLkk MktÁktƒ{kt yLkuf ¯kk⁄kkyku {nkºkhÌk{kt {§u Au.

Mkk{krsf ´Mkt¯ku ¯keÌkku ¯kk kLke yLku Lk]Ìfiku fh kLke kht khk hk{kfi˝fk§{kt k˝ ´[r˜Ìk nÌke. hk{kfi˝{kt hk{ sL{kuÌMk W kh ¯ktƒ kuo Ókhk ¯keÌkku ¯kk kLkk yLku y Mkhkyku Ókhk Lk]Ìfi fh kLkk W’˜uæ ÌkÌfk˜eLk

Mk{ks{kt ˜kuf¯keÌkku yLku ˜kufLk]ÌﬁkuLkk r fkMkLkku yk˜uæ À˛ko Au. (±¢À}¢ËÁ‹U ⁄¢}¢¢ á¢-œ¢¢H‹U¢á« - 18-16.) yk r fkMk¢{{kt uÀ‘ﬁkMkf]Ìk ©e{ÀT ºk¯k ÌkLkk À˛{ MfLƒ{kt ©ef]ª˝ sL{kuÌMk kh Üeyku Ókhk {§eLku ¯keÌkku ¯kk kLkku W’˜uæ

´k Ìk ⁄kkfi Au. {nkfr fkr˜ÀkMku ysLkk sL{kuÌMk hkÚ rÀ˜e kLkk hks{nu˜{kt khkt¯kLkkyku Ókhk Lk]Ìfi yLku ¯kkfiLk- kÀLk fh kLkwt ˝oLk ffiwO Au(‹U¢ÁHŒ¢S¢-

⁄Õ¢È±Ê‡¢}¢Ï - 3/1/19).

MktMf]ÌkLke ´rMkÿ f rfi ke ër ¬flsfkíyu ƒkLk æktzÌke Üeyku Ókhk ¯kk k{kt yk Ìkkt ¯keÌkkuLkwt yÌfitÌk {Lkkunh ˝oLk ffiwO Au, ëëÜeyku ƒkLk æktze hne

Au. Mkk⁄ku s ¯keÌk k˝ ¯kkE hne Au. {wMk§ ü[u-Lke[u fh kLke Mkk⁄ku Ìku{Lke [qzeykuLkku Õtfkh ⁄kE hÃkku Au. ©{ ´ﬁkMkLku ˜eƒu yt¯k yt¯k ¯krÌk˛e˜ ⁄kE hÃkwt

Au. ¯keÌkkuLkk M h [qzeykuLkk Õtfkh Mkk⁄ku º§ k⁄ke yLkw k{ ykLktÀLke Mk]r¸ MkSo hÃkk Au.íí (Á„.S¢¢.‹U¢ œ¢Î„ºÏ ßÁº„¢S¢, |¢¢x¢-16, –Î.20) yk heÌku {nkfr nªkuo ˜kufS Lk ÌkhV MktfuÌk fhÌkkt txe [˜k Ìke ÜeykuLkku W’˜uæ ffikuo Au fu Üeyku [kuæk À§e hne Au, suLke Mkw¯ktƒ kr⁄kfkuLku ykfªkeo hne Au. (}¢„¢‹UÁ± „Ø¸, ›ÒØ{Ë ”¢Á⁄º}¢Ï - S¢x¢¸-2, ‘H¢Ô‹U-85). r ¢{ Mkt ÌkLke keS ˛ÌkkÁÀe{kt flfikhu ´kf]Ìk ºkªkk ˜kuf‘fi nkh{kt ´[r˜Ìk nÌke Ìfikhu ˜kuf¯keÌkku ˜kufrsnT k kh ˛Ìk˛Ìk ƒkhkyu nuÌkkt nÌkkt. hkÚ nk˜ y⁄k k ˛kr˜ knLk Ókhk Mkt kkrÀÌk ë¯kk⁄kk Mk ÌkMkÌkeí⁄ke œfik˜ yk Au fu Ìku Mk{fiu Mkk{qrnf heÌku ˜kuf¯keÌk h[ kLke yLku ¯kk kLke ´⁄kk ´[r˜Ìk nÌke. fnu kfi Au fu hkÚ ˛kr˜ knLku yuf fhkuz ¯kk⁄kkyku{kt⁄ke MkwtÀh yLku ©uc fu § MkkÌkMkku ¯kk⁄kkyku kMktÀ fheLku fk§Lkk {wæ{kt⁄ke Ák[k eLku r˜ræÌk Y ku hr˚kÌk fhe nÌke. ( 18 )

¯keÌkf⁄kk(ÁkÏ˜uz)Lkk kk˘kÌfi yÊfifiLkLke k]cºqr{

yk r „k˛kækLkk r ÓkLkkuLkwt {kLk Au fu {kLk {kt nt{u˛kt Áku ]r•kyku fkfio fhÌke nkufi Au ñ yuf Lkkx‚kÌ{f yrº‘fi¬ıÌkLke; yLku ÁkeS, ÌkuLkk Mk{qn¯kÌk ykM kÀLke. knu˜e Mkr¢fi yLku Mk{qnkÌ{f nkufi Au; flfikhu ÁkeS ]r•k rLkrª¢fi yLku Mk{qn¯kÌk nkufi Au. yk ÁktLku ]r•kyku{kt⁄ke sL{Ìke ˜kufr ˛uªkLke ´ ]r•kykuLkku y«fikMk fheyu Aeyu Ìfikhu Qä{´ƒkLk ¯keÌkf⁄kkyku yLku ˜ktÁkkt f⁄kLk´ƒkLk f⁄kk¯keÌkku ˛e heÌku sLBfikt n˛u ÌkuLke ƒkh˝k ⁄kE ˛f Au. yk r ªkfiLkk y«fikMkeykuLkwt {kLk Au fu knu˜e ]r•kLku ˜ELku s s¯kÌk{kt ¯keÌk-¯keÌkf⁄kk-Lkkx‚Lkku sL{ ⁄kfiku Au yLku ÁkeS ]r•k{kt⁄ke © ˝´ƒkLk f⁄kk¯keÌkku-ykœfikLkku-{nkfk‘fikuLkku sL{ ⁄kfiku Au. yk heÌku r [kheyu Ìkku ´⁄k{ ]r•k{kt [iÌkLfi yLku Mkr¢fiÌkkLkku Mk˙kuÌk ƒkhu nuÌkku nkufi Au. yk⁄ke ¯keÌk fu ¯keÌkf⁄kk su xqtfwt M Y k Mknºk¯ke ú˚kfÀ˛of Mk{qnLku Ìku{kt⁄ke sL{Ìke Qä{yku-˜k¯k˝eykuLkk rn’˜ku§ W kh Mknºk¯ke ÁkLkk eLku Õw˜k Ìkwt nkufi Au; flfikhu ÁkeS ]r•k{kt⁄ke sL{u˜ f⁄kk¯keÌk-ykœfikLk{nkfk‘fiLkk f⁄kLk Ókhk Ìku © ˝˛¬ıÌkLku W•kuS, ÌkuLke ¯krÌk˛e˜ RrLˇfikuLku r hk{ yk ke, ˜ktÁkk Mk{fi MkwƒeLke ÁkuXkzw © ˝Lke ykM kÀ˛¬ıÌk æe˜ Ìkkt nkufi Au.1

yk{, Lkkx‚ ]r•k{kt⁄ke Lk]Ìfi¯kkLk Mkt˜¯Lk ¯keÌkf⁄kkyku yLku © ˝]r•k{kt⁄ke MkwÀe f⁄kk¯keÌkkuLkku sL{ ⁄kfiku Au. yk ÁktLkuLkk zÌkh{kt Lkkx‚kÌ{f rh rhfiku (rfrffikheyku) yLku k„kuyu ºk¯k ºs‘fiku Au. yk{, ë¯keÌkf⁄kkí ÌkuLkk {q§ M Y k{kt ˜kufLke Mkns Qä{yku yLku Lk]Ìfi Mkk⁄ku sL{e. Ìku{kt M h, Ìkk˜ yLku f⁄kkLke xLkk fu ´Mkt¯kLkku Mk{L fi ⁄kfiku. f⁄kk©fie k„´fkhLkk ÚrÌkMk{qn{kt ¯keÌkLku ÚrÌk(Genre) yLku yktr¯kf ¯k˝eyu Ìkku ÌkuLkku ÁkeÚu M Y k´fkh ëf⁄kk¯keÌkí {kuxk ºk¯ku ÁkuMkeLku ¯kk kLkwt nku k⁄ke Ìku{kt Lk]Ìfi fu Mk{qn-Ìkk˜Lke sYh hne Lkn™. Ìku{kt ÁkuMkeLku ¯kk kLkku kqhku y fk˛ nku k⁄ke fiw¯kÁkkuƒLkk nu˝ Mkk⁄ku Ìkk˜ {u§ k su{kt ÁkLku˜e kkihkr˝f, yirÌknkrMkf fu ÀtÌkf⁄kk{q˜f ˜fikÌ{f kkX´ƒkLk ´Áktƒf⁄kk fu MkwÀe yLku hMkkÌ{f f⁄kk¯keÌkLkwt M Y k ƒkh˝ ffiwO. xLkkyku yLku ´Mkt¯kkuLkk Mkeƒk Ìkk˝k k˝k ¯kqt⁄keLku ÌkuLku ¯kufi ¯k„ yLku ¯keÌk Ókhk ˜kufMk{qnLku fnu kLkku [k˜ ˛Y ⁄kfiku, Ìfikhu Mk{¯k˙ Mk{qn Õe˜u, ¯kkfi fu Lk]Ìfi fhu Lkn™, VıÌk ´Áktƒf⁄kkLkku knf-f⁄kf s ¯kufikÌ{f fu ¯keÌkkÌ{f kkX fhu yLku Mk{qn Mkktº§u yu M Y k ¬M⁄kh ⁄kfiwt. yk knu˜kt LkkUÊfiwt Au yu ´{k˝u ¯keÌkLku ÚrÌk ¯k˝ey Ìkku ÌkuLkk ´fkhku{kt ¯keÌkf⁄kk yLku f⁄kk¯keÌkLkku Mk{k u˛ ⁄kkfi. kr˘{{kt⁄ke yk u˜k ëÁkÏ˜uzí ˛ÁÀLkk ( 19 )

20 )

Mk{kLkk⁄keo Ìkhefu yk k˝u ¯keÌkf⁄kkLkku ´ﬁku¯k fhey Aeyu. ÆnÀe ˜kufMkkrnÌﬁ{kt

ÁkÏ˜uzLkk kfikofi Ìkhefu ëH¢Ô‹Ux¢¢â¢¢í, ˛ÁÀLkku ´fiku¯k fh k{kt yk Au. ÁkÏ˜uz yLku

ëH¢Ô‹Ux¢¢â¢¢í{kt VıÌk ykfkh-´fkhLkku s ºuÀ Lk⁄ke, khtÌkw ÁktLkuLkk ˜˚k˝{kt k˝

ºuÀ Au. ˜kuf¯kk⁄kk MkwÀe nkuﬁ Au. yk⁄ke ÁkÏ˜uzLkk Mk{kLkk⁄keo Ìkhefu ë¯keÌkf⁄kkí

˛ÁÀ´fiku¯k ƒw fiku¯fi ¯k˝kfi.

eMk{e ˛ÌkkÁÀeLkk ykhtº{kt kr˘{{kt ë˜kufr „kí khLkwt yÊfifiLk {wœfiÌ ¯keÌkf⁄kkyku kh furLˇÌk ⁄kfiwt nÌkwt.

ÁkÏ˜uz ˛ÁÀLke WÌ kr•k ˜ÏrxLk ºkªkkLkk ëÁku˜khuí (Ballare) ƒkÌkw⁄ke

{kLk k{kt yk Au, suLkku y⁄ko ëLkk[ wtí ⁄kkﬁ Au. hkÏÁkxo ¯k˙u‘Õu ˜œﬁwt Au fu

ëÁkÏ˜uzíLkku MktÁktƒ ëÁkÏt˜uí⁄ke Au, su{kt Mkt¯keÌk yLku Lk]Ìﬁ ´{wæ nkuﬁ Au.2

hkÏÁkxo ¯k˙u‘ÕLkk r ƒkLk⁄ke yu Ú˝ k {§u Au fu ´k[eLk fk§{kt ÁkÏ˜uz ¯kkÌke æÌku Mk{qn-Lk]Ìfi k˝ ⁄kÌkwt nÌkwt su yÌfikhu 21{e MkÀe{kt k˝ W•kh ¯kwshkÌkLkk ºe˜ Mk{ks{kt ¯keÌkf⁄kk ¯kkÌke æÌku fh k{kt yk Au. $¯˜ÏLz{kt ⁄kkuzk Mk{fi kAe ÌkuLkku ´fiku¯k fkuE yu k ¯keÌk {kx ⁄k k ˜k¯fiku fu ˜kufkuLkwt yuf ]LÀ Mk{qn{kt ¯kkÌkwt nkufi. $¯˜ÏLz{kt ¯k ifikykuyu flfikhu ÌkuLkku ykhtº ffikuo Ìfikh⁄ke Lk]ÌfiLke Mkk⁄ku ÌkuLkk Mkkn[fioLkku ºk Lk¸ ⁄kE ¯kfik yLku VıÌk ˜fifiwıÌk Mkk{qrnf fkfioLkk y⁄ko{kt ÌkuLkku ´fiku¯k ⁄k k ˜k¯fiku. flfikhu ºe˜ Mk{ks{kt yk ÁktLku {kiræf kht khkyku Mkk⁄ku Lku Mkk⁄ku [k˜e Au yLku yks rÀ Mk Mkwƒe S tÌk Au. yt¯k˙uS ‘fikœfik yLkwMkkh ëÁkÏ˜uzí yuf yu f⁄kkÌ{f ¯keÌk Au su{kt yuf s xLkk y⁄k k ´Mkt¯k Lkkx‚kÌ{f heÌku ´MÌkwÌk fh k{k yk Au. yk hsqykÌk ÌkxM⁄k ºk ⁄ke fh k{kt yk Au. ÌkuLku rLkr˘Ìk heÌku ¯kk k{kt yk Au. ºe˜ku{kt ´[r˜Ìk ë{kÏ˝fkLkwt ¯keÌkí, ëMkkuæ˜eLkwt ¯keÌkí ¯kuhu ´Mkt¯k¯keÌkku yk ´fkhLkkt Au. ( ƒw r ¯kÌk {kxu swyku ºe˜kuLkkt Mkk{krsf¯keÌkku, 2017, Mkt kkÀf : º¯k kLkÀkMk kxu˜, krhr˛¸-3 yLku yk kwMÌkfLkwt krhr˛¸-1) rfxrhs fnu Au, ëëÁkÏ˜uz yu e f⁄kk Au, su ¯keÌk{kt fnu k{kt yk e nkufi.íí3

ÁkÏ˜uz y⁄k k ¯keÌkf⁄kk ¯kk kLke Mkk⁄ku Mkk⁄ku r ªkfi MÌkwLkk r LfikMkLke ·r¸yu ˜kuf{kLkMkLke ´ ]r•kLku yLkwY k nkufi Au. ˜kuf{kLkMk ÌkuLku kkuÌkkLkwt ¯k˝eLku M efkhu Au. ºe˜kuLke ¯keÌkf⁄kkyku S Lk{kt ÁkLku˜k Mkk[k ´Mkt¯kku{kt⁄ke s ykr ºko kk{u Au. ¯keÌkf⁄kk yufkyuf ykhtºkfi Au. r ªkfi MÌkwLke fkuE k]cºqr{ yk k k{kt yk Ìke Lk⁄ke. f⁄kk ¯kufi kwLkhw¬ıÌkyku⁄ke yk¯k§ ƒu Au. f⁄kk Lkkx‚kÌ{f heÌku hsq ⁄kE yufkyuf Mk{k Ìk ⁄kE Úfi Au.

( 21 )

¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌk-ykœﬁkLkLke WÌ kr•kLkk MktÁktƒ{k kr˘{Lkk yk

r „k˛kækLkk r ÓkLkku y˜¯k y˜¯k {Ìk ƒhk Au. fkuE r ÓkLkLkk {Ìk ´{k˝u ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku-˜kufkœﬁkLkkuLke WÌ kr•k yuf Mk{wÀkﬁ Ókhk ⁄kE Au Ìkku fkuE

r ÓkLk fkuE yuf ‘fi¬ıÌkr ˛uªkLke h[Lkk M efkhu Au. fkuELkku {Ìk Au fu f⁄kk¯keÌkku¯keÌkf⁄kkyku ´k[eLk fk§{kt [kh˝ku Ókhk ¯kk k{kt yk Ìkkt nÌkkt. yu⁄ke Ìku{Lkk rLk{ko˝{kt [kh˝kuLkku nk⁄k y ~fi hÃkku n˛u. ˜kufMkkrnÌfiLkk fux˜kf {{oøk fkuE ÚrÌkr ˛uªkLku s f⁄kk¯keÌkku-˜kufkœfikLkkuLke Mksof M efkhu Au. fnu kLkku yk˛fi yu Au fu ykLke WÌ kr•kLkk MktÁktƒ{kt yk r ªkfiLkk r ÓkLkku{kt swÀk swÀk rMkÿkLÌk y⁄k k {Ìk ´[r˜Ìk Au. su Lke[u ´{k˝u Au :

(1) r¯k˙{Lkku rMkÿkLÌk ñ Mk{wÀkfi kÀ s{oLkeLkk r œfikÌk ˜kufr „kr ÀT sufÁk r¯k˙{ {kLku Au fu ¯keÌkf⁄kk fkuE yuf r r˛¸ MksofLkwt MksoLk Lk⁄ke, khtÌkw ˜kuf[uÌkLkkLkwt Mkk{wÀkrfif MksoLk Au.

(2) &˜u¯k˜Lkku rMkÿkLÌk - ‘ﬁ¬ıÌk kÀ

sufÁk r¯k˙{Lkk ¯keÌkf⁄kk fu f⁄kk¯keÌkLke WÌ kr•kLkk rMkÿkLÌkLkk r hkuƒ{kt yu. zÁ’ﬁq &˜u¯k˜Lkwt yLkw{kLk Au fu ykhtº{kt ¯keÌkh[LkkykuLkku fkuE yuf s Mksof nkuﬁ Au. kkA§⁄ke Mk{ks Ìku{kt kkuÌkkLke y˜¯k y˜¯k ºk Mk]r¸ {u§ e Àu Au.

(3) MxuL⁄k˜Lkku rMkÿkLÌk - ÚrÌk kÀ

œfikÌk ˜kufr „kr ÀT MxuL⁄k˜Lke {kLfiÌkk Au fu ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌk Lk Ìkku fkuE ‘fi¬ıÌkLke h[Lkk nkufi Au yLku Lk Ìkku fkuE Mk{wÀkfiLke h[Lkk nkufi Au, khtÌkw ÚrÌk (Race) ªko{kt yuf kh fkuE Ìke⁄ko y⁄k k LkÀerfLkkhu yufXe ⁄kkfi Au yLku yk y Mkhu ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkkuLke h[Lkk fhu Au.

(4) rÁk˛ k kMkeoLkku rMkÿkLÌk - [kh˝ kÀ

$¯˜ÏLzLkk ´rMkÿ ˜kuf¯keÌkMkt¯k˙knf rÁk˛ k kMkeoLkk rMkÿkLÌk Au fu ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkkuLke h[Lkk ënk koí Lkk{Lkwt ÌktÌkw k„ ¯kkzeLku rº˚kk {k¯kÌkk {Êﬁfk§Lkk [kh˝ku Ókhk ⁄kE Au.

(5) [kR’zLkku rMkÿkLÌk - ‘ﬁ¬ıÌkÌ neLk ‘ﬁ¬ıÌk kÀ

y{urhfLk ˜kufr „kr ÀT ´ku. [kR’zLkwt {kLk Au fu ¯keÌkf⁄kk fkuE yuf ‘fi¬ıÌk{kLkMkLke h[Lkk y ~fi nkufi Au, khtÌkw ÌkuLke ifi¬ıÌkf [uÌkLkk ˜kuf[uÌkLkk{kt {§eLku r ˜w Ìk ⁄kE Úfi Au. ¯keÌkf⁄kkLkwt MksoLk yuf ‘fi¬ıÌk Ókhk ⁄kELku Ìku h[Lkk

22 )

ÌkuLke Lk⁄ke hnuÌke. Ìku ‘fi¬ıÌkÌ hrnÌk ⁄kELku Mkk{krsf ÁkLke Úfi Au. fk§kLÌkhu ÌkuLkwt {q§ M Y k ´k Ìk fh Àwªfh ÁkLke Úfi Au. (6) f]ª˝Àu W kkÊfikfiLkku rMkÿkLÌk - Mk{L fi kÀ

zkÏ. f]ª˝Àu W kkÊfikfiu ˜kufkœfikLk-¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLke WÌ kr•k{kt Mk{L fi kÀ M efkfikuo Au, fkh˝ fu ÌkuLkk MksoLkLkk {q§{kt ‘fi¬ıÌk, ÚrÌk, Mk{wÀkfi yLku [kh˝kuLkwt fiku¯kÀkLk hÃkwt Au.4

M Y kLke Àe oÌkkLke ·r¸yu s¯kÌkLkk Ákƒk Àu˛ku{kt ˜kufMkkrnÌfi yLku ÌkuLkk ´fkhku f⁄kk¯keÌk-˜kufkœfikLkku-˜kuf{nkfk‘fikuLke hsqykÌkLke yuf s ´fkhLke r ˛uªkÌkkyku Úu k{kt yk Au. ykfkh{kt Àe nku k AÌkkt ÌkuLkwt f˜u h ˜kuf¯kkfifkuLke {Lk:¬M⁄krÌk, ©kuÌkk-À˛of ¯koLke W k¬M⁄kÌk yLku Mknfiku¯k kh ykƒkh hkæu Au. ¯kkfifLkk Mknkfif hkr¯kfik yLku ©kuÌkk-À˛of Mkkhk nkufi, ÌkuLkk {LkLku yLkwfq§ nkufi Ìkku Ìku kkuÌkkLkk ¯kkLk{kt ]rÿ fhu Au. hku[fÌkk {kxu kht krhÌk ´Mkt¯kku Úuzu Au yLku kkuÌkkLke hsqykÌk{kt ´Mkt¯k yLku [rh kkuLku fiku¯fi Lkkx‚kÌ{fÌkk ˜k kLkku ´fiÌLk fhu Au.

f⁄kk¯keÌkLke ´k{kr˝fÌkk fu ˜kufMkkrnÌfiLkk fkuE k˝ ´fkhLke ´k{kr˝fÌkk ÌkuLkk ë{q§ kkXíLkk rLkƒkoh˝{kt Lkn™, khtÌkw ÌkuLkk ˜kufftX{kt r hks k{kt rMkÿ ⁄kkfi Au. f⁄kk¯keÌk fkuE ƒ{o-Mkt´Àkfi yLku hksfefi MkhnÀ Mkk⁄ku Áktƒkfiu˜wt Lk nku k⁄ke ´Ìfiuf ˚ku k{kt kkuÌkkLke y˜¯k yku§æ ÁkLkk e ˜u Au. yk f⁄kk¯keÌk¯keÌkf⁄kkLkk [˜˝Lke MkwÀe kht khk{kt Ìkku f⁄kk¯keÌkLkk {q§ M Y k Ìk⁄kk ÌkuLkkt kk kku yLku xLkkyku{kt krh ÌkoLk Ìk⁄kk krh ƒoLk ⁄kE Úfi Au. (rMk kfi fu ºe˜ Mk{ksLkkt ƒkä{f yLkwckLk Mkt˜¯Lk f⁄kk¯keÌkku fu ¯keÌkf⁄kkykuLkk {q§ kkXku{kt ækMk krh ÌkoLk ⁄kÌkwt Lk⁄ke). yk⁄ke kkXktÌkhku{kt⁄ke {q§ kkX ˛kuƒ ku yu Mkk¯kh{kt⁄ke ÆÁkÀw ˛kuƒ k su Au. yt¯k˙uS ºkªkkLke ¯keÌkf⁄kkykuLkk ©uc Mkt˛kuƒf-Mkt kkÀf suRBMk [kR’z (sL{ E.Mk. 1825, {]Ìfiw 1896)yk rÀ˛kLkk fkfio {kxu r Ô{kt r ˛uªk Ú˝eÌkk ⁄kfik Au. yu{˝u Mkt˛kuƒu˜e yLku Mkt kkrÀÌk fhu˜e ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkkuLke f]rÌkyku ´¯kx ⁄kkfi Ìku knu˜kt Ìku{Lkku ÀunkLÌk ⁄kfiku. ´ku. [kR’zu yƒqhwt {qfu˜wt fkfio Ìku{Lkk kËr˛ªfiku ñ ´ku. rfxrhs yLku ¯kr{fihu kqhwt ffiwO. yu{˝u ºu¯kk {§eLku

English and Scottish Ballads yu Lkk{Lkk¯k˙t⁄kLkk kkt[ ætzku{kt suRBMk[kR’zLkk fkfioLku ´fkr˛Ìk ffiwO. Ìku{kt Ìku{˝u ´ku. [kR’zu Mkt˛kurƒÌk fhu˜e 305 {kÌkÁkh ¯keÌkf⁄kkyku ´¯kx fheLku s¯kÌkLku y ko˝ fhe. yk Mkt˛kuƒfkuyu s˝k‘fiwt Au fu fu §

23 )

ftX Ókhk Mk[ kELku ´k Ìk ⁄kfiu˜e ¯keÌkf⁄kk ƒkhu Mkk[e yLku kwhk˝e Lke zu˜e Au ! §e {wrˇÌk kkX fhÌkktfiu ˜kufkuLke M{]rÌk Ókhk ftXM⁄k ⁄kfiu˜ku kkX r ˛uªk ˛wÿ, Mkk[ku yLku ´k{kr˝f s˝kfiku Au.

˜kufMkkrnÌfiLkk yrƒfkhe r ÓkLk ´ku. [kR’z ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLkk rLk{ko˝{kt fkuE ‘fi¬ıÌkr ˛uªkLkk nk⁄kLku {kLku Au, khtÌkw swÀe swÀe ‘fi¬ıÌkyku Ókhk ¯kk kLkk fkh˝u yk r ƒk{kt krh ÌkoLk Ìk⁄kk krh ƒoLk ⁄kÌkwt hnu Au. krh˝k{u ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLkk {q§ h[rfiÌkkLkwt ‘fi¬ıÌkÌ rÌkhkurnÌk ⁄kE Úfi Au. yk ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkku ˜kufMkk{kLfiLke Mkt kr•k ÁkLke Úfi Au. yuf ftX⁄ke ÁkeÚ

ftX{kt sÌke æÌku ´Ìfiuf ‘fi¬ıÌk Ókhk Ìku{kt yLkk ~fif ˜k¯kÌkk yt˛ku Akuze Àu k{kt yk Au Ìk⁄kk Mk{fikLkwfq§ Lk eLk ˝oLk Úuze Àu k{kt yk Au. yk{ ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkkuLkkt kkXktÌkhku ⁄kE Úfi Au. yux˜k {kxu {q§ kkXLke ´k{kr˝fÌkkLkku ´&Lk s Qºku ⁄kÌkku Lk⁄ke.5 yk r „k˛kækLkk kr˘{Lkk r ÓkLkkuLkwt {kLk Au fu ˜kufMkkrnÌfi yLku ÌkuLkk ´fkhku f⁄kk¯keÌkku-¯keÌkf⁄kkyku-˜kufkœfikLkku ¯kuhu Ìfikt Mkwƒe Mkwhr˚kÌk hnu Au flfikt Mkwƒe ÌkuLke kht khk {kiræf nkufi Au. r˜r kÁkÿ fhÌkktLke Mkk⁄ku s ÌkuLke ¯krÌk yLku ´¯krÌk yxfe Úfi Au. ÌkuLkkt ]rÿ yLku r fkMk y hwÿ ⁄kE Úfi Au. ykLkk yLkwMktƒkLku rMksr fLkwt f⁄kLk Au, ëëÚu fkuE ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkLku Ìk{u r˜r kÁkÿ fhe ˜eƒwt Ìkku Ìk{u Lkë fikÀ hkæku fu Ìk{u ÌkuLke nÌfik fh k{kt MknkfiÌkk fhe Au.íí6

zkÏ. Ïrhfih yu¬’ LkLkku {Ìk Au fu ëë¯keÌkkuLku r˜r kLke ˛]tæ˜k{kt Ákktƒ k⁄ke Ìku{Lkku r fkMk Lk¸ ⁄kE Úfi Au, yux˜k {kxu ˜kufMkkrnÌfiLkku ú{e Ìku{Lkku Mkt¯k˙n fhe ˝ku y kfkh fhu Au.íí7

rMksr f yLku Ïrhfih yu¬’ LkLkkt r ƒkLkku ºe˜ Mk{ksLkk ˜kufMkkrnÌfiLku ˜k¯kw kzÌkkt Lk⁄ke. ºe˜ Mk{ksLkwt ˜kufMkkrnÌfi k -´Mkt¯kku, ƒkä{f yLkwªXkLkku yLku Mkk{krsf MktMfkhku yLku r rƒ-r ƒkLkku Mkt˜¯Lk nkufi Au. flfikt Mkwƒe yk Mkk{krsf-ƒkä{f kht khk [k˜w hnu Au Ìfikt Mkwƒe yk {kiræf ˜kufMkkrnÌfi Sr Ìk hnu Au. yk kht khkyku Áktƒ ⁄kkfi Au Ìfikh kAe yk ˜kufMkkrnÌfi Lkk˛ kk{u Au. yk W khktÌk Àw oªk heÌku ´¯krÌk fhÌkk yLku krh ÌkoLk kk{Ìkk yk iøkkrLkf fiw¯k{kt ÁkeÚ fnu kÌkk r frMkÌk Mk{kÚuLkwt ¯k˙k{e˝ yLku ykrÀ kMke ´Àu˛ku kh yk¢{˝ ⁄kfiwt Au yLku ÌkuLkk ´ºk Ìk§u {kiræf kht khk ºw˜k k {ktze Au; Lkk˛ kk{ k ˜k¯ke Au yu k f khk fk§{kt {kiræf kht khkLkk ˜kufMkkrnÌfiLkwt Mkt˛kuƒLk-

Mkt kkÀLk fh kLke ÌkkÌke sYrhﬁkÌk Au.

ºe˜eMkk{krsff⁄kk¯keÌk:˜˚k˝-M Y k

æuzÉ˙Òk-Àktåk åk˜wfkôk ºe˜ r Måkh{kt Ées, fku§e, rÀ k§e, nækZku§ su kt ƒkä{f k kuo Ç{fiu ˜kuf{nkfk‘fiku yLku ˜kufkœfikôku Ñk k{kt yk Au flfikhu Ñkuh, ƒk{˝kt, {u§k, ˜¯Lk su k ƒkä{f-Çk{krsf WÌÇ ku xk˝u ´ÇtÑÑeåkuÑeåf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkku Ñk k{kt yk Au. ˜kuf{nkfk‘fiku-˜kufkœfikôku{kt yôuf kktæzeyku nkufi Au su f⁄kô Ókhk rºLLk rºLLk [rh kkuôku r fkÇ fhåe yôu À˛ofkuôu hÇkôtÀ yk kåe r fÇu Au. Ées, fku§e yôu nækZku§ su k ƒkä{f yôwckô ´ÇtÑu swÀe swÀe ƒkä{f r rƒyku⁄ke rôfitr kå nk k⁄ke yk kktæzeyku kkuåkôwt Lfikhwt y¬MåÌ k˝ Ú§ e hkæu Au. ´ÇtÑku ´k[eô nku k Aåkt ºe˜kuôk Çkt´å ƒkä{f-S ô Çk⁄ku k˝ yk kktæzeyku yr ôkºk Úuzkfiu˜e nkufi Au. ˜kuf{nkfk‘fikuôku ‘fik k Àe nku k⁄ke Ñkfif ´ÇtÑkuôu r Måkheôu [rh kkuôk kqhk S ôôu f⁄ku Au. flfikhu f⁄kkÑeå fu ˜kufkœfikLk [rh kôk S ôôk fkuE yuf {n• ôk yt˛ Çk⁄ku Úuzkfiu˜wt nku k⁄ke yôu Ñkfifôu ykz kktæze f⁄k kôku y fk˛ ô nku k⁄ke åu {q§f⁄kkôu s f⁄ku Au. yk k f⁄kkÑeå{kt {q§ f⁄kkôu ÉeÚ yôuf Çnkfif ´ÇtÑku Ñrå yk ku Au yôu [rh kôk S ô-yt˛ôu r fÇk k kkuªk˝ yk ku Au. yk ´fkhôkt f⁄kkÑeåku ˜kuff⁄kkôu {§åkt yk Au. ˜kufkœfikLkku˜kuf{nkfk‘fiku Ákes({nk{k¯keo kkx), fku§e(fkÏÁkrhfik XkfkuhLkwt ƒkä{f yLkwckLk), rÀ k§e su k ƒkä{f ´Mkt¯kkuyu ¯k kfi Au flfikhu f⁄kk¯keÌkku ˜¯Lk´Mkt¯ku ¯kk k{kt yk Au. ºe˜ Mk{ks ˜kuf{nkfk‘fiLku {§Ìkk yk Ìkk Àe M Y k yLku ˜kufkœfikLkLku {§Ìkk yk Ìkk {Êfi{ fÀLkk M Y kLku ë khÌkkí fnu Au. ˜¯Lk´Mkt¯ku nu˜e Mk khu ¯k kÌkk {Êfi{ fÀLkk M Y kLku ºe˜ Mk{ks ëfqfrhfiwtí yLku ÁkuMkeLku ¯k kÌkwt nku k⁄ke ëÁkuXkuh¯keÌkí k˝ fnu Au. ºe˜e ˜kufkœfikLk⁄ke rºLLk ºe˜e f⁄kk¯keÌkLkwt M Y k f⁄kk¯keÌkLkku MktÁktƒ S Lk[¢ Mkt˜¯Lk yk Ìkk Mkk{krsf ´Mkt¯k r kn Mkk⁄ku Au. ºe˜ Mk{ksS Lk{kt ˜¯Lk´Mkt¯ku nu˜e Mk khu fqfzk Ákku˜u Ìfikhu h fu fLfikLku s¯kkz k yk f⁄kk¯keÌkku ¯kk k{kt yk Au, suLku ëfqfrhfiwt ¯kk wtí fnu k{kt yk Au. yk ¯kufi khÌkkyku khkuZu h-fLfikLku s¯kkz k {kxu ¯kk k{kt yk Au yux˜wt s Lkn™, khtÌkw Ìku{kt yk Ìkk ´Mkt¯kku Ókhk S LkÁkkuƒ yk ke Lk S Lk{kt ´ u˛ fhÌkkt Ìku{Lku ºr ªfi{kt yk Lkkh S Lk-Mkt ªkkuoLkku ´rÌkfkh fh k {kxu

( 25 )

Ú¯k˙Ìk fh k ¯kk k{kt yk Au. yk⁄ke r ªkfiLku ÊfikLk{kt hkæeLku yk e ¯kufi

khÌkkykuLku ëfqfrhfikt ¯kk ktí fnu k{kt yk Au. yk e khÌkkyku Üeyku Ókhk ÁkuMkeLku ¯kk k{kt yk Ìke nku k⁄ke Ìku{Lke Mkk⁄ku Lk]Ìfi fu k„ Úuzkfiu˜wt nkuÌkwt Lk⁄ke. yk⁄ke ºe˜ Mk{ks{kt yk ¯kufi khÌkkyku M Y kLke ·r¸yu ëÁkuXkuh¯keÌkkuí Ìkhefu

´[r˜Ìk Au.

ºe˜e khÌkk fu ºe˜e ykœﬁkLk⁄ke y˜¯k kkzÌkkt Ìk• ku : ºe˜e khÌkk

ƒkä{f ´Mkt¯k Mkt˜¯Lk nkufi Au, flfikhu ÁkuXkuh¯keÌk Mkk{krsf ´Mkt¯k Mkk⁄ku Úuzkfiu˜wt nkufi Au. ºe˜e khÌkk …Ìkw[¢ Mkk⁄ku Úuzkfiu˜e nkufi Au flfikhu ÁkuXkuh¯keÌk S Lk[¢

Mkt˜¯Lk nkufi Au. ºe˜e khÌkk ƒkä{f yLkwckLk Mkk⁄ku Úuzkfiu˜e nkufi Au flfikhu

ÁkuXkuh¯keÌk ˜¯Lk su k Mkk{krsf MktMfkh Mkt˜¯Lk nkufi Au. ºe˜e khÌkk Mkk⁄ku ƒkä{f r rƒ-r ƒkLk Úuzkfiu˜kt nku kLku ˜eƒu Ìku ·~fi-©k‘fi nkufi Au flfikhu

ÁkuXkuh¯keÌk{kt h fu fLﬁkLku s¯kkz k rMk kﬁ fkuE r rƒ fh kLkku Lk nku k⁄ke Ìku

©k‘ﬁ ƒw nkuﬁ Au. ºe˜e khÌkk ƒkä{f ©ÿk Mkt˜¯Lk nku k⁄ke ©kuÌkk-À˛ofku

yLkwckLk{kt Mknºk¯ke ÁkLku Au yLku khÌkkLku ¯ktºeh ÁkLkeLku Mkktº§u Au, ﬂﬁkhu

ÁkuXkuh¯keÌk ˜¯Lk su k ykLktÀÀkﬁf ´Mkt¯k Mkt˜¯Lk nk k⁄ke Ìku{kt {Lkkuhtsf Ìk• ƒw nkuﬁ Au.

ÁkuXkuh¯keÌkkuLku hsq fh kLkwt {kÊfi{ ¯k„ nkuÌkwt Lk⁄ke khtÌkw ¯kufi ¯k„ fu ¯kufi k„ fu ¯keÌk nkufi Au. (Úufu n ]ÿ Üeyku fk§ƒ{o kk{ kLkk rfLkkhu nku k⁄ke Ú˝fkh kwhwªkku k˝ Mknkfif ⁄kkfi Au. Ìkuyku ¯kufi ¯k„{kt f⁄kk¯keÌkku ¯kkfi Au.) Ìku

¯kufi ë˜kuf kÌkkoí fu ë k„ kÌkkoíLke ƒw LkSf nkufi Au. yk⁄ke ÌkuLku Mk{s k ëf⁄kk¯keÌkí ˛ÁÀMk{qn ´fikuS ˛fkfi. khtÌkw ºe˜e {kiræf kht khk{kt ëf⁄kkí ˛ÁÀ ´[r˜Ìk Lk⁄ke, khtÌkw ë khÌkkí ˛ÁÀ YZ ⁄kfiku Au, yk⁄ke ÌkuLkk M Y kLku M k¸ fh k {kxu ë khÌkk¯keÌkí ˛ÁÀMk{qn k˝ ´fikuS ˛fkfi. ¯kwshkÌke ˜kufMkkrnÌfiLkk yk ´fkhLkkt M Y kku Mkk⁄ku Ìkw˜Lkk fh k yLku Mk{s k {kxu ë khÌkk¯keÌkí Lkk{fh˝ k˝ fiku¯fi ˜k¯ku Au. yk M Y k {Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke ë k„ khÌkkíLke ƒw LkSf Au. k„ khÌkkLkkt ˜˚k˝ku : su kt fu r r˛¸ kk kMk]rªx, Mkt kÀ, kÌkk h˝, [{Ìfkh, {LkkuhtsLk fh kLkku nuÌkw, S LkÁkkuƒ su kt Ìk• ku yk{kt k˝ Au. yk{ AÌkkt ºe˜ Mk{ks{kt yk ¯kufi M Y k {kxu ëÁkuXkuh¯keÌkí fu ëfqfrhfiwtí ´[r˜Ìk nku k⁄ke yk Lkk{krºƒkLkku fkfi{ hkæe yk M Y kLku ƒw M k¸ fh k ÁkeÚt Lkk{fh˝kuLkku W kfiku¯k fh ku ÚuEyu. yk{ ˜¯Lk´Mkt¯ku Üeyku Ókhk ¯k kÌkkt ë˜kuf kÌkkoíLku {§Ìkkt yk Ìkkt ëæqtÌkktLkku

hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝í, ëZku˜k-{khw˝eí, ëyhnefwykuhí(ÌkhMkU hkÕk), ënk˜Àu nku§t¯keí, ënkuLkku˜ nkuxehkÏ˝eí ¯kuhu ¯kufi M Y kk ëÁkuXkuh¯keÌkkuí fu ëfqfrhfiktíLku Lkk{u ´[r˜Ìk Au, khtÌkw yk s ÁkuXkuh¯keÌkku ºkÀh k {kMk{kt ƒq§kLkk kkx ({nk{k¯keo kkx) ´Mkt¯ku M h k„ ÌktÁkqh kh yLku {nk {kMk{kt fkÏÁkrhfik XkfkuhLkk kkx ´Mkt¯ku Ìkk˜ k„ Mkkt¯k kh Mkkƒw fu ºku kk Ókhk Mkt¯keÌk-Lk]ÌfiLke Mkt¯kÌk{kt ¯k kfi Au Ìfikhu ¯kufi ºsLkLkwt Y k ƒhu Au. ÌkÌfk˜eLk kÌkk h˝ [kuœækt-{u˜kt ƒkä{f yLkwckLkkuLkwt nku k⁄ke ©kuÌkk-À˛ofku ƒkä{f ©ÿk⁄ke ´ºkr Ìk nkufi Au. fux˜kf ´Mkt¯kku Àu e-Àu ÌkkLkkt [rh kku Mkt˜¯Lk nku k⁄ke yk f⁄kk¯keÌkku fu khÌkk¯keÌkku kwhkf⁄kk-ykœfikLkLkwt Y k ˜u Au.

f⁄kk¯keÌkku-¯keÌkf⁄kkyku-˜kufkœfikLkku{kt Mkeƒku W kÀu˛ yk k k{kt yk Ìkku Lk⁄ke. yk k ˜kufMkkrnÌfiLkk yk k f⁄kkÌ{f-f⁄kLkkÌ{f ´fkh{kt ¯kkfif- knf fkuE [rh kLkku k˚k Lk⁄ke ˜uÌkku. f⁄kk¯keÌkku-¯keÌkf⁄kkyku{kt kk kku fu [rh kkuLkk ¯kw˝ku yLku y ¯kw˝kuLkwt fi⁄kk⁄ko ˝oLk nkufi Au. knfLkku W u˛ ©kuÌkkykuLku f⁄kk{kt hMkrLk{¯Lk fh kLkku Au. yk{ AÌkkt yu k˝ Mk{ks kLke sYh Lk⁄ke fu yk k˝u f⁄kk¯keÌkku˜kufkœfikLkku fu ˜kuf{nkfk‘fiku{kt⁄ke fkuE W kÀu˛ ¯k˙n˝ Lk⁄ke fhe ˛fÌkk. yk k f⁄kkÌ{f ´fkh{kt MkknMk, ˛kifio, ú{ ¯kuhuLkk yLkuf ´Mkt¯kku {§u Au su{Lkk{kt⁄ke ºk f khku˚k heÌku W kÀu˛ ¯k˙n˝ fhe ˛fu Au. f⁄kk¯keÌkLkk ´fkh

ºe˜ Mk{ks{kt yk kt f⁄kk¯keÌkkuLku, r ªkfiLke heÌku {kuxk Y k{kt Áku {kuxk ´fkhku{kt nU[e ˛feyu : 1. Mkk{krsf f⁄kk¯keÌkku yLku 2. ƒkä{f f⁄kk¯keÌkku. yk f⁄kk¯keÌkkuLku hMkLke heÌku k˝ ´fkh{kt nU[e ˛feyu : 1. ˛]t¯kkhr ªkfif f⁄kk¯keÌkku 2. ehÌkkr ªkfif f⁄kk¯keÌkku yLku 3. fhw˝hMkr ªkfif f⁄kk¯keÌkku. æqÌkktLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝ f⁄kk¯keÌk fhw˝hMk´ƒkLk Au. Zku˜k-{khw˝e ˛]t¯kkhhMk´ƒkLk f⁄kk¯keÌk Au yLku nkuLkku˜ nkuxe yLku ÌkhMkU hkÕk ehhMk´ƒkLk f⁄kk¯keÌk Au. fk§Lke ·r¸yu yk f⁄kk¯keÌkku yirÌknkrMkf Au.

ºe˜ Mk{ksLkkt f⁄kk¯keÌkkuLke M Y kh[LkkLkwt {q§ºqÌk ˜˚k˝ f⁄kkÌk• yLku ¯kufiMkt¯keÌk Ìk• Lkku Mk{L fi Au. ¯k„ k˝ ¯kufi heÌku hsq fh k{kt yk Au. fkuE fkuE kh Lk]Ìfi yLku k„Lkku k˝ Mk{L fi Mkƒkfi Au. fkÏtÁkrhfik XkfkuhLkk ƒkä{f yLkwckLk ´Mkt¯ku ¯kk k{kt yk Ìkkt f⁄kk¯keÌkku yLku ˜kufkœfikLkku Mkkt¯k Lkk{Lkk Ìkk˜ [{o k„Lke Mkt¯kÌk{kt Lk]Ìfi Ókhk ´MÌkwÌk fh k{k yk Au. yk kt f⁄kk¯keÌkku{kt f⁄kLk- ˝oLkLku k˝ {n• Lkwt M⁄kkLk Au.

ºe˜ Mk{ks{kt yk kt f⁄kk¯keÌkku ƒkä{f yLkwckLk yLku Mkk{krsf r rƒr ƒkLk Mkt˜¯Lk nkuﬁ Au. ºe˜ Mk{ks{kt ´[r˜Ìk ëZku˜k-{khw˝eí, ëæqtÌkktLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝í su kt ÁkuXkuh f⁄kk¯keÌkku h fu fLﬁkLku khkuZu s¯kkz k {kxu ¯kk k{kt yk Au. ëÌkhMkU hkÕkí su f⁄kk¯keÌk ˜¯LkLke r r ƒ r rƒyku hsq fhuAu.

yk kt f⁄kk¯keÌkku{kt Ài e yLku ´kf]rÌkf ˛¬ıÌkyku Mkk⁄ku yk ÚrÌkLkk ë˜kufíLkku rLkc MktÁktƒ ´MÌkwÌk ⁄kkfi Au. ºe˜ Mk{ksLkk ÌkhMkU hkÕkLkk f⁄kk¯keÌk{kt yhnefwykuhLkku MktÁktƒ yk e Ài e yLku ´kf]rÌkf ˛¬ıÌkyku Mkk⁄ku Au. yk ´fkhLkkt f⁄kk¯keÌkku{kt ˜kufLkkfifkuLkkt ehhMk⁄ke ºhu˜kt khk¢{ku yLku Ìku{Lkk ÌkhVLke ë˜kufíLke ƒkä{f ykM⁄kk ‘fiıÌk ⁄kkfi Au.

ºe˜eMkk{krsf¯keÌkf⁄kk(´Mkt¯k¯keÌk):˜˚k˝-M Y k

Ñkuh, ƒk{˝kt, {u§k, ˜¯ô su k ƒkä{f-Çk{krsf WÌÇ ku Ç{fiu Ñ kåe Mkk{krsf Ñeåf⁄kkyku åo{kô{kt S åe fu ôSfôk yåeå{kt nfikå ‘fi¬ıåykuôk S ô{kt Éôu˜k Çk[k ´ÇtÑkuôk ykƒkhu h[kfi Au. yu{kt yuf xqtfku ´Mkt¯k nku k⁄ke ÌkuLku ´Mkt¯k¯keÌk k˝ fne ˛fkfi. yk kt ´ÇtÑÑeåku{kt yuf s ´ÇtÑ ô]Ìfi Çk⁄ku Õz k⁄ke ykÑ§ ƒu Au yôu [h{Çe{kyu knkU[eôu Ç{k å ⁄kE Úfi Au. yk⁄ke ˜kuf{nkfk‘fi yôu f⁄kkÑeåôe åw˜ôk{kt ´ÇtÑÑeåôwt f˜u h ˜ yôu Çh§ nkufi Au. åuôk M Y kôu Úuåkt ëhkMkzkí fu ëÉÏ˜uzíôe fikÀ Çnusu yk u. ¯kkuh fu Àu hktLke {qäÌkyku M⁄kk k kLkk ´Mkt¯ku ¯k kÌke ƒkä{f ¯keÌkf⁄kk fu ´Mkt¯k¯keÌk{kt ´Mkt¯k fu xLkk ykƒkrhÌk Àu -Àu eykuLke ehÌkk´ƒkLk fu {rn{k fu MÌkwÌfikÌ{f h[Lkkyku ¯k kfi Au. yn™ ¯keÌkf⁄kk fu ´ÇtÑÑeåôk yôwªktÑu r [kh fh k{kt yk‘fiku Au. Ñeåf⁄kk(´Mkt¯k¯keÌk), Ñk kôe kÿrå, Ñkfif yLku ˜˚k˝-M Y k ´ÇtÑÑeå-Ñeåf⁄kk(su ytÑ˙uS ÉÏ˜uzôu {§åwt yk Au)ôku ykhtº yuf {wœfi kwhwªkÑkfif fhu Au. ÉeÚ Çnkfif kwhwªkku ô]Ìfi fhåkt Çk⁄k yk ku Au yôu Üeyku ô]Ìfi fhåe Õe˜u Au. fkuE k˝ ´fkhôe kq oºqr{fk ÉktÊfik r ôk {wœfi Ñkfif ˛e ˙åk⁄ke ºkhu hkÑu {wœfi ´ÇtÑôku ykhtº fhu Au yôu Üe- kwhwªkku yu k s Úzk hkÑu kwôhw¬ıå Ókhk Ñeåôu Õe˜u Au. ˜kuf{nkfk‘fiku-˜kufkœfikôku-f⁄kkÑeåku{kt yôuf xôkykuôku xkxku k nku k⁄ke åuôku Ñkfif ˜kuf k„kuôe ÇtÑå⁄ke ÉuÇeôu ´ÇtÑôu Énu˜k eôu r Måkhu Au flfikhu ´ÇtÑÑeå{kt Ñeåôku ˜fi É§ kô nku k⁄ke åuôe Çk⁄ku Çns heåu s ô]Ìfi Úuzkfi Au, yk⁄ke åu ÉuÇeô ÑkE ˛fkåwt ô⁄ke. su⁄ke

Ñkfif Õz k⁄ke ´ÇtÑôwt f⁄kô fhåku ykÑ§ ƒu Au. yk kt Ñeåku{kt Qä{Lkku Wˇuf yLku Çk{qrnf WÌÇkn yôu W’˜kÇôku Úu˛ s yux˜ku Éƒku É§ kô nkufi Au fu yLfi Çnkfif k„ôe sYh hnuåe ô⁄ke. Ñeå Çk{qrnf ykôtÀôk Úu˛ Çk⁄ku

ƒôwªfi{kt⁄ke Aqxu˜k åehôe {kVf ykÑ§ ƒu Au yôu krhÇe{k kh knkU[eôu Ç{k å ⁄kE Úfi Au. ´ÇtÑÑeå (Ñeåf⁄kk) ˜ktÉwt nkufi åku ˜kufÇ{wÀkfi Çnô fhe ˛fåku ô⁄ke. ˜kufkuôku W’˜kÇ ykuÇh k {ktzu åu knu˜k ÉeÚu Ñkfif Ñeåôu fk keôu

ô k Ñeåôku ykhtº fhu Au.

Ñeå{kt ÇÌfi xôkôwt s ˝oô ⁄kåwt nku k⁄ke y ktåh y˜tfkhkuôe yk ~fifåk hnuåe ô⁄ke. yk⁄ke åu ´ÇtÑ yôu ´ÇtÑ kqhåk kk kôk ‘fi¬ıåÌ ôu Çns yôu Çh§ ˜kufÉku˜e{kt yôu ÇtÑeåôk kht krhå ˜kufZk§{kt W kzu Au.

˜kuf{nkfk‘fi-˜kufkœfikô fu f⁄kkÑeå Ñkfifôu åtÉqhÇktÑ s kt M h-Ìkk˜ ˜kuf k„kuôe Çnkfi⁄ke kht krhå hkÑ-Zk§ Çk⁄ku hsq fh kt kzåkt nkufi Au. yk⁄ke kkuåkôe Úråôk kht krhå Ñkfif kkÇu⁄ke {nk hk Ókhk yk r ˛uªk f⁄kôf§kôwt fki˛˜ ´k å fh kzåwt nkufi Au. yk⁄ke åu yuf ÇwÀe {nkfk‘fiôu åuôe {kiræf kht khk{kt yôu ƒkä{f yôwckô Â[u hsq fh kôwt fki˛’fi yôuf ªkkuoôk rhfiks kAe s ´k å fhe ˛fu Au. yuf s ´ÇtÑ k§kt ´{k˝{kt ˜ wÑeåku Çk⁄ku fkuE r ˛uªk ˜kuf k„ Úuzkfiu˜wt nkuåwt ô⁄ke. §e, yk ´fkhôkt Ñeåkuôk hkÑ-Zk§ ÑkurXfikôkt Ñeåku su k s ÇkÀk yôu Çh§ nkufi Au yôu ÑkurXfikôkt Ñeåku Çk⁄ku s ´ÇtÑÑeåku Ñ kfi Au. Ñkfif

Ék’fik M⁄kk⁄ke s ˜¯ôku, {u§k yôu hkåesÑk Ç{fiu Ñ kåkt Ñeåku{kt⁄ke ´ÇtÑÑeåku Ñk k-ôk[ kôwt yôu f⁄kô-hsqykåôwt fki˛’fi ´k å fhe ˜u Au. krh˝k{u Çk{krsf WÌÇ Ç{fiu Ç{ks yufXku ⁄kkfi Au Ìfikhu r ôk ykfikÇu Çns heåu s Ç”Àfi Ñkfifôk nkuXku kh ´ÇtÑÑeåku QÑ k ˜kÑu Au. {kxu åku kqhe kht khkôu ykÌ{ÇkÌkT fhôkhk ˜kuf{nkfk‘fi-˜kufkœfikô yôu f⁄kkÑeåôk Çkƒw fu ºku kk Ç{Ñ˙ ºe˜ r Måkh{kt sqs nkufi Au, flfikhu ykfikÇneô ´ÇtÑ-Ñeåkuôk Ñkfifku Àhuf Ñk{{kt yLkuf nkufi Au.

´ÇtÑÑeå-¯keÌkf⁄kkLkwt Çk{krsf kåk h˝

Ées-fku§eôe ºsô- khåkyku fu Ñkuh-nÑôkt Àu -Àu eykuôkt ƒkä{fÑeåku fu ¯keÌkf⁄kkyku{kt nkufi Au yu Mkk{krsf ´ÇtÑÑeåku{kt ƒkä{f yôwckô yôu r rƒykuôu ˜eƒu ykr ºko kk{åwt fkuE ƒkä{f kåk h˝ Úuzkfiu˜wt nkuåwt ô⁄ke. krh˝k{u Mkk{krsf ´ÇtÑÑeåkuôk Ñkfifôk {k⁄ku fkuE Àu e-Àu åkôku ºk , u§ ( 28 )

fu k ô Qåhåku ô⁄ke. yk⁄ke Ñeåôe hsqykå Ç{fiu fkuE y hkuƒ yk åku ô⁄ke. yk kt Ñeåkuôk ´Måwåefh˝ôku yuf nuåw Çk{krsf kåk h˝ Â[u Çk{qrnf ykôtÀ {u§ kôku nkufi Au. su⁄ke {wœfi Ñkfif Ñeåôk f⁄kô Ç{fiu ƒw ôkxfefi heåu Ñeåôu ÑkEôu hsq fhu Au. Çnkfif ]LÀôu ƒw ôu ƒ hÇrô{¯ô fhu Au. ´ÇtÑÑeåku Ñ kfi åku s åuôwt {n• s§ kfi Au. åu Ñk k{k s yk Au. åuôe xôk fnu k{kt hÇ kzåku ô⁄ke.

˜kuf{nkfk‘fiku-˜kufkœfikôku fu f⁄kkÑeåkuôe Çk⁄ku ƒkä{f yôwckô yôu r rƒyku Úuzkfiu˜e nku k⁄ke yuf r ˛uªk ƒkä{f kåk h˝⁄ke rôfitr kå nkufi Au. yk⁄ke

yk kt Ñufi M Y kku fkuE h fu hôe ykuÇhe{kt hsq fh kt kzåkt nkufi Au. Éesfku§e su e ƒkä{f r rƒyku {kxu ækÇ yk{tr kå ˜kufÇ{qn s yufXku ⁄kfiu˜ku nkufi

Au. su⁄ke {wœfi Ñkfif ÀÇ-Ékh Çnkfif hkrÑfikôu s Ñk kôku ykôtÀ yk ke ˛fu

Au. Ékfeôk Éƒk À˛ofku yôu ©kuåkyku s nkufi Au su ˜kuf{nkfk‘fiôe fkuE fkuE kktæzeyku Çk⁄ku Úuzkfiu˜kt ô]Ìfikuôku yLku f⁄kkLkku s ykôtÀ ˜E ˛fu Au flfikhu

´ÇtÑÑeåku {u§k fu Ñkuhôk hkåesÑk su k {nkuÌÇ Ç{ﬁu yufXk ⁄kﬁu˜k r ˛k§

Ç{ks Â[u ´Måwå ⁄kåkt nku k⁄ke åuôu {u§kôk WÌÇkn ƒof kåk h˝ Â[u yuf r ˛k§ æw’˜ku {t[ yôu ˜kufÇ{wÀkfi ´k å ⁄kkfi Au. §e, åuôe Çk⁄ku ô]Ìfi

Úuzkﬁu˜wt nku k⁄ke ƒw ôu ƒw ˜kufku Ñk k yôu ô]Ìﬁôku ykôtÀ {u§ k Çk{u˜

⁄kkfi Au. yk⁄ke Ñkfifôu kkuåkôk Ñeåôk ´Måwåefh˝ {kxu yuf r ˛k§ ˜kufÇ{qn Çnkfif ⁄kkfi Au. {u§k{kt ˝k {wœfi Ñkfifku yufXk ⁄kfiu˜k nku k⁄ke åuyku flfikhu

Lfikhwt Ñeå W kkzu Au Ìfikhu ˜kufÇ{wÀkfi yuf⁄ke ƒw y˜Ñ y˜Ñ åwo§{kt Vuh kE

Úfi Au. {wœfi Ñkfifku Ç{ks Â[u M kƒofku Éôe såk nku k⁄ke kkuåkôk Ñeåôu ƒw ôkx‚kÌ{f Éôk k {kxu {wæ kh nk⁄k {qfe y ksôu y hkuƒe {kuxu⁄ke ërh rhfikuí (rfrffikheyku) kkzu Au yôu Ñeåôu ƒw ôkxfefi heåu hsq fhu Au Ìfikhu ƒw ôu ƒw À˛ofkuôu Ñk k yôu ôk[ kôwt ˛qhkåô [zu Au. Ç{ksôk ˝k Éƒk ´ÇtÑku yuf kAe yuf ë˜kufí Çk{u yk åkt yôu Ç{ksôk ôSfôk RrånkÇôku yk˜uæ ´Måwå fhåkt ´ÇtÑÑeåku⁄ke ˜kuf”Àfi ƒw ôu ƒw MVqäå yôwº Au yôu Ñeå-ô]Ìfi⁄ke Õq{e QXu Au.

Àh ªkuo sqôkt ¯keÌkku r Çhkåkt Úﬁ Au yôu ô kt ô kt Ñeåku ˜kufr´ﬁåk ´k å fhåkt Ç{ks Çk{u yk Au. yk ´ÇtÑÑeåku yô˜tf]å, n§ k yôu Çh§ Zk§ôkt nku k⁄ke ´kf]råf Õh˝ktôe su{ ƒw ôu ƒw ftXku{kt⁄ke Vqxe ôef§u Au. åuôk kz k Àqh Qºk knkzku kh kzu Au yôu ´rå kuªk Çk⁄ku Ú˝u k⁄⁄khku k˝ ÑkE QXu Au†! ( 29 )

ë{kÏ˝fkôwt Ñeåí yôu ëÇkuæ˜eôwt Ñeåíôk kuªk ºe˜ Ç{ks{kt ˛{u ô ˛{u Ìﬁkt åku ÉeÚ ªkuo ëhf˜kôwt Ñeåí yôu ëÀu ˜eôwt Ñeåíôk ´rå kuªk kwô: knkzku kkzu Au. (¯keÌkf⁄kk fu ´Mkt¯k-¯keÌkLkk ºe˜e kkX {kxu swyku, ºe˜kuLkk n¯k yLku Ìkkt{˝kt, Mkt kkÀf : zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜, ´⁄k{ yk ]r•k : 1995 yLku yk ´¯kx kwMÌkf (2021)Lkwt krhr˛¸-1)

ºe˜e ƒkä{f-¯keÌkf⁄kk

: ˜˚k˝-M Y k

r ªkfiôe heåu yk knu˜kt k˝ LkkUÊfiwt Au fu ºe˜ Ç{ksôkt Ñeåku {kuxk Éu r ºkÑku{kt nU[e ˛fkfi; Çk{krsf-Ñeåku yôu ƒkä{fÑeåku. ƒkä{fÑeåku{kt nku§eÑeåku, Ñkuhôkt Ñeåku, rÀ k§eôkt Ñeåku, åkt{˝ktôkt Ñeåku, nÑôkt Ñeåku, fkÏÉrhfik Xkfkuhôkt Ñeåku, Àu hktôk Xkfkuhôkt Ñeåku Ñuhuôku Ç{k u˛ ⁄kkfi Au. yk kt Ñeåku ƒkä{f k o´ÇtÑku Çt˜¯ô nkufi Au. Çk{krsf Ñeåku{kt ÑkurXfikôkt Ñeåku, E˜ku (nk˜hzkt), ˜¯ôÑeåku, {u§kôkt Ñeåku, hkåesÑkôkt Ñeåku, åu§æeôkt Ñeåku Ñuhuôku Ç{k u˛ ⁄kkfi Au. yk kt Ñeåku S ô[¢ Çt˜¯ô Çk{krsf ´ÇtÑku Çk⁄ku ƒw ÇtÉtƒ ƒhk Au. Çk{krsf-Ñeåku Çkt´å{kt Éôåe xôk-´ÇtÑku{kt⁄ke h[ k{kt yk Au. yk kt Ñeåkuôku h[rfiåk œfikå nkufi Au. Ç{ksôk ˜kufku åuôu Ú˝åk nkufi Au.

ƒkä{f-Ñeåku{kt Àu e-Àu åkôe WÌ kr•k, ÇknÇ yôu ehÌ ºfikO fkfikuo å⁄kk åu{ôku {rn{k Ñk k{kt yk‘fiku nkufi Au. yk kt Ñeåku k ofk˜eô nkufi Au.* kwhkf⁄kkyku, ˜kufkœfikôku, ˜kuf{nkfk‘fikuôe su{ ªkk knu˜kt yk kt Ñeåkuôk kkX {kiræf kht khk{kt ¬M⁄kh ⁄kE YZ ⁄kfik nkufi Au. åo{kô Ç{fi{kt yk ƒkä{f ÇkrnÌfi h[kåwt ô nku k⁄ke Çk{krsf-Ñeåkuôe Çhæk{˝e{kt ƒkä{f-Ñeåkuôe Çtœfik y’ k nkufi Au. yk kt ¯keÌkku{kt Àu e-Àu ÌkkLke WÌ kr•k, MkknMk fu {rn{kLkk Lk]Ìfi Mkt¯˜Lk fkuE yuf fu Áku xqtfk ´Mkt¯kku nkufi Au. yk⁄ke yk kt ¯keÌkkuLku ƒkä{f ¯keÌkf⁄kkyku fne ˛fkfi. ºe˜ Mk{ks yk kt ¯keÌkkuLku ëÀur fikuLkkt ¯keÌkktí fnu Au. ˜kufkœfikôku fu ˜kuf{nkfk‘fikuôe su{ yk e ¯keÌkf⁄kkyk ƒkä{f k yôu yôwckô Çt˜¯ô nkufi Au. fkÏÉrhfik Xkfkuhôe fku§eôk yôwckô Ç{fiu Ñ kÌke ¯keÌkf⁄kkyku åku {t k Çt˜¯ô nkufi Au. Ñeåf⁄kkyku{kt yk åkt ´ÇtÑ- xôk[rh kku Çk⁄ku kq ofk§⁄ke s kqhk Ç{ksôk ˜kufôe yåqx ykM⁄kk Úuzkfiu˜e nkufi Au. Ç{ks Ñeåku{kt yk åe xôk-´ÇtÑku-[rh kkuôu ÇÌfi {kôu Au. yk⁄ke yk kt

* Mkkƒw, ì khÌkk kÏrMkﬁu MkÌkÕw¯kLke Lkt f§Õw¯kLkkt {kÏLk e nkÏ k§u...

´ÇtÑ- xôk-[rh kku kwhkf⁄kkôwt Y k ˜E Àu Ì ´k å fhe ˜kufôk Çk{qrnf

{kôÇ{kt ¬M⁄kh ⁄kkfi Au. su⁄ke rôfiå ⁄kfiu˜k kkX{kt xkzku- ƒkhku fu ô Çsoô fhe ˛fkåwt ô⁄ke yôu fh k{kt yk åku Ç{ks åuôu M efkhåku ô⁄ke.+ ˜kufkœfikôkuñ ˜kuf{nkfk‘fikuôe su{ ˛ÁÀku{kt Vhf kzu fu xuf kÀku f ƒ˙w kt¬ıåyku ÉÀ˜kfi åku [˜k e ˜u kfi Au k˝ ´ÇtÑ- xôk{kt Vhf kzu åku yufXku ⁄kfiu˜ku Ç{ks M efkhåku ô⁄ke.* yk⁄ke ƒkä{f-Ñeåkuôkt fu ¯keÌkf⁄kkykuLkkt kkXktåhk {nÀt˛u {§åkt ô⁄ke.

ô Çsoôôu y fk˛ ô nku k⁄ke ƒkä{f-Ñeåf⁄kkyku, ˜kufkœfikôku fu ˜kuf{nkfk‘fikuôku åo{kô{kt ô ku Çsof ⁄kE ˛fåku ô⁄ke. ƒkä{f ÇkrnÌfiôku knf-Ñkfif-f⁄kf {§u Au. knf yk ÇkrnÌfi {kiræf kh khkôk knfÚ˝fkh kkÇu⁄ke yôwfh˝ Ókhk Ék’fik M⁄kk-rf˛kuhk M⁄kk⁄ke s {kiræf Y ku ´k å fh k {ktzu Au yôu {kuxe fiu yk kq ofk˜eô {kiræf kht khk åuôk Çk{krsfƒkä{f ÇtÀºo Çk⁄ku r[•k{kt ˜Eôu S Au. k o-´ÇtÑôwt kåk h˝ yôu Çnkfif hkrÑfikôe {ÀÀ⁄ke åuôk r[•k{kt hnu˜e f]rå {kiræf f˜kÌ{f Y k ƒhu Au. ˜kufkœfikôku-˜kuf{nkfk‘fikuôwt {kiræf f˜u h yÌfitå Àe yôu ˜kuf k„ku Çt˜¯ô nkufi Au. yk e Àe f]råykuôkt f⁄kkôf r[•k-M{]rå{kt ytrfå fhe ˛fu yôu k„ÇtÑeå{kt fki˛’fi ´k å fhe ˛fu yu e ‘fi¬ıå s ˜kufkœfikôku-˜kuf{nkfk‘fikuôku knf-Ñkfif ⁄kE ˛fu Au. yk⁄ke ˜kufkœfikôku-˜kuf{nkfk‘fikuôk knf-Ñkfifôe

Çtœfik Ç{ks{kt {fikorÀå nkufi Au. Çk{krsf-ƒkä{f Ñeåkuôku {kiræf Àun ˜ nkufi Au. §e fkÏÉrhfik Xkfkuhôe fku§eôkt Ñeåkuôk y k kÀ rÇ kfi yk kt Ñeåku Çt˜¯ô fkuE k„ nkuåwt ô⁄ke. k„ôe ÇtÑå r ôkôwt ˜ wY k WÌÇ -´ÇtÑkuôk

W’˜kÇºfiko kåk h˝{kt ô]Ìfi Çk⁄ku Çns M{]råyu [ze såw nku k⁄ke yk kt Ñeåkuôk Ñkfif- knfkuôe Çtœfik Ç{ks{kt ˝e ƒkhu nkufi Au. suLkku yk knu˜kt k˝ W’˜uæ ffikuo Au. ƒkä{f k o-´ÇtÑku yôu {u˜kt-[kuœækt ƒkä{f yôwckôku Çt˜¯ô ƒkä{f ÇkrnÌfi + yk yt¯ku 1983{kt Áknurzfik ¯kk{Lkk S kºkE ¯k{khLkkt r ƒkLkku Mkq[f Au, ìÕqLkk yhu˜k{k yk kwtLk ÁkLkk eLku¯kkEyuÌkkufkuEyk kÌk{kÏLkÌkwtLkn™.yhu˜kuhkMke(sqXku-æhkÁk)⁄kEÕkfi. yhu˜ku¯kk k k§kLkÕqXkunU,˜wMMkkunUyu{fU k{kyk u.Õu¯k kÌkwtyutyuMk¯k kfi.yhu˜kLke kÏ˝e ÁkÀ˜kfi kkÏ˝ fkÏ˝e (fnu˝e-f⁄kk) Ìkku yu Mk yk ˝e ÕkuEÕu.î

* MkkÁkhfktXkLkk æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfk{kt ¯k kÌkk ¯kuﬁ yhu˜kLkwt Y k : hUzkt- kkzkt hkuf kLke Q{k yk e nU Ákk kk!

ÁkLkkMkfktXkLkk ÀktÌkk Ìkk˜wfk{kt ¯k kÌkk ¯kuﬁ yhu˜kLkwt Y k : hUzkt- kkzkt hkuf kLke QMk yk e nU hkÏ˝k Ákk kk! ( 31 )

ıfikhu h[kfiwt n˛u ? fku˝u hÂfiwt n˛u ? ‘fi¬ıåyu hÂfiwt n˛u fu Ç{qnu Çk⁄ku {§eôu hÂfiwt n˛u ? ˛kôk ykƒkhu hÂfiwt n˛u ? åuôe Çsoô-´r¢fik fu e n˛u ? ytrå{ Y k fu e heåu rÇÿ ⁄kfiwt n˛u ? RÌfikrÀ ÉkÉåkuôk W•kh åu{ôe kq ofk˜eô r˛fkhe

S ôherå,W khktå…åw[¢´{k˝uyk åkÇk{krsf-ƒkä{fWÌÇ ku-yôwckôku{kt ÇnºkÑe ⁄kE fhu˜kt rôhe˚k˝ku å⁄kk yk k ƒkä{f ÇkrnÌﬁôk knfkuôu kqAu˜k ´&ôkuôk W•khku{kt⁄ke {§e ˛fu Au (r Ñå {kxu swyku, Lke[uLke kkÀxe k).*

Lke[uLke kkÀxe kLkk knf-Ñkfifôkt Çq[f r ƒkôku⁄ke ykx˜e ÉkÉåku M k¸ ⁄kkfi Au : kq ofk§⁄ke-˜kufS ôôk Wªk:fk§⁄ke s Ñeåku- kwhkf⁄kkyku-˜kufkœfikôku˜kuf{nkfk‘fiku su ƒkä{f ÇkrnÌfi h[kfiwt Au, M Y k Áktƒkfiwt Au yLku ˜˚k˝ku M k¸

⁄kfikt Au. Ç{ks{kt Éôu˜e fkuE r ˛uªk xôkôu r[htS e Éôk k fkuE yuf fu yufôk {kÑoÀ˛oô{kt Çk⁄ku {§eôu Lk]Ìfi-Lkkx‚ fu ôkx‚-ô]ÌfiY k yk fiwt. yk ·~fiY k ÚuEôu yk˘fio kk{u˜e fkuE yuf Çsof ´råºkyu åuôwt Ñufi f⁄kkY k yk fiwt. yk f⁄kk ykÑ§ [k˜u {kxu Ée{khe Àqh fh kôk ƒkä{f yôwckô Çt˜¯ô ⁄kE Ñufi {t kôwt Y k kk{e. ykÑ§ såkt ykhtºôe yk xôk, kwhkf⁄kk-ôkx‚-ô]Ìfi-{t kôwt Y k kk{e, {kiræf kht khk Éôe, k o-´ÇtÑ Çt˜¯ô ⁄kE Ç{ks{kt ´Çhe. yk⁄ke yksu k˝ ºe˜ Ç{ks{kt Àu eykuôk ºku kk ykÇku {kÇôk ykhtº{kt kq ofk§{kt ô ˜kæ Àu eykuyu kkuåkôkt yÀTºwå fkfikuo r[htS e Éôu yux˜k {kxu yk ku˜k

Lk]Ìfi-Lkkx‚ fu ôkx‚-ô]ÌfiY kôe kwhkf⁄kkôu ôkÏhåk Y ku h{u Au. Àu e-Àu åkôkt {rn{kºfikO fkfikuoôe yk kwhkf⁄kk{kt⁄ke Éôu˜k Ñufi {t kku ykÑ§ såkt Ée{khe Àqh

* 1983{kt æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLkk Áknurzfik ¯kk{Lkk ÌkLke yLku ƒkä{f yhu˜kLkk ¯kkfif- knf S kºkE Õk˜kºkE ¯k{khLku kqAu˜k ´&LkkuLkk W•khku yk MksoLk´r¢fikLke ÁkkÁkÌkkuLkwt k¯kuhwt yk ku Au. Ìku{Lke k˝eLkwt ºkªkktÌkh yk ´{k˝u Au, ì ˝k hÌkkhk ( ªkkuo) ne ¯kfik. MkÌksw¯k⁄ke yhu˜k (rÀ k§eLkk k xk˝u ¯k kÌkwt ƒkä{f MkkrnÌfi) ¯kkÌkk ¯kkÌkk yk eyu Aeyu. k˝ knu˜ku yhu˜ku fku˝u Qºku ffikuo (hÂfiku)? Lkë Lkn™ fne ˛fkfi. ƒLfi Au Ìku ¯kqt⁄kLkkhkLku fu su˝u yk k yhu˜k ¯kqt⁄fik! y{u Ú˝eyu yu fneyu. k]⁄ eLke h[Lkk ⁄kE. kAe Lk ˜kæ Àu eyku Àur fik k§k{kt LkkÏhÌkwt ( k]⁄ eLke h[Lkk Mk{fiu su xLkkyku xe ÌkuLkwt Lkkx‚-Lk]ÌfiY k) h{e. yk LkkÏhÌkkLku ÚuELku ºku§k ºe˜u (su LkkÏhÌkwt h{ k{kt Mknºk¯ke nÌkku) yhu˜ku ¯kqt⁄fiku. kAe hkrxfik-ƒkrhfik(ºku kk)yu kqMk yuhÌkkt (Àk˝k ÚuE Áke{khe Àqh fh k Ákku˜kÌkku {t k) {t k(Lkk Y k){kt yhu˜ku yk¯k§ fkZ‚ku. Àk˝k ÚuÌkkt yksu k˝ y{u Àu eykuyu fhu˜kt Lk eLk fkfikuoLkku {t k Ákku˜eyu Aeyu. yLku yk Àu eykuyu Àur fik k§k{kt su Lk eLkÌkk fhe - yu Ìku sw¯k⁄ke ÚuÌkk ÚuÌkk yk eyu Aeyu. yux˜u yksu k˝ (Àu eykuLkk M kt¯k MkS) LkkÏhÌkwt h{eyu Aeyu.íí

fh k, ⁄kk k§k khôk ytÑkhk kh ©eV§ yôu ˜kuxôku nku{ fhe ºku kk (ºq k)

Ókhk ´fikuÚ k ˜k¯fik yôu r rƒr ƒkôôe yôuf r¢fikyku Úuzk k ˜kÑe. åo{kô{kt k˝ ºe˜ Ç{ksôwt {kiræf ƒkä{f ÇkrnÌfi irÀf Ñkôôe su{ yôwckô

Çt˜¯ô nkufi Au; yôu fiku¯fi M h ºkh Çk⁄ku ˜fi{kt s Ñ kfi fu Éku˜kfi Au. ºqåúÌk fkZ kôe huze Çk{Ñkôôu {§åe yk Au. Çkt´å{kt ⁄kåkt {u˜kt-[kuœækt ƒkä{f yôwckôku{kt kq ofk˜eô fiøk ÇtMf]råôkt r r ƒ r rƒ-r ƒkôkuôkt {q§ ÚuE ˛fkfi Au.

MktÀºo

1. ƒw r ¯kÌkku {kxu swyku, Akfik, hrÌk˜k˜ (yLkw.), Akfik, sfi©e (TyLkw.), 1994. £uLf Mkusr f, ƒe ÁkÏ˜uz (yLkw kÀ). kkuhÁktÀh : Mkwr[ kk k¬Á˜fu˛Lk

2. S¢¢Ê‹ÎUy ¢ ›, ⁄¢„ÈH, ©–¢ä ¢ , ‹ÎUcá¢ŒÔ±. Á±.S¢Ê. 2017. Á„ãŒË S¢¢Á„y ‹U¢ œ¢Î„ºÏ ßÁº„¢S¢ |¢¢x¢-16. –Î. 73. ⁄¢Ôœ¢ x¢ÌÔ ¤¢ : {Ë ßÊÁxH‡¢ œ¢ıHÔ«, |¢ÍÁ}¢‹U¢ ‹U¢‡¢Ë : ›¢x¢⁄Ë –Ì”¢¢⁄á¢Ë S¢|¢¢J

3. Á„ãŒË S¢¢Á„y ‹U¢ œ¢Î„ºÏ ßÁº„¢S¢, |¢¢x¢-16, –Î. 73-74.

4.yusLk.

5. Akfik, hrÌk˜k˜ (yLkw.). Akfik, sfi©e (yLkw.), 1994. £uLf Mkusr f, ƒe ÁkÏ˜uz (yLkw kÀ).

6. Á„ãŒË S¢¢Á„y ‹U¢ œ¢Î„º ßÁº„¢S¢, |¢¢x¢-16, –Î. 95

7. ª£¢›, –Î. 95 * * *

ºqr{fk 15-31

[1] ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu1

[2] 1. æqÌkktLkku hkÕ e - Àu ku˜ ¯kwÕh˝ (Mkk{krsf yLku

M⁄kkrLkf MktÀºo)30

æqÌkktLkku hkÕ e-Àu ku˜ ¯kwÕh˝ (¯k„ YkktÌkh)37

æqÌkkLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝ (ºe˜e kkX)53

[3] 2. Zku˜k-{khw˝e (Mkk{krsf yLku yirÌknkrMkf MktÀºo)95

Zku˜k-{khw˝e (M⁄kkrLkfMktÀºo) 99

Zku˜k-{khw˝e (¯k„YkktÌkh)101

Zku˜k-{khw˝e(ºe˜e kkX)112

[4] 3. ÌkhÆMknhkÚ (¯k„ YkktÌkh)139

ÌkhMkU hkÕk ({q§ kkX)164

[5] 4.MkkuLk˜ MkkuZe (¯k„-YkktÌkh)318 nkuLkku˜ nkuxe (ºe˜e kkX)328

krhr˛¸-1353

ƒkä{f ¯keÌkf⁄kkyku (´Mkt¯k¯keÌkku)-Mkk{krsf ¯keÌkf⁄kkyku 353 krhr˛¸-2362

f⁄kk¯kÌk, Mkk{krsf yLku M Y k-MktÀºuo

[kh ºe˜e ¯keÌkf⁄kkyku362 ˛ÁÀMkqr[382 ( 34 )

[1]

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu

ºe˜ Mk{ksLke ˜¯Lk´⁄kk

æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLke W•khLkku r ºk¯k yh ’˜e knkzLke r˛æhk ˜eyku⁄ke yLku fux˜ef s¯fikyu yzkÁkez ]˚kk ˜eyku⁄ke A kfiu˜ku Au. (n ¯kkZ Lkhkrs ækMk hne Lk⁄ke.) ªkko yLku MktÌk{kt yÌfitÌk {Lkkuh{ ˜k¯kÌkku yk ´kf]rÌkf knkze ´Àu˛ ªkkuo⁄ke yh¤fiS Lk S Ìkk yLku M Ìkt k r{Ús ƒhk Ìkk æ{eh tÌkk ykrÀ kMkeykuLkwt rLk kMkM⁄kkLk Au. yuf Mk{fiu r r ƒht¯ke Lk©e⁄ke ˛kuºÌkk yLku MkkÁkh{Ìke, MkuE yLku fkuMktÁke su e {kÌk]MkrhÌkkyku⁄ke kkuªkkÌkk yk ´kf]rÌkf kxr MÌkkh{kt ykrÀ kMkeykuLkkt kuxksq⁄kku{kt⁄ke ¯khkrMkfik, Mkkuæ˜k ¯khkrMkfik yLku zwt¯khe ºe˜ku Mku Au. yn™ yk k˝u VıÌk ºe˜ Mk{ksLkk ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚuLke [[ko fheyu Aeyu. {wıÌk ´f]rÌkLkk ë˜e˜k ytƒkhí Â[u sL{u˜e yLku {ƒw ]˚kkuLkkt({nwzkLkkt Õkz) Vq˜kuLkwt {kÀf {ƒ keLku Mkt äƒÌk ⁄kfiu˜e yk ºe˜ ykrÀ kMke ˜kufMktMf]rÌk fux˜ef ˜k˚kr˝fÌkkykuLku hu˜e Au. yk ˜k˚kr˝fÌkkyku Ìku{Lkk yk¯k k {u§kyku{kt, ¯k˙eª{ …Ìkw{kt yk Ìke Ìku{Lke ¯kkuh{kt yLku ªkkofk§u ƒkuƒ{kh hMkÌke ´f]rÌk Â[u fikuÚÌkkt Ìku{Lkkt ˜¯LkkuLke fux˜ef r r˛¸ ´˝k˜eyku yLku herÌkrh kÚu{kt ´¯kx ⁄kkfi Au. ykh¤fif S Lk S Ìkk yk ºe˜ ykrÀ kMkeykuLke ˜¯Lk´˝k˜e kh rnLÀw ˜¯Lk´⁄kkLke yMkhku nku k AÌkkt fux˜ef ækrMkfiÌkku yktæu QzeLku §¯ku Ìku e Au, su Ìku{Lke kkuÌkefe ˜kufMktMf]rÌk{kt⁄ke ykr ºk kk{e Au. ykƒwrLkf fiktr kf Lk¯khMktMf]rÌkLke yMkhku yk MktMf]rÌkLku ⁄kfiu˜e nku k AÌkkt r¯krh{k§kyku⁄ke uhkfiu˜k yk Lk ´kLÌkhku{kt ¯k˙eª{Lkk ytÌk{kt yLku ªkkoLkk ykhtº{kt Qs kÌkk Ìku{Lkk ˜¯LkkuÌMk ku{kt Ìku{Lke rLksLke ˜kufMktMf]rÌkLke r ˛uªkÌkkyku yÌfitÌk M kºkr fÌkk⁄ke r ˜Mku Au.

1. Ákrn¯kkuo k ˜¯Lk´⁄kk

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

¯kku kkuLke ·r¸yu yn™Lkk ykrÀ kMkeyku Ákrnõ¯LkLke ´⁄kkLku §u˜k Au. Ìkuyku kkuÌkkLkk ¯kku kLke Áknkh ˜¯Lk fhu Au. ë¯k{khí ¯kku kLkku kwhwªk ë¯k{khí ¯kku kLke Üe Mkk⁄ku ˜¯Lk fhe ˛fÌkku Lk⁄ke. AÌkkt yn™Lkk ykrÀ kMkeyku{kt ¯kkurXfik¯kkuX˝ (ú{e-úr{fk) fh kLke ´⁄kk nkuE fkfk-r kÌkhkELkk fwxwtÁk⁄ke ÀqhLke ¯k{kh ¯kku kLke fwt khe Ìkhw˝eLku ¯k{kh ¯kku kLkku Ìkhw˝ ¯kkuX˝ ÁkLkk e ˛fu Au. æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLkk ºe˜ ykrÀ kMkeyku ¯kk{{kt ˜¯Lk fhe ˛fÌkk Lk⁄ke, fkh˝ fu ¯kk{{kt {kuxk ºk¯ku yuf ¯kku kLkk ykrÀ kMkeyku Mku Au.

2. LkkMke s kLke hrMkf yLku ˜k˚kr˝f ˜¯Lk´⁄kk

yks⁄ke 60 ªko knu˜kt Ìkhw˝-Ìkhw˝eyku ˜¯LkLke ÁkkÁkÌk{kt kq˝o M Ìkt kÌkk ºku¯k Ìkkt. ⁄kkuzkf ht¯kÀ˛eo ÁkLkeLku fnu nkufi Ìkku fne ˛fkfi fu Ìkuyku hrMkf heÌku ˜¯Lk fhÌkkt. Ìku{Lkk yk¯k k ´kÀur˛f {u§kykuLkk WL{wıÌk kÌkk h˝{kt k¯kÌkk Zku˜Lkk uhk M hku{kt Lk]Ìfi fhÌkk fkuE ¯kkurXfikLke ë uLk ¯kw˜kÁkeí yktæku kh fkuE ëY kMke ~fik{kíLkwt ytÌkh hMke kzu. Ìku k˝ æºu æºk r{˜k eLku yktr¯kf

Lk]ÌfiLkk ˜fi rn’˜ku§ Mkk⁄ku LkkÂfik fhu. Mk{fiLkwt ºkLk hnu Lkn™. ƒe{u ƒe{u Y kMke

~fik{kLke {kÀf yktæku k˝ ë uLk ¯kw˜kÁkeí ÁkLke Úfi. ´˝fiLke yk r h˜ ˚k˝ku{kt

fiw f fiw ÌkeLku Lkkr§fiuh y⁄k k fk[˜e ÁkÌkk u. fiw Ìke Lkkr§fiuh y⁄k k fk[˜eLkku

M efkh fhu Ìkku Ìku yufÁkeÚLku ˜¯Lk {kxu M efkhu Au yu{ {kLk k{kt yk u. ytÌku ÁktLku ˜¯LkLke ykfkt˚kkLke ´Ìkef fk[˜e ˜ELku ´˝fi-ÌkL{fiÌkkLke {nkLk ˚k˝ku {kxu LkkMke Úfi. yufÁkeÚ{kt æku kE sE yøkkÌk M⁄k§kuyu ⁄kkuzku Mk{fi kMkkh fhu. ÁktLkuLkkt {kÌkkr kÌkk Ìku{Lku ˛kuƒe ˜k u. Àk kwt Lkë ⁄kkfi, fwxwtÁkesLkku ºkusLk ykhku¯ku yLku r ˛k§ Mk{ks Ìku{Lkkt ˜¯LkLkku M efkh fhu. n yk LkkMke s kLke ˜k˚kr˝f ˜¯Lk´˝k˜e MkkE ¯kE Au.

3. {kÌkkr kÌkkLke kMktÀ¯keLke ˜¯Lk´˝k˜e n Mkr ˛uªk ykrÀ kMke ˜¯Lkku {kÌkkr kÌkkLke yLku h-fLfikLke kMktÀ¯ke⁄ke Lkë ⁄kkfi Au. ¯k˙eª{{kt fikuÚÌkk Ìku{Lkk yk¯k k {u§k{kt, ¯kkuhLkku hMkkuÌMk Qs kÌkkt ºu¯ke ⁄kÌke {kLk {uÀLke{kt yLku ªkkohtºu fikuÚÌkkt Ìku{Lkkt r r˛¸ ˜¯Lkku{kt Ìkhw˝Lkku r kÌkk fLfikLku rLknk§u Au. fLfik kMktÀ kzu Ìkku Ìku ¯kk{Lkk kkuÌkkLkk MktÁktƒeykuLku {ÊfiM⁄ke Ìkhefu hkæeLku Ìk kÌk fLfikLkkt {kÌkkr kÌkk Mkwƒe knkU[kzu Au. fLfikLkkt {kÌkkr kÌkk h k˚kLkk ¯kku k yLku hLke Ìk kkMk fhe Mkt{rÌk À˛ko Ìkku ÁktLku k˚kku yhMk khMk h fLfikLku swyu Au. h yLku fLfik k˝ {u§k{kt

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu3

fu ¯kkuh{kt ´Mkt¯kku kk•k yufÁkeÚLku swyu Au. Ìﬁkh kAe ÁktLku k˚kku ÌkhV⁄ke ˜¯LkMkt{rÌkLke {nkuh {kh k{kt yk Au.

4. fwxwtÁkesLkku Mkk⁄ku fLﬁkLkk r kÌkkLku uh ˜¯Lk Lk¨e fh k s

Mk oLke Mkt{rÌk kAe h k˚kLkk LkSfLkk kkt[ fwxwtÁkesLkku ˜¯Lk Lkë fh k Úfi Au. ˜¯Lk Lkë fh kLke ´⁄kkLku ë˜¯Lk LkkUÌkk wtí fnu Au. ykM⁄kkLkk Ák§u xfe hnu˜k ykrÀ kMke ˜kufS Lk{kt ˛wfLkLku ˝wt {n• y kkfi Au. su

rÀ Mku s kLkwt nkufi Au ÌkuLke nu˜e Mk khu ºkr hLkku r kÌkk yLku ºkE QXu Au. ( hLku Ìkuyku ë eÀí y⁄k k ë˜kzkuí fnu Au. fLfikLku Ìkuyku ë˜kzeí y⁄k k ë˜kzheí fnu Au. fLfikLkkt {kÌkkr kÌkk yLku ºkE k˝ fLfikLku ë˜kzeí fnu Au) ÁktLku s˝ ˛wfLk Úu k su ¯kk{u fLfik Lkë fh k s kLkwt nkufi Au Ìku rÀ˛k{kt yk¯k§ ƒu Au. hMÌkk{kt ëzwMkfeí(Àu [f˜e)Lkk ˛wfLk ⁄kkfi Ìkku ÌkuLku ˛wº ˛wfLk ¯k˝e ˜e˜k AkuzLkwt zk§wt ºkt¯ke y⁄k k ˜e˜ku Akuz W kkze hMÌkk Â[u s{eLk{kt ÀkÁku Au. yk r rƒLku ënfLk ÀkÁkkí fnu Au (ëzwMkfeí Ìku{Lkwt ˛wfLk tÌkwt kr k k˚ke Au.) Ìfikh kAe Ìkuyku ëæku˜huí kkAk yk Au. (yn™Lkk ykrÀ kMke Ìku{Lkk hLku ëæku˜hwtí fnu Au.) Mk{fi ⁄kkfi Au Ìfikhu r kÌkk- kw k f§Ákk k§k(fwxwtÁkesLkku)Lku ºu¯kk fhu Au. VheLku Ákƒk Mkk⁄ku ˛wfLk ÚuÌkk ÚuÌkk ë˜¯Lk LkkUÌkk kí Úfi Au. ˛wº ˛wfLk{kt ëzwMkfeí(ëÀu ku˜-Àu [f˜e)Lku ækMk {n• y kkfi Au. Ìk hMÌkk Â[u⁄ke QzeLku ˜e˜k ]˚ku ÁkuMku Ìkku ykrÀ kMkeyku näªkÌk ⁄kE Úfi Au. yk W khktÌk hMÌkkLke zkÁke Ákkswyu ë U˝k¯kí ([eÁkhe) Ákku˜u ÌkuLku k˝ Mkkhk ˛wfLk ¯k˝u Au. kk˝e ºheLku yk Ìke ÜeLku k˝ ˛wº ˛wfLk ¯k˝u Au. su ¯kk{ s kLkwt nkufi Ìfikt knkUÂfik kAe kELkk ëæku˜huí sÌkkt VheLku ˛wfLk Úu k{kt yk Au. ˜¯Lk Lkë fhÌke æÌku

ÁktLku k˚ku fkfk-fkfe yLku {kÌkkLku r ˛uªk {n• y kkfi Au. ˜¯Lk Lkë fh k sÌke æÌku h k˚k k§k Mkk⁄ku ¯kku§Lkwt ykÀkLk´ÀkLk ⁄kkfi Au. ˜¯Lk Lkë fhÌke

æÌku fLfik k˚kLkk LkSfLkk fwxwtÁkesLkku ºu¯kk ⁄kkfi Au. ˜¯Lk Lkë fh k{kt fLfikLkkt {kÌkkr kÌkk, fkfk-fkfe yLku {kuxk ºkELku r ˛uªk {n• y kkfi Au. fwwxwtÁkLke Üeyku k˝ kkuÌkkLkku {Ìk ´Àä˛Ìk fhe ˛f Au. ykæhe rLk˝ofi Mk Mkt{rÌk⁄ke ˜u Au. ykrÀ kMke ˜¯Lk Lkë fh k{kt Àk kw Ìkku nkufi s. yks⁄ke 6070 ªko knu˜kt 40 Yr kfik Àk kwt ˜u k{kt yk Ìkwt. r ƒ kLkwt 11 Yr kfik Àk kwt ˜u k{kt yk Ìkwt. yÌfikhu 500⁄ke 5000 Yr kfik Àk kwt ˜ kLkku rh ks Au. Lk k Mkwƒkhu˜k LfikÌkLkk fkfiÀk ´{k˝u 500 Yr kfik Àk kwt ˜u kfi Au, k˝ yk fkfiÀkLkku y{˜ Mkt kq˝o k˝u ⁄kÌkku Lk⁄ke. Àk kkLkwt Lkë ⁄kfik kAe h k˚k k§k ¯kku§ nU[u

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Au yLku fLfik k˚k k§k fLfikLke Mk¯kkELke ÚnuhkÌk fhu Au. fLfik k˚k k§k {nu{kLkkuLku

s{ kLke ‘ﬁ M⁄kk fhu Au. s{ k{kt {wœﬁÌ h k˚kLkk kkt[ {k˝Mkku yLku

fLﬁk k˚kLkkt LkSfLkkt fwxwtÁkesLkku nkuﬁ Au.

fLfikLke Mk¯kkE Lkë ffiko kAe ÌkuLkwt ˜¯Lk Ákesu ⁄kE ˛fu Lkn™. r r˛¸

MktÚu¯kku{kt fLfik Ákesu LkkMke Úfi Ìkku hLkku r kÌkk fLfikLkk r kÌkk kkMku⁄ke kkuÌkkLke

RÂAk ´{k˝u 5,000 Yr kﬁk⁄ke 10,000 Yr kﬁk ÁkÀLk˚keLkk Àtz Ìkhefu Mkq˜ fhu Au.

˜¯Lk Lkë ffiko kAe ˜¯Lk fh kLkku ¯kk§ku ˜ktÁkku nkufi Ìkku h yLku

fLﬁk yufÁkeÚLkk ëæku˜huí sE ˛fu Au, kÌk[eÌk fhe ˛f Au yLku ÚÌkeﬁ MktÁktƒku k˝ Ákktƒe ˛fu Au.

˜¯Lk Lkë fhÌke æÌku fwt khe AkufheLkk kq oLkk ú{e(¯kkurXfik)Lkk

ÚÌkeﬁ MktÁktƒku ÊﬁkLk kh ˜u k{kt yk Ìkk Lk⁄ke.

˜¯Lk ⁄kfik kAe fLfik kkuÌkkLkk kq oLkk ú{e Mkk⁄ku MktÁktƒ hkæe ˛fÌke Lk⁄ke. kÌLke ÁkLfik kAe Úu kq oLkk ¯kkurXfik Mkk⁄k ÚÌkefi MktÁktƒku [k˜w hkæu yLku

krÌkLkk ÊfikLk{kt yk Ìkku ¯kkurXfikLku Àk kLke {kuxe hf{ [qf e kzu Au. y⁄k k krÌk kÌLkeLkk ¯kkurXfikLke nÌfik fhu Au. yk k ´Mkt¯k{kt⁄ke MkÚofiu˜k ¯kkurXfikLkwt ¯keÌk Lke[u ´{k˝u Au :

ÌkkÏ{e ÌkkÏ{e r{˜˝kt r{˜ku nkuí˜k rfrhﬁk ! r{˜ku nkuí˜k rfrhﬁk !

Ìk˜ khu Õxfk ku nkuí˜k rfrhﬁk !

(Àkuze ÀkuzeLku ´u{⁄ke {§ku yLku kAe rfrhﬁk (r ˛uªk Lkk{)Lku Ìk˜ kh⁄ke Õxfk ku !)

˜¯Lk Lkë fhÌke æÌku ¯keÌkku ¯kk k{kt yk Ìkkt Lk⁄ke. ˜¯Lk fh kLkku ¯kk§ku xqtfku nkufi Ìkku fLfikLkk r kÌkkLku Ìfikt s{ k s kLkwt Lkë fh k{kt yk Au.

5. fLﬁkLkk r kÌkkLkk uh s{ k s

fLfik k˚kLku ëæku˜huí s{ kLkwt Lkë ffiko kAe h k˚k k§k kkuÌkkLkk ¯kk{{kt fwxwtÁkesLkkuLku kELkk Ìfikt s{ k s kLkwt yk{t k˝ yk ku Au. s{ k s kLke ´⁄kkLku ëÕU{˝k Õk wtí fnu Au. ¯kk{Lkk 50⁄ke 60 sux˜k kwhwªkku fLfikLkk r kÌkkLku uh s{ k Úfi Au. s{ k sÌke æÌku k˝ Vhe⁄ke ˛wfLk Úu k{kt yk Au. ¯kk{{kt ¯kfik kAe kELkk uh sÌkkt Vhe⁄ke ˛wfLk Úu k{kt yk Au.

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu5

{nu{kLk yk kLke Mkk⁄ku s ¯kheÁk ˜k¯kÌkwt kELkwt ëæku˜hwtí nªkko u˛⁄ke S tÌk ÁkLke Úﬁ Au. {nu{kLkkuLku Ìkuyku ë kkÏ{˝kí fnu Au. yk kkÏ{˝kykuLku ykrÀ kMke ﬁw Ìkeyku {kÀf ¯keÌkku⁄ke(Vxk˝kt⁄ke) ƒk e ˜u Au. Ú˝u fu ¯keÌkkuLke MktÌk ÁkuMku

Au. ÜeykuLkk nkuX kh ¯keÌkku xnwfu Au :

rfﬁk ¯kkÏ{Lkk kkÏ{˝k hkÕ, Mkkhu Mkuhu Lkk¯kh u˜ ! xkur˜ﬁk x§k ku hkÕ, Mkkhu Mkuhu Lkk¯kh u˜ !

{nu{kLkkuLkk M k¯kÌk {kxu yLku yk kMk {kxu yk Ákksw Lkk¯kh u˜Lkku {ktz ku MkÚ‘fiku Au, Ìfikt Ìku{Lkk Zkur˜fik Z§k ku ! {nu{kLkkuLkk M k¯kÌk {kxu ykrÀ kMke fiw Ìke fuxfux˜e yƒehe ÁkLku Au !

{Uxufk¯k˜kuÁkku˜u, Ìk{fu kqhe{hwt!

rfﬁk kkELkk kkÏ{˝k ykﬁk, Ìk{fu kqhe{hwt!

{nu{kLkku yk kLkku MktfuÌk fk¯kzku æku˜hk yk¯k§Lke ⁄kktº˜e kh ÁkuMkeLku

Ákku˜eLku yk ku Au. yk fk¯kzkLkk Ákku˜ kLkk MktfuÌk {k k⁄ke ykrÀ kMke ﬁw Ìke

{nu{kLkkuLkk M k¯kÌk {kxu nªko u˜e ÁkLke Úfi Au. {nu{kLkkuLkkt À˛oLk {k k⁄ke näªkÌk ÁkLke nªkko u˛{kt Mkt kq˝oÌkfik {he s kLke ykrÀ kMke fiw ÌkeLke yrÌkr⁄kú{⁄ke ºhu˜e WÀk•k ºk Lkk ”ÀfiM k˛eo Au.

{nu{kLkkuLkk M k¯kÌk kAe ﬁw ÌkeykuLkk ˜k˚kr˝f ÀunLkk ˜ﬁ Mkk⁄ku yLku

Lk]ÌﬁLkk fk{wf Xufk Mkk⁄ku Vxk˝ktLkku ƒkuƒ Aqxu Au :

rfﬁk ¯kku{Lkku kkÏ{˝ku MkkuÀku...

ÀkÌkhwtnkÏÌker¯kﬁkuhu!

ÁkUrhﬁk ¯kkÏ{Lkku kkÏ{˝ku MkkuÀku....

ÀkÌkhwtnkÏÌker¯kﬁkuhu!

rffik ¯kk{Lkku {nu{kLk [kuÀTfiku, ÀkÌkhzwt [kuhe ¯kfik ? Áknurzfik ¯kk{Lkku {nu{kLk [kuÀTfiku, ÀkÌkhzwt [kuhe ¯kfiku !

´f]rÌkLkk ´kt¯k˝{kt ÀtºLku fkuE M⁄kkLk Lk⁄ke. Mk«fi {LkwªfiLku y&˜e˜ ˜k¯ku yu kt ¯keÌkku yn™ M kºkr fÌkk⁄ke ¯kkfi Au. ykrÀ kMke fiw ÌkeykuLkk ftX{kt

6ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

tqxkELku Mkns VqxÌke yk ¯kk§ku Ìku{Lkk MkktMf]rÌkf krh u˛{kt shkfi y&˜e˜ ˜k¯kÌke Lk⁄ke. yÌfitÌk Mkknrsf yLku ykrÀ{ ˜k¯kÌkwt yk ·~fi hMkkuÌMk Lkwt {nk k Qs kÌkwt nkufi yu kÌkk h˝ Mksuo Au.

Àk¯keLkk{kt h k˚k k§k fLﬁk {kxu Y kkLke nktMk§e yLku ftÀkuhku ˜k Au. s{k k{kt Mk khu e-¯kku§ yLku hkux˜k yk ku Au. e knu˜kt ºUMkLkwt yk k k{kt yk Ìkwt k˝ n ursxuÁk˜ eyu ´ u˛ fﬁkuo Au. W khktÌk hMkkuELke kLk¯keyku k˝ ÁkÀ˜kE Au.

MkktsLkk Mk{fiu {nu{kLkkuLku {fkELke y⁄k k [kuækLke æe[ze, ¯kku§Lkwt ækxwt (fZe), e yk ku Au. yk ⁄kk§e{ktLkk kÀk⁄kkuoLku ë¯kku§ÁkkÕí fnu Au, su hMÌkk{kt Ákƒk ºu¯kk {§e nU[eLku ækfi Au. fLfikLkk r kÌkkLkk uh⁄ke sÌkkt knu˜kt h k˚k k§k fLfik k˚kLku s{ k yk kLkku rÀ Mk Lkë fh Au. yÌfikhu ë¯kku§ÁkkÕíLke kLk¯keyku k˝ ÁkÀ˜kE Au.

6. hLkk r kÌkkLkk ëæku˜huí( uh) s{ k s

⁄kkuzk s rÀ Mkku{kt hLkk r kÌkkLkk ëæku˜huí Vhe⁄ke WÌMk Lkwt kÌkk h˝

MkÚofi Au. fiw kLk Üeyku {nu{kLkkuLke yk¯kÌkkM k¯kÌkk Mkk⁄ku ¯keÌkku yLku Lk]ÌfikuLke h{Õx Ákku˜k Au. rÀ Mku æuzÁk˙Òk{kt ¯ktÀkt yLku Vkxu˜kt ˜q¯kzkt{kt {k⁄ku fku˜MkkLkk fku⁄k§k y⁄k k ˜kfzktLkk ºkhk u[ k yk Ìkkt ykrÀ kMke Üe kwhwªkku{kt [iÌkLfi⁄ke ºh kqh yLku W’˜kMk⁄ke Mkºh ´k˝Ìk• Mku Au, ÌkuLkku œfik˜ yn™ yk Au.

s{ k{kt yn™ fLfikLkk r kÌkkLku yk fiwt nÌkwt Ìku ´{k˝ s yk ku Au. ¯kku§ÁkkÕ fLfikLkk r kÌkkLkk uh⁄ke yk u˜e ⁄kk§e{kt yk ku Au. Ìkuyku hMÌkk{kt nU[eLku ækfi Au yLku ⁄kk§e {q§ ƒ˝eLkk uh kkAe knkU[u Au.

fLfik k˚k k§k flfikhu h k˚kLkk uh s{ k yk Au Ìfikhu s{kE {kxu kk ze (MkkVku) ˜k Au. ykLku Ìkuyku ë kkurÌkfiwtí fnu Au. yk Mk{fiu h yLku fLfikLku keXeyu ÁkuMkkz kLkwt Lkë fhu Au. ÚLk ffik rÀ Mku kh˝ k yk ˛u Ìku k˝ Lkë fhu Au. kut˝ kqh ku su rÀ Mku fLfik fu hLku keXeyu ÁkuMkkzu Au Ìku rÀ Mku Mk khu kU˝ kqh kLke fu kU˝ æktz kLke r rƒ fhu Au. ¯kk{Lke ÜeykuLku kU˝ kqh kLkwt yk{t k˝ yk ku Au. fwxwtÁkLke yLku ¯kk{Lke Üeyku yk Mk{fiu yufXe ⁄kkfi Au. Ìkuyku ¯keÌkku ¯kkfi Au

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu7

yLku kU˝ kqh kLke r rƒ fhu Au. yuf æktzr˝ﬁk{kt [kuæk LkkæeLku MkktÁku˜k⁄ke zkt¯kh æktzu Au yLku Ìku{kt⁄ke [kuæk fkZu Au. yk [kuækLke æe[ze ÁkLkk Au. yk Lkkh ÜeykuLku yk æe[ze æk k {kxu yk ku Au. yk r rƒLku ë kU˝ æktz kuí fu ë kU˝ kqh kuí fnu Au.

7. æuÌkhLke {kxeLkk ¯k˝u˛ ˜u k s

keXeyu ÁkuMkkz kLkk ´Mkt¯ku Mkki⁄ke knu˜kt h fu fLﬁkLku Àu hktLkk {trÀhu

˜E Úfi Au. Àu hktLkwt {trÀh Õqt kze su nkufi Au. {trÀh{kt {kxeLke kf u˜e yLku r r ƒ Wª˝ ht¯kku⁄ke ht¯ku˜e {kxeLke {qäÌkyku nkufi Au, su{kt {wœfiÌ Àu hktLkku Xkfkuh, fk§k-¯kkuhk ºuh , Àu e (fkr˜fk), Lkk¯kV˝e( kMkwrfLkk¯k) yLku ¯k˝ krÌkLke {qäÌkyku nkufi Au, su{Lku ë{qhÌkí fnu Au. yk {qäÌkyk WÀfi kwh rs’˜kLkk {ku˜ku˜k ¯kk{⁄ke ˜k Au. h y⁄k k fLfikLku Àu hkLkk {trÀhu ˜E sÌkkt knu˜kt ˛heh kh kAuze ykuZkzu Au. hLku yuf nk⁄k{kt Lkkr§fiuh yk ku Au. yuf Lk k f kzkLkwt AÌkh (A k) ÁkLkk e ÌkuLku [kh Auzu⁄ke [kh {k˝Mkku h fu fLfikLkk {k⁄ku Akfiu Au. Ìkuyku h fu fLfikLke Mkk⁄ku Mkk⁄ku [k˜u Au. sw kLkku Zku˜ ¯kkzÌkk yk¯k§ [k˜u Au. fLfik fu hLke {kÌkk eLkku Àe ku ˜ELku [k˜u Au. Üeyku Àu hkt yLku ¯k˝ krÌkLkkt ¯keÌkku ¯kkÌke ¯kkÌke h fu fLfikLke kkA§ kkA§ [k˜u Au. Àu hktLkk {trÀhu sÌkkt h fu fLfik yk˝ıfi …rªk-fw{kh fu …rªk-fLfik su kt ˜k¯ku Au. ksÌku¯kksÌku Àu hktLkk {trÀh{kt ´ u˛ fhu Au. {kxeLke {qäÌkyku Mkk{u eLkku Àe ku ´¯kxk Au. h fu fLfik {fkELkk Àk˝k⁄ke {kxeLkk Àu kuLku Lk{Lk fhu Au. Ìfikh kAe LkSfLkk æuÌkh{kt⁄ke {kxeLkwt yuf ZuVwt ˜k Au. Ìku ZuVkLku ¯k˝ krÌkLkw Y k yk ku Au. Ìfikh kAe æuÌkhLke {kxeLkk Ìku ¯k˝ krÌkLku ÜeykuLkkt ¯keÌkku yLku Zku˜Lkk uhk M h Â[u uh ˜k Au. æku˜hkLke Â[uLke Àe k˜u ¯kku k-Àu ¯kkuÌkhusLkwt s r[ k MkVuÀ [qLkku yLku r r ƒ ht¯kku⁄ke Àkuhu˜wt nkufi Au, ÌkuLke kkMku yk ¯k˝ krÌkLkwt M⁄kk kLk fhu Au. Ìku{Lku {kLk MkrnÌk kkxu ÁkuMkkzu Au. S Lk kkuªkf ‘fi Mkkfi æuÌke nku k⁄ke yn™Lkk ykrÀ kMkeyku æuÌkhLke {kxeLku ˜¯Lk Mk{fiu ºq˜Ìkk Lk⁄ke. Ìku{Lkkt {n• Lkkt Àu , Àu hkt, Àu e ¯kuhu {kxeLkkt nkufi Au. ´f]rÌkLkk æku§u sL{u˜kt nk k⁄ke ´f]rÌkLkkt Ìk• ku s Ìku{Lke ©ÿk yLku º¬ıÌkLkkt yk˜tÁkLk-ykƒkh nkufi Au. ´f]rÌkLkkt Ìk• ku Mkk⁄kuLkku Ìku{Lkku

MktÁktƒ yÌfitÌk ¯kkZ Au. ¯k˝ krÌk M⁄kk kLk kAe fLfik fu hLku ¯kh{ kk˝eyu⁄ke MLkkLk fhk Au. ÜeykuLkkt keXeLkkt ¯keÌkkuLke h{Õx Â[u n§Àh⁄ke Ìku{Lke keXe [ku§u Au. n u⁄ke Ìkhw˝ ë eÀí y⁄k k ë˜kzkuí fnu kfi Au. fLfik ë˜kzeí y⁄k k ë˜kzheí fnu kfi Au.

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

8. keXeyu ÁkuMk

keXe {kÌkk y⁄k k fkfe [ku§u Au. keXe [ku§e hÃkk kAe fkfku ë˜kzeí fu ë˜kzkíLku ÌkuzeLku ¯kkuÌkhus yk¯k§ ÁkuMkkzu Au. Ìkhw˝-Ìkhw˝eyku keXeLke ˛YykÌkLkkt

¯keÌkku W kkzu Au. kAe Ìkhw˝ku ¯keÌkkuLkku ykhtº fhu Au yLku ﬁw Ìkeyku Õe˜u Au :

˜kzeLkMkhuhuyzÀe- keXe,nrhfik{w¯khu, kUrhfiu kkÀh U (ºfiko ºkÀh u) ˜kze Õ˜{e hu !

˜kzeLk Mkhu hu...

˜kzkLkMkhuhuyut˝ktLkkrzﬁkt k§kuVU˝ku(fkÀ )hu ! fk§u WLkk§u ˜kzku Õ˜{ku hu ! ˜kzkLk Mkhu hu....

ªkkofk§u sux˜e MknsÌkk⁄ke ]˚kLku Lk e xe˛eyku Vqx Au yux˜e s

MknsÌkk⁄ke ykrÀ kMke M ke kwhwªkkuLkk ˛k{§k-˛hkÁke nkuXku kh ¯keÌkku Vqx k ˜k¯ku

Au. [h˝ku ˜k˚kr˝f Xufk ˜ELku Ìkk˜ yk ku Au yLku r r˛¸ ´fkhLkk Àun˜ﬁLkk rn’˜ku§ Mkk⁄ku ¯keÌkku ëæku˜hkí{kt⁄ke ´¯kxe ´f]rÌkLkk yLktÌk kx-r MÌkkh{kt ‘ﬁk ke

Úﬁ Au. ⁄kkuzk rÀ Mkku knu˜kt rLkƒoLk ˜k¯kÌkwt æku˜hwt ytÌkh(”Àﬁ)Lkk yktÌkrhf

Mk• ⁄ke Mkºh ÁkLke Úﬁ Au.

keXeLkkt fux˜ktf ¯keÌkku Vxk˝kt s nkuﬁ Au. fLﬁk fu hLke sw kLk ÁknuLkLku

ë Uze k˝í fnu Au. yk ë Uze kt˝í Vxk˝ktLkwt ´ƒkLk ˜˚ﬁ ÁkLku Au:

Uze u kt˝Ìkqh{k(r˚krÌks{kt)fkx‚ktykk( kÀ§)h u ! y˝eLkkMk˝LktÌkqÕr˝ﬁkuÌkk Mkrhﬁkuhu!

Uze u kt˝Lkkuz¯kz¯k{kÏMkkuzku˜uhu!

LkkukkuÁkkÏÌk{(ºkE)yut¯kku(LkSf)yut¯kkuÕkﬁhu !

9. keXeLkkt ˜k˚kr˝f Lk]Ìfi : keXeLkkt yk Vxk˝kt{kt {wœfiÌ Ìkhw˝Ìkhw˝eyku ƒkhu {wæh nkufi Au. Ìkhw˝Ìkhw˝e ÁktLkuLkku ú{kuä{’˜kMk yk ¯keÌkku{kt rÕ˜kÌkku nku k AÌkkt Mkki⁄ke knu˜kt yk ¯keÌkkuLkku ykhtº Ìkhw˝Lkk nkuXku kh xnwfu Au. su ku Ìkhw˝ ¯keÌkLkku ykhtº fhu Au fu ÌkhÌk s ƒe{u ƒe{u Ìkhw˝-Ìkhw˝eykuLkwt Mk{¯k˙ ˛heh yuf ˜fi ƒkh˝ fhu Au. yk ˜¯LkLk]Ìfi{kt Üeyku yLku kwhwªkku kkuÌkkLkwt y˜¯k Ìkwo§ h[u Au. ÀhufLkku yuf nk⁄k ÁkeÚLkk æºk kh {qfu Au. ÁkeÚu nk⁄k kkMkuLkk kk kLkk nk⁄k{kt ¯kqt⁄kkE Úfi Au. ¯keÌkLkk WÌkkh[Zk Lke Mkk⁄ku Ìkuyku k˝ z¯k˜kt yk¯k§ [k˜u Au. ⁄kkuzef ˚k˝kuLkk r hk{ kAe Áku z¯k˜kt kkA§ [k˜u Au. ⁄kkuzef ˚k˝ku yxfu Au Ìfikhu

f{hLke yuf ˜[f ˜u Au. ƒe{u ƒe{u Ìku{Lkkt [h˝ku{kt yuf MkS ¯krÌk ´ u˛u Au yLku Ìku{Lke [k˜Lkku u¯k ƒu Au. ¯keÌkkuLkku Zk§ ÁkÀ˜kÌkkt Ìku{Lkk Lk]ÌfiLkk Xufk k˝ ÁkÀ˜kE Úfi Au. su{ ¯keÌk ƒw ˛]t¯kkhe Ìku{ Ìku{Lkk XufkLkku u¯k ƒw. Ìku{Lkkt yk ¯keÌk-Lk]Ìfiku{kt ÀunLkku ˜fi Ák§ kLk nkufi Au. hkÌk{k hMkÌkk ë{u ˜ ytƒkhí Â[u Ìku{Lkk ¯k§k{kt⁄ke qtxkELku yk Ìkku shk Úzku M h yLku ´˝fi-W’˜kMkLkkt {ƒwh ¯keÌkku Mkk⁄ku MkƒkÌkku Ìku{Lkk ÀunLkku r r˛¸ ˜firn’˜ku§ ´f]rÌkLkk hMkÌkk yiÔfio Â[u yuf hBfi ˜kufMkktMf]rÌkf ·~fi Mksuo Au. yn™ Üe yLku kwhwªk ÁktLkuLkwt {n• Au. yrºÚÌk MktMf]rÌkLke {kVf ˜¯Lk{kt yuf˜e Üe ÁkuMkeLku Lk⁄ke ¯kkÌke. yn™ Üe yLku kwhwªk ÁktLku ¯kkfi Au yLku ÁktLku Lk]Ìfi fhu Au. keXeLkk rÀ Mkku Àhr{fikLk eÀ f{h{kt yuf ƒkurÌkfiwt s knuhe hkæu Au. fLfik k˝ yuf [r˝fiku yLku MkVuÀ Mkkze knuhe hkæu Au. AkÌke kh [ku§e knuhÌke Lk⁄ke. VıÌk MkVuÀ MkkzeLkku Auzku Lkkæu Au. (n yk rh ks ÁkÀ˜kfiku Au.) h yLku fLfikLkk ykæk ˛hehu keXe [ku§u Au. fLfikLkk Whkus(MÌkLk), Whw, nk⁄k yLku k¯k kh n§Àh⁄ke keXe [ku§u Au. {wæ kh e [ku§u Au. keXe yLku e [ku§u˜e fLfikLkk ÀunLke fk¬LÌk yLku MkkiLÀfio Mkr ˛uªk ƒu Au. keXeLku ˜eƒu keÌkkº ÁkLku˜wt {wæ kkihkr˝f fiw¯kLke …rªk-fLfikLke M{]rÌk ÌkkS fhu Au. keXe [ku§Ìke æÌku yƒoLk¯Lk ˜k¯kÌke fLfikLkk {wæ kh yr fkhe kr k ºk ku LkeÌkhu Au. yLkuf

Üe kwhwªkku Â[u Qs kÌkwt yk fiki LkLkk Mkns W’˜kMk yLku WÌMkknLkwt ·~fi LkfiLkhBfi yLku kk Lk ÁkLke hnu Au. keXeLkk rÀ Mkku Àhr{fikLk h yLku fLfik ¯kkuÌkhus kkMkuLke ƒrh keLku kkuÌkkLkwt MkwækMkLk ÁkLkk Au. 10. ˜kufr[ kku

keXe ÁkuMk kLke Mkk⁄ku ˜kufr[ kku Àkuh kLkwt fk{ [k˜u Au. r[ kku Àkuh k {kxu ÀkÌk˝Lke k™Ae, [qLkku, ¯kuhw yLku ht¯kLkku W kfiku¯k fhu Au. Mkki⁄ke knu˜kt ¯kku kÀu -¯kkuÌkhs Àkuhu Au. {trÀh ykfkhLke f˜kÌ{f ºkÌk kkze Ìku{kt yuf ÜeLke ykf]rÌk W kMkk Au. ÌkuLkk yuf nk⁄k kh {kuh ÁkuMkkzu Au, yLku ÁkeÚu nk⁄k yk˛e koÀ yk k kLke y M⁄kk{kt æw’˜ku nkufi Au. fux˜ef s¯fikyu ÁktLku nk⁄k kh {kuh ÁkuMkkzu Au. ¯kkuÌkhsLkk r˛æh kh {kuh ÁkuMkkz Au. ykrÀ kMkeykuLke r[ kf˜k ´f]rÌkLkk MkktrLkÊfi{kt {LkLkk ºk ku ´{k˝u {wıÌk heÌku r ˜Mku Au. ykfikMkneLk Ìku{Lke ˜kufr[ kf˜k{kt Ìku{Lkk ºk kuLkwt Mkns ´MVwxLk ⁄kkfi Au. Ìkuyku {LkLke RÂAk ´{k˝u {wıÌk huækyku{kt r[ kku Àkuhu Au. r˛fkhLkwt ·~fi, kuzk, kuzuMk kh, r {kLk, ¯krÌk˛e˜ yk¯k¯kkze, ÁkMk, k˛w, ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu9

10 ºe˜ykrÀ kMke :{kiræf¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

k˚ke, {i⁄kwLk ¯kuhuLkkt r[ kku yLku huæktfLkku [qLkku, ¯kuhw yLku ht¯k⁄ke æku˜hkLke

Àe k˜ku kh {wıÌk {Lku Àkuhu Au.

keXeLkkt ¯keÌk MkkiLke Mkk⁄ku h yLku fLfik k˝ ¯kkfi Au. {wıÌk ftXu ¯kkfi

Au. Ú˝u fu Au’˜e kh ÁktLku s˝ ¯kkurXﬁku-¯kkuX˝ Mkk⁄ku Lkk[e ˜u Au, ¯kkE ˜u Au.

Au’˜e khLkku ú{kuL{kÀ fux˜ku Ìke nkufi...! krh˝k{u yu{Lkwt Mkf§ y¬MÌkÌ s Ú˝u fu Au’˜e khLkk ú{⁄ke A˜fu Au. Lk kMke Ìkhw˝-Ìkhw˝eLkk ú{Lke u˜

LkÀeLkkt fkuÌkhku, nu§k, ækÀhkt, ækæhkLkkt fu˛h ˝k ¯kwÂAkuLke Akfik{kt, Mke{§kLkkt kwª kkuLkk ¯kw˜kÁke ht¯kku{kt, yk{˙{tsheykuLke æxk˛ Mkkihºr{r©Ìk {kÀf Akfikyku{kt yLku ¯kq¯k§Lkk ]˚kLke ~fik{§e {tsheyku{kt kkt¯khe Au. ´f]rÌkLkkt ¯kw Ìk MktfuÌkM⁄kkLkku{kt ⁄kkuzktf ht¯kÀ˛eo ÁkLkeLku fr Lke kt¬ıÌkLkku W kfiku¯k fheLku fnu nkufi Ìkku fne ˛fkfi fu ëëy{⁄kwt y{⁄kwt yzÌkkt Ìkkufi h˝Õ˝ {e˝ [zÌkk !íí ´f]rÌk{ktfi yuLkku ykLktÀ A˜fe QXÌkku nÌkku :

hkuEhkLkwtMkku¯kw˜§uí˜k,fk§k{khÕkuÌkktÕkfií˜k ! hkuEhkuVq˜U˝kuhu,fk§k{khÕkuÌkktÕkfií˜k! ykkwtÁkuXktyuÌk˝ÌkkuhkuEhkuVq˜U˝kuhu!!! fk§k {kh ÕkuÌkkt Õkfií˜k !

ú{Lkk kkhMk M k˛oLke yMkh Ìkku swyku ! ú{eyku Akfik{kt ÁkuMku Lku hkunezku {kuhe, {wfwr˜Ìk ⁄kELku kw¬ª kÌk ⁄kÌkku, khtÌkw ykrÀ{ yLku Àknf ºk ku{kt nuÌkku yu{Lkku hkÌkku yLkwhk¯k n Mk{kr ÌkLkk rfLkkhu yk eLku Qºku Au. ´f]rÌkLkk yk r r ƒht¯ke {Lkkunkhe kxr MÌkkh{kt kkt¯khu˜e LkunLke u˜ ˜¯LkLke uÀe kh ëf kqhLkk ´fl r˜Ìk ºzfkíLke {kVf ºzfeLku Mk{k Ìk ⁄kE s kLke y rƒ yk e knkU[e. {kxu ÁktLku ú{eyku ú{Lkku sux˜ku Mk{fi ˛uªk hÃkku Au, ÌkuLku Ú˝u fu ˛kuªke ˜u kLkku ´fiÌLk fhu Au. krh˝k{u keXeLkkt Ìku{Lkkt ˜kuf¯keÌkku{kt ´˝fiLke {Àe˜ Aku§ku Qzu Au. Au’˜e kh yk ´˝fi Mkkfkh ÁkLkeLku ⁄k¯kLk¯kLke QXu Au. Ìkhw˝Ìkhw˝eykuLkk Àun{kt Aw kkfiu˜wt ºeÌkhe r •k MkS ÁkLke ¯keÌk yLku Lk]ÌfiLkwt Y k ƒhe Mkk{u yk Au. Ìkkhk {Ze {kuze hkÌk Mkwƒe Ìkhw˝ku yLku Ìkhw˝eyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. ze˜ku Áknkh ækx˜k kh kÌkkuLke {Ú {k˝u Au. Aqxk kzÌke æÌku Àhuf s˝Lku ÁkkVu˜e {fkELkk xkuZk yk ku Au. ykLku ë¯kw¯kheí fnu Au. 11. ë kÏLku˜kuí

ë kÏLku˜kuí ækMk fheLku fkfkLkk ëæku˜huí Qs kﬁ Au. º keÚu fu º keS

ºe˜ykrÀ kMkeMk{ksLkku˜¯LkkuÌMk yLkuheÌkrh kÚu11

kh˝u yu fkfkLku {Lk {kuxk ykLktÀLkku WÌMk Au. yk ˜¯Lk{kt Ìku r kÌkkLkk sux˜k s ykLktÀ⁄ke Mknºk¯ke ⁄kkfi Au. Mk khu ¯kk{{kt fkfk ÌkhV⁄ke ë kÏLku˜kíLkwt yk{t k˝ yk k k{kt yk Au. MkktsLkk Mk{fiu fiw kLk-fiw Ìkeyku Zku˜ yLku ¯keÌkkuLkk M hku Mkk⁄ku h fu fLfikLkk fkfkLkk uh ˜E Úfi Au. fkfkLku uh eÀ fu ˜kzeLku kqhwt {kLk yk ku Au yLku rLkfiÌk M⁄kkLku ÁkuMkkzu Au. hk ku fkfkLkk uh keXe [ku§u Au. fkfkLkk uh ¯keÌkku yLku Lk]ÌfikuLke h{Õx Ákku˜k kfi Au. kqhk W’˜kMk yLku WÌMkkn⁄ke fiw kLk yLku fiw Ìkeyku Lkk[u Au Lku ¯keÌkku ¯kkfi Au. {kuze hkÌku Aqxk kzÌke æÌku fkfe yk{tr kÌkkuLku ftfwLkk [kt’˜k fhu Au. yk{tr kÌkku ⁄kk§e{kt RÂAk ´{k˝u 1 fu 2 Yr kfik {qfu Au. uh sÌke æÌku Ìku{Lku {fkELke ë¯kw¯kheí yk ku Au.

12. ë{kurhﬁwt Lk[k wtí

ÚLk s kLke yk¯k˜e hkÌku ë eÀíLku yLku ÚLk yk kLke yk¯k˜e hkÌku ë˜kzeíLku ë{kurhfiwtí Lk[k k{kt yk Au. ¯keÌkku yLku Lk]ÌfiLke h{Õx kAe h fu fLfikLku yuf ækx˜k{kt ÁkuMkkzu Au. yk kAe [kh {k˝Mkku ækx˜kLku ü[feLku Lkk[u Au. W kh ækx˜k{kt ÁkuXu˜kt h fu fLfik näªkÌk ⁄kkfi Au. ækx˜k k§k Lkk[Ìkk Lkk[Ìkk ¯keÌk W kkzu Au yLku Üeyku Õe˜u Au : hUí{ht¯ke˜k{kurhfik({kuh)huhU{fq¯khe kÕu!

ÁkkkkÕeLkk hkÕ{k hu hU{, fq¯khe kÕu ! keXku˜e{khU{ku,fq¯khe kÕu!

ënu ht¯ke˜k {kuh ! Ìkwt h{ ! Ìkkhk h{ k⁄ke Ìkkhk [h˝ku{kt Ákktƒu˜e he k¯ke hne Au ! ⁄kkuzk Mk{fi {kxu Ìkwt h{e ˜u. Ákk kwSLkk hks{kt h{e ˜u. ⁄kk§eyku{kt yLku keXe{kt h{e ˜u ! kAe Ìkku Ìkwt MktMkkh{kt kz kLkku. krh˝k{u MktMkkhLkkt r ªk{ ÁktƒLkku{kt sfzkE s kLkku.í yÌfitÌk r kLLk krh¬M⁄krÌk{kt k˝ ÌkuykuLkk ¯kk kLkku yLku Lkk[ kLkku ykLktÀ yLkuhku nkufi Au. yLkLfi nkufi Au ! k˝ su{ su{ Ìkuyku ¯k˙k{e˝ yLku ˛nuhe MktMf]rÌkLkk Mkt kfo{kt yk Au, Ìku{ Ìku{ yk Lkk[ kLkku yLku ¯kk kLkku ykLktÀ ¯kw{k Ìkk Úfi Au. 13. ëfqfrhfiwt ¯kk wtí nu˜e Mk khu ë eÀhkÚí fu ë˜kzheíLku s¯kkz k Üeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. yk r rƒLku ëfqfrhfiwt ¯kk wtí fnu Au. Üeyku {kuxk ºk¯ku f⁄kk¯keÌkku ¯kkfi Au. suLke r ¯kÌku [[ko ºqr{fk{kt fhe Au.

12 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

14. ëy˝ hkuí yLku ëy˝ heí h fu fLfik keXeyu ÁkuMku Au, Ìku rÀ Mk⁄ke fwxwtÁkesLkku ëy˝ hkuí fu ëy˝ heíLke rLkfiw¬ıÌk fhu Au. Ìkuyku ˜¯Lk kqhwt ⁄kkfi Au Ìfikt Mkwƒe h fu fLfikLke Mkk⁄ku AkfikLke {kVf hnu Au yLku Ìku{Lke RÂAkLkwt kk˜Lk fhu Au. ëy˝ hkí Ìkhefu fkfkLkk kw kLku yLku ëy˝ heí Ìkhefu fkfkLke kw keLku kMktÀ fhu Au. ëy˝ hkuí ë˜kzkí Mkk⁄ku hnu Au yLku ëy˝ heí ë˜kzeí Mkk⁄ku hnu Au. keXe Àhr{fikLk h fu fLfik fwxwtÁkesLkku Mkk⁄ku æheÀe fh k ˛nuh{kt Úfi Ìkku ÌkuLke Mkk⁄ku yk y˝ hku fu y˝ he Mkk⁄ku Úfi Au, yk Mk{fiu Ìkuyku Ìkzfk{kt h fu fLfik kh A ke⁄ke Akfik fhu Au. Ìku{Lke MÌkwyku ü[fu Au yLku Ìku{Lku kk˝e kkfi Au. yk rÀ Mkku Àhr{fikLk h fu fLfikLku yuf˜kt fkuE s¯fikyu s k Àu k{kt yk Ìkk Lk⁄ke. yk rÀ Mkku Ìku{Lkk {kxu Lk k rÀ Mkku ¯k˝ k{kt yk Au. yufktÌk{kt ºqÌkúÌk ´ u˛ Lkn™ fhu yux˜k {kxu Ìku{Lke Mkk⁄ku ëy˝ hkuí fu ëy˝ heí AkfikLke {kVf Mkk⁄ku hnu Au. h k˚k k§k keXeLkk rÀ Mkku Àhr{fikLk fLfik k˚k {kxu ÀnusLke æheÀe fhu Au.

15. ÀnusLke f˜kÌ{f xku k˜e

Ànus {kxu yuf ækMk ´fkhLke ht¯keLk yLku f˜kÌ{f xku k˜e kMktÀ fhu Au. xku k˜eLke W khLke rfLkkhu À ko˝ szu Au. yk ækMk ´fkhLke xku k˜e ⁄kkuhe(yuf r [hÌke ÚrÌk) kkMku ˝k Au. ⁄kkuhe yk xku k˜eLkk ÁkÀ˜k{kt yuf fwt khwt Ákfhwt yLku Mkkz˜ku ˜u Au. ÀnusLke xku k˜e ÚLk{kt Mkk⁄ku ˜ Au. xku k˜e{kt fLfikLkkt f kzkt su kt fu Mkkh˝ku ([r˝fiku), nkh˜wt (Mkkze) yLku fkt[§e ( kku˜fwt) nkufi Au. fLfikLke {kÌkk {kxu yuf Mkkz˜ku nkufi Au. ¯kwhwLkwt yuf ƒkurÌkfiwt nkufi Au. yk W khktÌk ÀnusLke xku k˜e{kt [kuœæwt e, keXe, ëfkÏ{Uní (fks§) ¯kuh nkufi Au. [kuœæk eLkku yLku fkÏ{UnLkku W kfiku¯k ˜kzkLku ˛˝¯kkh k{kt ⁄kkfi Au. ˜¯Lk{tz k{kt nku{ k {kxu Ìk˜ yLku s Lku k˝ ÀnusLke xku k˜e{kt ˜k Au. Mkk{kLfi heÌku yk ÀnusLke Æf{Ìk [kh- kkt[ nÚh Yr kfik sux˜e ⁄kkfi Au. 16. {k˝ufMÌktº yLku {ktz ku hku k ku {ktz ku h[ k {kxu zwt¯kh{kt⁄ke ˜e˜k ktMk yLku ënk˜heí(¯kq¯k§)Lkk ]˚kLkku {k˝ufMÌktº ˜u k fux˜kf {k˝MkkuLku {kuf˜u Au. yk {ktz ku ˜ELku flfikhu {k˝Mkku kkAk yk Au Ìfikhu Üeyku ¯kkÌke ¯kkÌke Mkk{ifiwt fh k Mkk{u sELku Ìku{Lku ftfwLkk [kt’˜k fhu Au. ˜e˜k {ktz kLku k˝ ftfwLkk Aktxk LkkæeLku ëæku˜hkíLkk ykt¯k˝k{kt {qfu Au. Ìfikh kAe fwxwtÁk{kt yLku ¯kk{{kt {ktz ku hku k kLkwt yk{t k˝ yk ku Au. MkktsLkk Mk{fiu fwxwtÁkesLkku yuf yuf Lkkr§fiuh yLku Yr kfiku ˜ELku yk

Au. ykLku ëxe˜u ykﬁkí fnu Au. yk Lkkr§ﬁuhLku yuf Ákkswyu xku k˜k{kt yufXkt fhu

Au.

Mkki⁄ke knu˜kt yLkwfq§ s¯ﬁk ÚuELku {k˝ufMÌktºLku hku k kLke r rƒ fhu

Au. yuf ækzku fheLku Ìku{kt Àqƒ yLku ëÌkkuæheí (ƒhku-Àq ko) kƒhk Au. Ìfikh kAe kkt[ {k˝Mkku {k˝ufMÌktºLku Mkk⁄ku ü[feLku hku ku Au. {k˝ufMÌktºLku LkkzkAze fu fk[k MkqÌkh⁄ke yktÁkkLkkt kkLkkt Ákktƒu Au. ÌkuLku ftfwLkk Aktxk Lkktæu Au. {ktz ku ÁktƒkE hnu Ìfikhu ¯kk{Lkk ˜kufku n Lk fhu Au. Lkkr§fiuh ƒuh Au yLku ¯kk{Lkk ºku kk (ºq k) nk⁄k{kt ktMk kfzeLku ƒq˝u Au. ƒe{u ƒe{u yk ƒq˝ kLkku u¯k ƒ k {ktzu Au. sux˜k ºku kk nkufi Ìku Ákƒk ƒq˝u Au. {ktz ku Ákktƒ k ºu¯kk ⁄kfiu˜k {k˝Mkku Úuh Úuh⁄ke rfrffikheyku yLku nkfkuxk fhu Au. krh˝k{u yk ºku kkLku ƒw Lku ƒw Àu y⁄k k Àu eLkku kfihku ( u§) [Zu Au. yn™ yºqÌk kq ykrÀ{ ykÁkkun k Qºe ⁄kkfi Au. ƒe{u ƒe{u Zku˜Lkku uhku M h º§u Au. Mkk{kLfi {k˝MkLkk ”Àfi{kt ºfiLke yuf ƒ˙wÚhe ‘fik ke Úfi Au. ƒq˝ kLke khkfkck kAe ƒe{ ƒe{u ºk ykuMkh k

{ktzu Au yLku Ákƒk ºku kk Mkk{kLfi ÁkLke Úfi Au. {ktz ku Ákktƒ kLke ˛YykÌk ⁄kkfi

Ìﬁkh⁄ke ykhtºeLku ºku kk ƒq˝e hnu Lkn™ Ìﬁkt Mkwƒe f khe Akufhe fu fwt khkt

AkufhktLku {ktz k Lke[u yk kLkku rLkªkuƒ nkuﬁ Au.

17. LkqÌkh (LkkuÌkhwt)

ÚLk s kLkk rÀ Mku ˜kzkLkk r kÌkkLkk uh yLku ÚLk yk kLkk rÀ Mku fLfikLkk r kÌkkLkk uh kh˝u˜e {kuxe ÁknuLkku LkqÌkh ˜ELku yk Au. Ìkuyku ë˜¯kkí (˛h˝kE), ëzw¯k˜eí (LkkLkwt kktMkw) yLku ë kswtí (LkkLkwt Zku˜f) ¯kkzÌkkt ¯kkzÌkkt yk Au. r kÌkkLkwt h LkSf yk Au Ìfikhu LkqÌkhLke fiw Ìkeyku yLku fLfikyku nk⁄k{kt Y{k˜ ˜ELku Lk]Ìfi fhu Au. s{kE k˝ Lkk[Ìkku Lkk[Ìkku yk Au. ⁄kkuzk ⁄kkuzk Mk{fiLkk ytÌkhu yuf˜ku Zku˜f k§ku Lkk[u Au. LkSfLkk MktÁktƒeyku Zku˜f k§kLke yk¯k§ kiMkk Lkkæu Au. Ìku kiMkk Zku˜f ¯kkzÌkkt yLku Lkk[Ìkkt Lkk[Ìkkt r r˛¸ heÌku {wæ Ókhk ˜u Au.

s{kELkk Mkk§k Zku˜ ¯kkzÌkk Mkk{u yk e Ìku{Lkwt M k¯kÌk fhu Au. Üeyku ¯keÌkku ¯kkELku Ìku{Lkwt M k¯kÌk fhu Au. ëæku˜hkí{kt ÁkuMkkze Ìku{Lku ˜kVe (˜k kMke) kehMku Au. s{kE MkkMkw {kxu Mkkz˜ku yLku MkMkhk {kxu ƒkurÌkﬁwt ˜k Au. 18. {k{uhwt

{k{k {k{uhwt ˜k Au. yn™Lkk ykrÀ kMke Mk{ks{kt fkfkLkwt sux˜wt {n• nkuﬁ Au Ìkux˜wt {k{kLkwt nkuÌkwt Lk⁄ke. {k{k {k{uhk{kt ÁknuLk {kxu Mkkz˜ku yLku

14 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÁkLku e {kxu ƒkurÌkﬁwt ˜k Au. yks⁄ke 50⁄ke 60 ªk knu˜kt {k{k {k{uhk{kt

Àk¯keLkk k˝ ˜k Ìkk nÌkk. {k{k ÁknuLk {kxu [ktÀeLkk fz˜kt yLku ÁkLku e {kxu fkLk{kt knuh kLke MkkuLkkLke ë{hfeykuí ˜k Ìkk nÌkk. Ìku æÌku §Ìkh{kt {k{kLku

yuf kkzku yLku ºutMkLkwt e yk k k{kt yk Ìkwt nÌkwt. yÌﬁkhu fkh{e {kU khe{kt

Àk¯keLkkLkku rh ks MkkE ¯kﬁku Au.

19. ÚLk yLku ktÀh {˝ ÙLkk hkux˜k

ÚLk{kt ktÀh {˝ ÙLkk hkux˜k ˜E s kLkku rh ks Au. ÚLk s kLkk yk¯k˜k rÀ Mku fwxwtÁkesLkLku uh yuf ë{kt˝wtí ({kt˝ yu ykrÀ kMkeykuLkwt {k k Au. yuf {kt˝wt = 4 rf˜ku ⁄kkﬁ.) ´{k˝u ˜kux yk k k{kt yk Au. ykLkk hkux˜k

ÁkLkk e Àhuf s˝ ÚLk{kt sÌke æÌku Mkk⁄ku ˜ELku yk Au. yk hkux˜k ¯kkzk{kt fu üx¯kkze{kt {qfeLku ˜E Úfi Au. W khktÌk {kÌkh (æehku) ÁkLkk k {kxu kkt[ {˝ ÙLkwt ºizfwt ({kuxku À§u˜ku ˜kux), 10 rf˜ku Ìku˜ yLku yuf {˝ ¯kku§ Mkk⁄ku ˜E Úfi Au. {kÌkh ÁkLkk kLkkt kMk˝ fLfik k˚k kkMku⁄ke ˜u Au. (n kLk¯keykuLkk ´fkh ÁkÀ˜kfik Au.) ÚLk Lkef§u Ìku knu˜kt ë˜kzkí yLk ëy˝ hkíLku ˜kVe(˜k kMke)⁄ke s{kzu Au. ˜¯kk (˛h˝kE), zw¯k˜e(LkkLkwt kktMkw) yLku kÚ(Zku˜f)Lkk Mkqhku kÌkk h˝{kt ¯kwtS hnu Au. Üeyku ˜¯LkLkkt ¯keÌkku ¯kkfi Au yLku ÚLk kELkk ¯kk{ ÌkhV yk¯k§ ƒu Au.

20. Mkk{iﬁwt yLku ÚLkLkku WÌkkhku

flfikhu ÚLk kELkk ¯kk{Lke LkSf yk Au Ìfikhu fLfik k˚k k§k ëÕkLkTr fikuí Zku˜ ¯kkzeLku h k˚kLkwt Mkk{ifiwt fhu Au. Ìfikh kAe ÚLkLkku WÌkkhku kELkk h kkMkuLkk ]˚k Lke[u yk k k{kt yk Au. [khu Ákkswyu ´f]rÌk {Lk {qfeLku hMke hne nkufi Au. ÚLkifik {kxu yuf ækx˜ku yk ku Au, suLkk kh ze˜sLkku ÁkuMku Au. kk˝e ke k {kxu yuf {kx˜wt yk ku Au. ë hhkÚíLkwt ykMkLk ƒhÌke kh nkufi Au. ˜¯Lk kqhwt ⁄kfik r Lkk Ìkuyku ækx˜k kh ÁkuMke ˛fÌkk Lk⁄ke. hhkÚ nt{u˛kt fLfikLkk r kÌkkLkk hLkk Ókh Mkk{u {wæ fheLk ÁkuMku Au. eÀ( h)Lku hkÚ ¯k˝ k{kt yk Au. yk⁄ke fLfik k˚k k§k eÀLkwt kqhwt {kLk Mkk[ Au. fLfik k˚k k§k eÀLku ækuxe heÌku MkÌkk Ìkku eÀ yLku ÚLkifik ¯kwMMku ⁄kE Úfi Au. eÀLku M k˛eoLku MkÌkk k{kt yk Ìkku ÁktLku k˚k Â[u Õ zku ⁄kE Úfi Au yLku ÚLk kh¤fik r Lkk ˜e˜k Ìkkuh˝u⁄ke kkAe Vhu Au. hMÌkk{kt ÁkeS fLfik Lkë fheLku eÀLku kh˝k Au. h kh¤fik r Lkk uh kkAku VhÌkku Lk⁄ke. fLfikLke krh¬M⁄krÌk r fx ⁄kkfi Au. Ìku ¯kkuÌkhus kkMku⁄ke Qºe ⁄kE Úfi Au yLku MLkkLk fhe ˜u Au. kAe yLkwfq§ Mk{fiu

ºe˜ ykrÀkMke

h k˚k k§kLke [kuæ x ⁄kfiu⁄ke ˜¯Lk yLfi Mkk⁄ku ⁄kkfi Au.

21. ¯keÌkku yLku Lk]ÌﬁkuLkwt ykrÀ{ ·~ﬁ

ykrÀ kMke ﬁw Ìkeyku Ìkku ÚLkLke ykÌkwhÌkk⁄ke hkn ÚuELku ÁkuXu˜e nkuﬁ

Au. su ku ÚLkLkkt kÚtLkku M h fkLku kzu Au fu ÌkhÌk s ÚLk ÌkhV yƒehe ÁkLkeLku ƒMku Au. ÚLkLkk WÌkkhk⁄ke ⁄kkuzu Àqh yuf Ìkwo§ h[eLku Lk]ÌfiLkk k˝ fu [kh ⁄kuzfk Mkk⁄ku ¯kk§kur{r©Ìk ¯keÌkku ¯kk k{kt ˜eLk ÁkLke Úfi Au. fk{wf yLku {Àe˜ ¯keÌkkuLke Aku§ku kh Aku§ku QA§u Au. Vxk˝kt yn™ ¯kk§ku{kt ÁkÀ˜kE Úfi Au. Ìku{Lkk ´Ìfiw•kh{kt h k˚kLke ÚLkhzeyku k˝ LkSf Ìkwo§ h[eLku ¯keÌkku ¯kk k ˜k¯ke Úfi Au, yLku Lk]ÌfiLkk r r˛¸ ⁄kufzk ˜u Au. yLfi Mk{ksLku y&˜e˜ ˜k¯kÌke ¯kk§ku yn™ yÌfitÌk M kºkr fÌkk⁄ke Únuh{kt ¯kk k{kt yk Au. yn™Lkk ykrÀ kMke Mk{ksLkk Mkns krh u˛{kt ¯kk§ku, ¯kk§ku ˜k¯kÌke Lk⁄ke, k˝ ykLktÀLkwt {wıÌk yLku

Mkns MVwh˝ ⁄kÌkwt nkuﬁ yu ˜k¯ku Au.

22. nkhæeMkrhﬁkíLke r LkkuÀe r rƒ

ÚLkLkk ⁄kkuzk Mk{fiLkk r hk{ kAe fLfik k˚k ÌkhV⁄ke nkhæeMkrhfikLkwt yk{t k˝ yk ku Au. nkhæeMkrhfikLke r rƒLkwt fuLˇÆÁkÀw fkfe nkufi Au. h k˚kLkk kkt[ kEyku fLfikLkk r kÌkkLkk ëæku˜hkíLkk ykt¯k˝kLkk Ókhu ÚLkzeyku Mkk⁄ku ksÌku¯kksÌku yk Au. ÚLkhzeyku ¯keÌk{fi ¯kk§ku ÀuÌke ÀuÌke yk Au. yk Ákksw⁄ke fLfik k˚kLke Üeyku ¯keÌk{fi ¯kk§kuLkku hMkkÀ hMkk Au. fkfe yuf nk⁄k{kt Mkkuxe yLku ÁkeÚ nk⁄k{kt Mkq kzwt ˜ELku yk Au. Ìku Mkki⁄ke knu˜kt kEykuLku ftfwLkk [kt’˜k fhu Au. ftfwLke ⁄kk§e ÁkeS M ke kfz Au. kEykuLku [kt’˜k fh kLke r rƒ ffiko kAe fkfe ⁄kufzk {khÌke Lkk[ k {ktzu Au. kAe MkkuxeLkku yuf yk kÌk Mkq kzk kh fhu Au, yLku kAe ÁkeÚu yk kÌk kEyku kh fhu Au. yuf Áku MkkuxeLkku M kÀ [kæeLku kEyku ÀMk Yr kfik yLk Lkkr§fiuh yk keLku LkkMke Úfi Au yLku {kLk Mk{wÀkfi{kt r LkkuÀLkwt kÌkk h˝ A kfi Au. yk r rƒLku ënkhæeMkrhfikíLke r rƒ fnu Au.

23. ëÁkkÁkkíLkwt ykrÀ{ ·~fi ëÁkkÁkkíLkwt ·~fi ykrÀ{ ykÁkkun k Qºe fhu Au. ëÁkkÁkkuí yux˜u Ákk ku. Áku ÁkkÁkk ÁkLku Au. ÁkkÁkk ÁkLk kLkku W u˛ eÀhkÚLku nMkk eLku ˜k¯kku kzk kLkwt Au. ÁkkÁkkLke r rƒ ykswÁkksw yufXk ⁄kfiu˜k {kLk Mk{wÀkfiLku ºh kqh {LkkuhtsLk kqhwt kkzu Au. Áku ykrÀ kMkeyku f{h Lke[u Vkxu˜kt ¯kkuÀzkt Ákktƒu Au. {wæLke [khu

16ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fkuh k§ k§e ÁkfhkLke æk˜Lke kËe Ákktƒu Au. ˛heh kh {U˛⁄ke r[ kr r[ k

ºkÌk [eÌkhu Au. nk⁄k, k¯k yLku {wæLku fk§wt fhe ÁktLku ÁkkÁkk yuf yuf nk⁄k{kt

MkktÁku˜wt kfzu Au. yuf ykrÀ kMke Lkh ˜u Au, yLk Áku {k˝Mkku æzÌkk˜ktLke Úuz

˜u Au. Lkh kt k§ku ºsLkLkk Zk§ kh fk{wf ¯keÌkku W kkzu Au yLku Áku æzÌkk˜kt k§k

Õe˜Ìkk Õe˜Ìkk ÌkuLke Mkk⁄ku [k˜u Au. Lkh kt k§kLkk {wæ{kt⁄ke M kºkr fÌkk⁄ke ¯keÌk Mkhu Au : ëëfk§efw˜heLkku(ﬁkurLkLkku)ht¯k˜k¯kkuÁkkÁkkÕe!íí

Mkt¯keÌk-{tz§e Mkk⁄ku Ìku{Lke kkA§ æºu MkktÁku˜wt {qfeLku [k˜Ìkk ÁktLku ÁkkÁkk ˜tfkÀnLk æÌkLkk nLkw{kLkSLke fikÀ ÌkkS fhu Au. yk ÁkƒkLke kkA§ fiw ÌkeykuLkwt ]tÀ Ìkku æhwt s æhwt ! {kLk Mk{wÀkfi flfikt ]˚k Lke[u eÀhkÚ r hkflfik nkufi Au Ìfikt Úfi Au. ÁktLku k˚kLke Üeyku yufÁkeÚLku swyu Au yLku yk u¯k yLkwº Au, yk⁄ke {wMk§ƒkh hMkÌkk hMkkÀLke {kVf ¯kk§ku-ºh kqh ¯keÌkku ¯kk k Ìkqxe kzu Au. kÌkk h˝{kt yuf ykrÀ{ ¯kh{e yk‘fik kAe ÁkkÁkkykuLkwt fkfio ˛Y ⁄kkfi Au. Ìku{Lkku W u˛ fkuE k˝ ºku¯ku eÀhkÚLku nMkk kLkku nkufi Au. Ìkuyku kkuÌkkLkk ÁktLku Mkk⁄k§ Â[u MkktÁku˜wt hkæeLku Àtºe Mk«fi {k˝MkLku ÁkeºÌMk ˜k¯ku Ìku e fk{wf [u¸kyku fhu Au. M ke kwhwªkkuLkk nkMfiLke {kÀf Aku§ku Qzu Au. ˛hehLkk §ktf yLku fk{wf ⁄kufkykuLkwt ´{k˝ ƒu Au. ykæku {kLk Mk{wÀkfi ´f]rÌkLke rLkfx rLkºuo§ ykLktÀ ˜qtxu Au. yn™ yrºÚÌk MktMf]rÌkLkk {kLk eLke {kVf ÀtºLkwt Lkk{rLk˛kLk Lk⁄ke. ÁkkÁkk kkMku Ìku{Lkk M kºkr f fk{Mkq kLkwt sux˜wt økkLk nkufi Au Ìku kr[f yLku fkrfif yrºLkfi Ókhk æ[eo Lkkæu Au. Ìku{Lke yk {Àe˜ [u¸kyku⁄ke fiw kLk-fiw Ìkeyku, ykÁkk˜ ]ÿ Ákƒkt s Ú˝u fu ykLktÀLkk {nkMkk¯kh{kt hMk˜eLk ÁkLke Úfi Au. yn™ fkuELkkfiu LkkfLkwt xuh ykÌ{´ t[Lkk fu Àtº⁄ke [zÌkwt Lk⁄ke. yLfi Mk{ksLku su y&˜e˜ ˜k¯ku Ìku yn™ Mkns yLku Mkk¬• f ÁkLkeLku yk Ìkwt nkufi Ìku ˜k¯ku Au. f˛e s fwtXk r LkkLke rLkºuo§ ykLktÀLke ˚k˝ku nu s Úfi Au. yk r ˜˚k˝ fk{wf [u¸kyku⁄ke eÀ nMke Úfi Ìkku k[kMk Yr kfik yk k k kzu Au. ˜ktÁkk Mk{fiLkk ´fiÌLkku kAe eÀ nMku Lkn™ Ìkku k˝ ÀMk Yr kfik ë˜k¯kkuí yk k ku kzu Au. Au xu fLfik k˚k k§kt r h˜ ykLktÀ ˜qtxÌkkt Lku ¯keÌkku ¯kkÌkkt ¯kkÌkkt kkAkt Vhu Au. sÌkkt sÌkkt ÜeykuLkk {kÀf M hku fkLku kzu Au: u k˝⁄kkhe fk¯khe{k( k he{kt) ˜kurhfiwt(Ákksrhfiksu wt kMkLkwtzqtzwt.)˜Mkk˜Mk!

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu17

24. ëÌkkuh˝ MkÁkk kíLke r rƒ

ykrÀ kMke eÀ {kxu Ìkkuh˝ MkÁkk kLke r rƒ {n• Lke ¯k˝kﬁ Au.

ÁkkÁkkLke r rƒ kqhe ⁄kkfi Ìfikh kAe fLfik k˚k k§k hhkÚLku Ìkkuh˝ MkÁkk kLkwt yk{t k˝ yk ku Au. h k˚k k§k kwhwªkku ˛h˝kE yLku Zku˜fLkk M hku Mkk⁄ku hhkÚLku

kELkk {ktz kLkk Ókh kkMku ˜k Au. ÁktLku k˚kLke Üeyku ¯kk§kuLke ´MkkÀe⁄ke

khM kh M k¯kÌk fhu Au. {ktz kLkwt ´ u˛Ókh ˜e˜k ktMkLkk Ìkkuh˝⁄ke Ákktƒu˜wt nkufi Au. ˜e˜k ktMk ¯kku§ k§eLku ´ u˛Ókh ÁkLkk Au. ÌkuLku Ìkkuh˝ fnu Au. eÀhkÚ Ìkkuh˝Lku BfikLk Mkk⁄kuLke Ìk˜ kh⁄ke yuf Õxfku {khu Au yLku ÌkhÌk s kkAku §e Úfi Au. Ìkkuh˝ kh VıÌk yuf s Õxfku {kh k{kt yk Au. ÁkeÚu Õxfku fkuE k˝

MktÚu¯kku{kt {kh k{kt yk Ìkku Lk⁄ke. yk r rƒLku ëÌkkuh˝ MkÁkk wtí fnu Au. nr⁄kfikh r LkkLkku ykrÀ kMke Lkn™. ÌkuLke kkMku Ìkeh-fk{Xwt fu Ìk˜ kh Ìkku nkufi s. S Lk{kt fkuE k˝ Mk{fiu yLku fkuE k˝ M⁄k§u fkuELku Õxfk ku kzu. Ìku st¯k˜e k˛w k˝ nkufi yLku {k˝Mk k˝ nkufi. yk r rƒ Ìku{Lkk knkze yLku LkS LkLke MktMf]rÌkLku M k˛uo Au, su Ìku{Lke ehÌkkLkwt ´Ìkef ÁkLke hnu Au. (n nr⁄kfikh MkÀk Mkk⁄ku hkæ kLkku yk [k˜ ÁkÀ˜kfiku Au.)

25. eÀhkÚLku ˛˝¯kkh k n ˜¯LkLke r rƒLkku {kuxku yLku y¯kÌfiLkku ÌkÁk¨ku ˛Y ⁄kkfi Au. eÀhkÚLku fLfik k˚k ÌkhV⁄ke {ktz ˜k kLkwt yk{t k˝ yk k k{kt yk Au.

¯keÌkkuLkk M hku Â[u hhkÚLku ˛˝¯kkh kLke r rƒ ˛Y ⁄kkﬁ Au. h k˚kLke

ÜeykuLkk ftX {t¯k§ ¯keÌkku⁄ke ¯knufe QXu Au. hhkÚLku Lk ktLkfkuh æ{eMk, ƒkurÌkﬁwt yLku {k⁄ku ˜k˜ MkkVk⁄ke ˛˝¯kkhu Au. {wæ kh ºUMkLkwt e ˜¯kk Au. ykLku ëÕkuxeykuLkwt feí (sw kLk ºUMkLkwt e) fnu Au. eLkk ˜eƒu eÀhkÚLkwt {wæ ´fk˛{kt Ìk¯kÌk¯ku Au. yktæku{kt fkÏ{Un (fks§, {U˛) yktsu Au. ¯kk˜ kh {U˛Lke [kufze kkzu Au, su⁄ke hhkÚLku, Õku˜kuí (Lksh) ˜k¯ku Lkn™. {wæ kh e ˜¯kk kLke r rƒLku ënku§e Mk§k eí fnu Au.

26. h k˚k k§kykuLkk rLk˛kLkLke khe˚kk yks⁄ke 60 ªko knu˜kt fLﬁk k˚k k§k h k˚k k§kykuLkk rLk˛kLkLke khe˚kk ˜uÌkk nÌkk. yk r rƒ k˝ Ìku{Lkk LkS LkLkwt ´Ìkef Au. yLkuf hkLke k˛wyku⁄ke ºhu˜k Lk´Àu˛{kt hnuÌkk Lk kMkeLkwt rLk˛kLk y[qf nku s ÚuEyu. S LkLke fkuE Lku fkuE k§u hkLke k˛wykuLkku Mkk{Lkku fh ku kzu. §e yÌﬁtÌk

18 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

¯kheÁk krh¬M⁄krÌk{kt r˛fkh kh k˝ S Lk r Ìkk kzu.

h k˚k k§kykuLkk rLk˛kLkLke khe˚kk fh k ü[k ]˚k kh yuf ˜ktÁkku ktMk Ákktƒ k{kt yk Ìkku nÌkku. ÌkuLke xku[u Â[u⁄ke fk˝wt kkzeLku Àkuhe⁄ke üxLke fu kuzkLke ˜kÀ Ákktƒ k{kt yk Ìke nÌke y⁄k k {h[kt Ákktƒ k{kt yk Ìkkt nÌkkt.

h k˚k k§k ÁktÀqfLkwt rLk˛kLk ˜ELku Ìkkuze kkzÌkk nÌkk. Ìkkuzu Lkn™ Ìkku fLﬁk k˚k k§kykuLkk Ìkeæk fxk˚kkuLkk ºku¯k ÁkLkÌkk nÌkk. yÌﬁkhu yk rh ks

Lkk{˛uªk ÁkLke ¯kfiku Au. 27. hhkÚLku kkUæ k kÚtLkk Mkqhku Â[u ˛˝¯kkhu˜k hhkÚ MkMkhkLkk æku˜hkLkk ykt¯k˝k{kt Ákktƒu˜k {ktz k yk¯k§ yk eLku Qºk hnu Au. ë eÀhkÚíLkk {k⁄kk kh [kh {k˝Mkku yuf Lk k f kzkLkwt A k (MkÌkh) ƒhu Au. ëy˝ hkuí Mku k {kxu Ìku{Lke Mkk⁄ku s nkufi Au. ¯keÌkku yLku Lk]ÌfikuLkk Mk{wˇ{kt VheLku ºhÌke yk Au. yk ykæhe yLku {kuxe ºhÌke Au. ÀunLkku fk{wf ˜fi yLku {kÀf ¯keÌkkuLkkt {kuÚt kh {kuÚt yk

Au. ht¯kÁkuht¯ke Üku, ¯keÌkku, Lk]Ìfiku yLku kÚtLkk M hLkwt yuf y kq ·~fi MkÚofi

Au. yn™ Ìku{Lke WÌMk r´ﬁÌkkLkkt yLkuhkt À˛oLk ⁄kkﬁ Au. ykLktÀLkk {nkMkk¯kh{kt

QA§Ìke ¯kk§ku k˝ Ú˝u fu Mkk¬• f ÁkLke Úﬁ Au. ÁktLk k˚kLke ÜeykuLkku

¯kk kLkku yLku Lk]Ìfi fh kLkku ykLktÀ yn™ khkfkckyu knkU[u Au. VheLku yuf ykrÀ{ ·~fi MkÚofi Au.

nMÌk{u§k kLke r rƒ kh rnLÀw ˜¯Lkr rƒLke M k¸ yMkh ÚuE ˛fkﬁ

Au. ⁄kkuzk Mk{ﬁLkk r hk{ kAe eÀLku kkUæ kLke r rƒ ˛Y ⁄kkﬁ Au.

fLfikLke {kÌkk hLku kkutæu Au. ⁄kkuzk Mk{fi knu˜kt su M⁄kkLku Ìkkuh˝ MkÁkk kLke r rƒ ⁄kE nÌke Ìku M⁄kkLku fLfikLke {kÌkk s{kELku kkUæ k {kxu yk

Au. Ìku yuf ⁄kk§e{kt Àe ku, ftfw, ˜kuxLkkt {qrXfikt, [kh ÀkÌk˝, h ifiku ¯kuhu MÌkwyku ˜k Au. kkUæ kLke r rƒ⁄ke ykhtºe nMÌk{u§k kLke Mkt kq˝o r rƒ ]ÿ ykrÀ kMke fhk Au. Ák˙kÒ˝Lkwt ykrÀ kMke S Lk{kt fkuE M⁄kkLk Lk⁄ke. Mkki⁄ke knu˜kt MkkMkw s{kELku [kt’˜ku fhu Au. yk [kt’˜ku f kk§⁄ke ˛Y fheLku LkkfLke Lke[uLke xku[ Mkwƒe fh k{kt yk Au. ëzk kuí( ]ÿ) {k˝Mk su{ su{ Mkq[Lk fhu Au Ìku{ Ìku{ MkkMkw s{kELku {k⁄kk kh {qrXfikt yLku ÀkÌk˝ WÌkkheLku [kh swÀe swÀe rÀ˛kyku{kt Lkkæu Au. Au’˜u hLkk {k⁄kk kh h ifiku Vuh Au. kkUæ kLke r rƒ kqhe ⁄kkfi fu ÌkhÌk MkkMkwLke ⁄kk§e{kt Mkku Yr kfik {qfu Au. yk kiMkk MkkMkwLkk ¯k˝kfi Au. yk kiMkk kh hLkk ÁkeÚ fkuE {k˝MkLkku yrƒfkh nkuÌkku Lk⁄ke.

ºe˜ykrÀ kMkeMk{ksLkku˜¯LkkuÌMk yLkuheÌkrh kÚu19

28. ëMkU¯kkuhkt LkkÏtæ ktí

h flfikhu Ìkkuh˝u yk Au Ìfikhu ©eV§ ƒuhu Au. yk ©eV§Lkk LkkLkk xwfzk fhu Au. kkUæ kLke r rƒ kqhe ⁄kfik kAe h flfikhu [kuhe ÌkhV yk¯k§ ƒu

Au Ìfikhu yk ©eV§Lke ˛uªkLkk xwfzk fLfik k˚k ÌkhV VUf Au. fLfik k˚k yLku h k˚kLkkt fiw kLk-fiw Ìkeyku ˛uªkLkk xwfzk ˜u k kzk kze fhu Au. ˛uªk æk kLkk ÁknkLku fiw kLkfiw Ìkeyku yufÁkeÚLku M k˛o kLkku ykLktÀ ´k Ìk fhe ˜ Au. yrÌk˛fi ƒMkkhk yLku yk u¯kLku ˜eƒu fux˜kf Lke[u s{eLk kh kze sELku ¯kku⁄kkt æk kLkku ykLktÀ k˝ ´k Ìk fhu Au ! yk ´⁄kkLku ëMkU¯kkuhktí Lkkæ kíLke r rƒ fnu Au.

fLfik k˚k yLku h k˚kLke fLfikyku yLku y krh˝eÌk Ìkhw˝-fiw fku khM kh yufÁkeÚLku kE- k˝ fneLku MktÁkkuƒu Au.

29. [kuhe{kt hhkÚLkwt yk¯k{Lk

h flfikhu [kuhe{kt ´ u˛ fhu Au Ìfikhu ÌkuLkwt {kLk Mkk[ k yLku ÌkuLku ÁkuMk k æwh˛e y⁄k k {qzku yk ku Au.

ëzk kuí {k˝Mk [kuhe [eÌkhu Au. [kuhe [eÌkh k{kt {fkELkk ˜kuxLkku

W kfiku¯k ⁄kkfi Au. {fkE yu yu{Lku ºk Ìkwt r´fi yLku {n• Lkwt ƒkLfi Au.

{fkELkk fkuhk ˜kux⁄ke ˜tÁk[kuhMk [kÏhe ÁkLkk Au. Ìku{kt ÁkeÚu [kuætzku ˜tÁk[kuhMk ÁkLkk Au. ˜tÁk[kuhMkLkk Mkk{Mkk{u Auzu Áku ˜kuxk {qfu Au. yuf Auzu kZe yLku ÌkuLkk Mkk{uLkk Auzu {kxeLkwt ëÁk[wzwtí {qfu Au. {Êfi{kt [™⁄khktLke ÁkLkk eLku {kuxe Àe ux e{kt k˜k§eLku {qfu Au. yk Àe uxLku Mk§¯kk Au. yk{ Ìku{Lke ˜¯Lk uÀe Ìkifikh ⁄kkfi Au.

su Mk{fiu h˜¯Lk{tz k{kt yk Au Ìfikhu fLfikLku ë ke§wt ker§fiwtí( kkLkuÌkhke§k ht¯kLke Mkkze), ëÁkktzku fk¯khkuí (xqtfku [r˝fiku) yLku MkVuÀ fÁkÚu(fu[wfe) knuhk Au. yk fLfikLkk ˜¯Lk Mk{fiLkku ækMk knuh u˛ Au. ÌkuLkk {wæ kh e ˜¯kkzu Au (yÌfikhu yk knuh u˛ ÁkÀ˜kfiku Au).

fLfikLke uÀLkk yn™ ˛Ìk ˛Ìk ƒkhkyu Vqxe kzu Au : ke§k ker§fik(kkLkuÌkh) U˝kt fwykhkí˜k ¯kkuXk, fwykhktí˜k¯kkuXk ke§wt ker§fiwthku hk unUí˜k¯kkuXk!

20 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

30. fLﬁkLke kƒhk{˝e

˜¯Lk{tz k{kt fLfikLkku fkfku º keSLku ÌkuzeLku ˜k Au yLku [kuhe{kt kƒhk Au. [™⁄khkLke Àe uxLke flfikuÌk kh ÁktLku Ókhk Ìk˜, s yLku e nku{ k{kt yk uAu.

˜¯Lk fhk Lkkh ]ÿ {k˝Mk eÀ yLku fLﬁkLkk nk⁄ku ë{Zkuhwtí ({™Z§)

Áktƒk Au. {Zkuhwt Ákktƒ kLke r rƒ{kt yktÁkkLkkt Áku kkLk k§eLku swÀe swÀe LkkzkAze⁄ke Ákktƒu Au. ykLku ë{Zkuhwtí fnu Au. ]ÿ {k˝Mk h yLk fLfikLku khM kh yufÁkeÚLkk nk⁄ku yk yktÁkkLkkt kkLkLkwt ë{Zkuhwtí Áktƒk Au. h yLku fLfik ykLktÀLkk yrÌkhuf{kt fu S LkLke fikÀ¯kehe {kxu LkkzkAze ÁkktƒÌke æÌku yufÁkeÚLkk nk⁄k kh fk kku kkzu Lkn™ yux˜k {kxu ëzk kuí {k˝Mk Â[u kkuÌkkLke ykt¯k§e hkæu Au.

ëMk heí ([kuhe) Vh kLkk Mk{fiu hLkk æuMkLkku yuf Auzku ˜kzeLkk ke§k ker§fik ( ke§e Mkkze) Mkk⁄ku Ákktƒu Au. Vuhk Vh k{k knu˜k Áku Vuhk{kt hLku yk¯k§ fhu Au. fLfik ÌkuLke kkA§ kkA§ [k˜u Au. Áku Vuhk kqhk ⁄kkfi Ìfikhu yufe Mkk⁄ku ÁktLkuLku QXÁkuMk fhk Au. ÁkkfeLkk Áku Vuhk æÌku fLfikLku yk¯k§ fhu Au. fLfik k˚kLke Üeyku ¯keÌk W kkzu Au :

kÀ§e ÁkkELku yk˜ku yk⁄ke-fkuhk, (nk⁄ke- kuzk), fkuhe˜uMkheLkuMk he([kuhe)rVhuhu!

kÀ§e ÁkkELku...

Õ{kEÀefhkLkuyk˜kuÁkqxeMkk˜fe( hze¯kƒuze),

Mkk˜feMkheLkuMk herVhuhu!

Õ{kE ÀefhkLku...

fLﬁk yxfe yxfeLku ƒe{u ƒe{u [k˜u Ìkku yu ku y⁄ko fh k{kt yk Au fu fLﬁk r kÌkk kkMku ÀkLk {k¯ku Au :

Mk rhﬁk{k([kÏhe{kt)Qke˜kzhe(2) MkkÏLke MkkÏLke hkuﬁ hu ˜kzhe (2)

⁄kkhÁkkkfkÏfiykr˜fiwt˜kzhe(2) yk’fiwt kqhfwt ÕkuxLku ˜kzhe (2)

31. fLﬁkÀkLk

yk Mk{fiu r kÌkk fLfikÀkLk{kt fi⁄kk˛¬ıÌk ºUMk, Ákfhe ¯kuhu Àwƒk§kt k˛w yk ku Au. yk W khktÌk h æhe{kt ÌkktÁkkLke [hwze, ke•k§Lkkt ⁄kk§e- kxfe-

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu21

˜kuxku Ìk⁄kk fktMkkLkwt ¯keh{wt (ÌkktMk§wt) yk ku Au.

MktÁktƒesLkku yLku fLﬁkLke Mkæeyku fLﬁkÀkLk{kt kiMkk, À ko˝, MkkÁkw ¯kuhu MÌkwyku yk ku Au.

fLfikÀkLk kAe hfLfikLku {kÌkh s{kzu Au. hfLfik yufÁkeÚLkk {wæ{kt {kÌkh {qfu Au. {kÌkh æ zk kLke r rƒ kqhe ⁄kfik kAe ÁktLkuLku ¯kkuÌkhs (¯kku kÀu )

kkMku ˜E s k{kt yk Au. h yLku fLﬁk ¯kkuÌkhsLku Lk{u Au. fLﬁkLkwt yk hLku

Au’˜wt Lk{Lk nkufi Au. flfikt sL{e, {kuxe ⁄kE, S LkLkk MkkuLkuhe Mk{fi r Ìkk‘fiku Ìku hLku Akuz kLkku Mk{fi yk e knkUÂfiku. ¯kkuÌkhus yk¯k§ ÁktLkuLkk Auzk Akuze LkkæuAu.

Au’˜u h yLku y˝ hLku {kÌkhLkwt ºkusLk yk ku Au. ækÌkkt ƒu Ìku MkkMkw ˜E ˜u Au. ⁄kk§e fLﬁkLkku ºkE ƒkuE Lkkæu Au. ⁄kk§e ƒku kLkk ÁkÀ˜k{kt ÌkuLku h k˚k ÌkhV⁄ke ÀMk Yr kﬁk yk ku Au.

32. {ktz ku Lkk[ kLktw W•kusf ·~ﬁ

˜¯Lk kqhwt ⁄k kLke Mkk⁄ku {ktz ku Lkk[ kLkwt yÌfitÌk W•kusf ·~fi ˛Y ⁄kkfi

Au. ykLktÀ yLku W’˜kMkLke yk {nkLk k§ku nkufi Au. fLfik k˚k yLku h k˚k k§k ykLktÀLkk yrÌkhuf{kt {kuxu⁄ke rfrffikheyku kkzeLku Lkk[ k{kt {˛¯kq˜ ⁄kE Úfi Au. nk⁄k{kt su [es yk Ìku [es ˜ELku Lkk[ k ˜k¯ku Au. Úuh Úuh⁄ke Zku˜ ¯kkzu Au. Zku˜Lkk M hku⁄ke W•kusLkk ƒu Au yLku Lkk[ kLke u§ Q kzu Au. nk⁄k{kt ⁄kk§e, kxfe, [hwze, ˜kuxku su MÌkw yk Ìku ˜ELku Lkk[u Au. su{ su{ kÚt˛h˝kE ÚuhÚuh⁄ke k¯ku Au Ìku{ Lkk[ k{kt ƒw ykLktÀ yk Au. fux˜kfLku ykLktÀLkk yrÌkhuf{kt ºk ( u§) [zu Au yLku ƒq˝Ìkkt ƒq˝Ìkkt Lkk[u Au. yk{ ykLktÀ, W’˜kMk yLku W•kusLkk khkfk¸kyu knkUÂfik kAe h k˚k k§k Lkk[Ìkk Lkk[Ìkk ƒe{uu ƒe{u {ktz k{kt⁄ke Áknkh Lkef§u Au yLk Ìku{Lkk WÌkkhk ÌkhV Õkz Lke[u Úfi Au.

33. ë˜k¯kkuí yLku ëhkuxk-{kÌkhíLkwt ºkusLk

⁄kkuze kh{kt h k˚k ÌkhV⁄ke Ús{ kk⁄khu Au. yk Ús{ kh h k˚kfLﬁk k˚kLkk ´kiZ yLku ]ÿ {k˝Mkku ÁkuMku Au. ækMk fheLku ÁktLku k˚kLkkt LkSfLkkt fwxwtÁkesLkku Ús{ kh ÁkuMku Au.

Ús{ kh ¯kk{Lkk yLku LﬁkÌkLkk Áktƒkh˝ ´{k˝u fLﬁk k˚k k§k ë˜k¯kkuí ˜u Au. Mkki⁄ke knu˜kt Ìku{Lkk S LkLkkt ykƒkhY k yLku S LkLke ©ÿkLkkt ´ÌkefY k

22 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àu -Àu eykuLkkt kkt[ Lkkr§fiuh ˜u Au. yk Lkkr§fiuh{k Àu hktLkk XkfkuhLkwt, ¯k˝ krÌkLkwt, ehLkwt, Àu eLkwt yLku XkX e XkfkuhLkwt nkufi Au. fLfikLkk ¯kwhwLkwt yuf ƒkurÌkfiwt nkufi Au. kk˝eLkk {kx˜kLkk ⁄kÌkk Yr kfik yk ku Au.

ë˜k¯kkuí ˜u kLke r rƒ kqhe ⁄kﬁk kAe Ús{ kh hkux˜k yLku hktƒu˜wt

{kÌkh ˜k Au. yk {kÌkh h k˚k k§k ÁkLkk Au. fLﬁk k˚k k§k k˝ {ÀÀ fhu

Au. Mkki⁄ke knu˜kt fLﬁk k˚k k§k nU[eLku ækﬁ Au. Ákƒkt Mkk⁄ku s{ k ÁkuMku Au

Ìfikhu ºkE[khkLkwt yuf ”ÀfiM k˛eo ·~fi MkÚofi Au. Mkki æuÌkhLkk æku§u ´f]rÌkLkk MkktrLkÊfi{kt ºkusLk ˜u Au. yu{Lkk hkux˜k{kt {eXk˛ yLku ú{ LkeÌkhu Au. yk Au’˜wt ºkusLk ykhku¯k k{kt Üe- kwhwªkku, ykÁkk˜ ]ÿ Ákƒkt nkufi Au. r r ƒht¯ke knuh u˛{kt ˜¯kº¯k fLfik k˚kLkwt ykæwt ¯kk{ s{ k ÁkuMku Au. ºku§k yLku Mkh§ ˜k¯kÌkk yk ykrÀ kMkeyku flfikhu ë kheZku˜í k¯ku Au Ìfikhu Ákƒk yuf ⁄kE Ìke ÕLkqLk⁄ke ˜zu Au yLku yk u˜e yk kr•kLkku Mkk{Lkku fhu Au. yk yiıfiLke ºk Lkk yLku ehÌ Lkk {q§{kt yu{Lkkt yk kt MknºkusLk nkufi Au.

34. fLﬁk r ÀkﬁLke Mk{e k§ku

ºkusLkLke Mk{kr Ìk kAe fLfikr ÀkfiLkku Mk{ku Mk{fi yk e knkut[u Au. fLfik k˚k{kt ƒe{u ƒe{u WÀkMke A kfi Au. n{˝kt Mkwƒe fLfik k˚kLkk {k˝MkkuLkk [nuhk kh hrMkfÌkk yLku nkMfi h{Ìkwt nÌkwt, Ìku s [nuhk kh fhw˝k yLku rLkhk˛k LkeÌkh k ˜k¯ku Au, khtÌkw h k˚kLkk {wæ kh Ìkku r sfiLkku ¯k Õ˜fu Au :

y{khk hkuxk ækÌkk hu !

y{khe ˜kze yk˜ku hu !

y{u Ìkku fUh ÕkEyu hu !

y{khk yku’˜k(ykuhzk) nqLkk hu !

fLﬁk k˚k k§kt WLLkÌk {MÌkf hkæ kLkku ykæhe ´ﬁÌLk fh Au :

˜kzeÌkkufUh( uh)LkEhu!

{kÏ{kfUh¯kuEhu !

ÌkLktfqÌkhkt kh˝uhu!

khtÌkw fLfik k˚kLke ÜeykuLkk À koLkk yk ºk ku ˜ktÁkk Mk{fi Mkwƒe xfÌkk Lk⁄ke. MkæeLku - ÁknuLkLku - kw keLku r Àkfi yk k kLkku ´Mkt¯k kMÌk ÁkLkeLku Mkk{u yk Au. Ìku{Lkk nkuXku kh ÀÀoºfiwO ¯keÌk sL{u Au :

ºe˜ykrÀ kMkeMk{ksLkku˜¯LkkuÌMk yLkuheÌkrh kÚu23

hk §k(hksM⁄kkLkLkwt¯kk{) kqX˝{u˜ehuVq˜hktLke˜kze! hk §k kqX˝....

fLfikLke uÀLkk yn™ LkeºqÌk ⁄kkfi Au. ÌkuLkk ”Àfi{kt⁄ke hwÀLk Vqxu Au.

Mkæeyku ¯keÌk{kt ƒw fhw˝k qtxu Au :

ÁkUrLkﬁkt kuhe(ºu¯ke) rVhÌke Vq˜hktLke ˜kze !

ÁkUrLkﬁkt kuhe....

ÁkurLkﬁkt MkuÌku(ﬁkÀ) yk nU Vq˜hktLke ˜kze !

ÁkUrLkﬁkt MkuÌkU...

MkuÌkUMkuÌkUhkunkuVq˜hktLke˜kze! MkuÌkUMkuÌkUhkunku...

ënu Vq˜kuLke ˜kze ! ÌkLku hksM⁄kkLkLkk ÀqhLkk yuf ¯kk{{kt kh˝k e Àu k{kt yk e. Ìkwt yÌfikh Mkwƒe Ìkku ÁknuLkku, ºkEyk yLku {kÌkkr kÌkk Mkk⁄ku VhÌke nÌke yLku Ìku{Lke Mkk⁄ku h{Ìke nÌke, khtÌkw MkkMkrhfiu sE˛ Ìfikhu yk Ákƒwt fikÀ yk ˛u yLku yk fikÀLke Mkk⁄ku hze˛.í

yk ¯keÌkLke Mkk⁄ku fLﬁkLkk r[•kkfk˛{kt ˛i˛ yLku rf˛kuhk M⁄kkLke

M{]rÌk uÀLkk ÁkLkeLku {tzhk k ˜k¯ku Au. S LkLke MkwæÀ ˚k˝ku MkS ÁkLkeLku Mkk{u yk Au. krh˝k{u ÌkuLke uÀLkk ƒe kzu Au. ƒe{u ƒe{u ÌkuLke yktæku{kt yk Ìkkt yktMkw {wæh hwÀLk{kt ÁkÀ˜kﬁ Au. ÌkuLke Lksh Mk{˚k {kÌkkr kÌkk, ºkEÁknuLk yLku

Mkæeyku Ìkh hu Au, khtÌkw Mkr ˛uªk Ìkku ÌkuLkk ”Àﬁ, {Lk yLku ´k˝{kt ¯kkurXﬁku s

A kfiku Au. fk˜ Mkwƒe su ¯kkurXfiku kMÌk nÌkku, nfefÌk nÌkku Ìku s ¯kkurXfiku n M Lk ÌkT ÁkLke s˛u. ˜¯Lk ykrÀ kMke fLfik yLku rf˛kuh {kxu yÌfitÌk Àw:æÀkfif ´Mkt¯k Au :

y§Àe-keXe U˝kt Vwykhktí˜k ¯kkuXk, Vwykhktí˜k¯kkuXk; y§Àe-keXe hku hk U nUí˜k ¯kkuXk !

ënu ¯kkurXﬁk, n§Àh yLku keXe r Lkk yk k˝u fwt khkt Aeyu, k˝ yu s n§Àh yLku keXe hzk Au.

¯kkurXfiku yLku ¯kkuX˝ yufÁkeÚ⁄ke {kLkrMkf heÌku y˜¯k ⁄k k {⁄ku Au Ìfikhu ÁktLkuLkk ´k˝ ˇ Au. ”ÀfiLku ˛khe Lkkæu yu e uÀLkk Q kzu Au. r fiku¯kLke ”Àfir Àkhf uÀLkk {LkLkk Áku xwfzk fhu Au. ÁktLkuLkk ykÌ{k f’ kktÌk fhu Au.

24 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ykÌ{k{kt⁄ke hwÀLk Vqxu Au. fLfikLku keXe yLku kkLkuÌkh ÁktLku hzk Au, fkh˝ fu ¯kkurXfikLke MLkun˜ nqtV{kt⁄ke y˜¯k ⁄k kLkku Mk{fi yk e knkUÂfiku.

¯kkurXfikLke {kLkrMkf krh¬M⁄krÌk ¯kkuX˝⁄ke k˝ r ˛uªk Àw:æÀkfif nkufi

Au. S LkLkk r fiku¯kLke ”Àfir Àkhf uÀLkk⁄ke hze k˝ ˛fkÌkwt Lk⁄ke yLku ze˜sLkkuLkk ºfiLku ˜eƒu Ákku˜e k˝ ˛fkÌkwt Lk⁄ke, khtÌkw yuLkwt ”Àfi hzu Au :

LkUhkuÙyut{fUÌkkuí˜k,

U§u(kk˝eLkku nu§ku) U§unU˝hkuﬁuí˜k!

ÕUÕr˝ﬁk Õkuzk{k

{kurhﬁk nU˝ hkuﬁuí˜k !

y©w{wæe yk ætrzÌk ú{ S LkLke fikÀLkku fkfi{e MÌkq k ÁkLke Úfi Au.

Au xu fkfku ˜kzeLku ÌkuzeLku Ákkh˝k{kt⁄ke Áknkh {qf Au Ìfikhu Ìku fhw˝ yk¢tÀ fhu Au. {kÌkkr kÌkk, Mkæeyku, ÁknuLkku, ºkEyk ¯kuhu M sLkkuLke yktæku Qºhk k {ktzu Au. fkfku yktæku{kt⁄ke QºhkÌkkt yktMkwyku Â[u fLfikLku Ákkh˝k Áknkh {qfeLku kkhfe fh kLkk ˜k¯kkLkk k[kMk Yr kfik ˜u Au. fLfik k˚kLke Üeyku

Ú˝u fu fLﬁkLku Mkk ƒ fhu Au : fk§ehufku ˜he(fkuﬁ˜)Ìk{u Lk ¯kzk{kMk{hUíÌkkt hu !

¯kktzehuhkÏ˝eÌkLktÁkkku uMkeækÌkehu!

r Àkfi æÌku ¯kkurXfikLkk ú{ºh kqh S Lk⁄ke y˜¯k ⁄kÌke fLfikLkk

QLkk r[Ìfkhku ú{Lke Mkk˚keY k Lk ´kLÌkhku{kt ‘fik ke Úfi Au. Ú˝u fu ´f]rÌk k˝ hzu Au :

z¯khk(k⁄⁄khku)hkunU,ÕkhkthkunU,{kuxkt{kuxktYækt( ]˚kku)hku hkr ﬁkthu!

¯kkurXﬁk nkuhku hUÕuí˜k !

fLfik Ú˝u fu ¯kkurXfikLku Au’˜ku MktÀu˛ku {kuf˜u Au f ënu ¯kkurXfik, n Ìkwt flfikt nkufi Ìfikt MkkÚu hnusu, fw˛§ hnusu. n nwt ÚÙ Awt. n y{u flfikhu y˜¯k ⁄kEyu Aeyu Ìfikhu y{khk ”Àfi{kt sL{u˜e Ìke uÀLkk rLkSo (rLkÀofi ?)

k⁄⁄khku(z¯khk) k˝ MknLk Lkn™ fhe ˛fu krh˝k{u Ìku{Lkk{kt yktMkw Vqx˛u yLku su{Lke Akfik{kt ÁkuMkeLku Áku˛wÿ r M{]rÌkLke ˚k˝ku ºku¯k e nÌke Ìku ÕkhÕktæhkt k˝ hz˛u.í h k˚kLke M keykuLkku r sfi⁄ke ¯k eo˜ku ÁkLku˜ku M h fLfikLke ºk Lkkyku

kh ‘ﬁk ke Úﬁ Au :

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu25

ÁkÁÁku ¯kkurXﬁk(´u{e) fUhÌke, ˜kzk

nkÕu fkXe Àkux....

r kÌk]¯k]n yLku ¯kkurXﬁk⁄ke Àqh sÌke yLku f’ kktÌk fhÌke ykrÀ kMke fLﬁkLkk

r[Ìfkhku Zku˜Lkk uhk M h{kt ƒe{u ƒe{u ˛{ kLkku ]⁄kk ´ﬁÌLk fhu Au. ´⁄k{

ﬁki LkLke Mkwfw{kh hkÌkku{kt ´˝ﬁLke t˛eLkwt ¯keÌk yux˜e Ìk’˜eLkÌkk yLku

ykÌ{r M{]rÌk Mkk⁄ku MkktºÈﬁwt nÌkwt fu n Ìkku ÌkqxÌkk ¯keÌkLkk yu ˜ﬁLkk xwfzk

M{]rÌkyku Y ku ˛uªk hne Úﬁ Au.

35. ÚLkLkku hkÌk kMkku

fLfikLke Mkk⁄ku ëy˝ heí Úfi Au. Ìku fwt khe nkufi Au. Úu kt⁄k ˜ktÁkku nkufi yLku hkÌk kze Úfi Ìkku ÚLk hMÌku yk Ìkk kkuÌkkLkk MktÁktƒeLkk ¯kk{{kt hkufkfi Au.

ækMk fheLku yk k ´Mkt¯ku ÚLk hLke kh˝u˜e ÁknuLkLk uh hkufkﬁ Au. yk k

´Mkt¯ku ÚLkLku s{kz kLkwt æ[o MktÁktƒeyku fhu Au. ¯kk{˜kufku hkux˜k ˜k Au. Mk khu sÌke æÌku ÁknuLkLku Mkkz˜ku yLku s{kELku ƒkurÌkfiwt yk k kLkku rh ks Au. uh yk‘fik kAe h yLku nw Mkeƒkt h{kt ´ u˛ fhÌkkt Lk⁄ke. Ìku{Lku kkUæ kLke r rƒ fh k{kt yk Au. yuf Lkkr§fiuh ƒuhu Au. Ìfikh kAe h yLku ˜kze MkkÌk XefheykuLke ⁄kufze ºk¯keLku yk¯k§ ƒu Au. ¯kk{Lke Üeyku ¯kkÌke ¯kkÌke h yLku ˜kzeLku h{kt ´ u˛ fhk Au. nkMfiLkk Vw khk Â[u ˜kzku ˜kzeLku ü[feLku ˜kzeLkku nk⁄k æku˜hkLkk {kuºu ({kuº ñ Ak khkLkk xufkY k {wœfi ykzwt ˜kfzwt) M k˛ko Au. n ˜kzeLkku khku yk Au. ˜kze ˜kzkLku ü[feLku ÌkuLkku nk⁄k {kuºu M k˛ko Au. nkMfiLke Aku§ku kh Aku§ku QA§u Au. Au’˜u ˜kzeLkk nk⁄k yLkksLke fkuXe{kt Lkæk Au. su⁄ke yLkks fkuE rÀ Mk æqxu Lkn™.) fiw kLk Üekwhwªkku yk r rƒyku {Lk ºheLku {k˝u Au.

36. fLﬁk Ô˛wh¯k]nu Mk khu nu˜k QXeLku ˜kze- nw Mkki⁄ke knu˜kt MkMkhkLku {k⁄kwt Lk{k e Mkkz˜kLkku Auzku MkMkhkLkk [h˝ku{kt yzkze k¯ku ˜k¯ku Au. MkMkhku ÌkuLku kkt[ Yr kﬁk yk ku Au. kAe ˜kze MkkMkw, suX ¯kuhu ze˜sLkkuLku Lk{u Au. Ìkuyku kkuÌkkLke RÂAk ´{k˝u ÌkuLku kiMkk yk ku Au. MkkÌk rÀ Mk Mkwƒe ˜kzeLku hfk{ fh k Àu k{kt yk Ìkwt Lk⁄ke.

37. fLﬁk k˚kLkwt {kuxwt yk˝wt

MkkÌk{k rÀ Mku fLﬁk k˚k k§k ˜kzeLku Ìkuz k {kxu yk Au. yk ´⁄kkLku

26 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ë{kuxwt yk˝wt ˜u k yk kí fnu Au. yk˝k{kt ºkE yLku r kÌkhkE ºkEyku yu{ kkt[ s˝ MkktsLkk Mk{ﬁu yk Au. Ìku{Lku e, ¯kku§ yLku hkux˜kLkwt ºkusLk yk ku

Au. Ìkuyku ÁkeÚ rÀ Mku Mk khu fLfikLku Ìkuze Úfi Au. Ìkuyku Úfi Ìfikhu yk˛hu 10 rf˜ku¯k˙k{ ÙLkk ˜kuxLkk hkux˜k yLku ⁄kk§e{kt kkt[ rf˜kuLkwt {kÌkh Ákktƒe yk ku Au. fLfik flfikhu r kfih yk Au Ìfikhu {kÌkkr kÌkk, ºkEÁknuLk yLku MkæeykuLku {§u Au. yn™ Ìku Au’˜e kh ¯kkurXfikLku ú{⁄ke {§e ˜u Au. Au’˜e kh kÌkku yLku ú{

fhe ˜u Au. kAe Ìkku : ykzk {¯khk(zwt¯kh) krhﬁkí˜k fu{ fhe ku§kt({§eyu) ykuﬁí˜k !

fLfik yk kLke Mkk⁄ku fwxwtÁkesLkku ºu¯kk ⁄kkfi Au. fLfikLku {§u Au. Au’˜u kEyu {kuf˜u˜k hkux˜k yLku {kÌkh nU[eLku s{u Au. yn™ MkkÌk rÀ Mk hnu

Au.

38. h k˚kLkwt {kuxwt yk˝wt

MkkÌk rÀ Mk kAe h k˚k k§k ˜kzeLku Ìkuz k yk Au. ˜kzeLkk fkfkS, suX, rÀﬁh yu{ kkt[ {k˝Mkku yk˝wt ˜u k yk Au. Ìkuyku k˝ fLﬁk k˚kLke {kVf Mkkts kh yk Au. Mkktsu kEykuLku e, ¯kku§ yLk hkux˜kLkk ºkusLk⁄ke s{kzu

Au. Mk khu kkAk VhÌkkt yuf {˝ ÙLkk hkux˜k yLku kkt[ rf˜kuLkwt {kÌkh kELkk hLke ⁄kk§e{kt Ákktƒe yk ku Au. yk{ ⁄kk§e {q§ {kr˜fLkk uh kkAe Úfi Au. ˜kze flfikhu MkkMkhu yk Au Ìfikhu LkSfLkk fwxwtÁkesLkku ºu¯kkt ⁄kkfi Au, yLku

kELkk hLkk hkux˜k yLku {kÌkh nU[eLku s{u Au. yk heÌku Ìku{Lkkt Mkk{Mkk{kt {kuxkt yk˝kt kqhkt ⁄kkﬁ Au. 39. h- ƒqLkkt LkkLkkt yk˝kt

VheLku MkkÌk rÀ Mk ⁄kkfi Au Ìfikhu h yLku nw ÁktLku 10 rf˜ku¯k˙k{ ÙLkk hkux˜k yLku 4 rf˜kuLkwt {kÌkh ˜ELku nwLkk r kÌkkLkk uh {nu{kLk¯krÌkyu Úfi Au. yk hkux˜k LkSfLkkt fwxwtÁkesLkku, {kÌkkr kÌkk yLku fkfk-fkfeLkk fwxwtÁkLkk {k˝Mkku s{u Au. fLfik yLku s{kE [kh- kkt[ rÀ Mk hnu Au. s{kE MkMkhkLku æuÌkefk{{kt {ÀÀ fhu Au. uh sÌke æÌku ˜k‘fik nÌkk Ìku ´{k˝u 10 rf˜ku¯k˙k{ ÙLkk hkux˜k yLku 4 rf˜kuLkwt {kÌkh ˜ELku Úfi Au. LkSfLkk fwxwtÁkesLkku ºu¯kk ⁄kkfi Au yLku kELkk hLkk ëhkuxkí ú{⁄ke nU[eLku s{u Au. yk{ Ìku{Lkkt LkkLkkt yk˝kt kqhkt ⁄kkfi Au.

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu27

nku§e yu ykrÀ kMkeykuLkku {kuxku yLku y¯kÌﬁLkku Ìkn kh Au. yk Ìknu kh

Ìku{Lkk r ªk{ S Lk{kt y{]Ìk Mk™[u Au. yk Ìknu kh´Mkt¯ku ºkE ÁknuLk yLku

ÁkLku eLku nuÌk⁄ke Ìkuze Úﬁ Au :

˜e˜u fkuhu( kuzu) Mkhe Vkt¯k˝ku hkÕk yk u ! ˜e˜ufkuhu...

kkMk§MkqLkheÁkULke kÌkkuMkku§Ìke(fhÌke)yk u!

kkMk§MkqLkheÁkULke...

ë˜e˜u kuzu [zeLku Vk¯k˝kºkE yk Au. Ìku{Lke kkA§ Ìku{Lkkt ÁknuLk

MkqLkheÁkuLk kÌkku fhÌke yk Au.í yk nku§eLkk ¯keÌk{kt ºkE ÁknuLkLku ÌkuLke

MkkMkhe⁄ke ´u{⁄ke Ìkuze ˜k Au, ÌkuLkwt ˝oLk fh k{kt yk‘ﬁtw Au.

˜kze r kÌkkLkk uh Úfi Au Ìfikhu Mkk⁄ku yzƒku {˝ ÙLkk hkux˜k yLku 4 rf˜kuLkwt {kÌkh ˜E Úfi Au. yk Ìku{Lkwt Au’˜wt yk˝wt Au. {kÌkkr kÌkk yLku fkfkLkk fwxwtÁkesLkku kELkk hLkk yk Au’˜k ëhkuxkí nuÌku ækfi Au. A-MkkÌk rÀ Mk nku§eLkk rÀ Mkku{kt h yLku fLfik r kÌkkLkk uh hnu Au. Mkk⁄ku nku§e h{u Au yLku nªkko u˛{kt Lk]Ìfi fhu Au. flfikhu kkuÌkkLkk uh Úfi A Ìfikhu fLfikLkk r kÌkk VheLku 10 rf˜ku¯k˙k{ ÙLkk hkux˜k yLku 4 rf˜kuLkwt {kÌkh Ákktƒe yk ku Au. LkSfLkk fwxwtÁkesLkku kELkk hLkk Au’˜k ëhkuxkí yLku {kÌkh ú{⁄ke ykhku¯ku Au. yk{ yk˝k æÌkLkk ëhkuxkí ‘fi nkh⁄ke Áku MktÁktƒe fwxtÁkesLkku{kt Mkt kLkwt yLku ú{Lkwt yuf yLkkuæwt kÌkk h˝ MkÚofi Au.

40. Mk{ks{kt ÜeLkwt M⁄kkLk kq ofk§{kt rLkMk¯koLke Mkt kr•k{kt⁄ke fiku¯k˚ku{ (S Lkfik kLk)Lke ´ ]r•kyku [k˜e nku k⁄ke yLku fwÀhÌke yk kr•kyku yLku st¯k˜e ´k˝eykuLkk r˛fkh {kxu Mk{qn{kt Mkk⁄ku hnu kz‚wt nku k⁄ke ykrÀ kMke Mk{ks ykä⁄kf, Mkk{krsf, ü[Lke[Lkk ´{k˝{kt ykuAk MÌkhºuÀ r LkkLkkt S Lk{q’fiku ´k Ìk ffikO Au. yk S Lk{q’fiku{kt⁄ke ¯k˙k{e˝ yLku Lkk¯krhf Mk{ksLke Ìkw˜Lkk{kt Mk{kLkÌkk kÀeMk{Ìkk kÀe Mkh§ Mk{ks Qºku ⁄kfiku Au. Ìko{kLk ºe˜Mk{ks r kÌk] t˛efi, r kÌk]M⁄kkLkefi yLku r kÌk]Mk•kkf fwxwtÁk‘fi M⁄kk ƒhk Ìkku nku k AÌkkt Üe yLfi ¯k˙k{ yLku Lk¯khefiMk{ksLke ÜeLke Ìkw˜Lkk{kt ƒw M Ìkt k Au. Mk{ks{kt ÌkuLkwt M⁄kkLk ü[wt Au. kw k fu kw keLkk sL{ Mk{fiu Æ˜¯kºuÀLke ºk Lkk r Lkk Mk{qn{kt sL{kuÌMk {k˝ k{kt yk Au yLku krh kh{kt Mk{kLk ºk WAuh k{kt yk Au. ˜¯Lk hfLfik yLku {kÌkkr kÌkkLke kMktÀ¯ke⁄ke ⁄kkfi Au. Mk{ks{kt ¯kkurXfik-¯kkuX˝ (ú{e-

28 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

úr{fk) fh kLke ´⁄kk nku k⁄ke fLfikLkkt ˜¯Lk knu˜ktLkk yLfi kwhwªk-ú{e Mkk⁄kuLkk

ÚÌkefi MktÁktƒku ÊfikLk{kt ˜u k{kt yk Ìkk Lk⁄ke. r kn´Mkt¯ku fLfikLkk r kÌkkLku yk k kzÌkwt fLfik˛w’f h kkMku Lk nkufi

Ìkku fLﬁkLkk r kÌk]¯k]nu æuÌkefk{{kt ÚuÌkhk kzu Au. fLﬁk˛w’f sux˜e {sqhe kqhe

⁄kkﬁ kAe r kÌkk kw keLkku r kn fhu Au. MktÌkkLkkuLke Mk¯kkE ´Mkt¯ku {kÌkk yLku fkfeLke Mkt{rÌk ˜u k{kt yk Au.

˜¯Lk Mk{fiu r kÌkk ÌkhV⁄ke {§u˜wt ÀkLk-ºux-Mkku¯kkÀ kh ÜeLkku yrƒfkh nkufi Au. Áknw kÌLkeÌ Lkku rh ks nku k⁄ke s{eLk-Úfi¯k yLku Zkuh-ZktæhLke nU[˝e kÌLkeyku ´{k˝u ⁄kkfi Au.

y˝ÁkLkk ⁄kÌkkt Üe- kwhwªkLku AqxkAuzk ˜u kLkku yLk kwLk˜o¯Lk fh kLkku

Mk{kLk yrƒfkh nkufi Au. kwLkõ¯Lk kAe k˝ Üe kq krÌk⁄ke ⁄kfiu˜kt MktÌkkLkkuLke Àuæºk§ fkZ k yk e ˛fu Au yLku hkÌk kMkku ¯kk§e ˛fu Au. Lk ÚÌk r˛˛wLku WAuhe {kuxwt fhe {q§ krÌkLku MkkU ke ˛fu Au. Lk ku krÌk ÌkuLkku r hkuƒ fhÌkku Lk⁄ke. yk Mk{ksu yk ku˜k ÜeLkk r ˛uªk yrƒfkhku Au. r ƒ k ⁄kfiu˜e M ke krh khLke Mkt{rÌk⁄ke {q§ krÌkLkk uh ÁkeÚu krÌk ˜k e ˛fu Au yLku krh kh{kt ykä⁄kf yLku Mkk{krsf yrƒfkh ´k Ìk fhe ˛fu

Au. yLfi ¯kk{{kt kwLkõ¯Lk fh nkufi Ìkku k˝ fhe ˛fu Au. LkkMke sELku fhu˜kt ˜¯Lk{kt fLfikLkk r kÌkkLku Àk kw yk fik kAe krÌkkÌLke fkfiÀuMkhLkwt MkktMkkrhf S Lk ˛Y fhu Au. ´kiZk M⁄kk kkh ffiko kAe ykä⁄kf

¬M⁄krÌk Mkkhe ⁄kkfi yLku ”Àfi{kt MkqÌku˜e Mk{ksM ef]Ìk ˜¯Lk´˝k˜e ´{k˝u ˜¯Lk fh kLke {nuÂAk Ák˜ •kh ÁkLku Ìkku kkuÌkkLkkt MktÌkkLkkuLke nkshe{kt krÌk kÌLke ë ksÌku ksuí ˜¯Lk fhu Au. Ìku{Lkkt MktÌkkLkku k˝ {kÌkkr kÌkk, ÀkÀk-ÀkÀeLke ÚLk{kt Úfi Au, yLku æw’˜kt rÀ˜u nªko-W’˜kMk Mkk⁄ku ¯keÌkku ¯kkÌkkt yLku Lk]Ìfiku fhÌkkt {kÌkkr kÌkk, ÀkÀk-ÀkÀeLku r rƒMkh kh˝k e kkUæeLku uh ˜k Au.

ºe˜ ykrÀ kMkeykuLkk kkh¯ke su k ¯kku k{kt ÜeLkk r kÌkkLkwt ¯kku kLkk{ MkkMkhe{kt k˝ [k˜w hnu Au. ¯kku kÀu ÌkwtÁkhksLkk ´Ìkef Y ku ƒku§e ƒÚ krÌkLkk ykt¯k˝u Vhfk Au yLku rÀ k§eLkk kq ¯kku kLke kqÚ fhe ºku¯k [zk Au.

{nk{k¯keo kkxLkk ƒkä{f yLkwckLk ´Mkt¯ku Üe ¯kwhwLkk M⁄kkLku nkuﬁ Au. yk ´Mkt¯ku ÌkuLkku ykÀu˛ {kLk k{kt yk Au. ºe˜ Mk{ks{kt Ìko{kLk{kt ´[r˜Ìk yk yLku yk e ÁkeS yLkuf Mkk{krsf-ƒkä{f ÁkkÁkÌkku Ìku{Lke kq ofk˜eLk {kÌk]Mk•kkf

ºe˜ ykrÀ kMke Mk{ksLkku ˜¯LkkuÌMk yLku heÌkrh kÚu29

Mk{ks‘ﬁ M⁄kk yLku S LkherÌkLku ´¯kx fhu Au. yk yLku yLﬁ Mkk{krsf-ƒkä{f

ÁkkÁkÌkku Ìku{Lkk Mkkt´Ìk{kt ¯k kÌkkt yMktœﬁ ˜kuf¯keÌkku, ¯keÌkf⁄kkyku, f⁄kk¯keÌkku, ºkh⁄k, hkÏ{MkeÌk{k, hkXkuh khÌkk, ¯kwshktLkku yhu˜k su kt {nkfk‘ﬁku yLku

Ìkku§ehkÏ˝e, Y kkthkÏ˝e, Àu hktLke khÌkk, fkÏÁkrhfik XkfkuhLke khÌkk su kt ˜kufkœfikLkku yLku kwhkf⁄kkykuLkkt r ƒkfif krhÁk§ku fu MksoLk-Mk˙kuÌk Au. yk{ AÌkkt ºe˜ Mk{ks{kt kqhu kqhku MÌkhefh˝Lkku yºk nkufi Au yu [ku¨Mk fne Lk ˛fkfi. {wæe, {ÌkkÀkh, ºq k, Mkkƒw, kt[ ¯kuhu Mk{ks{kt ü[wt M⁄kkLk ºku¯k Au. Ìkuyku Mk{kÚu kfiku¯ke fkfikuo fhÌkk nku k⁄ke Mk{ksLkk yLfi

Mk«fiku MkL{kLk yk ku Au. yk⁄ke Ìkuyku r ˛uªk Mkk{krsf-ƒkä{f-ykä⁄kf yrƒfkhku ºku¯k Au. yk r ˛uªk yrƒfkhku ´Mkt¯k kqhÌkk s nkufi Au. ÀirLkf S Lk‘fi nkh yLku Mkk{krsf MktÁktƒku{kt Mk{kLkÌkkLkkt À˛oLk ⁄kkfi Au. ºe˜ Mk{ks{kt yLfi ¯k˙k{ yLku Lk¯khLkk Mk{kÚu su k Mktfw˜ Mkk{krsf-ƒkä{f-ykä⁄kf MÌkh Úu k {§Ìkk Lk⁄ke. yk{kt kq ofk§{kt Lkk˝ktLke ÁkÀ˜e{kt ⁄kfiu˜ [es MÌkwLkk r rLk{fiu k˝ ºk¯k ºs‘fiku Au. MÌkw r rLk{fiLke yk ´⁄kk{kt⁄ke ykä⁄kf heÌku Mk{kLk Mk{ks Qºku ⁄kfiku Au. fkuE k˝ Mk{ks-MktMf]rÌk{kt Ákƒwt s ˛wº yLku f’fik˝fkhf nkufi yu ÁkLkÌkwt Lk⁄ke. Mkns yLku æw’˜k ˜k¯kÌkk ºe˜ Mk{ks{k ÜeLku zkf˝ {kLk kLke ´⁄kk yLku kht krhÌk uh ˜u kLkku rh ks Ák˜ •kh Au. yk ÁktLku y{kLk efi ´⁄kkyku ºe˜ Mk{ksLku ykä⁄kf yLku Mkk{krsf heÌku LkÁk§kt kkzÌkkt ´{wæ krhÁk§kuAu. * * *

[2]

1. æqÌkktLkku hkÕ e - Àu ku˜

¯kwÕh˝

Mkk{krsf MktÀºo

kq ëykLkÌkoíLkkyufºqºk¯kÌkhefuyku§ækÌkkW•kh¯kwshkÌkLkkæuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLkk yh ’˜e knkze ´Àu˛Lkk kt⁄kk˜ ¯kk{{kt⁄ke ëæqÌkktLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝í Lkk{Lke ¯keÌkf⁄kk Ê rLk{wrˇÌk fhe yn™ Mkt kkrÀÌk fh k{kt yk e Au. ˜kuf¯keÌkkuLkk Mkt kkÀLk fhÌkkt ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌk, ˜kufkœfikLk fu ˜kuf{nkfk‘fiLkwt Mkt kkÀLk fh ˝wt ÀkuÃk˜wt nkufi Au. ˜kuf¯keÌkku Mkkt´Ìk Mk{fi{kt k˝ ykrÀ kMke Mk{ks{kt …Ìkw[¢ ´{k˝u yk Ìkk swÀk swÀk Mkk{krsf-ƒkä{f k o-´Mkt¯ku ykrÀ kMke Mk{ks{kt r Lkk LkÌkoLk fu LkÌkoLk Mkk⁄ku ¯k kfi Au. yk kt ¯keÌkku ˜kuf”ÀfiLkk Mkk{qrnf ƒÁkfkhLkk Mkns WÀT¯kkh fu Qä{yku nku k⁄ke M Y kLke heÌku ˜ nkufi Au. yk⁄ke ˜kufLkk fkuE k˝ Mkk{krsf-ƒkä{f ´Mkt¯k fu k xk˝u Ê rLk{wrˇÌk fhe kq˝o Y k{kt ´k Ìk fhe ˛fkfi Au. Àe ¯keÌkf⁄kkyku, f⁄kk¯keÌkku, ˜kufkœfikLkku fu ˜kuf{nkfk‘fiku k˝ …Ìkw[¢ ´{k˝u yk Ìkk ˜kufLkk Mkk{krsf-ƒkä{f k o-´Mkt¯ku ¯k kfi Au. yk e Àe ¯kufif⁄kkykuLkku yLkwÁktƒ kq ofk˜eLk xLkkyku fu ´Mkt¯kku Mkk⁄ku nkufi Au, yk⁄ke yk e ¯kufif⁄kkyku{kt ´Mkt¯kku fu xLkkykuLke yLkuf kktæzeyku{kt ‘fik ku˜e nkufi Au, su⁄ke ¯kkrfifk fu ¯kkfif ˜kufkuLke Mkk{qrnf {Lk:¬M⁄krÌkLku kkhæeLku ÁknwsLk Mk{wÀkfiLku ¯k{Ìke fkuE ”ÀfiM k˛eo yuf kktæzeLku ¯kkfi Au. {kxu ˜kufMk{qn{kt⁄ke su Ìku k o´Mkt¯k Mk{fiu Àe f⁄kkM Y kku Mkkt¯kku kkt¯k Ê rLk{wrˇÌk fhe ˛fkÌkkt Lk⁄ke. yk e

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

yLkuf xLkk yLku ´Mkt¯kku k§e ¯kuﬁf⁄kkyku {u§ k {kxu Mkt˛kuƒfu ¯kkﬁf yLku

ÌkuLke f⁄kkLkk Mknºk¯ke hkr¯kﬁkyku Mkk⁄ku hkuÁkku fu§ eLku ´Mkt¯k fu k rMk kﬁLkk

Mk{fiu k˝ ÌkuLke ”ÀfiÌkt keLkk Ìkkh Õ˝Õ˝k k kzÌkk nkufi Au. Ìkku s knf fu ¯kkfifLkk r[•kÌkt k{kt kuZe Àh kuZe QÌkhe yk u˜e kht krhÌk MkktMf]rÌkf f⁄kkMkt kÀkLku

Ê rLk{wrˇÌk fhe, ´k Ìk fhe ˛fkfi Au. yk {kxu Mkt˛kuƒf - Mkt kkÀfu ƒehs ƒhe Xef Xef ˜ktÁkk Mk{fiLkwt Ìk k yuf˜wt s fh kzÌkwt Lk⁄ke, k˝ kkuÌkkLke MktMf]rÌkMk{ksLkkt ˜˝ku yLku œfik˜kuLkku §¯kkz AkuzeLku ¯kkfif fu knf Mk{ uÌk hkr¯kfikyku Mkk⁄ku ykuÌk´kuÌk ⁄kE Ìku{Lke {tz§eLku ykhkƒeLku º¬ıÌk fh e kzÌke nkufi Au. Ìkku s ëMkÁkMku ü[e ú{ Mk¯kkEíLkk LkkÌku hkr¯kfikLkk MkktrLkÊfi{kt ¯kkfif fu knfLkk ënhÀkLkku {kurhfikuí(”ÀfiLkku {kuh) Lkk[eLku ¯knufe QXu Au yLku ÌkuLke Mkk⁄ku Mkt kkÀfMkt˛kuƒf k˝ f⁄kkhMk{kt ÌkhÁkku§ ÁkLke LkesLkku nuÌkw rMkÿ fhe ˛fu Au.

Mkt˛kuƒf yLku ˜kufMkkrnÌﬁLkk knfLkku Ìk⁄kk f⁄kkLkk [rh kku Mkk⁄kuLkku

MktÁktƒ fu ku nku ku ÚuEyu Ìku yk ¯keÌkf⁄kkLke ¯kkrfifkLku yk Mkt kkÀf-Mkt˛kuƒfu kqAu˜k ´&LkLkk W•kh{kt⁄ke {§e hnu Au. æqÌkktLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝ ÁkuXkuh¯keÌkLke Mk{kr Ìk kAe {U ¯kkrfifkLku ´&Lk ffikuo nÌkku, ëëykE ! Ìk{u ykÏ˝wt ¯keÌk nÀk(Àhhkus) Lkn™ ¯kkÌkkt ?íí nh{ktykE ºk wf ÁkLkeLku Ákku’fikt nÌkkt, ëënÀk ¯kkEyut Ìkku ¯keÌkkt{k yk Ìkkt Àu ÌkE ˜kufku (f⁄kkLkkt [rh kku) À:æe ⁄kkfi. yut˝ktLk (Ìku{Lku) À:æ khU yu yk kwne (yk k˝k⁄ke) kkÏt˝ Õkufiwt Lkut Õkfi yuÌk˝ yk kwt kkÏ˝ À:æe ⁄kkfiU. ¯kkƒk kuMk (¯kkfik kAe) Ák•kku {kÏLk eykuLkku {u§ku nW nWyktLkk (Mkki MkkiLkk) fUh( uh) Õkfi. Ù yuæ˜e khwt yuÌk˝ {Lkt Àu ÌkE ˜kufkuLke MkuÌk (fikÀ) yk Lkt {khe ykÏtæku{kne hMkkhku ( hMkkÀ) hnU !íí yk kAe nh{ktykE ƒw ºk MkÁk§ ÁkLkeLku {kuf§k {Lku Ákku˜ k ˜k¯fikt nÌkkt, ëë{kh ({khu) kkÏMk Mkifik nU, kkÏ˝ ykÏ˝k Ák•kk kk ke˜k nU. {kh kk k{ktne kUÀk ⁄kkfi nU. yuf ⁄kwt nU Õku ƒh{Lkku Àefhku nU Lk {kh {Lkt MkÌkLkku Mkifiku nU. æuh(æuzÁk˙Òk)nku yk Lkt ykE ! ykE ! fhÌkku {kh fLku ( kkMku) ÁkUnu. ⁄kwt yk yuÌk˝ iEhku ( kfihku- k Lk) kÕULk hMkkhk{k ( hMkkÀ{kt) ˜e˜wt ækÏh ( kMk) æ’˜kxk {khu( k Lk⁄ke zku˜u) yut{ {khku nhÀku (”Àfi) kkÏ˝ æqMMkenku æ’˜kxk {khu ! ⁄kUu fÙ yuÌk˝ {U khwt ( kqhwt) ¯keÌk ¯kkƒwt (¯kkfiwt). Lkfh (Lkn™Ìkh) khwt ¯kkÌke Mk Lkn™ Lku !íí knf Mkk⁄kuLkk yk r h˜ MktÁktƒLkk k xk˝u {Lku {khe ëƒh{íLke {nk{Lkk ë{kíLkkt À˛oLk ⁄kfikt nÌkkt yLku nwt yf⁄fi ykLktÀ⁄ke ºk r ºkuh ÁkLke ¯kfiku nÌkku.

32 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

…¯ uÀ{kt ¯kk k k§kLkk y⁄ko{kt ëx¢¢Áâ¢›í1 ˛ÁÀLkku ´fiku¯k ⁄kfiku Au. irÀffiw¯k{kt ¯kk⁄kkykuLkwt yux˜wt Ákƒwt {n• nÌkwt fu ë⁄Ò|¢Ëí2 yLku ë›¢⁄¢‡¢ÊS¢Ëí su e {kLkwªke ¯kk⁄kkykuLke y˜¯k h[Lkk fh k{kt yk e nÌke. r kn su k Mkk{krsf y Mkh kh swÀe swÀe r rƒyku Mk{fiu su f⁄kk¯keÌkku ¯kk k{kt yk Ìkkt, Ìku irÀf

MkkrnÌﬁ{kt ë⁄Ò|¢Ëí yLku ë›¢⁄¢‡¢ÊS¢Ëí ¯kk⁄kkLkk Lkk{⁄ke ´rMkÿ Au.

ºe˜ Mk{ksS Lk{kt ˜¯Lk Mk{ﬁu nu˜e Mk khu h fu fLﬁkLku s¯kkz k {kxu ¯k kÌke ëæqÌkktLkku hkÕ eí, ëÌkhMkU hkÕkí(yhnefwykuh), ënkuxehkÏ˝eí su e ¯keÌkf⁄kkykuLkkt {q§ uÀku⁄ke k˝ kq ofk˜eLk ˜kufS Lk{kt ´[r˜Ìk nku kLke Mktºk Lkk Au. ºe˜kuLkkt yk kt kq ofk˜eLk ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkku Ìku{Lke Mkkt´Ìk S LkherÌk

Mkk⁄ku k˝ ´¯kkZ heÌku Mktf§kfiu˜kt Au. fhw˝hMk⁄ke MkhkÁkku§ f⁄kkyku ºe˜ Mk{ksLkk ˜¯Lk su k {kt¯kr˜f yLku ykLktÀÀkfif y Mkhu fu{ ¯k kÌke n˛u Ìku ku ´&Lk ⁄kkfi Ìku M kºkr f Au. k˝ ºe˜kuLke Mkkt´Ìk S LkherÌk Ìk kkMkÌkkt ÌkuLkku W•kh Mkns heÌku ´k Ìk ⁄kkfi Au. ë˜e˜k {kurhfikí{kt LkkUÊfiwt Au Ìku ´{k˝u ˜¯Lk yu ºe˜fLfik yLku fiw f {kxu ykLktÀÀkfif ´Mkt¯k Lk⁄ke, k˝ ”Àfir Àkhf - Àw:æÀkfif ´Mkt¯k nkufi Au. Ìkuyku{kt Ìkhw˝k M⁄kk⁄ke s ¯kkurXfik-¯kkuX˝ (ú{e-úr{fk) fh kLke

Mk{ksM ef]Ìk S LkherÌk nku k⁄ke ÁktLku yLfiLkk ú{⁄ke yk ˜kr Ìk nkufi Au. ˜¯Lk yLfi ¯kk{ yLku ÁkeÚ ¯kku k{kt ⁄kÌkwt nku k⁄ke ÁktLkuyu ˜¯LkLke uÀe kh

kkuÌkkLkk Ìkhw˝k M⁄kkLkk ú{Lke yknwrÌk yk k e kzÌke nkufi Au. ˜¯Lk kAe ÁktLku k˚ku kq oLkku ú{ yk¯k§ ƒu Ìkku ëMkÚyu {kuÌkí fu kiMkkLkku ºkhu Àk ku [qf ku

kzÌkku nku k⁄ke Ìkhw˝k M⁄kkLkk yk Mkns ú{Lku fkfi{ {kxu ”Àfi{kt ºtzkhe Àu ku

kzÌkku nkufi Au. kh˝Lkkh fLfik fu fiw fLke yk e Àw:æÀkfif {Lk:¬M⁄krÌk Â[u ¯k kÌkkt fhw˝ f⁄kk¯keÌkku Ìku{Lkk r[•kÌkt kLku kkuªkf yLku Mkknrsf ˜k¯ku Au. yk W khktÌk ºe˜ku{kt uh ˜u kLke kht krhÌk S Lk kÿrÌk Ìko{kLkS Lk{kt k˝ ´[r˜Ìk Au. yk⁄ke kht kh ¯kku k ¯kku k Â[u ëºkh⁄kí (fiwÿ) ⁄kÌkwt nkufi Au. su⁄ke fiw Ìke fu ´kiZkyu ıfikhu r ƒ k ÁkLke s kzÌkwt nkufi Au, Ìku S LkLke yrÌkfhw˝ xLkk ıfikhu xu Ìku Lkë nkuÌkwt Lk⁄ke. yk k r ªk{ MktÚu¯kku{kt yk kt

1. ëëßãŒÌÁ}¢Œ x¢¢Áâ¢›¢Ô œ¢Î„ºÏíí 1/7/1

ëëH¢Ô‹Ux¢¢â¢¢•¢Ô¥ }¢Ô¥ ±Ë⁄|¢¢±›¢íí, «¢ı. S¢⁄S±ºË ‡¢}¢¢¸, –Î. 33

2. ⁄Ò| ¢S¢Ë Œ››Ô Ë, ›¢⁄¢‡¢ÊS¢Ë Á› ¢Ô”¢›Ë S¢Í ¢|¢ŒÁ}¢Œı±¢S¢¢Ô, x¢¢â¢ ÒºË –Á⁄c‹ÎUº¢}¢-´x±ÔŒ 10/18/6

ëëH¢Ô‹Ux¢¢â¢¢•¢ÔÊ}¢Ô¥ ±Ë⁄|¢¢±›¢íí, «¢ı. S¢⁄S±ºË ‡¢}¢¢¸, –Î. 33

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝33

f⁄kk¯keÌkku, S Lk˛k§k{kt úh˝k yLku ƒifio yk kÌkk kkX su kt nkufi Au; su yk e kzu˜e yk kr•kLku Sh k {kxu Mknkfif ⁄kÌkkt nkufi Au.

yn™ su ëæqÌkktLkku hkÕ eí yLku ëÀu ku˜-¯kwÕh˝íLkk{Lke ¯keÌkf⁄kk Ê rLk{wrˇÌk fh k{kt yk e Au, Ìku W•kh ¯kwshkÌkLkk æuzÁk˙Òk yLku ÀktÌkk Ìkk˜wfk{kt

MkÌkk zwt¯khe ºe˜ ykrÀ kMkeykuLkk ˜¯Lk´Mkt¯ku ëfqfrhﬁwt ¯kk wtí1 Lkk{Lke r rƒ

æÌku ´kÌk:fk§u ¯kk k{kt yk Au.

yk{ Ìkku yk r MÌkkh{kt ˜¯Lk Mk{fiu fLfik yLku hLkk r kÌkkLkk uh s{ k s kLkk ´Mkt¯k⁄ke s ¯kheÁk ˜k¯kÌkkt æku˜hkt ¯keÌk-Lk]ÌfikuLke Mk{]rÿ⁄ke A˜fk k {ktzu Au. yk kAe ë kU˝í kqh ku, æuÌkhLke {kxeLkk ë¯k˝u˛í ˜u k s wt, ë keXeíyu

ÁkuMk wt, ë kÏLku˜kuí, ë{kurhfiwtí Lk[k wt, ëfqfrhfiwtí ¯kk wt, ë{ktz kuí hku k ku, ëLkqÌkhí, ë{k{uhwtí, ÚLkLkwt ëMkk{ifiwtí, ënkhæeMkrhfiwtí, ëÁkkÁkkuí, ëÌkkuh˝ MkÁkk wtí, eÀhkÕkLku ˛˝¯kkh k, ë kkUæ wtí, ë˛U¯kkuhktí Lkkæ kt, [kÏhe{kt eÀLkwt yk¯k{Lk, fLfikLke kƒhk{˝e, {ktz ku Lkk[ ku yLku fLfikr Àkfi su e ˜¯LkherÌkLke r r ƒ Mkk{krsf yLku ƒkä{f r rƒykuLkk ´Mkt¯ku yk kht krhÌk ·~fi-©k‘fi, ¯keÌk-Lk]Ìfi-Mk{]rÿ ˜kufMk{qn Â[u ƒw r fMku Au. (r rƒyku r ˛uLke ƒw {krnÌke ´fh˝-1{kt yk ke Au.)

˜¯LkkuÌMk ´Mkt¯ku su ¯keÌkku ¯k kfi Au, Ìku{kt ëfqfrhfiwt ¯kk wtíLke r rƒ Mk{fiu ¯k kÌkkt ¯keÌkku yLku keXe [ku§Ìke æÌku Üeyku Ókhk ¯k kÌkkt ¯keÌkku rMk kfi Ákƒkt ¯keÌkku Lk]Ìfi¯keÌkku nkufi Au. su rÀ Mku fLfik fu hLku keXeyu ÁkuMkkz kLkkt nkufi Au Ìku rÀ Mku Mk khu

ë kU˝í kqh kLke r rƒ fh k{kt yk Au, yLku Mkktsu fLfik fu hLku keXeyu ÁkuMkkz kLke r rƒ fh k{kt yk Au. yk ´Mkt¯ku ëæku˜hktíLke yuf º™Ìk kh [qLkk⁄ke Àkuhu˜k ¯kkuÌkhusLkk r[ kLke Lke[u æuÌkh{kt⁄ke r rƒ ÌkT ˜k u˜k {kxeLkk ZuVktLkk M⁄kk ku˜k ¯k˝u˛Lke MkL{wæ {kuze hkÌk Mkwƒe keXeLkkt, Àu -Àu eykuLkk {rn{kLkkt yLku ¯kkurXfikr ªkfif ´˝fi Lk]Ìfi¯keÌkku ¯kk k{kt yk Au. su{kt fLfik yLku h k˝ Mknºk¯ke ÁkLku Au. keXeyu MLkkLk fhk Ìke æÌku ¯k kÌkkt ¯keÌkku rMk kfi yn™ ¯k kÌkkt ¯keÌkkuLkku ykhtº Mkki⁄ke knu˜kt kwhwªkku fhu Au yLku Üeyku Lk]ÌfiLkk ˜fi Mkk⁄ku Õe˜u Au. yn™ Üe yLku kwhwªk ÁktLkuLkwt {n• Au. ÁktLku ¯kkfi Au yLku ÁktLku Lkk[u Au. 1. ˜¯Lk¯keÌkkuLke ƒw {krnÌke {kxu yk Mkt kkÀfLkwt ëVq˜hktLke ˜kzeí yLku ëºe˜kuLkkt Mkk{krsf ¯keÌkkuí kwMÌkfku Úu kt.

34ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˜¯Lk¯keÌkku yu {uÀkLk{kt MkÌkk ˜kufkuLke {kVf VıÌk ÜeLke yuf˜eLke {qze Lk⁄ke, k˝ Üe yLku kwhwªkLke Mkrnfikhe {qze Au. yk ˜kufLk]Ìfi¯keÌkkuLkku ˛]t¯kkhhMk yu ykÌ{k Au yLku ú{Ìk• yu yuLkwt S Lk Au, su⁄ke ´˝fi-W’˜kMkLkkt {ƒwh ¯keÌkku Mkk⁄ku MkƒkÌkku Ìku{Lkk Ák§ kLk ÀunLkku Mkk{qrnf ˜firn’˜ku§ yuf r r˛¸

ºe˜MktMf]rÌkLkwt Mkk{krsf ·~ﬁ Mksuo Au.

{kuze hkÌk kAe ˜kufMk{wÀkfi eæhkfi Au, Ìfikh kAe h y⁄k k fLfik ¯kkuÌkhus kkMku ºkUfi kh yuf ¯kkuÀze kk⁄kheLku Mkqyu Au.

nu˜e Mk khu ë eÀhkÕkí( hhkÚ) fu ë˜kzheí(fLﬁk)Lku s¯kkz k fwxwtÁkLke

´kiZ yLku ]ÿ Üeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. yk r rƒLku ëfqfrhfiwt ¯kk wtí fnu Au. yk ¯keÌkku ÁkuMkeLku ¯k kÌkkt nku k⁄ke ÌkuLku ëÁkuXkuh¯keÌkkuí fnu Au. yk ¯keÌkku{kt fkuE Lku fkuE f⁄kk Mk{kfiu˜e nkufi Au. ëhkfi Zku˜ku-hkfi {khw˝eí, ëÌkhMkU hkÕkí(ëyhnefwykuhí), ëLk ˜kæ Àu eykuí, ëæqÌkktLkku hkÕ e-Àu ku˜ ¯kwÕh˝í su kt ÁkuXkuh¯keÌkku ¯k kfi Au. yk ¯keÌkf⁄kkyku{kt ´˝fi, ˛kifio, fhw˝Ìkk, neLkÌkk, ˛XÌkk, {nkLkÌkk su k r r ƒ {kLk efi ºk kuLke ºk Mk]r¸ Ìkhtr¯kÌk ⁄kfiu˜e ÚuE ˛fkfi Au. h yLku fLfikLkk ºr ªfiLkk ‘fi¬ıÌk¯kÌk yLku Mkk{krsf S Lk{kt yk Lkkhe {wMkeÁkÌkku Mkk{u yk ¯keÌkf⁄kkyku-f⁄kk¯keÌkku y{]Ìk ÆMk[LkLkwt fk{ fhu Au. yk{ hfLfikLku ºr ªfi{kt yk Lkkh Mkwæ-Àw:æ´ƒkLk S LkLkwt r˛˚k˝ yk kÌkkt nku k⁄ke yk ëÁkuXkuh¯keÌkkuí S LkLke kkX˛k§k su kt nkufi Au. (yLfi Mk{kÚuLkk ´ºk Ìk§u n Lk e kuZe yk Àe {kiræf Mkt kÀk ftXM⁄k fhÌke Lk⁄ke. yk⁄ke ´kiZ kwhwªkku k˝ ÁkuXkuh¯keÌkku ¯kk k{kt Mknkfif ⁄kkfi Au.)

M⁄kkrLkf MktÀºo : {krnÌkeLkwt M⁄k§ yn™ Ê LfiktfLk fhu˜e æqÌkktLkku hkÕ e - Àu ku˜ ¯kwÕh˝ ¯keÌkf⁄kk yu yk¯k§ LkkUÊfiwt Au yu ´{k˝u MkkÁkhfktXk rs’˜kLkk æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfk{kt yk u˜k kt⁄kk˜ ¯kk{{kt⁄ke Ê rLk{wrˇÌk fhu˜e Au. kr˘{u yk ¯kk{Lke kkMku yk u˜k ë kk⁄kkuhkí ¯kk{⁄ke ÁkLkkMkfktXk rs’˜kLke nÀ ˛Y ⁄kkfi Au.

æuzÁk˙Òk fuLˇ⁄ke 12 rf˜ku{exh Àqh W•khu hkªxŸefi hks{k¯ko kh yk u˜k furLˇÌk ¯kk{ {xkuzk⁄ke 4 rf.{e. kr˘{ rÀ˛k ÌkhV k¯kÀtzeyu [k˜eLku yk ¯kk{ sE ˛fkfi Au. (yÌfikhu hkuzLke Mk¯k z ⁄kE ¯kE Au) yÌfikhu Mku˜k yfurLˇÌk ¯kk{ kt⁄kk˜Lke W•khu {rnªkkMkwh-{äÀLkeLke {qäÌk Ìk⁄kk Mkku˜tfefiw¯kLkkt ÆnÀw yLku

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝35

siLk {trÀhkuLkk y ˛uªkku r æhkﬁu˜k ÚuE ˛fkﬁ Au. ¯kk{Lke Àr˚k˝u MkkÁkh{Ìke

LkÀe nu Au. kq o{kt ëƒqrnfiwt æuÌkhí1 Lkk{Lkwt ´k¯kirÌknkrMkf M⁄k§ yk u˜wt Au. kr˘{{kt ëæuÌk˜k Ákk MkeíLkwt {trÀh yLku ëMku{uhkuí Lkk{Lkku zwt¯kh yk u˜ku Au. ë#xkuLkkt ætzuhí, siLk yLku ÆnÀw {trÀhkuLke Ìkqxu˜e {qäÌkyku ¯kuhu yirÌknkrMkffiw¯kLkk y ˛uªkku yk ¯kk{Lke ´k[eLkÌkkLkk kwhk k yk ku Au, k˝ yÌfikhu Ìkku ´k[eLk ¯kk{Lkku Mk o⁄kk Lkk˛ ⁄kfiku Au.

yk˛hu 300 ªko knu˜kt kku˛eLkk kËkLkk ÀktrÌkﬁk ¯kk{⁄ke yk u˜k æktx¯kku kLkk ykrÀ kMkeykuyu yk ¯kk{{kt ëæqtxkuí LkkæeLku yksLkwt yfurLˇÌk kt⁄kk˜ ¯kk{ Mkk u˜wt Au. ¯kk{{kt æktx, ¯k{kh, fkuÀh e yLk {f k˝k ¯kku kLkk zwt¯khe ºe˜ ykrÀ kMkeyku Mku Au. ¯keÌkf⁄kkLke ¯kkrﬁfk :

yk ¯kk{Lkkt ÌkLke æktx nh{ktÁknuLk Àu kºkE kkMku⁄ke ˜¯Lk Mk{fiu 1986{kt Ìku{Lkk kw k ´ e˝ºkELkk ˜¯Lk´Mkt¯ku yk ÁkuXkuh¯keÌk ëæqÌkktLkku hkÕ eÀu ku˜ ¯kwÕh˝í Ê rLk{wrˇÌk ffiwO Au. yk Mk{fiu Ìku{Lke Ù{h 50 ªkoLke nÌke. nh{ktÁknuLkLkwt h ëæuÌk˜k Ákk MkeíLkk zwt¯khLke Ìk§uxe{kt yk u˜wt Au. nh{ktÁknuLk ü[wt yLku ºkhu rz˜ ƒhk Au. yk{ AÌkkt ÁkesLkkt ºsLk-Lk]Ìfi{kt ´ e˝Ìkk ´k Ìk fhu˜e Au. nh{ktÁknuLkLkk krÌk Àu kºkE (yÌfikhu M .) yLku ykuh{kLk kw k Lk SºkE yk r MÌkkhLkk œfikÌk Mkkƒw nk k⁄ke Ìku˝e k˝ yuf W•k{ ëÁkkr˝fikí (hkr¯kfik) Ìkhefu œfikÌk Au.

nh{ktÁknuLk ˜¯Lk¯keÌkku W khktÌk Ákkƒk-{kLkÌkkLkkt ¯keÌkku, ƒk{˝ktLkkt ¯keÌkku, Àu -Àu eykuLkkt ¯keÌkku, nku§eLkkt ¯keÌkku yLku ¯kkuhLkkt ¯keÌkkuLke {knuh Au. yk Ù{hu k˝ Ìku˝e Zku˜Lkk r r ƒ Ìkk˜ Mkk⁄ku MknsÌkk⁄ke Lk]Ìﬁ fhe Ú˝u Au.

æuÌke kze Mkkhe nku k⁄ke yLku ú{k§ M ºk Lke nku k⁄ke nh{ktÁknuLkLkwt h yrÌkr⁄kykuLkk yk©fiM⁄kkLk su Au. uh s ˜¯Lk´Mkt¯k nku k⁄ke {wœfi ¯kkrfifk nh{ktÁknuLk yLku ÌkuykuLkkt Mk¯kktMktÁktƒe yLku fwxwtÁkesLkku kqhe ÌkL{fiÌkk yLku WÌMkkn Mkk⁄ku nu˜e Mk khu fqfrhfiwt ¯kkÌke æÌku ëæqÌkktLkku hkÕ e-Àu ku˜ ¯kwÕh˝í ÁkuXkuh¯keÌk ¯kk k{kt Mknkfif ⁄kfikt nÌkkt. Mktœfik ƒw nku k⁄ke ÌkuykuLke Àefhe nehkÁknuLk yLku kw k ƒq nwsheÁknuLk

1. yk M⁄k§u⁄ke yk Mkt˛kuƒfLku 5 nÚh⁄ke 70 nÚh ªko ´k[eLk ´k¯kirÌknkrMkf kkªkk˝ ykuÚhku

´k Ìk ⁄kﬁkt Au.

36 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

rMk kfi ÁkeS ÜeykuLkkt Lkk{ LkkUƒe ˛fkfikt Lk⁄ke. Ê LfiktfLk yLku ¯kkLk kÿrÌk : yn™ ëæqÌkktLkku hkÕ e yLku Àu ku˜ ¯kwÕh˝íLkku {q§ kkX k˝ fÏMkuxTMk W kh⁄ke fk¯k§ W kh r˜r kr[nTLkku Ókhk ytrfÌk fh k{k yk‘fiku Au. yk{ ¯kufi yLku © ˝ Y kLkku Lku kku Ókhk k[Lkfiku¯fi kkX ÁkLku Ìku {kxu Mkt˛kuƒf Ókhk ´fiÌLk fh k{kt yk‘fiku Au.1 Au’˜u k[fLku ºe˜e Ákku˜eLkku {q§ kkX fi⁄kkÌk⁄k Mk{Úfi yux˜k {kxu ˛ÁÀk⁄ko-Mkqr[ yk k k{kt yk e Au.

¯kkrfifkLke ¯kkLk kÿrÌkLkku œfik˜ yk yux˜k {kxu ¯keÌkf⁄kkLke {wœfi ¯kkrfifkyu su Mkqhku ˜tÁkk‘fik Au Ìku Áku ÆÁkÀwyku⁄ke À˛ko k{kt yk‘fik Au, flfikhu {wœfi ¯kkrfifkyu ˜tÁkk eLku Au’˜wt [h˝ Akuz‚wt Au yLk hkr¯kfik M keykuyu yk [h˝ kfze Àe hk¯ku Mkqh kwhk‘fik Au Ìfikt k˝ ÆÁkÀwyku {qf k{kt yk‘fikt Au. * * *

º.fw. kxu˜

1. ftXM⁄k MkkrnÌﬁLke {q§ ´f]rÌk ¯kk k-fnu kLke, Úu k-Mkktº§ kLke yLku Mknºk¯ke ⁄k kLke Au. fk¯k§ W kh ytrfÌk fh kLke Ìkku yuf [u¸k{k k Au.

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝37

æqÌkktLkku hkÕ e-Àu ku˜ ¯kwÕh˝

(¯k„ Y kktÌkh)

1. æqÌkktLkku hks e ykfk˛{kt Lkæ su zkt Lkef§u˜kt kÀ§ [kh˝e su zkt ⁄k k ˜k¯fikt Au. ƒe{u ƒe{u r˚krÌks{kt (⁄kqh{kt) ƒku§k kÀ§{nu˜ nkufi yu kt kÀ§ku ü[u ykfk˛{kt [z k ˜k¯fikt Au.

ºkºe rÀfihLku fnu Au, ëëykªkkZ {kMk yk‘fiku Au yLku rÀfih, ÌkLku ü fu{ yk e Au ? Mk{Àh Lk¯kkhwt ˜ELku k]⁄ eLkk {k⁄ku [z k ˜k¯fiku Au. ke§kt khkuZ ⁄kfikt Au; LkLkk fqfzk Ákku˜ k ˜k¯fik Au. {u (ytuÀrhfiku) ëÁk{˝kt-Ìk{˝ktí Y k fheLku r˚krÌks{kt ëZe...ze...ze...í fhÌkku ¯kks k ˜k¯fiku Au. ˛qhk LkhkuLku ˛qhkÌkLk [zu Au yLku fkfihku ¯kºhkfi Au. yk e u§kyu rÀfih, Ìk{ Ú¯kku Aku fu ü ku Aku? {u ƒe{ku ƒe{ku ëƒƒ{ kí(¯kks k) ˜k¯fiku Au. ykfk˛{kt es§eyku ëƒƒqf kí ([{f k) ˜k¯ke Au. ºkE, Ìk{u Ú¯kÌkk nku Ìkku Áknkh yk ku.íí

hMkkÀLkkt S zkt Ákku˜ k ˜k¯fikt Au. ë Uhk¯keí rÀ Mk yk‘fiku Au. rÀfih fnu Au, ëënwt yƒorLkˇk{kt Awt.íí ºkºe fnu Au, ëëfqrhfikt (fqhe Lkk{Lkwt ƒkLfi k kLkkt) æuÌkhku hMkkÀ⁄ke º™Ú k ˜k¯fikt Au; Ìk{u Áknkh yk eLku n§ ÚuÌkh kLke Ìkifikhe fhku.íí

rÀﬁh ƒku§k Ák§ÀkuLku nuÌk⁄ke ƒ kƒ kk eLku Áknkh fkZ Au. Ák§ÀkuLku kMk Lkehu Au. kAe ºkºeLku fnu Au, ëënwt n§ ÚuÌkh kLke Ìkiﬁkhe fhwt Awt. Ìk{u fqheÁktxeLkkt Ákes fkZku.íí

38 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

rÀﬁh n§ ÚuÌkh kLke Ìkiﬁkhe fhu Au. ƒku§k Ák§ÀkuLke fktƒu ƒqtMkhe {qfu

Au. ¯k˝u˛Lkwt M{h˝ fhu Au, yLku Ák§ÀkuLku fnu Au, ëëÌk{u Yzk ˛wfLk yk kÚu.íí ºkºe fkuXeLkk Mkqfk Àkxk æku˜eLku Ákes fkZu Au yLku rÀﬁhLku yk ku Au. rÀﬁh

kAuzeLkk Auzu sw kh-ÁkksheLkkt Ákes ÁkktƒeLku Ìkk˝eLku ¯kktX k§u Au. ÁkesLke

kAuze æºu LkkæeLku Ìku su k Ák§À nktf k Úfi Au Ìfikt Ìkku ƒku§ku Ák§À Ze˜ku kkuÀhku fh k ˜k¯fiku Au. rÀfih r [khu Au, ëë{khk Ák§À Mkkhk ˛wfLk fu{ yk kÌkk

Lk⁄ke ?íí Ák§À nktfeLku ¯kk{Lku ¯kktÀhu Úfi Au Ìkku zkÁke Ákkswyu Àu [f˜e Ákku˜ k ˜k¯ke Au. s{˝e rÀ˛kyu ˜u˜wt ( k˚keLkwt Lkk{) Ákku˜ k ˜k¯fiwt Au. æqÌkktLkku hks e Lkfkh{kt {k⁄kwt ƒw˝k eLku r [kh k ˜k¯fiku Au, ëë{Lku yksu ækuxk ˛wfLk ⁄kkfi Au!íí

æqÌkktLkku hks e {kh¯ku {kh¯ku {k˜ yLku fqhe(yLkksLkwt Lkk{)Lkk æuÌkhu yk Au. æuÌkh hMkkÀ⁄ke º™Úfikt Au. Ákes æºu⁄ke Lke[u {qfe n§ Vhe⁄ke ÚuÌkh k ˜k¯fiku Au. k oÌkku kh ëfUfiktf fUfiktfí fhÌkk {kuh Ákku˜e hÃkk Au. Ìku ˛uZk kh n§ Lkzk eLku æuÌkh{kt yk Au, yLku ¯k˝u˛Lkwt M{h˝ fhÌkkt fnu Au, ëëÌkwt Ák§Àku{kt Ák§ {qfsu, yLku Àk˝k{kt ÁkhfÌk yk ksu.íí ƒhÌke{kÌkkLku fnu Au, ëënwt ÌkLku su{ su{ æuzwt Ìku{ Ìku{ ¯ks ¯ks ƒÌke hnusu.íí hks e s{eLkLku æuz k ˜k¯fiku Au. W•kh-Àr˚k˝ [kMk æU[eLku fqhe-ÁktxeLkkt Ákes k k ˜k¯fiku Au. zkÁke rÀ˛kLkk zwt¯khkuLke {Êfi{kt Mkqfio yk‘fiku Au, ºhÁk kkuh ⁄kfik Au yLku

æhku Ìkk k ⁄k k ˜k¯ﬁku Au. ƒe{u ƒe{u rÀ Mk Lk{ k yk‘ﬁku Au, yLku æqÌkktLkk hks eLku ºqæ ˜k¯ke Au.

ºkºe zk(Mkh k-Ák[wzk){kt ækxe Ak˛ ˜u Au.fqhe-fkuÀhkLkk hkux˜k {k⁄ku {qfu Au. ˜xfÌku nk⁄ku, ë{kuÕkuheLkk {Mkfuí (Lk e {kuszeLkk ë[qh{qhí y ks Mkk⁄ku) LkkLkk k¯kLke ˜ktÁke Vk§u(Õz k⁄ke) {kh¯ku {kh¯ku rÀﬁhLkwt ºkÌk ˜ELku yk k ˜k¯ke Au. 2. rÀﬁh yLku ºkºe

º¯k kLkLku khÌkk hkæ kLke n˛u. rÀfih-ºkºeLku ˝kt nuÌk Au. rÀfih ˜ktÁke Lkshu swyu Au Ìkku {kh¯ku {kh¯ku ºkºe yk e hne Au. rÀfih r [khu Au, ëëºkºeyu {Lku fkuE rÀ Mk k˝ ºqæu {kfikuo Lk⁄ke yLku yksu {khk ºkÌkLke ykx˜e Ákƒe kh fu{ ˜¯kkze n˛u ?íí yux˜k{kt Ìkku ºkºe ºkÌk ˜E fqrhfik{kr˜fik(yLkksLkk ´fkh) æuÌkhu yk Au. ˛uZk W kh Qºe hne {kLk Mkk⁄ku

rÀfihLku fnu Au, ëë{khk ˜kzfk rÀfih, Ìk{khwt ºkÌk ıfik {u˜wt ?íí ºkºeLku ÚuELku

rÀﬁhLku heMkLkk ë{kuhí [zu Au. ºkºe fnu Au, ëë{khe Mkus(nus) ıﬁkt kk⁄khwt ?íí

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

rÀfih fnu Au, ëëºkºe, fk¯kzk-fqÌkhktLku Lkkæ Ìkkhkt ºkÌk yLku k⁄⁄khu kxfk Ìkkhe MkuÚu. {khk ºkÌkLke ykx˜e Ákƒe kh fu{ ˜k¯ke ? rÀ Mk zkÁkk zwt¯khu(yMÌkk[§u) sELku LkBfiku Au. Ìkkhe yktæku Vqxe ¯kE A ? Ìkkhu yktæku æku˜eLku Úu Ìkku nÌkwt ?íí ëërÀfih, æku§k{kt LkkLkkt Ákk§fku hzÌkkt nÌkkt yLku æe˜u kMkÌkkt

kAhzktLku kMk- kq§ku Lkeh k hne, su⁄ke ykx˜e kh ⁄kE Au.íí yk u˛{kt yk u˜ku æqÌkktLkku hks e W kk˜tº (y xk) yk kÌkkt fn Au, ëëºkºe, Ìkkhkt Ákk§fkuLku yLku kAhzktLku fhzÚu fk§ku Lkk¯k !íí rÀfihLkk W kk˜tº⁄ke Lk kE kk{eLku Àw:æe ⁄kfiu˜e ºkºe fnu Au, ëëºkE, ÌkLku fkuEyu ºkt¯k æ zk e Au fu kAe fk§ku ÀkY kkfiku Au fu su⁄ke fkuE rÀ Mk Lkn™ yLku yksu {Lku yk k W kk˜tº yk ku Au ? {khk ˜kzfk rÀfih, ÌkLku yksu ˛wt ⁄kfiwt Au ? yn™ {khe kkMku yk yLku ºkÌk s{e ˜u.íí ëë{Lku ºqæ ˜k¯ke nÌke yLku ÌkU ykx˜e Ákƒe kh fu{ ˜¯kkze ?íí ºkºeLku n k¯k⁄ke heMk [ze Au, Ìfikt⁄ke [kuxe{kt knkU[e ºzkfku ⁄kfiku Au. Ìku fnu Au, ëërÀfih, {khe MkkMkwLkk Úfik, {U ÌkLk ykx˜ku Ákƒku sÁkhku LknkuÌkku Ú¤fiku ! yu ku eh nkufi Ìkku Ìkwt Ú {khk r kfih {tzku h Àu˛{kt, Ìfikt {ufik {tzku hkLke Àefhe Àu ku˜ ¯kwÕh˝ hnu Au. Ìku Mk khu Mk k˛uh Vq˜ku{kt Ìkku˜kfi Au yLku (ºk e krÌk {kxu) yzƒk [kuækLkku nkh ÁkLkk A yLku yzƒk [kuækLkwt ºkusLk s{u Au. ˜e˜k [˝kLke VkuÌkheyu kk˝e keyu Au. Ìku kzÀu hnu Au yLku kzÀu

ækfi Au, kwhwªkLkwt {wæ ıfikhufi ÚuÌke Lk⁄ke. {khk kh Úuh fkZ‚k r Lkk yk fwt heLku kh˝eLku yk Ìkku s nwt Ú˝wt fu Ìkwt eh Au ! su rÀ Mku Àu ku˜Lku kh˝eLku yk e˛ Ìku rÀ Mku nk⁄k{kt Àu ¯khku ⁄kk§ ˜ELku Mkqhs kku§ku{kt Ìkkhwt Mkk{ifiwt fh k Mkk{u yk e˛. æsqhLkk kkLk su e flfikuÌk k§k Àe k⁄ke Ìkkhe ykhÌke WÌkkhe˛. Ìkkhk f kk§{kt ftfwLkku [kt’˜ku fhe, [kuæk⁄ke ƒk e ksÌku¯kksÌku {nu˜{kt ˜E yk e˛.íí

æqÌkktLkk hks eLku ºkºeLkk Ákku˜ fz k ˜k¯fik Au. ÌkuLku heMkLkk ë{kuhí. k¯k⁄ke [zu Au, Ìfikt⁄ke {k⁄ku yk Au. Ìku ƒqtMkhe⁄ke Ák§ÀkuLku AkuzeLku {wıÌk fhu Au yLku fnu Au, ëë˜e˜k-ƒku§k Ák§À, Ìk{u LkLkkt MkkÁkh ÁkLkÚu. ƒqtMkhe, Ìkwt ys¯kh ⁄ksu.íí hk˛ yLku ÚuÌkhktLku r˛æk{˝ yk kÌkkt fnu Au, ëëhk˛, Ìkwt Lkk¯k ⁄ksu yLku ÚuÌkhkt, Ìk{u LkLke ku ⁄kÚu. Mk{ku˜, Ìk{u ëÁkktrzfik-º kkurhfikí Lkk{Lkk Mkk k ⁄kÚu. æuÌkeLke Ákƒe ëMkhks{í (Mkk{¯k˙e) Ìk{u Mkk⁄ku {§eLku LkLkwt hks fhÚu, yLku Ìk{khkt fh{ Ìk{u ºku¯k Úu.íí * * *

ºkºeLkkt {nu˝ktLkku {khu˜ku æqÌkktLkku hks e kkuÌkkLkku Àu˛ AkuzeLku ÁkeÚ

40 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àu˛{kt s k ˜k¯ﬁku Au. {kh¯ku sÌkkt ÌkuLku k˘k•kk k ⁄kkﬁ Au yLku {Lk{kt r [khu

Au, ëë{khu yLku ºkºeLku ˝kt nuÌk nÌkkt yLku yk ˛wt f§k ⁄kE ? nwt sL{ ƒheLku

ıfikhufi Ákku’fiku Lk nÌkku yu kt fz kt [Lk yksu ºkºeLku fÃkkt. {khe ºkºe k˝

ıfikhufi Ákku˜e LknkuÌke yu kt {nu˝kt {Lku {kfikO. su⁄ke y{khu yksu r fiku¯k ⁄kfiku!íí

rÀﬁh hzu Au yLku ÁkeÚ Àu˛{kt Úﬁ Au. ºkºe hzu Au yLk kkuÌkkLkk

Àu˛{kt (yk kMk{kt) yk Au. sÌkkt sÌkkt ºkºe r [khu Au, ëëyk ˛wt f§k ⁄kE

yLku {khku rÀﬁh sÌkku hÃkku ! n {khk krÌkLkk Àw:æ{kt ºk¯keÀkh fku˝ ÁkLk˛u?

rÀﬁh Ìkku ë Uhk¯kí fheLku sÌkku hÃkku, k˝ ÌkuLku LkLkkt ÚLk h ækE s˛u Ìkku ?íí

ºkºe r ˜k k fhÌke kÀ§{nu˜{kt s k ˜k¯ke Au yLku æqÌkktLkku hks e {uﬁk {tzku hkLke Mke{{kt s k ˜k¯ﬁku Au.

æqÌkktLkku hks e Àu ku˜ ¯kwsh˝Lke Mke{{kt yk k ˜k¯fiku Au. {tzku hLkk ¯kktÀhu yk e k Lkk {k⁄ku ÁkuMku Au. Ìku ÌkhMfiku ⁄kfiku Au. k {kt QÌkheLku kk˝e keyu Au yLku kkuÌkkLkk Àu˛Lkwt kk˝e Lkn™ ke kLk k˝ ´˝ ˜u Au.

3. æqÌkktLkku hks e {tzku h Àu˛{kt

Àu ku˜Lke ÀkMkeyku ÌkktÁkkLkkt Ákuzkt {k⁄ku {qfeLku kkt[- k[eMkLkk ]tÀ{kt kk˝e ºh k yk e hne Au. ÀkMkeykuLkkt {wæ kqLk{Lkk [tˇ su kt Au. ÁknwY ke˜e fLfikyku k Lkk {k⁄ku yk Au. æqÌkktLkku hks e yktæku Zk§eLku ÁkuMke hÃkku Au. ÀkMkeyku yufÁkeÚLke Mkk{u ÚuELku fnu Au, ëëyksu Ìkk k Lkk {k⁄ku ºqÌk ⁄kfiku ˜k¯ku Au !íí fk[k S Lke Akufheyku Ìkku ºfi⁄ke ëXÁkkuXÁkkuí(z¯k{¯k-¬M⁄kh) Qºe hne Úfi Au. fux˜ef {Lk {sÁkqÌk fheLku fnu Au, ëëÌkwt Ìkku ºqÌk Au fu fk[k {k⁄kkLkwt {kLk e ? Ìkkhwt Y k ÚuELku y{khku S ¯kºhk k ˜k¯fiku Au.íí æqÌkktLkku hks e fnu Au, ëëfLfikyku, Ìk{khwt Lkk{ ˛wt Au ? Ìk{u fkuLke ÀkMkeyku Aku ?íí ëëy{u Àu ku˜- fwt heLke ÀkMkeyku Aeyu. Àu ku˜ÁknuLkLkwt kk˝e ºh k yk e Aeyu, k˝ yn™ k Lku {k⁄ku ÁkuMk kLkwt Ìk{khwt ˛wt ´fikusLk Au ?íí hks e yktæku Zk§eLku fnu Au, ëë{Lku ¯kku k§ Ìkhefu hnu kLke yrº˜kªkk Ú¯ke Au !íí [tˇ Q¯fiku nkufi Ìku æqÌkktLkk hks eLkwt {wæ Au. yktæku º{hkLke kktæ su e ˛kuºu Au. keX ykÁkwLkkt Áku r˛æhku Â[uLke æe˝ su e ˛kuºe hne Au. ÀkMkeyku yufÁkeSLku fnu Au, ëëÁknwY ke˜ku yk fiw kLk Ìkku k Lku {k⁄ku ÌkkhkLkwt ]tÀ æe’fiwt nkufi yu ku ˛kuºe hÃkku Au !íí Akufheyku kk˝e ºheLku s k ˜k¯ke Au. yufÁkeS Mkk⁄ku kÌkku fhÌke fnu Au, ëëffik hkÚLkku yk fwt h n˛u ? k Lkk {k⁄ku Mkk[u s Ìkkhkurzfiwt æe’fiwt Au !íí ºhu Ákuzu ÀkMkeyk Àu ku˜Lkk {nu˜u s k ˜k¯ke Au.

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝41

Õx kx ÌkktÁkkLkkt Ákuzkt kkr˝ﬁkhu {qfeLku Àu ku˜Lk fwt hLkk Mk{k[kh yk k k MkkÌk{k

{k§u Úﬁ Au. Ìkuyku fwt heLke Mkk{u nk⁄k ÚuzeLku fnu Au, ëë k Lkk {k⁄ku Ìkku

Ìkkhkurzfiwt Vq’fiwt Au ! k fkuEf Àu˛Lkku ÁknwY ke˜ku hkÚ yk eLku ÁkuXku nkufi yu

˜k¯ku Au. {wæ kh Ìkku [tˇ Akﬁku Au. yk k˝k hks{nu˜{kt ˛kuºu yu ku Au ! ÌkuLku

¯kku k§Lke Lkkufhe{kt hnu Au.íí ÀkMkeykuLke kÌk Mkktº§eLku Àu ku˜Lkwt niﬁwt nk⁄k{kt hnuÌkwt Lk⁄ke. Ìku WÌkk §e ⁄kELku fnu Au, ëëÌk{u Ákk kwLke f[uhe{kt Úyku yLku

Mk{k[kh yk kku. ¯kkﬁkuLkkt ƒu˝{kt yk k˝k ºkE ˝k Àw:æe ⁄kkﬁ Au. yk k˝e

¯kkﬁkuLkk ƒu˝ {kxu ÌkuLku ¯kku k§ hkæ kLkwt fnku. Ìkuyku ˛ku W•kh yk ku Au Ìku {Lku kkAe yk eLku Õx fnku.íí ÀkMkeyku f[uhe{kt sELku Qºe hnu Au, yLku k Lkk {k⁄ku ÁkuXu˜k MkhÀkhLke kÌk fhe ÌkuLke ¯kku k§ hnu kLke yrº˜kªkkLkku MktÀu˛ku fnu

Au. hkÚ fnu Au, ëëÌk{u Àu ku˜fwt heLku kqAe swyku yLku Àu ku˜ÁknuLk fnu Ìkku s ÌkuLku ¯kku k§ Ìkhefu hkæku.íí ÀkMkeyku hkÚLkku MktÀu˛ku Àu ku˜Lku fnu k WÌkk §e ⁄kkfi Au. Õz kLkk fkh˝u [r˝fikLkk kk˜ Qzu Au, yLku Àu ku˜Lkk hks{nu˜{kt yk Au. Ìkuyku hkÚLkku W•kh Àu ku˜Lku fnu Au. Àu ku˜ ÀkMkeykuLku ykÀu˛ yk kÌkkt fnu Au, ëëÌk{u MkhÀkhLku {k˝uf[kuf{kt ˜k eLku ˜e{zeLke Akfik{kt ÁkuMkkzku. nwt º{h Ákkhe⁄ke ÌkuLku ÚuE˛. Ìku {ktÀku n˛u Ìkku yk k˝e ¯kkfiku Mkk[ e ˛f˛u Lkn™.íí ºk¯fi kLkLkk Aqx‚k Ákku˜ yLku yºk¯keLkk Ìkqx‚k k¯k. ÀkMkeyku k Lkk {k⁄ku s k ˜k¯ke Au. Ìkuyku MkhÀkhLku {§eLku kÌkku fh k ˜k¯ke Au. ÀkMkeyku fnu Au, ëëMkhÀkh, Ìk{Lku ˛wt fneLku Ákku˜k eyu ?íí æqtÌkkLkku hks e fnu Au, ëëÁknuLkku, {khwt Lkk{ rÀfih Au. {Lku rÀfih fneLku Ákku˜k Úu.íí Akufheyku æw˛ ⁄kÌke ⁄kÌke ÌkuLku {k˝uf[kuf{kt ˜k eLku ˜e{zeLke Akfik{kt ÁkuMkkzu Au.

4. Àu ku˜ ¯kwsh˝

Àu ku˜ kzÀu hneLku º{h Ákkheyu⁄ke æqÌkktLkk hks eLku Úu k ˜k¯ke Au. {wæ kh⁄ke [tˇLkkt rfh˝ku AqxÌkkt nkufi yu ku hkÚ ˛kuºe hÃkku Au. yux˜k{kt Ìkku ÀkMkeyku hks{nu˜{kt yk Au. Àu ku˜ fnu Au, ëëÌk{u MkhÀkhLku MktÊfik u§kyu ¯kkfiku ÁkÌkk Úu.íí

Mkkts u§k ⁄kE Au. ¯kkfiku yk kLke Õz k⁄ke ëæ’˜kxkí Qz k ˜k¯fik Au. Mkk{Mkk{u Mkk k⁄ke ˛™¯kzu yk¯k Qzu Au yLku Õz k⁄ke ¯kkfiku yk e hne Au. Â[u MkqhsLkku MkktZ ëÌkkzqfkí {khu Au. ëyzk˝k{kt ÀqƒLkk fkh˝uí ¯kkfiku ëÁkku¯k’˜kí ( kMku Au) kkzu Au, yLku kzk º˝e yk e hne Au. [t kku ¯kku k§ ¯kkfikuLku kzk{kt k§ k ˜k¯fiku Au. æqÌkktLkku hks e r [khu Au, ëëMkwæe ⁄kkÙ, Àw:æe ⁄kkÙ k˝

42 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àu ku˜Lke ¯kkﬁku Ìkku [kh e s Au !íí

ÀkMkeyku [t kk ¯kku k§Lku ëÀku khwtí (Àqƒ fkZ kLkwt MkkƒLk) yk ku Au. LkkLke nu§eykuLkk ƒkuƒ Ákku˜u yu{ ¯kku k§ ¯kkfiku Àkune hÃkku Au. Mkkfrhfikt ÀqƒLkk keLkkhk ºkE yLku ºkºeyku Mkkfrhfikt Àqƒ keyu Au.

ker§fikt ´ºkÌk ⁄kfikt Au. Àu ku˜ ÀkMkeykuLku ykÀu˛ yk ku Au, ëë¯kkfiku{kt s kLke u§k ⁄kE Au. ¯kku k§Lku ÀkÌk˝- kk˝e yLku LkkMÌkku yk kku. kAe fnku fu {khe ¯kkfiku Lk{kt Àw:æe Lk ⁄kkfi.íí

æqÌkktLkku hks e Mk khu QXeLku ÀkÌk˝ fhu Au. Q¯kÌkk MkqfioLku tÀeLku {kÌkkr kÌkkLku M{hu Au. ¯kkfikuLku tÀLk fhe fnu Au, ëëMkk˜kuhÀu e, yks⁄ke nwt Ìk{khe ¯kku k§e fh k yk‘fiku Awt !íí yk kAe ˜kfzeLk tÀeLku nk⁄k{kt kfzu Au. ¯kkfiku zwt¯khku{kt ⁄kELku ëÕUÕr˝fik Õkuzí{kt s k ˜k¯ke Au. ƒq§ Qz k ˜k¯ke Au, yLku ¯kku k§ ëxWfhkí fheLku ¯kkfikuLku [kh k ˜k¯fiku Au. ºhÁk kkuh ⁄kfik Au. ¯kkfiku kMk [heLku ƒhkE ¯kE Au. ¯kku k§ ÌkuykuLku ¯kt¯kkLkk kxu ˜E sELku Lkeh kkfi Au. MktÌk] Ìk ⁄kfiu˜e ¯kkfiku kkhuæ z˜kLke Akfikyu yk eLku ÁkuMku Au.

LkkLkkt Ákk§fkuyu [qt⁄ku˜ku yLku {kækuyu Ákkuxu˜ku ëzkuykuí ¯kku kr§fik {kxu yk Au. hks e Ìkku yk u˜k ëzkuykíLku ºkusLk Mk{SLk s{u Au. rÀ Mk zkÁkk zwt¯khu(yMÌkk[§u) s k ˜k¯fiku Au. ÕUÕr˝fik Õkuz{kt ëxWfhkí fhÌkku ¯kkfiku [khu

Au. Mkkts u§k ⁄k k ˜k¯ke Au. ¯kkfiku fkLk ü[k fheLk kAhzktLku fikÀ fhu Au. ¯kku k§ h ÌkhV ¯kkfikuLku nktfu Au. MkqhsLkku MkktZ ¯kkfiku Â[u Ìkkzqfk {kh k ˜k¯fiku

Au. ¯kkuhs Qzu Au yLku ¯kkﬁku h ÌkhV yk e hne Au. yk{ ªkkuo eÌk k ˜k¯ﬁktAu.

hks eLku ¯kkfiku [khÌkkt Ákkh hMk eÌke ¯kfikt Au. æqÌkkLkku hks e r [khu Au, ëëÁkkh Ákkh hMk Àu ku˜ ¯kwsh˝Lke ¯kkfiku [khe, Ìkuh{wt hMk k˝ {k⁄kk W kh yk e Õ§qtÁfiwt Au. AÌkkt nS Mkwƒe Àu ku˜Lkwt {wæ Úu k kkBfiku Lk⁄ke.íí Ìku kkhuæ z˜kLke z kE nk⁄k{kt kfze r ˜k k fhÌkku r [khu Au, ëëykx˜kt ªkkuo{kt yuf æÌk k˝ Àu ku˜ {§e nkuÌk yLku {wæÀ˛oLk ⁄kfiwt nkuÌk Ìkku k˝ {hÌkkt {ku˚k kk{Ìk !íí rÀfih zLke z kE kfzeLku Àu ku˜Lke fikÀ{kt yktMkw Mkkhu Au. º¯k kLkLku M{heLku fnu Au, ëënu k˝ º LkLkk Lkk⁄k ! Ìkwt Àw:æeLku {ÀÀ fhsu ! ifwtXLkk hkÚ,

æqÌkktLkkuhkÕ e-Àu

{khe yhs Mkktº§. suLkk {kxu {U Ákkh-Ákkh hMk ¯kkﬁk [khe AÌkkt À˛oLk {k k k˝ nwt kkBﬁku Lk⁄ke. Ìkwt {khe {ÀÀu yk , {khk Lkk⁄k !íí

æqÌkktLkku hks e {u yLku MkqﬁoLkwt M{h˝ fhÌkkt fnu Au, ëë{u hkÚ, Ìkwt {khe {ÀÀu yk su yLku MknMk˙ rfh˝kuLkk M k{e Mkqﬁo, Ìkwt Ákkh hkÌkLke yuf hkÌk yLku Ákkh rÀ MkLkku yuf rÀ Mk fhsu. su⁄ke nwt Àu ku˜Lku kk{e ˛fwt !íí

æqÌkktLkku hks e sUsr˝fik Õkuz{kt ¯kkfikuLkk Ákkh xku§kt {kxu Ákkh ë¯kkuykhkí ( k˝ Ákksw kMk Akfiu˜ku ¯kw ku) fhu Au. hnu k {kxu yuf MÌktºLke {uze ÁkLkk Au. rÀ Mk zkÁku zwt¯khu (yMÌkk[§u) s k ˜k¯fiku Au. ¯kkfikuLku Àkun kLke u§k

⁄k k yk e Au yLku æqÌkktLkku hks e kkhuæ zLke z kE kfzeLku VheLku hz k yLku r ˜k k fh k ˜k¯ﬁku Au.

5. ifwtXLkku º¯k kLk

ifwtX{kt º¯k kLkLku æÁkh kze Au. º¯k kLk r [khu Au, ëë k]⁄ e kh fkuE {khwt M{h˝ fhu Au. {khu k]⁄ e kh s kz˛u.íí º¯k kLk Ák˙kÒ˝Lkku u˛

˜u Au. MkkuLkkLke [kæzeyku k¯ku knuhu Au. nk⁄k{kt ˜kfze ˜u Au. ifwtX kwhe kkA§ {qfe {]Ìﬁw˜kuf{kt yk Au. ]˚kLkkt kkLkLke ykz˛u Qºku hneLku æqÌkktLkk hks e Mkk⁄ku kÌkku fhu Au. Ìku ¯kku k§Lku fnu Au, ëëÌkkhe kkMku ¯kkﬁkuLkkt ƒ˝ Y ke {k˜

˝ku Au. Ìkku kAe ÌkLku yu e Ìkku fE ºez kze fu su⁄ke ÌkU ifwtX kwheLkwt M{h˝ ffiwO. yk⁄ke {khu ifwtX kwhe⁄ke yn™ yk kz‚wt ! Ìkwt ffik fkh˝u yktMkw Mkkhu Au ?íí ëë k˝ º LkLkk Lkk⁄k ! nwt Ìkkhwt kwLk: M{h˝ fhwt Awt. {U Ákkh hMk Zkuh [kfikO. Ìkuh{wt hMk {k⁄ku yk‘fiwt AÌkkt nS Mkwƒe {Lku Àu ku˜Lkkt À˛oLk ⁄kfikt Lk⁄ke. ºkºeLkk {nu˝kLku fkh˝u Àu ku˜Lku {u§ k Ákkh hMk Mkwƒe ¯kk k§ ÁkLfiku. AÌkkt º¯k kLk Ìkut {khe ºez ºk¯ke Lkn™. {Lku Àu ku˜ ´k Ìk Lkn™ ⁄kkfi Ìkku ¯k§u fxkh {qfe {h˝ kk{e˛ yLku ÌkLku {khk y ˜ fwt khkLkk {h˝Lkwt kk k ˜k¯k˛u. Ìkwt Ákkh rÀ MkLkku yuf rÀ Mk yLku Ákkh hkÌkLke yuf hkÌk fhe˛ Ìkku fÀk[ nwt Àu ku˜Lku {u§ e ˛fe˛.íí ëënwt Ìkkhk fnu k⁄ke Ákkh hkÌkLke yuf hkÌk fhe˛. n Ìkwt r ˜k k fh kLkwt Áktƒ fh, yLku zLke z kE Akuze Àu. Ìkkhe ºez nwt ºk¯ke˛.íí ëënwt æqÌkktLkku hks e, AÌkkt ºkºeLkk {nu˝kLkk fkh˝u Ákkh Ákkh hMk ºqæ yLku ÌkhMk uX‚kt. Ìkwt Àu ku˜ {u§ e yk k kLkwt k[k [Lk yk ku Ìkku s nwt z kE Akuzwt. Ìk{u [Lk yk ke RLˇ kwhe{kt sELku ÁktÀkuÁkMÌk fhku.íí º¯k kLk fnu Au, ëëÁkku˜ hks e, ffik ´fkhLkku ÁktÀkuÁkMÌk fh ku Au ? nwt k[ [Lk [qfe˛ Lkn™.íí æqÌkktLkku hks e fnu Au, ëÁkkh Ákkh rÀ Mk Mkwƒe hMkkÀ hMk ku ÚuEyu. ¯kt¯kk-s{wLkk{kt kqh

yk wt ÚuEyu. üzkt ækÀhkt kk˝e⁄ke ëæ§qf ktí ÚuEyu. k oÌkku ¯k§e s k ÚuEyu.íí ëëÌkwt yÌfikhu ¯kkfiku [kh yLku æw˛{kt hnu !íí yk{ Ákku˜eLku º¯k kLk y˜ku k ⁄kkfi Au yLku RLˇ kwheLkk {kh¯ku s k ˜k¯ku Au. RLˇ kwhe{kt sELku Ákkh {u yLku Ìkuh es§eykuLkk M k{e RLˇLku ykÀu˛ yk ku Au. RLˇ k]⁄ e kh Ákkh

rÀ Mk Mkwƒe {u hMkk kLkku ykÀu˛ yk ku Au, ëëºkE {u yLku ÁknuLk es§e, Ìk{khu Ákkh rÀ Mk s§ Lkkæe k]⁄ eLkk {k⁄ku h{ kz˛u.íí RLˇLkk ykÀu˛⁄ke Ákkh {u yLku Ìkuh es§eyku k]⁄ e kh s k {kxu Yzku ˛˝¯kkh Mksu Au, yLku kÌkku fhu Au, ëëyks Ìkku yk k˝u r Lkk kÀ§eyu k]⁄ e kh Õ§qtÁk kz˛u. RLˇLkku ykÀu˛ Au Ìku⁄ke s Ìkku yk k˝u k]⁄ eLkk {k⁄ku ˝wt h{e˛wt.íí

º¯k kLk RLˇ kwhe kkA§ {qfe hkÌk kwhe{kt Úﬁ Au. hkÌk kwhe{kt sELku

MkqfioÀu Lku fnu Au, ëëMkqhsÀu , Ìkwt Ákkh hkÌkkuLke yuf hkÌk fhsu. {khu ¯kku kr§fikLke ºez ºk¯k e Auíí º¯k kLk [tˇLku fnu Au, ëë[tˇÀu , Ìk flfikt nkufi Ìfikt s ⁄kkuºe

ssu. yk k˝u Ákkh hkÌkkuLke yuf hkÌk fh e Au.íí Au’˜ [tˇÀu Lku ykÀu˛ yk ke

º¯k kLk ifwtX{kt s k ˜k¯ku Au.

6. Ákkh {u yLku Ìkuh es§eyku

º¯k kLk ifwtX{kt knkU[u Lk knkU[u yux˜k{kt Ìkku r˚krÌks{kt Lkæ su zkt

kÀ§ LkkLkkt LkkLkkt ƒku§kt Àu §{kt ÁkÀ˜k k {ktz‚kt Au. kÀ§ku{kt {u ëƒÀƒhku

ƒhkuí Ákku˜ k(¯kks k) ˜k¯ﬁku Au, yLku ëZe...ze...ze...zeí fhÌkku [z k ˜k¯ﬁku

Au. fk§k ht¯kLkku {u ykfk˛{kt [z k ˜k¯ﬁku Au, yLku hkÌkku ytƒkhe yk k

˜k¯ke Au. LkÀe-Lkk§kt yuf ⁄k k ˜k¯ﬁkt Au, yLku üzkt ækÀhkt- kk˝e⁄ke ëæ§qf kí ˜k¯ﬁkt Au.

¯kkﬁku ÕUÕr˝ﬁk Õkuz{kt hne ¯kE Au, yLku {tzku hLkk kzk{kt kAhzktLku

ƒk kLke u§k ⁄kE Au. su{ su{ u§k nu Au Ìku{ Ìku{ fkuE ÀMk rÀ MkLkwt, fkuE

ktÀh rÀ MkLkwt §e fkuE Mk k {rnLkkLkwt kAhzwt kMk k {ktz‚wt Au. ºqæ⁄ke Ákƒkt kAhzkt Ìkz k k (Mke˜k k⁄k) ˜k¯ﬁkt Au.

ºkºeyku Àu ku˜Lku {nu˝kt {khÌke fnu Au, ëëÀu ku˜ÁkkE, Ìkkhwt Mkkhwt ⁄kÚu ! ÌkU hæzÌkk ¯kku kr§fikLku ¯kkfiku [kh k hkœfik yLku yk k˝kt Ákkh Ákkh xku§k kAhzkt {h k kz‚kt. kMk- kq§ku Lkn™ ækE ˛fÌkkt kAhzkt ˛kLkk ykƒkhu S ˛u ? Ìkwt Ìkku fnuÌke nÌke fu {Lku Ìkku yk s ¯kku k§ ¯kBfiku Au yLku ÌkU hkæe ˜eƒku ! Ìkkhk fkh˝u kAhzkt {h k kz‚kt. Lk˝Àe Ìkkh ækuz (LkœækuÀ) sÚu !íí

{uﬁk {tzku hkLke Àefhe Àu ku˜ ºkEykuLku ˝e ˜kzfe nÌke. Ìku æqÌkktLkk 44 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝45

hks eLku {u§ k yzƒk [kuækLkwt ºkusLk fhÌke nÌke yLku yzƒk [kuæk⁄ke Àhhkus nkh ¯kqt⁄kÌke nÌke. ˜e˜k [˝kLke VkuÌkhe⁄ke kk˝e keÌke nÌke, yLku ( kkuÌkkLkk [krh kLke kr kÌkkLke æk ke yk k k {kxu) Àhhkus Mk khu Mk k˛uh Vq˜ku{kt Ìkku˜kÌke nÌke. MkÀkﬁ kzÀu ækÌke yLku kzÀu hnuÌke nÌke; kÀ§{nu˜u ækx Ænzku§u n™[Ìke nÌke yu e Àu ku˜ ¯kwsh˝Lkk {k⁄ku ºkºeykuLkku W kk˜tº (yku§tºku) yk‘ﬁku. * * *

ºkºeykuLkkt fz kt [Lkku⁄ke ÁkkELku heMkLkk ë{kuhí [z‚k Au. eh fAkuxku k§e kAhzktLkk kzk æku˜ k ˜k¯ke Au. (ºkºeLkkt {nu˝kt⁄ke ˜k¯ku˜k

Àw:æ⁄ke) ÁkkELke yuf yktæ{kt ºkÀh ku yLku ÁkeS yktæ{kt ©k ˝ ë qhuí( hMku) Au. ¯kwMMkk⁄ke ÁkkELke fMkwtÁk˜ fkt[§e º™Ú k ˜k¯ke Au. Sº yLku Ìkk§ kLku Auxwt kz k⁄ke ºkºeykuLku ´Ìfiw•kh yk ke ˛fÌke Lk⁄ke. Ìku Àw:æe ⁄kELku ¯kku k§Lku ˛k k Ákku˜u Au, ëëyk ku hæzÌkku ıfikt⁄ke yk‘fiku fu Ìkkhwt {wæ ÚuELku {Lku Àfik yk e yLku ÌkLku ¯kkfiku {kxu hkœfiku. {k⁄ku Ìkku hMkkÀ ë qhuí Au yLku Ìkkhwt LkœækuÀ k§ k ıfikt ÚÙ ?íí

Àu ku˜ {k⁄ku yk u˜k W kk˜tºLkk fkh˝u Àw:æe ë Uhk¯keí ⁄kÌke kAhzktLkk xku§k ˜ELku ¯kt¯kkLkk kxu yk eLku Qºe hne Au. ¯kt¯kk{kÌkk ëWhí yLku ë kqhí Q{x‚kt Au. s§ h{Ìkwt yLku æu˜Ìkwt sE hÃkwt Au. Àu ku˜ÁkkE ëhkuÌke-ff§Ìkeí ¯kt¯kkLkk rfLkkhu kAhzktLkkt Ákkh Ákkh xku§kt Mkk⁄ku Qºe Au. [kuMkX Àu eyku ¯kt¯kkLkk {k⁄ku ëÕ§ Àu Ìkeykuí h{u Au.

Àu ku˜ ¯kt¯kk{kÌkkLkwt M{h˝ fhÌkkt fnu Au, ëë¯kt¯kk{kÌkk, zef {khe yhs Mkktº§, Ìkwt k˝ fwt khe Au yLku nwt k˝ fwt khe Awt. yk sL{Lke yk k˝u ÁktLku ÁknuLkku Aeyu. Ìkwt Mkk[e MkÌke nkufi Ìkku (Mkk{u rfLkkhu s k {kxu) {Lku {k¯ko yk k. nu {kÌkk ! Ìkkhwt fiki Lk Mkk{Mkk{u ÀkÁke hkæeLku {Lku Â[u {k¯ko fhe yk k. Ìkkhwt Ák§ ˜ELku yk¯k§- kkA§ Qºe hnusu. su⁄ke nwt Â[uLkk {k¯ko{kt⁄ke kMkkh ⁄kE ˛fwt.íí ¯kt¯kk{kÌkkyu Àu ku˜Lkwt M{h˝ ÊfikLk{kt ˜eƒwt Au. ¯kt¯kk yk¯k§⁄ke k oÌkku{kt hkufkE ¯kE Au yLku kkA§⁄ke nu k ˜k¯ke Au. Â[u ƒku{(Ìkk k) hMkÌkku nkufi yu{ huÌke Qz k ˜k¯ke Au. Àu ku˜ kAhzktLku Ákku˜k Ìke yLku nktfÌke Mkk{u rfLkkhu Lkef§e ¯kE Au. Ákkh xku§kt kAhzkt Mkk{u rfLkkhu yk eLku Àu ku˜Lke ykswÁkksw ¯kkuX kE ¯kfikt Au. Àu ku˜ ¯kt¯kkLku VheLku yhs fhÌkkt fnu Au, ëë¯kt¯kk{kÌkk ! n

46 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìkwt Ìkkhk {kh¯ku h{Ìke-æu˜Ìke ssu.íí ¯kt¯kk [f˜eykuLkk Àk h{Ìke h{Ìke kkuÌkkLkk {kh¯ku s k ˜k¯ke Au. 7. Àu ku˜ Lk{kt

zwt¯khu {kuh fufkh fhu Au. Mkkunk{˝e (nwfi{˝e) fkufi˜ku Ákku˜u Au, yLku Àu ku˜ÁkkE ëneyku..neyku..í Ákku˜Ìke yLku z[fkhk fhe kAhzkt nktfÌke ÕUÕr˝fik

Õkuz{kt s k ˜k¯ke Au. MkqLkk Õkuz{kt S stÌkw Ákku˜e hÃkkt Au. hMkkÀ hMke hÃkku

Au yLku Àu ku˜ kAhzkt Mkk⁄ku fkfk ze¯kkLke {uze kkMku sELku Qºe hne Au. Ìku fkfk ze¯kkLku fnu Au, ëë{khkt kAhzkt hMkkÀ⁄ke º™Úfi Au; {Lku zef yk˛hku yk k.íí fkfk ze¯kk fnu Au, ëë{khu Ìkku kAhzkt º™Úfi Au; y{ufiu º™ÚEyu

Aeyu kAe ÌkLku fE heÌku yk˛hku yk keyu ? yk¯k§ sUsr˝fik Õkuz{kt yuf ¯kku k§u {kuxku ¯kkuykhku ( k˛wykuLku hnu k {kxuLkw kMkLkwt yk©fiM⁄kkLk) ÁkLkk‘fiku

Au. Ìfikt Ú. k˝ ÁkkE, Ìkwt yu Ìkku fnu fu yk k hMkkÀ{kt Ìkkhu Áknkh fu{ Lkef§ kz‚wt ?íí ëëfkfk ze¯kk, ¯kku kr§fikLkwt {q§ sÚu ! {khkt Ákkh xku§kt kAhzkt Àqƒ r Lkk ºqæu yLku ÌkhMku ˜ ˜u Au. ¯kku k§u fux˜u Àqh ë¯kkuykhkuí kÈfiku Au ?íí ëëÁkkE, yk k¯kÀtzeyu ⁄kkuzuf yk¯k§ Ú. k˝ yk k {kh¯ku Ìkkhk nk⁄k k¯k

Mktºk§eLku [k˜suíí. Àw:æe ⁄kfiu˜e Àu ku˜ fnu Au, ëëfkfk ze¯kk, {Lku fk§ku Lkk¯k zMfiku nkuÌk Ìkku {khku S Mkwæ kk{Ìk. {Lku ºkºeykuLkk ˛ÁÀku fz k ˜k¯fik

Au!íí Àu ku˜ ºkEykuLke ykÁkYLkk fkh˝u ºkºeykuLkkt {nu˝ktLke kÌk yk¯k§ fhÌke Lk⁄ke. fkfk ze¯kk fnu Au, ëë¯kku k§u yk¯k§ {kuxe {uze ÁkLkk e Au. Ìﬁkt Ìkwt ÚuE Mktºk§eLku Ú.íí

kzÀu hnuLkkhe Àu ku˜ÁkkELku Àw:æ yk‘fiwt Au. Ìku r [khu Au, ëëº¯k kLk, ÌkU Àw:æ yk fiwt Ìku Mkk[wt !íí k oÌkku{kt h™Aku Ákku˜u Au. k -r[•kk kkzku Lkktæu Au yLku ƒhÌke ƒ˙qs k ˜k¯ke Au. {kh¯ku {kh¯ku sUsr˝fik Õkuz (sUs˝e Lkk{Lkk AkuzkMkLkku r MÌkkh) ÌkhV sÌke Àu ku˜Lkku S ºfi⁄ke ëzÁkzÁkí ⁄k k ˜k¯fiku Au. kAhzkt ƒk‘fikt Lkn™ nku k⁄ke ¯kkfikuLkkt ëyzk˝ktí Àqƒ⁄ke ºhkE ¯kfikt Au. ykt[§ Àqƒ⁄ke Vkx k ˜k¯fik Au yLku ( uÀLkk MknLk Lk ⁄k k⁄ke) ¯kkfiku Úuh⁄ke htºk k ˜k¯ke Au. ¯kkfiku hUfu Au yLku Áku ¯kkW Àqh yk Ìke Àu ku˜Lku y ks Mktº§kfi Au.

Àu ku˜Lke kkA§ kkA§ kAhzkt yk e hÃkkt Au. sUsr˝fik Õkuz{kt ¯kkfiku kMk k (htºk k) ˜k¯ke Au. ºqœfikt kAhzkt kkuÌku kkuÌkkLke {kÌkk kkMku s k ˜k¯fikt Au, yLku ƒk k ˜k¯fikt Au. ÁkkELkku S ë Uhk¯keí ÁkLkeLku ¯kku k§Lku

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

W kk˜tº yk ku Au, ëë¯kku k§ Ìkkhwt LkœækuÀ flÚu ! Ìk {khkt kAhzktLku ºqœfikt hkœfikt yLku ¯kkfikuLku k˝ Àw:æe fhe !íí

¯kku k§ yLLk kk˝e ÌﬁSLku yuf MÌktºLke {uzeyu ÁkuMke hÃkku Au. hMkÌkk

hMkkÀ{kt fkÀ æqtÀÌke æqtÀÌke Àu ku˜ {uzeLke LkSf yLku LkSf yk e hne Au. æqÌkktLkku hks e ü[ku ⁄kE Àu ku˜Lku Úu k ˜k¯ﬁku Au. yzƒe {uze⁄ke hks eLke Lksh kze Au. Àu ku˜Lkwt {wæ [tˇ su Au. k˜f ( kkt k˝) º{hkLke kktæ su e Au. Àkz{Lkk Ákes su k ÀktÌk ˛kuºe hÃkk Au.

¯kku k§Lkwt niﬁwt Ænzku§u [z‚wt Au. Ìku º¯k kLkLku M{hu Au, ëënu M k{e ˛k{§k ! ytÌku Ìkwt Àw:æeLke {ÀÀu yk‘ﬁku æhku !íí

Àu ku˜ {uze kkMku fkÀ {kt Qºe Qºe ¯kku k§Lku W kk˜tº yk ku Au, yLku Ákkuh Ákkuh su zkt yktMkw Mkkhu Au.

8. Àu ku˜ yLku æqÌkktLkk hks eLkku Mktﬁku¯k

ÁkkELkk ykuX ftfw su k Au, {k⁄kwt kk˝eÀkh Lkkr§ﬁuh su Au. Àu ku˜

AkÌkeyu nk⁄k {qfe Qºe hne Au yLku {k⁄ku hMkkÀ hMke hÃkku Au. ¯kku k§ fnu Au, ëëÀu ku˜, rÀ˜{kt Àw:æe Lkn™ ⁄kkyku yLku {khe {uzeyu yk ku.íí ¯kku k§Lkkt [Lkku⁄ke Àu ku˜Lku heMkLkk ë{kuhí [zu Au, ëëÌkkhe Àfik ækƒe yLku ºkºeLkk W kk˜tº {khk {k⁄ku yk‘fik. LkœækurÀfik, nwt kwhwªkLk {wæ ÚuÌke Lk⁄ke yLku {khu yksu MkqLkk Lk ¯kzk{kt yk kz‚wt ! k¯ku fktxk-fktfhk k¯fik. ¯kku kr§fik, ÌkU {Lku ˝e Àw:æe fhe. Ìkkhwt ækuz(LkœækuÀ) sÚu !íí

æqtÌkkLkku hks e {uzeLkwt yuf k¯kr⁄kﬁwt Lke[u QÌkh Au. Àu ku˜ ˜ktÁke ˜ks( x) Ìkk˝eLku W kk˜tº yk ku Au.

ÁkkELkk nk⁄k zLke z kE su k ˛kuºe hÃkk Au.

æqÌkktLkku hks e Au’˜wt k¯kr⁄kfiwt QÌkhe fkt[§eyu nk⁄k Lkkæe ü[e fheLku Àu ku˜Lku {uze{kt ˜E Úfi Au. Àu ku˜ ÌkuLku Akuzk Ìkk fnu Au, ëëÌkwt fku˝ Au ?íí Àr˜Ìk Au fu ëzqÁkí Au ? Ìkwt {Lku yºzk e˛ Lkn™íí. æqÌkktLkku hks e fnu Au, ëëÌk{u yƒku Ü (ykzk yku§ x) knuhe º™Úfiu˜kt f kzkt ÁkÀ˜e Lkkæku.íí Àu ku˜ fnu Au, ëëÌkwt f u§kyu {khk {k⁄kk{kt ƒq§ Lkkæe˛ Lkn™ !íí

¯kku k§ {k⁄kkLkwt Vkr§ﬁwt yk k k ˜k¯ﬁku Au. Àu ku˜ ¯kwsh˝ Üku ÁkÀ˜u Au yLku æqÌkktLkku hks e rLk[ku eLku Üku Mkqf Au. Àu ku˜ fnu Au, ëë¯kku k§, Ìkwt {khe fh˝e{kt ƒq§ Lkkæe˛ Lkn™. {khkt kAhzktLkk {kxu Lkætz{kt yk kz‚wt

48 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Au. ¯kku k§⁄ke Ìkku y{u ˜kSyu. y{u Ìkku æqtÌkkLkk hks eLku kh˝ kLke ´rÌkøkk

˜eƒe Au. Ìku {kxu fkuhk fk¯k§ kqswt Awt.íí Àu ku˜Lkkt [Lkku⁄ke ¯kku kr§ﬁkLkk niﬁu

Ænzku§ku k’ﬁku Au. Ìku fnu Au, ëënwt æqÌkktLkku hks e Awt ! {khe ºkºeyu {nu˝kt

{kﬁkO yLku {khu Lkætz{kt yk eLku ¯kku k§ ⁄k kz‚wt. {nu˝ktLkk fkh˝u s {khu

Àu˛ xku ˜u ku kz‚ku Au.íí Àu ku˜ fnu Au, ëëºkºeyu yu kt Ìkku ˛k {kxu {nu˝kt

{kfikO ?íí æqÌkktLkku hks e fnu Au, ëënwt fqrhfikt æuÌkh k k ¯kfiku nÌkku. LkkLkkt

Ákk§fkuLku hkæ k{kt yLku kMk- kq§ku fh k{kt ºkºeLk ˝e kh ˜k¯ke. rÀ Mk

Lk{eLku zkÁkk zwt¯khu ¯kﬁku Ìﬁkhu ºkºe ºkÌk ˜ELku yk e. ºqæLkk fkh˝u {Lku Ákku˜ kLkwt ºkLk hÃkwt Lkn™. {U ºkÌkLku fk¯kzk-fqÌkhktLku Lkkæe Àu kLkwt fÃkwt Lku LkkLkkt

Ákk§fkuLku fk§ku Lkk¯k zMk kLkku yLku ZkuhkuLku k {kh kLkku ˛k k yk fiku. ºkºe yLku {khu ºkhu Õ zku ⁄kfiku. ºkºeyu k˝ {Lku W kk˜tº yk kÌkkt fÃkwt fu, {khkt LkkLkkt Ákk§fkuLku ˛k {kxu Lkk¯k zMku ? Ìkwt yu ku eh nkufi Ìkku Ú {khk r kfih {tzku h{kt. Àhhkus Mk k˛uh Vq˜ku{kt Ìkku˜kÌke {ufik {tzku hkLke Àefhe Àu ku˜ ¯kwsh˝Lku kh˝eLku yk e˛ Ìfikhu nwt Mkqhs kku§{kt Àu ¯khku ⁄kk§ ˜ELku Mkk{ifiu yk e˛. [kuæu ƒk e ksÌku¯kksÌku kÀ§{nu˜{kt ˜E sE˛. yk{ y{u ÁktLku hzÌkkt ff§Ìkkt Aqxkt kz‚kt yLku nwt ºqœfiku-ÌkhMfiku Àu˛ xu Lkef§e kz‚ku, yLku Ìkkhe Mke{{kt yk eLku yLLk- kk˝e ˜eƒkt. Àu ku˜, nwt MkwæLkku Lkn™ k˝ Àw:æLkku {kfikuo Ìkkhk Àu˛{kt yk‘fiku Awt. Ìkkhk {kxu s {U Ákkh hMk Lk kMk uX‚ku Au. Ìkwt Lkn™ {kLku Ìkku ¯k§u fxkh {qfeLku {he˛ !íí Àu ku˜ fnu Au, ëëÌkwt {Lku fwt kheLku kk kLkk Aktxk Wzkze˛ Lkn™. Ìkwt yk‘fiku nÌkku Ìku rÀ Mku s {Lku fnu nÌkwt. htz k, ÁkkhÁkkh hMk {U AkufhktLkku [qt⁄ku˜ku yLku {kækuyu Ákkuxu˜ku (yºzk u˜ku) ëzkuykuí yk fiku. {khk⁄ke yÚ¤fiu Ìk{khku ºkhu y khkƒ ⁄kfiku Au !íí

Ákkh hkÌkLke yuf hkÌk ⁄kE Au. æqÌkktLkk hks eLke yk{§u˜e {qAku yktæu yze Au. Mkk{Mkk{u Lkshku {§u Au. yufÁkeÚLkwt Y k rLknk§e ÁktLku {qÂAko ({whMkk¯kÌk) kk{u Au. hMkkÀe hkÌk nu Au. ÁktLku {uze{kt kkuZ‚kt Au. Àu ku˜Lkwt {wæ kqLk{Lkk [tˇ su Au. kux kkÌkk§Lkk Lkk¯k su hu˛{e Au. k¯k Àu §Lkk MÌktº su k Au. ÁktLku {LkÌkLkLke kÌk fhu Au. Àk˝ [zu Au; Àk˝ QÌkhu Au yLku ÁktLku hMkºku¯k h{uAu.

ykLktÀ{kt Lku ykLktÀ{kt Ákkh{e hkÌk kMkkh ⁄kE Au. fqfzu kkuÌkkLkwt M⁄kkLk Akuze Àeƒwt Au. ke§kt ´ºkÌk Q¯ﬁkt Au. Àu ku˜ æqÌkktLkk hks eLku fnu Au, ëëÌk{u ¯kkﬁku{kt⁄ke kAhzkt y˜¯k fhe yk kku. nwt Ìk{khk {kxu ºkusLk ˜ELku yk Awt.

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

sUsr˝fik Õkuz{kt ¯kkfiku [khe ¯kt¯kkLkk kxu kk˝e kkÚu yLku ºhÁk kkuhu kkhuæ z˜u ¯kkfikuLkk ƒ˝Lku ÁkuMkkzÚu. Ìk{u Ákkh Ákkh ªkoLkk ºqœfik yLku ÌkhMfik Aku. nwt Ìk{khk {kxu ºkusLk ˜ELku yk Awt.íí º¯k kLkLk khÌkk hkæ kLke n˛u.

Àu ku˜ y’˜z Zkuh Aqx‚wt nkuﬁ yu{ {tzku h ÌkhV yk e hne Au. ºkºeyku

ytÀhkuytÀh [[ko fhu Au fu ëëLk˝Àe Ìkku ¯kku kr§ﬁkLke {uzeyu MkqELku yk e Au. yksu ÌkuLke kr kÌkkLke khe˚kk (Lkeh kt˝) fh e kz˛u. Àu ku˜he MkÀkﬁ Ákkh

kAhzktLke Ákkh hk˛ku yuf s nk⁄k{kt kfze, Ákkh kAhzktLku yuf s nk⁄ku æU[eLku yuf Mkk⁄ku æe˜u ÁkktƒÌke nÌke. yksu Ìku Ákktƒu Au f Lkn™ ?íí

9. Àu ku˜Lkk ˛e˜Lke khe˚kk

su e Lk˝tÀ yk Au fu ºkºeyku ÌkuLku Ákkh hk˛ku yk keLku Ákkh kAhzkt yuf Mkk⁄ku kfze, æU[eLku yuf Mkk⁄ku s æe˜u Ákktƒ kLkwt fnu Au.

ÁkkE kAhzkt kfz k Úfi Au Ìfikt Ìkku fux˜ktf kAhzkt kq o{kt Úfi Au Ìkku fux˜ktf kr˘{{kt Àkuzu Au. fkuE W•kh{kt Úfi Au Ìkku fkuE Àr˚k˝u Àkuzu Au. Àu ku˜ yuf k˝ kAhzwt kfze ˛fÌke Lk⁄ke yLku ºqtzk fw§Lke ºkºeyku Ìkk§eyku kkzu

Au yLku ‘fit¯k{kt nMkÌke nMkÌke fnu Au, ëëLk˝Àe Ìkku Lkë ¯kku k§ Mkk⁄ku ºqtze ⁄kELku yk e Au !íí Ìku{ktLke yuf ºkºe ÀkuzÌke {k§ kLke {k§˝Lkk hu Úfi Au. Ìku

{k§˝Lku fnu Au, ëëÌkwt Õx, Õx Mk k˛uh Vq˜ ˜ELku yk , ÁkkELku Vq˜ku{kt Ìkku˜ e Au !íí

{k§˝ MkkuLkkLke AkÁk {k⁄ku {qfu Au. nk⁄k{kt Y kkLkk ytfkuzku ˜u Au, k¯k{kt Ìkqxu˜kt ækMkzkt knuhe {kh¯ku {kh¯ku kzey Úﬁ Au. Y kkLkk ytfkuzu Vq˜ kkzÌkkt kkzÌkkt {Lk{kt æw˛e ⁄kÌke {k§˝ r [khu Au, ëëyksu Ìkku ækMk MktÀu˛ku yk‘ﬁku Au, {Lku Vq˜kuLkku {kuxku kwhMfkh (heÕ{ku˜) {§˛u.íí

{k§˝ MkkuLkkLke AkÁk{kt Mk k˛uh Vq˜ ˜ELku Àu ku˜Lkk kÀ§{nu˜u yk Au. Àu ku˜ ºkusLk ÁkLkk e hne Au. {k§ kLke {k§˝ Àu ku˜ kkMku yk eLku fnu Au, ëëÁkuxk, Ìkwt Õx Ìkku˜ kLkk fktxu yk .íí Àu ku˜ fnu Au, ëë{khu ºkusLk ÁkLkk kt Auíí ºkºeyku fnu Au, ëëLk˝Àe, Ìk{u hkus Mk khu Mk k˛uh Vq˜ku{kt Ìkku˜kÌkkt nÌkkt, yLku yksu fu{ Lkk kkzku Aku ? Ìk{khu Vq˜ku{kt Ìkku˜k Ìkku kz˛u s ! kAe Ìk{khkt fk{ fhÚu !íí

Àu ku˜Lkk {wæLkwt Lkqh Qze ¯kﬁwt Au. Ìku fktxk kkMku sELku ën{kt{í ÀELku kks k{kt ÁkuMku Au. {k§˝ ÁkeÚ kks k{kt Vq˜ {qfu Au. {k⁄kkLkku fu˛( k§)

50 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kMkkh ⁄kkﬁ yux˜wt k˝ kks ü[wt ⁄kÌkwt Lk⁄ke. ÁkkE ÁkuXe Au Ìku kks s{eLkLku s yze hÃkwt Au. {k§˝ Àu ku˜Lke kr kÌkk r ˛u nu{⁄ke {k⁄kwt ƒw˝k Au. * * *

Àu ku˜ kks k{kt⁄ke Áknkh yk e Ák keMk-Ìku keMk ´fkhLkkt ºkusLk ÁkLkk k ˜k¯ke Au. ºkºeyku ytÀhkuytÀh kÌkku fhÌke fnu Au, ëëMkÀkﬁ yk k˝u s hktƒÌke nÌke yLku yks Ìkku hMkkÀ{kt (ykLktÀ⁄ke) k™Akt Vw˜k eLku {kuh f§k fhu yu{ nhæ u˜e ⁄kELku yk k˝e Lk˝Àe hMkkuzk{kt Àkæ˜ ⁄kE AuLku ! yks Ìkku hMkkuE {kxu yk k˝wt Ìkku Lkk{ k˝ ˜uÌke Lk⁄ke !íí

Àu ku˜ kkt[ kf kLk yLku Ìku keMk ´fkhLkkt ºkusLk ÁkLkk e sqLkk fkuXkh{kt⁄ke eLke {k˝ Áknkh fkZu Au. Áknkh fkZÌkkt {k˝Lkk {wæLkku fkLkku Ìkqxe Úfi Au. Àu ku˜ ˛tfk˛e˜ ÁkLkeLku r [khu Au, ëëÁkk kk, nwt Ìkku Ákqze ! {Lku yksu yk k {kXk ˛wfLk fu{ ⁄kkfi Au !íí eLke {k˝Lkku fkLkku Ìkku MkkÚu nÌkku yLku yufkyuf Ìkqxe ¯kfiku ?íí Àu ku˜ Àu ¯khk ⁄kk§{kt [qh{wt ÁkLkk k ˜k¯ke Au. [qh{wt ÁkLkk Ìkkt Ìku r [khu Au, ëë{khk MkwtÀh rz˜Lkku hkÚ ºqæu Àw:æe ⁄kÌkku n˛u !íí

ºkÀh e e{kt [qh{wt [ku§e kxfe{kt [qÌkwt [qh{wt ˜u Au. Ìku keMk ´fkhLkkt ºkusLk ¯kh˝u Ákktƒe {k⁄ku {qfu Au, yLku ºkÌkwt ˜ELk {kh¯ku {kh¯ku sUsr˝ﬁk Õkuz ÌkhV s k ˜k¯ke Au.

fqzk fw§Lke ºkºe hksf[uhe{kt yk eLku Qºe hnu Au. Ìk hkÚLku VrhﬁkÀ fhÌkkt fnu Au, ëëÌk{khe ÁknuLk MkÀkﬁ kzÀk{kt hnuÌkkt nÌkkt, k˝ yksu Ìkku {kuxwt

Aku¯kwt {wfk eLku yk‘fikt Au ! eLke {k˝Lkk Mkqfk Àkxk æku˜e krsfik ÙLkwt [qÌkwt [qh{wt ÁkLkk e ¯kku k§Lkwt ºkÌk {k⁄ku {qfe sUsr˝fik Õkuzu s k ˜k¯fikt Au. Àu ku˜ÁkkEyu Ìkku Ìk{khe ˝e ykÁkY ƒkhe Au !íí f[uhe{kt r hksu˜k Àu ku˜Lkk ºkEyku r [khu Au, ëëy{khe ÁknuLk ¯kku k§ Mkk⁄ku n§e Au, Mkk[u s y{khwt Lkkf Zkfiwt Au ! n ˜kufku y{khe kÌkku fh˛u.íí

ºkELku heMkLkk ë{kuhí [z‚k Au. Ìku r [khu Au, ëëy{khe ÁknuLk ¯kku kr§fik⁄ke ºqtze ⁄kE kAe y{khe ˛e ykÁkY hne ?íí Ìku f{h kËk{kt fxkh ækuMku Au. Zk˜ yLku Ìk˜ kh keX kkA§ Ákktƒu Au. nk⁄k{kt ÁkhAe ˜u Au yLku sw kLk üx (xkurzfiku) kh Mk kh ⁄kkfi Au. nehLke Àkuh æU[u Au yLku üx k Lk u¯ku s k ˜k¯fiku Au.

ºkELkk r [khku⁄ke yÚ˝ Àu ku˜ k¯ku [k˜eLku yk Au yLku ºkEyu Ìkku

æqÌkktLkkuhkÕ e-Àu ku˜¯kwÕh˝51

Lkk⁄kLke hu˛{e Àkuhe Ìkk˝e; kkA§ huÌkLkk ¯kkuxk Qz Au yLku üx knkUÂﬁku sUsr˝ﬁk Õkuz{kt. * * *

æqÌkktLkku hks e sUsr˝fik Õkuz{kt ¯kkfiku [kheLku ¯kt¯kkLkk kxu kk˝e kkfi Au. ºhÁk kkuh ⁄kfik Au, yLku ¯kkfikuLkk ƒ˝Lku kkhuæ z˜u ÁkuMkkzu Au. {Lk{kt æw˛ ⁄kÌkku Ìku r [khu Au, ëë ˝k rÀ Mk {U {kækuLkku yºzk u˜ku ëzkuykuí ækƒku k˝ yksu Ìkku {khe Vq˜ su k rz˜ k§e Àu ku˜ ¯kwsh˝ MkhMk ºkusLk ˜ELku yk ˛u.íí ˜ktÁke Lkshu swyu Au Ìkku fkuE Õe˝e huÌk{kt üxLku ëÕefkheí(ÁkuMkkze) hÃkwt Au. {Lk{kt ykLktÀ kk{Ìkku hks e r [khu Au, ëë{khku Mkk§ku, {khe æÁkh ˜u k yk Ìkku ˜k¯ku Au.íí LkSf yk eLku Àu ku˜Lkku ºkE fnu Au, ëë¯kku k§, zku ˜k eLku Mkkfrhfikt Àqƒ k§e ¯kkfiLkwt Àqƒ fkZ; {Lku Àqƒ ke kLke yrº˜kªkk (W{kMkku) Ú¯ke Au ! Ìkwt Õx, Õx ¯kkfiLkwt Àqƒ fkZ.íí æqÌkkLkku hks e Áku Mkk⁄k§ Â[u zku hkæeLku Áku nk⁄ku ¯kkfi Àkun k ˜k¯fiku Au. Àu ku˜Lkku ºkE r [khu Au fu, ëëyk s fiku¯fi Ìkf Au. ¯kku k§ æhku kx{kt yk‘fiku Au !íí Ìku nk⁄k{kt ÁkhAe ˜u Au, yLku æhe ÌkkfkÌk fheLku {k⁄kkLke {Êfi{kt {khu Au. nk⁄k{kt zku hne Úfi Au yLku hks eLkk ˛hehLke ykh kkh ÁkhAe Lkef§e Úfi Au. {hÌkkt {hÌkkt æqÌkktLkku hks e fnu Au, ëëMkk§kS, {khu yLku Àu ku˜Lku yuf hkÌkLkku h kMkku nÌkku ! yuf s hkÌkLkk {khk Mkk§k, Ìk{khe ÁknuLkLku Mkwæe fhÚu. nw æqÌkktLkku hks e Awt ! Àu ku˜ {Lku ˝e s nk˜e nÌke. ÌkuLku Àw:æ ÀuÌkk Lkn™. {khk Mkk§k, Ìk{u fw˛§ hnuÚu! Àu ku˜, Ìkwt k˝ ˝e ˚ku{fw˛§ hnusu !íí æqÌkktLkku hks e ykÁkwLkk r˛æhLke {kVf Z§e kzu Au. ÌkuLkku ykÌ{k ˛heh⁄ke {wıÌk ⁄kkfi Au. 10. hks e yLku Àu ku˜ ifwtXLkk {k¯kuo

Àu ku˜ Ìku keMk ´fkhLkkt ºkusLk ˜E {kh¯ku {kh¯ku sUsr˝fik Õkuz{kt yk k ˜k¯ke Au. k oÌkku kh {kuh Ákku˜u Au. Mkkunk{˝e fkufi˜ku y{]Ìk k˝e Ákku˜u Au yLku Àu ku˜ æw˛ ⁄kÌke Õkuz{kt yk Au. kkhuæ z˜kLke Akfik{kt ¯kkfikuLkwt ƒ˝ ÁkuXwt Au yLku Àu ku˜ ºk⁄kwt ˜ELku kkhuæ z˜u yk Au. MkqLke ¯kkfiku ÚuELku Õe˝e Lkshu Úu k ˜k¯ke Au. ⁄kkuzuf Àqh zLke Akfik{kt ykÁkwLkk r˛æhLke {kVf æqÌkktLkku hks e MkqÌkku Au. ˝k s Y kk§k hkÚLkwt {wæ [tˇ su ˛kuºe hÃkwt Au. ÀºoLkk ÌkkÚ ytfwh Vqx‚k nkufi yu k k§ AkÌke{kt ˛kuºe hÃkk Au. Àu ku˜ r [khu Au, ëëhkÚLku ykx˜e Ákƒe ü fu{ yk e Au ! æk kLke u§k eÌk k yk e Au. yk⁄ke {khe hkn ÚuELku ⁄kkıfik ˜k¯ku Au yLku ºqœfik - ÌkhMfik ü e ¯kfik ˜k¯ku

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Au.íí Àu ku˜ hkÚLku ZtZku§ k ˜k¯ke Au. Ìku fnu Au, ëë{khk hLkk ºh⁄kkh, Ìk{Lku ykx˜e Ákƒe rLkˇk fu{ yk e Au ? Ìk{u QXku yLku ºkusLk s{ku.íí Àu ku˜ {k⁄kk Lke[u nk⁄k Lkkæe æku§k{kt {k⁄kwt ˜u Au. ˛heh{kt⁄ke ˜kune ne hkÚLke Lke[u s k ˜k¯fiwt Au. Àu ku˜Lkk {k⁄kk{ktLkwt Vq˜ Lke[u kz k ˜k¯fiwt Au. Ìku˝e r ˜k k fhu Au, ëëÁkk k ! MkqhsLkk MkktZu {kfikuo fu kAe {khk ºh⁄kkhLku ÁkeÚ fkuEyu {kfikuo ? {khk nk⁄kLkwt yksLkwt ºkusLk Ìkku s{ k Àu nÌkwt ? {khLkkhLkwt LkœækuÀ sÚu!íí Àu ku˜ Ìkku hzu Au, hÌkzu Au yLku Õqh˝ fhu Au. ÁkkE AkÌke Vqxu Au yLku r ˜k k fhu Au.

MkrÌkfiktLku Àw:æ yk‘fiwt Au yLku ifwtX{kt º¯k kLkLk æÁkh kzu Au. º¯k kLk ]˚kLkk kkLkLkk ykz˛u yk e Qºku hÃkku Au yLku Àu ku˜Lku fnu k ˜k¯fiku Au, ëëÁkkE, Ìkkhk yu k ˜uæ ˜œfik Au. n hz k⁄ke hks {§ kLkwt Lk⁄ke !íí

º¯k kLkLkk [Lkku⁄ke Àu ku˜ ykÔkMkLk kk{e Au. Ìku˝e [tÀLkLke r[Ìkk {ktzu Au. r[Ìkk kh [zeLku æqÌkktLkk hks eLkwt {k⁄k æku§k{kt {qfu Au. ÁkkELkk k¯kLkk yt¯kqXk{kt⁄ke ën{kt{ n{kt{í fhÌke ÆMkÀqhe yk¯k QXu Au yLku ÁkkELkk ˛heh{kt⁄ke ƒe{u ƒe{u ykr¯kﬁk(Ìk˝æk) Qz k ˜k¯ﬁk Au...

æqÌkktLkkuhkÕ e-Àu ku˜¯kwÕh˝53

æqÌkkLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝ (ºe˜e kkX)

1. æqÌkktLkku hkÕ e

LkUæ˜e yk kU fkrxﬁkt hu..Àu kurhﬁk.. yku...1

Mkkh˝e yuÌkhkt yk k ykuGﬁkt hu..Àu kurhﬁk.. yku...2

⁄kqh{k ƒ §kt kÀ§eykt {U˜ yut yu kt Mkrhﬁkt hu... À kurhﬁk... yku...3

ykGﬁku ynkzku ÀLkhku hu Àu kurhﬁk.. yku...4

Àuykuh ÌkU˝eykÏLk LkUÀku fu{ yk e hu.. Àu kurhﬁk.. yku...5

Mk{Àrhfiku ˜uE Lk¯kkhwt kku eLk {k⁄ku Mkh k ˜kr¯kfik hu... Àu kurhfik.. yku...6

nqÌkk nkt fu Õk¯kku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...7

ker§fikt khkuh ykuGfikt hu.. Àu kurhfik.. yku...8

ÀkÀk u§w fwfh Ákku˜ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...9

Ák{˝kt-Ìk{˝kt Y ku fUhu hu.. yutÀrhﬁku.. yku...10

⁄kqh{k Ze..ze.ze. ¯kkÕ k ˜kr¯kﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...11

nqhkt LkhktLk nqh kU˝ MkhU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...12

ºk¯kktLk ºk¯k kU˝ yk hu.. Àu kurhﬁk.. yku...13

Õk¯kÌkk Ákkhr˝ﬁu yk Õku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...14

ÕU˝ku Õut˝ku ƒƒ{U hu.. Àu kurhﬁk.. yku...15

yk kr˜ﬁu eÕku ƒqƒfk {khU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...16

ykGﬁku uhk¯ke ÀLkkhku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...17

Àu kurhﬁk Ákku˜u {u kt k§kt Õe hkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...18

ykÌkku nqÌkku Õk¯kwt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...19

kkGfik, kerÕfikt fqrhfikt æuÌk hu.. Àu kurhfik.. yku...20

Ìk{kt y§ MkWhkLke nÕkE fhÕku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...21

ƒ §k ƒku§eyktLk ⁄k kkuheLk Ákkﬁ˝U fkxU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...22

ækÏh- kq§k æ hk eLk kÌkku Mkku§ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...23

ƒku§eLku nÕkE fhwt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...24

54 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fqhe-ÁkhxeLkkt ÁkeÕh˜kt fkxÕku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...25

y§-MkWhkLke nÕkE fUhu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...26

zk k-Õ{˝k Õkuh k ˜k¯kku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...27

ƒ §k ƒku§eLk ƒqn§e {kÏzU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...28

¯k˝urMkﬁk ÌkLkt Mk{hwt hu.. ¯k˝urMkﬁkÕe.. yku...29

Yhkt n{˝ yk˜Õku hu.. ƒku§eykuÕe.. yku...30

kkÁke nqfk Àkxk æku˜U hu.. kkÁkeÕe.. yku...31

nqfk Àkxk fkxe ÁkeÕh˜k fkrxﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...32

ÁkeÕh˜kt fkxeLk Àu kurhﬁkLk yk˜ k ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...33

Ìk{khe kMkuhe ¯kkÏX k§kt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...34

ÌkkÏ˝eLk ¯kkÏX k§ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...35

Õwykh-ÁkhxeLkkt ÁkeÕh˜kt ÌkkÏ˝eLk ¯kkÏX kr§ﬁkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...36

˜ELk æ kk{k LkkÏæeLk Õk hu.. Àu kurhﬁk.. yku...37

˜e˜rhﬁku ƒku§e Ìkku Mkuh k ˜k¯kku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...38

ƒku§u ƒku§eyu kkuﬁ˜ku frhﬁku hu.. ƒku§eyku.. yku...39

{khku ƒku§eyku ækxÁk’˜wt fut{ MkqfULk yk˜ku hu.. ƒku§eyku.. yku...40

{LkU fu{ ækxÁk’˜wt MkqfULk yk˜ku hu.. ƒku§eyku.. yku...41

nUfu..Õ{˝k U˝k¯k Ákkur˜fik hu.. Àu kurhfik.. yku...42 zk e Àu ku˜ Ákkur˜fikt hu.. Àu kurhfik.. yku...43

¯kkÏ{Lk ¯kkÏÀhu Õk k ˜kr¯kﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...44

æqÌkktLkku hkÕ e {k⁄kwt ƒw˝k ˝k ˜kr¯kﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...45

{khkt ækuxkt n{˝ ykuﬁkt hu.. ƒku§eyku.. yku...46

æurhfiku Õk k ˜kr¯kfiku hu.. Àu kurhfik.. yku...47

kerÕfikt {kr˜fikt-fqrhfikt æuÌk hu.. Àu kurhfik.. yku...48 nUfu.. {kr˜fiu... fqrhfiu æuÌku Õk hu.. Àu kurhfik.. yku...49

Õwykh-ÁkhxeLkkt ÁkeÕh˜kt LkUMkkt {u˜u hu.. Àu kurhfik.. yku...50 kk kuh- khÁk⁄ku Ákku˜U ˜ Ìkk {kurhfik hu.. Àu kurhfik.. yku...51

ıfikuf ıfikuf Ákku˜ hu {kurhfik hu.. Àu kurhfik.. yku...52

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

¯k˝urMkﬁk f§n§eyu fnkuh {u˜Õu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...53

Ák§Àu Ák§ {u˜Õu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...54

Õ{e{k {khe ¯kÕ ¯kÕ khe khe ÌkUÕu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...55

ƒh˝{kÌkk UÌk k {kÏrzﬁkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...56

ynkzk-fkuhÁk˝k y§k ÌkkÏ˝ k ˜kr¯kﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...57

fqhe-ÁkhxeLkkt ÁkeÕh˜kt k ˝k ˜kr¯kﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...58

ºh Ák kkurhfik ÀLkhk ykr fik hu.. Àu kurhfik.. yku...59

ÀuLk Ìkku Mkrhﬁku zk ku zw¯khku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...60

{khkt ºkÌkwh˜kt yÕe LkU ykr ﬁkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...61

{Lkt Ìkku ærÌkfik ˜k¯ke yÕe kkÌkwh˜kt fU{ LkU ykr fikt hu.. Àu kurhfik..yku...62

kkÏÕkE Mkhu ækxe Mkknku ˜u hu.. kkÁkeÕe.. yku...63

fqhe-fkuÀhkLkkt nku¯khkt {k⁄kU {ur˜ﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...64

˜xfÌku nk⁄ku Õk k ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...65

ÁkkE Ìkku ˜ktÁke Vk§ Lkt Mkkuxu hu.. kkÁkeÕe.. yku...66

{kuÕrhﬁktLk {Mkfu Õk k ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...67

kkÁke Àu kurhﬁkLkkt kkÌkwh˜kt ˜uELk yk hu.. kkÁkeÕe.. yku...68

2. Àuykuh Lkt kkÁke

ækt{ÀktLk kÌk hkæ e Ìku.. ærÌkfi khe ˜kr¯kfikt hu.. Àu kurhfik.. yku...69

˜ktÁke LkÕhu Õku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...70

kkÏÕkE {khe fuírÀﬁ kqæu Lkn™ {khÌkkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...71

ykÌkhe khku fu{ ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...72

ykÕ {kh kkÌkwh˜ktLke khku ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...73

yuÌkhfk{k Ìkku kkÁkeÕe kkÌkwh˜kt ˜uELk ykr ﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...74

kkÁkeÕe Ìkku fqrhfiu-{kr˜fiu æuÌku ykr fikt hu.. kkÁkeÕe.. yku...75

yk eLk nuZk W kh Q kkt hRﬁkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...76

{kÏLkuÌkku Àu kurhﬁku, {kÏLkuÌke kkÏÕkE ˝kt yuf yufktLkkt {kÏLknkt ykuÌkkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 77

56 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

{khk ˜kzrfﬁk Àu kuh Ìk{khkt ºkÌkwh˜kt fU {u˜wt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...78

MkhU henkt k§k {kuh hu.. Àu kurhﬁk.. yku...79 henkt k§k {kuh hu.. Àu kurhﬁk.. yku...80

fU Ákunkhwt Àu rhﬁk {khe nuÕku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...81 fk¯k˜kt-fqÌkhktLku yk˜fu kkuÕkE ⁄kkhkt ºkÌkwh˜kt hu.. kkÁkeÕe.. yku...82

nUfu.. k⁄khu kxfk fu ⁄kkhe nuÕku hu.. kkÁkeÕe.. yku...83 ykÌkhe khku fu{ ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...84 {khkt ºkÌkwh˜ktLke ykÌkhe khku fu{ ˜k¯ke hu.. kkÁkeÕe.. yku...85

Ìk{khe ykÏtæku æku˜eLk Õku ykÏÌkwt hu.. kkÁkeÕe.. yku...86 kkuÕkE ⁄kkhe ykÏtæku Vqxe ¯kuEyku fu fu{ ykuRﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...87

ÀLkhku r¯kﬁku zk kt zwt¯khkt hu.. kkÁkeÕe.. yku... 88

ykÌkhe khku fU{ ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe.. yku...89

nwfi h{˝k ykGfiku hu ykÌkhe khku ykuRfikt hu.. kkÁkeÕe.. yku...90

Àu rhﬁk hkuÌkkt æku§eyu LkkÏLkkÏ Ákk§ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...91

æqxu...hUfÌkkt - knÌkkt ƒ §kt Zkuh hu.. Àu kurhﬁk.. yku...92

huzkt - kkzktLk Mkkh - kq§ku fh k hRﬁkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...93

nUfu kkÏÕkE ⁄kkhkt Ákk§fktLk ÕqtÁkÕku fk§whku Lkk¯kU hu.. kkÁkeÕe.. yku...94

Àu rhﬁk y xk fu{ Ákku˜U hu.. Àu kurhﬁk.. yku...95

ykÕu fU˝u kkÏ¯kku æ hk e y xk fut{ Ákku˜u hu.. Àu kurhﬁk.. yku...96

kkÁke Àu kuhLk frÕfiku ˜kr¯kfiku hu.. Àu kurhfik.. yku...97

fUnkt fk˜kt {UÌkkt keÌkkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...98

{kh ˜kzr{fik Àu kuh nwtfi ykufikt hu.. Àu kurhfik.. yku...99

{Lkt ærÌkfik ˜k¯ke ykÌkhe khku fu{ ˜kr¯kfikt hu.. kkÁkeÕe.. yku...100 yk ktfu Àu kuh ºkÌkwh˜kt Õ{e ˜uÕku hu.. Àu kurhfik.. yku...101 nwt nuÌknkt kkÌkwh˜kt ˜ELku yk e nU Ìku Õ{wt hu.. kkÁkeÕe.. yku...102 kku¯kktne henktLkku Mk{kxku Mkrhfiku hu.. kkÁkeÕe.. yku...103 xkuMke{k ºhkfku ykuGfiku hu.. kkÁkeÕe.. yku...104 Àu kurhfik, {khe nknwheLkk ÕkGfik yu ku ÕÁkhku LkU ÕkÏr˝fiku hu.. Àu kurhfik.. yku... 105

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝57

{khk kh Õkuh nwt fkxu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...106

yu ku ÕÁkhku yut Ìkku {kh r kfikurhfiu ÕkÕu hu Àu kurhfik...107

{uﬁk {uzku hkLke Àefhe Àu ku˜ ¯kwÕh˝ kÕU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...108

Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lkt k¤˝eLk yk Õu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...109

nkÏ ÌkkÏ Ìkku ÌkLkt ÕÁkhku ÕkÏ˝wt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...110

Àu ¯khku ⁄kk§ ˜ELk, nqhÕe kku§ku{k æÕqrhﬁk§k Àe ˜u.. Ìkk ku hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 111

ffwLkk MkkÏÀ˜k fk˜ku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...112

ffw hLkk MkkÏÀ˜k fhku, Mkkuæ˜eyu Ìkk ku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...113

Ìkku Ù ÌkLkt x˝fku ÕkÏ˝wt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...114

{hÀktLk Ákku˜ ækhk ˜kr¯kﬁk hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 115

MkqhkheykuLkk Ákku˜ ækhk ˜kr¯kﬁk hu.. Àu kurhﬁk.. yku...116

nUfu ykÌkk MkkuækLkku ykh fhU Lk ykÌkk MkkuækLkkt kkuÕrLkﬁkt Õ{U hu..

Àu kurhﬁk.. yku... 117

khÀU hu Lk khÀU ækﬁ Lk khÀU yutzu hu.. Àu ku˜he..

yut˝e LkkheLk k¤˝eLk yk Õu hu.. Àu kurhfik.. yku... 118 n uh{k n knuh Vq˜hkt{k Ìkku˜kfi hu.. Àu kurhfik.. yku...119

kwhwMkLkwt {æ Lkn™ ÕkuÌke, yut˝e Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lk k¤˝eLk yk Õu hu..

Àu kurhﬁk.. yku... 120

ykÏ˝e u§r˝fikt kkÏ¯kkuLkku Mk{kxku Àu rhfikLk {k⁄ku ykGfiku hu..

Àu kurhﬁk.. yku... 121

nUfu, ƒ §kt ƒku§eykuLk neæku khe Àu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...122

{khk ˜e˜wrhﬁk-ƒku§eyk LkLkk nkuÁkkuh ykuÕku hu.. ƒku§eykuÕe..yku...123

˜e˜wrhﬁk - ƒku§eyku nkuÁkkuh ykuÕku hu.. ƒku§eykuÕe.. yku...124

ƒqn§eLk neæku Àu k ˜kr¯kﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 125

nUfu Ìkwt LkLkku y¯kuh ykuÕu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...126

y§-MkWhkLk nkhe neæku Àu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...127

hknLk fU hkn k Ìkwt Lkk¯khku ykuÕu hu.. Àu kurhﬁk.. yku...128

58 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÕkuhÌkktLk fﬁ Ìk{u LkLke ku ykuÕku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...129

n{ku˜ktLk Ìkku ffi ÁkkÏrzfik-º kkurhfik ykuÕku hu.. Àu kurhfik.. yku...130

yÌkkhu ÁkkÏrzfik-º kkurhfik{k f˝wt Õuh ykuRfikt hu.. À kurhfik.. yku...131

Ìk{u LkLkwt hkÕ fUhÕku, Ìk{u nqhÕeyk Ìk{u kku¯k Õku hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 132 * * *

kkuÌkkLkku ÀuMk {u˜e ÁkeÕk ÀuMk{k Õk hu.. Àu kurhfik.. yku...133 yufe-Ákufe fheLk Õk k ˜kr¯kfiku hu.. Àu kurhfik.. yku...134

uhk¯kLkk xMkfk fkuELk {Ìke yk˜Õku hu.. Àu kurhfik.. yku...135 f˝k f˝e yÌke {kh kkÁke - Àu rhfikLk yk nwt f§k ykufikt hu.. Àu kurhfik.. yku... 136

Õ˜{ LkÌkku Ákku˜Ìkku yu kkÁkeLk Ákkur˜ﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...137

{khe kkÁke LkÌke Ákku˜Ìke yu Ákku˜eLk y{kh r Õku¯kk krhﬁk hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 138

kkÁke hku ULk yut˝k ÀuMk{k ÕkfiU Lkt Àu kurhfik hku ULk ÁkeÕk ÀuMk{k ÕkfiU hu.. Àu kurhfik.. yku... 139

{kh keXLkku ÁkqzLkkh ÕkÌkku hRfiku, yk nwt f§k ykufikt hu.. Àu kurhfik.. yku... 140 yk nwt f§k ykufikt hu.. Àu kurhfik.. yku...141

{kh ykÀ{eLk kqXU Ákqz hu.. Àu kurhﬁk.. yku...142

u§Lkk ÕLk Uh ækE ÕknU ÁkkuÀw yk nU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...

143

Àu kurhfiku uhk¯k fheLk ÕkÌkku hRfiku hu.. Àu kurhfiku.. yku...144

{ufik {zku hkLke nU{ku{k r¯kfiku hu.. Àu kurhfiku.. yku...145

Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lke nU{ku{k r¯kfiku hu.. Àu kurhfiku.. yku...146 k ktLkk {k⁄ku Õk hu.. Àu kurhfiku.. yku...147

¯kkÏ{Lk ¯kkÏÀhu k ku kÕU hu.. Àu kurhﬁku.. yku...

148

Àu kurhﬁku ÕkE k ktLkk {k⁄ku ÁkuXku hu.. Àu kurhﬁku.. yku...149

Àu kurhfiku Ìkku ÌkenkuLkku Àkuhku ykuRfiku hu.. Àu kurhfiku.. yku...150

Àu ku˜he ÕkuÙ, yLLk- kkÏ˝e ˜u yu e ykæheyku ˜U hu.. Àu kurhﬁku.. yku... 151

yu e ykæheyku ˜U hu.. Àu kurhﬁku.. yku...152

3. æqÌkktLkku hkÕ e-{zku h-ÀuMk{k

ÁkkE Àu ku˜Lke Mkkuheyku kkÏ˝e ykr ﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...153

ÌkktÁkkLkkt Ákuhw˜eykt {k⁄ku {u˜eykt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...154

Mkkuheyku Ìkku kkÏMk- kMkeLk Õq˜hu hu.. Àu kurhﬁku.. yku...155

Mkkuheyku ÁkkfiktLkkt {æ nU kqLkkr{fik MkkÏtÀkuh hu.. Àu kurhfik.. yku...156

ÁkkEyku ÁkWY ke˜e Mkkuheyku hu.. MkkuheykuÕe.. yku...157

MkkuheykuLk ÀuæeLk ykÏtæ xk§eLk Ákune hRﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...158

Ákkﬁku Ìkku k ktLkk {k⁄ku ykGﬁkt hu..MkkuheykuÕe.. yku...159

Mkkuhe yuf yuffe nkÏ{wt Õkuﬁ hu.. MkkuheykuÕe... yku...160

hkÏzku ykÕ Ìkku k ktLk {k⁄kU MkhVux ykuGﬁku hu.. À kurhﬁk.. yku...161

ykÕ Ìkku ÁkkEyku kqÌk ykuRﬁku hu.. MkkuheykuÕe.. yku...162

ykÕ Ìkku k ktLk {k⁄ku kqÌk ykuRﬁku hu..MkkuheykuÕe.. yku...163

Ákk khe fkMkk Õe Lke Ìkku XÁkkuXÁkku Q ke hRﬁku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...164

fkXuhku Õe hku fheLk Ákku˜ k ˜kr¯kﬁkt hu.. Àu kurhﬁk.. yku...165

ykæk hk §kLke Mkkuheyku yuf yufe nkÏ{wt Õku hu.. Àu kurhﬁk.. yku...166

nUfu Àu ku˜Lke Mkkuheyku {wxU Ákku˜u hu.. Àu kurhﬁk.. yku...167

⁄kwt k ktLkk {k⁄kkne Àqhku hUÕu hu..hkÕkÕe.. yku...168

nk hu y{kh Õe hku, khku ÁkeﬁU hu.. hkÕkÕe.. yku...169

⁄kwt Ìku {Lkæk y Ìkkh nUfu kqÌkU ykuRﬁku hu.. hkÕkÕe.. yku...170

y{kh Õe hku zhkt zhkt ykuRﬁku hu..hkÕkÕe.. yku...171

⁄kwt ÌkU {Lkæk y Ìkkh nUfu kqÌkU ykuRﬁku hu.. hkÕkÕe.. yku...172

Mkkuheyku Ìk{kt fU˝ktLke kÕkt hu...MkkuheykuÕe...yku...173

fUÕku Ìk{khkt LkkÏ{ hu...MkkuheykuÕe..yku...174

y{kt Àu ku˜Lke Mkkuheyku hu..hkÕkÕe...yku...175

60 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

y{kt Àu ku˜ ÁkkELkkt kkÏ˝ehkt ˜u k ykr ﬁkt hu.. hkÕkÕe...yku...176

Àu rhfikLk Ìkku {æU kqLkr{fiku MkkÏtÀkuh MkkGfiku hu.. Àu kurhfik.. yku...177

nUfu MkkÏtÀku {kt{ku MkkGﬁk yu {wæ ÀenU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...178

Àu rhﬁkLke ykÏtæ ÀenU º{hkLke kkÏæ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...179

nUfu.. ÁkWY ke˜ku Àu heyku ÀenU hu.. Àu kurhﬁk.. yku...180

kÏnku ÀenU ykÁkwh˜kLke ºkÕ hu.. Àu kurhﬁk.. yku... 181

hkÏzku Õkuykt fu yk nwt Õku kLkwt Õkuﬁ˝wt hu..MkkuheykuÕe...yku...182

Mkkuheyku Ìkku Àu kurhﬁkLk kÌkku Mkku§ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...183

hkÏz ku ykÏtæku xk§eLk kÌkku Mkku§ hu.. Àu kurhﬁk.. yku...184

{kh Ìkku ¯kku k§ hu kLkku W{kMkku ykﬁku hu.. MkkuheykuÕe... yku...185

Mkkuheyku Ákkﬁkt Ìkku kkÏ˝ehkt ºheLk Õk hu..MkkuheykuÕe..yku...186

kÌkktLku h{Õkuhu Mkkuheyku Õk hu..MkkuheykuÕe..yku...187

rfﬁk hkÕkLkku Ákuxku hu..MkkuheykuÕe..yku...188

rfﬁk hkÕkLkku fwykuh ykGﬁku hu..MkkuheykuÕe..yku... 189

hkÏzku Õku kLkwt Õkuﬁ˝wt hu..hkÕkÕe..yku...190

Mkkuheyku Ìkku kÌkktLk h{Õkuhu Õk hu..MkkuheykuÕe..yku...191

Àu ku˜Lku {U˜u Õk hu..MkkuheykuÕe..yku...192

Õx Õx ÌkktÁkkLkkt Ákuhw˜kt k˝Mkeyu {u˜u hu..MkkuheykuÕe..yku...193 k˝Mkeyu kkÏ˝e {u˜eLk nkÌk{u {k§u Õk hu..MkkuheykuÕe..yku...194

nkÌk{U {k§u ÕkELk Àu ku˜Lkk nkhku Àu hu..MkkuheykuÕe..yku...195

nUfu... yk⁄k ÕkuheLk Q ke hRﬁku hu..MkkuheykuÕe..yku...196

Àu ku˜Lku kÌkku Mkku§u hu..MkkuheykuÕe..yku...197

yuf Õku kLkwt Õkufi˝wt hu..MkkuheykuÕe..yku...198 k ktLkkt {k⁄ku rffik ÀuMkLkku hkÕk ykGfiku hu..MkkuheykuÕe..yku...199

{æU Ìkku kqLkr{ﬁku MkkÏtÀkuh MkkGﬁku hu..MkkuheykuÕe..yku...200

MkrÌkﬁktLk Mkuhu ykuÌkku hu..MkkuheykuÕe..yku...201 yk k˝k hkÕ{U˜{k Mkku ku hu..Àu ku˜he..yku...202

Àu ku˜he yk k˝k hkÕ{U˜{k Mkku ku yu ku hkÕk hu..Àu ku˜he..yku..203

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

ÕkÏfu..Ákkﬁku Ákk kwLkk {U˜u hu..MkkuheykuÕe..yku...204

Ákk kwLku {U˜u ÕkELk Ákk kwLk nkhku ˜uÕku hu..ÁkkﬁkuÕe..yku...205

Ákk kwLk Ìkku fk¯k§eyku ˜æeLk yk˜U hu..Àu ku˜he..yku...206

Ákk kwLk {U˜u MkkuheykuLk {kuæ˜u hu..Àu ku˜he..yku...207

{kh ÁkkÏÌk{eykLk fk¯k§ yk˜Õku hu..MkkuheykuÕe..yku...208

{kh ÁkkÏÌk{eyk Ìku˝wt{k Àkuhk yk hu..MkkuheykuÕe..yku...209 yk k˝k ¯kkuykhk{k ¯kku k§eyku hkæeyu hu..Ákk kwÕe..yku...210

Ìk{u Ákk kwÕeLk fUÕku hu..MkkuheykuÕe..yku...211

yuÌkhwt fELk kkMke yk Õku hu..MkkuheykuÕe..yku...212 {khku Ìk{ktLk fU{u ÕÁkk k yk˜u hu..MkkuheykuÕe..yku...213

nwtﬁ ÕÁkk k yk˜U hu..MkkuheykuÕe..yku...214

Ákk kwLk kÌkku Mkku§U hu..MkkuheykuÕe..yku...215

yk k˝k hkÕ{k fkuEfU˝ nhÀkh yk ku nU Ìku ÌkU˝wLkku ¯kku k§ hkæeyut hu.. Ákk kwÕe.. yku... 216

yk k˝k Ákuxk Àkuhk yku hu..Ákk kwÕe..yku...217

yk k˝e Ìku˝wt hkufnU hu..Ákk kwÕe..yku...218

ÕkÏfU Ákuxk Àu ku˜ ÁkuLkheLk kqMkÕku hu..MkkuheykuÕe..yku...219

Àu ku˜ ÁkuLkhe fUÌkku ¯kku k§ hkæeyu hu..MkkuheykuÕe..yku...220 nutfu yuÌkhkf{k Ìkku Ákkﬁku Ìkku yk U...221 yut˝k {U˜{k hu..MkkuheykuÕe..yku...222

ÁkkfiktLk Ìkku fk¯kheykuLkk k˜k QzuLk yk yut˝k {U˜{k hu.. MkkuheykuÕe..yku... 223 yk kÀ§eyu {U˜u hu..MkkuheykuÕe..yku...224 Ákk kwÕefiU Ìkku fufiwt hu..MkkuheykuÕe..yku...225 ÕkÏfU ÁkkRfiku {kÏ˝ufMkkufkt{k ˜uELk yk Õku hu..MkkuheykuÕe..yku...226

{hu˜e Ytxe ynU Ìkku {khe Ìku˝wt LkU nkMk e nUfu hu..MkkuheykuÕe..yku...227 {kÏ˝rfﬁkMkkufkt{k ˜k eLk ˜UÁkrhﬁktLku MkkÏhu ÁkunkhÕku hu..

MkkuheykuÕe..yku... 228

62 ºe˜ykrÀ kMke:{kiræf¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

k¯k kheyku{k ÁkunkhÕku hu..MkkuheykuÕe..yku...229

{kuxktLkk Ákku˜ Mkqxk y kkr¯kﬁktLkk ºku¯k ˜k¯kk hu..MkkuheykuÕe..yku...230

ÁkkGﬁku Ìkku Õk k ˜k¯kkt hu..MkkuheykuÕe..yku...231

Mkkuheyku Ìkku nhÀkhLk kÌkku Mkku§ hu..hkÕkÕe...yku...232

hkÕk fkÏfu Ìk{khwt LkkÏ{U hu..hkÕkÕe..yku...233

nhÀkh ÌkLkt nwtﬁ fELk Ákku˜k eyu hu..hkÕkÕe..yku...234

ÁkkRﬁku {khwt LkkÏ{ Àu kurhﬁku hu..hkÕkÕe..yku...235

{Lku Àu kurhﬁku fELk Ákku˜k Õku hu..MkkuheykuÕe..yku...236

{Lk{k fqMMke ykuRﬁku hu.. hkÕkÕe...yku...237

º{h Ákkheyu hELk Õku k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he...yku... 238

LkÁk§e YtxeLkwt ynU Ìkku {khe nkÏ{xe ƒu˝wt LkU.. nkMk e nfU hu.. Àu ku˜he...yku... 239

ÁkkE Ìkku khÀU hELk Õku hu..Àu ku˜he..yku...240

4. Àu ku˜ ¯kwÕh˝

º{h Ákkheyu hELk Õku hu..Àu ku˜he..yku...241

fkuEfU Ák§eyk hkÕkLkwt ÀqÌk hu..hkÕkÕe..yku...242

ƒU˝wtLke ¯kkuyk§e Ìkku fhe nfU hu..Àu ku˜he..yku... 243

hkÕkLk Ìkku rfh˝ku Mkqxe yu{ {æ ÀenU hu..Àu ku˜he..yku...244

yuÌkhk{k Ìkku Mkkuheyku yk yut˝k {U˜{k hu..MkkuheykuÕe..yku...245

MkkuheykuLk kÌkku Mkku§U hu..Àu ku˜he...yku...246

Àu rhﬁkLk ƒU˝wt ÌkkhÕku hu..MkkuheykuÕe..yku...247

nUfu...ÁkkEyku nkÏrÕﬁk u§k ykuRﬁkt hu..MkkuheykuÕe..yku...248

nUfu nuhe-ÁkÕkhU ÌkU˝wt yk hu Àu˜ku˜he..yku...249

æ’˜kxk üzu Lku ÌkU˝wt Ìkku yk hu..ÌkU˝wtÕe..yku...250

nU¯ku yk¯k QzU Lku ÌkU˝wt Ìkku yk hu..ÌkU˝wtÕe..yku...251

Õkuxeyku hUfkuxk {khU yk ˝k ˜k¯kkt hu..Ìkut˝wtÕe..yku...252

Ákku¯k’˜k {khU Mkk˜kuhku yk hu. ÌkU˝wtÕe..yku...253

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝63

Ìku˝wt{k nqhÕeLkku nkÏZ Ìkkzqfk {khU Lk yk hu..Ìku˝wtÕe..yku...254

æk{tÀeyk nkuhku-Àkuhku ⁄kkÙ Ìkkuﬁ Ìku˝wt Ìkku hkuf e hu..Àu kurhﬁkt...yku...255

ækt{Àu Àw:æ-Mkwæ yk˜wt Ák•kwt Mk ºku¯k ˝wt hu..Àu kurhﬁk..yku...256

yuf ÕkuÌkheLkk {kt¯k{k Ìkku Ìku˝wt k§eyku hu..Ìku˝wtÕe...yku...257

Mkkt kku ¯kku k§eyku k§ k ˜kr¯kﬁku hu..Ìku˝wtÕe...yku...258

hUzkt- kkzkt Mkku§ k ˜kr¯kﬁku hu..MkkuheykuÕe..yku...259

ÁkkEyku nuhwtLk Àkuykheyku ˜u hu..MkkuheykuÕe..yku...260

nUfu LkkÏLkfe u§eykuLkkt ƒkuƒfkt Ákku˜Ìkkt yut yu{ Ìku˝wt nu hu. hu.. MkkuheykuÕe..yku... 261 nuhe fheLk Ìkku ÌkU˝wt Ìkku Ákunkhu hu..MkkuheykuÕe..yku...262

nkfrhfikt ÀqÌkktLkk keLkkhk ÁkkÏÌkr{fik kÕU hu. ÁkkÏÌkr{fik..263 nkfrhfikt ÀqÌkktLke keLkkh kkÏÕkEyku kÕU hu..yku... kkuÕkEÕe..yku...264

nUfu ker§ﬁkt khkuh ykuﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...265

kU˜kt ¯kkuyk§eykLk yk˜kt fu ÀkÌkw˝- kkÏ˝eh˜kt hu..MkkuheykuÕe..yku...266

ÌkU˝wtLke xu{kt ykuRﬁkt ¯kkuyk§eykLk LkkMkÌkku- kkÏ˝e yk˜Õku hu..

MkkuheykuÕe..yku... 267

¯kkuyk§eykuÌkku ÀkÌkw˝-fw§§k fhe Q¯kÌkk nqhwÕ kÏÀu hu.. ¯kku k§eykuÕe...yku... 268

{kﬁu-Ákk kuLkkt ⁄kktLku kÏÀu hu..¯kku k§eykÕe..yku...269

{kﬁu-Ákk kuLkkt ⁄kktLku kÏÀeLk ƒU˝wtLk kkÏ¯ku ˜k¯ku hu.. ¯kku k§eykuykÕe...yku... 270

ÀkÌkw˝ fhe hku yut Ìkku LkkMkÌkku yk˜Õku hu..MkkuheykuÕe...yku...271

LkkMkÌkku kkÏ˝e fhk eLk ¯kkuyk§eykLk neæku{Ìkku Àu hu..

MkkuheykuÕe...yku.... 272

¯kkuyk§eykLk fUf {khkt Ìku˝wt Àkuhe LkU ykuﬁu ¯kku k§eyk yku...273

nUfu...˜kæheLk kÏÀe yk⁄ku Õk˜U hu...¯kku k§eykÕe...ykÏ...274

Mkk˜kuhÀu e Ìk{khe ¯kkuyk§e Ù fhwt hu...Mkk˜kuhÕe...yku...275

Mkk˜kuh yk⁄kkt Lk{k Õk k ˜k¯kku hu..ÌkU˝wÕe...yku...276

64 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

¯kku k§eyku ÕUÕr˝ﬁkt Õkuzku{k Ìku˝wt ˜E Õk k ˜k¯kku hu..Ìku˝wtÕe...yku...277

hkuhkxk Qzu Mkkh k ˜k¯kku hu...¯kku k§eykÕe...yku...278

xWfhk {khULk Mkkh k ˜k¯ku nU ¯kku k§eykÕe...yku...279

nUfu f˝e nkuhe MkkhÕku hu..Ìku˝wtÕe... yku...280 ¯kku k§eyku MkkGﬁk yuhe Ákunu hu...¯kkuyk§eykÕe..yku...281

ºh Ák kkurhﬁk ÀLkhk yk hu...Àu ku˜he..yku...282

Mkkuheyku ¯kku k§eykLk ºkÌkwh˜kt yk˜Õku hu..MkkuheykuÕe...yku...283 ¯kt¯kkLkk kxU ˜uELk Õk hu..¯kkuyk§eykuÕe..yku... 284

¯kt¯kkLkk kxu Lkeh˜kt keyut hu..¯kkuyk§eykuÕe..yku...285

ÁkkEﬁku ¯kkuyk§eykLk ºkÌkwh˜kt yk˜Õku hu..MkkuheykuÕe..yku...286

MkkuhktLkku Mkqt keyku zkuyku ¯kku k§eykuLk yk˜u hu...¯kku k§eykuÕe..yku...287

¯kku k§eyku kkuÕrLkﬁkt ÕU{u hu...¯kku k§eykuÕe..yku...288

kkuÕrLkﬁkt ÕU{eLk ÌkU˝wtLk zMkfkhk fhU hu...¯kku k§eykuÕe..yku...289

ÕUÕr˝ﬁk Õkuzk{kt xWfhU xWfhU ˜uELk Õk hu...¯kku k§eykuÕe..yku...290

Ákkﬁku Ìkku fkÏLkktLkk x kkuhk {kÏzULk Õk k ˜k¯kkt hu...¯kku k§eykuÕe..yku...291

nqhÕLkku nkÏZ Ìkkzqfk {khU Lkt Õk hu..ÌkU˝wtÕe..yku...292 yu kt yu kt hnkt eÌke Õk hu..Àu ku˜he..yku...293

Ákkh Ákkh hMkkt ykuGﬁkt hu...¯kku k§eyk...yku...294

Ìkuh{wt hMk yk e Lk ˜qtrÁkﬁwt hu..Àu ku˜he...yku...295

Ákkh Ákkh hMk Õkurxﬁku Mkkhe Ìkuh{wt hMk ykr ﬁwt hu... ¯kku k§eyk..yku... 296

¯kku k§eykLk Àkuhe yk eyku hu..¯kku k§eyk..yku...297

ºhÁk kkurhﬁk ÀLkhk yku hu..Àu ku˜he..yku...298

Àu ku˜heLkwt {kU {U Àuæwt ykÏÌk Ìkku {qyku {kuæ kkÏ{kuÌk hu..Àu ku˜he..yku...299

Àu ku˜he {Lkt yk⁄k LkE yk Ìkkt hu..Àu ku˜he..yku... 300

fUfu fuE f§k fheyut hu..Àu ku˜he..yku...301

kkhuæ hLke h kEyku nkELk hku hu..Àu ku˜he..yku...302

ÌkLkt Mk{hwt {khk Ìkut˝ º LkktLkk Lkk⁄k hu..Àu kurhﬁk..yku...303

¯kheÁkktLk Áku˜wt ykuÕu hu..Àu kurhﬁk...yku...304

Mk{hwt {khk ufwXLkk hk hu..ækt{rÀﬁk..yku...305

ufwX khe{k {khku yu˜ku nkÏt k§ hu..ækt{rÀﬁk..yku...306

Ákkh Ákkh hMkkt Õkurxﬁku Mkkhe hu...hkÕkÕe..yku... 307

Ìkuh{wt hMk yk e ˜qtrÁkﬁwt hu..Àu kurhﬁk...yku...308

Mk{hwt {khk yutÀh kheLkk hkÕk hu...hkÕkÕe..yku...309

Mk{hwt {khk yutÀh kheLkk {u hu...hkÕkÕe..yku...310

Mk{hwt {khk MkUMk rf¤LkkuLkk hkÕk hu..MkqrhﬁkÕe...yku...311

Ìkwt kx Ák¯kk§u ÀrÁkﬁku hUÕu hu..MkqrhﬁkÕe...yku...312

fhef kqhku ÁkqzÕu hu..MkqrhﬁkÕe...yku...313

nUfu ÀLkhkÕk Ákqz k ˜kr¯kﬁku hu..ÀLkhkÕk...yku...314

Ákkh hkÌkkuLke yuf hkÌk hu..MkqrhﬁkÕe...yku...315

Ákkh ÀULkktLkku yufU ÀLk fUhÕu hu..MkqrhﬁkÕe...yku...316

Ákkh ÕkuÌkrhﬁktLke nU{ku{k ¯kkuykhku k§U hu..¯kku k§eyk..yku...317

ÕUÕr˝ﬁk Õkuzkt{k ¯kkuykhku k§U hu..¯kku k§eyk..yku...318

nUfu..yuf ⁄kkt kLke {uhe ÁkU˝k hu..¯kku k§eyk..yku...319

nUfu..yÏt˝ hu kLkwt fUh hu..¯kku k§eyk..yku...320

ÕUÕr˝fik Õkuzkt{k nqh fkxeLk ¯kkuykhku kr§fiku hu..À kurhfik...yku...321

¯kkfiku- kunktLkku Ákkh xku§ktLkku ¯kkuykhku kr§fiku hu..Àu kurhfik...yku...322

nUfu.. ¯kkuykhku k§eLk Ìku˝wt MkkhU hu..Àu kurhﬁk yku...323

¯kkﬁku- kUnktLkk xku§k Ákkh Ákkh kÕU hu..¯kku k§eyk..yku...324

z§u- §u ÀLkhku r¯kﬁku hu..¯kku k§eyk..yku...325

nuhU Õk kLke ÌkU˝wtLk xU{ku ykuRﬁkt hu..¯kku k§eyk..yku...326 kkhæ hLke h kE nkELk ¯kku k§eyku Ìkku hkuﬁU hu.. ¯kku k§eyk..yku... 327

5. ufwxLkku k¯k kÏLk

UfwX khe{kt æÁkUh ykuRﬁkt hu..¯kku k§eyk..yku...328

66 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nUfu... UfwX khe{k Ìk˝eLk æÁkUh ykuRﬁkt hu..¯kku k§eyk..yku...329

kk ke-Ìkh{e fw˝ MkqÁkku Õkr¯kﬁku hu..ækt{rÀﬁk..yku...330

nUfu..ykÌkku {Lku Õk khnU hu..ækt{rÀﬁk..yku...331

ækt{À {Lk{k r Mkkhku {kÏzu hu..ækt{rÀﬁk..yku...332

ºr˝ﬁk ÁkkÏ kw˝Lkku uMk ˜u hu..ækt{rÀﬁk..yku...333

MkkuLkkLke MkkÏæ˜eyku kkÏ¯ku k˜U hu..ækt{rÀﬁk..yku...334

yk⁄ku zkt¯kku Õkr˜ﬁku hu..ækt{rÀﬁk..yku...335

ufwX khe kqXU {u˜U hu..ækt{rÀﬁk..yku...336

Ìk §k {Ìkhku¯k yk ˝k ˜kr¯kﬁku hu..ækt{rÀﬁk..yku...337

kkÏLkkLkk yku§ hELk ækt{À Ìkku kÌkku Mkku§ hu..ækt{rÀﬁk..yku...338

{U Ákkh hMkkt xkuhkt Mkkrhﬁkt hu..ækt{rÀﬁk..yku... 339

Ìkuh{wt hMk zqÁkwt nU kkÏ˝ {Lkt Àu ku˜ nk⁄kU Lkn™... yk Ìkkt... hu.. ækt{rÀﬁk..yku... 340 y Ìkkh Lkt ¯kkuyk§eyku nkÏ{k-ÌkkÏ{k kÌkkt Mkku§ hu..ækt{rÀﬁk..yku...341

nufu kr˝fik ÁkkÏ kw˝Lkku un ˜uELku ækt{À ykr fiku hu..ækt{rÀfik..yku...342

nufu ¯kku k§eyk ÌkLkt fLkt ÌkLk{k˜ f˝ku nU, {kh

UfwXLke Mk{h˝ku fU{ {kÏze nU hu...¯kku k§eyk..yku...343

{khe UfwX kheLke Mk{h˝ku fU{ {kÏrzﬁku hu..¯kku k§eyk...yku...344

UfwX khenku ÌkLkt Õku k yk ˝wt khwt hu..¯kku k§eyk...yku...345

ÌkLkt nwt ºehku khe Ìku Yt¯kkt hk§ hu... ¯kku k§eyk...yku...346

Mk{hwt hu {kh ÌkU˝ º LkktLkk Lkk⁄k hu..ækt{rÀﬁk..yku...347

LkkÏLkk LkkÏLk kU˝ku khe {khkt {k Lkt Ákk k {he ¯kkt {Lkt

kkÏÕkEyu {U˝kt {krhﬁkt hu..ækt{rÀﬁk..yku...348

{Lkt ˝ku ˜kz{k {kuxku fhku, {Lkt ærÌkﬁk ˜k¯keLk Lk

kkÁkeyu {Ït˝wt {khwt Ìku Ákkur˜ﬁkt hu..ækt{rÀﬁk..yku...349

{Lkt Àu ku˜Lkwt {U˝wt {khwt nU Ìku Ákkh Ákkh hMkkt ¯kkuyk§e fUrhﬁkt hu..

ækt{rÀﬁk..yku... 350

y Ìkkh {khk ºehkuLkk kk¯kLkkh {khe ºehku ºk¯k e hu..

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝67

ækt{rÀﬁk..yku... 351

{khk fU{ y §k ˜uæ ˜ræﬁk hu..ækt{rÀﬁk..yku...352

{Lkt Àu ku˜ yk⁄k MkhU Ìkku Lkfh fhÁk ÕkÏÁk ˜uELk {Uhwt hu.. ækt{rÀﬁk..yku... 353

{khk fwykhkLkk MkkÏxk ÌkLkt ˜k¯knU hu..ækt{rÀﬁk..yku...354

Ákkh hkÌkktLke yufu hkÌk fhUÕu hu..y ÌkkhLk...yku...355

Ákkh hkÌkktLke yuf hkÌku fh k ˜k¯kÕku hu..y Ìkkh..yku...356

ÁkkhMk ÀLkktLkku yufMk ÀLkhku fhÕku hu..ækt{rÀﬁk..yku...357

ÁkkhMk ÀLkktLkku yufMk ÀLkhku fhkun hu..¯kku k§eyk...yku...358 ¯kkuyk§eyk ykÕ Ìkkh ÕuÌkhwt Àw:æ yut yuÌkhwt {khk yk¯k§ kÏMkÕu hu.. ¯kku k§eyk...yku... 359

Ù æqÌkktLkku hkÕ e kÕwt hu..ækt{rÀﬁk..yku...360

hkÕ{U˜Lkku Ìk˝e yÌkku kkÏ˝, MkqhkrhﬁkuLkkt {U˝kt ækhkt ˜kr¯kﬁkt hu..

ækt{rÀﬁk..yku... 361

nUfu..Àu ku˜ ˜uELk yk Õu hu..Àu kurhﬁk...yku...362

{U˝ktLkku {khu˜ku Ákkhku kUrhﬁku hu..ækt{rÀﬁk..yku...363

Ù ºqækt-Ìkenkt urXﬁkt hu..y Ìkkh..yku...364

kqæ-Ìken uXeLk kUzkhe frhﬁkt hu..ækt{rÀﬁk..yku...365

Mkkuhe Àu h˜kLke h kE, nÀk Ìku˝wt hkufÕu hu..¯kku k§eyk...yku...366

ækt{rÀﬁku ¯kku k§eykLk kÌkku Mkku§ hu..ækt{rÀﬁk..yku...367

ækt{À {Lkt kMkk - MkLk yk˜ku hu..ækt{rÀﬁk..yku...

368 {Lkt Àu ku˜he nk⁄kU yk yu kt kMkk- MkLk yk˜ku hu..

ækt{rÀﬁk..yku... 369

yutÀhk khe{k ÕkÕku hu...y ÌkkhLk...yku...370

nutfu yutÀhk khe{k ÕkELk ytuÀh hkÕkLkku ÁkkÏtƒk MkÌkku fUhÕku hu..

ækt{rÀﬁk..yku... 371

Ákku˜ Ákku˜ ¯kkuyk§eyk fuÌkhku ÁkkÏtƒk MkÌkku fUh k hu..yku...372

Ákku˜ ¯kkuyk§eyk kMkk LkU Mkqfwt hu..¯kku k§eyk..yku...373

68 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ákkh Ákkh ÀLk $Àh hn ku ÕkuEÕu hu..ækt{rÀﬁk..yku...374

æ§qfU ækuﬁ˝ ækÀhkt hu..ækt{rÀﬁk..yku...375

khÁkU⁄k ¯k§ k ÕkuEÕu hu..ækt{rÀﬁk..yku...376

¯kt¯kk-Õ{LkkLkkt kqh æ§f kt ÕkuEÕu hu..ækt{rÀﬁk..yku...377

Ìkwt kUzkhe fhÕu Lkt æwMMke fhÕu hu..¯kkuyk§eyk..yku...378

ækt{À Ìkku y˜ku k ykuRﬁku hu..ækt{rÀﬁk..yku...379

˜uﬁ UfwXLke kxku hu..ækt{rÀﬁk..yku...380

yutÀhk khe{k ÕkÌkku ÕkÙ hu..ækt{rÀﬁk..yku...381

yutÀhLke fMkuhe Õk hu..ækt{rÀﬁk..yku...382

Ákkh eÕkuLkku Ìk˝e krÕﬁku hu..yutÀrhﬁk...yku...383

Ákkh {u Lkt Ìkuh eÕ§e kÌkku Mkku§u hu..yutÀrhﬁk..yku...384

ykÕ Ìkku yk k˝ktLk ¯kh kÀ§eyut Mkh khU hu.. eÕ§eyku..yku...385

kku eLk {k⁄kU ˜qtÁk khU hu.. eÕ§eyku..yku...386

Ákkh {u Lk Ìkuh eÕ§eyku Mk˝¯kkh {kÏzU hu.. eÕ§eyku..yku...387

Ákk kheyku Yhku Mk˝¯kkh {kÏrzﬁku hu.. eÕ§eyku..yku...388

kku eLkk hkÕk {wt kMkk- MkLk ÁkÌkELk yk hu...yutÀrhﬁk...yku...389

ÌkLkt Ìkku Ákkh ÀLk hMk khU hu..yutÀrhﬁk...yku...390

Ákkh ÀLkU Õ§ LkkÏæ khU hu..yutÀrhﬁk yku...391

{khe ÁkULkku Ìk{ktLk Ákkh ÀLkU h{ khU hu.. eÕ§eyku..yku...392 nUfu Ákkh hELk kÌkku Mkku§ hu.. eÕ§eyku..yku...393

{khk yutÀhLke hÕk nU Ìkku y{u Ìkku ˝e hU{nwt hu..ækt{rÀfik..yku...394 ku˜e Ìkuh{e fU yku nku nku ! yutLkk nwt ºkh kUrhfik hu..ækt{rÀfik yku...395

ÀLk ÁkqzU Lkt Ù Ákqzwt Ìku ¯kkÏ{ktLkkt ¯kkÏ{kt Ákqze fk˜wt hu..y ÌkkhLk...yku...396

ÁkkE yu Ìkku LkU fh hu.. eÕ§eyku..yku...397 {khe ÁkULkkuhe yu Ìkku LkU fuh hu.. eÕ§eyku..yku...398

ÁkkÏÌkr{ﬁk {khe Ufwx khe nqLke nU Ìkku ÕkÙ hu..yutÀrhﬁk..yku...399

Ìkwt kMkk- MkLk {kt MkqfÕu hu..yutÀrhﬁk..yku...400

ækt{rÀﬁku..yutÀhk khe{knku LkUnheLk kÌkku Mkku§ hu..ækt{rÀﬁk..yku...401

ækt{À Ìkku {Lk{k r Mkkh {kÏzu hu..ækt{rÀﬁk..yku...402

yutÀhk khe{knku Õk hu..ækt{rÀfik..yku...403 yutÀhk khe kqXu {ur˜fikt hu..ækt{rÀfik..yku...404

hkÌk khe{k ÕkÌkku ÕkÙ hu..ækt{rÀﬁk..yku...405

MkwrhﬁkÀu Lk ÕkÌkku ÕkÙ hu..ækt{rÀﬁk..yku...406

MkqhÕÀu Ìkwt Ákkh hkÌkkuLke yufU Mk hkÌk fhÕU hu..ækt{rÀﬁk..yku...407

MkqhÕÀu Ìkwt Ákkh hkÌkktLkku yufU Mk hkÌk hkæÕu hu..MkqrhﬁkÕe...yku...408

ykÌkhku {khku kMkk- MkLk MkrÌkﬁk hkæU hu..MkqrhﬁkÕe...yku...409

Ákk khk ¯kkuyk§eykLke ºehku ºk¯k e hu..¯kku k§eykÕe..yku...410 æk{trÀﬁku Ák•kktLk ÁkkÏtÌkÌkku ÁkkÏtÌkÌkku Õk hu..ækt{rÀﬁk..yku...411

MkkÏtÀkuhÀu Ìkwt Ìkku Q keyku huÕU hu..ækt{rÀﬁk..yku...412

Ákkh ÀLkktLkku yufU Mk ÀLk ykuRﬁku hu..¯kku k§eykÕe..yku...413

nUfu ÁkkhMk hkÌkktLke yufU Mk-hkÌk ykuRﬁkt hu..¯kku k§eyk..yku...414

6. Ákkh {u Lkt Ìkuh eÕ§eyku

yuÌkhk{k Ìkku ⁄kqh{k LkUæ˜e yk k fkrxﬁkt hu..yutÀrhﬁk..yku...415

ÕU˝kt ÕU˝kt Àu §kt ƒƒ{U hu..yutÀrhﬁk..yku...416

ƒÀT ƒÏhku ƒÏhku Ákkur˜ﬁku hu..yutÀrhﬁk..yku...417

Ze..ze..ze..ze..ze.. ÀELku Ákku˜ k ˜kr¯kfiku hu..yutÀrhfik..yku...418 ⁄kqh{k eÕku æ hU..¯kku k§eyk..yku...419 yut˝u ykºr˜fiU æ ih˝ eÕ§e hu..yutÀrhfik..yku...420

fk§e fkXeLkku Mkheyku hu..yutÀrhﬁk..yku...421 hkÌkku Ìkku yÌkkhe yk ˝k ˜kr¯kﬁkt hu..¯kku k§eyk...yku...422

nUfu...LkE-Lkkzkt yufU frhfikt hu..yutÀrhfik..yku...423 æ§fU ækufi˝-ækÀhkt hu..yutÀrhfik..yku...424 ƒk ˝kLke u§k ⁄kE Ìku hUzkt - kkzkt hUfkuxk fhU hu..Àu ku˜he..yku...425

Ákk khkt kMkhwt ÁkkÏ¯k’˜k kkhU hu..Àu ku˜he... yku...426 Õu{ hkÌk khe yu{ yufkufku Ìkku Àn ÀLkktLkku, yufkufku Ìkku kLkUh ÀLkktLkku kMkhwt kÕUhu.. ¯kku k§eyk..yku... 427 æqÌkktLkku

yufktLk {ELkku ⁄kku, yufktLk n k {ELkku ⁄kku yu kt kMkhwt knU hu.. ¯kku k§eyk..yku... 428

Mke˜k k⁄k fhU hu... ¯kku k§eyk..yku...429

Mke˜k k⁄k fh k ˜kr¯kﬁkt hu..¯kku k§eyk..yku...430

ÁkkE Àu ku˜ ⁄kkhwt nkhwt ⁄kkÕku Ìku rVhÌkk yutzÌkk fkuE hæ§Ìkk ¯kku k§eyk hkæeyk hu..Àu ku˜he..yku... 431

Ákkh Ákkh xku§k kMkhwt {Uhu {u..Àu ku˜he..yku...432

ækÏh- kq§ku Lkn™ ˜uÌkkt, yu nU˝u Õe hu..Àu ku˜he..yku...433

ÌkLkt yu Mk ¯kku k§ ¯k{kun Ìku ¯kku k§ hkæ ku nU yu{ fheLk hkræﬁku hu..Àu ku˜he..yku... 434

Lk˝Àe ⁄kkhwt ÕkÕku ærhﬁkLk ækuz hu..Lk˝ÀeÕe..yku... 435

kMkhwt {Uh k krhﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...436

Ákk khe Mk˝ktLke kku xeyu kkÏ˝ehkt ke hu..Àu ku˜he..yku...437

nUfu n knuh Vq˜hkt{k nqhwÕ Q¯kU Ìkku˜kÌkkt hu..Àu ku˜he..yku...438

nUfu...yuÌkhe {kU kELke Ákk kLke Àefhe hu..Àu ku˜he..yku...439

{k-Ákk kLk kkﬁktLk yuÌkhe ˜kzfhe Àefhe ykuÌke hu..Àu ku˜he..yku...440

ækt{ÀktLk kÌk hkæ e Ìku ykÌkk MkkuækLkkt kkuÕLk ÕU{Ìkkt hu.. Àu ku˜he..yku... 441

ykÌkk MkkuækLkku ykh fhÌkkt yut˝e Ìkr˝ﬁkt˝eLk yku§ kku ykGﬁku hu.. Àu ku˜he..yku... 442

kÀ§eyu {U˜u khÀk{k hUÌke hu..Àu ku˜he..yku...443 kwhwMkLkwt {kU Ìkku Àu ku˜he LkÌke ÕkuÌke hu..Àu ku˜he..yku...444 nUfu khÀU hUÌkkt, khÀU ækÌkkt, khÀU keÌkkt hu..Àu ku˜he..yku...445 nkuLkkLkk ækx yutzku§u yutMkÌkkt hu kÀ§eyu {U˜u hu..Àu ku˜he..yku...446 yut˝eLk Ìkr˝fikt˝eLk {ut˝kt ykr fikt hu..Àu ku˜he..yku...447 {ufik {zku hkLke ÀefheLk {U˝kt ykr fikt hu..Àu ku˜he..yku...448 * * *

ÁkkE Ìkku Mkkh˝kLkku eh fkMkkuxku kr§ﬁku hu..Àu ku˜he..yku...449

Mkhk henkuLkk {kuh hu..Àu ku˜he..yku...450 70 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kMkhwtLkk V§kt W kh k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...451

kMkhwtLke kk¯kku§u ÕkELk Q kkt hURﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...452 yufe ykÏtæu kkÀh ku qhU hu..Àu ku˜he..yku...453

yufe ykÏtæu nhk ˝ qhU hut..Àu ku˜he..yku...454 nkuhkLke Ìkr˝ﬁkt˝eLk Àkuhe yk Ìku ykÏtæku{kne ¯kt¯kk æ§qfu hu.. Àu ku˜he..yku... 455

ÁkkELk fMkwtÁk˜ fkÏtMkwyku ºeÕhku hu..Àu ku˜he..yku...456 Õe k Ìkk§ kLke Mkuxeyku kheyku hu..Àu ku˜he..yku...457

kkÏÕkRﬁkuLk MkÁkÀku Lkn™ yk˜e nfÌke hu..Àu ku˜he..yku...458 ¯kku k§eyk ⁄kkhwt ÕkÕku hu ærhﬁk ækuz hu..Àu ku˜he..yku...459 {Lkt yk k y xk yk eLk Q kk hk ⁄kkhwt ÕkÕku ÕhkÁkqz hu.. ¯kku k§eyk..yku... 460

LkækurÀﬁk hæhÌkku fUnku ykr ﬁku hu..¯kku kr§yk..yku...461

Ìkkhk {æ nku{wt ÕkuELk Àuﬁk ækÌke {Lkt yku§ kku ykr ﬁku hu.. ¯kku k§eyk...yku... 462

{k⁄kU Ìkku hMkkhku hnU Lku Ù ⁄kkhwt LkœækuÀ k§ k fU... ÕkÙ hu.. ¯kku k§eyk..yku... 463

Ákk khe Àw:æe Uhk¯k˝e ⁄kkﬁ Lku kMkhwt y¯k§ Õk hu..Àu ku˜he..yku...464

ÁkkE Õkﬁ hu nuhe ÁkÕkhu hu..Àu ku˜he..yku...465

Ìku˝wt LkUnh kLke nuheyu hu..Àu ku˜he..yku...466

Mkq˝Ìku Mkq˝Ìku Lkeh Mkheykt hu..Àu ku˜he..yku...467 ykzu æuÌkhu ¯kt¯kk {kÕe W˜xkt hu..Àu ku˜he..yku...468

ÁkkE Ìkku hkuÌke ff§Ìke Õk U, ¯kt¯kk Õ{LkkLkk kxU hu..Àu ku˜he..yku...469

¯kt¯kk{kÕeLkwt Õ§ Ìkku hU{Ìkwt-æu˜Ìkwt Õk hu..Àu ku˜he..yku...470

MkkÏhkX Àu eyku ¯kt¯kkLkk {k⁄ku Õ§Àu Ìke hU{U hu..¯kt¯kkÕe..yku...471

ÁkkE Ìkku ¯kt¯kkLkk uh ÕkELk Q kkt huRﬁkt hu..¯kt¯kkÕe..yku...472

¯kt¯kkLkk kx ÕkE Q kkt hURﬁkt hu..Àu ku˜he..yku... 473

æB{k ! ¯kt¯kk {kÕe fhef {khku yu˜ku nkÏ k§u hu..¯kt¯kkÕe..yku...474

72 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ùﬁ fwykhe nwt, Ìkwtﬁ fwykhe kÕU hu..¯kt¯kkÕe.. yku...475 ku˜k kkÏ Lke {khe ÁkULkkuhe, ykÏ˝k kkÏ Lke {khe {kÕ˝e ÁkULkkuhe ¯kt¯kkÕe.. yku... 476

nk¯ke MkÌke yut Ìkku fhef khe {Lkt {kh¯k yk˜U hu..¯kt¯kkÕe..yku...477 æ{k ! {khe ⁄kkhkt Õku Lk nkÏ{k-ÌkkÏ{k zkÁkÕu hu..¯kt¯kkÕe..yku...478

{k ¯kt¯kk Ìkwt ⁄kkhwt Ák§ ˜uELk kkMk˜e kMkkhwt hUÕu hu..¯kt¯kkÕe..yku...479 {k {khe y¯k˜e y¯kkhwt {¯khk{k huE ¯kuE hu..¯kt¯kkÕe..yku...480

¯kt¯kk {kÕe MkÌkLkk fkh˝u Q kkt hURﬁkt hu..¯kt¯kkÕe..yku...481

kkMk˜e kMkkhwt kkÏ˝ huRﬁkt hu..¯kt¯kkÕe..yku...482

Ìkeæku Ìkk §ku Ìk keyku yut yutLk huæwhe üzu yu{ {kh¯kLke huæwhe ¯kt¯kk{k Qz k ˜k¯kkt hu..¯kt¯kkÕe..yku... 483

Àu ku˜he kMkhwtLk hUzkt - kkzktLk Ákku˜k Ìke Ákku˜k Ìke ˜uELk Lkunhe ¯kRﬁkt hu.. Àu ku˜he..yku... 484

ÁkkE æku§ku k§u˜ku LkUnhe r¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...485

Ákkh xku§k kMkhwt QÌkhe rhﬁkt hu..Àu ku˜he..yku... 486

ÁkkELk kkæ§ kkæ§ kMkhwt Ìkku Q kkt huRﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...487

{khe {k ¯kt¯kk ÁkULkkuhe MkÌke ⁄kwt ⁄kkhU {kh¯kU ÕkÕu hu..¯kt¯kkÕe..yku...488

¯kt¯kk{kÌkk {¯khk §Ìke h{Ìke æu˜Ìke ÕkÕu hu..¯kt¯kkÕe..yku...489

æu˜u nhf˜eykuLkk Àk hu..¯kt¯kkÕe..yku...490

Àu ku˜he Ìkku hku hÌkhU Lkt Õk k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...491 æurhﬁkt Õk hu..Àu ku˜he..yku...492

7. Àu ku˜ Lk{k

EMkfkhku-zMkfkhku fhu Lkt kMkhwt kÏnu Õk hu..Àu ku˜he..yku...493 ÁkkE neyku..neyku...fhULku Õk k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...494

Àu ku˜he Ìkku Õkfi ÕUÕr˝fik Õkuzkt hu..Àu ku˜he..yku...495 zw¯khu Ákku˜u ˜ Ìkk {kurhfik hu..Àu ku˜he..yku...496 nqLkkt Õkuzkt{k Õe -ÕLk kuh Ákku˜u hu..Àu ku˜he..yku...497

Àu ku˜he khÀu hUÌke yut˝e ƒr˝ﬁkt˝eLk nqLkkt Õkuzkt{k Õk krhﬁwt hu.. Àu ku˜he..yku... 498

hkUﬁu-hÌkhu Lkt Õk krhﬁwt hu..Àu ku˜he..yku...499

¯kkuyk§eyk ⁄kkhwt ÕkÕku ærzﬁkLk ækuz hu..¯kku k§eyk..yku...500

Ákk khe Àu ku˜he ÕkÌke ÕkÌke fkfk ze¯kkLke {uheyut Õk hu.. Àu ku˜he..yku... 501

nUfu...fkfku ze¯kku Ìkku kÌkku Mkku§u hu..Àu ku˜he..yku...502

{kh Mk ÁkkE xkZktLkk {UhuLk Ìkwt fU{ne ˜uELk yk e hu..Àu ku˜he..yku...503

{kh Ìkku yuufUMk ⁄kkt kLke {uhe Ák˝k u˜e kÕU hu..À ku˜he..yku...504

{kh kMkhwt keÕhUﬁ y{u Mk keÕheyu ÕkﬁU hu..Àu ku˜he..yku...505

y¯knu§e ÕkÕu ÁkkE ÕUÕr˝ﬁk Õkuz{k ku˜k nqLkk Õkuz{k

¯kkuyk§eyut ÕÁkh ¯kkuykhku kr§ﬁku hu..Àu ku˜he..yku...506 nUfu ÁkkE ÌkLkt fut{ Ákkhwt LkUnh kUrhﬁwt hu..Àu ku˜he..yku...

nUfu...fkfk ze¯kk ¯kkuyk§eykLkwt ÕkÕku ærhﬁkækuz hu.. ¯kkuyk§eyk..yku... 507

{kh Ákkh Ákkh xku§k kMkhwt kqækt-Ìk™nktLkkt hu hu..¯kkuyk§eyk..yku...508

Ákk khkt ÀqÌk keÌkk ¯kh Ìkk k ¯krhﬁkt kqæktLkkt zuhu..hu... ¯kkuyk§eyk...yku... 509

fkfk fuÌkhuf nuhe ¯kkuyk§eyu ¯kkuykhku k§eyku hu.. ¯kku k§eyk..yku... 510

ÁkkE ⁄kkuheyuf kkÏ¯kÀktze ÀenU Ìkwt ÕkÕu hu..Àu ku˜he..yku...511

ÁkkE ⁄kkhk yk⁄k - kkÏ¯kkt kÏtn§ ÕkuELk Õk§ eLk ÕkÕu hu.. Àu ku˜he..yku... 512

fkfk ze¯kk {Lkt fk§ku Lkk¯k MkqtÁkku kÏÌk Ìkku {he ÕkÏÌk Ìkku {khku Õe hku Mkwæe ⁄kk ktÌk hu..¯kkuyk§eyk..yku...513 {Lku yu k MkÁkÀk ækhk ˜k¯kk, {Lk{k Ákk khe r Mkkhk {kÏzu hu..

Àu ku˜he..yku... 514

ºkﬁktLk ykÁkYLk kMkÌku kkÏÕkRﬁktLke kÌkku Lkn™ Mkku§ e hu..

Àu ku˜he..yku... 515

ÁkkE Ìkwt ÕkuE Õk§ eLk ¯kkuyk§eyu {kuxe {uhe Ák˝k e nU yut ÕkÕu hu..

Àu ku˜he..yku... 516 æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

74 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àu ku˜he Õk k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...517

˜ktÁke Vk§ Lkt Mkkuxu z¯k˜u ÁkkE Ìkku Õk hu..Àu ku˜he..yku...518 º˜u...MkkÏB§eyk {Lkt yk e Àkuhe yk˜e hu..ækt{rÀﬁk..yku...519

khÀU hUÌke, khÀU ækÌke hu..Àu ku˜he..yku...520 kk kuh- khÁk⁄ku hUMkku MkeÌkkrhﬁku fhU hu..Àu ku˜he...yku...521

Àu ku˜u Ìkku furÀíﬁ LkU nkÏ k§u˜wt yut yu nkÏ k§ hu..Àu ku˜he..yku...522

Ákk kheLkk ækur§ﬁk{knku Õe hku Ìkku zÁk zÁk Õk hu..Àu ku˜he..yku...523

k˜u k¯k kÏLk-MkkÏ{e MkkÏB§k ºeh yk e yu nkMke hu..Àu ku˜he..yku...524

Ákk kk ne’˜fk Ákku¯k’˜k {khU hu..Àu ku˜he..yku...525 ne’˜fk- k -ÁkqÁkku {khu hu..Àu ku˜he..yku...526

{¯khk nhæk-ƒh˝ nhæe ƒƒkuhkE ÕkﬁU yu k z˝fU hu..

Àu ku˜he..yku... 527

Àu ku˜Lkku Õe hku Ìkku ÌkqÕ k ˜k¯kku hu..Àu ku˜he..yku...528

ÕUÕr˝ﬁk Õkuzkt{k Õk k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...529

Mkk˜heyku yzU˝ku ºhU˝ku Ìku ÀqÌk Ìku Ákk khe Ákku¯k’˜k...{kÏzu hu.. Àu ku˜he..yku... 530

yktMkkuh Vkxwt Vkxwt ykuﬁk hu..Àu ku˜he..yku...531

Áku ¯kkWLkk k⁄k{k ÁkkÏ¯k’˜k fkÏLku yk k y yk hu..Àu ku˜he..yku...532

hUfu nehfe- kqhfe Õkurxﬁku hu..Àu ku˜he..yku...533

hUfkuxk {khU hu..Àu ku˜he..yku...534

Ákk khkt hUfu ÁkkÏ¯k’˜k {khu Ìk §kt xkuh hu..Àu ku˜he..yku...535

Ákkh xku§k{k nqhÕLkku nkÏZ Ìkkzqfk {khu hu..Àu ku˜he..yku...536

Ákk khku nkÌk {kr§ﬁk§e {uhe fheLku zk¯khku fheLku ¯kkuyk§eyku Ìkku ÁkuXku hu... ¯kkuyk§eyk...yku... 537

kqæ-Ìken ÌkÕU Lkt yLk- kkÏ˝e ÌkÕULk Ákk khku Ákune hRﬁku hu.. ¯kkuyk§eyk..yku... 538

yknLkuhe yknLkuhe Àu ku˜he Õk hu..Àu ku˜he..yku...539

æqÌkktLkku hkÕ e QMkku ⁄kuELku Õku k ˜kr¯kﬁku hu..¯kku k§eyk..yku...540

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝75

ÁkkELkwt {æ ÀenU kqLkr{ﬁku MkkÏtÀkuh hu..Àu ku˜he..yku...541

yhÌke {uhene ÁkkE W kh LkÕh kUrhﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...542

¯kku k§eyk Ìkku Mk{hU-MkkÏ{§k hu..¯kku k§eyku...yku...543

{Lkt Àw:æeykLk yu˜u Ìkku ykGﬁku hu.. ækt{rÀﬁk..yku...544

Ákk kheLk Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lk Lkkf ÀenU Àe kLke nku¯k hu..Àu ku˜he..yku...545

LkE˝kt ÀenU æktzkLke ƒkh hu..Àu ku˜he..yku...546

ÀkÏÌk ÀenU zkh{Lkkt ÁkeÕ...hu..Àu ku˜he..yku...547

ykÏtæ ÀenU º{hkLke kkÏtæ hu..Àu ku˜he..yku...548

{Lk{kt æqMMke ykuRﬁku hu..¯kku k§eyku...yku...549

Ákk kk {kh fÀwyk{k {k⁄ku hMkkhku UnhuLk f˝e Àkuhe ykuE ¯kuE hu.. Àu ku˜he..yku... 550

rÁkMkkhe xqf xqf§e ykGﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...551

¯kkuyk§eykLkwt ÕkÕku ærhﬁkLk ækuz hu..¯kku k§eyk..yku...552

nUfu Àu ku˜he ¯kku k§eykLke ºk¯kku§U yk hu..Àu ku˜he..yku...553

Àu ku˜he... kÏn§ kMkhwt yk hu..Àu ku˜he..yku... 554

¯kku k§eykLke {uhe yknLkkt ykGﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...555

knU Ìk §wt xkuh hu..Àu ku˜he..yku...556

kMkhwt nÙ nÙyktLke ykGﬁk hu Õk hu..Àu ku˜he..yku...557

ÁkkELkku Õe hku Uhk¯ke ykuRﬁku..hu..Àu ku˜he..yku...558

hUzkt- kkzkt nuhfe ÕkurxﬁktLk Õk hu..Àu ku˜he..yku...559

ÀqÌkh˜kt ƒk ˝k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...560

¯kku k§eyk ÕkÕku ⁄kkhwt ærhﬁkLk ækuz hu..¯kku k§eyk..yku...561

{khkt hUzkt- kkzkt ºqæktLkkt Àkuhkt ykuGﬁkt hu..¯kk k§eyk..yku...562

nUÁkhLkk MkkxLkkhk {khkt kMkhwt {Uh k kUrhﬁkt hu..¯kku k§eyk..yku...563

{khe ÌkU˝wt Àkuhe fhe hu..Àu ku˜he..yku...564

Àu ku˜he Vhe VheLk yku§ kk Àu hu..Àu ku˜he..yku...565

¯kku k§eykLk yku§ kk Àu k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...566

¯kku k§eyku {kuxkt {kuxkt ykÏtnq kkhU hu..¯kkuyk§eyk..yku...567

76 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ákk khku E˜hU yutzku§ku kr˜ﬁku hu..¯kku kr§yk..yku...568

Àu ku˜he {khe {uheyu Mkh e hu..Àu ku˜he..yku...569

{uheyu yk Õku Ìk{u khwt ƒk kÕku hu..Àu ku˜he..yku...570

8. Àu ku˜ Lkt æqtÌkktLkk hkÕ eLkku MkÕku¯k

ÁkkELk Ìkku ykX Àenu ffw ˜ku hu..Àu ku˜he..yku... 571

{k⁄kwt ÀenU k˝rMkﬁwt Lkk§uh hu..Àu ku˜he..yku...572 nUfu..¯k§nkELk ÁkkE Ìkku Q kkt hu..Àu ku˜he..yku... 573

Àu ku˜he Vhe VheLk yku§ kk Àu hu..Àu ku˜he..yku...574

Ìkwt Õe Ìkku Vkxe khÕu hu..¯kku k§eyk...yku...575 {khe kkuÕkEyku {Lkt {U˝wt {khu ¯kku k§eyk...yku... 576

kkuÕkEyku {U˝wt {khU Ìkku hU k ÀuÕku hu..Àu ku˜he..yku...577 yku§ kk Àu Ìkku Àu k ÀuÕku hu..Àu ku˜he..yku...578

Ákk khe ¯k§U yk⁄kU LkkÏtæeLku Àu ku˜ Q kkt hu..Àu ku˜he..yku...579

Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lku {k⁄ku hMkkhku hMkU hu..Àu ku˜he..yku...580

fÀwyk{k Q kkt hURﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...581

Àu ku˜he Ìkwt À˜hu À:æ {Ìke ykÏ˝Õu hu..Àu ku˜he..yku...582 {khe {uheyu yk Õku hu..Àu ku˜he..yku...583

Àu ku˜he ÌkwtÌkku {Ìke Ákku˜Õu hu..¯kku k§eyk..yku...584 ÁkkELk MkhU henktLkk {kuh hu..Àu ku˜he..yku...585

⁄kkhe {U Àufik fhe Ìku kkuÕkRfiktLkkt {U˝kt ykr fikt hu.. ¯kku kr§yk...yku... 586

LkækurÀﬁk Ù kwhwMkLkwt {kU Lkn™ ÕkuÌke hu..¯kku k§eyk..yku...587

{Lkut hLkheÕkt{k-nqLkkt Õkuzkt{k yk ˝wt kurhﬁwt hu..¯kku k§eyk..yku...588 y{kh kkÏ¯ku fktfhe-fktxk fqMkeyk hu..¯kku k§eyk...yku...589

⁄kkhwt ÕkÕku æheykLk ækuz hu..¯kku k§eyk...yku...590 ¯kku k§eyku Ìkku yuf{wt X¯kur˜fiwt QÌkhU hu..¯kku kr§yk...yku...591 yuf{wt X¯kur˜fiwt QÌkh k ˜kr¯kfiku hu..¯kku kr§fik...yku...592

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝77

ÁkkE Ìkku ˜ktÁke ˜kÕku ÌkkÏ˝eLk yku§ kk Àu k ˜kr¯kﬁkt hu.. Àu ku˜he..yku... 593

ÁkkELk Ìkku yk⁄k ÀenU h˜kLke h kE hu..Àu ku˜he..yku...594

Áku{wt X¯kur˜fiwt QÌkh k ˜kr¯kfiku hu..¯kku kr§fik...yku...595

fkÏtMk§eyu yk⁄k ¯kku k§eyku Àu ku˜Lku LkkÏæU hu..¯kku kr§ﬁk...yku...596

fkÏtMk§eyu yk⁄k LkkuæeLk QMke ææuheLk ˜U hu..¯kku kr§ﬁk...yku...597

yuí˜k {Lkt {Ìke yzÕu Ìkwt Ìkku xuz nU fu zqÁkU hu..¯kku kr§ﬁk...yku...598

LkækurÀﬁk {Lkt {Ìke y kUhk Õu hu..¯kku kr§ﬁk...yku...599

⁄kwt {khku yk⁄k Mkkuhe ÀuÕu hu..¯kku kr§fik...yku... 600 nUfu...¯kku k§eyku Ìkku kMkuhku ˜u k ˜kr¯kfiku hu..¯kku kr§fik...yku...601

ÁkÀ˜e LkkuæÕku hu..Àu ku˜he..yku...602

yuí˜k yu {Ìke Ákku˜Õu hu..¯kku kr§ﬁk...yku...603

y{khk {k⁄ku ƒq§ {Ìke LkkÏtæÕu hu..¯kku kr§ﬁk...yku...604

{k⁄kkLkwt Vkr§fiwt yk˜ k ˜kr¯kfiku hu..¯kku kr§fik...yku...605

Ákunhwt k§eLk yk˜ k ˜kr¯kﬁku hu..¯kku kr§ﬁk...yku...606

Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lkk fk k˜k LkUMkkuE ¯kku k§eyku nqfU˝ Àu hu.. Àu ku˜he yku... 607

nqfU˝ Àu k ˜kr¯kﬁku hu..¯kku kr§ﬁk...yku...608

Àu ku˜he kÌkkt Mkku§ hu..Àu ku˜he..yku...609 ¯kku k§eyk ⁄kkhk fk k˜k {Lkt {Ìke yk˜U ¯kku kr§fik...yku...610 {khe fh˝e{k Ìkwt ƒq§ {Ìke kkhÕu hu..¯kku kr§fik...yku...611 {U Ìkku æqÌkktLkk hkÕ eLke yutÁkku ˜uÌku˜e hu..¯kku kr§fik...yku...612 ¯kku k§eyku kUzkheykune Ìkku y{khe kU˝ku ˜kÕu hu..¯kku kr§fik...yku...613 hkÏz k ÌkU yk fUrhfiwt Ìku {Lkt yk ˝wt kUrhfiwt hu..¯kku kr§fik...yku...614 {khkt kMkhwtykuLk kMkÌku Ù Ákkhe khe, {U LkæzU ÕkuÌkkt hu.. ¯kku kr§fik...yku... 615 y{u æqÌkktLkk hkÕ eLke yutÁkku ˜uÌku˜e hu..yutÁkku{k {Ìke ƒq§ k§Õu hu.. ¯kku kr§fik...yku... 616

78 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ákk khu Eh˜u yutzku§ku fkr˜ﬁku hu..¯kku kr§ﬁk...yku...617

nUfu..Ù...æqtÌkkLkku hkÕ e kÕwt hu..Àu ku˜he..yku...618

Ù æqÌkktLkku hkÕ e kÕwt {Lkt {khe kkÏÕkEyu {U˝kt {krhﬁkt hu.. Àu ku˜he..yku... 619

{U {U˝ktLkku {krhﬁku, ÀuMk xku ˜ur ﬁku hu..Àu ku˜he...yku...620

ÀLkhk r¯kﬁk zk zw¯khu {khe kkÁke ºkÌkwh˜kt ˜uELk ykr ﬁkt hu.. Àu ku˜he..yku... 621

{U {khe kkÁkeLk yku§ kk ÀuÌkkLk {Lkt {U˝kt {krhﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...622

{U˝ktLkku {khku Ù Ákkhku LkUnhku hu..Àu ku˜he..yku...623 nwtfi nwtfi {U˝kt {krhfikt hu..¯kku kr§fik...yku...624

ÌkLkt nwtfi {U˝kt {krhfikt hu..¯kku kr§fik...yku...625 nufu... ykÌkhe khku ˜k¯ke hu.. kkÁkeÕe..yku...626

{khkt kkuÕrLkﬁktLke ykÌkhe khku fU ˜k¯ke hu.. kkÁkeÕe..yku...627

˜kzr{ﬁk Àu kuh æku§eyu hkuÌkkt LkkÏLkkÏ Ákk§ hu..Àu kurhﬁk..yku..628

kurzﬁu hkuÌkkt LkkÏLkkÏ Ákk§ hu..Àu kurhﬁk..yku... 629

æqxu hUzkt- kkzkt kqæU {UhÌkkt hu..Àu kurhﬁk...yku...630

Mkkh- kq§ku fUhÌkkt Àu rhfik khku ˜kr¯kfikt hu..Àu kurhfik...yku...631

kkÁke ⁄kkhkt huzkt- kkzktLk {khÕku hrÌkﬁktLkk k hu.. kkÁkeÕe..yku...632

ÌkLkt ⁄kkhkt huzkt- kkzktLk {khÕku hrÌkﬁktLkk k hu.. kkÁkeÕe..yku...633

ÌkLkt nwtfi {U˝wt {krhfiwt hu..¯kku k§eyk...yku...634 {khe kkÁkeyu {Lkt ykfhwt {U˝wt {krhfiwt hu..Àu ku˜he..yku...635 nufU rffiu {u˜wt Àu kurhfik Ìk{khkt ºkÌkwh˜kt hu..Àu kurhfik..yku...636

{U˜fu kk§e æknU fk¯k˜kt-fqÌkhkt hu.. kkÁkeÕe...yku...637 nwtﬁu neÌkkt WÌkkh k hE Ìku ÀLkhku r¯kﬁku zk zwt¯khu hu.. kkÁkeÕe...yku...638

æku§eyu hkuÌkkt LkkÏLkkÏ Ákk§ hu..Àu kurhﬁk...yku...639

⁄kkhkt Ákk§fktLk ÕqtÁkÕku fk§whku Lkk¯k hu.. kkÁkeÕe..yku...640

Àu kurhﬁk Ìkwt yu ykfhwt fU{u Ákku˜u hu..Àu kurhﬁk...yku...641

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝79

{khkt Ákk§fktLk nwt fhk fk§whku Lkk¯k ÕqtÁku hu..Àu kurhﬁk...yku...642

yu ku ÕÁkhku yut Ìkku {khU r kfiurhfiU ÕkÕu hu..Àu kurhfik...yku...643

{uﬁk {zku hkLke Àefhe k¤˝e yk Õu hu..Àu kurhﬁk...yku...644

ÌkkÏfi ÌkLkt ÕÁkhku ˝wt hu..Àu kurhfik...yku...645 Àu ku˜ ¯kwÕh˝ Mk˝ktLke kku xe kkÏ˝eh˜kt kefiU hu..Àu kurhfik...yku...646

n knuh Vq˜hkt{k MkqhÕ Q¯kU Ìkku˜kﬁ hu..Àu kurhﬁk...yku...647

MkqhÕ Q¯ku {k§ kLke {k§U˝ n knuh Vq˜hkt ˜uE Õkﬁ Ìkk Vq˜hkt kkhku kkh Ìkku˜Uhu.. Àu kurhﬁk...yku... 648

ykÌkk MkkuækLkwt kkuÕLk fhU hu..Àu kurhfik...yku... 649 yu e ˜kze ˜uELk... yk Õu nqhÕe kku§ku{k Àu ¯khU ⁄kk§U Àe ˜k fheLku MkkÏtÀ˜k fUhkufi hu..Àu kurhfik...yku... 650

¯kkÕÌku kÕÌku ÌkLkt nqhÕe kku§ku{k {u˜ku hu..Àu kurhﬁk...yku...651

Ìku˜e-ÌkÁkku§e nk⁄kU yk k˝k {u˜{k ¯kkÕÌku- kÕÌku Õk ku hu.. Àu kurhﬁk...yku... 652

⁄kh⁄khkELk kkÁke-Àu kurhﬁku y xk Mkrhﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...653

{kh y ˝ fu fh hu..Àu ku˜he..yku...654

{Lkt MkhU henktLkk {kuh hu..Àu ku˜he..yku..655

Ákk khkt hkuÌkkt-hÌkhÌkkt nkhkt Õ˝kt ÕwÀkt krhﬁkt hu..Àu kurhﬁk...yku...656

Àu ku˜he Ù Mkwæeyku Lkn™, Àw:æeyku ⁄kkhk {U˜{k ykr ﬁku hu.. Àu ku˜he..yku... 657

{wt Àu ku˜heLke nU{ku{k ÕkELk yLkt- kkÏ˝eLke Mkqxe fUhku hu.. Àu ku˜he...yku... 658

Ù kqæku-Ìkenku LkUnhe khku hu..Àu ku˜he..yku...659 {khku ÀuMk Mkkuhe ⁄kkhk ÀuMk{k ykGﬁku hu..Àu ku˜he..yku...660 {khk hkÕ{k Ù æqÌkktLkku hkÕ e ykuÌkku hu..Àu ku˜he..yku...661

LkÕhktLkk {u§k k ⁄kﬁ Ákk khktLk nkÏ{k ÌkkÏ{e {qhMkk¯kÌkkt ˜k¯ku hu.. Àu ku˜he..yku... 662

hkuz kLk ¯kku k§eykLk {qMkkuLkk yÁkku§k ykÏtæeyu ˜qtrÁkﬁk hu.. ¯kku k§eyk...yku... 663

80 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æhkt Ìk˝eykuLkkt ÁkeÕ yÌkkt æhkt Ìk˝eykuLkku Àefhku hu.. ¯kku k§eyk..yku... 664

Ù {U˝ktLkku {khu˜ku yk hu..¯kku k§eyk...yku...665

{U ⁄kkhk fkh˝ Ákkh Ákkh hn MkkuhktLkkLkku Mkqtr kﬁku {kÏæktLkku ÕUrxﬁku zkuyku keÌkku hu.. Àu ku˜he..yku... 666

Àu ku˜ ⁄kkhk Õe Lkk fkh˝u {U Àw:æ-Mkwæ urXﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...667

Ìkwtﬁ LkU {kÏtLku Ìkku fhÁkÕkuÁk ˜uELk {Uhwt hu..Àu ku˜he..yku...668 yuí˜k æhkæhwt Ìkwt yu nkMkwt Ákku˜u hu...¯kku k§eyk..yku..669

{Lkt fwykheLk MkkÏtxk {Ìke yk˜Õu hu..¯kkuyk§eyk..yku...670

Ákk khku nÙykt nÙyktLke Àw:æktLke kÌkku Mkku§U hu..¯kku k§eyk..yku...671

¯kku k§eyku Àu ku˜he kÌkku Mkku§U hu..Àu ku˜he..yku...672

Ákkh Mk hkÌkktLke yuf Mk hkÌk ykuRﬁkt hu...

hkÏz k Ìku rÀí Ìkwt {LkU fU ku y ku Ìku Ákkh Ákkh hMkLkkt {kÏæU

ÕUx˜kt Mkkufhu Mkq kU˜kt ÌkLkU kkuÕrLkﬁkt ykr˜ﬁkt hu..¯kku k§eyk...yku...673

{Lkt ÌkLktLke kÌkku Mkku§U hu...¯kku k§eyk.. yku...674

æqÌkktLkku hkÕ e kÌkkt Mkku§u hu..¯kku k§eyk..yku...675

Àu ku˜he-æqÌkktLkku hkÕ e nkÌk{U {kr§ﬁU kkurxﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...676

Ákk khkt Mkku§U {Lk-ÌkLkLke kÌkku hu..Àu ku˜he..yku...677

r Õku¯kkLke kÌkku Mkku§U hu..Àu ku˜he..yku...678

hkuz k æqÌkktLkk hkÕ eLke Ákkh hnktLke y{u yutÁkku ˜uÌku˜e...ykuÌke hu.. hkÕkÕe...yku... 679

Ìkuh{wt hn yk eLk ˜qtrÁkﬁwt hu...hkÕkÕe...yku...680

ykÌkhk ÀLk nwtﬁu fUhÌkku hu..hkÕkÕe..yku...681 * * *

Ákkh hkÌkktLke yuf hMkkhe hkÌk ⁄kuE yk˝tÀLke fheyk hUÕkt hu.. Àu ku˜he..yku... 682

ÁkkELkÌkku {æ ÀenU kqLkr{fiku MkkÏÀkuh hu..Àu ku˜he..yku...683 kux ÀenU kefiktr˝fiku nk k hu..Àu ku˜he..yku...684

nUfu... kkÏ¯k ÀenU Àu ku§ fuhk ⁄kkt k hu..Àu ku˜he..yku...685

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜ ¯kwÕh˝81

nUfu...Àkt˝ MkhU Àkt˝ QÌkhu hu..Àu ku˜he..yku...686

Ákkh{e hkÌkÏ r¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...687

Ìkuh{ku Mkwrhﬁku Wr¯kﬁku hu..Àu ku˜he..yku...688

fwfrhﬁu hku§ku Mkku§ k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...689

ker§fikt khkurhfikt ykuRfikt hu..Àu ku˜he..yku...690

ker§ﬁkt khkuh khkt ykuRﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...691

æqÌkktLkk hkÕ eLk kÌkku Mkku§ hu..Àu ku˜he..yku... 692

Ìkwtﬁu ÌkU˝wt ˜uELku ÕkÕu {Lkt kMkhwt xk§e yk˜Õku hu..hkÕkÕe...yku...693

Ìk{kt kMkÌku kkuÕrLkﬁkt ˜uELk yk hu..hkÕkÕe...yku...694

Vuh e Vuh e ÕUÕr˝ﬁk Õkuzkt{k ÌkU˝wt MkkhÕu hu..hkÕkÕe..yku...695

LkheÕkt{k kkhæ h˜u ÌkU˝wt ÁkUnkhÕku hu..hkÕkÕe..yku...696

¯kt¯kkLk kxU ÌkU˝wt ˜ELku yk Õku hu..hkÕkÕe..yku...697

ykÏt kkuÕrLkﬁkt ˜uELk yk hu..hkÕkÕe..yku...698

Ákk kk {kh Ákkh Ákkh hMkktLkku ºqækt-ÌkenktLkku Àkuhku..ykuGﬁku hu.. hkÕkÕe..yku... 699

ÁkkE Ìkku kMkhwt ˜uELk Õk hu..Àu ku˜he..yku...700

ÕxfU {uﬁk ¯kwÕkuhLku uh ykr ﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...701

Ákkh xku§ktLkkt xkuh hUE r¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...702

k¯k kÏLkLk kÌk hkæ e yu {kGﬁkLkkt huE r¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...703

kkÏÕkEyku MkhMkk fhULk Ákune hRﬁkt hu.. kkÁkeÕe...yku...704

h khwt kMkhwt Mkqxwt yrúﬁwt xkuh Mkqxwt yut{ Àu ku˜he...yk hu.. Àu ku˜he...yku... 705

ºqzk æuhkLke kkÏÕkEyku yku§ kk Ákku˜u hu.. kkÁkeÕe..yku..706

Ákkh kMkhwt yufU Mk ÁkkE Ìkku yufU Mk y khu yufU Mk yuzwh{k nkÌkkt hu.. Àu ku˜he...yku... 707

ÁkkELkwt Ìkku Lkeh kÏ˝ yÌkwt Ákkh kMkhwt nÀk nÀk

yufU Mk yzwh{k yufe Mkk⁄ku nkÌkkt hu..Àu ku˜he...yku...708

¯kku k§eykLke {uheyu nqELk yk nU Ìku ÁkkE Mkkuæe ynU fu hu..

Àu ku˜he...yku... 709

82ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kkÏÕkEyu ÁkkELkkt Ìkku Lkeh kÏ˝ ÕkuÌkkt hu.. kkÁkeÕe..yku...710

kqzk æuhk k§eyu Lkeh kÏ˝ ÕkuÌkkt hu.. kkÁkeÕe..yku...711

ÁkkEÌkku nk ˝wt fhULku kMkhwt Ìkku Lkkn k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he...yku...712

kMkhwt yufkt ynkzkt Õkﬁ, yufkt, fkuhÁk˝kt, yufkt Àæ˝ æzkt Õk hu... hu.. Àu ku˜he...yku... 713

9. Àu ku˜Lkwt Lkeh kÏ˝

yufkt Àæ˝æzkt Õk hu..Àu ku˜he...yku...714

ÁkkE Ìkku yufU kMkhwt Lkn™ nkE nrfﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...715

XerXﬁk fheLku hkÏzkuLk, ⁄k ku˜k VkuheLk ykn k ˜kr¯kﬁkt hu.. kkÁkeÕe...yku... 716

yk k˝e Lk˝Àe Ìkku ¯kku k§eykne kqze ⁄kuE ykÕ Ìkku ykGﬁkt hu.. Àu ku˜he...yku... 717

nÀk Ìkku yufU Mk y khu Ákkh kMkhwt nkÌkkt hu..Àu ku˜he...yku...718

yufe Mkqrxﬁku Ìkku {k§ kLke {k§U˝ nkhu˝ Õk hu..Àu ku˜he...yku...719

n knuh Vq˜hkt ˜uELk Ìkwt Õx ÀuELk {k§U˝ yk Õu hu..À ku˜he...yku...720

{k§U˝ MkkuLkkLke MkkÁkh˜e {k⁄kU {ur˜ﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...721

Y kkLke yfhku§ku yk⁄kkt Õkr˜ﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...722

Ìkqxe kUÕkhkt kkÏ¯ku fk˜eLk kheyu Õk hu..Àu ku˜he...yku...723

{k§U˝ Vq˜hkt U˝ k r¯kﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...

ykÕ Ìkku nÀunku nU Ìku {Lkt f˝ku heÕ{ku˜ yk˜nU hu..Àu ku˜he...yku...724 {kuxkt fUhktLke {kuxe ykMkk hu..{k§u˝ Õe..yku...

ÁkkE Ìkku Õx Õx Y kkLke yfhku§u Vq˜hkt ur˝fikt hu..{k§U˝Õe...yku...725 Vq˜hkt ˜uELk ykr fikt hu..Àu ku˜he...yku...726 Àu ku˜ ¯kwÕh˝Lku {U˜u yk ˝k ˜kr¯kfikt hu..Àu ku˜he...yku...727 nUfu..ÁkkE Ìkku nÀk Ìkku˜kÌke yut˝k fkÏtxu {k§U˝ Õk hu.. Àu ku˜he...yku... 728

nUfu..{k§U˝ ÁkkE Àu ku˜Lku ˜uELk Õk hu..Àu ku˜he...yku...729

nUfu..{k§U˝ ÁkkE {kh kkuÕrLkﬁkt fUh kt hu..Àu ku˜he...yku...730

ÁkkE ÌkLkt Vq˜hkt{k Ìkku˜wt kuMkr˝ﬁkt kkuÕrLkﬁkt fUhÕku... hu.. Àu ku˜he...yku... 731

Ákuxk Àu ku˜ ¯kwÕh˝ yk Õu hu..Àu ku˜he...yku...732

nÀk Ìkku˜kﬁ Lku ykÕ Ìkwt fu{ Lkk kkhu hu..Àu ku˜he...yku...733 kkÏÕkEyku {æhu Ákku˜ hu.. kkÁkeÕe..yku...734

ÁkkE Vq˜hkt{k Ìkku Ìk{kh Ìkku˜k Mk khnU hu.. kkÁkeÕe..yku...735

Lk˝Àe Ìkwt nÀk Ìkku˜kﬁLku ykÕ Lkk fU{ kkhu hu..Lk˝ÀeÕe...yku...736 kuMk Ìk{khkt fkÏ{h˜kt fUhÕku hu..Àu ku˜he...yku... 737

Ákk khe QÌkhu QÌkhu Lkqhu xkfhe nkÏ{e Õku hu..Àu ku˜he...yku...738 xkfhe nkÏ{e ¯kuE hu..Àu ku˜he...yku...739

n{kt{...ÀuELk ÁkkE Ìkku ÌkkÕwhk{k ÁkuXkt hu..Àu ku˜he...yku...740

n knuh Vq˜hkt yuf ÌkkÕwhk{k {u˜kt hu..Àu ku˜he...yku...741

{k⁄kkLkku fun nkÏMkhU yuÌkhwtﬁ QMkwt Lkn™ ykuRﬁwt hu..Àu ku˜he...yku...742

Õ{e nwt QMkwt Lkn™ ykuﬁwt hu..Àu ku˜he...yku...743

xkfhe Ìkku ºkUﬁ Mk yze huRﬁkt hu..Àu ku˜he...yku... 744

{k§U˝ {k⁄kwt Ìkw˝k ˝k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...745

nUfu...ÁkkE Ìkku ÌkkÕwhk{knkt Ákkhkt LkUnhkt hu..Àu ku˜he...yku...746

kUzkh {kh Ìkku kqæU {hu hu..Àu ku˜he...yku...747

ÁkkE krÕﬁkt ¯kyktLke kUzku kr§ﬁku hu..Àu ku˜he...yku...748

Àu ¯khk⁄kk§{k kÕRﬁk ¯kyktLke kUzku ÁkkE Ìkku kr§ﬁku hu.. Àu ku˜he...yku... 749

kkÏMk kf ktLk kkuÕrLkﬁkt Ák˝k ˝k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...750

ÁkÌkhe-ÌkÌkhe kkuÕrLkﬁkt fh k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...751

nÀk Ìkku yk kw LkkÏ•keykuLk ykÕ Ìkku yk k˝e Lk˝Àe Ìkku

hMkkhk{k f§kEhu kUMk {kÏze yut yut{ hnkuhk{kt ykuE r¯kﬁkt hu.. Àu ku˜he...yku... 752

ykÕ Ìkku yk k˝wt LkkÏ{ Lkn™ ˜uÌke Lk kkuÕrLkﬁwt fUhu hu..Àu ku˜he...yku...753

ÁkÌkhe-ÌkÌkhe kkuÕrLkﬁkt fUheLk ÕqLku fkuXkhu yk⁄k LkkÏtæu hu..

Àu ku˜he...yku... 754 æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÁkkE feLke {kt˝ku fkx k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...755

Ákkhr˝ﬁu feLke {kt˝ku fkrxﬁkt hu..Àu ku˜he...yku... 756

ÁkkE fkx k ˜k¯kktLk feLkku fkÏLkku khe r¯kﬁku hu..Àu ku˜he...yku...757

Ákqze Ákk kk {wtLk yk kt MkqfULk fU{ ykuRﬁkt hu..À ku˜he...yku...758

nUfu..nkÕku ykuÌkkuLk fU{ Vqxe r¯kﬁku hu..Àu ku˜he...yku...759

ÁkkE Àu ¯khk ⁄kk§{k Mkqh{kt fh k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he...yku...760

Mk{hwt {kh ÁkæLkk ze˜ktLkku hkÕk kqæU Àkuhku ykuﬁk hu..Àu ku˜he...yku...761

ÁkkE Ìkku kkÀh e fe{k Mkqh{wt Mkkurhﬁwt hu..Àu ku˜he...yku...762

kxfe ÕkMkkt Mkqh{kt ˜u hu..Àu ku˜he...yku...763

ÁkÌkhe-ÌkÌkhe kkuÕLk ˜u k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he...yku...764

˜uELk ¯kh˝kt {k⁄kU {ur˜ﬁkt hu..Àu ku˜he...yku...765

yuÌkhk{k Ìkku kqzk æuhkLke kkuÕkE f˜{ fuMkheyu Q kkt hRﬁkt hu.. kkÁkeÕe..yku... 766

Ìk{khe ÁkULkkuhe khÀU hUÌkkt, khÀU ækÌkkt, khÀU keÌkkt, hu..

hkÕkÕe..yku... 767

ÁkULk Ìkku ÕÁkhwt Mkku¯kwt {u˜k eLk yk e nU

ÕÁkhku Ìk{khku ykÁkY hRﬁku hu..hkÕkÕe..yku...768

nqfk Àkxk æku˜eLk krÕﬁk ¯kykuLkkt kkuÕrLkﬁkt fUhu hu..hkÕkÕe..yku...769

¯kku k§eyk nkhut˝ æk k ˜uELk Õk hu..Àu ku˜he..yku...770 f˜{ fMkuheyu ÁkkÏÌkr{fik kÌkku Mkku§ hu..ÁkkÏÌkr{fikÕe...yku...771 kUzkheykne y{khe ÁkULkkuhe E˜e y{khwt Lkkf x˝wt hu.. hkÕkÕe..yku... 772 ykæe kh⁄keLkkt ˜kufku kÌkku fhÌkkt hu..hkÕkÕe..yku...773 Mkhk henkuLkk {kuh hu..hkÕkÕe..yku...774 ¯kku k§eykne ¯khe Ìkku y{khku nwt nwt EÕÌk-ykÁkY huRfiku hu.. Àu ku˜he..yku... 775 fxkhku f{h kuxk{k fkr˜fiku hu..hkÕkÕe..yku...776

eÕen˝ æktzwt ˜u k ˜kr¯kﬁku hu..ÁkkÏÌk{kuÕe..yku... 777

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

eÕen˝ æktzwt Mk kuXU hkr§ﬁkt hu..hkÕkÕe..yku...778

xk˜ Lkt Ìkh kh Mk kUXu hkr§ﬁkt hu..hkÕkÕe..yku...779

yk⁄ku ÁkhMkeyku ˜u k ˜kr¯kﬁku hu..ÁkkÏÌk{kÕe..yku...780

xkurzﬁu yMk kh yku k ˜kr¯kﬁku hu..ÁkkÏÌk{kÕe..yku...781

ÌkkÏ˝u EhLke Àkuhku hu..ÁkkÏÌk{kÕe..yku...782

Ákkh {ELkktLku xkurzﬁu yMk kh ykuE Õk k ˜kr¯kﬁku hu..

ÁkkÏÌk{kÕe..yku... 783

Àu ku˜ ¯kwÕh˝ kkÏ¯ku Õk hu..Àu ku˜he..yku...784

Ákk khe LkUÌke æÁkhku ykuÌke hu..Àu ku˜he..yku...785

ÁkkÏÌkr{fiu Ìkku ÌkkÏ˝e huMk{e Àkuh, ÕUÕr˝fik Õkuzkt{k ÕkÌkku hRfiku hu..

ÁkkÏÌk{kÕe..yku... 786

Qzu ÌkwÀ§e huÌkku hu..¯kku k§eyk...yku...787

ÀLkLke fheyu ¯kku k§eyku Ìkku xkuhkt Mkkhu hu..¯kku k§eyk..yku...788

kkhuæ h˜u ¯kt¯kkLkk kxu, kkÏ˝eLkk kuMkfu ˜E ykGﬁku hu.. ¯kku k§eyk..yku... 789

˜ktÁke LkÕhu Õku k ˜kr¯kﬁku hu..¯kku kr§yk...yku... 790

{khe Vq˜hkt ze˜ktLke Àu ku˜ ¯kwÕh˝ kkuÕrLkﬁkt ˜uELk y ˝kt yk nU hu.. Àu ku˜he..yku... 791 * * *

{Lk{k æqMMke æqMMke xkuhkt MkkhU hu..Àu ku˜he..yku...792

f˝k f˝k ÀLk {U {kÏtækuLkkt ÕUx˜kt ækÌkkt kkÏ˝ ykÕ Ìkku {Lk nkh˝ ÁkæLkkt kkuÕrLkfikt ˜uELk yk nU hu..Àu ku˜he..yku...793 yuÌkhkf{k Ìkku ˜ktÁke LkÕhu yk Ìkkt ºkr§fiku hu..ÁkkÏÌkr{fik..yku...794 xkurzfiku Ìkku ÕU˝e huÌk{k Õefkh k ˜kr¯kfiku hu..ÁkkÏÌkr{fik..yku...795 Ákk khku {Lk{k æqMMke ¯kku k§eyku Ìkku ykuRfiku hu..¯kku k§eyk..yku...796 {khe æÁkUh ˜u k {khku nk§ku yk hu..nk§kÕe..yku... 797 xkurzfiku ÕefkheLk Õk k ˜kr¯kfiku hu..ÁkkÏÌkr{fik...yku..798 ¯kku k§eyku nuhwLk ⁄kkh Àku krhfiwt ˜uÌkku yk Õu hu...¯kku k§eyk...yku...799

86 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ákk khku {Lk{k æqMMke ¯kku k§eyku Ìkku ykuRﬁku hu..¯kku k§eyk...yku...800

{khe æÁkUh ˜u k {khku nk§ku yk hu..ÁkkÏÌkr{ﬁk..yku...801

xkurzfiku ÕefkheLk Õk k ˜kr¯kfiku... hu...ÁkkÏÌkr{fik...yku....802

¯kku k§eyku nuhwLk ⁄kkh Àku krhﬁwt ˜uÌkku yk Õu hu..¯kku k§eyk..yku...803

Ákk khku nuhw Àku krhﬁwt æ kk{k LkkÏtæÌkku hu..¯kku k§eyk..yku...804

nuhfe k§kt ÕkUx nkfrhﬁkt ÀqÌkkt k§e nuhÕu hu..¯kku k§eyk...yk...805

nUfu...{khU ÀqÌkkt ke kLkku W{kMkku Ìk{kt ne ykuGﬁku..hu... ¯kku k§eyk...yku... 806

Ìkwt Õx kx Õkuxkuhe nuhÕu hu..¯kku k§eyk..yku...807

Ákk khku kkÏ¯kkt uMkUr˝fikt Àku krhfiwt fk˜eLk Ákun k ˜kr¯kfiku hu.. ¯kku kr§yk..yku... 808

nUfu...Àku k ˜kr¯kfiku hu..¯kku k§eyku..yku...809 fUh{knku fxkhku ÁkkÏÌkr{fiku fkx k ˜kr¯kfiku hu..ÁkkÏÌkr{fik...yku...810

nuhfe k§kt Õkux Áku Áku yk⁄ku ÀkuﬁU hu..¯kku k§eyk...yku...811

xkuMke{k ÁkhMke fhe kkuhMk Lk hku§ hu..ÁkkÏÌkr{ﬁk..yku...812 kkuÌkkLk nk§u yuf Mk hkÌkLkku nk§ku ykuÌkku hu..nk§kÕe...yku..813

yk⁄k{k Mk Àku krhﬁwt Lku æqÌkktLkku hkÕ e neÌkku LkUfhe r¯kﬁku hu.. hkÕkÕe...yku... 814

hkÕk...Ìk{khe ÁkULkkuheLk nk§kÕe f˝e nkuhe hkæÕku hu.. nk§kÕe..yku... 815

Àu ku˜ ¯kwÕh˝ f˝e {kÏLkuÌke ykuÌke hu..nk§kÕe..yku...816

Ù æqÌkktLkku hkÕ e kÕÌkku hu..nk§kÕe..yku...817

Àu ku˜Lk {khe Àu ku˜Lk Àw:æ LkU ÀuÌkk hu..nk§kÕe...yku...818 Àu ku˜ f˝e nkuhe hUÕu hu..Àu ku˜he..yku...819 {khk nk§k Ìkwt f˝ku nkuhku hUÕu hu..Àu ku˜he..yku...820 yufU Mk hkÌkLkku {kh Lkt Àu ku˜Lk fUh kMkku hu..nk§kÕe..yku...821 nUfu æqÌkktLkku hkÕ e {w¯krÌk kkÏr{ﬁku hu..hkÕkÕe..yku...822

10. hkÕ e Lkt Àu ku˜ ufwxLkk {kh¯ku

hkÏz ku ykÁkwLkku §ku yu{ kh k ˜kr¯kﬁku hu..hkÕkÕe..yku...823

æqÌkktLkku hkÕ e fkGﬁknku {w¯krÌk kkÏr{ﬁku hu..hkÕkÕe..yku...824

ÁkkE Ìkku ÁkÌkhe-ÌkÌkhe kkuÕrLkﬁkt fUhkt hu..Àu ku˜he..yku...825

ÁkÌkhe-ÌkÌkhe kkuÕrLkﬁkt ˜uELk yk kt hu..Àu ku˜he..yku...826

Àu ku˜he...ÕUÕr˝ﬁkt Õkuzkt{k yk hu..Àu ku˜he..yku...827

˜ktÁke Vk§uLku Mkkuxu k¯k˜u yk hu..Àu ku˜he..yku...828

æurhﬁkt ˜ktÁku {kh¯ku hu..Àu ku˜he..yku...829

nUfu...ÁkkE yk ˝k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...830

Ákku˜u Õe Lkkt ÕLk kuh hu..Àu ku˜he..yku...831

nUfu..˜ Ìkk {kurhﬁk Ákku˜ k ˜kr¯kﬁk hu..Àu ku˜he..yku...832

Àu ku˜he Õe -ÕLk kuhLku kÌkkt Mkku§u hu..Àu ku˜he..yku...833

Ákk khkt nwﬁ{˝kt kk kuh- khÁk⁄kU Ákku˜U hu..Àu ku˜he..yku...834

kk kuh- khÁk⁄kU fk§e fku ˜he Ákku˜U hu..Àu ku˜he..yku...835 fk§e fku ˜he nwﬁ{˝e Ákku˜U hu..Àu ku˜he..yku...836 {UXe kÏ˝eyu Ákku˜u hu..Àu ku˜he..yku...837

fw U˜ Ìkku y{h⁄k kÏ˝e Ákku˜ k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...838

Àu ku˜he fkÏrLkﬁk {kÏzÌke {kÏzÌke Õk hu..Àu ku˜he..yku...839

nUfu..Àu ku˜ Õk k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...840 Àu ku˜ ¯kwÕhU˝ ¯kku k§eykLke kk¯kku§u yk hu..Àu ku˜he..yku...841

¯kku k§eykLke {uheyu Õk hu..Àu ku˜he..yku...842

{uheyktne Àu ku˜ Ìkku kkÏ˝eLku kuMkfu Õk hu..Àu ku˜he..yku...843

khÁk kkurhﬁk ÀLkhk ykuGﬁkLk ÁkkE Õk hu..Àu ku˜he..yku...844

kkÏ˝eLk kuMkfu Ìku˝wt Lkn™ hu..Àu ku˜he..yku...845

ÁkkE Õk ¯kt¯kkLkk kxU hu..Àu ku˜he..yku...846

Àu ku˜he fkÏrLkﬁk {kÏzÌkkt {kÏzÌkkt Õk hu..Àu ku˜he..yku...847

Ìku˝wt kkhæ h˜kLke MkkGﬁkyu ÁkuXkt hu..Àu ku˜he..yku...848

hkÕk fU ¯kku ynU Ìku Ìku˝wt Ìkku nqLke kÕU hu..hkÕkÕe...yku...849

nqLke ƒU˝wt {u˜eLk fu{ r¯kﬁku hu..hkÕkÕe...yku...850

ÁkkE Ìkku xwfhuhwt xwfhuhwt Õku hu..Àu ku˜he..yku...851

Àu ku˜ ¯kwÕh˝ Ìkku ÌkU˝wtLke ÁkUnhu˝u r¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...852

kkhuæ h˜kLke MkkGﬁk hu {w¯krÌk kkÏr{ﬁku hu..hkÕkÕe...yku...853 æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

88 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hkÏz ku ykÁkwLkku §ku yut yut{ {w¯krÌk kkÏr{ﬁku hu..hkÕkÕe...yku...854

æqÌkktLkku hkÕ e f˝ku Y kk§ku ykuÌkku hu..hkÕkÕe...yku...855

hkÏz kLk {æ Àenut kqLkr{ﬁku MkkÏtÀkuh hu..hkÕkÕe...yku...856

Mkk⁄keLkk k§ nqhÕ˜eyu {k§k fk˜k yut{ ÀenU hu..hkÕkÕe...yku...857

zk kktLkk ºhÕk§k Vqxk yut yu{ hkÏz kLk Mkk⁄keLkk k§ ÀenU hu.. hkÕkÕe...yku... 858

ykæe kh⁄ke k§wt Y k hu..hkÕkÕe...yku...859 ykæe kh⁄keLkwt {ku˜ krÕﬁwt hu..hkÕkÕe...yku...860

ÁkkE Ìkku..ÕkELk Õku k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...861

æqLk LkUnhe LkUnheLk hkÕk yuX˝ ⁄kELk Õk hu..hkÕkÕe...yku...862

Ákk kk..ykÌkhe..Q¯kku fU{ ykr ﬁku hu..hkÕkÕe...yku...863

æk k æk kLke xU{ku ⁄kRﬁku Ìku kqæk-Ìkenk Q¯ke r¯kﬁk hu.. hkÕkÕe...yku... 864

Àu ku˜he æqÌkktLkk hkÕ eLk ÌkÀku§ k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...865

{khk fUhLkk ºh⁄kkh QXku ⁄kk fu kkUÕrLkﬁkt ÕU{ku hu..hkÕkÕe...yku...866

ÁkkE {wxk W krhﬁkt ykÏtæU LkkÏæu hu..Àu ku˜he..yku...867

nUfu..hkÕkLk æktzhkt MkkheLk r¯kﬁku hu..hkÕkÕe...yku...868

nUfu æku§k{kt {k⁄kwt ˜u k ˜kr¯kﬁkt hu..hkÕkÕe...yku...869

nUfu...Àu ku˜he æku§k{k {k⁄kwt ˜u hu..Àu ku˜he..yku...870 {k⁄kk yuX˝ yk⁄k fk˜eLk Àu ku˜ æku§k{k ˜u k ˜kr¯kﬁkt hu.. Àu ku˜he..yku... 871

nUfu æqÌkktLkku hkÕ e Ìkku nkÏ hnktLkku {w¯krÌk kkÏr{ﬁku hu.. hkÕkÕe...yku... 872

ÁkkELk Vq˜ {k⁄kknkt kUrhﬁkt hu..hkÕkÕe...yku...873

Ákk kk {kh nqhÕLkk nkÏxu {krhﬁku fu nwt ykuRﬁkt hu...

nUfu..LkækurÀﬁkLkwt LkækuÀ ÕkÕku hu..Àu ku˜he..yku...874

nUfu..{kh nk⁄kLkwt ykÕLkk ÀLkLkwt kkuÕrLkﬁwt ÕU{˝k Àu ykuÌkwt hu.. Àu ku˜he..yku... 875

Õ¯khk{k yk ækuxwt fkÏ{ hu..hkÕkÕe..yku...876

ÁkkE Ìkku hkuﬁU-hÌkhU Lkt Õqh˝ {kÏrzﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...877

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

ÁkkE Ìkku Mkk⁄ke VqxE VqxELk hku k ˜kr¯kﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...878

nUfu... k¯k kÏLkLku æÁkUh ykuGﬁkt hu..Àu ku˜he..yku...879

¯kheÁkktLku MkrÌkfiktLku À:æ ykuGfikt hu..ækt{rÀfik..yku...880

nUfu kkÏLkkLku yku§ kÌkku Mkku§u hu..Àu ku˜he..yku...881

Àu ku˜he Ìkwt hkuÌke MkkÏLke hUÕu hu..Àu ku˜he..yku...882

yufU Mk hkÌkLkku ⁄kkhku ykÀ{e hu..Àu ku˜he..yku...883

ÁkkE ⁄kkhk yu k ˜uæ ˜ræﬁk hu..Àu ku˜he..yku...884 hkuﬁu hkÕ LkU kkÏ{U hu..Àu ku˜he..yku...885

ÁkkE Ìkku yÀ˝-MkÀ˝Lke fkXe {u§ ˝k ˜k¯kkt hu..Àu ku˜he..yku...886

ÁkkELk Ìkku kkÏ¯kLkk y¯kkuXkne n{kt{ n{kt{ nUÀe yk¯k QX k ˜k¯ke hu..Àu ku˜he..yku...887

ÁkkELku fkGﬁkne MkUr¯kﬁk Qz k ˜k¯kk hu..Àu ku˜he..yku...888

˛ÁÀk⁄ko Mkqr[

yfhku§(M ke.)ytfkuzku y¯kkhwt(y.)yk¯k§ y¯kuh( kwt.)ys¯kh y¯kkuXku( kw.)yt¯kqXku yrúﬁwt(r .)n§u˜wt y kk¯ke(r .)yºk¯ke, f{LkMkeÁk y{h⁄k(Lk.r .)y{]Ìk, {eXwt y{kh(Mk o.)y{khku y xk( kwt.)W kk˜tº y Ìkkh( kwt.)º¯k kLk y kh(y.Üe.) Mkk⁄ku, kt¬ıÌk ynkzwt(Lk.)W•kh rÀ˛k y§(Lk.)n§ y§k( kwt.)[kMk

ykæhe(Üe.)´rÌkøkk ykÌkwt(r .)yzƒwt yk⁄k( kwt.)nk⁄k yk k(Lk.) kÀ§, ykfk˛ ykGﬁh(Üe.){kÌkk ykh( kwt.)nkh, {k§k yknLkwt(y.)LkSf yknLkuhe(y.)LkSf RÀh( kwt.) RLˇ, {u Eh(Lk.)neh E˜hwt(Lk.)niﬁwt E˜ wt(r¢.)n§ Ù(Mk o.)nwt

Q¯k(Üe.)ü Q{kMkku( kwt.)yrº˜kªkk

90 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yuÌkhwt(y.)yux˜wt yu˜ku( kwt.) yhs, {ÀÀ yut˝e(Mk o.)yk

yutzku§ku( kwt.)n™zku§ku

yutÀh( kwt.) RLˇ, {u yutÁk(Üe.)´rÌkøkk yku wt(r¢.)⁄k yku§ x( kwt.)yƒku Ü yktMkkuh( kwt.)ykt[§ ykÏ(y.)yn™

ffw(M ke.)ftfw f˝wt(r .) ˝wt

fÀwyku( kwt.)fkÀ fhÁkÕkÏÁk(Üe.)fxkh fnkuh(Lk.) yn™ ÁkhfÌk, fw˛§ f§kEhku( kwt.){kuh

fk¯khe(M ke.) k he, [r˝ﬁku fk¯k˜k( kwt.)fk¯kzk, ¯k§kLkk fkfzk

fkXe(Üe.)r[Ìkk fkGﬁk(M ke.)fkﬁk fk˜ wt(r¢.) k˜ fk˜kt(r .) fk§kt, {kÀf fe(Lk.) e fqfh( kwt.)fqfzku fw§§k( kwt.)fku¯k§k fqhe(M ke.) n˜fk ´fkhLkwt

ƒkLﬁ

fqMMke(Üe.)æw˛e

fun( kw.)fuMk

fU(y.)ıﬁkt

fUh(Lk) h

fUh kMkku( kwt.) h kMkku

fUh wt(r¢.)fh

fkuÀhk( kwt.) n˜fk´fkhLkwt ƒkLﬁ

fkuhÁk˝wt(Lk.) Àr˚k˝ rÀ˛k fku ˜he(Üe.)fkuﬁ˜

fku U˜(Üe.)fkuﬁ˜

fkÏt{h˜kt(Lk.)fk{ fkÏMkwyku( kwt.)fkt[§e

ærÌkﬁk(M ke.)ºqæ

æ kku( kwt.)æºku

æ wt(r¢.)⁄k

ækxÁk’˜w(r .)ækuxwt, yƒf[hwt

ækÀhkt(Lk.) üzk ækzk

ækt{À( kwt.) º¯k kLk, ækÆ À

æqÌkkt(Lk.) yuf Àu˛Lkwt Lkk{ æuhku( kwt.)fw§

ækÏh(Lk.) kMk

¯kykt( kwt.) Ù

¯kwÕh˝(Üe.) ¯kwsoh ÚrÌkLke Üe

¯kwÕkuh( kwt.) ¯kwsoh ÚrÌkLkku kwhwªk ¯k˝urMkﬁku( kwt.) ¯k˝u˛, ¯k˝ krÌk

¯kkuykhku( kwt.) k˝ Ákksw kMk

Akﬁu˜wt kk˜Ìkw

k˛wykuLkwt yk©ﬁM⁄kkLk, kzku, ¯kqyku

ÕLk Uh( kwt.)ÚLk h

Õ{e(Üe.)s{eLk ÕhkÁkqz(Lk.)LkœækuÀ

Õ ˝wt(r .)s{˝wt

Õefkh wt(r¢.) üxLku Lke[u ÁkuMkkz

Õqykh(r .)sw kh

ÕUx wt(r¢.)Ákkux

ÕqtÁk wt(r¢.)zMk

Õq˜hwt(Lk.) ]LÀ, Mk{qn

ÕuÌkhwt(y.)sux˜wt

ÕUÕr˝ﬁk Õkuz ( kwt.) ÕUÕ˝e Lkk{Lke

LkM krÌk Q¯kÌke nkuﬁ Ìku M⁄k§

Õut˝ku (r .)Õe˝ku

ÕkuÌkhkt (Lk.Ák. .)Ák§À ÚuÌkh kLkk

[k{zkLkk kËk

x˝fku(r .)ÁknkÀwh

x kkuhku( kwt.) k˛wLkku fkLkLkku y¯k˙

ºk¯k

xkfhe(Üe.) kks wt

xk§ wt(r¢.)Zk§ wt

xwfhuhwt(r .)Õe˝wt

xuz( kwt.)Àr˜Ìk

xkurzﬁku( kwt.) sw kLk üx

xkuh(Lk.)Zkuh

xkuMke(Üe.)[kuxe

X¯kur˜ﬁwt(Lk.) k¯kr⁄kﬁwt

zk¯khku( kwt.) kMkLke AÌk zk k( kwt.)Àºo zk wt(r .)zkÁkwt, ]ÿ ze¯kku( kwt.) yuf Lkk{ zqÁk(Lk.) Lke[˜e h˝Lkwt

{k˝Mk zkuyku( kwt.) yuXwt ºkusLk

ÌkÀku§ wt(r¢.)ZtZku§ ÌkÌkhe(Üe.)Ìku keMk

ÌkLk{k˜( kwt.)ƒLk{k˜

Ìk{kh(Mk o.)Ìk{khu

Ìkh{e(r .)ƒh{e

Ìkk wt(r¢.)ƒk wt

Ìken(Üe.)ÌkhMk

Ìkw˝k wt(r¢.)ƒw˝k

ÌkU˝(Mkt.) k˝

ÌkU˝e( kwt.)M k{e, ƒ˝e

ÌkU˝wt(Üe.)¯kkﬁ

⁄k kkuh wt(r¢.)nuÌk⁄ke kt kk§

⁄kkhwt(Mk o)Ìkkhwt

⁄kktLk( kwt.)M⁄kkLk, MÌkLk

⁄kkt k( kwt.)M⁄kkLk, MÌktº

⁄kkt k( kwt.)MÌktº

⁄kwt(Mk o.)Ìkwt

⁄kqh(Lk.)r˚krÌks, ⁄kz

ÀLk( kwt.)rÀ Mk

ÀkÀku( kwt.)rÀﬁh

ÀqÌk(Lk.)Àqƒ

Àuﬁk(Üe.)Àﬁk

Àu ¯khku(r .){kuxku

Àu ku˜(Üe.)Àu [f˜e

Àu kuh( kwt.)rÀﬁh

Àu kurhﬁku( kwt.)rÀﬁh

Àu ku§(Lk.)Àu §

Àkuykhwt(Lk.) Àqƒ fkZ kLktw kk k

ƒƒ{ wt(r¢.)¯kks

ƒƒkuhk wt(r¢.)ƒ˙qs wt

ƒ §kt(r .)ƒku§kt

ƒk k wt(r¢.) ºkusLk fhe MktÌk] Ìk

⁄k

ƒqn§e(M ke)ƒqtMkhe

ƒkuƒfkt(Lk.)ƒkuƒ

ƒku§e( kwt.)Ák§À æqÌkktLkku

92 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

LkE(Üe.)LkÀe

LkE˝kt(Lk.)Lku k

Lkk§uh(Lk.)Lkkr§ﬁuh

Lkeh kÏ˝(Lk.) khe˚kk, hÌkkhku

Lkqh(Üe.)Ìkus

LkUæ( kwt.)Lkæ

LkUÀ(M ke.)rLkˇk

LkUnh wt(r¢.)Lkef§

k˝Mke(Lk.) kkr˝ﬁkhwt

k¤˝ wt(r¢.) kh˝ wt, º˝

kh⁄ke(Üe.) k]⁄ e

khÁkU⁄k( kwt.) k oÌk

khkt(r .) kqhkt

khkuh(Lk.) khkuZ

k˜ku( kwt.) kk˜

kMkkhwt(y.) kkA§

kMkuhe(Üe.) kAuze

kkÌkwh˜kt(Lk.)ºkÌk, ºk⁄kwt

kkÀh ku( kt.)ºkÀh ku

kkÁke(Üe.)ºkºe

kkGﬁk( kwt.)ºkE

kk kuh( kwt.) k oÌk

keÕ wt(r¢.)º™s wt

keﬁkt˝(Lk.) kkÌkk§, kMkwrfLkk¯k

kqtzwt(r .)ºqtzwt

kqÌk( kw.)ºqÌk

kqhfe(r .)ºqhe

kUMk(Üe.) keAkt

kUz(Üe.)Æ kz, ˛heh

kUzkh( kwt.)¯kku k§

kUzkhe(Üe.) k˛w [kh kLkku

‘ﬁ Mkkﬁ

kUÕkhkt(Lk.)sqÌkkt

kUn(Üe.)ºUMk

kku¯k ˝wt(r¢.)ºku¯k

kkuÕLk(Lk.)ºkusLk

kkux wt(r¢.) kkuZ

kkuﬁ˜ku( kwt.) kkuÀ§ku kku xe(Üe.) ˜e˜k [˝kLke VkuÌkhe

kku e(Üe.) k]⁄ e nqhkt(r .)˛qh eh kkÏ¯k( kwt.) k¯k

kkuÕkE(Üe.)ºkºe kkÏ ( kwt.)º

ÁkæLkwt(r .)MkwtÀh

Ák¯kk§(Lk.)Ákt¯kk§k

ÁkÌkhe(Mkt.)Ák keMk

Ákhxe(Üe.)Áktxe

ÁkhMke(Üe.)ÁkhAe ÁkkGﬁku(Üe.)ÁknuLkku

ÁkqÁk(Üe.)Ákq{ ÁkU˝k wt(r¢.) ÁkLkk wt, h[ ÁkULkkuhe(Üe.)ÁknuLk Ákku¯k’˜k {kh k(r¢.) k˛wLkwt {kuxu⁄ke kMk wt, ºktºh

ÁkkÏrzﬁku( kwt.)Mkk kLkwt Lkk{ ÁkkÏÌk{eyku( kwt.)ºkE

ÁkkÏtÌk wt(r¢.)Ákktƒ

ÁkkÏ kw˝( kwt.)Ák˙kÒ˝

º kkurhﬁku( kwt.) Mkk kLkku yuf ´fkh ºhkfku( kwt.)ºzkfku

æqÌkktLkku hkÕe - Àuku˜

ºk¯kkt(r .) ºk¯kuzwt, fkfih ºkÕ(Üe.)æe˝ ºkUfi(Üe.)s{eLk {æ(Lk.){wæ {æhwt(Lk.){wæ {¯khku( kwt.)zwt¯kh {zku h( kwt.) Àu˛Lkwt Lkk{ {Ìkhku¯k( kwt.){]Ìfiw˜kuf, k]⁄ e˜kuf {Ìke(y.)Lkn™ {k(y.) {kt, ytÀh {k˜(Üe.) st¯k˜eƒkLfiLkwtLkk{ {k§U˝(Üe.){k§˝ {kt(y.)Lkn™ {kt˝(Üe.) {k˝, e ºh kLkwt {kxeLkwt kk k {qhMkk¯kÌkkt(Üe.){qÂAko {ufiku( kwt.) yuf Lkk{ {uhe(Üe.){uze {UÌkkt(Lk.)ÀkY {U˜(Lk.){nu˜ {kuæ( kwt.){ku˚k {kuæ˜ wt(r¢.){kuf˜ {kuÕhe(Üe.){kusze {kurhfiku( kwt.){w¯kx {kurhfiku( kwt.){kuh {kÏtækt(Üe.){kæe {kt¯k( kwt.){k¯ko hLkheÕkt(Lk.) Lk hnkuhwt(Lk.)hMkkuzwt hkn(Üe.)hk˛ LkkÏtÌk wt(r¢.)hktƒ

heÕ{ku˜( kwt.) kwhMfkh hen(Üe.)heMk hwtxe(Üe.)˛heh Yhkt(r .)Yzkt

Y¯kkt(Lk.)yktMkw huæwhe(Üe.)huÌke

hUMk(Üe.)h™A hku§ Mkku§ e (r¢.) M⁄kkLk Akuz ˜kzr{ﬁku(r .)˜kzfku ˜e˜rhﬁku(r .)˜e˜ku

˜qtÁk wt(r¢.)Õ§qtÁk

¯kh wt(r¢.)Ák¯kz

Ìkk wt(r¢.) ƒk

h( kwt.) z

h kE(Üe.) zLke z kE

hMkkhku( kwt.) hMkkÀ

§ku( kwt.)r˛æh

u§r˝ﬁkt(M ke.) u§k, Mk{ﬁ

k¯k( kwt.)Ákk¯k

kMkhwt(Lk.) kAhzwt

kMkk(Üe.) k[k

kn wt(r¢.) k˛wLkwt Ákku˜

r Õku¯kku( kwt.)r ﬁku¯k

ehfkMkkuxku ( kwt.)fAkuxku

uMk( kwt.) u˛

un( kwt.) u˛, M kt¯k

u§(Lk.) Lk

u§e(Üe.) nu§e

u§w(r .)st¯k˜e

Unh wt(r¢.) hMk

U˝k¯k( kwt.) ˜u˜wt, st¯k˜e k˚ke

kÏ˝e(Üe.) k˝e

94 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÏMk wt(r¢.) kt[

kÏÀ wt(r¢.) tÀ

Mk(y.) s (ºkh k[f)

MkWhwt(Lk.) n§Lkku yuf ºk¯k

ﬂﬁkt fku˛ Úuz k{kt yk Au

Mk˝k( kwt.)[˝k

MkkÏtÀhÀu ( kwt.)[tˇÀu

Mkh wt(r¢.)[z

Mkh ku( kwt.) {kxeLkku zku, fw˜ze

Mkk⁄ke(Üe.)AkÌke

MkkÁkh˜e(Üe.)AkÁkze

MkkGﬁk(Üe.)Akﬁk

Mkkh(Üe.) kMk

Mkkh˝e(Üe.)[kh˝e

Mkkh˝ku( kwt.)[r˝ﬁku

Mkk˜kuh(Üe.)¯kkﬁ

Mke˜k k⁄k fh e (r¢.) Ìkz k

Mkqrhﬁku( kwt.)Mkqﬁo

MkqhÕ( kwt.)Mkqhs

Mkqh{wt(Lk.)[qh{wt

Mkqt k wt(r¢.)[qt⁄k

MkqtÁk wt(r¢.)zMk

Mkuh wt(r¢.) Ze˜ku kkuÀ§ku fh ku

MkUr¯kﬁk( kwt.)ykr¯kﬁk

MkUMk(Mkt.) MknMk˙, yMktœﬁ

Mkku¯kw(Lk.) Aku¯kwt, f˜¯ke

Mkku k wt(r¢.)˛kuº

Mkku§ wt(r¢.)fnu

MkkÏæ˜eyk (Üe.Ák. .)

[kæzeyku

MkkÏtxk( kwt.)Aktxk MkkuB§eyku( kwt.)©ef]ª˝

MkkÏhkX(Mkt.)[kuMkX, Mk]r¸

MkkÏtÀkuh( kwt.)[tˇ nÀunku( kwt.)MktÀu˛ku n{˝(Lk.)˛wfLk nhf˜e(Üe.)[f˜e nhk ˝( kwt.)©k ˝ n uh(Üe.)Mk kh nkfh(Üe.)Mkkfh nkhku( kwt.)Mk{k[kh nk wt(r¢.) kfz nknwhe(Üe.)MkkMkw nk§ku( kwt.)Mkk§ku nku¯khkt(Lk.)hkux˜k neæ(Üe.)r˛æk{˝ ne’˜fku( kwt.) k nwﬁ{˝e(r .)Mkkunk{˝e nqLkwt(r .)MkqLkwt nqhÕ˜e(Üe.) Mkw¯khe, yuf k˚keLkwt Lkk{ nuh wt(r¢.)Àkun nU¯k(Lk.)˛™¯kzkt nUÀe(r .)ÆMkÀqhe nU{(Üe.)Mke{ nku¯k(Üe.)˛¯k nkÏx( kwt.)MkktZ nkÏÁkkuh( kwt.)MkkÁkh nkÏMkh wt(r¢.) kMkkh ⁄k

* * *

2. Zku˜k-{khw˝e

Mkk{krsf MktÀºo

yn™ ëZku˜k-{khw˝eíLkwt f⁄kk¯keÌk ¯kwshkÌk yLku hksM⁄kkLkLke MkhnÀ kh yk u˜k æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLkk {k˜ kMk ¯kk{{kt⁄ke 1997{kt Ê rLk{wrˇÌk fheLku Mkt kkrÀÌk fh k{kt yk‘fiwt Au. ºe˜ r MÌkkh{kt yk f⁄kk¯keÌk ˜¯Lk´Mkt¯ku ´kÌk:fk§u h fu fLfikLku s¯kkz k ëfqfrhfiwt ¯kk wtí Lkk{Lke r rƒ´Mkt¯ku Üeyku Ókhk ÁkuMkeLku r ˜trÁkÌk M hu ¯kk k{kt yLku f⁄k k{kt yk Au.

yk W khktÌk kwhwªkku Ókhk keXe [kuÈfik kAe h fu fLfikLku ¯kkuÌkhus MkL{wæ ÁkuMkkz‚k kAe nk⁄k{kt ©eV§ yk ke Zku˜k-{khw˝e Lk]Ìfi¯keÌk ¯kk k{kt yk Au. yk Lk]Ìfi¯keÌkLkku ykhtº kwhwªkku fhu Au yLku Üeyku Lk]ÌfiLke {wˇk{kt ˇwÌk M hu Õe˜u Au.1

fkÏÁkrhfik XkfkuhLke W kkMkLkk fh k yLku {nk {kMk{kt fzfzÌke Xtze⁄ke Ák[ k ºe˜ Mk{ks Mkkht¯ke, ktMk§e, {tShk yLku Mkkt¯k Lkk{Lkkt Ìkk˜ [{o k„Lke Mkt¯kÌk{kt Lk]ÌfiLkk Ák§ kLk ⁄kufk Mkk⁄ku ˇwÌk M hu Zku˜k-{khw˝e f⁄kk¯keÌk ¯kkfi Au.2 ë˜kufíLkk Mkk{krsf yLku ƒkä{f ´Mkt¯kku Mkk⁄ku Úuzkfiu˜e nku k⁄ke ºe˜ ´Àu˛{kt Zku˜k-{khw˝eLke ú{ khÌkk fu ´˝fif⁄kk¯keÌk yLkuf ªkkuo⁄ke {wæ kht khk{kt ´[r˜Ìk Au. yk ´˝fif⁄kk¯keÌk Zku˜k-{khw˝e{kt {Êfifk§{k ´Ìkk ke hkÚLke [kfheyu sÌkk fkuE ætrzfik hkÚ fu Mkk{tÌkLke kÌLkeLke r hn‘fi⁄kk ´rÌkÆÁkrÁkÌk ⁄kE Au. yk hMkkÌ{f f⁄kk¯keÌk{kt M⁄kkfieºk ëhrÌkíLkk ´ºk hÌkkfi Au. Mkki⁄ke ”ÀfiM k˛eo ´Mkt¯k {khw˝eLkku r hnMktÀu˛ Au: ëfqhÕí k˚ke s{˝e kktæ ˜ktÁke fhu Au yLku {khw˝e kktæLke kkA§Lkkt ketAkt kh hzÌke Úfi Au yLku MktÀu˛ku ˜æu Au, ëëZku˜k, Ìkwt {Lku kh˝eLku ¯kfiku Ìku ¯kfiku s ¯kfiku ! Zku˜k, Ákk¯k{kt fkufi˜ Ákku˜u Au yLk {Lku Ìkkhe fikÀ yk Au. Ìkkhk

96 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

k u˜k yktÁkkLku ˜ku§k˜ku§ fuheyku yk e Au. Ìkwt Mkkæ ( ]˚k kh kkfu˜e ´⁄k{ fuhe) æk k Õx kkAku yk . {Lku rÀ Mku fu hk ku rLkˇk yk Ìke Lk⁄ke. Qºe ⁄kkÙ Awt Ìkku (MÌkLkLkk Wºkh⁄ke) Vxfu fkt[§eLke fMk Ìkqx Au yLku Zkur˜fiu ÁkuMkwt Awt Ìkku (rLkÌktÁkLkk ºkh⁄ke) EMk ºk¯ku Au. n Ìkku Lk˝tÀLke Mkkuz k˝ ¯ktƒkfi Au. Zku˜k, ƒw ˛wt ˜æwt ? ÕuÕ˝eLke Lkhkrs{kt Ákfheyku Mktfiku¯k fheLku V§u Au yLku {khku

S ⁄kh ⁄kh ƒ˙qsu Au.íí

ëytfwrhÌk ﬁki Lkkí {khw˝e {ÀLkLkk ´ºk ⁄ke r nT § ÁkLku Au yLku

ÀunMkwæ ´k Ìk fh kLke ykfkt˚kk kkuÌkkLkk MktÀu˛k{k ‘fiıÌk fhu Au. yk ´Mkt¯k r fiku¯k (r ´˜tº) ˛]t¯kkh⁄ke ykhtºkfi Au yLku Mktfiku¯k (Mktºku¯k) ˛]t¯kkh Mkwƒe r MÌkhu Au :

{khw˝e {kuht¯ke Zkur˜fiku Zk§u Au. nehæ-Ìk§kE kk⁄kh Au. y•khLkk ëƒku§kí kzu Au. fMÌkqheLkk ººfk Qzu Au. hkfi Zku˜ku yLku hkfi {khw˝e [ku kkx h{u Au. Àk [zu Au yLku Àk QÌkhu Au. Vxfu Zkur˜fikLke EMk ºk¯ku Au...

¯keÌkLkk {kÊfi{⁄ke ¯k kÌkk yLku hk¯kkÌ{f M hu fnu kÌkk yk f⁄kk¯keÌkLkwt M Y k Ìk kkMkÌkkt Mknusu œfik˜ yk Au fu ykhtº{kt yk r hn ˝oLkLkwt ¯keÌk n˛u. kkA§⁄ke ¯k„- khÌkk Mkk⁄ku ¯k˙r⁄kÌk ⁄kELku Ìko{kLk M Y k ÁkLfiwt n˛u.3 yk yuf ¯kufikÌ{f ´˝fi´ƒkLk f⁄kk¯keÌk Au. yirÌknkrMkf MktÀºo

Zku˜k-{khw˝eLke f⁄kk kq o- kr˘{ yLku W•kh ºkhÌkLkk ˜kufMk{wÀkfi Mkwƒe Vu˜kfiu˜e nku k AÌkkt yk ú{f⁄kk hksM⁄kkLkLke Au. ëMkkuhXe ¯keÌkf⁄kkykuí{kt Mkt kkrÀÌk ë{khw-Zku˜kuíLke ú{f⁄kkLku Õ uh[tÀ {u k˝e k˝ {kh kz ´Àu˛Lke {kLku Au.

Zku˜kLku fA knk t˛Lkk hkÚ Lk§Lkku kw k {kLk k{kt yk‘fiku Au. suLkku Mk{fi r ¢{ Mkt Ìk 1000Lke ykMk kkMkLkku Au. Lkh h¯kZLku Mkk k k§k hkÚ Lk§ nÌkk, khtÌkw Ìku kkihkr˝f Lk§ yLku À{fitÌke⁄ke rºLLk nÌkk.

hkÚ k™¯k§ kq¯k§Àu˛Lkk hkÚ nÌkk. {khw fu {kh ˝e Ìku{Lke kw ke nÌke. Ìku{Lku kh{kh t˛Lkk {kLk k{kt yk Au.

Zku˜kLkku r kn {kh ˝e Mkk⁄ku ⁄kﬁku nÌkku ÌkuLkku W’˜uæ yirÌknkrMkf ¯k˙t⁄kku{kt⁄ke {§u Au.4 yk{ AÌkkt f⁄kk¯keÌk{kt ˜kuf{kLkMkLku yLkwfq§ ˝wt Ákƒwt nku kLku ˜eƒu

Zku˜k-{khw˝e97

Ìku{kt⁄ke RrÌknkMk ˛kuƒ kLkwt fkfio ˝wt {w~fu˜ Au. VıÌk W•kh ¯kwshkÌkLkk ºe˜ r MÌkkhLkk {wæ kht khkLkk MkkrnÌfiLkk yLkwMktƒkLku r [kheyu Ìkku k˝ ÁkuXkuh¯keÌk{kt Zku˜kLku k™¯k§¯kZLkku hkÚ yLku {khw˝eLku Lkh h¯kZLke hksfwt he Ìkhefu yLku Lk]Ìfi¯keÌk{kt Zku˜kLku Lkh h¯kZLkku hkÚ yLku {khw˝eLku k™¯k§¯kZLke hksfw{khe Ìkhefu À˛ko k{kt yk‘fikt Au.

Zku˜k-{khw˝eLkwt ´⁄k{ Mkt kkÀLk Mkku§{e ˛ÌkkÁÀe⁄ke ë{khw-Zku˜k [W kEí Lkk{u ´k Ìk ⁄kkfi Au. yºfiƒ{oLkk r˛ªfi firÌk fw˛§˜kºu suMk§{uhLkk ÚÀ hk § ©e nrhhksLke rsøkkMkk MktÌkkuªk k ˜kuf{kt ´[r˜Ìk ë ˝k kwhk˝kí ÀkunkLku yufr kÌk ffiko nÌkk. f⁄kkLkk ÌkqxÌkk yt˛kuLku Úuz k {kxu [ku kkE AtÀLke h[Lkk fheLku ë{khw-Zku˜k [W kEíLkk Lkk{u nMÌk´Ìk Ìkifikh fhe nÌke.5 r ÓkLkku fw˛§˜kºLkku Mk{fi E.Mk. 1541Lkku À˛ko Au.6 yk⁄ke yk f⁄kk ˜kufLke ftXM⁄k kht khk{kt Mkku§{e ˛Ìke⁄ke k˝ knu˜kt y¬MÌkÌ {kt nÌke.

su.ze. u˜¯khu E. Mk. 1878{kt rh kkuxoTMk ykÏV ykrfoﬁkÏ˜kÏrsf˜ Mk ykÏV R¬Lzﬁk, ætz-7, k]. 95 kh yk f⁄kkLkku ëLkh h⁄ke MktÁktrƒÌk ÀtÌkf⁄kkíLkk

Lkk{⁄ke yt¯k˙uS{kt yLkw kÀ fhk‘ﬁku Au.7

E. Mk. 1890{kt nehk˜k˜ fk‘fiku kkÊfikfiu yk f⁄kkLku …¢ÔH¢ ‹ÔU ë‹UÁ„›¢í

Lkk{⁄ke knu˜kt A•keMk¯kZ ¯k„{kt hsq fﬁko kAe yt¯k˙uS{kt k˝ yLkw kÀ fﬁkuo Au.8

E.Mk. 1940{kt ~ﬁk{[h˝ ÀwÁkuyu Zku˜kLke Mkt kq˝o ¯kk⁄kk A•keMk¯kZe{kt r˜r kÁkÿ fheLku f⁄kkLkku ¯k„{kt Mkkhkt˛ yk ﬁku Au.9

1946{kt urhﬁh yu¬’ Lku Zku˜k ¯kk⁄kkLkku yt¯k˙uS yLkw kÀ ëƒ Mxkuhe ykÏV Zku˜kíLkk Lkk{⁄ke ëVkuf MkkÏt¯Mk ykÏV A•keMk¯kZí{kt ´fkr˛Ìk fhe Au.10

1934{kt Lkk¯khe ´[krh˝e Mkºk, fk˛eyu ë…¢ÔH¢-}¢¢L⁄¢ ŒÈ„¢í Lkk{⁄ke hksM⁄kkLk{kt ´rMkÿ ú{r ªkfif ˜kuffk‘fiLku ´rMkÿ ffiwO Au.11 yk kAe k[kMk ªko ÁkkÀ {nk ehÆMkn ¯kn˜kuÌku yk ˜kuf¯kk⁄kkLkk ykƒkhu ÌkuLkku Mkwƒkhu˜ku kkX Mkt kkrÀÌk ffikuo Au.12 yk W khktÌk }¢¢H±Ë H¢Ô‹US¢¢Á„y , ˜u. ~fik{ kh{kh yLku Á„ãŒË S¢¢Á„y ‹U¢Ô‡¢ (´. yk. k]. 316){kt ëZku˜k-{khwíLke f⁄kkLkk W’˜uæku {§u Au.

1931{kt Õ uh[tÀ {u k˝eyu ëMkkuhXe ¯keÌkf⁄kkykuí{kt ë{khw-Zku˜kuí Lkk{⁄ke ¯kwshkÌke{kt ºk k⁄ko Mkk⁄ku k[kMk Àkunk Mk kkrÀÌk fﬁko Au.13

yk f]rÌkLkk h[Lkkfk§ r ˛u ˝k {ÌkºuÀ Au. ÌkuLke ºkªkkLkk ˛ÁÀkuLkk ykƒkhu ÌkuLku yr¯kfikh{e ˛ÌkkÁÀeLke {kLk k{kt yk Au. Ìkku ´k Ìk r˜ræÌk nMÌk´Ìkku Mkku§{e ˛ÌkeLke ÁkÌkk Au. yn™ nÚh ªko⁄ke ºe˜ ˜kufftX{kt h{Ìkk Zku˜k-{khw˝eLkk ´˝fif⁄kk¯keÌkLku Mk”Àfi ºk fku Mkk{u {qfÌkkt ykLktÀ yLkwº Awt. su{Lkk ftXLke ˜kufMkt kÀk yn™ y˚kh Y ku ´¯kxe Au, y kt Zku˜k-{khw˝e ¯keÌk khÌkkLkkt ¯kkrfifk kqLkfeÁknuLk MÌkkºkE ƒ˙kt¯ke, Ìku{Lkk krÌk MÌkkºkE ƒ˙kt¯ke, ¯kwshkºkE ¯k{kh yLku Mknkfif hkr¯kfik ÁknuLkkuLku yn™ fikÀ fhwt Awt.

1. Lk]Ìﬁ¯keÌkf⁄kk {kxu swyku Vq˜hktLkk ˜kze, º¯k kLkÀkMk kxu˜ k].133, Ú{§k : Æn{ÌkLk¯kh, Ìkkhk{Ìke kxu˜

2. Mkkt¯k kh ¯k kÌke ºsLk khÌkk {kxu swyku fkÏÁkrhﬁk XkfkuhLke khÌkk, zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜, 2005, y{Àk kÀ : r{r⁄k˜k

3.yk knu˜kt yk ˜kufr „kr ÀT Ókhk Mkt kkrÀÌk ëæqÌkktLkku hkÕ e yLku Àu ku˜ ¯kwÕh˝í ÁkuXkuh¯keÌkLkwt M Y k ¯keÌkf⁄kkLku {§Ìkwt yk Au.

4. ⁄¢£¢Sâ¢¢› ‹ÔU –Í±Ë¸ •Ê”¢H ‹U¢ H¢Ô‹US¢¢Á„y , –Î. 91, «¢ı. x¢¢ÔÙ±Œ ⁄£¢›Ë‡¢

5. …¢ÔH¢-}¢¢L ⁄¢ ŒÍ„¢ –Î.9 }¢„¢±Ë⁄ ÙS¢„ x¢„H¢Ôº

6. {Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke f⁄kk MkkrnÌfi, k]. 38, nMkw fikrøkf

7. }¢ä |¢¢⁄º ‹ÔU H¢Ô‹Ux¢¢â¢¢ x¢Ëº, –Î. 102, «¢ı. ⁄¢}¢–Ì‹U¢‡¢ S¢‹US¢Ô›¢

8. ª£¢›; –Î. 104

9. ª£¢›; –Î. 105

10. }¢ä |¢¢⁄º ‹ÔU H¢Ô‹Ux¢¢â¢¢ x¢Ëº, –Î. 106, ⁄¢}¢–Ì‹U¢‡¢ S¢‹US¢Ô›¢

11. …¢ÔH¢-}¢¢L ⁄¢ ŒÈ„¢, –Î. 9, }¢„¢±Ë⁄ x¢„H¢Ôº

12. ª£¢›; –Î. 109

13. MkkuhXe ¯keÌkf⁄kkyku, k]. 158 ⁄ke 175, Mkt kkÀf : Õ uh[tÀ {u k˝e * * * 98 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Zku˜k-{khw˝e99

2. Zku˜k-{khw˝e

M⁄kkrLkf MktÀºo

yn™ su ëZku˜k-{khw˝eí (hkﬁ Zku˜ku-hkﬁ {khw˝e) Lkk{Lke ¯keÌk khÌkk

Mkt kkrÀÌk fh k{kt yk e Au Ìku W•kh ¯kwshkÌkLkk æuzÁk˙Òk yLku ÀktÌkk Ìkk˜wfk{kt yk u˜k yh ’˜e knkzLke Ìk§uxe{kt yfurLˇÌk h (æku˜hkt) ÁkktƒeLku MkÌkk zwt¯khe ºe˜ ykrÀ kMkeykuLkk ˜¯Lk´Mkt¯ku ëfqfrhﬁwt ¯kk wtí Lkk{Lke r rƒ æÌku ´kÌk:fk§u ¯kk k{kt yk Au yLku f⁄k k{kt yk Au. (ykLke Mkk{krsf [[ko ¯keÌkf⁄kk-1Lkk ykhtºu yk ke Au. y⁄ke yn™ kwLkhk ÌkoLk xkÈﬁwt Au.)

yn™ Mkt kkrÀÌk fhu˜ ëZku˜k-{khw˝eí f⁄kk¯keÌkLku MkkÁkhfktXk rs’˜kLkk

æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfk{kt yk u˜k {k˜ kMk ¯kk{{kt⁄ke Ê rLk{wrˇÌk fh k{kt yk‘ﬁwt Au. yk ¯kk{Lke kq Mke{k hksM⁄kkLkLkk {k{uh kËkLku yzu Au.

æuzÁk˙Òk⁄ke W•khu 30 rf.{e. Àqh yk u˜k furLˇÌk ¯kk{ ˜ktÁkrzfik⁄ke 3 rf.{e. kq rÀ˛k ÌkhV k¯k kk§k [k˜eLku yk ¯kk{ sE ˛fkfi Au. ¯kk{Lke {Êfi{kt ëÀu hktLkwt {trÀhí yk u˜wt Au. ¯kk{Lke Àr˚k˝{kt ë¯kkuhí{kÌkkLkwt M⁄kkLkf yk u˜wt Au. ¯kk{Lke W•khu {rnªkkMkwh{äÀLkeLke {qäÌk M⁄kkr kÌk Au. M⁄kkrLkf ˜kufku yk M⁄kkLkLku Àu eLkk ⁄kkLkf⁄ke yku§æu Au. ¯kk{{kt ¯k{kh, ƒ˙kt¯ke, zkºe yLku kh{kh ¯kku kLkk ºe˜ ykrÀ kMkeyku Mku Au. yk ¯kk{Lke ÌkLke ƒ˙kt¯ke kqLkfeÁknuLk MÌkkºkE kkMku⁄ke 1997{kt ëZku˜k-{khw˝eí ¯keÌk khÌkk Ê rLk{wrˇÌk fh k{kt yk e nÌke. yk Mk{fiu Ìku{Lke Ù{h 70 ªkoLke nÌke. kqLkfeÁknuLkLkwt h ¯kkuhLkk M⁄kkLkf kkMku yk u˜wt Au. Ìkuyku ¯kkuhLkkt ¯keÌkkuLkkt {knuh ¯keÌkkhe Au. Ìku˝e ¯kkuhLke ëºku keí Ìkhefu k˝ œfikÌk Au. yk W khktÌk kwhwªk¯kkfif ƒ˙kt¯ke MÌkkºkE QMkkºkE yLku ¯k{kh ¯kwshkºkE

100

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ƒLkkºkELku k˝ yk f⁄kk¯keÌk ftXM⁄k Au. kqLkfeÁknuLk ⁄kkfÌkkt Ìfikhu ÁktLku kwhwªk¯kkfifku yk khÌkk¯keÌk fu f⁄kk¯keÌk yk¯k§ ¯kkÌkk yLku f⁄kÌkk nÌkk. f⁄kk¯keÌk4 nkuLkku˜ nkuxe(MkkuLk˜ MkkuZe)Lkk {wœfi ¯kkfif ¯kwshkºkE ¯k{kh Au. yk⁄ke Ìfikt nkuhku˜ nkuxe f⁄kk¯keÌk{kt ÌkuLkk Mkk{krsf-ƒkä{f MktÀºoLkwt kwLkhk ÌkoLk xkÈfiwt Au. f⁄kk¯keÌk{kt Mknkfif hkr¯kfik ÜeykuLke fikÀe yk ´{k˝u Au :

(1) kh{kh Ìkw˜MkeÁknuLk kqÚºkE, Ù. . 30

(2) ÁkwÁkrzﬁk Àe kÁknuLk LkhMkkºkE, Ù. . 45

(3) æih ¯kt¯kkÁknuLk ˜kƒkºkE, Ù. . 50

(4) æih Mkeh{eÁknuLk ºkuÚºkE, Ù. . 55

f⁄kk¯keÌk-3 ÌkhMkU hkÕk (ÌkhÆMknhkÚ) æuzÁk˙Òk Ìkk˜wfkLkk Lk k {kuxk

¯kk{{kt⁄ke Ê rLk{wrˇÌk ffiwO Au. ÌkuLkk {wœfi ¯kkfif ÚºkE funhkºkE ¯k{kh Au. yu{Lke r ˛uªk {krnÌke ¯kwshkÌk MkkrnÌfi yfkÀ{eyu 2018{kt ´fkr˛Ìk fhu˜ ëºe˜ ykrÀ kMke {kiræf ykœfikLkku ætz-1í, k], 79-89 W kh yk ke Au. yk⁄ke f⁄kk¯keÌk-3{kt kwLkhk ÌkoLk xkÈfiwt Au. yk f⁄kk¯keÌk ˜¯Lk´Mkt¯ku ÁkuXkuh¯keÌk Ìkhefu ¯kkfi Au. yk W khktÌk rÀ k§eLkk k yhu˜k yLku ºkÀh k{kt ƒq§kLkk kkx({nk{k¯keo kkx) ´Mkt¯ku

ºsLkLkk hk¯k-Zk§ kh fux˜ef kktæzeyku ºe˜ Mkkƒw ¯kkfi Au. yk r MÌkkh{kt ÁkuXkuh¯keÌkkuLke ]ÿk ¯kkrfifkyku fk§ƒ{o kk{e Au ñ kk{e hne Au. yk⁄ke n Ìkku ºe˜ Mkkƒw ºsLkLkk hk¯k-Zk§ kh ˜¯Lk´Mkt¯ku ëfqfrhfiktí fu ëÁkuXkuh¯keÌkí

Ìkhefu ¯kk k ˜k¯fik Au. Ìku{kt yk Ìkkt ˜¯LkLkkt ¯keÌkku Üeyku ¯kkfi Au. ëÌkMkMkU hkÕkí yu yk ÁkÀ˜kfiu˜k-ÁkÀ˜kE hnu˜k f⁄kk¯keÌkLkk M Y kLkwt WÀknh˝ Au. * * *

Zku˜k-{khw˝e101

Zku˜k-{khw˝e

(¯k„ Y kktÌkh)

1. k™¯k§Àu˛Lkku hkﬁ Zku˜ku

yuf rÀ MkLkku ëMk{kÚu¯kí yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘ﬁku Au. MkÌksw¯kLke khÌkk f§sw¯k{kt fnu kﬁ Au yLku ºhe Mkºk Mkktº§u Au.

k™¯k§Àu˛Lkku hkfi Zku˜ku fiw kLk ⁄kfiku Au. Õkzu Õkzu fiki Lk Úfi Au. fu˛h¯kZ⁄ke ˜¯LkLkwt ˜e˜wt Lkkr§fiuh yk‘fiwt Au. MkwÀ yuf{u ës khkí k e keXeyu ÁkuMk kLkwt Au yLku kqLk{Lkk rÀ Mku ÚLk ˜ELku fu˛h¯kZ{kt kh˝ k s kLkwt Au. ëMkkt¯keí Zku˜ k¯ku Au. ¯keÌkfw˛§ Üeyku (¯keÌkkheyku) ¯keÌkku ¯kkfi Au. Zku˜e ënku§kí Lkkæu Au. Ìkqhe-Ìkh¯kk§k æu˜ fhu Au. ktfkt ÌkwhkE k¯ke hÃkkt Au yLku Zku˜kLke ÚLk fu˛h¯kZ º˝e sE hne

Au. ëÌkwtÀ§eí huÌk Qzu Au yLku zwt¯kh kh kÀ§ su e Õe˝e huÌke Ú{u Au. üx yLku

kuzkLke Mk kheyu ÚLk fu˛h¯kZ{kt ´ u˛ fhu Au yLku Ákk¯kÁk¯ke[k{kt kzk Lkkæu

Au. ˛eÌk§ k Lk kfi Au. Mkhku hLke kk§u yk u˜kt [t kkLkkt ]˚kkuLke Akfik{kt ÚLkifik r hk{ fhu Au. fLfik k˚k yLku h k˚kLke fiw Ìkeyku Mkk{Mkk{e ¯keÌkku yLku Lk]ÌfikuLkk ëÌkzkfkí ˜u Au. k™¯k§Àu˛Lkku hkfi Zku˜ku Ìkkuh˝u Ìk˜ khLkku Õxfku {kheLku (Ìkkuh˝ MkÁkk kLke r rƒ) ˜¯Lk{tz k{kt yk Au, yLk fu˛h¯kZLke ¯kkuhe(¯kkihe) fwt heLku kh˝u Au. Zku˜ku kh˝e- kkt⁄keLku Ákk¯kLkk WÌkkhu yk Au. ¯kkuhe fwt heLku r kfih AkuzÌkkt Àw:æ ⁄kkfi Au. yktæku{kt ©k ˝-ºkÀh ku ë qhuí( hMku) Au. Ákk¯k{kt ÚLk hkÌk kMkku fhu Au.

´ºkÌk ⁄kfiwt Au. k]⁄ e kh ke§ku ´fk˛ Vu˜kfiku Au. ]˚ku ]˚ku k˚keyku Ákku˜u Au yLku ÚLkifik rLkˇk AkuzeLku ÁkuXk ⁄kkfi Au. Zku˜kLkk fkfk-ºkE ÀkÌk˝ fhu Au. ÚLkifik üx- kuzk ˛˝¯kkhu Au yLku ÚLk fu˛h¯kZ AkuzeLku k™¯k§¯kZ º˝e s kLke Ìkifikhe fhu Au. kuzkLkk ÀkÁk˜k k¯ku Au, üxkuLkku [k˜ kLkku y ks yk Au, ëÌkwtÀ§eí ƒq§ Qzu Au yLku ÚLk k™¯k§¯kZ{kt ´ u˛ Au. Lk¯khsLkku Zku˜k yLku

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

¯kkuheLkwt Mkk{ifiwt fhu Au. Zku˜ku yLku ¯kkuhe kh˝kfikt (fkurzfikt) k¯k⁄ke ºkt¯keLku kÀ§{nu˜{kt ´ u˛u Au.

Mkk Mkk¯kLkku Zkur˜ﬁku Zk§u Au. ¯kkuhe Vhe VheLku kÀ§{nu˜ swyu Au.

Zkur˜ﬁk kh nehæ-Ìk§kE kk⁄khu Au. hk˝e Vq˜zkt kk⁄khu Au yLku fMÌkqhe Aktxu Au. y•khLkk ëººfkí Qzu Au yLku hkÚ-hk˝e [ku kkx h{u Au. fu˛rhﬁkt f kzkt knuheLku Zku˜ku yLku ¯kkuhe yuf k˜t¯ku kkuZu Au.

hkÚ-hk˝e k™¯k§¯kZLkwt hks fhu Au yLku yuf yuf ze ˜kæLke fkZu Au. kkt[ hMk kqhkt ⁄kfikt Au, k˝ hk˝eLku fkuE MktÌkkLk Lk⁄ke. Zku˜ku r [khu Au fu ëë{khu fkuE MktÌkkLk Lk⁄ke. yk⁄ke Lk¯kheLkk ˜kufku {Lku ktrÕfiku fnu Au. MktÌkkLkku⁄ke s h Mkkunk{˝wt ˜k¯ku. Ákkuh{qrAfikLkk Àk˝k Ìkku k˚ke k˝ ækÌkkt Lk⁄ke yLku Mk khLkk knkuh{kt ˜kufku {khwt {wæ ÚuÌkkt Lk⁄ke. {khu n Ìkku ÁkeS hk˝e ˜k e kzu.íí yk{ r [kheLku ¯kk{u¯kk{ Zku˜ku ˜¯LkLkwt Lkkr§fiuh yLku (yk{t k˝Lkku) fk¯k§ ˜æe Ák˙kÒ˝Lku {kuf˜u Au. yuf fk¯k§ Lkh h¯kZ{kt knkU[u Au yLku {khw˝e fwt heLkk nk⁄k{kt yk Au. hkfi {khw˝e Vuh e Vuh eLku fk¯k§ kt[u Au. k k kt[eLku {khw˝e {Lk{kt rLkƒkoh fhu Au, ëë kh˝wt Ìkku hkfi Zku˜kLku s. n u⁄ke k]⁄ e kh ÁkeÚt Ìkku {k yLku Ákk k !íí {khw˝e k™¯k§Àu˛Lkku k k ÀkMkeyk Mkk⁄ku hksf[uhe{kt {kuf˜k

Au yLku r kÌkkSLku MktÀu˛ku fnu zk Au, ëëÁkk kwS, k™¯k§Àu˛⁄ke ˜¯LkLkwt yk{t k˝ yk‘fiwt Au. Ìk{u Zku˜kLke hksf[uhe{kt {khk ˜¯LkLkwt ˜e˜wt Lkkr§fiuh yLku ftfw ˝oLkk [kuæk {kuf˜k Úu yLku fnu zk Úu fu MkwÀ yuf{u hkfi Zku˜ku s khk k e keXeyu ÁkuMku yLku kqLk{Lkk rÀ Mku Lkh h¯kZ{kt {khw˝e fwt heLku kh˝ k yk u.íí Lkh h¯kZLkku hkÚ kkuÌkkLke {khw˝e fwt heLkk ˜¯LkLk ˜e˜wt Lkkr§fiuh Ák˙kÒ˝-Àu ÌkkLku yk ku Au. Ák˙kÒ˝ ˜e˜wt Lkkr§fiuh yLku [kuæk ˜ELku Lkh h¯kZ ÌkhV Úfi Au. Ìku Mkqhs kku§ kMkkh fheLku s{˝e kku§ ⁄kELku kÀ§{nu˜ kkMku yk Au. ykt¯k˝u À ko˝ szu˜kt Au. Mkk{u kkhMk ke k§ku Qºku Au. ke k§k kh ˜e˜e kktækuLkk Mkqzk Ákku˜u Au. {nu˜Lke º™Ìku Lkk¯kh u˜ [ze Au. hks{nu˜ ˝ku s Mkkunk{˝ku ˜k¯ku Au. Ák˙kÒ˝ ëƒh{h ƒh{hí kÀ§{nu˜Lkkt k¯kr⁄kfikt [zeLku f˜{f[uhe{kt yk Au.

hkfi Zku˜kLke f[uhe ëÕfeí Au. ë¯kh{e ¯kh{eí kÌkku ⁄kkfi Au. yk e ykLktÀLke u§kyu º˝u˜ku Àu Ìkk hksf[uhe{kt yk Au yLku nk⁄k ÚuzeLku Qºku hnu Au. hkfi Zku˜ku Mk{k[kh kqAu Au, ëëÌkwt ffik hkÚLkwt ˜kuf Au ? ÌkLku yn™ fku˝u

Zku˜k-{khw˝e103

{kuf’ﬁku Au ?íí Ák˙kÒ˝ fnu Au, ëë{Lku yn™ Lkh h¯kZLkk À˜ÆMkn hkÚyu

{kuf’fiku Au. nwt Ìku{Lke {khw˝e fwt heLkwt Lkkr§fiuh ˜ELku yk‘fiku Awt. MkwÀ yuf{u s khk k eLku keXeyu ÁkuMkÚu yLku kqLk{Lkk rÀ Mku Lkh h¯kZ{kt kh˝ k yk Úu. Ìk{u {kuzwt fh˛ku Lkn™.íí Ák˙kÒ˝ Àu ÌkkLkku MktÀu˛k Mkktº§eLku hkfi Zku˜ku ˝ku s hkS ⁄kfiku Au, k˝ hkÚ ÁkeS hk˝e ˜k Au Ìku kÌk Ú˝eLku fk{Àkh-fkuXkhe ˝k s Àw:æe ⁄kfik Au. hkfi Zku˜ku Lkh h¯kZLkwt Lkkr§fiuh M efkhu Au yLku Ák˙kÒ˝Àu Ìkk k™¯k§Àu˛⁄ke r Àkfi ⁄kkfi Au. Mkkts ⁄k k yk e Au yLku f[uhe r æhkE Au.

2. ¯kkuhe(¯kkihe)hk˝e

rÀ Mk zkÁkk zwt¯khu (yMÌkk[§u) ¯kfiku Au. Mkqzk Mkq k {kxu Mkkunk{˝k {k§u ¯kfik Au. k™¯k§¯kZLke fkuXkh˝ ykr§fiu ykr§fiu Àe k ´¯kxk Au. {kuht¯ke Zkur˜fiku Zk§eLku W kh nehæ Ìk§kE kk⁄khu Au. fkuXkhe-fkuXkh˝ yuf Zkur˜fiu kkuZu Au yLku MkwæÀw:æLke kÌkku fhu Au. fkuXkhe fnu Au, ëëfkuXkh˝, hkfi Zku˜kLkk ytÌk: kwh{kt ¯kkuhe ˝e s MkwtÀh hk˝e Au. ÌkuLkk Y kLke ˛e kÌk fhwt ? ÌkuLkku Àun krsfik ÙLkk Æ kz su ku (MkVuÀ) Au : nk⁄kLke n⁄ku˜eyku zLke z kE su e (˜k˜) Au. AkÌke Ìkku ykÁkwLkkt Áku r˛æh yLku Mkk⁄k§ Àu §Lkk MÌktº su k Au. ÀktÌk Àkz{Lkkt Ákes su k yLku Lkkf Àe kLke ˛¯k su Au. yktæku(Lke k˜fku)

º{hkLke kktæku su e yLku {wæ kqLk{Lkk [tˇ su Au. {k⁄kwt ˜e˜k Lkkr§ﬁuh su

Au. nku§eLke fl k§k su e hk˝e ü[u [k˜u Au Ìkku M ¯ku Úfi Au yLku Lke[u [k˜u Au Ìkku kkÌkk§{kt Úfi Au. kq Àu˛Lkku k Lk kfi A yLku hk˝e fiki LkLkk ºkh⁄ke ºkt¯ke ºkt¯keLku xwfzk ⁄kkfi Au. yk e ëh{Õ{ Ák˝kfí s e ¯kkuhe hk˝e Au, AÌkkt hkÚLku ÁkeS Lk e hk˝e kh˝ kLkk fkuz Ú¯fik Au.íí fkuXkheLke kÌk Mkktº§eLku Àw:æe ⁄kfiu˜e fkuXkh˝ MkqE Úfi Au yLku rLkˇk ˛ ⁄kkfi Au.

ëyÕh- Õhí hkÌk kMkkh ⁄kkfi Au. ke§wt ´ºkÌk ⁄kkfi Au yLku Ákuzkt {k⁄ku {qfeLku fkuXkh˝ MkhÕk k kk˝e ºh k {kxu yk Au. ¯kkuhehk˝e ÌkktÁkkLkkt Ákuzkt {k⁄ku {qfe ëƒh{h ƒh{hí kÀ§{nu˜ QÌkhu Au yLku MkhÕk k kk˝e ºh k yk Au. Mkhæe Mkrnfihku k Lkk {k⁄ku ºu¯ke ⁄kkfi Au. Ákƒe fiw Ìkeyku MkwæÀw:æLke kÌkku fhu Au. fkuXkheLke nw nuhfe fnu Au, ëë¯kkuhe, hkfi Zku˜ku Ìkkhk⁄ke AkLkku ÁkeS Lk e fLfik ˛kuƒu Au.íí nuhfeLke kÌk Mkktº§eLku ¯kkuhehk˝eLku k¯kLke kkLke⁄ke ëÕ{Õ{í fhÌke heMk [zu Au yLku [kuxe{kt sELku ºzkfku ⁄kkfi Au. hk˝e ÌkktÁkkLkkt Ákuzkt {k⁄ku {qfu Au yLku heMkLke ºhu˜e kÀ§{nu˜Lkk k¯kr⁄kfikt [zeLku ykt¯k˝u yk Au. ¯kkuhe ykt¯k˝u Qºe Qºe fnu Au, ëëZku˜k, Õx yk eLku Ákuzw˜kt

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

WÌkhk ku Lkn™Ìkh ykt¯k˝u Vkuzwt Awt !íí Zku˜ku r [khu Au, ëëhk˝e yksu yk{ fu{ Ákku˜u Au ?íí Zku˜ku Ákuzwt WÌkkheLku kkr˝fikhu {qf Au yLku heMkLke ºhu˜e hk˝e ykze ˜ks æU[u Au. hk˝e [k˜Ìke Úfi Au, VhÌke Úfi Au yLku Zkur˜fikLku ˜kÌkku {khu Au. ¯kkuhehk˝e ÌkktÁkkfwtze{kt kk˝e ¯kh{ fhu Au. hkfi Zku˜ku Õe˜ k ÁkuMku Au yLku

¯kkuhehk˝e hkÚLkku ktMkku fhÌkkt fnu Au, ëëhkÚ, Ìk{u ÁkeS fLfik ˛kuƒku Aku Ìku kÌk Mkk[e Au ? {khwt r kfih LkÁk§wt kz‚wt {kxu s Ìk{u Lk e hk˝e ˜k ku Aku !íí hk˝e hzÌke Úfi Au yLku Zku˜kLku kÌkku fhu Au. Zku˜k LknkÌkku LknkÌkku Qºku ⁄kE

Úfi Au. Zku˜ku ¯kkuhehk˝eLku fnu Au, ëëhk˝e, Ìkwt ƒehs ƒheLku {khk rÀ˜Lke kÌk Mkktº§. yk k˝u MkkuLkeLkk nkxu sEyu yLku Ìkkhk {kxu MkkuLkkLkku y{h [qzku ÁkLkk eyu. yk k˝k ykt¯k˝u yktÁkk-yk{˜e hku kk eyu. ÌkuLke Akfik{kt Zkur˜fik Zk§e˛wt yLku ˛e§ku(˛eÌk§) kfihku æk˛wt !íí Zku˜ku nk˜e kÌkku⁄ke ºku§k k ¯kkuheLku yk¯k§ fnu Au, ëëhk˝e, nwt Ìkkhk {kxu Mk k ˜kæLkku nkh zk e˛ yLku n⁄ku§e{kt kzu˜k ëÕk§kíLke {kVf Mkk[ e˛. ë ktrÕfikíLkku ˝ku Àkuªk ! Lk¯kheLkkt ˜kufku {nu˝kt {khu Au. yk k˝u ÁkeS hk˝e ˜k eyu. ÌkuLku Àefhk-Àefhe yk ˛u. ˝k nuÌk⁄ke {kuxkt fhe˛wt. yk k˝u Ákƒkt Mkk⁄ku {§eLku æk˛wt, ke˛wt, {kfik {ktze˛wt yLku k™¯k§¯kZLkwt hks fhe˛wt.íí

MkwÀ yuf{Lkku rÀ Mk yk‘fiku Au. hkfi Zku˜kLkku ëÕ˝í (˜¯LkLkwt yk{t k˝ yk k k sLkkh ‘fi¬ıÌk) Lk¯kh{kt Vhu Au. Zku˜kLkk fkfk-ºkEykuLku MktÀu˛ yk ku Au, ëëMkwÀ yuf{u Zku˜ku keXeyu ÁkuMku Au yLku kqLk{Lke Mkktsu ÚLk s kLke Au.íí hkfi Zku˜kLkk kÀ§{nu˜{kt ˜kufku yufXk ⁄k k ˜k¯fik Au. Üeyku keXeLkkt ¯keÌkku ¯kkfi Au. Mkkt¯ke Zku˜ k¯ku Au. Ìkqhe-Ìkh¯kk§k æu˜ fhu Au. ÁkÚh{kt⁄ke ftÀkuE Ákku˜k k{kt yk Au. ˜k kMke hktƒ k{kt yk Au. Ìkeækt ëÌk{Ìk{eyktí ([ k˝wt) kkz k{kt yk Au. n fku˝ fnu fu r kn ºqtzku Au ! Zku˜kLkk r knLkk ëMkk §í ( ke§k [kuæk-˜¯LkLkwt yk{ k˝) ¯kk{kh¯kk{ Vh k ˜k¯fik Au. ÁknuLkku-VkuELku yk{t k˝ yk ku Au. {k{k-{k{eLku yk{t k˝ yk ku Au.

ket¯k§¯kZ{kt hkfi Zku˜kLkku r kn {ktz‚ku Au. ë{ktz hku Ak kíLke u§k ⁄kkfi Au. ënku§{ktí kÚt k¯ku Au. ˜¯kLkkW Zku˜ k¯k Au. ÌkktÁkkfwtze{kt keXe {kxu kk˝e ¯kh{ fhu Au. ¯kh{ kk˝e Lkk ˝-fwtze{kt huzu Au. Zku˜kLku keXeyu [z kLkku Mk{fi ⁄kfiku Au. ¯keÌkkhe Üeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. fkfeyku Zku˜kLku keXe [ku§u Au; 104

Zku˜k-{khw˝e105

yLku ëÕe˜khuí Au. ºkEyku Zku˜kLku ÌkuzeLku ¯kku kÀu -¯kkuÌkhus MkL{wæ ÁkuMkkzu Au. fiw Ìkeyku yLku fiw kLkku ¯keÌkku ¯kkfi Au yLku keXeLkkt Lk]Ìfiku fhu Au. kqLk{ yk e Au. ÚLk s kLkku Mk{fi ⁄k k ˜k¯fiku Au. Zku˜kLku ˛˝¯kkhu

Au. eLke ëyku§eí [zk Au. Zku˜kyu Mkk MkkuLkkLkk ˛˝¯kkh knuﬁkuo Au. nk⁄ke

yLku kuzkLku Mk k ˜kæ Yr kﬁkLke Õq˜ Lkkæe Au. ÚLk MkkuLkkY kkLkkt ykºqªk˝ku⁄ke Qs§e ˜k¯ku Au. fkfk-fkfe, VkuE-Vwyk, ºkE-ÁknuLkLkk Mk{qn{kt ÚLk Lkh h¯kZ Ákksw sE hne Au. ënku§{ktí kÚt k¯ku Au yLku kÌkk h˝ ˝wt s ënkuﬁ{˝wtí (Mkkunk{˝wt) ˜k¯ku Au.

ÚLk Lkh h¯kZ{kt yk Au. Ákk¯kÁk¯ke[k{kt ÚLkLkku WÌkkhku yk k k{kt yk Au. [t kkLke Akfik{kt ÚLk r hk{ fhu Au. Ákk¯kLke Õe˝e huÌke{kt üx yLku nk⁄ke ÁkuXkt Au. ÚLk k˚kLke Üeyku Zku˜kLku r˛æk{˝ yk kÌke ¯keÌkku ¯kkfi Au. ëëZku˜k, Ìkkhk Mkk§k X¯kkhk Au. ÌkLku ÀkY kkELku fkLkLkkt s¯k{kuÌke yLku ¯k§kLkku nkh nhe ˜u˛u. Zku˜k, Ìkkhe Mkk§e yLku MkkMkw X¯kkhe Au. ÌkLku AuÌkheLku ¯k§kLkku ëxqtr kfikuí yLku k¯kLke {kusze nhe ˜u˛u.íí ˜¯LkLke ënkhæeMkheykíLke r rƒLkku Mk{fi ⁄kfiku Au. yk{t k˝ {§ kLke Mkk⁄ku kkt[ kE ˜e˜tw Lkkr§fiuh ˜ELku fLfikLkk r kÌkkLkk h ÌkhV Úfi Au. hMÌkk{kt s nkhæeMkheykLkkt ¯keÌkku ¯kkÌke k˝kuLkku ëºuxkuí ⁄kkfi Au. fLfik k˚kLke M keyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. ëë zku kE nkhæeMkheyu yk‘fiku Au, k˝ ÌkuLku Lkk[Ìkkt yk zÌkwt Lk⁄ke. Lkk[ k Úfi Au Ìkku Mkk{Mkk{k k¯kLkk qtx˝ y⁄kzkfi Au. ÌkuLku ˛wt Lkk[Ìkkt yk zu ?íí

fLfikLke fkfe {k⁄ku Mkq kzwt {qfe Lkk[u Au yLku yuf yuf Mkkuxe kEykuLku {khu Au. kE k˝Lku Lkkr§fiuh yk keLku ºk¯ke Úfi Au. nkhæeMkheykLke r rƒ ⁄kfik kAe Zku˜kLku ˛˝¯kkhu Au. fkfk-ºkE ër ÀT k¯kr˜fikí knuhk Au. fLfik k˚kLke ykºLke es§e su e yLku h k˚kLke nku§eLke fl k§k su e fiw Ìkeyku ¯keÌkku ¯kkÌke yLku Lk]Ìfi fhÌke Mkk{Mkk{e ëÌkzkfkí ˜u Au. Zku˜kLkk fkLk{kt s¯k{kuÌke, ¯k§k{kt MkkuLkkLkku xqtr kfiku, k¯k{kt {kusze yLku {k⁄ku kk¯k ˛kuºe hne Au. nku§{kt kÚt k¯ke hÃkkt Au yLku k™¯k§¯kZLkku hkfi Zku˜ku kuzk kh Mk kh ⁄kE fiw ÌkeykuLkk Mk{qn{kt ëÌkkuh˝ MkÁk kí sE hÃkku Au. Ìkkuh˝Lku Ìk˜ khLkku yuf Õxfku {khu Au yLku Ìkkuh˝u ˜xfÌkwt Lkkr§fiuh ºqr{ kh kzeLku Vqxu Au. ˜¯Lk{tz kLkk ´ u˛Ókh{kt k˝ku Vxk˝kt⁄ke kEykuLkwt M k¯kÌk fhu Au. MkkMkw Zku˜kSLku [kuæk yLku ftfw⁄ke ƒk A yLku Zku˜kS fwxwtÁk Mkk⁄ku

˜¯Lk{tz k{kt ´ u˛u Au. [kÏhe{kt ˜e˜k xku khkLkkt ënu¯kkuhktí-xku khkLkk LkkLkk xwfzk, ˛uªk WAk§ k{kt yk Au yLku fLfik k˚k yufÁkeÚLkk nk⁄k{kt⁄ke Õqtx eLku xku khkLke ˛uªk ækfi Au. [kÏhe{kt fu˛h-fMÌkqheLkk ëººfkí Qzu Au yLku {khw˝e yLku hkfi

Zku˜ku Vuhk VheLku nMÌk{u§k k fhu Au. fLfik k˚kLke fi Ìkeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au : Ìkkuh˝WkhÌkqtÁk˜e Ìkuhkfk{khu...(2) ˜kzkÌkkheÁkuLke{khnkÏfhu,Ìkuhkfk{khu...(2)

Zku˜ku yLku {khw˝e Lkh h¯kZ{kt kh˝u Au yLku h k˚k [kÏheLkkt ëÀkÏ{í (˜k¯kku) [qf eLku Ákk¯k{kt [t kkLke Akfik{kt kkAku Vhu Au. rÀ Mk zkÁkk zwt¯khu (yMÌkk[§u) ¯kfiku Au; Mkqzk Mkq k {kxu Mkkunk{˝k {k§ ¯kfik Au; Mkkts ⁄kE Au yLku

ÚLk Ákk¯k{kt s hkÌk kMkku fhu Au.

ke§wt khkuZ ⁄kfiwt Au; fqfzu kkuÌkkLkwt M⁄kkLk Akuze Àeƒwt Au; yLku ÚLk ÕÁkfeLku ÁkuXe ⁄kkfi Au. Zku˜ku ÀkÌk˝ fheLku Q¯kÌkk MkqhsLku tÀu Au. üx yLku nk⁄keLku ˛˝¯kkh k{kt yk Au yLku hkfi Zku˜ku Lkh h¯kZLke hkfi {khw˝eLku kh˝eLku

k™¯k§¯kZ s kLke Ìkiﬁkhe fhu Au. fLﬁk k˚kLke Üeyku {khw˝eLku §k Ìkkt ¯keÌkku

¯kkﬁ Au :

nkÏr{ﬁktnk⁄ku¯kuEhuYkk§e˜kze...(2)

fu§Ákku(fwxwtÁk)MkkuheLkÕkyuhuYkk§e˜kze...(2) fu§ÁkkuMkuÌku(ﬁkÀ)yk nUhuYkk§e˜kze...(2) nknuheyku(MkkMkhe) khÀuMk hu Ykk§e ˜kze...(2)

Zku˜kLkk kuzkLku MkkuLkkLke ˜¯kk{ yLku Y kkLkkt k˜k˝ {ktz k{kt yk Au. Zku˜ku ëVq˜ Mkuhkí kh Mk kh ⁄kkfi Au; ÌkwtÀ§e huÌk Qzu Au yLku ÚLk ˜k ˜~fh Mkk⁄ku k™¯k§¯kZ º˝e sE hne Au. {khw˝eLku r kfihLke fikÀ yk Au yLku yktæku{kt ©k ˝ yLku ºkÀh ku Qºhkfi Au. ˜e˜e kktækuLkk Mkqzk Ákku˜u Au yLku ÚLk {kh¯ku {kh¯ku k™¯k§¯kZLkk ¯kktÀhu yk Au. Ìk˜ su zku hkfi Zku˜ku yLku s su ze hkfi {khw˝e kh˝eLku k™¯k§¯kZ{kt ´ u˛u Au. kz Mkkt¯ke Zku˜ k¯ke hÃkk

Au; Y kLk§e ÁktÀqfku Aqxu Au; ÁkÚh{kt {k§ eyku ¯kkÏ§ nU[kﬁ Au; ˛uheyu {˛Y æktz nU[kﬁ Au yLku Zku˜ku ˝k s {kLk Mkk⁄ku {khw˝e hk˝eLku kÀ§{nu˜{kt ˜k

Au. {khw˝ehk˝e kkMku {kuº MkÁkk k{kt yk Au, ˜kt{˝e ¯kku§e{kt Ak˛ fhk

Au yLku fkuXe{kt nk⁄k Lkæk k{kt yk Au.

rÀ Mk zkÁkk zwt¯khu ¯kﬁku Au; yLku Mkkts ⁄kE Au. ¯kkuæu ¯kkuæu Àe k Ák§u

Au. yÕh- Õh hkÌk kMkkh ⁄kkfi Au. ´ºkÌk ⁄kfiwt Au; ke§ku ´fk˛ Vu˜kfiu˜ku Au 106 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Zku˜k-{khw˝e107

yLku fqfzu kkuÌkkLkwt M⁄kkLk Akuze Àeƒwt Au. ]˚ku ]˚ku k˚keyku Ákku˜u Au. yk e Mkkunk{˝e u§kyu ke§k ht¯kLkku Mkqhs Q¯ku Au. Zku˜ku nu˜ku QXeLku ÀkÌk˝ fhu Au. ÌkktÁkkfwtze{kt kk˝e ¯kh{ fhe Õe˜˝-fwtzeyu Õe˜ Au. Q¯kÌkk MkqhsLku tÀeLku ˛kuºÌkku ˛˝¯kkh Mksu Au. ke⁄kk khe ( keÌkktÁkh) ƒkurÌkﬁwt knuhu Au yLku {k⁄ku hkXkuze ë kk¯kí {qfu Au. ë˜§ § ˜§ §í f{h Ákktƒu Au yLku nk⁄k{kt kLkh kqtAku Ìkks˝ku ˜u Au. k¯k{kt Lkk¯kV˝e {kusze knuhu Au. ëƒh{h ƒh{hí k¯kr⁄kﬁkt

QÌkhe f˜{f[uhe{kt yk Au. fk{Àkh-fkuXkhe ëÕwnkh {wÕhkuí nkhu Au. ÀhÁkkheyku⁄ke hksf[uhe ëÕfeí Au.

3. {khw˝e hk˝e

yuf rÀ MkLkku ëMk{kÚu¯kí yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘ﬁku Au. Zku˜kLke hksf[uhe{kt ë¯kh{e ¯kh{eí kÌkku ⁄kkﬁ Au. Y kLk§k nkufk Vhu Au. y{˜ktLkkt

kkuÌkkt Vhu Au. Zku˜kLkwt {Lk ykLktÀ⁄ke ëæ’˜kxkí {khu Au. yk e u§kyu f˜{f[uhe{kt

RLˇ kwhe⁄ke Ák˙kÒ˝Àu Ìkk Zku˜kLke f[uhe{kt yk Au. Ús{ kh kkLkÁkezkt yLku MkkuLkkLkku xfku Lkkæu Au yLku swnkh{wshku fheLku Qºku hnu Au. ykhtº{kt ˜kzr{fik swnkh ˜œfik Au. Ìku kAe ˚ku{fw˛§Lkk Mk{k[kh Au. Ìfikh kAe RLˇ kwheLkk

RLˇLkku MktÀu˛ku Au fu ëënu hkfi Zku˜k ! Ìkwt k™¯k§¯kZ{kt ÀkÌk˝ fhsu k˝ RLˇ kwhe{kt yk eLku {wæ ƒkusu. su ku Ákezkt{kt ˜æu˜ku MktÀu˛ku {§u fu ÌkwhtÌk s Mku k {kxu RLˇ kwhe{kt yk Ìkku hnusu.íí Ák˙kÒ˝Lkku MktÀu˛ku {§ÌkktLke Mkk⁄ku s hkfi Zku˜ku f˜{f[uhe{kt⁄ke Qºku ⁄kkfi Au yLku k¯ku Lkk¯kV˝e {kusze knuheLku ëƒh{h ƒh{hí k¯kr⁄kfikt [zeLku hk˝e kMk{kt yk Au. Mkk¯kLkk Zkur˜fiu r hkSLku {khw˝eLku fnu Au, ëëhk˝e, ˛eÌk§ kk˝eLkku f§˛ yk k.íí hk˝e Xtzk kk˝eLkku f§˛ yk ku Au. Zku˜ku s§ keyu Au yLku r ©k¬LÌk kk{u Au. Zku˜kLkk {wæ W khLkwt Ìkus Qze ¯kfiwt Au. Àw:æ⁄ke Ák¯kkMkkt ækfi Au. {khw˝e ÌkuLke ykswÁkksw Vhu Au yLku Mk{k[kh kqAu Au, ëëhkÚ ! hkÚ ! Ìk{u QÌkhu Lkqhu yLku Õk§ey kuxu fu{ ⁄kfik Aku ? Ìk{khe ftfw ˝eo fkfik yksu ÌkusneLk fu{ ⁄kE ¯kE Au ?íí Zku˜ku fnu Au, ëëhk˝e s¯kÌk{kt ækuxwt fk{ yk e hÃkwt Au. RLˇ kwhe⁄ke RLˇhkÚLkku MktÀu˛ku yk‘fiku Au. Ákkh ªko {kxu {khu RLˇÀu Lke Mku k[kfhe {kxu s kLkwt Au. Ìkuh{k ªkuo nwt k™¯k§Àu˛ kkAku Vhe˛. Ìfikt Mkwƒe Ìkwt æksu- kesu yLku k™¯k§Àu˛Lkwt hks fhsu.íí Zku˜kLke kÌk Mkktº§Ìkkt s hk˝eLkk ”Àfi{kt ƒ˙kMkfku kzu Au. {khw˝e Ìkku ÀkuzÌkk kuzk kh⁄ke Lke[u kze ¯kE nkufi Ìku e ⁄kE ¯kE Au. {khw˝e fnu Au, ëëhkÚ, Ìk{u yk e Lkfk{e kÌkku fu{ fhku Aku ? Ìk{khk r Lkk nwt yuf ze k˝ hne ˛fwt Lkn™.íí hk˝e

108ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÀ§{nu˜{kt ƒ˙wMkfu ƒ˙wMkfu yktMkw Mkkhu Au. Ìku˝e r ˜k k fhÌke fnu Au, ëëhkÚ, ¯kE hkÌku s kh˝eLku yk k˝u uh yk‘fikt Aeyu. yÌfikhu nwt ºhfiki Lk{kt yk e Awt. ]˚ku ]˚ku {khwt fiki Lk kMkkh ⁄kkfi Au, Qºe ⁄kkÙ Awt Ìkku (MÌkLkLkk ºkh⁄ke) fkt[§eLke fMk Ìkqxu Au yLku Zkur˜fiu ÁkuMkwt Awt Ìkk (rLkÌktÁkLkk ºkh⁄ke) EMk ºk¯ku Au. nS Ìkku yktæLke yku§æk˝ k˝ ⁄kE Lk⁄ke yLku f kzktLk fu˛h k˝ QÌkfiwO Lk⁄ke. nS Ìkku nk⁄kLkwt {™Z§ Ìkqx‚wt Lk⁄ke. yk e u§kyu {Lku fkuLku MkkU keLku Úyku Aku ?íí

Zku˜ku fnu Au, ëëhk˝e, hkÌku Lk˝tÀ ºu¯ke yuf Mkkuzu Mkqsu; yLku rÀ Mku yktÁkkyktÁk˜e Mk™[su.íí

hk˝eLku r˛æk{˝ yk keLku hkfi Zku˜ku kuzk kh Mk kh ⁄kkfi Au. hkfi {khw˝e kÀ§{nu˜{kt ƒ˙wMkfu ƒ˙wMkfu yktMkw Mkkhu Au yLku Zku˜ku kuzkLku Ìkeæk [kÁkwf {khe RLˇ kwhe º˝e s k ˜k¯fiku Au. nk⁄k{kt ƒLkwªfi-Ákk˝ Au yLku hkÚ yuf ætz

kMkkh fhe ÁkeÚ ætz{kt yk Au. ˜ktÁkku {kh¯k kMkkh fhe RLˇ kwhe{kt yk Au yLku RLˇhkÚLke Lkkufhe{kt Úuzkﬁ Au. RLˇhkÚ Zku˜kLku RLˇ kwheLkk Mkhku hLke h˚kk fh kLkwt fk{ MkkU ku Au.

Zku˜ku nk⁄k{kt ƒLkwªﬁ yLku Ákk˝ ˜ELku M ¯koLkk Mkhk hLke h˚kk fhu Au. ¯kkuV˝Lkk Vxfk⁄ke k˚keykuLku Wzkzu Au. Mkhku hLke h˚kk fhÌkkt fhÌkkt hkﬁ Zku˜kLku

A {kMk ⁄kfik Au yLku Zku˜ku fk˝e Zku˜˝Lkk ú{{kt kz Au. fiki LkLke {MÌke{kt Ìku k™¯k§¯kZLke hk˝eykuLku ºq˜e Úfi Au.

4. {khw˝eLkku MktÀu˛ku

Ákkh hMk kqhkt ⁄kfikt Au. k™¯k§¯kZLkk kÀ§{nu˜{kt {khw hzÌke Úfi Au yLku fk¯k§{kt MktÀu˛ku ˜æu Au, ëëhkfi Zku˜k ! Ìk{ yktÁkk-yktÁk˜e hku keLku ¯kfik Aku ÌkuLku Ákkh Ákkh hMk kqhkt ⁄kfikt Au. yktÁkkLk ë˜ku§k˜ku§í fuheyku kkfe Au. Ìk{u fuheLke ëMkkæí æk k Õx kkAk yk Úu.íí fk¯k§ RLˇ kwhe{kt fk˝e Zku˜˝Lku {§u Au. Zku˜˝ fk¯k§{kt {khw˝eLkku MktÀu˛ku kt[u Au. MktÀu˛ku kt[eLku Zku˜kLku kkuÌkkLke hk˝eyku fikÀ yk ˛u yLku hkfi Zku˜ku kkuÌkkLku RLˇ kwhe{kt AkuzeLku k™¯k§¯kZ [k’fiku s˛u yu k ºfiu {khw˝eLkku MktÀu˛ku Vkze Lkkæu Au. k™¯k§¯kZ⁄ke {khw˝eLkk sux˜k MktÀu˛k yk Au Ìku Ákƒk MktÀu˛k Zku˜˝ VkzeLku VUfe Àu Au. {khw˝e r [khu Au, ëë k™¯k§¯kZ{k Zku˜ku kh˝eLku ¯kfiku Ìku ¯kfiku s ! fk¯k§ ˜æeLku ⁄kkfe ¯kE k˝ ÌkuLkk fkuE s Mk{k[kh yk Ìkk Lk⁄ke. ÌkuLke ˛e ¯kÌk ⁄kE n˛u ?íí

Ákk¯kÁk¯ke[k{kt fkuﬁ˜ku hzu Au, kÀ§{nu˜{kt {khw˝e hzu Au; yLku

Zku˜kLkk r fiku¯k{kt Õqhu Au. yªkkZ {kMk yk‘fiku Au. kqLk{ yk e Au yLku {khw˝eLke yktæku{kt ©k ˝-ºkÀh ku ë qhuí Au. [t kkLke zk§e kh [f˜e-[f˜ku ëMkÕku¯kí (Mk{k¯k{-MktÚu¯k) fhu Au yLku {khw˝e r [khu Au, ëëyÌfikhu Zku˜ku uh nkuÌk Ìkku

Mkk⁄ku [ku kkx h{eLku ykLktÀ fhÌk. nwt fu{ fheLku {Lk k§wt ? RLˇ kwheLkku {kh¯k

Ú˝Ìke Lk⁄ke; Zku˜kLku {u§ k nwt ıﬁkt sELku kkufkh fhwt ?íí hk˝e Zku˜kLkk r ﬁku¯k{kt MkqLkk kÀ§{nu˜{kt hzu Au, r ˜k k fhu Au yLku ëÕqhuí Au.

hkfi {khw˝eLkk r fiku¯kLkk f’ kktÌk⁄ke ifwtX kwhe ƒ˙qs k ˜k¯ke Au. º¯k kLku ˜æu˜k ˜uæLkku [ku kzku nk⁄k{kt ˜eƒku Au. k]⁄ e kh khkuZ ⁄kfiwt yLku ke§ku ´fk˛

Vu˜kfiku Au. Üeyku Mkus{kt⁄ke ÁkuXe ⁄kE Au yLku kkuÌkkLkk nkh Mktºkfiko Au. ˚kr kfikuyu nk⁄k{kt æktzkt Õk’fikt Au. º¯k kLku hkfi {khw˝eLkk Àw:æLkku kkufkh MkktºÈfiku Au. yk⁄ke º¯k kLk ëfqhÕk-fqhÕeí k˚keykuLku ykÀu˛ yk ku Au, ëënu k˚keyku ! Ìk{khe [tˇ-Mkqhs su e Mkkunk{˝e Úuze Au. Ìk{u ÁktLk VhÌkkt VhÌkkt k™¯k§¯kZ{kt flÚu. MkqLkk kÀ§{nu˜{kt hkfi Zku˜kLke hk˝e hkfi {khw˝e krÌk r Lkk ˝e s Àw:æe Au. f’ kktÌk fhu Au yLku krÌkLke ˝e s ykÌkwhÌkk⁄ke hkn swyu Au. Ìk{u Õx k™¯k§¯kZ Úyku. Ìk{Lku ƒ{oLkkt ºkEºktzw fheLku ⁄kk§e{kt ˜e˜k {¯k s{kz˛u yLku

MkkuLkkLke kxfe{kt s§ kk˛u. ÌkuLke ºez ºk¯keLku Õx kkAkt yk ku.íí

º¯k kLkLkk ykÀu˛⁄ke M ¯ko{kt⁄ke k LkLke Mkk⁄ku fqhÕku-fqhÕe ykfk˛ {k¯kuo k™¯k§¯kZ{kt yk Au. MkqLkk kÀ§{nu˜Lke º{h Ákkheyu Qºu˜e {khw˝eLke Lksh{kt M ¯koLkkt k˚keyku yk Au. {khw˝e ⁄kk§e{kt ˜e˜k {¯k ˜u Au yLku

MkkuLkkLke kxfe{kt s§ ºhe kÀ§{nu˜Lkk hr§fik{˝k ykt¯k˝k{kt {qfu Au. hkfi {khw˝e k˚keykuLku yk{t k˝ yk kÌkkt fnu Au, ëënu fqhÕk ! ÌkLku ƒh{Lkku ºkE ÁkLkk Awt. ÁktLku yk ⁄kk§e{kt {¯k [˝ku yLku MkkuLkkLke kxfe{kt s§ keyku. r hk{ kk{eLku yk Àw:æe ÜeLkku ykÌkoLkkÀ Mkktº§ku. {khku hkÚ, hkfi Zku˜ku kh˝eLku RLˇ kwhe{kt [kfheyu ¯kfiku Au. ÌkuLku ¯kfiu Ákkh hMk ne ¯kfikt Au. nwt fk¯k§ ˜æe ˜æeLku ⁄kkfe ¯kE Awt, k˝ ÌkuLkk fkuE §Ìkk Mk{k[kh {§Ìkk Lk⁄ke. Ìk{khu yk Àw:æe ÜeLke ºez ºk¯k kLke Au. {Lku hkÌkrÀ Mk ü yk Ìke Lk⁄ke. RLˇ kwhe fE Ákksw yk e Au Ìku nwt Ú˝Ìke Lk⁄keíí fqhÕku fnu Au, ë{khw˝e, Ìkwt {khe ƒh{Lke ÁknuLk Au. nwt Ìk{khk Mk{k[kh ˜ELku y ~fi kkAku yk e˛. Ìkwt {khe kktæLkkt keAkt kh Ìkkhku MktÀu˛ku ˜æíí. fqhÕku s{˝e kktæ ˜ktÁke fhu Au yLku {khw˝e kktæLke kkA§Lkkt k™Akt kh hzÌke Úfi yLku MktÀu˛ku ˜æu Au, ëëZku˜k, Zku˜k-{khw˝e109

110

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìkwt {Lku kh˝eLku ¯kfiku Ìku ¯kfiku s ¯kfiku ! Zku˜k, Ákk¯k{kt fkufi˜ Ákku˜u Au yLku {Lku

Ìkkhe ﬁkÀ yk Au. Ìkkhk k u˜k yktÁkkLku ë˜ku§k˜ku§í fuheyku yk e Au. Ìkwt

Mkkæ æk k Õx kkAku yk . {Lku rÀ Mku fu hkÌku rLkˇk yk Ìke Lk⁄ke. Qºe ⁄kkÙ

Awt Ìkku (MÌkLkLkk Wºkh⁄ke) Vxfu fkt[§eLke fMk Ìkqx Au yLku Zkur˜ﬁu ÁkuMkwt Awt Ìkku

(rLkÌktÁkLkk ºkh⁄ke) EMk ºk¯ku Au. n Ìkku Lk˝tÀLke Mkkuz k˝ ¯ktƒkﬁ Au. Zku˜k, ƒw ˛wt ˜æwt ? ÕuÕ˝eLke Lkhkrs{kt Ákfheyku Mktºku¯k fheLku V§u Au yLku {khku

S ⁄kh⁄kh ƒ˙qsu Au !íí MktÀu˛ku kqhku fﬁko kAe Ìk fqhÕkLku fnu Au, ëë{khk ºkE! Ìkwt Mkk[ eLku RLˇ kwhe ssu.íí fqhÕku fnu Au, ëëÁknuLk, yksLkku rÀ Mk y{khku Au, k˝ fk˜Lkku Q¯kÌkku rÀ Mk Ìkkhku Au. Ìkwt ˛k¬LÌk⁄ke hkÌk kMkkh fhsu. y{u Ìkkhku

MktÀu˛ku ˜ELku fk˜u kkAkt yk e˛wt.íí

fqhÕku-fqhÕe r˛æk{˝ yk ke ë q{hu q{huí ykfk˛{kt [z k ˜k¯fikt Au. k Lk Mkk⁄ku M ¯kuo [z k ˜k¯fikt Au. kktæu k oÌkku Qzu Au yLku RLˇ kwhe ÌkhV s k ˜k¯fikt Au. RLˇ kwhe{kt zkurzfiku Ákhw ( kMk) ëæ’˜kxkí {khu Au yLku ˜e˜ku Ákk¯k

Lksh{kt yk Au. Ákk¯k{kt ke§e kktækuLkk Mkqzk Ákku˜u Au yLku kÌkk h˝ ˝wt s

Mkkunk{˝wt ˜k¯ku Au. fqhÕku yLku fqhÕe Vhe VheLku hkﬁ Zku˜kLku ˛kuƒu Au. Zku˜ku

Mkhku hLke kk§u ÁkuXku Au yLku [kufe fhu Au. fqhÕku-fqhÕe {k˝uf[kuf{kt Qzu Au yLku Zku˜kLke Lksh kzu Au. hkfi Zku˜ku nk⁄k{kt ƒLkwªfi yLku Ákk˝ ˜u Au. ƒLkwªfi kh

Ákk˝Lkwt MktƒkLk fhu Au yLku æU[eLku Ákk˝ Akuzu Au. fqhÕkLke kktæLkkt k™Akt kh Ákk˝ k¯ku Au yLku keAkt Lke[u kzu Au. Zku˜ku ÀkuzÌkku k™Akt kkMku Úﬁ Au yLku Lke[u Lk{eLku k™Akt nk⁄k{kt ˜u Au. k™Akt kh {khw˝eyu ˜æu˜k y˚kh Lkshu kzu Au.

MktÀu˛{kt knu˜kt ë˜kzr{fik swnkhí ˜œfik Au Ìfikh kAe ˜œfiwt Au, ëëZku˜k, Ìkwt {Lku kh˝eLku MkqLkk {nu˜{kt {qfeLku ¯kfiku Au. Ákkh hMk kMkkh ⁄kfikt Au. n Ìkku Ìkuh{wt hMk k˝ yk‘fiwt Au. AÌkkt Ìkwt {khe Mktºk§ ˜uÌkku Lk⁄ke ! Ìkkhk k u˜k yktÁkkLku fuheyku yk e Au. fuheLke knu˜e Mkkæ æk k ÌkwhtÌk s kkAku yk su. {U Ìkku ˝k fk¯k§ ˜æeLku MktÀu˛k {kuf’fik k˝ Ìkkhk §Ìkk fkuE Mk{k[kh {§Ìkk Lk⁄ke. {kxu yk MktÀu˛ku kt[eLku ÀkÌk˝ RLˇ kwhe{kt fhsu yLku {wæ k™¯k§¯kZ{kt ƒkusu.íí * * * Zku˜kLku k¯kLke kkLke⁄ke ëÕ{Õ¯kí fhÌke heMk [zu A yLku [kuxe{kt sELku ºzkfku ⁄kkfi Au. ¯kwMMkk⁄ke ÌkuLkku Àun ⁄kh⁄kh ƒ˙qsu Au. ÌkuLku M k¸ Mk{Úfi Au fu yk fk§kt fhÌkqÌk fk˝e Zku˜˝Lkkt s Au. Ìku RLˇ kwheLkku nÚ{ ˜ELku fk˝e Zku˜˝Lkk uh yk Au. Zku˜ku nÚ{Lku ykÀu˛ yk ku Au yLku nÚ{ Zku˜˝Lktw {k⁄kwt fkÌkhu Au.

Zku˜k-{khw˝e111

{k⁄kk kh [qLkku [ku kzu Au. ⁄kkuhe(yuf r [hÌke ÚrÌk)Lkk zuhk{kt⁄ke yuf ëÁkktzkuí ¯kƒuzku {t¯kk Au. fk˝e Zku˜˝Lku ¯kƒuzk kh ÁkuMkkzeLku ÁkÚhu Vuh Au. Au’˜u hkﬁ Zku˜ku fk˝e Zku˜˝Lku Lk¯khLkk k hk ƒku k {kxu {qfu Au. Zku˜˝u su fﬁwO Ìku kk{e.

n hkfi Zku˜ku fkr§fiku hu Ìk kuzku Áknkh fkZu Au. k™¯k§Àu˛ s k {kxu yƒehku ÁkLku˜ku kuzku ë⁄kuRfikt ⁄kuRfiktí Lkk[u Au. Zku˜ku kuzkLku MkkuLkkLke ˜¯kk{ k˜u Au. keX kh MkkuLkkLkwt k˜k˝ yLku MkkuLkkLke Õq˜ Lkkæu Au. hkfi Zku˜ku Mkku§ifiku ˛˝¯kkh Mksu Au. RLˇ kwheLkk ˜kufLkwt ˚ku{fw˛§ ktÂAeLku æºu ƒLkwªfi-Ákk˝ ˜u Au. fkr§fik hu Ìk kh Mk kh ⁄kE nk⁄k{kt kLkh kqtAku Ìkks˝k([kÁkwf) ˜u Au. kuzkLku Ìkeæk [kÁkwf {khu Au. kuzku ëh kuhí fhÌkku k™¯k§¯kZ º˝e s k ˜k¯fiku Au. kuzkLkk [k˜ k⁄ke txku§ QXu Au yLku Mkqfkt kkLk ykfk˛{kt [Z k ˜k¯fikt Au. {khw˝eLku {§ k ykÌkwh hkfi Zku˜ku k™¯k§¯kZ{kt ´ u˛u Au.

hkfi {khw˝e kÀ§{nu˜Lke º{h Ákkheyu Qºu˜e Au yLku Àqh⁄ke yk Ìkk hkfi Zku˜kLku swyu Au. ÌkuLkk ”Àfi{kt ykLktÀLke fqt k§ku Vqxu Au. hkÚLku ˝k rÀ Mku

kÀ§{nu˜{kt yk Ìkku ÚuELku hkS ⁄kkfi Au. MkkuLkkLke ⁄kk§e{kt æsqheLkk kkLk su e flfikuÌk k§k Àe k fhu Au. [kuæk yLku ftfw ˜u Au. hkfi {khw˝e ëƒh{h ƒh{hí kÀ§{nu˜Lkkt k¯kr⁄kfikt QÌkhu Au. Zku˜kLkwt Mkk{ifiw fh k fkr§fik hu ÌkLke ˜¯kk{ kfzu Au. ykLktÀ⁄ke AkÌke Vkxu Au yLku Mkkfih (Mkk¯kh) Q{xu Au. hkÚLku ftfw yLku [kuæk⁄ke ƒk e ´Àr˚k˝k fhu Au. ˝k s {kLk yLku nuÌk⁄ke kÀ§{nu˜{kt ˜k

Au. kÀ§{nu˜{kt hkÚhk˝e ækﬁ Au, keyu Au yLku {Ú fh Au. {khw˝e {kuht¯ke

Zkur˜fiku Zk§u Au. nehæ-Ìk§kE kk⁄khu Au. y•khLkk ƒku§k kzu Au. fMÌkqheLkk ººfk Qzu Au. hkfi Zku˜ku yLku hkfi {khw˝e [ku kkx h{u Au. Àk [zu Au yLku Àk

QÌkhu Au. Vxfu Zkur˜ﬁkLke EMk ºk¯ku Au...

MkÌksw¯kLke khÌkk f§sw¯k{kt yk¯k§ [k˜u Au. sw¯k Ìkku ne ¯kﬁk k˝

khÌkk yk¯k§ fnu kﬁ Au...

ºe˜ykrÀ kMke :{kiræf¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Zku˜k - {khw˝e

(ºe˜e kkX)

1. kU¯k§ ÀuMkLkku hkﬁ Zku˜ku

nkhu yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k, Mk{kÕku¯kLkku {kÕw¯k yk ku... nkhu MkÌkÕw¯kLke khÌkk f§Õw¯k{k Ákku˜u.. khku Mk kku fu kuf nkÏ k§u. Ìku fkÏﬁ fU kLke kÌk Lkn™.(1)

nkLku kU¯k§ ÀuMkLkku hkﬁ Zku˜ku. nkLku y ˝ kuh Õk Lk{k yk ku. Õkhu

Õkhu Õku Lk Õkfi. khÌke kqLk{Lkwt kh˝uÌk. ku¯k§ ÀuMk{k r k {kÏzku.. nkLku kh k¯ku Mkkt¯ke Zku˜. ¯keÌkkheyku ÁkkEyku ¯keÌkkt ¯kkyu.. nkLku Zku˜e nku§k LkkÏæu. Ìkqhe Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzu. Xk˜e X{fk fhu. LkkMku˝ku - kkÌkuhku fqÀ fhu.. nkhu eykt˝e uÀ kÏMku nkhu y u˝ kÏf Ìkqhufikt kÕu. nkhu Zku˜kLke ÕkÏLkku Õkyu ÌkwÀ§e ÌkwÀ§e huÌkku Qzu.. {¯khu Ákk§ k˝e ÕkÏ{u. kh kh ÕkÏLkku Õkyu. nkhu üxkt fkuhktLku Õq{hu ÕkÏyu. fuMkh¯kz{k fu ef ÕkÏLkku yk e nU. nkhu k¯k- kheyku{k fu kuf khk Àu•kku.. kkÏ˝eLku ke k MkkÏ kkLke MkkGfikyu ÕkÏLkku ÁkuXe nU... nq{Lku Õ{˜u Mkkurhfiku ¯keÌkktLkk Ìkhkfk ˜uyku.. nkÏ{e nkÏ{e Ìkzkfk ˜uyu.. W˝e u§k hE Zku˜ku k¤˝ kLke Ìkifikhe fhu.. nkhu fuMkh¯kzLke ¯kkuhe fwt h˝ fu kuf k¤˝u ! k¤˝e kkt⁄ke nkLku y ˝ ˜uELk yk k¯k kheyu.. Ákk khe ¯kkuhe fwt h˝ nU Ìku r kfih {u˜ fkXwt khu. ykÏtæku{k nhk ˝- kkÀh ku qhu. Ìku Ákk khe y u˝ Lkkhe Yt¯kkt hk§u.. nkLku k¯k- kheyku{k kkMkkt fu ktf yk kt nU..! Ìku ÕkÏLke knku fhu...(2) nkLku fqfrhfiu hku§ MkkÏzu.. Õkhu Õkhu ÕLk h Ákku˜u.. nkhu hkfi Zku˜ku nU fqÀeLku ÁkuXku ⁄kkyu. nkhk ÕkÏLk k§k fu ef kÌkku fhu... (3) Ìku ke§eyk khMkk¯kk ⁄kk...fkfku- kkEyku QXkt ⁄kkt. Ìku ÀkÌkw˝-fw’˜k fhku. nkhu Õt¯k§-Õkze ÕE yk ku.. Ìku y ˝ üx Lkt fkuhk n˝¯kkhku Ìku Õknwt yk k˝k ku¯k§ÀuMk{k.. nkhu {kuxk Ìk˝eykuLkku ykÏzh Mkqxku. Ìku y ˝ fqÀe fqÀeLk fu kf ÁkuXk ⁄kkyu. nkhu Zku˜kLkk fkfk kkE nU.. Õt¯k˜-Õkhe Õkyu.. nkLku ÀkÌkw˝fw’˜k fhu.. yut˝e u§kyu ke§eyk kh¯kkMkk ⁄kuE ¯kk.. fkuhu Lkt Qxu MkkÏ{ktLk {kÏzu.

Zku˜k-{khw˝e113

fqÀe fqÀeLk yMk kh Mkhu. nkhu fuMkh¯kzLke ¯kkuhe fw h˝ nU Ìku fw¯kxk{k hkuyu. Ìku

Qnfe QnfeLk hkuyu.. nkLku Ìku hkuÌke kÌk fhu...(4)

QnfeQnfehkuyu,ykE{Lkt˜u kyk u...

LkkÏLkfenwtLkuLkkÏLkfe,ykE{Lkt˜u kyk u...1 yk˜eÀqhkÀuMk,ykE{Lkt˜u kyk u... rkﬁkurhﬁwtMkkuhk wt,ykE{Lkt˜u kyk u...2

nknrhﬁwt khÀuMk, ykE {Lkt ˜u kyk u... {Lktnknwyku{U˝kt{khu,ykE{Lkt˜u kyk u...3

zkﬁhku˜kzkuzkﬁhku,ykE{Lkt˜u kyk u...4

nkLku hkuÌke ÕkyuLk nknhe{k fu ef Õyu.. nkhu hkﬁ Zku˜kLke ÕkÏLk nuut.. Ìku y ˝ k¤˝e- kkt⁄keLk kkMke h ktLke ⁄kuE nU. khk khk ÕkÏLk yk u. nkLku

üxktfkuhktLke Wn kh kÕu. ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu. fkÏfi fU kLke kÌk Lkn™. Ìku ÀqÌk {kÏ¯ku Mkk§eLkwt ! Rfiwt Vkxwt yk§eLkwt ! fe kkÏ˝eLkkt {ku˜ ⁄kuE ¯kkt ! nkLku ku¯k§¯kz{k ÕkÏLkku fu ef yk e nU.. nkhu y u˝ hkfi Zku˜k Lkt ¯kkuhe nU.. Ìku

Xefheyku k¯kk u. nkLku y ˝ fUh{k fu ktf ˜ELk Õkyu. Ìku ¯kkuheLk fkuXe{k yk⁄k f˜k u. Zku˜kLk üMkku fhu.. ¯kkuhe Ìku {w ku yzkhe LkkÏæu. Ìku kuMk˝ Zku˜ku nU. fqÀeLk Ákk⁄k fk˜u ¯kkuheLk Ìku y ˝ ¯kkuheLk {ku ku LkkÏæe nU.. Ìku y ˝ ƒh{h ƒh{h Mkhu

kÀ§eyu {U˜... (5)

kÀ§eyu {U˜u Ìkku ¯kkuhe yk e hu ht¯khku...

kÀ§eyu {U˜u Ìkku ¯kkuhe yk e hu ht¯khku...5

rVhe rVheLk Ìkku Õkuyu hu ¯kkuhe ht¯khku..

hkﬁ Zku˜kLk ¯kkuhe yk kt hu ht¯khku...6

kÀ§eyu {U˜k{k kÌkkt Mkku§u hu ht¯khku... ¯kkuhe-Zku˜ku kÌkkt Mkku§ hu ht¯khku..7

nkW nk¯kuhku Zku˜eyku Zk§u, ht¯khku... nwt nehæeyku kÏMkk u ht¯khku...8

nwtZku˜ku kÌkkuMkku§uhu¯kkuheyku..

nkÏk§u ¯kkuhe kÌkkt hu ¯kkuhe yku...9

114

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Vq˜hkt uMkk uhu¯kkuhehuyku...

fMkÌkwheLkkÌkkuhkQzuhu¯kkuheyku...10

nwtfuMkhfMkÌkqheLkk kukfkQzhu¯kkuheyku...

nwtyuÌkhktLkknU kukfkhu¯kkuheyku..11

ntw kukfk{u˜k uhu¯kkuhehuyku... nwtZku˜ku-¯kkuhe kkurZﬁkthuyku..12

nwtÁkkkhktfunkuheyktnU˜w¯khktZku˜knku...

Mkkukheyk Àk æu˜u hu Zku˜ku yku...13

nkhu Zku˜ku Lkt ¯kkuhe nU. MkkÏ kkheyk Àk æu˜u. yk§e ÁkqÁkku fhu. nkhu yut{ fhu Ìku ÀLkuhk Õkyu. æktﬁ keyu Lkt yuf fhe ˜kæLke fkxu. ku¯k§¯kzLkwt hkÕ fhu. y ˝ kkÏMk kkÏMk hnkt kqhkt ⁄kktyu ÌkkÏﬁ ¯kkuheLk Mkkufhkt Lkn™ ⁄kkÌkkt. Ìku Zku˜ku nU. {Lk{k r Mkkh fhu, Ìku fk¯k kÏÕeyku Ákkuh {qMkeyku yu{ {Lkt ¯kkÏ{Lkkt ˜kufku

ffi. Ìku ÁkkE˜e Ìkku {Lk ÁkeÕe ykÏ˝ e khu. Àefhe-Àefhk yutfi Ìkku f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯ku. Lkt {kfi˜u fwt k§ MkkÏzu. nkLku Àefhe-Àefhk Lk yutfi yut˝ktLk Ìkku f˝wt ækuxwt ˜k¯ku. Ìku ¯kkÏ{Lkkt ˜kuf {U˝kt {khu. kÏÕeykLkwt {wxwt fkuE LkU Õkuyu. Ìku {khk fUhLkwt Mkehf˜wtfiu LkU ækfi. Ìku y ˝ Zku˜ku nU. MkkÏLkkt fk¯kÀkt ˜æu. Ìku fk¯kÀkt ˜æe ˜æeLk ¯kkÏ{u ¯kkÏ{u {u˜u. ku¯k§ÀuMk{k hkfi Zku˜ku hkÕ fhu. Ìku f˝ktfLke fwt h˝ yutÌkku Õx Lkk§uh kkÏtfÌkkt fhÕku. nkhu y Lkh h¯kz{k fk¯kÀk ¯kkt. Ìku hkfi {khw˝eLk fk¯kÀ fu {§u ! Vuh e Vuh eLk fk¯kÀ kÏMku. kU˜k Ákku˜ ˜kzr{fik Õ kh. kqX˝ Ákku˜u æU{kLk fnkuh. y ˝ Ìku {wt ku¯k§¯kz{k hkfi Zku˜ku hkÕ fhwt. (6) nkhu yÏ˝u fk¯kÀu Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{. Q¯kÌkk W¯k{˝Lkk Ìkku Õ khk. khÌke kqLk{Lkkt kh˝uÌk. fkuEfLke fwt h˝ yut Ìkku Õx ˜e˜kt Lkk§uh {kuæ˜Õku. ku¯k§¯kz{k hkfi Zku˜ku hkÕ fhu. nkLku Vuh e Vuh eLk {khw˝e fk¯kÀ Õkuyu. k¤˝wt Ìkku ykÏt˝kLk. nkLku kku e{k ÁkeÕkt Ìkku {k Lkt Ákk k. ykÏ˝e u§k {khw˝e nU. VheLk fk¯kÀ ˜æu ht¯k hk §kt{k. Ìku ÀkMke MkkuheykuLk fk¯kÀ yk˜u. fk¯kÀ yk˜eLk fu ef kÌkku Mkku§u. yu Mkkuheyku ! Ìk{u ÕkÕku ht¯khk §u. f˜u{-fMkuhe{k ÕkELk fk¯kÀ yk˜Õku. nk fk¯kÀ yk˜eLk yuÌkhwt fUÕku. {kuxk Ìk˝eykuLkkt {kÏ¯kkt yk kt nU. Ìku Lkk§uh Lkt Mkkuæk {u˜Õku ku¯k§¯kz{k. nkLku k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lk yk˜Õku. Ìku k˝eyku ˜uELk ÕknU ku¯k§¯kz{k. W¯kÌkk W¯k{˝Lkk Õ khk, khÌke kqLk{Lkkt k˝uÌk. Ákk kw

Ákk kw ! (7)

Zku˜kLkLkk§uh{kuf˜uhu{khw˝ehu,Zku˜kÕehuZku˜kÕe...

Lkk§uhktrVhÌkktykﬁkthu{khw˝ehu,Zku˜kÕehuZku˜kÕe...14

Lkk§urhﬁkth{Ìkktykﬁkthu{khw˝ehu,Zku˜kÕehuZku˜kÕe...

Lkk§uhkt k˝eyku˜uELkhu{khw˝ehu,Zku˜kÕehuZku˜kÕe...15

k˝eyku˜ktÁkk{kh¯kuyk kuhu{khw˝ehu,Zku˜kÕeh u Zku˜kÕe...

k˝eyku ku¯k§¯kz{kÕkﬁhu{khw˝ehu,Zku˜kÕehuZku˜kÕe...16 nkLku k˝eyku nU. kqækt-ÌkenktLkku Õe hku Õkﬁ. rVhe rVheLk nkhku ˜u fuyku nU ku¯k§¯kz Lkt fuykt Zku˜kLkkt {U˜kt. nkhu yut˝e fMkuheyu {kh Õk nU. Ìku

¯kkfikuLkk ¯kku k§ nk. nkÏ k§u khÀuMke kÌk. yk ku yuÕU˝ku fU{ nku yk ku ? nkhu yk Mk Ìkku ku¯k§¯kz nU Lkt nkÏ{ku Àuækyu kÀ§{U˜. Ìku Õ{˝e kÏ§u Ìkwt Õk. ykÏ¯k˝u y˜{kfkMk Õhu˜k nU. nkLku nkÏ{e Q ku˜e kkhkuMk kU k§e. {U˜u hk e Lkk¯kh u˜. fkÏtfi fU kLke kÌk Lkn™. ˜e˜e kkÏæLkk Mkw¯kxk Ákku˜u. f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯ku. nkhu yut{ fUÌkk{k k˝eyku Ákku kw˝ nU Õ{˝e kku§u Õkfi. nk hu nkÏ{e kkhkuMk kU k§e Àuækfi. ykÏ¯k˝u Õhu˜k y˜{kfkMk. Lkk¯kh u˜ LkÕhu yk u. Ìku k˝eyku f˜u{fMkuhe{k fu kuf Õkfi. (8)

nkhu f˜u{ fMkuhe{k hkfi Zku˜ku nU. ÕkELk yk⁄k Õkuhe fu kuf Q kku hu. W˝e u§k hkfi Zku˜ku fu kuf {wxu Ákku˜u ! Ìku Ìkwt fu kf Ìk˝eyktLkkt ˜kuf kÕu. fU˝kLkku {kuæ˜u˜ku Ìkwt yk ku. nk Ìku W˝e u§k k˝eyku nU Ìkehuhku hELk fu kuf kÌk Mkku§u. nkÏ k§ku ækt{Àku {khe kÌk. nk Ìku Lkh h¯kz{knku {w yk wt. À˜MkU hkÕkyu {kuf˜u˜ku {wt yk wt. nkLku {khw˝e fwt h˝Lkkt Lkk§uh ˜uELk {wt yk ku nwt. Ìku nkÏ k§ku hkÕk {khe kÌk. W¯kÌkk W¯k{˝Lkk Õ khk. khÌke kqLk{Lkkt kh˝uÌk. Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{. nkhu Zku˜ku nU. yuÌkhwt fUÌkkt{k Ìkku hkÕw ⁄kku. fkÏ{Àkh-fkuXkhe. LkUMkwt Õkuyu. fUh Õk kLke xU{ku ⁄kuE. nkÏrÕfik u§k ⁄kuE. (9)

2. ¯kkuhehkÏ˝e

ÀLkhk ¯kk zk k zwt¯khu. nqh˜k ¯kk nku Lk {k§eyu. nk Lku yk§eyu yk§eyu Àe k ˜k¯ku. fkÏ{Àkh-fkuXkheLk kux Mkhe Õkfi. Ìku y ˝ {kuht¯ke Zku˜eyu nehæe kÏMku. nkLku y fkuXkhU˝Lk y fkuXkhe Zkur˜fiu fu ktf kkuZu. Ìku næktÀ:æktLke kÌkku fhu. nk Ìku fkuXkhe hELk fu ef kÌk fhu ! nkÏ k§u fkuXkhu˝ {khe kÌk. Ìku yk k˝u hkfi Zku˜ku hkÕk nU. Ìku fUh{k ÁkkE˜e nU Ìku yut˝k kU¯k Õkuyk Zku˜k-{khw˝e115

116 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yu Ìkku Àu ku§Lkk ⁄kkt k. nkLku nkÌkku§ku krÕfik ¯kyktLke kUz. yuLkwt kux ÕkuÙ yut Ìkku fuh˜Lkk fktÁk Õu wt. fkÏtfi fU kLke kÌk Lkn™ ! nkhu yut˝eLke Mkk⁄ke yu Ìkku ykÁkwLkk ºkÕ. nkhu yut˝eLkk nk⁄k h˜kLke h kE. yut˝eLkk ÀkÏÌk yuhk yuÌkku Àkh{Lkk ÁkeÕ Õu k. ykuX Ìkku ¯kw˜kÁkLkkt Vq˜. Lkkf Àe kLke nku¯k. nkLku ykÏ˝eLke ykÏtæ º{hkLke kkÏtæ. ˜U˜kh ÕkuÙ yu Ìkku kqLk{Lkk MkkÏtÀkuh Õu wt. nkLku {k⁄kwt ˜e˜hk Lkk§uh Õu wt. yku§eLke Õk§ Õu e hkÏ˝e nU. W˜k§e Mkh¯ku Õkyu. MkkÏt ke kufik§ Õkfi. kwhw k ÀuMkLkk k Lk kÕu. kk¯ke kk¯ke xwfhk ⁄kkyu. nkLku h{Õ{ X˝kf, h{Õ{ Ák˝kf yu e ÁkkE˜e nU. Ìkkufi ÁkeÕe Ákkfi˜e yuhu. (10) yÕh Õh hkÌk fkxu. ke§eyk kh¯kkMk ⁄kk. nk hu y ˝ yut˝e u§k fkuXkhU˝ nU. ˜xfÌkkt Ákuhkt {k⁄ku {u˜u. nkLku MkhÕk k kkÏ˝e fu ef yk ! nkhu y ˝ ¯kkuhehkÏ˝e nU ÌkktÁkk keÌkku§Lkkt Ákuh˜kt ˜uyu. Lk MkhÕk k kkÏ˝e yk u. Ìku y ˝ nkhe k ktLk {k⁄ku fu e ku§e ⁄kyu. nhæe nhæe fu e kÌkkt fhu. (11)

nwtnuhfe kÌkktMkku§uhu¯kkuheÙ...

nwtnkÏk§ku¯kkuhe kÌkkthu¯kkuheÙ...17

nwtÁkeÕefurLkﬁknkuÕu hu¯kkuheÙ...

nwt¯kkuhe kÌkktMkku§uhu¯kkuheÙ...18

nwt{LkÌkkuæÁkhLkn™huÁkkEykuÙ...

fkÏ{Àkh fkuXkheLk ÁkkE˜e kÌkkt Mkku§u hu kkhe ht¯kuhku... 19

nkÏk§ku fu ¯kkuhe {khe kÌkkt hu ht¯khku... MkkÏLkku Zku˜k MkkÏLke frLkﬁk fhU hu nkukkhe ht¯khku...20

{h kLkktyZw˝kt{k⁄ku{u˜huht¯khku...

kuMk˝ÌkktÁkkLkktÁkuhw˜kt{k⁄ku{u˜hunkukkheht¯khku...21

æurhﬁkt æurhﬁkt Ìkku ¯kkuhe yk u hu nkukkhe ht¯khku... henktLke khu˜e yk ˝k ˜k¯ke hu nkukkhe ht¯khku..22

{kÏ˝uæeykt Mkkuækt{k ykuhkt ykﬁkt hu nkukkhe ht¯khku... h§e hu ykÏ¯k˝kt{k ykuhkt ykﬁkt hu nkukkhe ht¯khku...23 yk kuZku˜kÁkuhw˜ktWÌkhk kuhunkukkheht¯khku...

LkfhVkuhwth§eykÏ¯k˝eyuhuht¯khku..24

Zku˜k-{khw˝e117

yu.. henktLke khu˜e Mkku§u kÌkku hu nkukkhe ht¯khku...

Zku˜ku k˝uMkeyuLkuMkktÁkuhw˜kt{u˜uhunkukkhe ht¯khku... 25 nkhu Zku˜ku nU. {Lk{k r Mkkh fhu. ykÕ hkÏ˝e ykÏt{ fU{ nU. Ìku Zku˜ku

nU Ákuhkt ˜ELk k˝Mkeyu fu kuf {u˜u. Ìku ¯kkuhe nU nkhh fhk e fw¯kxku fkZu. nkhu

Zku˜kLk Ákku˜Ìke Lkn™. yu yuzÌke-rVhÌke {ktMkktLk kkxwyku {u˜u. nkhu Zku˜ku {Lk{k r Mkkh {kÏzu. nkhu ¯kkuhe ÌkktÁkkLke Ìkk ˝eyku ˜uELk kkÏ˝e fu kt QLkkt {u˜u. nkhu y ˝ Õe˜˝ Vwtzeyu kkÏ˝e {u˜u. nkhu y ˝ Zku˜ku nU ykzk yku§ x k§u. Õe˜ k fu kuf Ákunu. Ìku ¯kkuhe hkuÌke ÕkyuLk kÏnku fhu.. (12) nwt kÏnkufhuLk kÌkkuMkku§huht¯khku...

nwt¯kkuhefUhLkkykÀ{eLk kÌkkuMkku§huht¯khku...26

nwtnkÏk§ÕufUhLkkykÀ{ehu kÌkkuhuht¯khku...

nwtnkMkwtykÀ{eÁkeÕefrLkﬁknkuÕuhuht¯khku...27 hkuÌke ÕkyuLk nkhku ˜uyu hu ht¯khku...

nwt{khwt keyrhﬁwtLkUÁk§wt kUhwthuht¯khku...28

nwtyuÌk˝ÁkeÕefrLkfiknkuÕuhuht¯khku... nwtyk⁄kuLkk kuMkr˝fiknufinkÏ{§uhkhuht¯khku...29 yuÌk˝ Ìk{u ÁkeÕe frLkfik nkuÕku hu nkukkhe ht¯khku nwt¯kkuhehkuÌkeÕkyuLk kÌkktMkku§hunkukkheht¯khku...30

nwtZku˜kuÕe˜ÌkkuÕe˜ÌkkuhuQkkuhuﬁkuhunkukkhe ht¯khku... nwtQkkuhELk kÌkktMkku§uhuht¯khku...31

nwtnkÏk§fUhkÏ˝e{khe kÌkkunUnkukkheht¯kuhku... nwtMkku§wtÀ˜hkt k§ehu kÌkkuhuht¯kuhku...32

nwtfkÏrLkﬁk{kÏzeLkÌkwtÌkkunkÏk§uhunkukkhe ht¯kuhku... nwtÌkehkuÌkehkuhuÕe hkuhkæuhuht¯khku...33 nwtMkku§wthkÏ˝e{khkÀ˜Lke kÌkkuhunkukkheht¯kuhku.. nwtykkwtÕkEyuykxktLkÁkuÕkhkthuht¯khku...34 nwtnkuLkeh˜kLkeykxuykkwtÕkEyuhunkukkheht¯kuhku... nwty{uhMkqhe˜ku⁄kkhfhk eyuhuht¯khku...35

118 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nwthkÏ˝enkWMkkuLkkLkkuMkqhkufhk eyuhunkukkhe ht¯kuhku...

nwtn k˜kæuLkkunkh kuhk kuhuht¯khku...36

nwtÌkehkuÌkehkuhuÕe hkuhkæuhunkukkheht¯kuhku...

nwtykk˝uÀefhe-ÀefhkÌkkuLkn™ykykr˜ﬁkhuht¯kuhku...37

nwtyuÌk˝hkÏ˝eÁkeÕefrLkﬁknkuÕkthunkukkheht¯kuhku

ntwMkUhkufUhuhuLku¯kheLkkt˜kufhUht¯kuhku...38

nwtykk˝wt˜kÕe{heyuhu{kuxkLkkt{kÏLk ehunkukkhe ht¯kuhku... nwt kÌku kÌkuhu¯kkuheLkheÕ uhuht¯kuhku..39

nwt kuMk˝ ykÏt¯k˝eyu hkukk eyu ykÏtÁkk-ykÏtÁk˜e hu

nwtykÏtÁku˜eyktLkeMkkÏE˜uZku˜eykZk§nwthuht¯kuhku...40

nwt kuMk˝xkxkxkxk iEhk kÕuhunkukkheht¯kuhku...41 nkhu Zku˜ku nU Ìku k˜uLke kÌkku{k ¯kkuheLk heÕ u, nkÙ nkuLkkLkku Mkqhku kuhk wt. nkLku n k ˜kæLkku nkh kuhk wt. yu hkÏ˝e ! Ìkwt ÁkeÕu {kt, ÌkLkt {wt LkU fkxe {u˜wt. n⁄kku§e{k Õk§ku nkMk nkMk ku. æknwt, kenwtLku {kﬁk {kÏznwt. nkhu fhnwt ku¯k§¯kzLkwt hkÕ. Ìku kÏrÕykLkku f˝ku ÀkuMk nU, MkUhku fhu Lk¯kheLkkt ˜kuf. ˜kÕe {he. yu. {kuxktLkkt {kÏLk e. nkLku ÁkeÕe Ákkﬁ˜e ykt˝eyu Lkt Àefhe-Àefhk ⁄kknU Ìku Mkkxe-ÁkkunkheLk {kuxk fhnwt. yk§e ÁkqÁkku fhÌkkt ÀLk ÕknU. ÌkLkt {wt fkxe LkU {U˜wt... (13)

W˝e u§k W¯k{˝Lkku ÀLk yk ku Ìku Zku˜ku ¯kkÏ{{kt Õ˝ rVhu. nkhu rVhe rVheLk fkfkt- kkEyktLk kÌk fhu. Ìku W¯kÌkk W¯k{˝Lkk Õ khk. khÌke kqLku{Lke ÕkÏtLk ˜uELk Õknwt nk. ¯keÌkkheyku ¯keÌkku ¯kkfiu. kh k¯ku Mkkt¯ke Zku˜. nku§{kt nku§{kt kÕkt kÕu nU. Xk˜e X{fk fhu. efikt˝e uÀ kÏMkU. Ìkqhufikt-{qhufikt kÕU nU. kkÌkuhku-LkkMkU˝ku æu˜ fhU nU. Zku˜e nku§k LkkÏæU nU. Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzU nU. nkhu y ˝ fkfku Lkt kkE Ìk{u ykxu-ÁkÕkhu ÕkÕku. Ìku fÀkuE Ákku˜k e ˜k Õku. Ìku ˜k˜e ˜kVe LkkUÌk e nU. ÌkeæktLk Ìk{Ìk{eykt. nkh khÌkk kUzk Ìku LkUækfi. yu LkkÌkÁkkhwt fw˝ fU r k kqtzku ! (14) nwtÌkuW¯kÌkkW¯k{˝kÕ khkVhu,XkfkuhZku˜kÕe... nwtfkfktLk kkEyktLkMkk §Vhu,XkfkuhZku˜kÕe...42

nwt˜¯kLkeyktLkk kuheykMkk §rVhu,XkfkuhZku˜kÕe...

nwtÁkkEyktLkVqEyktLkMkk §rVhu,XkfkuhZku˜kÕe...43 nwt˜¯kuLkeyktLkk kuheykMkk §rVhu,XkfkuhZku˜kÕe... nwt{kt{ktLkÀuMkkt{kMkk §rVhu,XkfkuhZku˜kÕe... 44 nwt{kÏzu hkLke u§kÌk{uyk Õku,XkfkuhZku˜kÕe...

nwt kh u kÕuhuMkkt¯keZku˜hu,XkfkuhZku˜kÕe...45 nwtnku§{ktnku§{kthu kÕkt kÕu,XkfkuhZku˜kÕe... nwt¯keÌkkheykuÁkkEykuÌkku¯keÌkkt¯kkﬁu,Xkfkuh Zku˜kÕe...46

nwt ku¯k§¯kz{kr k{kÏzkuhu,XkfkuhZku˜kÕe... nwthkﬁZku˜kuÕ khktÁkuXkuhu,XkfkuhZku˜kÕe...47

nwt˜¯kurLkfiktLkk kurhfikZku˜ kÕu,XkfkuhZku˜kÕe... nwtÕ khkLkÁkuXkuhu,XkfkuhZku˜kÕe...48 nwt kkÏ˝eWLkkt{u˜uhu,XkfkuhZku˜kÕe... nwtÌkktÁkkLkeÌkk ˝ehuÌkk ˝e,XkfkuhZku˜kÕe...49 nwtÌkktÁkkLkeÌkk ˝eykthu,XkfkuhZku˜kÕe... nwtLkk u˝fwtzeyu{u˜uhu,XkfkuhZku˜kÕe...50 nwtZku˜kLkfkfeykuÕe˜khuhu,XkfkuhZku˜kÕe... nwtÕe˜eLkQkkuykufikuhu,XkfkuhZku˜kÕe...51 nwtyut˝kLkÁkkÏtÌk{kQMkkufuhUhu,XkfkuhZku˜kÕe... nwtZku˜kLk¯kkuÌkhuÕktÁkUnkhuhu,XkfkuhZku˜kÕe...52 nwtZku˜kLkfkfeyku¯keÌkkt¯kk uhuXkfkuhZku˜kÕe... nwt¯keÌkkheyku¯keÌkkt¯kk uhuXkfkuhZku˜kÕe...53 nwtZku˜kLk{kh˜e¯keÌkkt¯kk uhu,XkfkuhZku˜kÕe...54 nkhu kh kÕu Mkkt¯ke Zku˜. ku¯k§ ÀuMk{k hkE Õk˜ku Qzu. nkhu keXe Mkhu keXe QÌkhu. nkLku fkÏfi fU kLke kÌk Lkn™. hkE Zku˜kLk frhfik§kt ˜¯kLk E Õkfi. Ìku LkkMku˝ku- kkÌkuhku fqÀ fhu. nk W{˜e Õq{˜e Mkkuheyku nU. ¯keÌkktLkk Xkuh Qzu. nkLku W˜k§e Mkh¯ku Õkfi. MkkU ke kufik§u Õkfi. Ìku hkÌk khu Lk r k h{˝k

120 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Õkﬁu. Ìku Mkkuheyku {kh˜eLk fu ef kÌk Mkku§u...! (15)

hkﬁZku˜kuÕ khktÁkuXku,{Lk{khku˜eÕk kÀu.. nku§{ktnku§{kt kÕkt kÕu,{Lk{khku˜eÕk kÀu...55

ku¯k§¯kz{kr k{kÏzku, {Lk{khku˜e Õk kÀu... r k{kyufLkfxkuykuﬁku,{Lk{khku˜eÕk kÀu...56

nhæenhæeyktLkufq{huÕkEyu,{Lk{khku˜eÕk kÀu... nku§uEykun˝¯kkh{kÏzwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu...57

fUhktLk kh{kt˝Vurxﬁwt kuhwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu... Ákkykt kh{kt˝fkÏMkwyku kuhwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu...58 nwt¯k§k kh{kt˝ khﬁwt kuhwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu...

Lkkf kh{kt˝LkU⁄khe kuhwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu... 59 nwt¯kk˜kt kh{kt˝Vq˜he kuhwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu... nwtMkkukÌkkuMkkukÌkkun˝¯kkh kuhwt,{Lk{khku˜e Õk k Àu...60 nwtykÏtMkktykÏtMkktnk§whkt kuhwt,{Lk{khku˜eÕk k Àu... nwt k§u{kuÌkenkhwt,{Lk{khku˜eÕk kÀu...61 nkhu.. Mkkurhfiku nU. nhæeykuLku ¯kq{hu h{˝k Õkyu. y¯k˜k k˜k y¯k§ kÌk fhu. kkMk˜k k˜k nwtfkhk Àuy. fkÏfi fU kLke kÌk Lkn™. Ìku Mkkurhfiku nU. h{Õ{ Ák˝kf.. h{Õ{ X˝kf. W˜k§e Mkh¯ku Õyu. MkkÏ ke kUfik§ Õyu. kwh k ÀuMkLkk k Lk kÕu. Ìku kk¯ke kk¯keLk xwfhk ⁄kkyu. nkhu ku¯k§¯kz{k hkE Õk˜ku Qzu. keXe Mkhu keXe QÌkhu. ÕkuxeyktLkk feLke yku§e Mkhu. nkLku y u˝ k¤˝ kLke xu{ yk e.. Ìku hkE Zku˜kLke Õ nkLku fkuhk n˝¯kkhk nU. nkhu Qxu Õq˜ LkkÏæk nU. yk⁄keyu yÁkkheyku {kÏze nU. nkhu ˜kæ ˜kæ Yr kfiktLkk Õq˜ kuhk k nU. Ìku nkW nkuLkkLkku n˝¯kkh {kÏzku nU. {kuxk Ìk˝eyktLke {kuxe kÌk. fkÏtfi fU kLke kÌk Lkn™. nkuLku ¯kq¯k§k, Y ku WÕ§k. nkLku y u˝ Zku˜kLke ÕkÏLkku fu ef Õkyu. fkfeyku kkÁkeykuLku fq{hu, ÁkkEyku VqEyktLku fq{hu. ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu. {¯khu Ákk§ k˝e Õ{u. (16)

fkfeyku kkÁkeyku ¯keÌk ¯kyu... nwtfunk kkELkuMkku¯k˜uhkÌkwt{kurhﬁwtx§fuhu...62

Mkku¯k˜unUfu k¯k˜uhkÌkwt{kurhhwtx§fuhu... nwtfune uWLkuMkqh˜uhkÌkwt{kurhhwtx§fuhu..63 nwt{khw uWLkuMkqh˜uhkÌkwt{kurhhwtx§fuhu... nwtfune uWLkuMkqh˜uhkÌkwt{kurhhwtx§fuhu...64

Mkqh˜unUfuMkeh˜uhkÌkwt{kurhhwtx§fuhu... nwt{khw uWLkuMkqh˜uhkÌkwt{kurhhwtx§fuhu...65 nhæeyktLkufq{huÕkEyu,hkÌkwt{kurhhwtx§fuhu... nwtÌkwtÀ§eÌkwtÀ§ehuÌkkuQzu,hkÌkwt{kurhhwtx§fuhu...66

ÕkÕkuhuLk¯kheLkkt˜kufku,hkÌkwt{kurhhwtx§fuhu...67 nkhu y u˝ Zku˜kLke ÕkÏLkku Õkyu. nku§{kt nku§{kt kÕkt k¯kU. Ìku f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯kU. nkhu fkuhe˜kt h k§ fhu. Lku Qx h ku§ fhu. khk khk ÕkÏLkku yk u. nkhu y Lkh h¯kz{k ˜¯kÌke ˜¯kÌke ÕkÏLkku yk u. Ìku nqhktLk nqh ku˝ MkhU. Ìkqhufikt {qhufikt kÕu. LkkMkU˝ku- kkÌkuhku fqÀ fhu. Zku˜e nku§k LkkÏæu. Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzu. nkLku Lkh h¯kz{k fu ef ÕkÏLkku yk u. (17)

nwtÕkÏLkkuykuheyk ehu,ÕkÏLkkuykuheyk ehu... yku...

nwtÕkÏLkkuykuheyk ehu,Zku˜kÕenku...yku...68

nwt k¯k- kheyu yk e hu, k¯k- kheyu yk e hu Zku˜k... nwtyk⁄kehkÁkkÏtÌkk kuhu,yk⁄kehkÁkkÏtÌkk kuhu Zku˜k yku...69

nwt h˜u kek§u ÁkkÏÌkk ku hu, kek§u ÁkkÏÌkk ku hu Zku˜kyku... nwtfkuhe˜kÁkkÏÌkk kuhu,fkuhe˜kÁkkÏÌkk kuhuZku˜kyku...70 nwtyut˝eMkkÏtkk k§eMkkﬁkhu,MkkﬁkhuZku˜kyku... nwtüxuhktÁkunkhkthu,ÁkuutnkhkthuZku˜kyku...71

nwtÕU˝eÕU˝ehuÌk{khu,huÌk{khu,Zku˜kyku... nwt k¯k kheyuÁkuXkthu,ÁkuXkthu,Zku˜kyku...72

nwt kheykt{kMkq¯kxeykÁkku˜uhu,Ákku˜uhu,Zku˜k yku... nwtÁkuXkuh¯keÌkku¯kk uhu,¯kk uhu,Zku˜kyku... 73

nknheyu Õknku Ìkku Zku˜k, nk§k nU XU¯kkhk, fkÏLkktLkkÕ¯k{kuÌkeZku˜k, kku§ eLkyhe˜unUhu...74

122 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nknheyuÕknkuÌkkuZku˜k,nknwnUXU¯kkhe, ¯k§kLkkuxqkeykuZku˜k, kku§ eLkyhe˜unUhu...75

nknheyu Õknku Ìkku Zku˜k, Mkkuheyku nU XU¯kkhe, kU¯kktLke{kuÕheykuZku˜k, kku§ eLkyhe˜unUhu...76

nkhu y u˝ fkfeyku kkÁkeyku Àw:æ Àuyu... yu ÀkÀk ! nknheyu Õknku Ìkku ÌkLkt fk˜kt {UÌk kenkhnU, yut˝e kkrXfiktLkku ÀkY kenkhnU.. nkLku ¯kqzku fhnU Ìku fkÏLkktLkkt Õ¯k{kuÌke yhe ˜unU.. nkhu ¯k§kLkku xq keyku yhe ˜unU... nkW nkuLkkLkku nkh ˜unU. Ìku ⁄kkh nk§k X¯kkhk nU. Ìku ÀkY yk˜u Ìkk Ìkwt {kt keÕu. nkLku kut¯kktLke {kuÕheyku yhe ˜unU. ⁄kkh nk§eyku XU¯kkhe nU. Ìku ˜kÕe {hnwt {kuxktLkkt {kÏLk e. ku¯k§ ÀuMkLkku ykÁkY ÕknU. Ìku fkuELke kÌk Ìkwt {kÏLkÕu {kt. nkhu Lkh h¯kzLkk ykÕqr{fikt ækÕqr{fikt nU. Ìku y u˝ Ìku ÕkÏLk eykt nkh yk u. nkLku y u˝ Q kk hELk kÌkkt Mkku§u. Ìku nkÏ k§ku kEyku kÌk. Lk e æeMkheyu yutzkt. W˝e u§k ÕkÏLk eykt nkhu yk u. Ìku ˜e˜wt Lkk§uh ˜uyku. Ìku kkÏMk Õ˝k yutzkt. Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{. W˝e u§k ÕkÏLk eyk ˜e˜wt Lkk§uh ˜uyu. kkÏMk Õ˝u Ìkuykhe fhe nkLku nkh æeMkheyu fu kf Õkyut ! (18)

uzku u kEykﬁkuhunku,{khkuMkkuÀku...

nwt˜kzkLkfkfkuykﬁkuhunku,{khkuMkkuÀku...77

nwtMkkuheyku¯kkt˝kt¯kk uhunku,{khkuMkkuÀku...

ÌkkÏﬁ nwtLkkMkÌkuyk huhunku,{khkuMkkuÀku...78

LkkMkUfuLkULkkMkUhunku,{khkuMkkuÀku... ¯kkuzu¯kkuzk˜k¯kuhunku,{khkuMkkuÀku...79

nkhæeMkheyu ykfiku hu nku, {khku MkkuÀku...80 nkhu y ˝ nkhæeMkheyu LkkMkeLk nkLku fu kf Õkyu... nkhu y ˝ ÕkÏLk{k yk k nU. W˝e u§ hkE Zku˜kLk n˝¯kkh {kÏzu... Zku˜kLkk fkfk kkE nU Ìku nku§{kt nku§{kt kÕkt kÕu. ¯keÌkkheyku ÁkkEyku ¯keÌkkt ¯kktyu. yuf kkæu ku¯k§¯kzLke Mkkuheyku nU. yuf kkæu Lkh h¯kzLke Mkkuheyku nU. nkÏ{e nkÏ{e Ìkzkfk ˜uyu. k rhfiktLkkt Lkk§kt Ìkqxu. yk kLke eÕ§eyku, yku§eLke Õk§ Õu e nU. ¯keÌkktLkk Xkuh Qzu. Zku˜ku k¤˝k kLke Ìkuykhe fhu. nkLku LkkMku˝ku kkÌkuhku æu˜ fhu. Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzu. Ìkqhufikt-{qhufikt kÕu. y u˝ Zku˜ku k¤˝ k Õyu. nkLku

Zku˜k-{khw˝e123

Mkku kÌkku n˝¯kkh {kÏzu. Zku˜kLkk fkfk kkE nU, Zku˜kLk k¤˝ kLke Ìkiﬁkhe fhu. (19)

kuh ˜kzk k¯k˜ku, kuh˝ k ÕkEyu...(2) kuh ˜kzk {kuÕhe, kuh˝ k ÕkEyu...(2)81

ÁkkÏÌk hu ˜kzk kk¯khe, kuh˝ k ÕkEyu...(2) kuhhu˜kzkxqtkeyku, kuh˝ kÕkEyu...(2)82

fkÏLkktLkk Õu¯k{kuÌke, kuh˝ k ÕkEyu...(2) {kuÕkuheykuLku {Mkfu, kuh˝ k ÕkEyu...(2)83

nwtMkkuheykuLkfq{hu, kuh˝ kÕkEyu...(2) nwt kÏfÌkqhuﬁkt kÕu, kuh˝ kÕkEyu...(2)84

nwtnkÏh{kt kÕkt kÕu, kuh˝ kÕkEyu...(2)

Mkkuheyku ¯keÌkkt ¯kkyu, kuh˝ k ÕkEyu...(2)85

nkhu y u˝ Lkh h¯kzLkk ykÕqr{fikt ækÕqr{fikt nU Ìku nqh˜e kÏn§eykuLkkt Ìkkuh˝ k§u. nkLku fkMkk nqÌkhLkk Àkuhk ÁkkÏtÌku. ykÏtÁkkLkkt kkÏLkkt ÁkkÏtÌku.. nkhu h kfiku, nkÏtÁku˜wt ˜k u. ˜qx Ákk§eyu ˜k u. ˜e˜wt Lkk§uh ˜k nU. Mkku Lke ⁄kk§eyku{k Àe k, ⁄kk§eyku{kt ffw {u˜u. MkkuækLku ffw ⁄kk§eyku{k {u˜u. ku¯k§¯kzLkku hkfi Zku˜ku nU. fkuhu Mkhku ⁄kfku nU. Ìku y ˝ fkuhk W kh hELk fu kuf Ìkkuh˝ MkÁku. nkhu Ìkh rhfikt Ìkkuh˝ Zku˜ku MkÁku. Ìkkuh˝ yuX§ Lkk§uh Vqxu. kt˝ku Ìkhkfk ˜uyu. Ìkkuh˝Lkkt ¯keÌkku ¯kyu. (20)

Ìkkuh˝WkhÌkqÁk˜e,Ìkuhkfk{khu...(2) ˜kzÌkkheÁkuLke{khenkÏfhu,Ìkuhkfk{khu...(2)86

Ìkkuh˝WkhÌkqÁk˜e,Ìkuhkfk{khu...(2) ˜kzkÌkkhe kkÁke{khenkÏfhu,Ìkuhkfk{khu...(2)87

nkhu y u˝ Zku˜ku Ìkkuh˝ MkÁkeLk Q kku nU... nU Lku y u˝ Mk he{k kun kLke Ìkuykhe fhu. nkhu kt˝ku ¯kkyu. Ìku MkkÏ{§k Ìk§k Lkkt nU¯kkuhkt. nkhu y u˝ {kÏz k yuX˝ nu¯kkuhkt LkkÏæu. yÌkhktLkk k kfk Qzu. fuMkh-fMÌkwheLkk Ìkkuhk khu. Zku˜ku nU Mk he Vuhk rVhu. nkLku Zku˜ku Lkt hkE {khw˝e nU Ìku ˜kzku Lkt ˜kze Mk he rVhu. Zku˜ku ÌkU˝ yktxk Mk he rVhku. nkLku Mkkh{u yktxu hkE {khw˝e fu ef y¯k§ ⁄kkyu ! Ìku kkÏMk{ku Vuhku kqhku fhku. nkLku y u˝ ˜kzku Lkt ˜kzeLk fu ktf Ákunkhu. k˝eyku ÁkkÏt kw˝ nU Ìku Mk heLkkt ÀkÏ{ Ákku˜u. nkLku y u˝ yk⁄k fUh˝kt

124 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fhk u. Ìku Zku˜ku nU. k¤˝e- kkt⁄keLk Ákkhku LkUnhu. Ìku k¯k kheyu Zku˜ku yk ku. kt˝ku ¯keÌk ¯kktyu. (21) hkufeykuhuhkufeyku,Õ{kELkk§uhæk khkufeyu... hkufeykuhuhkufeyku,Õ{kELkk§uhæk khkufeyku...88 ykt{ÕkykuÌkkuÌkkÏ˜heyÁkkf,ykt{ÕkykuÌkkuzkuE˜eyÁkkf89 hkufeykuhuhkufeyku,Õ{kELkk§uhæk khkufeyku...90 ykhehuykhe,¯kkÏ{LkufkuhunU˜e...ykhehuykhe,¯kkÏ{LkufkuhunU˜e...91 yhkk k k§kyhkuE¯kuEyku,yk Lku u kt˝{u§fUheyu... ˜kzkLkÁkuLkeyhkuE¯kuEyku,yk Lku u kt˝{u§fUheyu...92 ºqnhkuÁkkufh{kheLk,yk Lku u kt˝{u§fheyu...93

nkÏr{fiktnk⁄ku¯kuEhu,Ykk§e˜kze...nkÏr{fiktnk⁄ku¯kuEhu,Ykk§e˜kze...94 nkÏr{fiktLkkunk⁄kfheykuYkk§e˜kze... fu§ÁkkuMkkuheLkÕkyuhu,Ykk§e˜kze...95 fu§ÁkkuMkuÌkuyk nUhu,Ykk§e˜kze...nknuheyku khÀuMkhu,Ykk§e˜kze...96 kh˝e kkt⁄keLkykfikhu, kh˝e kkt⁄keLkykfikhu... nwt kh˝e kkt⁄keLkykfikuhuZku˜ku...97 nwthkuxk-hkux˜eækÌkehu,hkuxk-hkux˜e kÏxehu... nwthkÏzeLkfwzeLkÕr{fikthuZku˜k...98 nwtyuÌk˝ k¯k- kheyuykfikthu, k¯k- kheyuykfikthu... nwtÀLkhkzk uzwt¯khu,ÀLkhkzk uzwt¯khu...yku...99 nwt¯kkEyu kMkhwt{e§kthu,Zku˜k...yku... nwtyMÌkheyuÁkk§{u˜kthu,yMkÌkheyuÁkk§{u˜kthu..100 nwtnkÏÕeyk æÌkykufikthu,Zku˜kyku... nwt k¯k kheyunqÌkkthu, k¯k kheyunqÌkkthu... yu...101 ÌkuÕkÏLkkt kheyunqÌkehu,Zku˜kyku... nwtfwfhfiuhkuhMkkÏzhu,fwfheyuhkuhMkkÏzhu...102

Zku˜k-{khw˝e125

fwfrhﬁuhkuhMkkÏzhu,Zku˜kyku...

ntwÕkhuÕLkkuhÁkku˜uhu,ÕkhuÕLkkuhÁkku˜uhuyu...103 yu ker§ﬁk khkuhykuﬁkhu,Zku˜kyku...

nwtZku˜kufqÀeLkÁkuXku⁄kk uhu,fqÀeLkÁkuXku⁄kk u hu... yku...104 nwtZku˜ku kÌkkuMkku§uhu,Zku˜kyku...

nwtnkhktn{MkuÕk¯kÕkuhu,nkhktn{MkuÕk¯kÕkuhu...105 nwtÌk{uÀkÌkw˝-fw’˜kfhÕkuhu,Zku˜kyku...

nwt Ìk{u Õt¯k§-Õkhe Õk Õku, Õt¯k§-Õkhe Õk Õku...106

nwtQ¯kÌkkunqhÕ kÏÀuhu,Zku˜kyku... nwtykku˝fkuhe˜ktn˝¯kkhÕkuhu,Zku˜kyku...107

Qxehktn˝¯kkhÕkuhu,Qxehktn˝¯kkhÕkuhu,Zku˜kyku... yk⁄kehkt n˝¯kkhÕku hu, yk⁄ke n˝¯kkhÕku Zku˜k yku... 108

yutÁkkheyku{u˜k Õkuhu,yutÁkkheyku{u˜k ÕkuZku˜k yku... nwtÕkÏLkku kkMke §ehu,109

nwt ku¯k§¯kz{kyk uhu, ku¯kz¯kz{kyk uZku˜kyku... nwtÕkÏLkku ku¯k§[z{kyk uhu,Zku˜kyku...110

Ìku y u˝ Vq˜ Mkuhk fkuhk n˝¯kkhk nU... nkW nkuLkkLkk {kÏ§yk fk˜k nU.. nkuLkk-Y kkLkkt k˜kt˝ {kÏzkt nU... nkhu Qx Lk yk⁄ke fu k n˝¯kkhk nU.. nkhu y u˝ k¯k kheykune ÕkÏLkku h ktLke ⁄kkyu... Ìku kh˝e- kkt⁄keLk ÕkÏLkku kkMke §e nU... Zku˜kLke ÕkÏtLkku nU... ˜Mkfhu ˜Mkfhu ÕkÏLkku ku¯k§¯kz nkÏ{e fu e yk nU... nkhu ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu... hkfi {khw˝e Yt¯kkt hk§u... Ìku r kfih {u˜ f˝wt fkXwt khU.. Ìku nknrhfikt khÀuMk... Ìku nknwyku {U˝kt {khnU. Ìku fut{ fheLk {wt ÀLk Lkt hkÌk fkxku... Ìku y u˝ {khw˝e Yt¯kkt hk§u. Ìku fu e ku¯k§¯kz nkÏ{e yk u. nkhu khk ÕkÏLk yk u... ˜Mkfhu ˜Mkfhu ÕkÏLk yk u... fkÏfi fU kLke kÌk Lkn™. Ìku ÕkÏtLkku yk e ku¯k§¯kz{k. Ìke˜ Ìke˜ yuÌkhku hkfi Zku˜ku ! nk Õu yuÌkhkt hkE {khw˝e ! kh˝eLku fu kt ku¯k§¯kz{k yk kt ! nkhu k¯k- kheyu yk eLk ÕkÏLkku fu e ÁkuXe. (22) nkLku ˜e˜e kkÏtæLkk Mkw¯kxk Ákku˜u. f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯ku. {kfi˜u fq k§ MkkÏzu. Ìku yuÌk˝ ˜e˜kt Lkk§uh {¯kk u. Zku˜ku kh˝eLk fUh yk ku. kh k¯ku Mkkt¯ke

ºe˜ykrÀ kMke:{kiræf¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Zku˜. nkLku Zku˜ Lkt Lk¯kkhkt fu ktf k¯ku ! ku¯k§¯kz{k æÁkh khu. Ìku Y kLk§e ÁktÀqf Mkqxu. nkhu ykxu kÏxu {k§ eyk ¯kkÏ§. nuheyu kÏxu {Mkhwt æktz. Ìku f˝k {ktLkne hkﬁ {khw˝eLk fu e ˜ELk Õkyu kÀ§{U˜. nkhu fkuhku fhku ˜k eLk Vkuhu Ìku kkÏMk

Xefhkt fkxu. kkÏMk ækhk {UXkLkk nkfhk {¯kk u. nkhu {khw˝e nU. Ìku {kuÕheykuLku {Mkfu Xefheyku k¯kk u. kuMk˝ fu e kÀ§{U˜{k yk u. hkÏ˝eLk {ku k MkÁkk u. ˜kt{˝e ¯kku§eyu Mkkn fhk u. nkhu y ˝ fkuXk{k nk⁄k fu kuf f˜k u. (23)

Ìku ÀLkhk ¯kk zk kt zw¯khu. nkÏtÕeyk æÌk ⁄kuE. yk§eyu yk§eyu Àe k ˜k¯ku. fqÌkk Mk keyk, Õkt kk keheyk. Ìku yÕTÕh ÕTÕh hkÌk fkxu. W˝e u§kyu ke§eyk kh¯kkMkk ⁄kk. fwfheyu hku§ MkkÏze. Õkhu Õkhu ÕLk h Ákku˜u. W˝e u§kyu ke§e kkXeLkku ÀLk Ákkhku yk ku. Ìku Zku˜ku nU ÀkÌkw˝-fwh§k fhu. Ìku ÌkktÁkkLke Ìkk ˝eyu kkÏ˝e QLkkt {u˜kt nU. Zku˜ku Õt¯k§-Õkhe Õkyu. nkLku kuMk˝ Õe˜˝ fwtzeyu fu kf Õe˜u. Ìku y u˝ Q¯kÌkku nqhÕ kÏÀu. nkhu Zku˜ku nU Mkku kÌkku Mkku kÌkku n˝¯kkh {kÏzU. nkhu y u˝ ke⁄kk khe ÌkkurÌkﬁwt kuhu. Ìku hkXkuhe kk¯k {k⁄ku {u˜u. ˜§ §, f{h fu ef kehu ! Ìku Lkk¯kV˝e {kuÕhe kuhu. nkhu kÏLkh kqMkku nkxfku ˜uyu. nkLku Ìku f˜u{-fMkuhe Õk kLke Ìkuykhe fhe. ƒh{h QÌkhu kÀ§{U˜. nkhu kÀ§{U˜ kqX˝ {u˜u. yk ku {kÏ˝ufMkkuf{k. {kÏ˝ufMkkuf kqX˝ {u˜u. yk ku ÀkÏZeLku Àh kÕu. nu nqhÕe kku§ kqX˝ {u˜u. nkhu ykxu-ÁkÕkhu fu kuf yk ! Zku˜ku nU y¯k§ kÌk fhu. Ìku f˜u{-fMkuhe{k fu kuf yk u. (24)

nkhu y u˝ ykÕqr{ﬁkt-ækÕqr{ﬁkt nU. nkhu fkÏ{Àkh-fkuXkhe nU. nkhu f˜u{-fMkuheyu hk ˝wt Õfwt. Ìku ¯kh{e ¯kh{e kÌk fhu. nkLku y ˝ nækt ÀæktLke kÌk Mkku§u. (25)

3. {khw˝e hkÏ˝e

Ìku yuÌkhkf{k yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k yk ku. Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku. Ìku y u˝ k˝eyku nU. MkkuLkkLkku xfku, kkÏLk-Ákeh˜kt ÕkÕ{ku W kh fu kuf LkkÏæu. Zku˜ku nU Vuh e Vuh eLk Ákehkt Õkuyu, Ákk kk Ìkk˜e LkU yk e kÌk. Eﬁwt Vkxwt yk§eLkwt. ÀqÌk {kÏ¯ku Mkk§eLkwt. fe kkÏ˝eLkwt {ku˜ ⁄kuE ¯kwt. Zku˜ku Vuh e Vuh eLk Ákehkt Õkuyu. (26)

Vuh e Vuh eLk Ákehkt Õkuyu ht¯khku...

Vuh e Vuh eLk Ákehkt Õkuyu hu nkukkhe ht¯khku... 111

kU˜k Ákku˜u ˜kzr{ﬁk Õ kh ht¯khku...

kqX˝Ákku˜uæu{kLktfnkuhhunkukkheht¯khku... 112

Zku˜k-{khw˝e127

yuÌkhkt ykfhkt hu Ákehkt Ákku˜u hu ht¯khku...

ÀkÌkw˝fhÕuhu ku¯k§¯kz{khunkukkheht¯khku...113

Zku˜kfwh§kufhÕuyutÀhkkh{khuht¯khku...

{§eyu Ákeh˜u Ze˜ LkU fhÕu hu nkukkhe ht¯khku...114

yutÀhkkhnkt hu Ákeh˜kt ykﬁkt hu ht¯khku...

{kuxk Ìk˝eykuLkku ykuzh ykﬁku hu nkukkhe ht¯khku.. 115

Zku˜k f˜{-fMkuhenku QXku ⁄kkyu hu ht¯khku...

Ákkkk Ákkh Ákkh hnktLke Lkkufhe yk e hu nkukkhe ht¯khku... 116

f˜{-fMkuheyku kqX˝ {u˜u ht¯khku...

ykxu Lkt ÁkÕkhu ykuhku ykﬁku hu nkukkhe ht¯khku... 117

{kh¯kktLke Õkuhu Ìkku yk ˝k ˜k¯kku hu ht¯khku...

Mkkuxf˜u kU¯k Lkt hu Zku˜ku yk u hu nkukkhe ht¯khku...118

nwtMkkuxf˜u kU¯kLk˜ktÁkeVk§uhuht¯khku... y¯k˜k k˜k y¯k§ kÌkku fhu hu nkukkhe ht¯khku...119

nwt kkMk˜k k˜kWfkhkÀuyuhuht¯khku...

Zku˜kunqhÕe kku§ku{kykuhkuykﬁkuhuht¯khku...120

nwtnqhÕekku§kuÌku kqX˝{u˜uhunkukkheht¯khku..121

nkLku y ˝ nqhÕe kku§ku kqX˝ {u˜u. Ìku Zku˜ku nU. {kÏ˝ufMkkuf yk ku. {kÏ˝urffikMkkuf kqX˝ {u˜u. nkLku kÀ§{U˜u fu kuf yk u. Ìku Ìkehku hELk fu e kÌk fhu...! nkÏt k§u hkÏ˝e {khe kÌk. f§Mkeyu yk˜Õu xkx kkÏ˝e. kkÏ˝e keLk ne§k nkÏnÌkku fu kuf ⁄kkyu. Ìku hkE {khw˝e nU. hkÕkLk ıfi yu hkÕk ! Ìku ykÏ{ fu{ nku ykÕ. Ìku nÀk ykuÕ Ìk{u Lkn™ Ìku Ìk{khkt ffw hLkkt ze˜ Ìku ÕkÏækt ˜k¯ku. Ìku Ìk{kh {Lk{kt nwt Ìkkhe nU...? fhku Ìk{khk {LkLke kÌk. nkhu ykÕ fkh{u Àe˜ fut{ nkt? Ìku hkfi {khw˝e nU. y¯kk kkMke. rVhLk fu e nkhku ˜uy ! Ìku y ˝ Zku˜ku nU. QÌkhu Lkqhu, Õk§eyu kuxu ⁄kku. {kuxkt WÁkkneykt ˜uyu. Ìkehku hELk fu e kÌk Mkku§u. hkÏ˝e hu hkÏ˝e ! Õ¯k{k yk kt ækuxkt fkÏ{. {kuxk Ìk˝eyktLkkt {kÏ¯kkt yk kt nU. f˜{ fMkuheyu Ákehkt rVhu. Ìku ÀkÌkw˝ fhÕu ku¯k§¯kz{k. fqh§ku fhÕu yutÀhk kh{k. Ìku yutÀhk khLke Mkkfhe yk e. Ákkh nhkt ⁄kknu. Ìkuh{u hnu kkMkku yk ku. yu hkÏ˝e

128 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ækÕu- keÕu. fhÕu ku¯k§¯kzLkwt hkÕ. Ìku yk kt ykfhk Ákehkt Ákku˜u. Ìku {kuxk Ìk˝eyktLkku Wfu{ Mkqxku nU. nkhu yuÌkhwt fUÌkk{k hkÏ˝eLk zeÁkfku kuhu. yu Ákk kk ! yk nwt ⁄kuE ¯kwt ? Rﬁwt Vkxwt yk§eLkwt, ÀqÌk {k¯ku Mkk§eLkwt. fe- kkÏ˝eLkwt {ku˜ ⁄kuE ¯kwt. nkLku Õ¯k{k yk ækuxwt Lku fkÏ{. hkÏ˝e Yt¯kkt hk§u. Ákk k˜eyk nwt ⁄kuE ¯kÙ. hkÏ˝e nU kÏ{Ìkk kuhkne khe yut yu{ ⁄kuE ¯kuE. hkuÌke ÕkyuLk Lku fu e kÌk fhu ! yu hkÕk yk e kÌk fU{ne fhku. Ìku Ìk{kt ¯kh {wt LkU hE nfwt... (27)

nwt kÀ§eyu{U˜kt{kYt¯kkthk§uhuht¯khku... QnfeQnfehuYt¯kkthk§uhunkukkheht¯khku...122

nwtykk˝wthkÌku kuh˝eLkfUhykﬁkthuht¯khku... nwthkÌkuhu kuh˝eLkfUhykﬁkthunkukkheht¯khku... 123

nwthkÕkyk e kÌkkthufut{nefUhkthuht¯khku... nwtyu ehu kÌkktÕk kÀuÕkuhunkukkheht¯khku...124

nwtÕkhuÕkhuhuÕku LkÕkyuhuht¯khku... nwtVxfuhuÌkqxufkÏtMk§eLkefkÏtnku hunkukkhe ht¯khku...125 nwt{Mkfu kk¯kuZku˜eykLkktnk˜huht¯khku... nwt kk¯kuZku˜eykLkktnk˜hunkukkheht¯khku...126 nwtfunwrhﬁu˜w¯khu{u˜eLkÕkyuhuht¯khku... nwtLkn™LkutnhehuykÏtækuLkeyk§æU˝enkukkheht¯khku...127 nwtfU˝ktLk ku§k eÌk{uÕkykuhuht¯khku... nwthkÏ˝ehkÌkLke˜uÕuLk˝ÀeLkenkÏhhuht¯khku...128 nwthkÏ˝eÀLkunMkÕuykÏtÁkk-ykÏtÁk˜ehuht¯khku... nwthkÕk{Mk§e˜k¯kuhuLk˝ÀeLkenkÏhhunkukkheht¯khku... 129

fk˜u kUh˝eykfikuZku˜kMkU{Õknku...(2) fk˜u kUh˝eykfikuZku˜kMkU{Õknku...(2)130 LkULkUnheyku§fuÌkhuZku˜kMkU{Õknku...(2) ykkwt keXku˜eLkkt kurhfiktZku˜kMkU{Õknku...(2) 131 funwrhfik§kt˜w¯khktZku˜kMkut{Õknku...(2) Ìku{khwYt¯kkthk§uZku˜kMkU{Õknku...(2)132

Zku˜k-{khw˝e129

ÌkuLkn™Ìkqxkt{uxkt§ktZku˜kMkU{Õknku...(2) nwtÕkhuÕku LkÕkﬁZku˜kMkU{Õknku...(2)133

Zku˜ku kÌkkt Mkku§ Zku˜k MkU{ Õknku...(2) hkE{khw˝eYt¯kkthk§uMkU{Õknku...(2)134 nkhu Zku˜ku kÌk fhu. Ìku ytÀhk khe{k Lkkufhe ÕÙ. neæ{Ìk ÀuELk Zku˜ku fu kuf Õkfiu ! ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu. hkÏ˝e Yt¯kkt hk§u. hkuyu hu kÀr§fikt {U˜. Zku˜ku Ìkku fu ku ÕkÌkku hku. æz ˜ufiu æz {u˜u. nkhu ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu. {¯khu Ákk§ k˝e ÕkÏ{u. fkuhkLk hku§ Ìkeæk ÌkkÕ˝k. Ìkeh-f{kt˝ yk⁄k{k ˜uÌku˜wt nU. nkhu y {kh¯kktLke Õkuhu fu kuf Õkyu. (28)

yutÀhkkh{kykﬁkuhu,yutÀhkkh{kykﬁkuhu...

nwtyutÀhkkh{kykﬁkuhu,Zku˜kyku...135

nwtLkkufhenkÕh⁄kkyuhu,LkkufhenkÕh⁄kkyu... ÌkuLkkufhenkÕh⁄kkyuhu,Zku˜kyku...136

nwtLkkufheMkk˜wykuEhu,LkkufheMkk˜wykuE ÌkuLkkufheMkk˜wykuEhu,Zku˜kyku...137

nwt rVhu Mkh rhﬁkLke kk§U hu, Mkh rhﬁkLke kk§U... kk§u kk§urVhuhu,Zku˜kyku...138

nwt ¯kkuVu˝ k§ku nkxfku hu, ¯kkuVu˝ k§ku nkxfku... nwtnkxfkQz k˜k¯kkhu,Zku˜kyku...139 nwtMkkÏ{ELkk⁄kk uhu,Mkku{ELkk⁄kk u... nwty u˝Zku˜kuÀkuMkÌkefUhuhu,Zku˜kufhuhu... 140 nwtZku˜ku{uMÌkefhuhu,{uMÌkeZku˜kufhuhu... nwtZku˜kuhkÏ˝eyku kq˜eÕk uhu, kq˜eÕk uZku˜k u yku...141 nwtyutÀhkkh{kh uhu,yutÀhkkh{kh u... nwtÁkkhÁkkh hnykufikthu,Ákkh hnykufikthu...142 ÌkuÁkkhÁkkh hnykufikthu,Zku˜kyku... {khw˜æefk¯kÀ{u˜uhu,{khw˜æefk¯kÀ{u˜u...143

130ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nwt˜æefk¯kÀ{u˜hu,Zku˜kyku...

nwthkuÌkeÕkﬁLku˜æuhu,{khwhkuÌkeÕkﬁLku˜æuhu...144

nwtÁkkhÁkkh hnykuﬁkthu, hnÁkkhykuﬁkthu...

nwtykÏtÁkkhkuker¯kﬁkuhu,ÌkwtykÏÁkkhkuker¯kﬁku hu...145

nwtnk¯kkuæk kZku˜kÌkwtyk ÕuhuZku˜kyku...

nwtfuheyku˜ku§k˜ku§hu,fuheyku˜ku§k˜ku§hu... 146

4. {khw˝eLkku nÀunku

nkhu {khw˝e ˜æe ˜æe fk¯kÀkt {u˜u. Ìku ykÏtÁkk-ykÏtÁk˜e hku keLk ¯kk. Ìku fuheyku kkfe nU. fk¯kÀ {§u Ìkku Õx ÀuELk yhku yk Õu. nkhu fk¯kÀkt Õkyu yutÀhk kh{k Ìku fkÏ˝e Zku˜˝Lku fk¯kÀkt {§u. Ìku fk¯kÀkt {§u yuÌkhkt Vkhe LkkÏæu nU. Zku˜kLk kÌk fhÌke Lkn™. Ìku Zku˜kLk ¯kkuX˝ nU. yu Ìkku kÌk fhÌkkt{k Ìkku Zku˜ku ÕkÌkku hunu Ìku {khw˝e fk¯kÀkt ˜æe ˜æeLk ⁄kkfe ¯kuE... Ìku fkÏ˝e Zku˜˝Lku fk¯kÀkt {§u yuÌkhkt Vkhe LkkÏæu. Ìku {khw˝e hkuyu. ku¯k§¯kz{k ykÀ{e kh˝eLk {u˜eLk ¯kku. Ìku fU˝uf {khe LkkÏæk fu nwt ⁄kWt ?. Ìku ˜æwt yuÌkhkt fk¯kÀkt y¯k§ Mk Õkyu. {qyk-{khkLke æÁkh Lkn™ {§Ìke. nhk ˝-ºkÀh ku ykÏtæku{k qhU. kÀ§{U˜{k {khw˝e Õqh˝ fhu. hkuyu, hÌkhu, Õqh˝ {kÏzu. k¯k- kheyu hkuyu fk§e fku ˜ku Ìku yutÀh khLke kxku Xk e Lkn™. fU{Lke ÕkELk kkufkh fhwt. Õ¯k{k yk ækuxwtLk fkÏ{. nkLku kÀ§{U˜{k {khw˝e nU. Ìku ÕuX, ynkze ÀLkhku yk ku. nkLku kqhe kqLk{Lkku ÀLk. (29)

nkhu Mkehf˜e Mkehf˜ku nU. MkkÏ kkLke zk§eyu MkÕku¯k fhu. Ìku {khw˝e Õku ˜k Õkuyu. Õkn hu Ákk kk ! {khk ykÀ{e yktÌk. yk§e ˜wtÁkk fhkuÌk Lku ÀLkhk ÕkuÌk. MkkÏ kheyk Àk æu˜ktÌk. y ˝ fU{ fheLk {Lkhkt k§ kt ? nkhu {khw˝e kÀ§{U˜{k hkuyu, hÌkhu, Õqh˝ {kÏzu. ˜ktÁke LkÕhu Õkuyu Ìku ÕUÕ˝eyk Õkuzkt{k Ákkfhkt V§u. Ìku hkÏ˝eLk ÀuELk nu§k kh nU... (30)

Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{. nkhu ufwx khe ÌkqÕe ¯kuE. nkhu y Ìkkh nU ˜æeyk MkkÏ khk yk⁄k Õk˜u. kku e{k VU Vkxe. ke§eyk khfkMk ⁄kk. nku§{ku kkt˝ Q¯kku. æÌkheyu æktzkt yk⁄k Õk˜kt. yMkÌkheyu nkh n kk§k. ƒh{eyu Mku§eykt {kÏzkt. hkÏ˝e hkuE Ìku yut˝eLke f{kE kkfe. Àw:æeykheLkku yu˜ku k¯k kÏLku nkÏ k§ku. nkhu W˝e u§k k¯k kÏLk nU. fqhÕe-fqhÕkLk Wfut{ fhu. yu fqhÕe-fqhÕk!

Ìk{kh {kÏxe-ÁkEhkLke Õkuhe. MkkÏtÀk-MkqhÕ Õu e Õkuhe. Ìku rVhÌkkt rVhÌkkt ÕkÕku ku¯k§¯kz{k. Ìku hkE Zku˜kLke {khw˝e nU. f˝e Àw:æeykhe nU. Ìku kÀ§{U˜{k Õku ˜k Õku u. Ìku Ìk{ktLk ykuhkÕ fhnU. ⁄kk§eyu Õ{khnU nrhﬁk {w¯k. nkuLkkLke

kxfeyu kkÏ˝e keykhnU. Ìk{ktLk fhnU Ìkh{Lkkt ÁkkÏÌk{kt. {kÏ˝ufeyu Mkkufu WÌkhÕku. yut˝eLke kehku kk¯keLk kkMkkt yk Õku. yu fqhÕkt Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{. (31)

nwt ufwxkhenktfqhÕktyk uhuht¯khku...

yut˝kLk {kÏxe hu ÁkEhkt k§e Õkuhe hu nkukkhe ht¯khku..147

Mkh¯ku k Lku hu yk ˝k ˜k¯kkt hu ht¯khku...

nwtMkh¯kktLke kxuhufqhÕktyk uhunkukkheht¯khku..148

Ákkkhkt kÌkktLkk h{Õkuhk Qz k ˜k¯kk hu ht¯khku... nwt kÌkktLkkh{ÕkuhkQz k˜k¯kkhunkukkheht¯khku..149

Ákkkhkt ku¯k§¯kzLkk {kh¯ku yk kt hu ht¯khku...

Ákkkhkt ku¯k§¯kzLkk {khu¯k yk u hu nkukkhe ht¯khku..150

nwt kÀ§eyu{U˜uÌkuÕku ˜kÕku uhuht¯khku...

{khwhkuÌkeÕkyuLkt kÌkktMkku§hunkukkheht¯khku...151

fqhÕeÀw:æeykheLkkuyu˜kunkÏk§uhuht¯khku... Ìku{ktLkfhwtÌkh{LkktÁkkÏÌk{kthunkukkheht¯khku..152

⁄kk§eyku{ktÕ{khwtyrhﬁk{w¯khuht¯khku... nkuLkkLke kxfeyu kkÏ˝eyk˜wthunkukkheht¯khku..153

{kh Mkkuf{k Ìk{u WÌkhku hu ht¯khku...154

nkhu fqhÕe Lkt fqhÕku nU. fkÏ{§u fkÏ{§u LkUMkkt yk u. Ìku kÌkktLkk h{Õkuhk Qzu. nkhu {kÏ˝fMkkuf{k fu ktf yk eLk khu. Ìku hkE {khw˝e nU. ⁄kk§eyku{k ˜ufi yrhfik {w¯k. nkuLkkLke kxfeyu kkÏ˝e ˜uyu. ƒh{h QÌkhu kÀ§{U˜. nkhu h§eykÏ¯k˝kt{k yk u. h§eykÏ¯k˝kt kqX˝ {u˜u. {kÏ˝fey Mkkufu fu e yk Ìku Q ke hELk fu ef kÌk fhu. nkÏ k§kt fqhÕe-fqhÕk {khe kÌk. Ìk{ktLk fhwt Ìkh{Lkkt ÁkkÏÌk{kt. Ìku Àw:æeykheLkku yu˜ku nkÏ k§ku. Mkku§w À˜ktLke kÌk. ⁄kk§eyku{k ækt nrhfik {w¯k. nkuLkkLke kxfeyu kkÏ˝e keyku. Ìku ne§kt nktnÌkkt ⁄kkt. kh˝ekkt⁄keLk hkÕk {u˜eLk ¯kku nU. Ìku Ákkh hn ⁄kuE ¯kkt. Ìku ˜æe ˜æe fk¯kÀkt {u˜wt. Zku˜k-{khw˝e131

132 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

{qyk-{khkLke æÁkh Lkn™ khÌke. fk¯kÀkt ˜æwt yu y¯k§ Õyu. rVheLk §Ìkku n{kMkkh {§Ìkku Lkn™. Ìku Àw:æeykheLke keh kk¯k e nU. Ìk{ktLk Õk nU yutÀhk kh{k Ìku ÀLku-hkÌku Q¯k Lkn™ yk Ìke. fuyk kkæu yutÀhk khe nU. Ìku {Lk fkÏﬁ nqÕÌkwt Lkn™. nkhu yuÌkhwt fuÌkkt{k fqhÕku nU. Ìkehku hELk fu ku {wxu Ákku˜u. Ìku nkÏ k§u ÁkkE {khe kÌk Ìku fk¯kÀ ˜uELk nwt fheLk ÕÙ. Qz kLke kkÏtæku. nkLku Ákun kLkk {khk kkÏ¯k. æk kLke nU MkkÏMk Ìku fk¯kÀ {wt fU{ fhe ˜uELk ÕÙ ? Ìkwt nU {khk Ìkh{Lke ÁkuLk. Ìku Ìkkhe kehku {wt kk¯kku. {qyk-{khkLke æÁkUh ˜uELk kkMkku yk ku. (32) fqhÕku˜ktÁkeÕ{˝e kkÏæÌkkuy¯kefhUhuht¯khku... nwt˜ktÁkefhuLkt kÌkktMkku§hunkukkheht¯khku...155 nwt kkÏtæLke kkMkhykæh˜æhunkukkheht¯khku... {khwÀkuxLku˜uæ˝yk⁄kktÕk˜huht¯khku...156 Ákkkhe hkuÌke hkuÌke Ìkku ykæh ˜æu hu ht¯khku... kuh˝eLku{u˜eLkuÌkwtr¯kﬁkuhunkukkheht¯khku...157

Zku˜k k¯kkt{k Ákku˜u fk§e fku ˜ hu ht¯khku... fku ˜ Ákku˜uLk uhk¯k yk u hu nkukkhe ht¯khku...158

nwt{khku{LkhkuÌkqxeLkuykÏtnq khuht¯khku... ykÏ˝u {§eyu hu ykæh Õx yk u hu nkukkhe ht¯khku...159 nwtÀkÌkw˝fuhÕuyutÀhkkhe{khuht¯khku... nwtfwh§kufuhÕu ku¯k§¯kz{khunkukkheht¯khku... 160 nwtykÏÁkk-ykÏtÁkk˜eyku hkukeLk r¯kﬁku hu ht¯khku... nwtfUheykuhuæk khuÕxyk Õunkukkheht¯khku... 161

nwtÀLku-hkÌkuLkUÀLkn™yk Ìkehuht¯khku... nwt{uMk§e¯kuÌkkyuLk˝Àe k§enkÏhuhunkukkheht¯khku...162

nwtZku˜kÕuÕ˝e{kÕkuzku{kMkk§eykuV§huht¯khku... nwt{khku⁄kh⁄khÕe hkuÌkqÕunkukkheht¯khku...163 nwthkuÌkehkuÌkeÌkkuykæuh˜æeykhuht¯khku... nwt{khkfqhÕktLke kkÏtæuÌkkuykæhu˜æeykhunkukkhe ht¯khku... 164 nwt kuMk˝QkeQkeÌkku kÌkktMkku§hu,ht¯khku... nwtfqhÕkuÌk{uÕkÕkuyutÀhkkhe kxuhunkukkheht¯khku...165

fqhÕkt{kÏ˝ufeyuMkkuæktnktQz k˜k¯kkthuht¯khku... Ákkkhktfq{hufq{huyfkMkMkrhfikthunkukkheht¯khku...166 nkhu y neæ{Ìk Àuyu. yu ÁkkE ? ækÕu- keÕu fhÕu ku¯k§¯kzLkwt hkÕ. Ìku ykÕLkku ÀLk Ìkku y{khku Lkt Q¯kÌkku ÀLk ⁄kkhku. Lku MkkÏ¬LÌk hkæeLk hUÕu. y{u ytÀhk kh ÕkEyu. {qyk-{khkLke æÁkh ˜uELk y{u fk˜u kkMkkt yk eyu. fqhÕe fqhÕku nU. neæ{Ìk ÀuELk Qz k ˜k¯kkt nU. fq{hu fq{hu QMkkt Mkhu. Mkhu hu yfkMk{k. Mkh¯ku k Lku Mkhu. nkLku yutÀhk kh nkÏ{kt fu kt Õkyu. kkÏtæu kk kuh Qzu. yfkMkLke kxu Mkhu. nkLku yutÀhk kh nkÏ{kt h{Õkuh Qzu. fqhÕk nU. kÌkku fu e Mkku§u. fqhÕe Ùfkhk Àuyu. yutÀhk kh nkÏ{kt ÕkÏyÏ. Ìkku æz {u˜u æz ˜uy. nkhu y ˝ yutÀhk khe ˜¯kÌkkt ˜¯kÌkkt fqhÕku Lkt fqhÕe Õkuyu. Ìku zkurzfik Ákhw f§wxk fhu. nwt Lku nrhfiku k¯k LkÕhkt{k yk u. ke§e kkÏtækuLkk Mkq¯kxk Ákku˜u. Ìk f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯ku. {kfi˜u fq k§ MkkÏzu. fkÏfi fU kLke kÌk Lkn™... (33)

nwtyutÀhkkhe{kykﬁkthu,fqhÕkt...yku...

nwtyutÀhkkhe{kykﬁkthu,ykﬁkthuyku...167

nwtÌkufqhÕktLktfqhÕeykfikthuZku˜kyku... nwtÌkufqhÕktLktfqhÕeykfikthuykfikthu...168

nwtrVherVheLkÕkuyuhurVherVheLkÕku hu...

nwtfqhÕeLktfqhÕkuÕkuyuhuykuZku˜k...169

nwtZku˜kuMkh huLke kk§u kk§uhu,Mkh huLke kk§ u hu... nwtZku˜kuLkkufhefUhhu,fUhhuZku˜kyku...170

nwtfqhÕktMkkufkt{k kh k˜k¯kkthu,˜k¯kkthu... nwt{kÏ˝urfﬁkMkkufkt{khufqhÕktyku...171 nwt{kÏ˝urfﬁkMkkufk{khu,Mkkufkt{khuZku˜kyku... nwtZku˜kLkLkÕhu khkthu,fqhÕktLkÕhu khktyku...172

nwtZku˜kufÁkkt˝yk⁄kktÕk˜uhu,fÁkkt˝yk⁄kktÕk˜uhu... nwtZku˜ku kk˜kuhLkkÏæuhu...Zku˜kyku...173 nwtfqhÕktLk kkÏæu˜k¯kuhufqhÕktLk kkÏæu˜k¯kuhuyku...174

nkhu y u˝ Zku˜ku nU fqhÕkt LkÕh{k yk W˝e u§k {kMk fhk eLk

134 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fkÏ{Xku fu ku Mkhk u. Ìku Zku˜ku kk˜kuh LkkÏæu. fqhÕkLk kk˜kuh fu k¯ku. nkhu

fqhÕkLk kuMkhwt LkUMkwt khu. Ìku fqhÕkt Ìkku QzeLk ÕkÌkkt hU. ÌkkÏ{ku ⁄kfku fu ku Õkyu. nkhu y u˝ Lk{eLk kuMkhwt fu ˜uyu. Ìku {khw˝eLkk ˜æu˜k ykæh LkÕh{k yk k. kuMkhu ykæh Ákku˜u. kU˜k Ákku˜u ˜kzr{ﬁk Õ kh. kuMk˝ Ákku˜u æu{kLku fnkuh. nkhu Zku˜k

k¤˝eLk {u˜eLk ¯kku nU. Ákkh Ákkh hn ⁄kuE ¯kkt. Ìkuh{wt hn yk nU. ÌkkÏÏtﬁ fUhLke n kk§ ˜uÌkku Lkn™. ykÏtÁkk-ykÏtÁk˜eyku hku keLk ¯kk nU. Ìku fuheyku kkfe nU. ÌkU Ìkwt æk k yk Õu. ˜æe ˜æeLku {u˜kt fk¯kÀkt. Zku˜k kkÏ˝ §Ìkku n{kMkkh Lkn™

{§Ìkku. Ìku ÀkÌkw˝ fhÕu yutÀhk kh{k. fwh§ku fhÕu ku¯k§¯kz{k. yu k yu k hkÏ˝eLkk ykæh Ákku˜u. (34)

nkLku Zku˜kLk kU¯kktLkku Mk{kxku xkuMke{k yk ku. ÀuEyu ⁄khfku yk ku. nkhu

⁄kh ⁄kh ÀuELk Zku˜ku ÌkqÕu. Ìku y u˝ fkÏtfiÕkLkk æku˜hu fu ku yk u. yutÀhk khLkku fkÏfiÕku Zku˜ku ˜ELku yk u. fkÏ{XeLk fheyu nkh˜wt LkkÏæU. fkÏ˝e Zku˜˝ nU. nkhu LkÕh{k fu e yk u...! Zku˜kLk Mkhk henktLkk {kuh. Q kku Q kku fkÏfiÕkLk kÌk fhu, yu fkÏfiÕk ! ykÏ˝e hkÏzLku {k⁄kwt fkÌkh. nkLku {k⁄kk{k MkqLkku Mkku kh. Ìku ¯kkÏ{Lku ¯kkÏÀhu nkÏ{eykuLkku zuhku khku nU Ìku nkÏ{eyktLkk zuh{knku Ákqxku Mkk˜fku ˜k u. nkhu Zku˜˝Lku y §u kkæu Ákunkhe. nkhu Zku˜˝Lku ÁkÕkhu ÁkÕkhu fu e ˜uELk Vuh u. Ìku nkhk MkUh kkæu§ Vuh u. ¯kkÏ{Lkk fk hk Ìkku k fu e {u˜u...! Zku˜˝Lk Àkuhe yk e. Ìku À¯kku fkuE {kt fhÕku. {khw˝eLkkt ˜æu˜kt fk¯kÀkt yk Ìkkt Ìku Zku˜˝Lku {§Ìkkt. {§Ìkkt yu kt ÕkuELk Vkhe LkkÏæÌke. Zku˜kLk kÌk LkÌke fhÌke. Ìku y u˝ Zku˜˝Lk Àkuhe yk e. (35)

nkhu y u˝ hkfi Zku˜ku nU. rVhe rVheLk neæku Àuyu. f˝e nkuhe huÕu yutÀhk khe. nkhu nkuhkt hUÕku Lk¯kheLkkt ˜kuf ! nkuhkt hUÕku k¯k- kheyku. Zku˜ku Vhe VheLk neæku Àuyu. Ákkh Ákkh hn ⁄kuE ¯kkt. Ìku y u˝ ku¯k§ÀuMkLke n kk§ku ˜uÙ. ÕkÙ {khk ÀuMk{k. Zku˜ku ÌkkÏ˝e ÌkkÏ˝eLk fkuhku Ákkhku fkxU. nkhu fk§eyku hu Ìk fkuhku nU. ⁄kuEykt ⁄kuEykt fkuhku LkkMku. fkuhkLk neæku Àuyu. Ákkh Ákkh hn yutÀhk kh{k hk. {kuxk Ìk˝eyktLke Mkkfhe fhe. Ìku ykÕ Ìkku Õknwt yk k˝k ÀuMk{k. nkhu fkuh˜k {k⁄ku Mk{ktLk {kÏzu. nkW nkuLkkLkk Õq˜. nkuLkkLkk {kÏh. nkhu nkuLkkLkkt k˜kt˝ fu ku {kÏzu. nkhu fkuhkLk fu ku ⁄k kkuhu. Zku˜ku nku§ifiku n˝¯kkh {kÏzu. ke⁄kk khe ÌkkurÌkfiwt kuhu. ÀhÁkkhe Õq˜ kuhu. hkXkuhe kk¯k {k⁄ku {u˜u. nkhu Lkk¯kVq˝e {kuÕheyku kU¯ku kuhu. nkhu Zku˜ku nU. kÏLkh kqMkku nkxfku ˜uyu. ÌkehLku fÁkkt˝ fu ku Õk˜u. (36)

Zku˜k-{khw˝e135

nwt kk hu kU¯ku{kÏzuhu,Zku˜kyku... nwt kk hu kU¯ku{kÏzuhu,{kÏzuZku˜kyku...175 nwtfkuhe˜uyMk kh⁄kkyuhu,Zku˜kyku... nwtÌkkÏ˝huMk{eÀkuhhu,ÀkuhhuZku˜kyku...176 nwtæurhﬁkuyk ˝k˜k¯kkuhu,Zku˜kyku... nwtæurhﬁkuyk ˝k˜k¯kkuhu,yk ˝k˜k¯kkuhuZku˜k yku...177

nwtQzuÌkeækÌkkÕ˝khu,ÌkeækÌkkÕ˝khuyku... nwt kqÌk§u kkÏLkQzuhu, kkÏLkQzuhuZku˜kyku...178 nwt{kh¯kktLkeÕkuhuyk uhu,Õkuhuyk uhuyku... nwtÌkwtÀ§ehuÌkkuQzuhu,huÌkkuQzuZku˜kyku...179 nwt˜¯kuÌkku˜¯kuÌkkuykfikuhu,˜¯kuÌkkuykfikuhuyku... nwtÌkuykfiku ku¯k§ÀuMk{khu,Zku˜kyku...180 nwtykfiku ku¯k§ÀuMk{khu, ku¯k§ÀuMk{khuyku... nwthkÏ˝eÁkuXe kÀ§{U˜kthu, kÀ§{U˜ktZku˜kyku...181 nwtÁkkheyuÁkkheyuÕku uhu,Ákkhe{kÕku uhuyku... nwtÁkkkhe˜ktÁkeLkÕhuÕku uhu,LkÕhuÕku uhuyku Zku˜k...182 nwtyuÌkhk{kfkuh˜kuLkÕhuyk kuhu, fkuh˜ku LkÕhku{k yk ku hu yku Zku˜k...183 nkhu {khw˝e nU. Ìku fkuh˜ku LkÕhkt{k yk ku. {Lk{k hkÕw ⁄kuE. yu Ákk kk ! {khk hkÕk f˝u ÀLku fUh yk u. ƒh{h QÌkhu kÀ§{U˜. Mkku Lke ⁄kk§eyku yk⁄kkt Õk˜e nU. æÕqrhfik§k Àe ˜k yk⁄kkt Õk˜k nU. nqhÕe kku§u nkÏ{uhu ÕkÏyu. rVh rVheLk fUhLkk ykÀ{eLk Lk{˝ fhu. fkuhkLkwt ˜¯kkt{ kfhu. {khw˝e nU. {kfi˜u fq k§ MkkÏzu. nkhu Mkk⁄ke Vkxu Mkkfikuh W˜xu. f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯ku. yk kt kÀ§{U˜. æktfi- keyu Lkt {Õk fhu. {kuht¯ke Zku˜eyku Zk§u. nehæeyku kÏMku. yÌkhktLkk ƒkuhk khU. fMÌkwheLkk k kfk Qzu. MkkÏ kheyk Àk æu˜u. Àkt˝ Mkhu Àkt˝ QÌkhu. Vxfu kk¯ku Zkur˜fikLke En... (37) nkLku Ìku MkÌkÕw¯kLke khÌkk f§Õw¯k{k Ákku˜u. Ìku f§Õw¯kLkkt {kÏLk e Mkw˝ kE fhu. Õw¯k Ìkku ¯kk Lku khÌkk Ákku˜u...! (37) * * *

136 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˛ÁÀk⁄ko Mkqr[

yÁkkhe(M ke.)ytÁkkze

y{uh(r .)y{h yh k wt(r¢.)˜z yh wt(r¢.)nh wt, ˜qtx yMkÌkhe(Üe.)Üe ykE(Üe.){kÌkk ykæh( kwt.)y˚kh ykæuh( kwt.)y˚kh ykx(Lk.)nkx yk⁄ke( kwt.)nk⁄ke yk k(Lk.)ykº, ykfk˛

W¯k{˝(Üe.) MkwÀ yuf{

WÁkkneykt (Lk.Ák. .) Ák¯kkMkkt Wn kh kÕ e (r¢.) üx- kuzkLkk [k˜ kLkku y ks yk ku

Qnfe hku (r¢.) ƒ˙wMkfu hz yuz wt(r¢.)[k˜ yutÀhk khe(Üe.)RLˇ kwhe yutÁkkhe(Üe.)ytÁkkze ykuhkÕ fh e (r¢.) ykhkƒLkk fh e yku§e(Üe.)nku§e fÁkkt˝(Lk.)ƒLkwªfi fnkuh(Lk.)fw˛§ f§Mkeyku( kwt.)f§˛ fk¯kÀwt(Lk.)fk¯k§ fe(Lk.) e fqhÕ( kwt.) k˚keLkwt Lkk{ furLkfik(Üe.)fLfik funwh(Lk.)fu˛h

fu§Ákku( kwt.)fwxwtÁk fUh(Lk.) h fkuhe˜kt (Lk.Ák. .) kuzk fkuhku( kwt.) kuzku fku ˜(Üe)fkufi˜ fkÏfiÕku( kwt.)nÚ{ fkÏtMkwyku( kwt.)fkt[§e æÌkhe( kwt.)˚kr kfi

æU{k(Lk.)˚ku{ ¯kkE(Üe.)¯kkﬁ ¯kuÌkk wt(r¢.)¯ktƒk ¯kkuÌkhuÕ( kwt.) ˜¯Lk Mk{ﬁu º™Ìk kh Àkuh k{kt yk Ìkwt ¯kku kÀu Lkwt r[ k

Õ¯k{kuÌke(Lk.)fkLkLkwt ykºqªk˝ Õt¯k§(Lk.)st¯k˜ Õk§(Üe.)fl k§k Õe˜kh wt(r¢.)MLkkLk fhk Õkuxe(Üe.)sw kLk ºU˛ xq keyku( kwt.)¯k§kLkwt ykºqªk˝ xu{(Üe.)xkE{ (y.˛ÁÀ) XU¯kkhe(r .)X¯kkhe Zku˜˝(Üe) Zku˜eLke Üe Ìk{Ìkr{fikt (Lk.)Ìkeætw [ k˝wt Ìkh{(Lk.)ƒ{o ÌkkÕ˝ku( kwt.)[kÁkwf ÌkktÁkkLke Ìkk ˝e(Üe.)ÌkktÁkkfwtze ÌkqÕ wt(r¢.)ƒ˙qs Ìkqhufik(Lk.) ÌkwhkE (VqtfeLku

¯kkz kLkwt kÆs k)

ÀkÏ{(Lk.) ÀkLk, Àk{

Àkuhe(Üe.)Àw:æ

ÀqÌk(Lk.)Àqƒ

ƒkÏ{ wt(r¢.)Àkuz

LkkÏÌk wt(r¢.)hktƒ

LkU⁄khe(Üe) LkkfLkwt ykºqªk˝, Lk⁄k˝e

LkUnh wt(r¢.)Lkef§

k˝Mke(M ke) kkr˝ﬁkhwt

kh¯kkMkk( kwt.)´fk˛

khkuh( kwt.) khkuZ

kkE( kwt.)ºkE

kk¯k wt(r¢.)ºk¯k

kkXe(Üe.) ÀkYLke ºÍe

kkÁke(Üe.) ºkºe, ºkELke

kÌLke

kk˜kuh(Lk.)Ìkeh, Ákk˝

kk kuh( kwt.) k oÌk

keykh wt(r¢.) kk

keXku˜e(Üe) keXe

kwhw k(Üe.) kq rÀ˛k

kuh wt(r¢.) knuh

kU¯k( kwt.) k¯k, [h˝

kku§ wt(r¢.)AuÌkh

ÁkkE˜e(Üe.)Üe, kÌLke

ÁkkÏ kw˝( kwt.)Ák˙kÒ˝

ÁkkÏtÌkk wt(r¢)Áktƒk

ÁkqÁkku (Üe.Ák. .)Ákq{ku

ÁkuXkuh¯keÌkkt (Lk.Ák. .) ÁkuMkeLku

¯kk kLkkt ¯keÌkku

ÁkkUÌkk wt(r¢.)Áktƒk

Ákkuh {qMkeyku(r .) ktrÕﬁku

ºkÕ( kwt.)r˛æh

{Mkhwt(r .)Õe˝e {khku˜e(Üe.){kÌkk {kt§yk( kwt.)˜¯kk{ {kÏxe( kwt.)ƒ˝e, krÌk {e§ wt(r¢.){§ {w¯k( kwt.){¯k {UÌk(Lk.)ÀkY {kuæ˜ wt(r¢.){kuf˜ {ku k ( kwt.) hLkku {kuº hÌkh wt(r¢.) r ˜k k fh ku, f’ kktÌk fh h§eykÏ¯k˝kt (Lk.Ák. .) hr§ﬁk{˝kt ykt¯k˝kt

hen(Üe)heMk

Yt¯kkt (Lk.Ák. .)yktMkw ˜kze(Üe)Lk ƒq ˜kVe(Üe)˜k kMke

˜U˜kh(Lkt.)f kk§, ºk˜ Lkkh wt(r¢) ﬁkÀ fh kÏLkh( kwt.) kLkh r k( kwt.)r kn uÙ(Üe) nw

Mkh¯k(Lk.)M ¯ko

Mk he(Üe)˜¯Lk{tz k

Mkk˜fku( kwt.)¯kƒuzku

Mkk §( kwt.)˜¯LkLkk yk{t k˝Lkk [kuæk

Mkkﬁkuh( kwt.) Mkk¯kh, Mkkﬁh

138 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

MkkÏ khe(Üe)[ku kkx

MkkÏtÀkuh( kwt.)[tˇ MkkÏtMk(Üe)[kt[ Mkehf˜e(Üe.)[f˜e Mkefh˜ku( kwt.)[f˜ku Mkq¯kxku( kwt.) Mkqzku, kku kxLke yuf ÚÌk

Mkku kh wt(r¢.)[ku kz Mkku§ wt(r¢.)fnu n kk§ wt(r¢.)Mktºk§ nrhﬁk(r .)˜e˜k nknhe(Üe.)MkkMkhe nknw(Üe.)MkkMkw nkhæeMkrhﬁwt (Lk.) ˜¯LkLke yuf r rƒ

nk§w(Lk.)Mkkze n⁄kku§e(Üe.)n⁄ku§e nkÏ k§ wt(r¢.)Mkktº§ nkÏ{e( kwt.) {Àkhe, ⁄kkuhe nkÏ{uhwt(Lk.)Mkk{iﬁwt neæ{Ìk(M ke.)r˛æk{˝ nqhÕ( kwt.)Mkqhs nqh k˝ Mkh (r¢.)˛qhkÌkLk [Z nU¯kkuhkt LkkÏæ kt (r¢.) ˜¯LkLke yuf r rƒ fh e

nkÏf(Üe.) krÌkLke W k kÌLke nkuÕ wt(r¢.)˛kuƒ nkuLkeh˜ku( kwt.)MkkuLke nkuﬁ{˝wt(r .)Mkkunk{˝wt

ÌkhÆMknhkÚ139

[4]

3. ÌkhÆMknhkÚ

(¯k„ Y kktÌkh)

1. ÌkhÆMknhkÚ

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘ﬁku Au. Ákk˝wt ˜kæLkku ƒ˝e (M k{e) ÌkhÆMkn(ÌkhMkU )hkÚ {k§ k{kt hks fhu Au. hkÚLku ˜¯Lk fhu Ákkh hMk kqhkt ⁄kﬁkt Au. rLk:MktÌkkLk hkÚLku Lk¯khsLkku {nu˝kt {khu Au.

ktrÕﬁk hkÚLke ˜kufku ÆLkÀk fhu Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘ﬁku Au. nÚhku rfh˝kuLkku M k{e Mkkunk{˝ku Mkqhs Q¯ﬁku Au. hkÚ rÀ˛kyu s k kÀ§{nu˜

QÌkhe Mkqhs kku§u yk‘fiku Au. Mkqhs kku§ kMkkh fhe, {k˝uf[kuf{kt yk Au. ÌkhÆMknhkÚ {k˝uf[kuf{kt⁄ke fÀ§e Lk{kt yk‘fiku Au. ]˚ku ]˚ku k˚ke Ákku˜u Au; yLku hkÚ Lk{kt yk eLku Qºku Au. yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. ˜E Lk¯kkhwt RLˇ ({u ) [z‚ku Au. kÀ§ku{kt es§e ⁄kkfi Au. es-yktƒe Mkk⁄ku {u (RLˇ) {u kz yLku ¯kwshkÌk{kt hMk k ˜k¯fiku Au. ´⁄k{ hMkkÀu æuÌkhku º™Úfikt Au. æuzqÌkku(f˝Áke)Lku f{k˝e fh kLkku rÀ Mk yk‘fiku Au. æuzqÌkku n§u Ák§À Úuze, fqhe-ÁktxeLkkt Ákes ˜ELku æuÌkhu s k ˜k¯fik Au. Õkzu VhÌkku ÌkhÆMknhkÚ æuzqÌkkuLke ykzu QÌkfikuo Au. æuzqÌkku Qºk hneLku ytÀh ytÀh kÌkku fhu Au, ëëÁkkh {kMkLke f{k˝e fh kLkku rÀ Mk yk‘fiku Au. ktrÕfiku hkÚ ykzu QÌkfikuo yLku yk k˝Lku y k˛wfLk ⁄kfik. y k˛wfLk ˜ELku sE˛wt yLku yLkks k e˛wt Ìkku fku˝ æk˛u ?íí æuzqÌkku hkÚLku ÚuELku kkAk Èfik Au. æuzqÌkkuLku kkAk sÌkk ÚuELku hkÚ r [kh{kt kz‚ku Au.

ÌkhÆMknhkÚ f[uhe{kt yk Au yLku MkhÀkhkuLku ykÀu˛ yk ku Au, ëëÌk{u

140 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æuzqÌkkuLku f[uhe{kt ˜E yk ku.íí yufLku ykÀu˛ ⁄kÌkk ktÀh MkhÀkh Àkuzu Au yLku

æuzqÌkkuLkk uh yk eLku Qºk hnu Au. MkhÀkh fnu Au, ëëæuzqÌkku, hkÚ Ákku˜k Au, {kuzwt fh˛ku Lkn™.íí æuzqÌkku r [khu Au, ëëyk k˝Lku hkÚ ˛k fksu Ákku˜k Ìkk n˛u?íí

rMk kkEyku æuzqÌkkuLku ˜ELku hksf[uhe{kt yk Au. hkÚ rMk kkEykuLku ykÀu˛ yk ku Au, ëëæuzqÌkkuLku fk§e fkuxze{kt kqhku.íí, rMk kkEyku æuzqÌkkuLku su˜{kt kqhu Au.

ÌkhÆMknhkÚ ht¯keLk ¯kuze ˜ELku su˜ kkMku yk Au yLku æuzqÌkkuLku kqAu Au, ëëfÀ§e Lk{kt {Lku ÚuELku Ìk{u kkAk fu{ §e ¯kfik ?íí hkÚLkk ´&Lk⁄ke æuzqÌkkuLke Sº Ìkk§ [kUxe ¯kE yLku {kiLk ÁkLke yufÁkeÚ Mkk{u ÚuE yktæku Lke[u Zk§ k ˜k¯fik. khtÌkw yuf æuzqÌk Æn{Ìk yufXe fheLku fnu k ˜k¯fiku, ëëhkÚ, Ìk{khk {wæu {qA Lk⁄ke. Ìk{u ktrÕfik Aku ! y{khu Ákkhu {rnLkkLke f{k˝e yk e Au yLku y k˛wfLk ˜ELku fu{ sEyu ? yk⁄ke y{u kkAk Èfik.íí æuzqÌkLkk [Lk⁄ke hkÚLku heMk [ze Au. heMkLkku ºhu˜ku ÌkhÆMknhkÚ kÀ§{nu˜{kt yk Au yLku Mk k f§˛e yLkks {k˝uf[kuf{kt Lkæk Au. yLkuf k˚ke {k˝uf[kuf{kt yk Au, khtÌkw yuf k˝ k˚ke Àk˝k [˝Ìkwt Lk⁄ke. hkÚ r [khu Au, ëëæuzqÌk fnuÌkk nÌkk Ìku kÌk Mkk[e. {khk nk⁄kLkwt [˝ k˚ke k˝ Lk⁄ke [˝Ìkkt.íí hkÚ f[uhe{kt yk e æuzqÌkkuLku {wıÌk fh kLkku ykÀu˛ yk ku Au. Ìfikt⁄ke hk˝e kMk{kt sELku hk˝eykuLku fnu Au, ëë˜¯Lk fhu Ákkh hMk kqhkt ⁄kfikt yLku Ìk{u n˜fkt keAktLke su{ Vhku Aku ! Lk¯khsLkku {Lku ktrÕfiku hkÚ fnu Au. k˚keyku {khk nk⁄kLkwt [˝ k˝ [˝Ìkkt Lk⁄ke. hk˝eyku, ækÚu- keÚu yLku {kfik {ktzÚu. nwt MktÌkkLk ˜u k ÚÙ Awt.íí hk˝eyku fnu Au, ëëÌk{u fE kzeLke ºkt¯k keLku ¯kktzk ⁄kfik Aku ? n kkfu {kx˜u fktX˜ku Lk [kUxu !íí hkÚ rLkƒkoh Mkk⁄ku fnu Au, ëëÌk{u ˚ku{fw˛§ hnuÚu. kÀ§{nu˜, nk⁄ke- kuzk, hks¯kkÀe, Ákk˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hks yLku Lk¯khsLkku ˚ku{fw˛§ hnuÚu.íí hkÚ MkkiLku yk˛e o[Lkku Ákku˜e, kÀ§{nu˜ QÌkhe {k˝uf[kuf{kt yk Au. hkÚ {k˝uf[kuf{kt Qºku Qºku r [khu Au, ëë{U fkuELkk AkLkk fk§k Ìk˜ ækƒk Lk⁄ke. Lk⁄ke Ìkku {kfiko fufkh fhÌkk {kuh ! {khe fE fh˝e{kt ºq˜ kze fu MkkÌk MkkÌk hk˝eyu rLk:MktÌkkLk Awt. º¯k kLk MktÌkkLk ˜u k Ìkkhu Ókhu ifwtX{kt yk Awt.íí hkÚLku {k˝uf[kuf{kt kr˝fiku {§u Au. Ìku hkÚLku kqAu Au, ëëıfikt s k {kxu Mkflfik Aku ?íí hkÚ {LkLke kÌk fhu Au. kr˝fiku hkS ⁄kÌkkt fnu Au, ëëhkÚ,

nwt k˝ rLk:MktÌkkLk Awt. {khu k˝ Àefhe fu Àefhku ÚuEyu Au. ntw k˝ Ìk{khe Mkk⁄ku yk Awt.íí hkÚ fnu Au, ëë kr˝fik, su{ ˛kf{kt Ak˛ yLku [ku§kLkku {u§ Lkk ÁkuMku Ìku{ ´ kMk{kt hkÚ yLku kr˝fikLkku {u§ Lkk ÁkuMku. Ìkwt {khe Mkk⁄ku Lkk ÚuEyu.íí nXu ºhkfiu˜ku kr˝fiku kr˝fi˝Lke yLkw{rÌk ˜E hkÚLke Mkk⁄ku ⁄kfikuAu. kk˝e ke kLkku ˜kuxku ˜E ktrÕfiku kr˝fiku hkÚLke kkA§ s k ˜k¯fiku

Au. hkÚ Mkqhs kku§{kt yk‘ﬁku Au. s{˝e rÀ˛kyu U˝k¯k k˚ke yLku zkÁke

Ákkswyu Àu [f˜e Ákku˜e hne Au. hkÚLku Yzk ˛wfLk ⁄kﬁk Au. ÌkwtÀ§e huÌk Qzu Au yLku hkÚ fÀ§e Lk{kt yk Au. kkA§ yk Ìkk kr˝ﬁkLku ÚuELku hkÚ ¯kwMMku

⁄kkfi Au, yLku ˜kuxku Õqtx eLku Õkze-Õktæhk{kt Lkkæu Au. ˜kuxkLkku ˜kuºe fk[k S Lkku kr˝fiku Õkzu-Õktæhu ˜kuxkLku ˛kuƒu Au. ˜kuxk {§Ìkkt s æw˛ ⁄kfiu˜ku kr˝fiku [h˝ ÀÁkk Ìkku ÀkuzeLku hkÚLku knkU[e Úfi Au. hkÚ {kh¯k Â[u Qºku hne Úfi Au yLku fnu Au, ëë kr˝fik, {khe

Mkk⁄ku Lkn™ yk Ìkku ÌkLku hks kkx ˜æe yk kwt. hks¯kkÀe ˜æe yk kwt ! kÀ§{nu˜ ˜æe yk kw.tíí hkÚLkkt u˝ Mkktº§eLku kr˝fiku r [khu Au, ëë kqhwt hks kkx {§Ìkwt nkufi Ìkku MktÌkkLkLkwt ˛wt fk{ Au ?íí æw˛ ⁄kfiu˜ku kr˝fiku hks kkx ˜u k Ìkifikh ⁄kkfi Au. Ìku hkÚ Mkk{u n⁄ku§e ƒhu Au yLku hkÚ ˜uæ˝⁄ke y˚kh {ktzu Au, ëëMkqhs kku§{kt knuhku ºhÌkk kku§eyk, kr˝fiku yk Ìkku {khe-fqxeLku Aku˜ kkzÚu !íí n⁄ku§e{kt ˜æu˜k y˚kh ÚuELku hkS ⁄kfiu˜k kr˝fikLku hkÚ fnu Au, ëëÚ, y’fik kr˝fik, ÌkLku hks kkx Ìkku MkkU fiwt W khktÌk MkkÌk hk˝eyku k˝ MkkU ke!íí æw˛ ⁄kfiu˜ku kr˝fiku hkÚLkwt ˚ku{fw˛§ RÂAe Mkqhs kku§u yk Au. s{˝ku nk⁄k ü[ku fheLku knuhku ºhÌkk rMk kkEykuLku ÁkÌkk Au. rMk kkE n⁄ku§e{kt y˚khku kt[e nk⁄k{kt zkt¯k ˜u Au. kr˝fikLku {khe {kheLku AkuÌkkt fkZu Au. ˜k˜[w kr˝fiku rMk kkEykuLku kqAu Au, ëëhkÚyu hks kkx Ìkku {Lku MkkU fiwt Au. MkkÌk hk˝eyk k˝ {Lku MkkU ke Au. kAe {Lku fu{ {khku Aku ?íí rMk kkne fnu Au, ëëy{u Ìkku hkÚyu ˜æu˜k y˚khkuLkwt kk˜Lk fheyu Aeyu.íí rMk kkEykuLkwt Lk {kLkÌkk kr˝fikLku Vhe {kh kzu Au. hzÌkku kr˝fiku uh Úfi Au yLku kr˝fi˝Lku fnu Au, ëë kr˝fi˝, {khe kÌk Mkktº§, hkÚyu yk k˝Lku hks kkx MkkU fiwt Au, khtÌkw rMk kkEyku yk k˝Lku hks fh k ÀuÌkk Lk⁄ke.íí kr˝fi˝ fnu Au, ëëyk k˝u hks kkx Lk⁄ke ÚuEÌkwt. {kh ækELku hks Lkk fhkfi. yk k˝u Ìkku º¯k kLkLkk hu⁄ke ˜æk eLku ˜k‘fik Aeyu y kks kt yLku Ákkx s º˜kt ! yk k˝u kÀ§{nu˜, nk⁄ke- kuzk, hks¯kkÀe ˜ELku ˛wt fk{ Au ?íí kr˝fikLkk {wæ kh⁄ke Lkqh Qze ¯kfiwt Au. Ìku r [khu Au, ëënwt Ìkku ˜kuºLku ˜eƒu MktÌkkLk{kt⁄ke k˝ [qıfiku !íí

142 ºe˜ykrÀ kMke :{kiræf¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

2. ifwtXLkk º¯k kLk

ifwtX khe{kt MkkuLkkLkk ÆMknkMkLku º¯k kLk r hkﬂﬁk Au. Àu ÌkkykuLkwt hk ˝wt

ësıﬁwtí Au. fhkuz Ák˙Òk uÀ kt[u Au. ˜kæku ˜˚{e º¯k kLkLku MkkuLkkLkkt [k{h Zku§u

Au. {wrLk LkkhÀ ºsLk ¯kkﬁ Au. y Mkhkyku º¯k kLkLke kqÚ fhu Au. º¯k kLkLku

Vq˜ [zu Au, Vq˜ QÌkhu Au. ykhÌke [zu Au yLku ykhÌke QÌkhu Au. yk k Mk{ﬁu

ºhe Mkºk{kt º¯k kLkLku {wshku fhe, Lk{e Lk{e k¯ku ˜k¯ke, nk⁄k Úuze

ÌkhÆMknhkÚ Qºku hnu Au. º¯k kLk hkÚLku ´&Lk fhu Au, ëëfﬁk fk{u ifwtX{kt

yk‘fik ?íí hkÚ fnu Au, ëëMkkiLku MktÌkkLk yk fikt Au yLku {Lku fu{ Lkn™ ? {U yu kt ffikt kk k ffikO Au ? {U Lk⁄ke Ìkku ¯kkfikuLkkt ¯k§kt fk fikt fu Lk⁄ke Ìkku fufkh fhÌkk

{kuh {kfiko ? {khe fE fh˝e{kt ºq˜ kze fu {Lku rLk:MktÌkkLk hkœfiku ? {Lku MktÌkkLk yk kku Ìkku s kkAku ÚÙ.íí º¯k kLk fnu Au, ëëhkÚ, n MksoLk-r MksoLk fhLkkh Awt. rÀ MkLkk ˜kæ ºk¯kwt yLku ˜kæ Mkktƒwt ! MktÌkkLk yk k kLkwt fk{ {khwt Lk⁄ke.íí kk¯kwt fhÌkku hkÚ fnu Au, ëë{Lku Àefhe fu Àefhku yk kku Ìkku s sE˛. Lkn™ yk kku Ìkku Ìk{khk Ókhu {k⁄kwt fk ke ˜kune Aktxe˛. ifwtX kwhe yºzk e˛. ÌkLku ktrÕfikLkku Àkuªk ˜k¯k˛u.íí hksnX fu Ákk§nX. hkÚ ifwtX{kt nX ˜ELku Qºku Au. r [kh{kt kzu˜ku º¯k kLk MkºkLku MktÁkkuƒu Au, ëë kqÚheyku, ⁄kkuzku Mk{fi ifwtX kwheLku Mkk[ ku. yktƒ§kætz(yktÌkhkætz){kt r ƒkÌkk{kÌkk hks fhu Au. Ìku y §k nk⁄ku ÀhufLkwt ºk¯fi ˜æu Au. ˜œfik kAe ºr ªfi swyu Au. suLkk ºk¯fi{kt ˜ækfiwt nkufi ÌkuLku s MktÌkkLk {§u Au. ifwtX MkkU keLku º¯k kLk yktƒ§kætz{kt yk Au. r ƒkÌkkÀu e yk¯k§ yk eLku º¯k kLkLku yk fkhe Ús{ kh ÁkuMkkzu Au. º¯k kLk Ús{ kh r hksu Au. r ƒkÌkk yk kLkwt fkh˝ kqAu Au. º¯k kLk fnu Au, ëë ifwtX kwhe{kt ÌkhÆMknhkÚ MktÌkkLk ˜u k yk‘fiku Au.íí [kh ætzLkwt xe k˝wt ÚuELku, kt[eLku r ƒkÌkk ÌkuLkk MktÌkkLk r ˛u fnu Au, ëëº¯k kLk, hkÚLkk MkkÌk kh ˜uæ ˜œfik khtÌkw ÌkuLkk ºk¯fi{kt MktÌkkLkMkwæ Lk⁄ke !íí º¯k kLk fnu Au, ëënwt Ìkku MksoLk r MksoLk fhLkkhku yLku Ìkwt yk k k k§e. Ìkwt yk fneLku Aqxe ¯kE, khtÌkw hkÚ {Lku Akuz kLkku Lk⁄ke.íí º¯k kLk ifwtX kwhe{kt kkAk yk Au yLku ÌkhÆMknhkÚLku fnu Au, ëëhkÚ, r ƒkÌkk fnu Au fu Ìkkhk ºk¯fi{kt MktÌkkLk Lk⁄ke. r ƒkÌkk Ìkku MktÌkkLk yk ke ˛f˛u Lkn™. n MktÌkkLk´kr ÌkLkku yuf s {k¯ko Au. Ìkwt [kiÀ º LkLke fik kkyu Lkef§. Àhuf Àu M⁄kkLkkuLke kqÚ fh. Àu M⁄kkLkLke kqÚ s ÌkLku MktÌkkLk yk k˛u.íí hkÚ º¯k kLkLkkt [Lkku{kt ykM⁄kk hkæe [kiÀ º LkLkkt Àu M⁄kkLku kqÚ fheLku ⁄kkıfiku

ÌkhÆMknhkÚ143

khtÌkw ÌkuLku MktÌkkLk´k¬ Ìk ⁄kE Lkn™.

3. r˛ -Wr{ﬁk

hkÚLkk {wæ kh⁄ke Lkqh Qze ¯kfiwt Au. ⁄kkıfiku- kkıfik Ìku yuf Ákk¯k{kt

yk Au. rÀ Mk zkÁkk zwt¯khu(yMÌkk[§u) Z§e hÃkku Au. Mkqzk Mkq k {kxu {k§u s k ˜k¯ﬁk Au. [t kk fu zkLkk ]˚k Lke[u r hk{ fh k ÁkuXu˜ku ©r{Ìk hkÚ kktÀzkt k§e

MkkV fhe Mkq kLke ‘ﬁ M⁄kk fhu Au. [t kk Lke[u ykMkLk kk⁄khe hkÚ kkuZ k ˜k¯ﬁku

Au. yzƒe hkÌku hkÚLku Mk kLkwt yk‘fiwt Au. Mk kLkwt kÌk fhu Au, ëëhkÚ, MktÌkkLk ÚuEyu Ìkku {uhw-Mkw{uhw ({uh-rMk{uh) k oÌk kh Ú. Ìfikt r˛ -Wr{fik MkÌkLke ƒq˝e

ƒæk e Ìk k fhu Au. Ìkuyku ÌkLku MktÌkkLk yk k˛u.íí ke§kt ´ºkÌk ⁄kfikt Au. Lk{kt fqfzk Ákku˜ k ˜k¯fik Au. Üeykuyu nkh MktºkÈfik Au. ¯kkfikuLku kAhzkt {§ k ˜k¯fikt Au. Mkkunk{˝ku Mkqhs Q¯fiku Au yLku hkÚ ÕÁkfeLku ÁkuXku ⁄kkfi Au. Mk kLkk kh r [kh fhÌkku hkÚ ÀkÌk˝ fhe, nk⁄k- k¯k ƒkuE, Q¯kÌkk MkqhsLku tÀu Au.

{kÌkk-r kÌkkLkwt M{h˝ fhe {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh s k ˜k¯fiku Au. {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh r˛ -Wr{fik Ákkh hMku Ú¯k kLkku rLkfi{ ˜ELku Ìk k fhe hÃkkt Au. ÌkhÆMknhkÚ

ƒq˝eyu yk e r˛ -Wr{fik Mkk{u nk⁄k Úuze Qºku hÃkku Au. Ákkh hMk kqhkt ⁄kfikt Au, yLku r˛ -Wr{fik rLkfi{ kqhku fhe yktæku æku˜u Au. Mkk{u ÌkhÆMknhkÚ nk⁄k ÚuzeLku Qºku Au. r˛ -Wr{fik fnu Au, ëëhkÚ, º kuº yLku sw¯kkusw¯k ÌkLku ´MkLLk ⁄kfikt Aeyu. Ìkwt {k¯ku Ìkux˜wt yk keyu.íí hkÚ fnu Au, ëëMkÌk [Lk yk kku Ìkku {k¯kwt.íí r˛ -Wr{fik fnu Au, ëëhkÚ, Mkk[u s ´MkLLk ⁄kfikt Aeyu ! y{h k[k ! Ák˙Ò k[k ! {k¯k, Ìkkhu ˛wt ÚuEyu ? yk keyu MkkuLkwt-Y kwt, hks kkx, nk⁄ke- kuzk, su {k¯ku Ìku yk keyu.íí hkÚ fnu Au, ëëyk Ákƒwt Ìkku {khu Au. Àefhe fu Àefhku Lk⁄ke. {khu MktÌkkLk ÚuEyu !íí Wr{fikÀu e fnu Au, ëër˛ S, yk hkÚ Ìkku ktrÕfiku Au. yk k˝u yuLkwt Àw:æ ºkt¯keyu. yk {kxu ftEf Lk eLkÌkk fheyu.íí

r˛ -Wr{ﬁk hkÚLke yktæu kkxku Ákktƒu Au. yk kAe Ìkk§e kkzu Au. yktÁkk kze

WÌ kLLk ⁄kkﬁ Au. yktÁkkLku fu˛h ˝oLkku {kuh yk Au. fuheyku yk Au. r˛Wr{ﬁk fnu Au, ëëÌkLku y{hfqxku yk keyu Aeyu. Ìkwt yktÁkk kze{kt Ú. ˜æu˜kt

V§ {§˛u.íí y{hfqxku ˜ELku yktÁkk kze{kt Úﬁ Au. fuheykuLke ˜q{ku ÚuELku ƒw V§ ˜u kLke ˜k˜[ Ú¯ku Au. r [khu Au, ëë{khu MkkÌk hk˝eyku Au.íí ƒw V§ ˜u kLke yk˛kyu {kuxk Õq{æk{kt y{hfqxku Lkkæu Au. khtÌkw yuf fuhe kzu Au. hkÚ Vhe r [khu Au, ëë{khu ˝e hk˝eyku; Ìku{kt yuf y˝{kLkeÌke. khtÌkw MktÌkkLk´kr Ìk {kxu Ìkku Ákƒe Mkhæe.íí hkÚ VheLku y{hfqxku yktÁkkLke ˜q{{kt Lkkæu Au. y{hfqxku

144 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yktÁku [kUxe Úfi Au. ÌkuLke Mkk⁄ku kzu˜e fuhe k˝ QzeLku yktÁku [kUxe Úfi Au. ˛hÆ{Àku hkÚ r˛ -Wr{fik kkMku yk Au yLku xu˜e xLkk fnu Au. r˛ -Wr{fik fnu Au, ëë˜kurºfiku nÌkku {kxu Ìkwt ktrÕfiku hÃkku Au. Ìkkhk ºk¯fi{kt n˛u yux˜wt s V§ {§˛u.íí VheLku yktÁkk kze{kt Ú. hkÚ kwLk: yktÁkk kze{kt Úfi Au. yktÁku

y{hfqxku LkkæÌkkt yuf fuhe kzu Au. Ìku ˜ELku r˛ Lke ƒq˝eyku yk Au. hkÚ r˛ -Wr{ﬁkLkkt [h˝kuLku tÀu Au. Ìku{Lke ykøkk ˜ELku s k ˜k¯ku Au.

hkÚ {kh¯ku {kh¯ku {k§ k yk Au. hkÚ Ákkh hMk Mkwƒe Àu˛kxLku

hÃkku Au. Mkkts ⁄kE Au. Mkqzk Mkq k {kxu {k§u s k ˜k¯ﬁk Au. hkÚ r [khu Au, ëëf u§kyu hksƒkLke{kt ´ u˛ fhe˛ Ìkku nwt kkAku Vﬁk Awt Ìku ÁkkÁkÌk Lk¯khsLkku

fE heÌku Ú˝˛u ?íí yk{ r [khe Ìku Ákk¯k{kt Úﬁ Au. [t kkLkk ]˚k Lke[u Mkq kLke

‘fi M⁄kk fhu Au. hkÌk kMkkh ⁄kkfi Au. ke§kt ´ºkÌk ⁄kfikt Au. fqfzu M⁄kkLk Akuze

Àeƒwt Au. MknMk˙ rfh˝ku k§ku Mkqhs Q¯ﬁku Au. hkÚ Ú¯keLku Ákk¯k{kt Vh k ˜k¯ﬁku

Au. hk˝eykuLku hkÚLkk yk¯k{LkLkk Mk{k[kh {§u Au. {kLkeÌke hk˝e ækÌkhe fh k ÀkMkeykuLku Ákk¯k{kt {kuf˜u Au.

ÀkMkeykuLkk yk¯k{Lk knu˜kt hkÚLku Mk{k[kh {§u Au. ÌkhÆMknhkÚLku {kuxk M k{eLke [kfhe ˜k¯ke Au. hkÚLku Ákkh hMk rÀ’ne-Ókhfk Mku k yk k kLkku ykÀu˛ ⁄kfiku Au. ÀkMkeyku Ákk¯k{kt yk Au. hkÚ fnu Au, ëëÀkMkeyku, nwt Ìk{Lku yuf fuhe yk kwt Awt Ìku hk˝eykuLku yk kÚu, yLku fnuÚu fu ÌkuLkku hMk fkZe Ákƒe nU[eLku keyu. {khu {kuxk M k{eLke [kfhe yk e Au. Ìk{u Õx fk§ku kuzku yLku fk§ku knuh u˛ Ìkifikh fhku. {khu Õx Lkef§ wt kz˛u.íí hkÚ fk§ku knuh u˛ knuhe,fk§k kuzu Mk kh⁄kErÀ’ne-Ókhfu s k˜k¯fiku Au yLku ÀkMkeyku hk˝e kMk{kt yk k ˜k¯ke Au.

ÀkMkeyku {kLkeÌke hk˝eLkk {nu˜u yk Au. hk˝eLku fn Au, ëëhkÚLku {kuxk ƒ˝eLke [kfhe yk e Au. yu Ìkku Ákk¯k{kt⁄ke s [kfheyu Q kz‚k Au.íí hk˝eyku kqAu Au, ëëhkÚ ˝k rÀ Mku Lk¯kh{kt yk‘fiku nÌkku. fkuE [es- MÌkw ˜k‘fiku nÌkku ? ftEf yk fiwt Au ?íí ÀkMke fnu Au, ëëyuf fuhe yk ke Au. ÌkuLkku hMk fkZeLku nU[eLku ke kLkku fÃkku Au.íí ÀkMkeyku hkÚyu yk ku˜e fuhe hk˝eykuLku yk ku Au. hk˝eyku fnu Au, ëëÌk{u ƒehu ƒehu Ákku˜ku, y{khe ˛kufLku Ú˝ Lkk ⁄k e ÚuEyu.íí hk˝eyku MkkuLkkLke kxfe{kt hMk fkZu Au. ÌkuLkkt AkuÌkhkt Ákkhe{kt⁄ke Áknkh VUfu Au. {kLkeÌke Ákƒe hk˝eyku hMk ke k ˜k¯ke Au.

y˝{kLkeÌke hk˝e ¯kwsh˝ hkÚLkk yk¯k{LkLke ækÌkhe fh k ÀkMkeykuLku {kuf˜u Au. ÀkMkeykuLku AkuÌkhkt ·r¸{kt yk Au. Ìkuyku fuheLkkt AkuÌkhkt e˝e ˜u Au. º{h Ákkhe⁄ke hkÚLkk yk¯k{LkLke hkn ÚuÌke ¯kwsh˝ hk˝eLku ÀkMkeyku fuheLkkt

AkuÌkhkt yk ku Au. hk˝e fnu Au, ëëMkkhe [es Ìkku {khe ˛kuf ækE ¯kE. yk k˝k ºk¯ku fuheLkkt AkuÌkhkt yLku ¯kkux˜ku yk‘ﬁkt.íí rLkMkkMkk LkkæÌke hk˝e yLku ÀkMkeyku ¯kkux˜ku yLku AkuÌkhktLku æktz˝eyu æktze, kk˝e Lkkæe hMk ÁkLkk Au. hk˝e Lk kt

ykºqªk˝ku ƒkh˝ fhu Au. Qºe Qºe º¯k kLkLke ykhkƒLkk (ykuhkÕ) fhu Au, ëëº¯k kLk {khe ˛kuf heMku Ák§u Au. {khe ˜ks hkæsu.íí ykhkƒLkk fheLku hk˝e hMk keyu Au.

º¯k kLk ¯kwsh˝ hk˝eLke ykhkƒLkk Mkktº§u Au. hk˝e ¯kºo Ìke ⁄kkfi Au. hk˝e [zÌku rÀ Mku ⁄kE Au. Lk {kMk yLku Lk rÀ Mk kqhk ⁄kfik Au. hk˝eLku ⁄kkuzwtf ⁄kkuzwtf kux Àw:æ k ˜k¯fiwt Au. ¯kwsh˝ hk˝e ÀkMkeykuLku fnu Au, ëëÌk{u Àkfi˝ zku˛eLku Ákku˜k e ˜k ku. Àkfi˝Lkwt W¯k{˝e kku§u, yk⁄k{˝u Ókhu h Au. ykt¯k˝u kkhMk ke k§e yLku kzu Lkk¯kh u˜ Õq˜u Au. yk rLk˛kLkeyu Úyku yLku zku˛eLku Õx Ákku˜k e ˜k ku.íí hk˝eLkku ykÀu˛ ⁄kÌkkt yufLku fnuÌkkt ktÀh ÀkMkeyku kÀ§{nu˜ QÌkhu Au. ÀkMkeyku h{Õ{ X˝kf... h{Õ{ Ák˝kf fhÌke Àkfi˝Lkk ykt¯k˝u yk eLku Qºe hnu Au yLku zku˛eLku MkkÀ Àu Au. Àkfi˝ Zkur˜fik{kt⁄ke ÁkuXe ⁄kE, nk⁄k{kt f{§˜kfze ˜E Ókhu yk eLku Qºe hnu Au yLku ÀkMkeykuLku kqAu Au, ëëf u§kyu {khwt ˛wt fk{ kz‚wt ?íí ÀkMkeyku fnu Au, ëëhk˝eLku kux Àw:æu Au, ´Mk Lkku Mk{fi kqhku ⁄kfiku Au.íí Àkfi˝ ÀkMkeykuLkk Mk{qn Mkk⁄ku yk k ˜k¯ke Au. Àkfi˝ ÀkMkeLku fnu Au, ëëÕx Úyku, yLku kr˝fikLku Ìfikt⁄ke kzfe{kt Ìku˜ ˜uÌke yk ku.íí ÀkMkeyku kr˝fikLke ÀwfkLku⁄ke kxfe{kt Ìku˜ ˜uÌke yk Au.íí

ÀkMkeyku Àkfi˝ Mkk⁄ku kÀ§{nu˜ [ze hk˝e kMk{kt yk Au. fh{k Àkfi˝ fnu Au, ëëÌk{u Õx ykzk kzÀk fhku. hk˝eLkkt kux Àw:æu Au yLku EMku-W k§u ⁄kE hne Au. hk˝eLku Õe˝e Õe˝e kez yk Au. Àkfi˝ Ìku˜⁄ke hk˝eLkwt kux [ku§ k su ku MkÌkLkku nk⁄k {qfu Au fu ÌkhÌk s fwt hLkku sL{ ⁄kkfi Au. hk˝eLkk æku§k{kt fwykfT fwykfT fhÌkwt Ákk§f hz k ˜k¯fiwt Au. kÀ§{nu˜{kt MkkuLkkLkk ⁄kk§ k¯k k ˜k¯fik Au. ÌkhÆMknhkÚLkwt ktrÕfik{u˝wt ºkt¯fiwt Au. hkÚLku sÌku rÀ Mku Àefhku yk‘fiku Au. {kLkeÌke hk˝eykuLku fwt h-sL{Lkk Mk{k[kh {§u Au. heMku Ák§Ìke Ìkuyku ytÀh ytÀh kÌkku fhu Au, ëëMkkhwt V§ Ìkku yk k˝u ækƒwt, yLku Àefhku Ìku hktzLku yk‘fiku. n hkÚ yk k˝kt {kLk- kkLk Lkn™ fhu. n {kLk-MkL{kLk ¯kwsh˝ hk˝eLkkt ƒ˛u. hkÚ ÌkuLku nk˜ fh˛u. {kxu yk k˝u f§k fheLku ÌkuLkk fwt hLku ÌkhÆMknhkÚ145

146 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

{kh ku kz˛u.íí

ifwtX kwhe{kt º¯k kLk hks fhu Au. ÌkhÆMknhkÚLku fw h yk‘ﬁku Au.

hkÚLkwt ktrÕﬁk{nu˝wt ºkt¯ﬁwt Au. º¯k kLk f§k hÌkeLku Ák˙kÒ˝Lkku u˛ ˜u Au.

Ìkqxu˜kt k¯khækt knuhe, nk⁄k{kt Vkxu˜e kku⁄ke ˜u Au. s{˝k yt¯ku sLkkuE Lkkæu Au.

º˝u˜ku Ák˙kÒ˝ ætz ˜uÌkku ætz AkuzÌkku {k§ k{kt yk Au. ¯kwsh˝ hk˝eLkk {nu˜u yk eLku {wshku fheLku Qºku hnu Au. Ák˙kÒ˝ kqAu Au, ëëÌkhÆMknhkÚ ıﬁkt ¯kﬁk

Au ?íí hk˝e fnu Au, ëëhkÚ uh Lk⁄ke, khtÌkw Ìk{u ıfikt⁄ke yk‘fik ? yLku ıfikt Úyku Aku ?íí Ák˙kÒ˝ W•kh yk ku Au, ëëÁkk§f nÌkku Ìfikhu fk˛eyu º˝ k ¯kfiku nÌkku yLku ]ÿ ⁄kELku kkAku yk‘fiku Awt. khtÌkw, Ìkkhu kqA kLkwt fkh˝ ?íí ëëÁk˙kÒ˝, {khk kuxu Àefhku y Ìkfikuo Au. ÀefhkLkwt ºk¯fi Úu Au.íí Ák˙kÒ˝ xe k˝wt ÚuELku fnu Au, ëëfwt h Mkkhk Lk˚k k{kt y Ìkfikuo Au. {kuxku ⁄kfiu yhneftw h Lkk{ ƒhk Úu. hk˝e, ækÚu, keÚu Lku {kfik {ktzÚu.íí Lkk{ kkzeLku º¯k kLk ifwtXu kkAk yk uAu.

rLk:MktÌkkLk {kLkeÌke hk˝eyku Eªkko⁄ke Ák§u Au. ÀkMkeykuLku fnu Au, ëëy˝{kLkeÌke hktzLku Àefhku yk‘fiku. khtÌkw {kuxku ⁄k k Àu ku Lk⁄ke. fkuE f§k fheLku {khe Lkæk eyu. {khe Lk Lkæk eyu Ìkku Lkkæe Àu hk eyu.íí ˛kufLke f§kyku ºkhu ! ÀkMkeyku nkxu-ÁkÚhu sqXk Ák˙kÒ˝ kkMku yk Au. ÀkMkeyku ƒe{u ƒe{u Ákku˜u Au, ëëÁk˙kÒ˝, [k˜ku hksf[uhe{kt, {kLkeÌke hk˝eykuLk Ìk{khwt fk{ kz‚wt Au.íí Ák˙kÒ˝ Ìkqxu˜kt k¯khækt knuhe nk⁄k{kt Vkxu˜e kku⁄ke ˜u Au. hksf[uhe{kt yk e {wshku fhe Qºku hnu Au. Ák˙kÒ˝ kqAu fu hksf[uhe{kt {khwt ˛wt fk{ kz‚wt ? fk{Lkwt Lkk{ ƒhku.ííhk˝eyku fnu Au, ëëÁk˙kÒ˝, y{u rLk:MktÌkkLk Aeyu. y{khe ˛kufLku fwt h y Ìkfikuo Au. Ìkwt ækfi yux˜wt yk ke˛wt. ˛kufLk sELku fnusu fu Ìkkhu æhkÁk Lk˚k k{kt kw k y Ìkfikuo Au. yk ku kw k Lkk ÚuEyu. ÌkuuLku Lk{kt Lkkæe yk ku. º˝u˜k Ák˙kÒ˝, y{khe ˛kufLku ykx˜wt sELku fne yk .íí Ák˙kÒ˝ ¯kwsh˝ hk˝eLkk {nu˜{kt Úfi Au. {wshku fheLku Qºku hnu Au. Ìkqxu˜e kku⁄ke kt[ k ˜k¯fiku Au. Lkfkh{kt {k⁄kwt ƒw˝k eLku fnu Au, ëëhk˝e, s¯kÌk{kt ækuxwt fk{ ⁄kfiwt. Ìkkhu æhkÁk Lk˚k ku kw kLkku sL{ ⁄kfiku Au. ´⁄k{ kw kÀ˛oLku s hkÚLkwt {]Ìfiw ⁄k˛u ! {k§ kLkwt hks s˛u. yk fwt hLku Lk{kt Lkkæe yk ku.íí yk{ fneLku Ák˙kÒ˝ [k˜Ìkku ⁄kfiku Au. ¯kwsh˝ hk˝e Ák˙kÒ˝Lkkt [Lkku⁄ke Àw:æ kk{u Au. Ìku r [khu Au, ëë{khu kkA˜e Ù{hu kw k sLBfiku. r ƒkÌkk, Ìkkhu æhkÁk ˜uæ ˜æ k LknkuÌkk ÚuEÌkk. yk ku Vqxzku kw k sL{ ku ÚuEÌkku LknkuÌkkuíí Ák˙kÒ˝Lke kÌk Mkktº§Ìkkt

ÌkhÆMknhkÚ147

rMk kkE fnu Au, ëëhk˝e, æhkÁk Lk˚k ku fwt h sLBfiku. ktrÕfik{nu˝wt Ìkku ºkt¯fiwt k˝ kw kLkk ´⁄k{ À˛oLku r kÌkk {hu yLku Ákƒwt hks kkx Úfi. yk ku kw k Lkk ÚuEyu. yk k˝u {kheyu Ìkku Ákk§nÌfik ˜k¯ku. Lk{kt {qfe yk eyu. k -r[•kk ækE s˛u yLku yk k˝k r˛hu⁄ke Ákk§nÌfikLkwt kk k x§˛u.íí Àw:æe ¯kwsh˝hk˝e fnu Au, ëërMk kkEyku, Ìk{u k˝ {khe ˛kufLke kÌkku{kt ( kÌkkuLkk ´ºk {kt) yk‘fik.íí rMk kkE y˝{kLkeÌke hk˝eLkkt [LkkuLku ˜˚fi{kt ˜uÌkk Lk⁄ke. rMk kkEyku yLku {kLkeÌke hk˝eyku ´ÚsLkkuLku k˚k{kt ˜u Au. ˛kufLku fnu Au, ëëÀefhk Ìkku §e yk ˛u, khtÌkw hkÚ ıfikt⁄ke ˜k e˛wt ?íí yuf{Ìk ⁄kfiu˜e hk˝eyku yLku Lk¯khsLkku yk¯k§ ¯kwsh˝ hk˝e yMknkfi ÁkLku Au. r ˜k k fhÌke hk˝e yhnefwt hLku Au’˜wt kfi kkLk fhk Au. MkkuLkkLkk kkh˝k{kt {˛YLke ¯kkÀe kh fwt hLku kkuXkze hzÌke Úfi Au yLku nehLke Àkuh æU[e nk˜hzwt ¯kkfi Au, ëëÀefhk, Ìkkhe y kh{kÌkk yLku rMk kkEyku ÌkLku Lk{kt Lkkæe Àu zk Au. {kuxku ⁄kkfi Ìfikhu Ìku{Lke æÁkh ˜usu yLk ykzku yk su.íí fh{-ƒh{ k he yk Au yLku kkh˝kt Mkk⁄ku Ákk§fLku ˜u Au. r ˜k k fhÌke hk˝e ƒhÌke kh Z§e kzu Au.

fh{-ƒh{ k he Ákk§fLku ˜ELku fÀ§e Lk{kt yk Au. Lk{kt Ákk§fLku {qfu Au yLku [es MÌkwLkk ºk¯k kkz k ˜k¯ﬁk Au. yuf k he MkkuLkkLkwt kkh˝wt ˜u

Au. ÁkeÚu nehLke Àkuhe ˜u Au. Mkhæu ºk¯ku MÌkwyku nU[e fh{-ƒh{ k he Lk¯kh{kt kkAk Vhu Au.

fÀ§e Lk{kt yhnefwt h hzu Au. kAzkx⁄ke ƒhÌke{kÌkk{k ækzku kzu Au. fwt h ƒhÌke{kt QÌkh k ˜k¯fiku Au. ifwtX kwhe ƒ˙qs k ˜k¯ke Au. MkkuLkkLkk ÆMknkMkLk kh ÁkuXu˜k º¯k kLk r [khu Au, ëë k]⁄ e kh fkuE f§k ⁄kE Au !íí º¯k kLk LkkhÀLku fnu Au, ëëLkkhÀ, k]⁄ e kh fkuE Àw:æe ˜k¯ku Au. ÌkuLkk Àw:æLkk fkh˝u ifwtX kwhe ƒ˙qs k ˜k¯ke Au. Ìkwt ifwtX kwheLku Mkk[ . nwt k]⁄ eLke Mktºk§ ˜ELku kkAku yk Awt.íí º¯k kLk k]⁄ e kh yk Au. [kh ætz VhÌkk fÀ§e Lk{kt yk Au. y kh{kÌkkyu Lkkæe Àu zk u˜ku ÌkhÆMknhkÚLkku fwt h yhne Àqƒ r Lkk hzu Au, ÌkuLkku ºqæu-ÌkhMku S Úfi Au, yLku S yk Au. º¯k kLk fwt hLkk s{˝k nk⁄kLkku yt¯kqXku {wæ{kt {qfu Au. yt¯kqXu Àqƒ yk k ˜k¯fiwt Au. yhnefwt h yt¯kqXku ƒk k ˜k¯fiku Au yLku h{ k ˜k¯fiku Au.

* * *

fi˜kMk kwhe{kt r˛ -Wr{ﬁk hks fhu Au. ƒq˝e ƒæk eLku Ìk k fhu Au. yuf

148 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. r˛ S fnu Au, ëëWr{fik, yk k˝u [kuhkMke (Mk]r¸, k]⁄ e) Vh k sEyu.íí r˛ S LktÀe ( kkurXfiku) ˛˝¯kkh k ˜k¯fik Au. keXu MkkuLkkLkkt k˜k˝ {qfe, Ìkk˝eLku Ìkt¯k ºezu Au. Lkkfu hu˛{e Àkuh

Lkkæe r˛ -Wr{ﬁk Mk kh ⁄kkﬁ Au. ü[u Àkuh Mkhfk Au yLku MkkuLkk⁄ke ke§ku yLku

Y kk⁄ke Qs§ku ˜k¯kÌkku LktÀe Qz k ˜k¯ﬁku Au. k Lk Mkk⁄ku QzÌkku LktÀe {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh⁄ke s k ˜k¯ﬁku Au. k]⁄ e kh [kh ætz VhÌkku LktÀe fÀ§e Lk{kt yk

Au. fÀ§e Lk{kt yhnefwt h hzu Au. hz kLkku y ks (Õ˝fkh) Wr{ﬁkÀu eLkk

fkLku kzu Au. Wr{ﬁk fnu Au, ëër˛ S, zef LktÀeLke Àkuhe æU[e Qºku hkæ. fkuE

Àw:æesLk yktMkw Mkkhu Au. ÌkuLku ˛kLke ºez kze Au ? yk k˝u ÚuÌkk sEyu.íí r˛ S fnu Au, ëëWr{ﬁk, yk k˝u Ìkku [kuhkMkeLkk Vuhu LkefÈﬁkt Aeyu. yk k˝u sEyu Àu˛Lk¯kh{kt, Àu˛Lk¯kh⁄ke sEyu ºk Lk¯kh{kt. fezeLkk k¯kLkwt ÕktÕh ˜uÌkk yk eyu. ˜ktÁkk {kh¯k{kt yu kt hzÌkkt ˜kufku Ìkku ˝kt {§˛u. fux˜kt Úu k sE˛wt?íí

Wr{fik r˛ SLku Mk{Ú Au, ëëfkuE Àw:æe r ˜k k fheLku hzu Au ! [k˜, ÚuÌkk sEyu.íí r˛ S Wr{fikLkwt fÃkwt {kLkÌkk Lk⁄ke. Wr{fikLk heMk [zu Au. Wr{fikÀu e f§k hÌku Au. {e˝Lke {kæe ÁkLke LktÀeyu ÁkuMku Au. r˛ S ykzwty §wt Úu k ˜k¯fik Au. Wr{fikÀu e ÀuækÌkkt Lk⁄ke. r˛ S r ˜k k fhÌkk fhÌkk Õkzu Õkzu Úu k ˜k¯fik Au, yLku Àkuz k ˜k¯fik Au. Wr{fikLkk r hn{kt {k⁄ku nk⁄k {qfeLku kkuf {qfu Au, ëë{khe Wr{fik ıfikt ¯kE hu...!íí Wr{fikÀu e ´¯kx ⁄kELku nMk k ˜k¯ke Au. Wr{fikLke f§k⁄ke heMku ºhkfiu˜k r˛ S y §k Vh k ˜k¯fik Au. Wr{fik fnu Au, ëër˛ S, yu kt ffikt Àw:æ kz‚kt fu Ìk{u kkuf {qfeLk hzku Aku ?íí r˛ S fnu Au, ëë{Lku {qfeLku ıfikt ¯kE nÌke ? Ìkkhk r Lkk nwt zef k˝ hne ˛fÌkku Lk⁄ke. Ìkwt fnu kfi Úu¯k˝e-º kLke yLku nwt fnu kÙ k]⁄ eLkku kkx e (ƒ˝e). Ìkwt Ìkuh sw¯kLke Úu¯k˝e Ìkku nwt Ákkh kt⁄kLkku Ákk§ku ºku§ku r˛ ! Wr{fik, Ìkkhe kÌk {U Lk {kLke. khtÌkw n M efkhwt Awt. [k˜, yk k˝u Àw:æesLkLku ÚuÌkkt sEyu.íí ÁktLku hzÌkk Ákk§f kkMku yk Au. Wr{fikÀu e yhnefwt hLku Úu k ˜k¯ke Au. hze hzeLku ƒku§ku ƒV ⁄kE ¯kfiku Au. Wr{fikÀu e fnu Au, ëëÀefhk, fE hktz ÌkLku Lkkæe Àeƒku ? ÌkuLkwt {q§ (LkœækuÀ) sÚu !íí [qtÀzeLkku Auzku VkzeLku Wr{fikÀu e Ákk§fLku nk⁄k{kt ˜u Au yLku [q{u Au. r˛ S fnu Au, ëëWr{fik, fkuEf Üe Ákk§fLku {qfeLku ˜kfzkt ˜u k ¯kE n˛u. kkAe yk eLku æku§u ˜u˛u.íí Wr{fik [khu rÀ˛kyu swyu Au k˝ fkuE ·r¸{kt yk Ìkwt Lk⁄ke. Ákk§fLku Mkkuz{kt ˜ELku fnu Au, ëë[k˜, r˛ S, yk k˝u {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh sEyu. r˛ yLku Wr{fik Ákk§fLku ˜ELku {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh kkAkt yk Au. ƒq˝e kh Qºe Wr{fik ykhkƒLkk (ykuhkÕ) fhu Au,

ëëº¯k kLk, {khk Mkqfk MÌkLku Àqƒ {qfsu !íí Wr{fikLkk MÌkLku Àqƒ yk k ˜k¯fiwt Au. Wr{fik kfi kkLk fhk e Ákk§f WAuh k ˜k¯ke Au. r˛ S rÀ Mku rÀ Mku ÀqÁk§ku kz k ˜k¯fiku Au. ¯k§e ¯k§eLku Æ ksh ⁄k k ˜k¯fiku Au. Wr{fik kqAu Au, ëër˛ , rÀ Mk-hkÌk ÀqÁk§ku fu{ kzu Au ?íí r˛ S ƒehu hneLku fnu Au, ëëWr{fik, yk k˝u Mkw{uhwLkwt hks fheyu Aeyu. yk k˝u Ìkku ƒq˝eLke Mku k fh kLke nkufi. Ìk k fh kLkwt nkufi. Ìkwt Ìkku kkhfk Ákk§fLku WAuh k{kt kze Au. {khe Mktºk§ Ìkku ˜uÌke s Lk⁄ke. Ákk§fLke Mku k-[kfhe{kt {khe Mkk{u Ìkku ÚuÌke s Lk⁄ke !íí Wr{fik ºku§k r˛ SLku fnu Au, ëër˛ , fE kzeLke ºkt¯k keLku ¯kktzku ⁄kfiku Au ? fkuE hktzu Lkkæe Àeƒu˜ku yk Ìkku (rLkhkƒkh) Ákk§f Au. ÌkuLkwt h˝eƒ˝e fku˝ ? yk k˝u ÌkuLkku ykƒkh

⁄kEyu.íí r˛ Lkwt {Lk {kLkÌkwt Lk⁄ke. Ìku rÀ Mku rÀ Mku Mkqfk ˜kfzkLke su{ Mkz k ˜k¯fiku Au. yksu {hu, fk˜u {hu, yu ku ⁄kE ¯kfiku Au. Æ[rÌkÌk Wr{fik fnu Au, ëër˛ S, ¯kkfiÀu e (Mkk˜kuhÀu e) fÀ§e LkLkwt hks fhu Au. Lk ˜kæ ¯kkfiku

fÀ§e Lk{kt [khku [hu Au. fÀ§e LkLkk s§k˛fi{kt kk˝e keyu Au. Ìkwt Ákk§fLku ˜ELku s§k˛fiu ssu. yk¯k§ sE˛ Ìkku ¯kkfi{kÌkk ækE s˛u. kkA§ sELku nk⁄k ÚuzeLku Qºku hnusu. ¯kkfi{kÌkk Mkk{u yk Ìfikhu [h˝{kt kze [Lk{kt Ákktƒe fwt hLku Mkkut ksu.íí

4. ¯kkﬁÀu e (Mkk˜kuhÀu e)

{uhw-Mkw{uhw k oÌk kh⁄ke r˛ S fÀ§e Lk{kt yk k ˜k¯fiku Au. nk⁄k{kt yhnefwt h Au. ÁktLku s§k˛fi rfLkkhu yk Au. s§k˛fi{k ¯kkfiÀu e s§ keyu

Au.r˛ S¯kkfiLke kkA§sELkunk⁄kÚuzeLkuQºkuhnuAu.Mkk˜kuh{kÌkk(¯kkfiÀu e) Ìku{Lke Mkk{u yk Au. r˛ [h˝ku{kt kzu Au yLku ¯kkfiÀu eLku [Lk{kt Ákktƒe yhnefwt hLku MkkU ku Au. r˛ S {kh¯ku {kh¯ku {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh kkAku Vhu Au. fÀ§e Lk{kt ¯kkfi {kÌkkLkwt Àqƒ keLku fwt h rÀ Mk-hkÌk {kuxku ⁄k k ˜k¯fiku

Au. {kuxku ⁄kELku nkur˛fikh (W˛fikh) ⁄kfiku Au. yuf rÀ Mk ¯kkfi {kÌkkLku fnu Au, ëë{kÌkk, {Lku yuf˜kLku {qfe Lk{kt Vhu Au. {Lku uh ¯k{Ìkwt Lk⁄ke. {Lku ¯kuze-Àzku ˜k e yk k. {Lku h{ kLke yrº˜kªkk (W{k) Ú¯ke Au.íí Mkk˜kuhÀu e u˛ ÁkÀ˜eLku

Üe ⁄kkfi Au. MkkuLkeLkk nkxu sELku Mk k˛uh MkkuLkkLkku Àzku yLku Mk k˛uh Y kkLke ¯kuze ÁkLkk zk Au. MkkuLkkLkku Àzku yLku Y kkLke ¯kuze ˜ELku yk k ˜k¯ke Au. ÁkkELku kktæku Vqxu Au yLku Qz k ˜k¯ke Au. kktæku ™s k⁄ke k Lk ´¯kxeLku ¯kwVk{kt ´ u˛u Au, yk⁄ke k oÌkku Ákku˜ k ˜k¯fik Au. fÀ§e Lk{kt yk eLku ¯kkfiLkku u˛ ˜u Au. yhnefwt hLku ¯kuzeÀzku yk keLku fnu Au, ëëÀefhk, fÀ§e Lk{kt ¯kuze-Àzku h{su.íí yhnefwt h fÀ§e Lk{kt ¯kuze-Àzku h{u Au. Àk [zu Au, Àk QÌkhu Au.

150 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

h{eLku kkAku yk Au. ¯kkfi{kÌkkLkwt Àqƒ keyu Au. ¯kkfi{kÌkk fnu Au, ëëÀefhk, {khwt Àqƒ keLku {kuxku ⁄kfiku Au. n fÀ§e LkLkwt hks fh.íí

5. Lk ˜kæ Àu eyku

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. Ehw, hkt kw, æktze-æk khe, xwxe-xk §e, [k{wtzk Àu eñLk ˜kæ Àu eyku Àqrƒfiu Àu §u hks fhu Au. [k{wtzkÀu e fnu Au, ëëÀu eyku, Àqrƒfiu À §u hks fhu Ákkh hMk kqhkt ⁄kfikt Au. n yk k˝u ftEf Lk eLkÌkk fheyu. yk k˝u [kiÀ ºw Lk{kt VfikO Lk⁄ke. k]⁄ e kh [kh ætz{kt VfikO Lk⁄ke. yk k˝u [kh Mk]r¸ (Mkkh Mkunxe) W kh Vheyu. Lkn™Ìkh Lk ˜kæ Àu eykuLku fku˝ ¯k˝˛u ?íí Ehw-hkt kw fnu Au, ëë[k{wtzk, kkx e Àu e Ìkku Ìkwt Au. Ákƒk h⁄k Ìkkhe kkMku Au.íí [k{wtzkÀu e fnu Au, ëëyk k˝u h⁄k Áknkh fkZeyu. ü[u Wzkzeyu. Lkn™Ìkh Àu eykuLku h⁄k Au yu fku˝ Ú˝˛u ?íí

{Êfihkr k ({kÕ{hkÌk) ⁄kE Au. Àu eyku ˛˝¯kkh Mksu Au. W˜k§e M ¯kuo [zu Au. [kt ke kkÌkk§{kt Úfi Au. kq Àu˛Lkku k Lk yk Au, yLku Àu eyku (fiki LkLkk ºkh⁄ke) ºk¯ke ºk¯keLku xwfzk ⁄kkfi Au. zkf˝ku fkfzu h{u Au. ºqÌk ºzkfu h{u Au. hkÌk Ú{e Au. yk k Mk{fiu Lk ˜kæ Àu eykuLkk h⁄k QzeLku M ¯kuo [z k ˜k¯fik Au. kktæu k oÌk zku˜ k ˜k¯fik Au. Àu eykuLkk h⁄k fk§kt kÀ§ku{kt yk k ˜k¯fik Au. h⁄kLkk MkwMk kxk yk k ˜k¯fik Au. k]⁄ e˜kuf kh Àu eyku yk k ˜k¯ke Au. yhnefwt h fkLk ÀELku Mkktº§ k ˜k¯fik Au. h⁄kLke kktæu k oÌkku Qz k ˜k¯fik Au. h⁄kLke Õz kLku ˜eƒu ´⁄k{ hMkkÀLke yktƒeLke su{ k Lk

Aqx k ˜k¯ﬁku Au, yLku st¯k˜-Õkze ºk¯k k ˜k¯ﬁkt Au. yhnefwt hLku heMk [zu

Au. ¢kuƒ⁄ke fk§swt ÌkqxeLku Áknkh yk k ˜k¯fiwt Au. fwt h Qºku Qºku ƒ˙qs k ˜k¯fiku Au. {Êfihkr kyu yk ˛wt yk e hÃkwt Au ? n Àuæku yk ehLkk æu˜ ! fwt h MkkuLkkLkku Àzku yLku Y kkLke ¯kuze nk⁄k{kt ˜u Au. ÀzkLku ¯kuze {khu Au. Àzku QzeLku

M ¯kuo [zu Au. M ¯kuo⁄ke yk Ìkkt Àu eykuLkk h⁄kLku Àzku k¯ku Au, h⁄k ºkt¯ku Au yLku xwfzk Lke[u kzu Au. h⁄k{kt⁄ke VUfkﬁu˜e Àu eyku Lke[u kxfkﬁ Au. [k{wtzk{kÌkk fnu

Au, ëëÀu eyku, s¯k{kt ækuxwt fk{ ⁄kfiwt. yk sw¯kLke ƒr˝fik˝e (M kr{Lke) yk k˝u sw¯k kh Vheyu. yk ku Lkh fku˝ Ú¯fiku fu su˝u yk k˝k h⁄kLku Àzku {kheLku ºkt¯ke Lkkœfik ? yk k˝u ÌkuLku ˛kuƒe fkZeyu.íí Lk ˜kæ Àu eyku ytÀh ytÀh kÌkku fhu

Au, yk ku fikuÿku(ÕkuÌkkh) fku˝ Ú¯fiku fu su˝u yk k˝k h⁄k ºkt¯fik ? h⁄k ºkt¯k k k§ku [kuh fku˝ ?íí Lk ˜kæ Àu eyku fÀ§e Lk{k [kuhLku ˛kuƒ k ˜k¯ke

Au. [kuh {§Ìkku Lk⁄ke. Àu eykuLkk {wæ kh⁄ke Lkqh Qze ¯kﬁwt Au. Lk ˜kæ Àu eyku

ÌkhÆMknhkÚ151

kwLk: ˛kuƒ k ˜k¯ke Au. ¯kkfiÀu e Lksh{kt yk Au. [k{wtzkÀu e kqAu Au, ëë¯kkfiÀu e, y{khk h⁄kLkku ºkt¯kLkkh [kuh Úufiku ?íí Mkk˜kuhÀu e fnu Au, ëëÀu e, MkÌk [Lk yk kku Ìkku Ìk{khku [kuh ÁkÌkk wt.íí [k{wtzkÀu e MkÌk [Lk yk ku Au. ¯kkfiÀu e fnu Au, ëëA {rnLkk Mkwƒe {khwt Àqƒ ƒk‘fiku Au Ìku fwt hLku n yku§æwt Awt. yk hÃkku fwt h! yk fk{ yk ehLkwt Au. ykLku n Ìk{Lku MkkU kwt Awt.íí yk fwt hLkkt n u⁄ke Ìk{u {kÌkk ! Ìk{u ƒr˝fik˝e !íí Mkk˜kuhÀu e (¯kkfi{kÌkk) Lk ˜kæ À eykuLku yhnefwt h MkkU k k ˜k¯ke Au.

6. yhnefwt h Lk ˜kæ Àu eyku fwt hLku ˜ELku zuhk xLk¯kheyu yk k ˜k¯ke Au. zuhk Ìkk˝eLku Àu eyku zuhk xLk¯khe{kt hks fh k ˜k¯ke Au. yhnefwt hu Wr{fikÀu e, Mkk˜kuhÀu e yLku Lk ˜kæ Àu eykuLkkt MÌkLk kkLk ffikO Au. fwt h ¯kuzeÀzku h{ k ˜k¯fiku Au. ÀzkLku ü[u ¯kuze {kh k ˜k¯fiku Au. Àzku (M ¯kuo [zeLku) MkkÌk kkÌkk§{kt sELku kkAku yk k ˜k¯fiku Au. fwt h h{Ìkku h{Ìkku Y kk xLk¯kheyu s k ˜k¯fiku Au. Y kk xLk¯kheLkk ¯kktÀhu yk k ˜k¯fiku Au. fwt h Mkqhs kku§{kt⁄ke {k˝uf[kuf{kt yk k ˜k¯fiku Au. {k˝uf[kuf{kt yut˛e hMk⁄ke Àzku {qıfiku Au. ÀzkLku Mk k{˝

ÆMkÀqh [zu Au. Mk k{˝ eLkk Àe k ⁄kkfi Au. ÀzkLke rÀ Mk-hkÌk kqÚ ⁄kkfi Au. ykswÁkksw kkfku knuhku {qfu˜ku Au. rMk kkE Qºk Qºk ÀzkLkku knuhku ºhu Au. fwt h ÀzkLku Úu k ˜k¯fiku Au. rMk kkEyku ytÀh ytÀh kÌkku fhu Au, ëëyk Ákk§fLku Àzku Úu kLke RÂAk Ú¯ke Au. Ákk§fLku Àzku Úu k Àku. yhnefwt h Vhe VheLku Àzku Úu k ˜k¯fiku Au. Àzk kh y˚khku ˜œfik (Ákku˜u) Au, ëëyut˛e hMk⁄ke (yut˛e {˝Lkku?) Àzku kz‚ku Au. ÀzkLkku h{Lkkhku fkuE Lkk yk‘fiku.íí hkÚLke fwt he {nu˜u ÁkuXe hkn swyu Au. fwt h Àzku swyu Au yLku yk¯k§ kt[u Au, ëëÀzku æu˜e {nu˜ Ìkkuzu ÌkuLke Mkk⁄ku fwt heLkkt ˜¯Lk ⁄kkfi. ÁkkfeLkk kwhwªk ºkE yLku Ákk k !íí yhnefwt h y˚kh kt[eLku kkAku Vfikuo Au. fwt h zuhk xLk¯khe{k yk eLku [k{wtzkÀu eLkk æku§u ˜kuxÌkku MÌkLk kkLk fh k ˜k¯fiku Au. rLkˇk yk e Au yLku æku§k{kt MkqÌkku Au. hkÌk kMkkh ⁄kkfi Au. ke§wt ´ºkÌk ⁄kfiwt Au. fqfzu M⁄kkLk Akuze Àeƒwt Au. ]˚ku ]˚ku k˚ke Ákku˜u Au. ¯kkfikuLku kAhzkt {Èfikt Au. ˚kr kfikuyu nk⁄k{kt æktzkt kfz‚kt Au. Ú¯ku˜k fwt hLku Lk ˜kæ Àu eyku fnu Au, ëëÀefhk, Y kk xLk¯kheLkk {nu˜ ÌkhV sE˛ Lkn™. sE˛ Ìkku Úuæ{ Qºwt ⁄k˛u.íí

Ákk§nX fu hksnX. yhnefwt hu Àu eykuLkwt fÃkwt {kLﬁw Lkn™. fwt h Y kk xLk¯kheyu Úﬁ Au yLku {k˝uf[kuf{kt yk e Qºku hn Au. yut˛e hMkLkk

152 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÀzkLku Mk k{˝ ÆMkÀqh [zu Au yLku ¯kq¯k§Lkku nku{ ⁄kkﬁ Au. fwt h ÀzkLke ´Àr˚k˝k fhu Au. ˜k¯k ÚuELku ÀzkLku ¯kuze {khu Au. Àzku QzeLku {nu˜Lkk fkt¯khu ˜k¯ﬁku Au. fkt¯khk ÌkqxeLku Lke[u kz‚k Au. Àzku ækhk Mk{wˇu sELku kz‚ku Au. kÀ§{nu˜u

ÁkuXu˜e Vq˜ Ìkefwt he ykLktÀ kk{e Au. Ìku hkÚLku fnu Au, ëëyk ÀzkLkku æu˜Lkkh fku˝ ? ˛kuƒku yLku ÌkuLke Mkk⁄ku {Lku kh˝k ku. ÁkkfeLkk Ákƒk {khu {Lk ºkE yLku Ákk k !íí yhnefwt h Àu eykuLkk zuhk{kt kkAku yk eLku MktÌkk k ˜k¯fiku Au. hkÚ MkhÀkhkuLku knuhku ºhÌkk rMk kkneykuLku Ákku˜k kLkku ykÀu˛ yk ku Au. yuf MkhÀkhLku fnuÌkktLke Mkk⁄ku ktÀh MkhÀkh {k˝uf[kuf{kt yk Au yLku rMk kkEykuLku hkÚLkku ykÀu˛ Mktº§k Au. hksf[uhe{k yuf Mkk⁄ku Mk kMkku rMk kkE yk eLku hkÚLku {wshku fhe, nk⁄k ÚuzeLku Qºk hnu Au. hkÚ kqAu Au, ëërMk kkEyku, ÀzkLku ¯kuze fku˝u {khe ?í {nu˜Lkk fkt¯khk fku˝u Ìkkuz‚k ?íí Àhuf rMk kkE ÀzkLku ¯kuze kkuÌku {kheLku {nu˜Lkk fkt¯khk ºkt¯k kLkku Àk ku fhu Au. hkÚ fnu Au, ëësu knurhfiku ¯kuze {khe ÀzkLku æu˜k Ìkku æu˜k Ìkku {k˝uf[kuf{kt ˜k ÌkuLke Mkk⁄ku {khe fwt he Vq˜ Ìke kh˝k wt.íí hkÚLkkt [Lkku⁄ke Ákƒk knurhfik(ÀzkLkk h˚kf)Lkk k¯k Ze˜k ⁄k k ˜k¯fik Au. hkÚ (yk u˛{kt yk eLku) fnu Au, ëërMk kkEyku, Mkk[wt Ákku˜ku, Lkn™ Ìkku [kÁkwfu Ìk{khe [k{ze WÌkkhe {eXwt ºhwt Awt. Ìk{khwt y §e k˝eyu Ìku˜ fZk Awt yLku kuzkLke [ktÀeyu [ku kzwt Awt. xqt kku ÀELku Ìk{khwt xk˜fwt Ìkkuzwt Awt. (¯kºhkfiu˜k) rMk kkEyku fnu Au, ëëMk khu yuf Ákk§f yk‘fiwt nÌkwt. Ìku˝u ÀzkLku ¯kuze {khe. Àzku {nu˜Lkk fkt¯khk Ìkkuze M ¯kuo [z‚ku. Àzku Lke[u yk eLku ækhk Mk{wˇu kz‚ku.íí hkÚ ykÀu˛ fhu Au, ëërMk kkEyku, Ìku AkufhkLku ˛kuƒe ˜k ku.íí hkÚLkku ykÀu˛ ⁄kÌkkt Ìkku ktÀh rMk kkE Ákk§fLkkt k¯k˜kt ˛kuƒÌkk ˛kuƒÌkk zuhk x Lk¯khe{kt Àu eykuLkk zuhk{kt yk Au, yLku Ákk§f r ˛u kqAu Au. [k{wtzkÀu eLkk ykÀu˛⁄ke Ehw-hkt kw Àu eyku rMk kkELku fnu Au, ëërMk kkEyku, Ákk§fLkwt Ìk{khu ˛wt fk{ kz‚wt Au ? Ákk§f yn™ Au.íí rMk kkE fnu Au, ëëÀu eyku, Akufhku Ìkku ˝wt LkwfMkkLk fheLku yk‘fiku Au. {k˝uf[kuf{kt yut˛e hMkLkk ÀzkLku ¯kuze {khe Vq˜ Ìke fwt heLkk {nu˜Lkk fkt¯khk Ìkkuz‚k Au. n hkÚLke fwt he nX ˜ELku ÁkuXe Au. kh˝wt Ìkku Àzku æu˜LkkhLku s kh˝wt. ÁkkfeLkk Ákƒk ºkE Lku Ákk k ! Ákk kw Lkk kh˝k Ìkku {nu˜ W kh⁄ke kzeLku {hwt !íí Ákk§fLke ºk§ {u§ e rMk kkEyku Y kk xLk¯kheLke hksf[uhe{kt yk eLku hkÚLku fnu Au, ëëhkÚ, Àzku æu˜LkkhLku Ìkku y{u ˛kuƒe fkZ‚ku Au. zuhk xLk¯khe{kt Lk ˜kæ Àu e Mkk⁄ku hks fhu Au.íí hkÚ ykÀu˛ fhu Au, ëëMkhÀkh, fk˛eLk¯khe{kt sELku º˝u˜k Ák˙kÒ˝Lku Ákku˜k e ˜k ku.íí yuf MkhÀkhLku ykÀu˛ ⁄kÌkkt Ìkku ktÀh MkhÀkh fk˛eLk¯khe º˝e s k ˜k¯fik Au. fk˛eLk¯khe{kt sE

hkÚLkku MktÀu˛ yk ku Au. MktÀu˛ {§Ìkkt s Ák˙kÒ˝ Ìkqxu˜kt k¯khækt knuhe, nk⁄k{kt Ìkqxu˜e kku⁄ke ˜E, LkkLkk k¯ku {kuxe Vk§ku ºhÌkku Y kk xLk¯khe{kt yk Au. hksf[uhe{kt sE, hkÚLku {wshku fhe, Qºku hnu Au, yLk kqAu Au, ëëhkÚ, ffik fk{u {Lku yk{t fiku ?íí hkÚ fnu Au, ëëÁk˙kÒ˝, {khu Vq˜ Ìke fwt he Au. hLke ´Ìke˚kk{kt yzƒk [kuækLkku nkh fhe, ƒu˜k yzƒk [kuækLkwt ºkusLk ˜u Au. [˝kLke VkuÌkhe{kt Mk{kfi yux˜wt kk˝e keyu Au. Vq˜ ºkhkuºkh Úuækfi Au. kq Àu˛Lkku k Lk kfi Au, yLku fiki LkLkk ºkh⁄ke ºkt¯ke ºkt¯keLk xwfzk ⁄kkfi Au. fwt he ºhfiki Lk{kt yk e Au. fiw kLk kw ke MkkMkhu º˜e! Ák¯kzu˜wt Àqƒ kz{kt º˜wt ! Ìk{u fkuhwt f kzwt yLku ˜e˜wt Lkkr§fiuh ˜E zuhk x Lk¯khe{kt fwt heLkwt {k¯kwt ˜ELku Úyku. Lk ˜kæ Àu eykuLkk zuhk{kt fwt h hks fhu Au. Lkkr§fiuh M efkhk e Õx kkAk yk ku.íí hkÚLkku ykÀu˛ ⁄kÌkkt fk˛eLk¯kheLkku Ák˙kÒ˝ nk⁄k{kt fkuhwt fk kz yLku Lkkr§fiuh ˜ELku Y kk xLk¯khe{kt yk Au. Ák˙kÒ˝Lku ÚuELku zuhk{kt⁄ke Áknkh yk e Àu eyku yk fkhu Au yLku Ák˙kÒ˝Lku yk¯k{LkLkwt fkh˝ kqAu Au. Ák˙kÒ˝ fnu Au, ëëÀu eyku, nwt Y kk xLk¯khe{kt⁄ke hkÚyu {kuf˜u˜ku fwt heLkwt {k¯kwt ˜ELku yk‘fiku Awt. rzfikt ˜¯Lk ˜u kLkkt Au. Mk¯kkELkwt yk Lkkr§fiuh M efkhku.íí Àu eyku f§k hÌke ]ÿk ⁄kkfi Au yLku Ák˙kÒ˝Lku fnu Au, ëëÁk˙kÒ˝, y{khu Ìkku æk k {kxu ækæhkLkkt kkLk yLku Mkq k {kxu kkLkLkku Mkk⁄khku Au. y{u Ìkku rLkhkƒkh zku˛eyku

Aeyu. §e, y{khku fwt h Ìkku ˝wt LkkLkwt Ákk§f Au. y{u hkÚLke fw heLkwt Lkkr§fiuh M efkhe ˛fÌkkt Lk⁄ke.íí Ák˙kÒ˝ ´Ìfiw•kh k§ Au, ëëÀu eyku, Õx Lkkr§fiuh M efkhku, Lkn™Ìkh fwt he Ìk{khk fwt h {kxu {nu˜ kh⁄ke kzeLku {he s˛u. nXu ºhkfiu˜e yu {h˝-fxkh æk˛u. fwt khe fLfikLkku Ìk{Lku Àkuªk ˜k¯k˛u !íí Lk ˜kæ Àu eyku yhnefwt hLkwt Lkkr§fiuh M efkhu Au yLku Ák˙kÒ˝ Y kk xLk¯khe{kt kkAku Vfikuo Au.

7. yhnefwt hLkku r kn

Rhw-hkt kw, Lk ˜kæ Àu eyku r [khu Au, ëëY kk xLk¯kheLkk hkÚLke Vq˜ Ìke fwt heLkwt {k¯kwt Ìkku yk k˝u M efkfiwO, khtÌkw yhnefwt hLke Mk¯kkEyu kwhwªk r Lkk fku˝ s˛u ?íí [k{wtzkÀu e fnu Au, ëëEhw-hkt kw, Ìk{u yk{t k˝Lkk [kuæk ˜ELku {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh Úyku. r˛ SLku sELku fnku fu yhnefwt hLkwt Lkkr§fiuh y{u M efkfiwO Au. Ìk{u Mk¯kkE fh k Y kk xLk¯khe{kt Úyku.íí Ehw-hkt kw Àu eyku yk{t k˝Lkk [kuæk ˜ELku k Lk Mkk⁄ku M ¯kuo [z k ˜k¯ke Au. Ìku{Lke kktæu k oÌkku Qz k ˜k¯fik Au. ÁktLku QzÌke QzÌke {uhw-Mkw{uhw k Ìk kh r˛ -Wr{fikLke ƒq˝e

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kh yk Au. r˛ yk¯k{LkLkwt fkh˝ kqAu Au. Ehw-hkt kw r˛ -Wr{fikLku Lk{Lk fheLku fnu Au, ëër˛ S, Ìk{u fi˜kMk kwheLkwt hks fhk Aku. y{u yhnefwt hLkwt Lkkr§fiuh M efkfiwO Au. yk k˝u yhnefwt hLku kh˝k ku kz˛u. Ìk{khu fwt hLke

Mk¯kkE fh k s kz˛u.íí Wr{ﬁkÀu e fnu Au, ëër˛ S, {kÌkk [k{wtzkyu {kuf˜u˜e

Ehw-hkt kw Àu eyku yk k˝k Ókhu yk e Au. fwt hLku Ìkku fkuEyu Lke[u Lkkæu˜ku yLku ƒhÌkeyu Õe’ﬁku Au. ÌkuLkku h˝e-ƒ˝e fkuE Lk⁄ke. yk k˝u ÌkuLkku ykƒkh (ƒ˝e) ⁄k

kz˛u.íí r˛ S fnu Au, ëëWr{ﬁk, yk k˝u yhnefwt hLke Mk¯kkE fheyu. yk {kxu ifwtX kwhe{kt º¯k kLkLku {§ k ÚÙ Awt.íí

r˛ S ifwtX kwhe{kt yk Au. ifwtX{kt Àu kuLke Mkºk ësfeí Au. º¯k kLk

MkkuLkkLkk ÆMknkMkLku r hkflfik Au. Àu Ìkk MkkuLkkLkk ™Õ˝u k Lk Zku§u Au. ˜kæku ˜˚{e [{h Zku§u Au. fhkuz Ák˙Òk uÀ kt[u Au. LkkhÀ {wrLk ºsLk Ákku˜u Au. º¯k kLkLku Vq˜ [zu Au yLku Vq˜ QÌkhu Au. ykhÌke [zu Au yLku ykhÌke QÌkhu Au. ¯kq¯k§Lkk nku{ ⁄kkfi Au. r˛ S ºhe Mkºk{kt yk e Qºk hnu Au. º¯k kLk kqAu Au, ëër˛ S, Ìk{u ifwtX kwhe{kt yk‘fik Ìkku º˜u yk‘fik ! fk{Lkwt Lkk{ ƒhku.íí r˛ S fnu Au, ëëº¯k kLk, fi˜kMk kwhe{kt Ehw-hkt kw À eyku yk e Au. Lk ˜kæ Àu eykuyu yhnefwt hLkwt Lkkr§fiuh M efkfiwO Au. yk k˝Lku Mk¯kkE fh kLkwt yk{t k˝ yk fiwt Au. yk k˝u fwt hLkku r kn {ktz ku Au.íí º¯k kLk fnu Au, ëër˛ S, Ìk{u fÀ§e Lk{kt Ehw-hkt kw Àu eykuLku sELku fnku fu Ìk{u Àqrƒfiu Àu §u hks fhku, y{u k]⁄ eLkwt hks fheyu. yhnefwt h yLkk⁄k Au. yk k˝u ÌkuLku kh˝k ku kz˛u. Àu eykuLku fnku fu Ákƒk ætzku{kt yk{t k˝Lkk ke§k [kuæk {qfu. {kuxk {kuxk Àu kuLku yk{t kku. r knLku fkuE ºqtzku fnu˛u Lkn™ !íí º¯k kLk Mkk⁄ku Mkn{rÌk Mkkƒe r˛ S fi˜kMk kwhe{kt kkAk Vfiko Au. Ìkuyku Ehw-hkt k Àu eykuLku fnu Au, ëëÌk{u zuhk xLk¯khe{kt kkAk Úyku. Lk ˜kæ Àu eykuLku fnku fu [kh ætz{kt yk{t k˝Lkk ke§k [kuæk {qfu. {kuxk {kuxk Àu e-Àu ÌkkLku yk{t kku.íí r˛ S Mkk⁄ku Mkn{rÌk Mkkƒe Ehw-hkt kw Àu eyku fi˜kMk kwhe⁄ke zuhk xLk¯khe{kt yk Au. Ìkuyku r˛ -Wr{fikLkku MktÀu˛ku yk ku Au. MktÀu˛ku Mkktº§e Lk ˜kæ Àu eyku r knLkk yk{t k˝Lke Ìkifikheyku fhu Au. RLˇ kwhe{kt yk{t k˝ yk k k Ehw-hkt kw Àu eyku Úfi Au. yk{t k˝Lkk ke§k [kuæk {qfu Au. ´⁄k{ Ìkuyku RLˇ yLku Ákkh {u , Ìkuh es§eLku yk{t k˝ yk kÌkkt fnu A fu, ëëÌkuyku kÚt-¯kkÚt ˜ELku yk u.íí Àu eyku ºh{tz§{kt fhkuz Ák˙ÒkLku yk{t k˝ yk kÌkkt fnu Au fu, ëëÌkuyku Mkfhk uÀ ˜uÌkk yk u.íí fÀ§e Lk{kt Mkk˜kuh{kÌkkLku fnu Au fu ëëyhnefwt hLkku r kn {ktz‚ku Au. Ìk{Lku zuhk xLk¯khe{kt yk kLkwt yk{t k˝

ÌkhÆMknhkÚ155

Au.íí

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. zuhk xLk¯khe{kt ifwtX kwhe{kt⁄ke º¯k kLk yk k ˜k¯fik Au. ºh{tz§{kt⁄ke fhkuz Ák˙Òk uÀ ˜ELku Àu eykuLkk zuhk{kt yk k ˜k¯fik Au. RLˇ kwhe⁄ke RLˇ Mkk⁄ku Ákkh {u yLku Ìkuh es§eyku yk k ˜k¯fikt Au. fÀ§e Lk{kt⁄ke ¯kkfiÀu eyku yk k ˜k¯ke Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. º¯k kLk fnu Au, ëëRLˇ, Àu eykuyu Ìkku Ákƒe s kÁkÀkhe yk k˝k r˛hu {qfe Au. Ákƒk Àu Ìkk fwt hLke Mk¯kkEyu [k˜ku.íí º¯k kLk, RLˇ, LkkhÀ, Ák˙Òk, Ákƒk Àu Ìkk yhnefwt hLke Mk¯kkEyu s k ˜k¯fik Au. Àu ku Y kk xLk¯khe{kt yk‘fik Au. Y kk xLk¯kheLkku hkÚ fnu Au, ëëMkhÀkhku, Vq˜ Ìke fwt heLke Mk¯kkE fh k kE yk e ¯kfik Au. kELku {§ k Ákƒk Áknkh Lkef§ku.íí MkhÀkhku kELku nuÌku {§u Au. yk fkhu Au yLku yk¯k§ fheLku kÀ§{nu˜{kt ˜k Au. Mk k˜kæLkk Zkur˜fik Zk§e W kh ¯kkÀ˜kt kk⁄khu Au yLku {nu{kLkkuLku fnu Au, ëë kE, ˚ku{fw˛§ Zkur˜fiu r hkÚu !íí Mk k˜kæLkk Zkur˜fiu ifwtXLkk º¯k kLk r hksu Au. RLˇ, LkkhÀ yLku fhkuz Ák˙Òk Zkur˜fiu r hksu Au. Y kk xLk¯kheLkk hkÚ-hk˝e ÌkktÁkkfwtzeyu kk˝e ¯kh{ fhe, {nu{kLkkuLku k¯k ƒku zk e Mku k-[kfhe fh Au. * * *

º¯k kLkLku khÌkk hkæ e Au. {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh Wr{fikÀu e r˛ SLku fnu Au, ëër˛ S, Ìk{u fi˜kMk kwhe Mkk[ ku yLku ƒq˝eLke Mku k fhku. nwt ⁄kkuzuf sELku yk Awt.íí Wr{fikÀu e {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh⁄ke Y kk xLk¯khe{kt yk k ˜k¯ke Au. {kh¯k{kt f§k hÌkeLku Y kk§e fLfik ⁄kkfi Au. Y k Y kLkku ytÁkkh Mkku§

hMkLke fLfik Mkk{u MkqhsÀu Õktæku ⁄kkfi Au. kq Àu˛Lkku k Lk kfi Au yLku fiki LkLkk ºkh⁄ke Wr{fik ºkt¯ke ºkt¯keLku xwfzk ⁄kkfi Au. Wr{fikÀu e Y kk xLk¯khe{kt yk Au. Àu eLku s{˝Lkkt ¯keÌkku (s{ k Mk{fiu ¯k kÌkkt Vxk˝kLkkt ¯keÌkku) ¯kk kLke yrº˜kªkk Ú¯ke Au. Ìkuyku hkÚ-hk˝eLkk k˚k{kt hne r˛ S kELku ˜˚fi fheLku fLfik k˚kLke Üeyku Mkk⁄ku ¯keÌkk ¯kk k ˜k¯ke Au, ëëÁkƒk kE yk‘fik Au k˝ r˛ S kE yk‘fiku Lk⁄ke. hLke ÁkiheLku Aqxfku (´MkqrÌk) ⁄kfiku Au. r˛ S kE hLke Ákihe {kxu MkqtX yLku ys{ku kxu Au.íí kÀ§{nu˜{kt kEykuLke MkL{wæ s{˝Lkkt ¯keÌkkuLkku Xkuh Qzu Au. ¯keÌkku yk¯k§ [k˜u Au. r˛ SLkwt Akufhwt hzu Au, yLku Wr{fik n™[ku§u Au, ëëAkLkku hnu Akufhk, Ìkkhku Ákk kku

156 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

s{ k ¯kfiku Au.íí Vq˜ Ìke fwt heLke Mk¯kkELkku Mkk{krsf r rƒ yLku ºkusLk(s{˝k)Mk{khtº kqhku ⁄kkfi Au. {nu{kLkkuLke r Àkfi §kyu fLfik k˚kLke Üeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au :

yk Ìkk-ÕkÌkk yk Õku, u kE hkÏ{-hkÏ{e hu.... (2) yk Ìkk ÕkÌkk...

Mk Õe u kE yk Õku, u kE hkÏ{-hkÏ{e hu... (2) Mk Õe u kE...

yutÀh u kE yk Õku, u kE hkÏ{-hkÏ{e hu... (2) yutÀh u kE...

yhnefwt hLke Mk¯kkE fhe º¯k kLk ifwtX kwhe s k ˜k¯ﬁk Au. RLˇ Ákkh {u yLku Ìkuh es§eyku Mkk⁄ku RLˇ kwhe{kt s k ˜k¯ﬁku Au. fhkuz Ák˙Òk

ºh{tz§{kt s k ˜k¯ﬁk Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. zuhk xLk¯khe{kt ˜¯LkLkku ƒ{fku Qzu Au. Lk ˜kæ Àu eyku MkkuLkkLkk MkktÁku˜u yLku Y kkLkk æktzr˝fiu ˜e˜k {¯k æktze yhnefwt hLkku kut˝ kqhu Au. fwt hLku s khu ÁkuMkkz k nkx{kt⁄ke n§Àh- keXe ˜k Au. {uhw-Mkw{uhw k oÌk kh⁄ke u˛ ÁkÀ˜eLku yk u˜e Wr{fikÀu eLku yk fkhu Au. Wr{fikÀu e fnu Au, ëën {kuzwt fh kLkwt fkuE fkh˝ Lk⁄ke. yhnefwt hLku s khu ÁkuMkkzeyu. yk knu˜kt yk k˝u ¯k˝u˛Lku yk{t keLku fwt hLku kkxu ÁkuMkkzeyu. ¯k˝u˛ r Lkk yk k˝wt fk{ yk¯k§ [k˜˛u Lkn™.íí Ehwhkt kw, xqxe-xk §e, æktze-æk k§e, Lk ˜kæ Àu eyku ¯keÌk ¯kkÌke ¯kkÌke fi˜kMk kwhe{kt ¯k˝u˛SLku yk{t k k Úfi Au : ¯k˝uMkÕeLk fw˝ ˜u k yk u hu, {khk ¯kU˝u ÌkwtÀ§k...(2) ¯k˝uMkÕeLkÀu eyku˜u kyk uhu,{khk¯kU˝uÌkwtÀ§k...(2) fi˜kMk kwhe{kt Lk ˜kæ Àu eyku yk Au. ¯k˝u˛SLku fn Au, ëëÌk{khk r Lkk r knLkwt Ákƒwt fk{ Qºwt hÃkwt Au. Ìk{Lku yk{ k k yk e Aeyu.íí Àu eyku ¯k˝u˛SLku MkL{kLk Mkk⁄ku yk¯k§ fhe ¯keÌkku ¯kkÌke zuhk xLk¯khe{kt kkAe yk Au. yhnefwt hLku s khkLkk kkxu ÁkuMkkz k ÌkktÁkkfwtzeyu kk˝e ¯kh{ fhu Au. Àu eyku keXe [ku§Ìkkt [ku§Ìkkt ¯keÌkku ¯kkfi Au : keXe Mkku§u ˜kzkLke ykE, nkuhkE ÕkÕku...(2)

keXeMkku§uMkqxktÕrxﬁktLke,nkuhkEÕkÕku...(2)

˜kzfhkuÌkkuMkkuLkkLke⁄kk§eyuLkkﬁkuhu,yutÀkur§ﬁwthu...(2)

˜kzfhku Ìkku...

keXe [ku§e MLkkLk fhk e Àu eyku ¯keÌk ¯kkÌke ¯kkÌke yhnefwt hLku ¯k˝u˛SLke MkL{wæ s khkLkk kkxu ÁkuMkkzu Au : kkEÕ khktÁkuXk,Vq˜hktLkktMkkunh˜Eyk kuhu... kkE

zuhk xLk¯khe{kt Lk ˜kæ Àu eykuyu yhnefwt hLkku r kn h[k‘fiku Au. Mkkt¯ke Zku˜ yLku ZÁkqf Zku˜fe k¯ke hne Au. Üeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. ÌkqheÌkh¯kk§k h{Ìk fhu Au. Lkx-º kfik æu˜ fhu Au. ºh{ku Úu˛e xe k˝wt kt[u Au. Lk ˜kæ Àu eyku kfihk Zku§u Au. ZkZe nku§k Lkkæu Au. ifwtX kwhe⁄ke º¯k kLk zuhk xLk¯khe{kt yk eLku Lk ˜kæ Àu eykuLku fnu Au, ëëÀu eyku, Ze˜ fh k⁄ke {kuzwt ⁄k˛u. n yhnefwt hLke ÚLk {u§ e kz˛u.íí º¯k kLk yLku Àu eykuLkk yk{t k˝⁄ke ÚLk{kt s k Àu Ìkk zuhk xLk¯khe{kt yk k

˜k¯fik Au. RLˇ kwhe⁄ke RLˇ Ákkh {u yLku Ìkuh es§eyku Mkk⁄ku ¯kkÚt- kÚt ˜ELku yk k ˜k¯fiku Au. fi˜kMk kwhe⁄ke r˛ S yLku Wr{fikÀu e yk k ˜k¯fikt

Au. ifwtX kwhe⁄ke LkkhÀ{wrLk Mkk⁄ku ˜kæku ˜˚{e yk k ˜k¯ﬁkt Au. ÚLk s kLke

Ìkiﬁkhe ⁄kE ¯kE Au. Ehw-hkt kw, xwxe-xk §e, æktze-æk k§e, Lk ˜kæ Àu eyku

ytÀh ytÀh kÌkku fhu Au, ëëyk k˝u LkkLke{kuxe Àu eyku Aeyu. k˝ yhnefwt hLkwt Ànus fE Àu eLkk {k⁄ku ˛kuº˛u ?íí [k{wtzkÀu e fnu Au, ëëyk k˝k{kt ze Àu e

Wr{fik Au. fwt hLkwt Ànus Ìkku Wr{fikÀu eLkk r˛hu ˛kuº˛u.íí Wr{fikÀu eLkk {k⁄ku Ànus ˛kuºu Au yLku yhnefwt hLke ÚLk Àu e-Àu ÌkkLkk t]À{kt Y kk xLk¯khe º˝e sE hne Au. Àu eyku ¯keÌkku ¯kkfi Au :

⁄kkhku ÁkkkkuÕe kqX˝yk u, kuhÕe QkkhUÕku...(2) ⁄kkhku...

⁄kkhe {kh˜eÕe kqX˝yk u, kuhÕe QkkhUÕku...(2)⁄kkhe...

˜kzeÌkkhkÀuMk{k,nhÀkhyk uhu,(2)nhÀkh...

funrhﬁkt˜w¯khktLkku,nhÀkhyk uhu,(2)nhÀkh...

yhnefwt hLke ÚLk Y kk xLk¯khe{kt yk Au. ƒ{fu ƒ{fk Qzu Au yLku Àu eyku ¯keÌkku ¯kkﬁ Au :

ÕkuÕkuhuLk¯kheLkk˜kufku,hkÌkwt{kuhe˜wtx§fuhu...(2)

yhne kkELkMkku¯k˜u,hkÌkwt{kuhe˜wtx§fuhu...(2)

158 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

z˜kLke, ke k§kLke Akﬁk{kt ÚLkLkku WÌkkhku yk k k{kt yk Au. h k˚kLke Àu eyku ¯keÌkku ¯kkﬁ Au :

˜kze ⁄kkhk ÁkkkkﬁU fUÕu, xku˜ehk x§k u hu, ˜kze ⁄kkhk...(2)

˜kze ⁄kkhk ÁkkkkﬁU fUÕu, nehæeyku UMkk u hu, ˜kze ⁄kkhk...(2)

fLﬁk k˚kLke Üeyku Vxk˝kt ¯kkﬁ Au :

uze u k˝ yk e hu, MkU˝kLkk æuÌk{k...(2)

fk hku kk⁄kheLk ÁkuXe hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k...(2)

krhﬁwt yut{ krhﬁwt hu, MkU˝kLkk æuÌk{k...(2)

yr{ﬁk u k˝ ÁkuXe hu, MkU˝kLkk æuÌk{k...(2)

z˜k- ke k§kLke Akfik{kt ÚLkifik Zkur˜fiu r hkflfik Au. h k˚kLke Àu eyku yLku fLfik k˚kLke ÜeykuLkk nkuXku{kt⁄ke Lk]Ìfiku Mkk⁄ku Vxk˝ktLkk ƒkuƒ hMke hÃkk Au. º¯k kLk, r˛ S yLku LkkhÀ Àu kuLkk Mkk⁄k{kt Lkkr§fiuh ˜ELku nkhæeMkheykLke r rƒ fh k Úfi Au. Mkq kzwt ˜E Lkk[Ìke k˝Lke MkkuxeykuLkku {kh ækE, Lkkr§fiuh yLku Mk k Yr kfikLkku ˜k¯kku yk ku Au :

nqkhk k§eLk Lkk§Uh yk˜U.... Õku... nku... Lkk§uh yk˜ k ˜k¯kku hu...Õku...

Lkk§uh nk⁄kU hu Ykuﬁkyk˜u... Õku... nku... Ykuﬁk yk˜ k ˜k¯kku hu... Õku....

nkhæeMkheykLke r rƒLkku ˜k¯kku yk keLku Àu ku ÚLk{k yk Au. r˛ S

fnu Au, ëëÀu ku, Ìkkuh˝Lku Õxfku {kh kLkku yLku ˜¯Lk{tz k{kt hhkÚLke kƒhk{˝e fh kLkku Mk{fi ⁄kfiku Au. Õx hhkÚLku ˛˝¯kkh kLke Ìkifikhe fhku. Àu eyku ¯keÌkku ¯kk k ˜k¯ke Au yLku º¯k kLk kkuÌku hhkÚLku ˛˝¯kkh k ˜k¯fik Au. º¯k kLk æuMk⁄ke yhnefwt hLke f{h Ákktƒe fxkh ækuMku Au. eÀ k¯kk ( hhkÚLkkt ykºqªk˝) knuhk e {k⁄ku Õk˜rhfiku {w¯kx (xku k) {qfu Au :

eÀ( hhkÚ)fu˝Un˝¯kkheyku, kU˜hkÏ˝khu...(2) ˜kzkLkfkfuhun˝¯kkheyku, kU˜hkÏ˝khu...(2) kU˜ kU˜uhkuÀenu, kU˜hkÏ˝kuhu...(2) nknhu r¯kfikuLk, nknrhfiu æktr˝fiku hu...(2) kELkk ykt¯k˝k{kt ˜¯Lk{tz kLkk ´ u˛Ókh{kt ˜e˜k ktMkLku ¯kku§kfkhu k§eLku Ìkkuh˝ ÁkktÊfiwt Au. Ìkkuh˝ MkÁkk k (Ìkkuh˝Lku æktzkLkku Õxfku {kh kLkku

r rƒ)Lkku Mk{fi ⁄kfiku Au. ÚLkifik ˛˝¯kkhu˜k hhkÚLku ˜ELku ˜e˜k Ìkkuh˝u yk k ˜k¯fik Au. kÚt k¯k k ˜k¯fikt Au. ÌkwhkE k¯k k ˜k¯fikt Au. Àu eyku ¯keÌkku ¯kk k ˜k¯ke Au. Â[u hhkÚ yLku Mkk{Mkk{u es§eyku [{f k ˜k¯ke Au. ÚLkLkk yk¯k{Lk⁄ke ƒhÌke ƒ˙qs k ˜k¯ke Au yLku ÙÁkhk ¯kks k ˜k¯fik Au. Ìkkuh˝u yk eLku hhkÚ es§e su [{fÌkwt æktzwt ( es§kn˝ æktzwt) nk⁄k{kt ˜E Ìkkuh˝u Õxfku {khu Au. Lkkr§fiuh ƒuh k{kt yk Au.

Ìkkuh˝ MkÁkk kLke r rƒ kAe ˜¯Lk{tz k{kt ´ u˛Ìkkt knu˜kt hhkÚLku kkUæ kLkku Mk{fi ⁄kfiku Au. Lk ˜kæ Àu eyku yLku Y kk xLk¯kheLke k˝ku Mkk{Mkk{u Vxk˝ktLkku hMkkÀ hMkk Au. Mkk{Mkk{u LkfiLk Lk[k Ìke Lk]Ìfiku fhu Au. W˜k§e M ¯kuo [zu Au. [kt ke kkÌkk§u Úfi Au. ˜¯LkLkk ñk ku ˜qtxÌke fiki LkLkk ºkh⁄ke ºk¯keLku xwfzk ⁄kkfi Au. ze k˝(fLfik)Lke {kÌkk ˜e˜k ktMkLkku h ifiku, Mkk h˝e, {nwzkt, ˜kux yLku Ak˝ {u§ eLku ÁkLkk u˜kt {qrXfikt ⁄kk§e{kt {qfe hhkÚLku kkUæ k yk e Au. æhe {kÌkkykuLkwt kfi kkLk fheLku {kuxku ⁄kfiu˜ku yhnefwt h MkkMkw Mkk{u yktæku Lk[k e {qAku {hzu Au. Wr{fikÀu e ¯keÌk ¯kkfi Au : y{khLkkÏLkk kuhLkQkkÀw:æu kU¯k,Õxfhu u kt˝ ykhÌke...(2) hhkÚLke ˜¯Lk{tz k{kt kƒhk{˝e ⁄kkfi Au. º˝u˜ku Ák˙kÒ˝ [kuhe [eÌkh k ˜k¯fiku Au. [kuhe{kt ƒhÌke yLku ykfk˛ h[u Au. Áku rÀ˛kyu kZeyku {qfu

Au. Áku rÀ˛kyu f§˛ {qfu Au. ykswÁkksw Xuyk(xufk) {qfe [tˇ-Mkqhs h[ k ˜k¯ﬁku

Au. fk[k Àkuhk ™xe [{kt kh˝kﬁwt {qfu Au. kku⁄ke kt[e Ìk˜-s Lkku nku{ fhu

Au. ykswÁkksw Ák˙Òk uÀ kt[u Au. hfLﬁk Vuhk Vh k ˜k¯ﬁkt Au. Vq˜ Ìke Vuhk

VhÌkkt Qºe hnu Au yLku fnu Au, ëëÁkk kw, [kuhe{kt fLﬁkÀkLk fhku. Ànus yk kku. Ákk kw, suLke Mkk⁄ku [kuheLkk Vuhk Vhwt Awt ÌkuLke ÚÌk-ºkÌkLke {Lku fkuE æÁkh Lk⁄ke. ëfkMkí Au fu fwtºkh ? htf Au fu rºækhe ? k˝ s Ìkku ÌkuLke Mkk⁄ku s Au.íí

Vq˜ ÌkeLkkt [Lk Mkktº§e yhnefwt h VkxeLku ⁄kktº˜ku ⁄kfiku Au. k¯kLke kkLke⁄ke heMkLkku Mk{kxku [zu Au yLku [kuxe{kt sELku ºzkfku ⁄kkfi Au. yk u˛{kt yk u˜ku yhnefwt h fnu Au, ëëhktz, {kuZwt Mktºk§eLku Ákku˜. Lkn™Ìkh xqt kku ÀELku xk˜fwt Vkuzwt Awt. [kÁkwf⁄ke Ìkkhe æk˜ WÌkhze {eXwt ºhk wt. y §e k˝eyu Ìku˜ fZk e, kuzkLke [ktÀeyu [ku kzwt ! fkuLku fnu Au ëfkMkí yLku fwtºkh ? fkuLku fnu Au htf yLku rºækhe ? fkfiÀuMkh [kuhe Lk Vhu Ìkku ¯kXÁktƒLk fk kw Awt.íí yhnefwwt h r [khu Au, ëëyksu [kuhe Â[u e yLku kk˝eLkwt {q’fi ⁄kE ¯kfiwt.íí Ìku yk¯k§ fnu Au, ëëÌkhrMktnhkÚLkku ftw h Awt. {k§ kLkku ƒ˝e (M k{e) ! hk˝e ¯kwsh˝Lkku Àefhku! {khe y kh{kÌkkyu À¯kku fheLku {Lku Lkkæe Àu zk‘fiku. A A {kMk Wr{fikÀu e, ÌkhÆMknhkÚ159

160ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mkk˜kuh{kÌkk yLku [k{wtzkÀu eLkkt MÌkLk ƒk eLku {kuxku ⁄kfiku Awt. Lk ˜kæ Àu eykuyu {Lku [q{e ( kÌMk’fi) yk ke {kuxku ffikuo Au. LkkLkk-{kuxk Àu kuLkwt º˜wt ⁄kÚu fu Ákƒk Àu ku {khe ÚLk ˜ELku yk‘fik.íí yk kAe {LkLkwt Mk{kƒkLk ⁄kÌkkt Vq˜ Ìke fnu Au, ëëMkkhk ˜uæ ˜æLkkh r ƒkÌkk, Ìkkhwt º˜wt ⁄kÚu !íí Vq˜ Ìke Vuhk Vh k ˜k¯ke Au. ¯keÌk-fw˛§ Üeyku ¯keÌkku ¯kk k ˜k¯ke Au :

˜kzeÁkk§e kku§eLkkÏLkuhe,˜kzefkÏﬁLkUÕkÏ˝uhu...(2)

˜kzku üxktLkku hkufLkkhku... ˜kzku nkhwt ÕkÏ˝u hu...(2)

Vq˜ Ìke fwt heLku kh˝eLku yhnefwt h Àu -Àu eyku Mkk⁄ku kkAku Èfiku Au. ifwtXLkku º¯k kLk Lk ˜kæ Àu eykuLku fnu Au, ëëÀu eyku, Ìk{u ke§k [kuæk {qfe yk{t k˝ yk fiwt yLku y{u yk‘fik. yhnefwt h Vq˜ Ìke fw he kh¤fiku yLku y{u {wıÌk ⁄kfik.íí º¯k kLk yhnefwt hLku r˛æk{˝ ÀuÌkkt fn Au, ëë hhkÚ, ækÚu, keÚu yLku {kfik {ktzÚu. ˝k fw˛§ hnuÚu. hks fhÚu ! y{u sEyu ifwtX kwhe{kt.íí º¯k kLk yLku LkkhÀ ifwtX{kt s k ˜k¯fik Au. RLˇ yhnefwt hLku r˛æk{˝ yk keLku Ákkh {u yLku Ìkuh es§eyku Mkk⁄ku RLˇ kwhe{kt s k ˜k¯fiku Au. fhkuz Ák˙Òk Lk ˜kæ Àu eykuLku fnu Au, ëëÀu eyku, Ìk{u ke§k [kuæk {qfe yk{t k˝ yk fiwt yux˜u xe k˝kt ˜ELku yk‘fik. Ìk{u k˝ fw˛§ hnuÚu. y{u sEyu ºh{tz§{kt.íí Ák˙Òk ºh{tz§Lkwt hks fhu Au. fi˜kMk kwhe{kt sÌke Wr{fikÀu eLku

Lk ˜kæ Àu eyku fnu Au, ëëÁkkE, Ìk{u Ákƒkt Ìkku Mkki MkkiLkk hu Q kz‚kt. yhnefwt h yLku Vq˜ Ìke fwt he kh¤fikt Ìkku æhkt k˝ y{khu Ìku{Lku {qf kt ıfikt ?íí [k{wtzk{kÌkk fnu Au, ëëyk k˝u n Àqrƒfikt Àu §ktLkwt hks fh kLkw Au. yk k˝u Ákƒe sEyu {k§ k, yhnefwt hLku MkkU k k.íí yhnefwt h yLku Vq˜ Ìke hk˝eLku ˜ELku Lk ˜kæ Àu eyku {k§ kLkk ¯kkUÀhu yk Au. ¯kkUÀhu ÌktÁkq, ÌktÁkq{kt, ÌktÁkq Ìkk¤fik Au.

8. yhnefwt h hksƒkLke{kt

Ákkh hMk kqhkt ⁄kfikt Au yLku ÌkhÆMknhkÚLku {kuxk M k{eLke [kfhe kqhe ⁄kE Au. kuzku æu˜k Ìkku {k§ kLkku ƒ˝e hksƒkLke{kt yk e hÃkku Au. Ákk¯k{kt yk eLku WÌkkhku ffikuo Au. {kLkeÌke hk˝eykuLku hkÚLkk yk kLkk MktÀu˛k {§u Au. hk˝eyku ykÀu˛ yk ku Au, ëëÀkMke, Õx Ú, Ákk¯k{kt. hkÚLku sELku fnu fu yk k˝e Mke{{kt ÁkeÚ Àu˛Lkk hkÚyu ˜z k {kxu kzk Lkkœfiku Au.íí yufLku ykÀu˛ ⁄kÌkkt{kt Ìkku ktÀh ÀkMkeyku kÀ§{nu˜Lkkt k¯kr⁄kfikt QÌkhe Ákk¯k{kt yk Au. fu zu kuzku Ákktƒe ÌkhÆMknhkÚ [t kkLke Akfik{kt MkqÌkku Au. ÀkMkeyku fnu Au, ëëhkÚ, Ìk{u Ìkku kuh rLkˇk{kt kz‚k Aku yLku yk k˝k ¯kktÀhkLkk Mkk{u ˛uZu fkuEf

ÌkhÆMknhkÚ161

hkÚyu ˜k -˜~fh Mkk⁄ku kzk Lkkœﬁku Au.íí MkqÌku˜k hkÚLkk fkLku ÀkMkeykuLkkt u˝

Mktº§kﬁ Au. ÌkhÆMknhkÚ ÕÁkfeLku ÁkuXku ⁄kkﬁ Au. hkÚ fnu Au, ëëÀkMkeyku, yk k˝e Mke{{kt yk kLke fkuELke Æn{Ìk Lk⁄ke. yk {k§ kLkku ƒ˝e hksƒkLke{kt

LknkuÌkku. yk⁄ke MkqLke Mke{k Mk{S ˜k -˜~fh ˜ELku yk‘ﬁku ˜k¯ku Au. khkﬁku

hkÚ yk‘ﬁku Ìkku yuLkk k¯ku, khtÌkw n ÌkuLku s kLkwt Au {khk k¯ku. ÀkMkeyku Ìk{u yk e yu s k¯k˜u kkAe Úyku, yLku hk˝eykuLku kqAku fu yk hkÚ fkuLkku Àefhku

Au ? fkuLke {kyu sL{ yk ke Mk k˛uh MkqtX ækƒe Au ?íí

ÀkMkeykuLkk MktÀu˛k⁄ke hkÚLku heMkLkk {kuh [zu Au. k¯k⁄ke [zu˜e (¢kuƒLke) Õ˝Õ˝kxe (Mk{kxku) [kuxe{kt yk e, ºzkfku ⁄kﬁku Au. yk u˛{kt yk u˜ku hkÚ

kÀ§{nu˜{kt yk e ykÀu˛ yk ku Au, ëëMkhÀkhku, yk k˝e Mke{{kt ÁkeÚ hkÚyu

˜k -˜~fh Mkk⁄ku kzk Lkkœfiku Au. Lk¯kkh[eLku fiwÿLkkt Lk¯kkhkt ¯kkz kLkku ykÀu˛ yk ke ˜zkELke Ìkifikhe fhku.íí MkhÀkhku Õx sE Lk¯kkh[eLku hkÚLkku MktÀu˛ku Mktº§k

Au. Lk¯kkh[e hkÚLkku MktÀu˛ku Mkktº§Ìkkt s üƒkt Lk¯kkhkt Mkeƒkt fhe ¯kuzeyku Õ™f k ˜k¯ﬁku. (Lk¯kkhktLkk y ks⁄ke) kÀ§{nu˜ ƒ˙qs k ˜k¯ﬁk Au. MkhÀkhku-MkirLkfku

fiwÿLke Ìkifikhe fh k ˜k¯fik Au. kuzkh{kt⁄ke Mk kMkku kuzk Áknkh fkZ k ˜k¯fik

Au. kuzu Mkk{kLk {ktz k ˜k¯fik Au. keX kkA§ Zk˜ku Lkkæe nk⁄k{kt Ìk˜ khku, ÁktÀqfku yLku ÁkhAeyku ˜u k ˜k¯fik Au. Ìkku kku Ìkifikh fh k ˜k¯fik Au. Ìkk˝eLku Ìkt¯k ºez k ˜k¯fik Au. kuzuMk kh ⁄kE ˜¯kk{Lke Àkuhe ü[u Mkhfk k ˜k¯fik Au. ˜z k {kxu ˜k -˜~fh Ìkifikh ⁄kE ¯kfiwt Au. ÌkhÆMknhkÚ fnu Au, ëëMkhÀkhku, Lk¯khsLkkuLku fnku fu Ìkuyku fiwÿ Úu k yk u.íí hkÚLkku ykÀu˛ ⁄kÌkkt s ëfkMkífwtºkh, kt[e-{ku[e, Ákƒkt Lk¯khsLkku ˜~fh{kt yk k ˜k¯fikt Au. ÌkwhkE k¯ku Au yLku ÌkhÆMknhkÚ Mkk{e Mke{k kh yk eLku Lk ˜kæ À eykuLkk zuhk uhe ˜u

Au. hk˝eyku Mkk⁄ku fiwÿ{kt yk u˜ku ÌkhÆMknhkÚ kzfkh Au, ëëÌkwt fku˝ (hkÚ) Au ? Ìkkhe {kÌkkyu Mk k˛uh MkqtX ækƒe nkufi Ìkku fiwÿ fh. ¯kku˜eLkk kuxLkk keAunX fhÌkku Lkn™.íí hkÚLkkt ¯k ºhu˜kt u˝ Mkktº§e yhnefwt h Lk ˜kæ Àu eykuLku fnu Au, ëë{kÌkkyku, {Lku fiwÿ fh kLke yLkw{rÌk yk kku. yk{kt⁄ke yufLku k˝

S Ìkwt {qf Lk⁄ke.íí [k{wtzk{kÌkk fnu Au, ëë kw k, Ìkkhkt Ákƒkt s ¯kwLku¯kkh fiwÿ{kt yk‘fikt Au. ÌkLku yLkw{rÌk yk keyu Aeyu. Ú, fiwÿ fh.íí fiwÿ ykhtºkfiwt Au. yhnefwt hLku [k{wtzkÀu e {k¯koÀ˛oLk yk ku Au. æhkæheLkwt fiwÿ ⁄kfiwt Au. r kÌkk- kw k M kƒko{kt QÌkfiko Au. [k{wtzk fnu Au, ëëÀefhk, fiwÿ{k Mknºk¯ke ÁkƒkLku {kh. khtÌkw fiwÿ ykÀhLkkh hkÚ yLku hk˝eLku {khe˛ Lkn™.íí [k{wtzkÀu e ykÀu˛ yk ku Au yLku yhnefwt h e˝e e˝eLku {kh k ˜k¯fiku Au. yhnefwt h æktzwtLku ˜E Vkus

162 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

W kh Ìkqxe kz‚ku Au. Mkki⁄ke knu˜kt Ákksw{kt Qºu˜e y kh{kÌkkykuLku fk{u yk˝u

Au. yk kAe sqXk Ák˙kÒ˝ yLku fh{k-ƒh{k k heLku {kh k ˜k¯ﬁku Au. Mk kMkku kuzkLkkt kqtA fk k k ˜k¯ﬁku Au. fwt hu ˜~fhLkku k˝ fkZ k {ktz‚ku Au. ¢kuƒu

ºhkﬁu˜ku ÌkhÆMknhkÚ fwt hLku fnu Au, ëëLk⁄ke SÌkÌkk fu Lk⁄ke nkhÌkku ! Ákk k

r LkkLkk Ìkwt ıfikt⁄ke yk‘fiku Au ?íí hkÚLkkt [Lkku kh r [kh fhÌkku fwt h, [k{wtzkÀu eLkk [h˝ku{kt kze kqAu Au, ëë{kÌkk, {khkt æhkt {kÌkk-r kÌkk ÁkÌkk ku.íí [k{wtzkÀu e [™ƒu Au, ëëyk Qºe hk˝e ¯kwsh˝ Ìkkhe {kÌkk Au. ÌkuLkk æku§u Ú. kkMku Qºk ÌkhÆMknhkÚ, Ìkkhk r kÌkk Au.íí [k{wtzkÀu eLkkt [Lkku Mkktº§e {kÌkkr kÌkk yLku kw k ºu¯kkt ⁄kfikt Au. yufÁkeÚLku {§u Au. Vq˜ Ìkehk˝e MkkMkw-MkMkhkLkkt [h˝ku tÀu Au. Lk ˜kæ Àu eyku fnu Au, ëëÌkhÆMknhkÚ, Ìk{u Ákk k-Àefhku ºu¯kk ⁄kfik Aku. yk yhnefwt h Ìk{khku Àefhku Au.íí [k{wtzkÀu e kÌk fhu Au, ëëy kh{kÌkkykuyu Lkkæe Àu zk u˜ku yk yhnefwt h A {kMk Wr{fikLku ƒk‘fiku Au, MkkÌk{u {kMku Mkk˜kuhÀu eLku MkkU fiku Au. Mkk˜kuhÀu eLku ƒk u˜k yk ehu khk¢{ fheLku yzƒe hkÌku ykfk˛{kt VhÌkk y{khk h⁄kLku ºkt¯ke Lkkœfik, yLku Mkk˜kuhÀu eyu yhnefwt hLku y{Lku MkkU fiku. ÌkuLkk {kxu y{u Àqrƒfik Àu §ktLkwt hks AkuzeLku zuhk xLk¯khe{kt zuhk Ìkk˝e, kk§e- kkuªkeLku {kuxku ffikuo. Y kk xLk¯kheLkk hkÚLke fwt he Vq˜ Ìke Mkk⁄ku ˜kzu-fkuzu ˜¯Lk fhk e {k§ kLkk Mke{kzu zuhk Ìkk¤fik yLku Ìk{u {Èfik. n yk yhnefwt h yLku Vq˜ Ìkefwt heLku Ìk{Lku MkkU keyu Aeyu.íí Lk ˜kæ Àu eyku yhnefwt hLkk {k⁄ku MkÌkLkku nk⁄k ÀELku yk˛e koÀ yk ku Au, ëëÀefhk, Ákk˝wt˜kæ {k§ kLkwt hks fhsu. ÌkLku kk§e kkuªke kh˝k e ÌkhÆMknhkÚLku MkkU keyu Aeyu. ºez kzu kkufkh fhsu. Ìkkhe ºez ºkt¯k k y{u yk e˛wt.íí yk˛e o[Lkku Ákku˜e Lk ˜kæ Àu eyku Àqrƒfiu Àu §u s k ˜k¯ke Au.

ÌkhÆMknhkÚ yLku ¯kwsh˝hk˝e yhnefwt h yLku Vq˜ Ìkefw heLku nuÌku {§e, yk¯k§ fhe ykÀu˛ yk ku Au, ëëMkhÀkhku, Lk¯kkh[eLku fnku fu üƒkt Lk¯kkhkt Mkeƒkt fhe Lk¯kkhu ztfk kkze Lk¯khsLkkuLku Ú˝ fhu fu yk k˝Lku sÌkk rÀ Mku Àefhku {Èfiku Au. ksÌku-¯kksÌku kÀ§{nu˜{kt ˜k eyu.íí Lk¯kkhu ztfk kz‚k Au, yLku Lk¯khsLkkuLku æÁkh kze Au. M⁄k§u M⁄k§u Mkkt¯ke Zku˜ k¯k k ˜k¯fik Au. ÌkqheÌkh¯kk§k h{Ìk fh k ˜k¯fik Au. Üeyku ¯keÌkku ¯kk k ˜k¯ke Au. nkxu {k§r fiku ¯kku§ nU[kfi Au. ÁkÚhu {˛Y æktz nU[kfi Au. hkÚ-hk˝e, yhnefwt h yLku Vq˜ Ìkefwt heLku ˜ELku kÀ§{nu˜{kt yk Au. yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. hksf[uhe{kt {˛YLke ¯kkÀeyu ÁkuMkeLku Ákk k-Àefhku Mkwæ-Àw:æLke kÌkku fhu Au.

ÌkhÆMknhkÚ fnu Au, ëëÀefhk, Ìkkhk {kxu Ìkku kÀ§{nu˜ Ìkflfik. Ákkh hMk Ìk k Ìk fiku. ºqœfiku-ÌkhMfiku [kiÀ º Lk{kt Àu M⁄kkLkk Vfikuo. ˝k Mk{fiu Ìkwt {Èfiku. y{u Ìkku ˝kt hMk ækƒwt- keƒwt yLku hks ffiwO. n yk Ákk˝tw˜kæ {k§ kLkwt hks ÌkLku MkkU kwt Awt. æksu, kesu, hks fhsu yLku ˚ku{fw˛§ hnusu !íí

sw¯k Ìkku [k’fik ¯kfik yLku rLk˛kLkeyku hne ¯kE. º˜u yk‘fiwt ÌkhÆMknhkÚLkwt Lkk{ ! º˜u yk‘fiwt yhnefwt hLkwt Lkk{ ! º˜u yk‘fikt Lk ˜kæ Àu eykuLkkt Lkk{ ! MkrÌkfiktLkkt Lkk{ ˜Eyu Ìkku A-A {kMkLkwt kk k f kkfi. Vq˜ fh{kfi yLku Mkw¯ktƒ yk¯k§ Vu˜kfi. sw¯k Úfi yLku khÌkk yk¯k§ Ákku˜u.

fw˛§ hnu nkUfkhkLkk ÀuLkkh ! fhkuz rÀ k§e Mkwƒe fhu hks !

æB{k !

164ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÌkhMkU hkÕk

({q§kkX)

1. ÌkhMkU hkÕk

yufkÀLkuhkuMk{kÕw¯khu,nU...(2)

Mk{kÕw¯kLkku{kÕw¯kykﬁkunU...Õe...1

ÁkkÏ˝wt˜kæ{k§ k{khkÕfhunU...(2)

ÌkhMkU¯k hkÕk hu hkÕ futrhﬁkt nU...Õe...2

hkÕkLkÁkkhÁkkh hnktÌkku kqhktykuﬁktnU...(2)

Ìkuh{wt hMkyk e˜qtÁkwtnU...Õe...3

hkÕkhuELk{wxuÁkku˜uhu...(2)

nkÏk§ku hkÏr˝ﬁku hu {khe kÌkku nU...Õe...4

4hkÏ˝eykufuEfh˝e{k kq˜kuykuEhu...(2) {UnwtækÌkkhufk§kÌke˜nU...Õe...5

{wtÌkkufk¯k kÏrÕfikLkuÁkkuh{wrMkfikuhu...(2) ÁkkhuÁkkh hnktÌkku kqhktykufiktnU...Õe...6

Lk¯kheLkkt˜kufktÌkkuLkrÀﬁkfUrhﬁkthu...(2) ykÏ{Lkk ykÏ{ ÀLkhk Õk u nU...Õe...7 yufkÀLkuhkuMk{kÕw¯khu...(2)

Mk{kÕw¯kLkku {nkÕw¯kykﬁku hu...nU...Õe...8 nkÀwhku kkt˝Ìkkunku§{kuQ¯kkuhu...(2)

MkUMk rfh˝kuLkku kkt˝ Q¯kku hu nU...Õe...9

hkÕkÕkheÕhwæ˜ktÕk k˜k¯kkuhu...(2)

Ìk{fu QÌkhu kÀur§ﬁkt {u˜kt hu...nU...Õe...10

æurhﬁkuæurhﬁkuÌkkuÕk k˜k¯kkuhu...(2)

h§e ykÏt¯kr˝ﬁkt kqX {u˜u...nU...Õe...11

hkÕknqhÕekku§uÌkkuÕk k˜k¯kkuhu...(2)

ÌkhMkt¯k hkÕk hu Õk k ˜k¯kku nU...Õe...12

æurhﬁkuæurhﬁkuhuÕk k˜k¯kkuhu...(2)

{kÏ˝urfﬁkt Mkkufkt{k ykuhku ykﬁku nU...Õe...13

LkufÀ§e{kykuhkuykﬁkuhu...(2)

ÌkhMkU¯k hkÕk hu ykuhku ykﬁku nU...Õe...14

Õk§uÕk§uhuÕLkkuhÁkku˜uhu...(2)

Lk{k yk eLku Qkku huﬁku nU...Õe...15

Ìkku {hkÕ hu... yufk ÀLkuhku Mk{kÕw¯k.. nkLku Mk{kÕw¯kLkku {kÕw¯k yk ku... Ìku y ⁄kqh{k fkxkt Lkuæ˜e yk k.. nkhu ÀqrÌkﬁkt yk k fkxkt.. nkÌku ˜uE Lk¯kkhw yutÀh Mkrhﬁku.. nkhu {hkÕ hu.. y yk ku æ ih˝ eÕku.. nkLku yutÀh nU..

eÕLku fkuhU˝ ku§ku.. Ìku kU˜ku hMku kku§kuLku kkzuh.. kqX hnu {ÕLku {u kh.. kuMk hnU ¯ku˜eLku ¯kwÕhkÌk.. nkhu y ykÁkwLke kku§u.. nkhu yutÀh y Ìkku ÌkÀ{eLk hn k ˜k¯kku.. Ìku keÕkfikt fwrhfikt æuÌk.. nkLku y Ìkku f{kt˝eLkku ÀLkhku yk ku.. Ìku y f§Áke nU.. Ìku r Mkkh fhu.. yuí˜k Ákkh hn Ìkku fk§ khku.. nkLku y Ìkku Ákkh hnu f{kt˝e yk e.. Ìku yuí˜k f§rÁkfiku ! Lkn™ xe˜ktLkkt fkÏ{.. xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi í˜k..(1)

nkhu {hkÕ hu yk ku˝ Ìk §k ÌkkurhfiktLk Lkk⁄kku fk˜ku.. nkhu ykt§ MkWhkLke nÕkE {kÏzku.. yk ku˝ fqhe-ÁkËeLkkt ÁkeÕ ˜u kt.. nkh f§Áke nU.. Ìku y y kkr¯kfiktLkk kkÏ¯k.. nkhu Mk kkr¯kfiktLke Õe k.. h{Õ{ X˝kf.. nkLku h{Õ{ Ák˝kf.. æu˜ æh˜u ækx.. Rfiwt y¯kwt, kkÏ¯k kkMkk.. nkLku yk kÕuhk f§Áke nU.. Ìku ykÏ§-MkWhkLke nÕkE fhu.. kuMk fqhe-ÁkËeLkkt ÁkeÕ ˜u k ˜k¯kkt.. ({k˜fktLk f˝e æB{k) (2)

f§Ákefqhe-ÁkwËeLkktÁkeÕ˜u uhu...(2)

ykÏ§ Mkhk e yk ˝k ˜k¯kku nU...Õe...16

166 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æurhﬁkuæurhﬁkuÌkuÕk k˜k¯kkuhu...(2)

ÌkwtÀ§eÌkwtÀ§eÌkkuhuÌkkuQzunU...Õe...17 nqhÕekku§uÌkkuykuhkykﬁkhu...(2)

Qkk Qkk hu kÌkkt Mkku§u hu...Õe...18

QkkQkkÌkkun{U˝˜u Uhu...(2) nqhÕekku§u Ìku n{U˝ ˜u U hu...nU...Õe...19

ÌkhMkU¯kÕk§kt-Õhwæ˜ktnkuÕk k˜k¯kkuhu...(2) yut˝kt f§rÁkﬁktLk ykzku ykﬁku nU...Õe...20

nkhkf§ÁkeÌkku{wxuÁkku˜uhu...(2) nkÏk§ku f§rÁkﬁkt {khe kÌkku nU...Õe...21

Õ¯k{kyk ktn{U˝ækuxktykﬁkthu...(2)

kÏrÕﬁku hkÕk hu ykzku ykﬁku nU...Õe...22

kÏrÕﬁkuhkÕkÌkkuykzkuQÌkhkuhu...(2)

ykk˝u Ákkhu hnktLke f{k˝e yk e nU...Õe... 23

Õ¯k{kyk ktn{U˝ækuxktykﬁkthu...(2)

Qkk Qkk hu kÌkkt Mkku§u nU...Õe...24

Ákkh Ákkh hnktLke f{kt˝e yk e hu...(2)

kÏrÕﬁku hkÕk ykzku ykﬁku nU...Õe...25

yk unfLkuÌkkuLkn™ÕkÌkkhu...(2)

ÁkeÕ k eyu Ìkku Õkuæku WkÕu nU...Õe...26

ÌkktLk kkfnUÌkkufw˝æknUhu...(2)

ækLkkh Õ¯k{k hu kk¯ke Õknu nU...Õe...27

Qkk Qkk Ìkku kÌkkt Mkku§u hu...(2)

ÌkhMkU hkÕk hu yuhkt yuhU nU...Õe...28

hkÕkyuhktyuhuLkr Mkkh{kÏzuhu...(2)

{Lkt ÀuæeLk kkMkk r§ﬁk nku...nU...Õe...29

hkÕkf˜u{fMkurhﬁktykuhkuykﬁkuhu...(2)

hkÕk Qkku Qkku kÌkkt Mkku§u nU...Õe...30

Ìkku {hkÕ hu.. y {kuxe Àefhe Ìkku kkhfu k˜e..nkLku Ák¯khu˜wt ÀqÌk khu k˜wt.. nkLku fUh Õ{kELk ¯kkÁkh Ìke.. nkhu {hkÕ hu y yk kÕuhk nhÀkh nU.. kÌkktLkk h{Õku§ Qzu.. nkLku æuh æh§u ækx.. Lkn™ xe˜ktLkkt fkÏ{.. nkhu yk k f§rÁkfiktLk fUh.. nkhu nkhk nhÀkh kÌkkt Mkku§u.. yuí˜k nhÀkhku ! Lkn™ xe˜ktLkk fkÏ{.. Ìku yk kw xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfiuí˜k.. Ìku Ìk{ktLk y ˝ hkÕkyu yu˜ku {khku nU.. nkhu yk kÕuhk f§Áke y r Mkkh fhu.. yuí˜k yk kktLk hkÕkyu fu{ yu˜ku {khku nU.. (æB{k) y Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{.. Ze˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi.. (3) nkLku yk kÕuhk f§Áke nU.. Ìku y nkhk kÌk fhuí˜k.. yuí˜k yk kktLk Ìkku y hkÕkLkku ykufu{ ⁄kku.. Ìku yk kwt Ìkku Mk kkfikt nk⁄ku Õkfiuí˜k.. nkhu y f§Ákehk nU.. Mk kkE y ˜uELk fu k yk u.. nkhu {hkÕ kwÌk§u kkÏLk Qzu.. {unktLke {ktr{fikt nU.. Lkne xe˜ktLkkt fkÏ{.. Ìku Àuhk{ zV˝wt.. fkÏÏtfi fU kLke kÌk Lkn™í˜k.. nkhu y kÌkktLkk h{Õkuh Qzu.. Ìku {¯khu Ákk˝k xe Õ{U.. nkLku yk ku nU LkfÀ§e{k.. y Ìkku LkfÀ§e kqX {u˜uLk kuMk ÌkhÆMknhkÚ167

Qkku huELk kÌkkt Mkku§u hu...(2)

nkÏk§ku nhÀkhkt {khe kÌkku nU...Õe...31

f§rÁkﬁktLkfUhÌk{uÕkÕkuhu...(2)

nkhk f§Áke ˜uÌkk yk ku nU...Õe...32

f˜u{fMkurhﬁu˜uÌkkyk kuhu...(2)

nkhk nhÀkh Õk k ˜k¯kk nU...Õe...33

yufLkkfﬁu˜k kLLkhuÕkﬁUhu...(2)

nkhk nhÀkh Õk k ˜k¯kk nU...Õe...34

nhÀkh˜ktÁkeVk§uhuÕk k˜k¯kkhu...(2)

kÌkktLkk h{Õkuh Qz k ˜k¯kk nU...Õe...35

æurhﬁk æurhﬁk Ìkku yk ˝k ˜k¯kk hu...(2)

˜ktÁku {khr¯kﬁu yk ˝k ˜k¯kk hu nU...Õe...36

nqhÕekku§uÌkkuykuhkykﬁkhu...(2)

nqhÕekku§ku Ìkku kqX˝ {u˜u nU...Õe...37

LkfÀ§e{k ykuhk ykﬁk hu...(2)

kÌkktLkk h{Õkuh Qz k ˜k¯kk nU...Õe... 38

168 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nqhÕe kku§u fu ku yk u.. (æB{k !...) (4)

f§Áke{kÏ˝urffiktMkkufkt{kykuhkykfikhu..(2) ÌkwtÀ§eÌkwtÀ§ehuhuÌkkuQzuhu..nU...Õe...39 {kÏ˝urffiktMkkufktÌkku kqX˝{u˜uhu...(2) f˜u{-fMkuhe ykuhk ykfik hu nU...Õe...40

ÌkhMkU¯khkÕkÌkku{wxuÁkku˜uhu...(2) nkÏtk§ku nhÀkhkt {khe kÌkku hu nU...Õe...41

yut˝ktf§rÁkﬁktLkÕu˜{k kqhÕkuhu...(2) fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku hu nU...Õe...42 fk§eÕu˜{k kqh k˜k¯kkhu...(2) nkhk f§Áke hu kqh k ˜k¯kk nU...Õe...43

hkÕkht¯ku˜¯kuzeykuÌkuyk⁄kktÕk˜uhu...(2)

nkÏtk§ku f˝rÁkﬁku {khe kÌkku nU...Õe...44

À˜Lke kÌkkuÌkkuÌk{ktLkMkku§wthu...(2)

{Lkuí˜k ÀuæeLk fu{ kkMkk r§ﬁk nU...Õe...45

nkhk f§Áke Ìkku r Mkkh {kÏzU hu...(2) yufefknkÏ{wthuÕku k˜k¯kknU...Õe...46

ÕekLkwtxuh wtÌkkuMkkÏxeÕk uhu...(2) yufefknkÏ{wthuÕku k˜k¯kknU...Õe...47

Ákku˜ Ákku˜kLk ÌkLkt khkﬁk hu...(2) fU{ fheLku ykk˝wt Ákku˜eyu nU...Õe...48 nkhkf§ÁkeÌkkuLkUMkwtÕku uhu...(2)

Lkn™ xe˜kt Ìku k§kt fkÏ{ hu nU...Õe...49 yufhuf§Ákehu{wxuÁkku˜uhu...(2) nkÏtk§u hkÕk hu {khe kÌkku nU...Õe...50 fk¯k kÏrÕfikuÌkwtÁkkuh{qrMkfikuhu...(2) kÏrÕfikLkkt n{u˝ ækuxkt ykfikt nU...Õe...51

y{khÁkkh{ELkeLkef{kt˝eyk ehu...(2)

⁄kkhkt n{U˝ ækuxkt ykﬁkt nU...Õe...52

ykÏt˝un{U˝uy{u kkMkk r§ﬁkhu...(2)

nkÏk§u hkÕk hu {khe kÌkku nU...Õe...53

ÌkhMkU¯k hkÕkLku henku yk e hu...(2)

nkÏk§ku nhÀkhku {khe kÌkku nU...Õe...54

Ìkku {hkÕ hu.. y nwæLku nkuh{ nkLku ÀkÌkkhLku Àkuh{.. Ìku y Lkn™ xe˜ktLkkt fkÏ{.. Ìku nkhk f§Áke kqhe {u˜k.. nkLku y Ìkku ÌkhMkU¯k hkÕk nU.. Ìku yk ku kÀ§{U˜kt{k yk eLk n k f§ne Àkt˝k ˜u k ˜k¯kku.. nkhu {hkÕ hu.. y n k f§ne Àkt˝k LkkÏæu.. {kÏ˝ufMkkuf{k.. LkkæeLk ÕkuELk hu.. Ìku yk kÕuhkt ktæe yk kt.. Ìku yk eLku ku˜k Àkt˝k Ìkku yuhÌkkt Lkn™.. Àkt˝k ækÌkkt Lkn™í˜k.. nkLku ÌkuhMkt¯k hkÕk Ìkku r Mkkh fhu.. yu˜k f§Áke fUÌkkí˜k yu kÌk nkMke Mk nUí˜k.. Ìku {kh yk⁄kLkwt ktæe Àkt˝kyu Lkn™ ækÌkkt.. nkLku {khÌkku Lkn™ fqx k.. kkÏ˝ ykÏ˝ktLk Õu˜{kne fkxe {u˜wt.. Ìku hkÕk nU.. f§rÁkfiktLk fkxe {u˜k.. kuMk Ìkku f˜u{ fMkuhenku y fu ku yk u.. Ìku Ìk{fu Mkhu kÀ§{U˜.. nkhu yk ku kÀr§fikt {U˜kt{k.. nkLku yk ku hkÏr˝fikuLkk {U˜u.. Ìku yk eLk Q kku hku.. nkLku y Q kku huELk hkÏ˝eyktLk fkÏtfi fU.. yu hkÏ˝eyku ? Ìk{ktLk æÁkh khÌke Lkn™.. Ìk{ktLk ykÏ˝u Ìkku Ákkh Ákkh hnkt kqhkt ⁄kkt.. nU Lk Ìku Ìk{u Ìkku nwtfiu kUMkhwt yut{ fhÌke nUzku !... nwtí˜e Ìk{ktLk æÁkh khU...? Ìku yu hkÏ˝eyku {Lkt Ìkku MkUhku fhu y Lk¯kheLkkt ˜kuf..! nkhu LkrÀfik fhu.. ykÏ˝k MkUhLkk {kÏLk e.. {kh yk⁄kLkk Àkt˝k Ìkku ktæe Lkn™ ækÌkkt.. Ìku {khÌkku Lkn™ ykÏÌkku h kLkku ÕkÏ¯k..(5)

hkÕkQkkuQkku kÌkktMkku§uhu...(2)

Qkku Qkku Ìkku kÌkkt Mkku§u nU...Õe...55

hkÏ˝eykuækÕku-keÕkuLku{kﬁk{kÏzÕkuhu...(2)

ækÕku-keÕkuLku {kﬁk {kÏzÕku nU...Õe...56

Àefhe-Àefhk˜u k{wtÌkkuÕk wthu...(2)

Àefhe-Àefhk˜u k{wtÌkkuÕk wthunU...Õe...57

hkÕkLknkhehuhkÏr˝ﬁku kÌkktMkku§uhu...(2)

hkÏr˝ﬁku kÌkkt Mkku§u nU...Õe...58

170 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hkÕk¯kkÏzkykuﬁkfU k hkykuﬁkhu...(2)

¯kkÏzk ykuﬁk fu k §k ykuﬁk nU...Õe...59

hkÕk fuE krhﬁktLke kkÏ¯ku keÌke hu...(2)

fuE krhﬁktLke kkÏ¯ku keÌke nU...Õe...60

hkÕk¯kkÏze kÌkktfut{nefhkthu...(2)

¯kkÏze kÌkku fU{ne fhkt hu nU...Õe...61

yu e kÌkkt Ìkku Õk k ÀuÕku hu...(2)

yu e kÌkkt Ìkku Õk k ÀuÕku hu... nU...Õe...62

kkfuykÏzuÌkkufkÏLkkLkU §uhu...(2)

kkfu ykÏzu fkÏLkk LkU §U nU...Õe...63

hkÕkÀefhe-ÀefhkÌkkuLkU{§uhu...(2)

Àefhe-Àefhk Ìkku LkU {§u nU...Õe...64

hkÏ˝eyku{wxwtnkk§eLkÌk{uÁkku˜Õkuhu...(2)

{wxwt nkk§eLk Ákku˜Õku nU...Õe...65

Ìk{u u¯ke QXeLkækuxwt Ákkur˜ﬁkt nku...Õe...

hkÕkQkkuQkkuÌkkuneækuÀuyuthu...(2)66

nkÌku nkÌk hkÏ˝eyku Ìk{u nkuhe hUÕku hu...(2)

nkÌku nkÌk hkÏ˝eyku nkuhe hUÕku nU...Õe...67

nkuhkthuÕkuhu{khkt kÀ§{U˜kthu...(2)

nkuhkt huÕku hu kÀ§{U˜kt nU...Õe...68

nkuhk hUÕku yMkrÌk-fkuhk nU.. hu.. (2)

nkuhk huÕku yMkrÌk-fkuhk nU...Õe...69

nkuhkhUÕkuhu{khk¯kkÀe-xurfﬁkhu...(2)

nkuhk hUÕku {khk ¯kkÀe-xurfﬁk nU...Õe...70

Õe ÌkkykunwtÌkku kkMkkyk nwthu...(2)

Õe Ìkk ykunwt Ìkku kkMkk yk nwt nU...Õe...71

ÁkkÏ˝wt˜kæ{k§ kLkwthkÕfhnwthu...(2)

Õe Ìkk ykunwt Ìkku kkMkk yk nwt nU...Õe...72

{her¯kﬁkÌkkuLkh h¯kzuhu...(2)

ÌkhÆMknhkÚ171

{he r¯kﬁk Ìkku Lkh h ¯kzu nU...Õe...73

Lkh h¯kzuÕkELknkuhk⁄kknwthu...(2)

Lkh h¯kzu ÕkELk nkuhk ⁄kknwt nU...Õe...74

Lk¯kheLkkt˜kufktÌkkunkuhkthUÕkuhu...(2)

Lk¯kheLkkt ˜kufkt hu nkuhkt hUÕku nU...Õe...75

neæku{Ìkku hkÕk Àu k ˜k¯kku hu...(2)

neæku{Ìkku hkÕk Àu k ˜kr¯kﬁku nU...Õe...76

kÀr§ﬁkt{U˜ktnkuLkUMkkuhkÕkQÌkhuhu...(2)

kÀr§ﬁkt {U˜ktnku LkUMkku QÌkhu nU...Õe...77

kk rhﬁu kk rhﬁu hkÕk LkUMkku QÌkhu hu...(2)

kk rhﬁu kk rhﬁu LkUMkku QÌkhu nU...Õe...78

yuf{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku hu...Õe...

yuf{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku nU...Õe...79

Áku{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku hu...(2)

ÌkU˝{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku nU...Õe...80

Mkkh{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku hu...(2)

kkÏtMk{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku nU...Õe...81

MkkÏ{e kk he hkÕk ykuhku ykﬁku hu...(2)

nkÌk{e kk he ykuhku hkÕk ykr ﬁku nU...Õe...82

kk rhﬁu kk rhﬁu hkÕk LkUMkku QÌkhu hu...(2)

kk rhfiu kk rhfiu hkÕk LkUMkku WÌkrhfiku nU...Õe...83

{kÏ˝ufMkkufkt{k ykuhku ykﬁku hu...(2)

{kÏ˝urfﬁkMkkufkt{k ykuhku ykr ﬁku nU...Õe...84

{kÏ˝ufMkkufkt{kQkku huﬁku hu...(2)

hkÕk {kÏ˝ufMkkufu Qkku Qkku hu nU...Õe...85

Ìkku {hkÕ hu.. nkLku ÌkhuMkU nhæku hkÕk.. nkhu yk ku {kÏ˝urfﬁk Mkkufkt{k... yk eLk Q kku hu.. nkÌku Q kku Q kku {Lk{k r Mkkh {kÏzu... nkhu Àefhe-Àefhk ˜u k ÕÙ.. nkLku Q kku Q kku r Mkkh fhu.. nkE hu nkE ! yu k¯k kÏLk ! yu {khk ækt{uÀ ! yu y{u nwt ækÌkkLku fk§k Ìke˜ ? LkÌkk {krhﬁk

172 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˜ Ìkk {kurhﬁk ! nkhu fkuE fh˝e{k kq˜ku khe ? fuE fh˝e{k ækt{e khe ?.. {q§ku hkÏ˝eyku ykÏ˝e... nkÌk nkÌk hkÏ˝eyu hkÕ fhwt... yu k¯k kÏLk Ìk{u Ìkku Àefhe-Àefhk yufu LkU yk˜k.. yu ækt{Àkt {wt yk Àefhe Àefhk ˜u k.. {LkU Áku˜ ÀuÕu.. ⁄kkhk MkÌkTnku yk tw...(6)

ufwxkhe{k{wtÌkkuyk wthu...(2)

Ufwxkhe{k {wtÌkku yk wt hu nU...Õe...86

QkkuQkkuhkÕkneækuÀu Uhu...(2)

Qkku Qkku neæku hkÕk Àu Ìkku nU...Õe...87

kÏr˝ﬁkt-ÁkkÏk˝ktLku neæku Àuyu hu...(2)

kÏr˝ﬁkt-ÁkkÏk˝ktLku neæku Àuyu hu nU...Õe...88

nkuhkhUÕku{khk kÏr˝ﬁk-ÁkkÏkw˝hu...(2)

nkuhk hUÕku hu kÏr˝ﬁk-ÁkkÏkw˝ hu nU...Õe...89

{UÌkk{MkwrÀﬁktLkneæktÀu uhu...(2)

{UÌkkt{MkwrÀﬁktLkneæktÀu uhunU...Õe...90

nkuhk hUÕku {khk Mkkh˝ºkx hu...(2)

nkuhk hUÕku {khk Mkkh˝ºkrxﬁk nU...Õe...91

nkuhkhUÕku{khkfkMk-fwkkhhu...(2)

nkuhk hUÕku {kh fkMk-fwkkh hu nU...Õe...92

nkuhkhUÕku{khkxuz-zwt¯kuhu...(2)

nkuhkhUÕku{khkxuz-zwt¯kuhunU...Õe...93

nkuhkhUÕku {khkÌkqhe-Ìkh¯kk§khu...(2)

nkuhk hUÕku {khk Ìkqhe-Ìkh¯kk§k hu nU...Õe...94

nkuhk hUÕku {khk fkÏtMke-{kuMke hu...(2)

nkuhk hUÕku {khk fkÏtMke-{kuMke hu nU...Õe...95

{wtÌkkuÌk{kt kqX˝hkÕfhÌkkuhu...(2)

Ìk{kt kqX˝ hkÕ fhÌkku hu nU...Õe...96

Lk¯kheLkku kÏr˝ﬁku Ìkku fk¯k kÏrÕﬁku hu...(2)

Lk¯kheLkku kÏr˝ﬁku Ìkku fk¯k kÏrÕﬁku nU...Õe...97

ÌkhÆMknhkÚ173

kÏr˝fikufk¯k kÏtrÕfikuLkuÁkkuh{qrMkfikuhu...(2)

kÏrÕﬁkuLkuÁkkuh{qrMkﬁkunU...Õe...98

Àefhk-ÀefheLkwt{kULkUÀuræﬁwthu...(2)

Àefhk-ÀefheLkwt{kULkutÀuræﬁwtnU...Õe...99

kÏrÕﬁkt kÏrÕﬁkt Ìkku kÌkkt Mkku§u hu...(2)

kÏrÕﬁkt kÏrÕykt Ìkku kÌkkt Mkku§u hu nU...Õe...100

nkÏk§fu kÏ˝u˝ {khe kÌkku hu...(2)

nkÏk§fu kÏ˝u˝ {khe kÌk hu nU...Õe...101

ÌkhMkU hkÕkÌkkufut{nkuÕk uhu...(2)

ÌkhMkU hkÕk Ìkku fU{nku Õk u hu nU...Õe...102

hkÕkLknkhku˜u kÌkku{wtÌkkuÕk wthu...(2)

hkÕkLknkhku˜u kÌkku{wtÌkkuÕk wthunU...Õe... 103

kÏr˝ﬁku hkÕkLk yk eLku kÌkkt Mkku§u hu...(2)

kÏr˝ﬁku hkÕkLk yk eLku kÌkkt Mkku§u hu nU...Õe...104

nkÏk§uhkÕkÌkwt{khe kÌkkthu...(2)

nkÏk§uhkÕkÌkwt{khe kÌkkthunU...Õe...105

fU{uÕk kLkwtWMkk§wt{kÏrzﬁwthu...(2)

Õk kLkwtWMkk§wtfU{u{kÏrzﬁwthunU...Õe...106

hkÕkfUÕk kLktfU{uyk khu...(2)

hkÕkÕk k-yk kLkwtfU{uykuRﬁwtnU...Õe...107

hkÕkÌkehkuhELk{wxuÁkku˜uhu...(2)

hkÕkÌkehkuhELk{wxuÁkku˜uhunU...Õe...108

⁄kkh kqrMkﬁkLkwtfkÏﬁfkÏ{hu...(2)

⁄kkh kqrMkﬁkLkwtfkÏﬁfkÏ{hunU...Õe...109

Àefhe-Àefhk˜u k{wtÌkkuÕk wthu...(2)

Àefhe-Àefhk˜u k{wtÌkkuÕk wthunU...Õe...110

kÏr˝ﬁkuÌkehkuhELknkhku˜u uhu...(2)

kÏr˝ﬁku Ìkehku hELk nkhku ˜u u hu nU...Õe...111

174 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hkÕk Àefhe-Àefhk Ìkku {khu Lkn™ hu...(2)

Àefhe-Àefhk Ìkku {khu kkÏ˝ Lkn™ hu nU...Õe...112

Àefhe-Àefhk Ìkku {khu ˜u k hu...(2)

Àefhe-Àefhk Ìkku {khu ˜u k hu nU...Õe...113

kÏrÕfik kÏrÕfik Ìkku ku§k ykufik hu...(2)

kÏrÕfik kÏrÕfik Ìkku ku§k ykufik hu nU...Õe...114

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§u hu...(2)

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§u hu nU...Õe...115

nkÏtk§u kÏtr˝ﬁk Ìk{kt {khe kÌkku hu...(2)

kÏr˝ﬁk nkÏtk§u Ìk{kt {khe kÌkku hu nU...Õe...116

⁄kkhu{khuÌkku kÏr˝ﬁk{u§LkUyk uhu...(2)

kÏr˝ﬁk ⁄kkhu {khu {u§ LkU yk u hu nU...Õe...117

Mkkn-MkkU§kLku {u§ LkU æk u hu...(2)

Mkkn-MkkU§kLku {u§ LkU æk u hu nU...Õe...118

hkÕkLkwtfﬁu˜wt kÏr˝ﬁkuLkn™{kÏLkÌkkuhu...(2)

hkÕkLkwtfﬁu˜wt kÏr˝ﬁkuLkn™{kÏLkÌkkuhunU...Õe...119

hkÕkÌkLkunk⁄ku{wtyuyk wthu...(2)

hkÕkÌkLkunk⁄ku{wtyuyk wthunU...Õe...120

kÏr˝ﬁk {khe kÌkuí˜k {Ìke ˜k¯ku hu..(2)

kÏr˝fik {khe kÌku Ìkwt {Ìke ˜k¯ku nU...Õe... 121 Ìku f˝e æB{k.. nkhu {hkÕ.. kÏr˝fiku hkÕk.. nkLku yuf kÏrÕfiku

kÏr˝fiku.. nkLku Áku kÏrÕfik kÏrÕfik ku¯kk ⁄kk.. nkhu ÌkhMkU hkÕk kÌk fhu.. yu kÏr˝fik ! Mkkn-MkkU§kLk {u§ LkU ækfií˜k.. Ìku {wt Ìkku ÕÙ À˜eÀT khfk{k.. nkhu {he ¯kk Lkh h¯kz Õkuykh.. nkhu Õe Ìkk ynwt Ìkku kkMkk yk nwt.. ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hkÕ fhnwt.. {khe kÌku {kt ˜k¯k fí˜k... nkhu kÏr˝fiku nU...hkÕkLkwt ffiu˜wt fkÏfi LkU {kÏLku... kÏt˝U˝Lk neækt{Ìkku Àuyu... kÏ˝u˝ ækÕu, keÕu Lkt fhÕu hkÕ.. f˝e nkuhe hUÕu... hkÕk Õkfi Àefhe-Àefhk ˜u k... Ìku {wtyu ÕÙ yut˝k nk⁄kU... (f˝e æB{k..!)(7)

kÏ˝u˝ækÕu-keÕuLkt{kﬁk{kÏzÕuhu...(2)

ækÕu-keÕu Lkt {kﬁk {kÏzÕu nU...Õe...122

Àefhe-Àefhk˜uE kkMkkuyk wthu...(2)

Àefhe-Àefhk ˜uE kkMkku yk wt hu nU...Õe...123

ÌkhMkU hkÕk Ìkku Õk k ˜k¯kku hu...(2)

ÌkhMkU hkÕk Ìkku Õk k ˜k¯kku hu nU...Õe...124

kÏr˝ﬁkuyk⁄kkt{k˜kuxku˜u k˜k¯kkuhu...(2)

yk⁄kkt{k ˜kuxku ˜u k ˜k¯kku nU...Õe...125

hkÕk kqX k§eLk Õku k ˜k¯kku hu...(2)

kqX k§eLk hkÕk Õku k ˜k¯kku hU nU...Õe...126

kÏrÕﬁku kÏr˝ﬁku kqXu yk hu...(2)

kÏr˝ﬁku kqXu kqXu yk hu nU...Õe...127

hkÕk Ìkehku hELk kÌkkt Mkku§ hu.. (2)

hkÕk Ìkehku hELk kÌkkt Mkku§ nU...Õe...128

kÏr˝ﬁk {Lk nk⁄ku {Ìke yk hu...(2)

kÏr˝ﬁk {Lk nk⁄ku {Ìke yk hu nU...Õe...129

kÏr˝ﬁk yk ⁄kfu í˜k ækuxwt yk hu...(2)

yk ⁄kkfu í˜k ækuxwt yk nU...Õe...130

{khe kÌku kÏr˝ﬁk {Ìke ˜k¯ku hu...(2)

kÏr˝ﬁk {khe kÌku {Ìke ˜k¯ku hu nU...Õe...131

hkÕkLkwt fuﬁwt kÏr˝ﬁku Lkn™ {kÏLkÌkku hu... (2)

kÏr˝ﬁku hkÕkLkwt fuﬁwt Lkn™ {kÏLkÌkku hu nU...Õe...132

kÀr§ﬁkt {U˜kt Ìkku kqX˝ {u˜U hu...(2)

kÀr§ﬁkt {U˜kt kqX˝ hkÕk {u˜U hu nU...Õe...133

hr§ ykÏ¯k˝k{k ykuhk ykﬁk hu...(2)

hr§ ykÏ¯k˝k{k ykuhk ykkﬁk hu nU...Õe...134

hr§ ykÏ¯k˝kt Ìkku kqX˝ {u˜u hu... (2)

hr§ ykÏ¯k˝kt Ìkku kqX˝ {u˜u hu..nU...Õe...135

176 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nqhÕe kku§ku{k ykuhk ykﬁk hu.. (2)

nqhÕe kku§ku{k ykuhk ykﬁk hu...nU...Õe...136

nqhÕe kku§ku{k yk eLk Q kk huﬁk hu... (2)

kku§ku{k yk eLk Q kk huRﬁk hu nU...Õe...137

Q kk Q kk Ìkku n{U˝ yuhU hu... (2)

Q kk Q kk Ìkku n{U˝ yuhU hu nU...Õe...138

hkÕk Lkt kÏr˝ﬁku n{U˝ yuhu hu.. (2)

kÏr˝ﬁku Lkt hkÕk n{U˝ yuhU hu nU...Õe...139

Õ{˝k U˝k¯k Ìkku khk Ákku˜u hu... (2)

Õ{˝k U˝k¯k Ìkku khk Ákku˜u hu nU...Õe...140

zk e Àu ku˜ khe Ákku˜u hu... (2)

zk e Àu ku˜ khe Ákku˜u hu nU...Õe...141

Yhkt n{U˝ kkfkt ykuﬁkt hu... (2)

Yhkt n{U˝ kkfkt ykuRﬁkt nU...Õe...142

nqhÕe kku§ku Ìkku kqX˝ {u˜u hu... (2)

nqhÕe kku§ku Ìkku kqX˝ {u˜u hu...nU...Õe...143

æurhﬁk æurhﬁk Ìkku Õk k ˜k¯kk hu... (2)

æurhﬁk æurhﬁk Ìkku Õk k ˜k¯kk hu...nU...Õe...144

nuhe-ÁkÕkhu ykuhk ykﬁk hu... (2)

nuhe-ÁkÕkhu ykuhk ykr ﬁk nU...Õe...145

nuhe-ÁkÕkhkt kqX˝ {u˜u hu... (2)

nuhe-ÁkÕkhkt kqX˝ {u˜u hu...nU...Õe...146

¯kkÏ{Lku ¯kkÏÀhu Ìkku ykuhk ykﬁk hu... (2)

¯kkÏ{Lku ¯kkÏÀhu Ìkku ykuhk ykr ﬁk hu nU...Õe...147

¯kkÏ{ ¯kkÏÀhkt Ìkku kqX˝ {u˜u hu... (2)

¯kkÏ{ ¯kkÏÀhkt Ìkku kqX˝ {u˜u hu nU...Õe...148

nkÏ{k nurxﬁut Ìkku ykuhk ykﬁk hu... (2)

nkÏ{k nurxﬁU Ìkku ykuhk ykr ﬁk hu...nU...Õe...149

æurhﬁkt æurhﬁkt Ìkku Õk k ˜k¯kk hu... (2)

æurhﬁkt æurhﬁkt Ìkku Õk k ˜k¯kk hu...nU...Õe...150

˜ktÁkk {kh¯keyu Õk k ˜k¯kk hu... (2)

˜ktÁkk {kh¯keyu Õk k ˜k¯kk hu nU...Õe...151

ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e Ìkku huÌkku Qzu hu... (2)

ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e Ìkku huÌkku Qzu hu...nU...Õe...152

{¯khu Ák˝k xe khe Õ{U hu... (2)

{¯khu Ák˝k xe khe Õ{U hu...nU...Õe...153

æz {u˜uLk æz ˜uyu hu... (2)

æz {u˜uLk æz ˜uyu hu... nU...Õe...154

LkfÀ§e{k ykuhk ykﬁk hu...(2)

LkfÀ§e{k ykuhk ykﬁk hu nU...Õe...155

Ìkku {hkÕ... nkhu LkfÀ§e{k yk k... hkÕk hELk r Mkkh {kÏzU... nkhu kÏr˝ﬁku nU... yk {Lkt nk⁄ku yk nU... Õ¯k{k yk ækuxwtLk fk{... nkÌku

kÏr˝fikLkk yk⁄k{k ˜kuxku yÌkku... hkÕkyu ykMkfe ˜uÌkku... Õkuh fheLk ˜kuxku Lkæku Õk§kt{k... nkhu kÏr˝fiku nU... Q kku Q kku r Mkkh {kÏzU... nkE hu nkE Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{... hkÕk nkhu LkUX fheLk Ìkk {U ˜kuxku ˜uÌkku... {kh ˜kuxku nwt fhk LkkÏæe yk˜ku í˜k... nkhu y ˝ kÏr˝fiku nU... kkuf {u˜eLk hkuyku... Ù... nwt... y ˝ kÏr˝fiku ˜kuxkLk yuh k Õkfi... kÏr˝fiku Õk§u Õk§u rVhu.. Ìkk˜e LkU yk e kÌk... ˜kuxku {§e Õkfi Ìkku kkMkku hkÕk Lk yk khe ÕkÙ... (8)

kÏr˝ﬁkLk MkuÌkheLk hkÕk Õk k ˜k¯kku hu, (2)

hkÕk MkuÌkheLk Õk k ˜k¯kku nU...Õe...156

kÏr˝ﬁku Õk§u Õk§u Ìkku ˜kuxku yuhu hu, (2)

Õk§u Õk§u ˜kuxku yuhu hu... nU...Õe...157

˜kuxkLk ÀuæeLk kÏr˝ﬁku kkMkku r§ﬁku hu, (2)

˜kuxkLk ÀuæeLk hkÕw ykuﬁku hu nU...Õe...158

˜kuxku ˜uELk kÏr˝ﬁku kkMkku r§ﬁku hu, (2)

˜kuxku ˜uELk kkMkku r§ﬁku hu nU...Õe...159

hkÕkLk yuh k Ìkku kÏr˝ﬁku ˜k¯kku hu, (2)

hkÕkLk yuh k hu kÏr˝ﬁku ˜k¯kku nU...Õe..160

178 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ykzk-y §wt Ìkku kÏr˝ﬁku kkhu hu, (2)

ykzk Lkt y §wt kÏr˝ﬁku kkhu nU...Õe...161

hkÕk {Lkt MkuÌkheLk khku r¯kﬁku hu, (2)

hkÕk MkuÌkheLk khku r¯kﬁku nU...Õe...162

kÏr˝ﬁku Q kku Q kku Ìkku ÁkqÁkku kkhu hu, (2)

kÏr˝ﬁku Q kku huELk ÁkqÁkku kkhu nU...Õe...163

hkÕk fuE kxu Ìkku ÕkÌkku huﬁku hu, (2)

hkÕk fuE kxu ÕkÌkku huﬁku nU...Õe...164

Lk{e Lk{eLk kÏr˝ﬁku kU¯kkt yuhu hu, (2)

kÏr˝ﬁku hkÕkLkkt kU¯kku yuhu hu...nU...Õe...165

kU¯kkt k¯k Lkt ÌkkÏ{˝k ˜k¯kku hu (2)

kU¯kkt k¯k Lkt ÌkkÏ{˝k ˜kr¯kﬁku nU...Õe...166

ÌkkÏ{ku ÌkkÏ{ku hu yk khe r¯kﬁku hu, (2)

ÌkkÏ{ku ÌkkÏ{ku hu yk khe r¯kﬁku nU...Õe...167

hkÕk kqX k§eLk Õku k ˜k¯kku hu, (2)

hkÕk kqX k§eLk kk§ k ˜k¯kku nU...Õe...168

hkÕk ÕkÌkkt ÕkÌkkt í˜k Q kku huﬁku hu, (2)

ÕkÌkkt ÕkÌkkt hkÕk Q kku huRﬁku nU...Õe...169

kÏr˝ﬁku {Lku nk⁄ku í˜k LkÌkku yk ˝ku hu, (2)

kÏr˝ﬁku {Lku nk⁄ku í˜k LkÌkku yk ˝ku nU...Õe...170

hkÕk Ìkehku hELk kÌkkt Mkku§ hu, (2)

hkÕk Ìkehku hELk kÌkkt Mkku§ hu nU...Õe...171

kÏr˝ﬁk hkÕk- kkx ÌkLkt ˜æe yk˜wt hu, (2)

kÏr˝ﬁk hkÕ kkx ÌkLkt ˜æe yk˜wt hu nU...Õe...172

¯kkÀe-xurfﬁk ˜æe yk˜wt hu, (2)

kÏr˝ﬁk ¯kkÀe-xurfﬁk ÌkLkt ˜æe yk˜wt nU...Õe...173

kÀ§{U˜kt ÌkLku ˜æe yk˜wt hu, (2)

kÏr˝ﬁk kÀ§{U˜kt ÌkLkt ˜æe yk˜wt hu nU...Õe...174

kÏr˝ﬁku yk Ìkku zU¯kk Mkkt kÕku nU...Õe...188 ÌkhÆMknhkÚ179

kÏr˝ﬁku yuÌkhwt fUÌkkt{k hkÕw ykuﬁku hu, (2)

yuÌkhwt fUÌkkt{k hkÕw ykuﬁku hu nU...Õe...175

kÏr˝ﬁk k§ku Õe hku fkMkku kÕU hu, (2)

kÏr˝ﬁk k§ku Õe hku fkMkku kÕU hu nU...Õe...176

hkÕk Àefhe-Àefhk {kh Lkn™ ˜u k hu, (2)

Àefhk-ÀefheLkwt Lkn™ {kh fkÏ{ hu...nU...Õe...177

ykæwt hkÕ Ìkku {Lku {§u hu, (2)

ykæwt hkÕ Lkt kkx {Lku {§u hu, nU...Õe...178

ykÏ{ fheLk kÏr˝ﬁku hkÕw ykuﬁku hu, (2)

kÏr˝ﬁku {Lk{k hkÕw ykuﬁku hu, nU...Õe...179

hkÕk zkux-˜uæ˝ yk⁄kkt Õk˜u hu, (2)

zkux-˜uæ˝ yk⁄kkt Õkr˜ﬁkt nU...Õe...180

kÏr˝ﬁkLke y⁄kku§e{k ykæh ˜æu hu, (2)

kÏr˝ﬁkLke y⁄kku§e{k ykæh ˜æU hu, nU...Õe...181

ÌkhMkU hkÕk Ìkku ykæh ˜æU hu, (2)

ÌkhMkU hkÕk Ìkku ykæh ˜æU hu nU...Õe...182

yu k ykæh hkÕk ˜æu hu, (2)

yu k ykæh hkÕk ˜æu hu, nU...Õe...183

nkÏt k§ku kkur§ﬁku Ìk{u {khe kÌkku hu, (2)

nkÏ k§ku kkur§ﬁku Ìk{u {khe kÌkku hu, nU...Õe...184

kkfk kUhk Ìkku Ìk{u hkæku hu, (2)

kkfk kUhk Ìkku Ìk{u hkæÕku nU...Õe...185

nqhÕe kku§{k kUhk hkæku hu, (2)

nqhÕe kku§ku{k kUhk hkæÕku nU...Õe...186

{UÌkku-{MkwÀe fkuEfU˝ yk nU hu, (2)

{UÌkku-{MkwÀe fkuEfU˝ yk nU nU...Õe...187

fkuE f˝ kÏr˝ﬁku yk Ìkku zU¯kk Mkkt kÕku hu, (2)

180 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÏr˝ﬁkLk fqxe fqxeLk Mkku˜k fhÕku hu, (2)

kÏr˝ﬁkLk fqxe fqxeLk yku˜k fkxÕku hu nU...Õe...189 yu k ykæh hkÕkyu ˜ræﬁk hu, (2)

kÏr˝ﬁkLk ykæh ˜æeLk ykr˜ﬁk hu nU...Õe...190

kÏr˝ﬁkLk ykæh ˜æÌkk{k hkÕw ykuﬁku hu, (2)

ykæh ˜ræﬁk ⁄kfe hkÕw ykRﬁku hu nU...Õe... 191

nkhu {hkÕ hu... nkLku ÌkhMkU¯k hkÕk nU... LkÌkku MkuÌkhkÌkku... nkhu kkMkku ÕknU yu{ fheLk kÏr˝fikLkku ˜kuxku hkÕkyu Lkkæku.. Õk§kt{k. kÏr˝fikLkku Õe f˝ku fkMkku.. nkE hu nkE ! fe-ÀqÌkLkwt {ku˜ ⁄kE ¯kÙ Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{.. {khku ˜kuxku nwt fhk LkkÏæe ÀuÌkku... ? kÏr˝fiku r Mkkh fhe Õk§kt{knku ˜kuxku yuhe fkxku... Ìku yuhe fkxeLk hkÕkLk yk khe ¯kku... nkhu hkÕkyu y ˝ yu k ykæh ˜æk nU... Mkhkt Mk kkfikt W kh ˜æk... nkÏ k§ku kkur§fiku kÌk.. nkhu fkuE kÏr˝fiku yk nU... Ìkku kkfku kUhku hkæÕku... zU¯ku- kq¯ku Lku kkMkku fkxÕku.. kÏr˝fiku yut yk LkU... nuhefiu Ìkku nwt kkÏ˝ yk k˝kt {U˜kt Ìkuhe Lkut yk ˝ku Õkuyu... (9)

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§u hu, (2)

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§u hu nU...Õe...192

nkÏ k§u kÏr˝ﬁk Ìkwt {khe kÌkku hu, (2)

nkÏ k§u kÏr˝ﬁk Ìkwt {khe kÌkku Lku nU...Õe...193

hkÕ kkxu í˜k Ìkwtﬁu fhÕu hu, (2)

hkÕ kkxu í˜k Ìkwt fhÕu hu nU...Õe...194

nkÌk nkÌk hkÏ˝eyku ÌkLkt nq ke hu, (2)

nkÌk nkÌk hkÏ˝eyku ÌkLkt nq ke nU...Õe...195

kÏrÕfiku kÏ˝fiku Ìkku hkÕw ykufiku hu, (2)

kÏrÕfiku kÏr˝fiku Ìkku hkÕw yufiku hu nU...Õe...196

hkÕk Õk§ eLk ÕkÕu Lkt Õk§ eLk yk Õu hu, (2)

hkÕk Õk§ eLk ÕkÕu Lkt Õk§ eLk yk Õu nU...Õe...197

Àefhe-Àefhk {kh Lkn™ ˜u k hu, (2)

Àefhe-Àefhk {kh Lkn™ ˜u k hu nU...Õe...198

⁄kkhwt hkÕ Ìkku {Lku nq kwt hu, (2)

⁄kkhwt hkÕ hu {Lku yk˜wt nU...Õe...199

kÏr˝ﬁku {U˜kt nkhLkku Ìkku yk ˝k ˜k¯kku hu, (2)

kÏr˝ﬁku {U˜kt nkhLkku Ìkku yk ˝k ˜k¯keﬁku nU...Õe...200

ÌkkÏ{ku ÌkkÏ{ku hu kkMkku yk hu, (2)

ÌkkÏ{ku ÌkkÏ{ku hu kkMkku ykr ﬁku hu nU...Õe...201

kÏr˝ﬁkLk MkuÌkheLk hkÕk Ìkku ÕkÌkku huﬁku hu, (2)

hkÕk MkuÌkheLk ÕkÌkku huﬁku hu nU...Õe...202

kÏr˝fiku æurhfiku æurhfiku Ìkku kkMkku yk ku hu, (2)

æurhfiku æurhfiku kkMkku ykr fiku nU...Õe...203

nqhÕe kku§ku{k ykuhku ykﬁku hu, (2)

nqhÕe kku§ku{k ykuhku ykr ﬁku nU...Õe...204

Õ{˝ku yk⁄k kÏr˝ﬁku QMkku fhu hu, (2)

Õ{˝ku yk⁄k kÏr˝ﬁku QMkku fhu nU...Õe...205

kÏr˝ﬁku hELk {wxu Ákku˜u hu, (2)

kÏr˝ﬁku hELk {wxu Ákku˜u hu...nU...Õe...206

nkÏ k§ku kUrhﬁku Ìk{u {khe kÌkku hu, (2)

kkﬁk nkÏ k§Õku {khe kÌkku hu nU...Õe...207

nqhÕe kku§ku Ìk{u æw˜e fhÕku hu, (2)

nqhÕe kku§ku Ìk{u æw˜e fhÕku hu nU...Õe...208

Mkhk Mk kkE Ìkku kÌkkt Mkku§u hu, (2)

Mkhk Mk kkE Ìkku kÌkkt Mkku§ nU...Õe...209

nkÏ k§u kÏr˝ﬁku Ìkwt {khe kÌkku hu, (2)

nkÏ k§u kÏr˝ﬁk Ìkwt {khe kÌkku hu nU...Õe...210

f u§k kÏr˝ﬁk Ìkwt fU{u ykr ﬁku hu, (2)

f u§k kÏr˝ﬁk Ìkwt fU{u ykr ﬁku hu, nU...Õe...211

kÏr˝ﬁkLke y⁄ku§e{k ykæh Ákku˜u hu, (2)

y⁄ku§eLkk ˜æu˜ ykæh Ákku˜u hu, nU...Õe...212

182 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkhk kUrhﬁk Ìkku ykæh kÏMku hu, (2)

nkhk kUrhﬁk Ìkku Ìkku ykæh kÏMku nU...Õe...213

nkÏk§u kÏr˝ﬁk Ìkwt {khe kÌkkt hu, (2)

nkÏk§u kÏr˝ﬁk Ìkwt {khe kÌkkt hu nU...Õe...214

fuÌkhu fkÏ{u Ìkwt Ìkku ykr ﬁku hu, (2)

fuÌkhu fkÏ{u í˜k Ìkwt Ìkku ykr ﬁku hu nU...Õe...215

kUrhﬁku hkÕkkx Ìkku {Lku nqrkﬁwt hu, (2)

hkÕ kkx Ìkku {Lku nqrkﬁwt hu nU...Õe...216

nkÌk nkÌk hkÏ˝eyku Ìkku {Lkt nqke hu, (2)

nkÌk nkÌk hkÏ˝eyku {Lkt nqke hu nU...Õe...217

nkhkt kUrhﬁktLk henku MkhU hu, (2)

nkhkt kUrhﬁktLk henku MkhU hu nU...Õe...218

{kuxk {kuxk zU¯kk yk⁄kkt Õk˜u hu, (2)

{kuxk {kuxk zU¯kk yk⁄kkt Õk˜u hu nU...Õe...219

kÏr˝ﬁkLk {k⁄ku Ìkku {wtÕ QzU hu, (2)

kÏr˝ﬁkLk {k⁄ku Ìkku {wtÕ QzU hu nU...Õe...220

kÏr˝ﬁkLk fqxe fqxeLk Mkku˜k frhﬁk hu, (2)

fqxe fqxeLk Mkku˜k frhﬁk nU...Õe...221

kÏr˝fiku hkufiU -hÌkhu Lkt Õqh˝ {kÏtzu hu, (2) hkufiu-hÌkhu Lk Õqh˝ {Ïzu hu nU...Õe...222

nkÏk§ku kUrhﬁku {khe kÌkkt hu, (2)

kUrhﬁku nkÏk§ku {khe kÌkkt hu nU...Õe...223

hkÕkkx Ìkku {Lku nqrkﬁwt hu, (2)

hkÕkkx Ìkku {Lku nqrkﬁwt hu, nU...Õe...224

kUrhﬁku nwtfk {Lku {khku hu, (2)

nwtfk {Lku Ìk{u {khku hu, nU...Õe...225

hkÕkkx Ù Ìkku fhwt hu, (2)

hkÕkkx Ù Ìkku fhwt hu, nU...Õe...226

nkhu {hkÕ hu... nkhu kÏr˝ﬁkLkku Õe fkMkku... kUrhﬁu fqxe-fqxeLk

Mkku˜k fhk... nkhu {hkÕ kÏr˝fiku {kh ækfi ÌkkÏfi {kÏLkÌkku Lkn™... ÌkhMkU

hkÕkyu {Lkt hkÕ kkx nq kwt... nU... kUrhﬁk Ìk{u Ìkku hkÕ kkx fh ÀuÌkk Lkn™...Ìk{kh

fh k Àu nU fu fU{ ? nkhu y kUrhfik nU... kÏr˝fikLk fkÏfi kÌk fhu.. kÏr˝fik

Õe ˝wt yutÌkku khwt Õkí˜k... LkfUh ykÌkhku Ìkku {kh ækÌkku nU ÌkkÏfi æÁkh fU{ Lkn™ khÌke... nkhu {hkÕ... y ˝ Ìkku Lkæk {khe Mk LkkÏæeyu... kÏr˝fikLkku Õe fkMkku... kÏr˝fiku {kh ækfi kkÏ˝ {kÏLkÌkku Lkn™... nkhu kÏ˝u˝Lk ÕkELk kÌk fkÏtfi fhU... nkÏ k§u k˝u˝ kÌk... nkhu hkÕkyu Ìkku hkÕ kkx yk k˝ktLk nq kwt... kkÏ˝ kkÏrhfik Lkn™ fh k ÀuÌkk. kkÏrhfiktLk nwt fh ynU ? nkhu kÏ˝u˝ fkÏfi fU... yu kÏr˝fik ? yk k˝u hkÕ kkx Lkn™ ˜u wt... nkLku {kh ækELk hkÕ LkU fhe nfeyu... nkhu yk k˝u Ìkku Ìkkfhe-Ìkku˜kt... k¯k kÏLkLkk fUhnkt ˜æk eLk yk kt nifiU... yutMk ÁkhkuÁkh nU Lku ! Lkn™ ˜u kt kÀ§{U˜... Lkn™ ˜u k ¯kkÀe Lkt xurffik.. nkhu Lkn™ ˜u k yMkrÌk Lkt fkuhk... nkhu kÏr˝fiku nU...nwn khu kux

VqxU... nwn khk LkkÏæu. QÌkhu Lkqhu... kuxu kÏr˝ﬁku fu ku ⁄kE ¯kku... yu˜e kÏ˝u˝ nkhu y ˝ Àefhe-Àefhk ˜u k ÕkÌkkt yu{ Mkqfkt.. kUrhﬁk hkÕ kkx Lkn™ fh k

ÀuÌkk... {kh fut{ fh ? (10)

2. UfwxLkku k¯k kÏLk

ÌkhMkU hkÕk Ìkku Õk k ˜k¯kku hu, (2)

hkÕk hu Õk k ˜k¯kku hu nU...Õe...227

Àefhe-Àefhk ˜u k Õk k ˜k¯kk hu, (2)

Àefhe-Àefhk ˜u k ˜k¯kku hu nU...Õe...228

kÏr˝ﬁkLk MkuÌkheLk hkÕk ÕkÌkku huﬁku hu, (2)

MkuÌkheLk hkÕk ÕkÌkku huﬁku hu nU...Õe...229

æz {u˜uLk æz hkÕk ˜uﬁ hu, (2)

æz {u˜uLk æz ˜uﬁ hu nU...Õe...230

ufwx khe nkÏ{ku hkÕk Õk k ˜k¯kku hu, (2)

ufwx khe nkÏ{ku Õk k ˜k¯kku hu nU...Õe...231

k¯k kÏLkLku ÀrhæktLku Õk k ˜k¯kku hu, (2)

hkÕk k¯k kÏLkLku ÀrhæktLku Õk k ˜k¯kku nU...Õe...232

184 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ufwx khe{k hk ˝wt Õræﬁwt hu, (2)

ufwx khe{k hk ˝wt Õræﬁwt hu nU...Õe...233

nkhkt Àu ÌkktLkwt hk ˝wt Õræﬁwt hu, (2)

nkhkt Àu ÌkktLkwt hk ˝wt Õræﬁwt hu nU...Õe...234

nkuLkkLkk Mk¯kkMkut˝ W kh ækt{À ÁkuXku hu, (2)

nkuLkkLkk Mk¯kkMkU˝ W kh ækt{À ÁkuXku nU...Õe...235

yhkuh-fhkuh kh{k uÀ kÏMk hu (2)

yhkuh-fhkuh kh{k uÀ kÏMk hu nU...Õe...236

˜kæku ˜Mk{e ækt{ÀktLk Mk{h xku§u hu, (2)

˜Mk{e ækt{ÀktLk Mk{h xku§Ìke nU...Õe...237

nkuLkkLku UÕ˝u Ìkku Mk{h xku§u hu, (2)

nkuLkkLku UÕ˝u iﬁhk xku§Ìke nU...Õe...238

{wrLk LkkhÀ Ìkku kÕLk Ákku˜u hu, (2)

LkkhÀ Ìkku kÕLkkt Ákku˜u hu nU...Õe...239

k¯k kÏLkLke kheyku kqÕk fhu hu, (2)

k¯k kÏLkLke kheyku kqÕk fhu hu nU...Õe...240

kqÕkrhﬁkt Ákkﬁkt Ìkku kqÕk fhÌke hu, (2)

kqÕkrhﬁkt Ákkﬁkt hu kqÕk fhÌke nU...Õe...241

ækt{ÀktLk Vq˜ MkhU Lkt Vq˜ QÌkhu hu, (2)

Vq˜ Mkhu Lkt Vq˜ ækt{ÀktLk QÌkhu hu nU...Õe...242

ykhÌke QÌkhu Lkt ykhÌke Mkhu hu, (2)

ykhÌke QÌkhu Lkt ykhÌke Mkhu nU...Õe...243

krhﬁk Mk kk{k hkÕk ykuhku ykﬁku hu, (2)

krhﬁk Mk kk{k hkÕk ykuhku ykﬁku nU...Õe...244

ÌkhMkU hkÕk Ìkku ykuhku ykﬁku hu, (2)

ÌkhMkU hkÕk Ìkku ykuhku ykﬁku hu, nU...Õe...245

Õkuhu yk⁄ku hkÕk Q kku huﬁku hu, (2)

hkÕk Õkuhu yk⁄ku Q kku hu Rﬁku hu, nU...Õe...246

ækt{ÀLk yk eLk {Õhku nkhu hu, (2)

ækt{ÀkLk yk eLk {Õhku nkhu hu nU...Õe...247

Lk{e Lk{eLk hkÕk kkÏ¯ku ˜k¯ku hu, (2)

Lk{e Lk{eLk kkÏ¯ku hkÕk ˜k¯kÌkku nU...Õe...248

ækt{À hELk kÌkkt Mkku§u hu, (2)

ækt{À hELk kÌkkt Mkku§u hu nU...Õe...249

nkÏ k§fU hkÕk Ìkwt {khe kÌkkt hu, (2)

hkÕk nkÏ k§fU {khe Ìkwt kÌkkt nU...Õe...250

fU{nku yk Lku fU{nku Õk hu, (2)

fU{nku yk uLku fU{ nku Õk hu nU...Õe...251

fuuÌkhu fkÏ{u hkÕk Ìkwt Ìkku ykﬁku hu, (2)

hkÕk fuÌkhu fkÏ{u Ìkwt ykﬁku hu nU...Õe...252

Ìkehku hELk hkÕk {wxu Ákku˜u hu, (2)

Ìkehku hELk hkÕk {wxu Ákku˜u hu nU...Õe...253

nkÏ k§ku ækt{À Ìk{u {khe kÌkku hu, (2)

ækt{Àku nkÏ k§ku {khe kÌkku hu nU...Õe...254

ÁkeÕkt-ÌkeÕktLk Àefhkt ykr˜ﬁkt hu, (2)

ÁkeÕkt-ÌkeÕktLk Àefhkt yk˜kt nU...Õe...255

ækt{Àkt y{u nwt ækÌkk fk§k Ìke˜ hu, (2) y{u nwt hu fhkt yu kt kk k hu nU...Õe...256

¯kkﬁktLkkt ¯k§kt Ìkku LkÌkkt fkr kﬁkt hu, (2)

¯kkﬁktLkkt ¯k§k Ìkku LkÌkkt fkr kﬁkt hu nU...Õe...257

˜ Ìkk {kurhﬁk Ìkku LkÌkk {krhﬁk hu, (2)

˜ Ìkk {kurhﬁk Ìkku LkÌkk {krhﬁk nU...Õe...258

fuE fh˝e{k kq˜ku khe hu, (2)

fuE fh˝e{k kq˜ku khe hu nU...Õe...259

Àefhe-Àefhk ˜u k {wt Ìkku ykﬁku hu, (2)

Àefhe-Àefhe Ìk{u {Lkt yk˜Õku nU...Õe...260

186 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àefhk yk˜kt Ìkku kkMkk y{u ÕkﬁU hu, (2)

Àefhk yk˜kt Ìkku y{u kkMkk ÕkRﬁU hu nU...Õe...261

ækt{À hELk kÌkkt Mkku§u hu, (2)

ækt{À Ìkehku hELk kÌkkt Mkku§u hu nU...Õe...262

nkhu {hkÕ.. ækt{À kÌk fhU... nkÏ k§u hkÕk kÌk. {w Ìkku fhU˝

kkÏ¯k˝ ækt{À kÕwt.. yuf ÀLk{k ˜kæ kk¯kwt... ˜kæ nkÏÌkwt... nkhu Àefhe-Àefhk {khe ⁄kfe LkU y˜ﬁU... yu hkÕk ⁄kh ⁄kh ÀuELk fkÏt ku... yu ækt{Àku... {wt yk ku Àefhk ˜u k... {Lkut Àefhe Àefhk yk˜kt... yk˜kt Ìkku ÕÙ ˜uELk kÀ§{U˜u...

LkU yk˜kt Ìkku ¯k§u Mkhe {kÏzwt... {Mkfu˜ üzkhe ˜kuE kkhwt ⁄kkhk ÀrhæktLku... nkhu y khk wt ⁄kkhe ufwx khe... kÏrÕfikLkku Ìkhkn ˜¯kkhwt... kÏrÕfikLkku ˜k¯ku yrMkfikÀkuMk yu ækt{À ! kÏrÕfikLkku Ìkhkn {kt ˜uyku... nkhu Xk k yk˜kt Àefhk... ækt{À nU Ìku Ìkehku huELk fkÏtfi fU... yu hkÕk ! ÌkLkt nkuLkwt-nku§{wt yk˜wt. yMkrÌk Lkt fkuhk yk˜wt... ¯kkÀe Lkt xurffik yk˜wt... k¯k-Ák¯keMkk... nkhu Àefhk LkU y˜yut. nkhu ÌkhMkU hkÕk fU.. ækt{ÀLku fkÏtfi fU yu ækt{À yk˜u Xk ku ÀefheÀefhk... hkÕk yX fu Mkkufhk yX... hkÕk yX fk˜e ÁkuXku... Xk ku Àefhk yk˜... Ìkku kkMkku ÕÙ... LkfUh Õk Mk Lkn™... y khk ⁄kkhe ufwx khe... ufwxLkku ækt{À {Lk{k r Mkkh {kÏtzu kqÕkhktLk fkÏtfi fU... nu kqÕkhkt ? fheyuf ufwx khe Xk e hkæku... {wt ⁄kkuhfUf ÕkE yk wt... (11)

ufwx khe Xk e hkæÕku hu, (2)

ufwx khe Xk e hkæÕku nU.. Õe...263

ykÏÌk§kæz{k {twÌkku ÕkÙ hu, (2)

{wtÌkku ykÏÌk§kæz{kt ÕkÙ hu...nU...Õe...264

Ìkk ˝ {kÕe Ìkku hkÕ fhu hu, (2)

Ìkk ˝ {kÕe Ìkku hkÕ fhu hu nU...Õe...265

y §u yk⁄ku Ìkku ykæh ˜æu hu, (2)

nkÌku y §u yk⁄ku ykæh ˜æÌkkt nU...Õe...266

ykæh ˜æeLk Lk¯kMkh Õkuyu hu, (2)

ykæh ˜æeLk Lk¯kMkh Õku Ìkkt nU...Õe...267

˜ræﬁk yut˝ktLk Àefhk yk hu, (2)

˜ræﬁk yut˝ktLk Àefhk yk hu, nU...Õe...268

ÌkhÆMknhkÚ187

¯kh ˜ræﬁk fkuE LkU yk˜u hu, (2)

¯kh ˜ræﬁk fkuE LkU yk˜u hu nU...Õe...269

ufwx khenku ækt{À Õk k ˜k¯kku hu, (2)

ufwx khenku ækt{À Õk k ˜kr¯kﬁku nU...Õe...270

ykÏÌk§kæz{k ækt{À ykuhku ykﬁku hu, (2)

ækt{À ykÏÌk§kæznku yk ˝k ˜k¯kku nU...Õe...271

zkune-zkufh Ìkku hkÕ fuhU hu, (2)

zkune-zkufh Ìkku hkÕ fhÌkkt nU...Õe...272

ækt{ÀLk r Mkkh {kÏzU hu, (2)

ækt{ÀLk r Mkkh {kÏzU nU...Õe...273

ækt{Àkt nkhLke yk ˝k ˜k¯kkt hu, (2)

ækt{Àkt nkhLke {kÕe y ˝k ˜k¯kkt nU...Õe...274 y¯ku§e yk eLk {kÕe yk fkh Àuyu hu, (2)

{kÕe y¯ku§e yk eLk yk fkh Àu Ìke nU...Õe...275 y fkhkt ÀuELk {kÕe ˜uELk Õk hu, (2)

{kÕe ÀuELk y fkhkt ÕkﬁU hu nU...Õe...276

˜e˜e- kxku§e ÕkÕ{ku hk§U hu, (2)

˜e˜e- kxku§e ÕkÕ{kuLku {k⁄ku hkÕ ykuﬁk nU...Õe...277

zkufh Ìkehe hELk kÌkkt Mkku§u hu, (2)

zkufh Ìkehe hELk kÌkkt Mkku§ hu nU...Õe...278

nkÏ k§ku ækt{Àku Ìk{u {khe kÌkku hu, (2)

ækt{Àku nkÏ k§ku Ìk{u {khe kÌkku hu nU...Õe...279

y¯ku§e yk eLk {kÕe y fkhku Àuyu hu, (2)

y¯ku§e yk eLk y fkh Àuﬁ hu nU...Õe...280

fuÌkhu fkÏ{u hu ækt{À Ìk{u ykﬁk hu, (2)

ækt{À fuÌkhu fkÏ{u Ìk{u ykﬁk hu nU...Õe...281

fUÕku fkÏ{kt k§kt Ìk{u LkkÏ{ hu, (2)

fUÕku fkÏ{kt k§kt Ìk{u LkkÏ{ hu nU...Õe...282

188 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkÏ k§ku {kÕe Ìk{u {khe kÌkku hu, (2)

nkÏ k§ku Ìkk ˝ Ìk{u {khe kÌkku hu nU...Õe...283

ufwx khe{k hkÕk ykr ﬁk hu, (2)

ufwx khe{k hkÕk ykr ﬁk nU...Õe...284

hkÕk yk eLk Àefhk {kÏ¯ku hu, (2)

hkÕk yk eLk Àefhk {kÏ¯ku hu nU...Õe...285

Mkkh æzLkwt xe k˝wt Ìkwt Ìkku ÕkuÕu hu, (2)

Mkkh æzLkwt xe k˝wt Ìkwt Ìkku ÕkuÕu nU...Õe...286

fh˝- kkt¯k˝Lkwt xe k˝wt Õkuﬁu hu, (2)

fh˝- kkt¯k˝Lkwt xe k˝wt Õkuﬁu hu nU...Õe...287

rVhe rVheLke zkufh uÀ kÏMku hu, (2)

rVhe rVheLke zkufh uÀ kÏMkÌke nU...Õe...288

y §u yk⁄ku zkufh ykæh ˜æu hu, (2)

y §u yk⁄ku zkufh ykæh ˜æÌke nU...Õe...289

ykæh ˜æÌkeLk kÌkkt Mkku§Ìke nU, (2)

zkufh ykæh ˜æÌkeLk kÌkkt Mkku§u nU...Õe...290

nkÏ k§u ækt{À {khe kÌkku hu, (2)

Ìkwt Ìkku nkÏ k§ ækt{À kÌkku hu nU...Õe...291

˜æe ˜æeLk {wtÌkku ⁄kkfe hu, (2)

ykæh ˜æeLk {wt Ìkku ⁄kkfe nU...Õe...292

hkÕkLk Àefhe-Àefhk Ìkku Lkn™ ykr ﬁk hu, (2)

Àefhe Àefhk Lkn™ fh{U ˜ækr ﬁk hu nU...Õe...293 fU{ fheLk Àefhk yk˜eyU hu, (2)

nwt fheLk Àefhk yk˜eyut hu nU...Õe...294

nkÌk nkÌk æÌk ˜uæ ˜ræﬁk hu, (2)

ækt{À nkÌk æÌk {wtÌkku ˜uæ ˜ræﬁk hu nU...Õe...295

nkhk ˜uæ Ìkku yu§k{ r¯kﬁk hu (2)

˜uæ nkhk Ìkku yu§k{ r¯kﬁk nU...Õe...296

hkÕkLk ÕkELk yuÌkhwt fUÕu hu (2)

ækt{À ÕkELk yuÌkhwt Ìkwt fUÕu hu nU...Õe...297

Ìkku {hkÕ hu.. nkhu Ìkk ˝ {kÕe fkÏfi fU, nkÏ k§u ÁkkÏÌk{k kÌk.. nkÌk nkÌk æÌk Ìkku {U ˜uæ ˜æk... ˜æe ˜æeLk ⁄kkfe ¯kuE... hkÕkLkk f kk§{k Àefhk-Àefhe ˜æk Mk Lkn™. nkhu ˜uæ{k yk ÌkkMk Lkn™... fu{ fheyu.. nkhu ækt{À nU Ìku Ìkehku hELk zkune zkufhLk fkÏfi fU... nkÏ k§u {kÕe kÌk.. nkhu Ìkwt Ìkku yk˜Lkkhe... {wt Ìkku fh˝- kkt¯k˝ k¯k kÏLk... ÁkkE Ìkwt Ìkku yu{ fheLk Mkqxe ¯kuE... nkÌku {Lk Ìkku hkÕk Mkkuh kLkku Mk Lkn™. {kh hkÕk fLknwt Mkqx Mk fu{ fheLk... ÌkhMkU hkÕk nU Ìku yX fk˜eLk ÁkuXku... Mkkufhk yX fu hkÕk yX... hkÕk yX... hkÕk {hU ufwx{k... ækt{À nU ykÏÌk§k æznku fkÏfi yk u... (12)

ækt{À ufwx khe{k kkMkku ykr ﬁku hu, (2) ufwx khe{k kkMkku ykr ﬁku hu nU...Õe...298

hkÕkLk yk eLk kÌkkt Mkku§u hu, (2)

hkÕkLk yk eLk kÌkkt Mkku§u nU...Õe...299

hkÕk k¯k- krhﬁku{k Ìkwt Ìkku ÕkÕu hu, (2)

hkÕk k¯k- krhﬁku{k Ìkwt ÕkÕu hu nU...Õe...300

MkkÏ ku-fu hu Ìkwt ÕkÕu hu, (2)

MkkÏ ku-fu hu hkÕk Ìkwt Ìkku ÕkÕu hu nU...Õe...301

Àefhe-Àefhk zkufh Lkn™ yk˜Ìke hu, (2)

Àefhe-Àefhk zkufh Lkn™ yk˜Ìke nU...Õe...302

Àefhe-Àefhk ⁄kkhu Lkn™ ˜ræﬁk hu, (2)

Àefhe-Àefhk ⁄kkhu Lkn™ ˜ræﬁk nU...Õe...303

fU{ fheLk Àefhk ykr˜ﬁU hu, (2)

fU{ fheLk Àefhk ykr˜ﬁU nU...Õe...304

Mkkhk æz{k í˜k Ìkwt Ìkku rVhÕu hu, (2)

Mkkhk æz{k í˜k Ìkwt Ìkku rVhÕu nU...Õe...305

Àu u-Àu ku§u Ìkwt Ìkku rVhÕu hu, (2)

Àu u-Àu ku§u Ìkwt Ìkku rVhÕu hu nU...Õe...306

ÌkhMkU hkÕk Ìkku Õk k ˜k¯kku hu, (2)

ÌkhMkU hkÕk Ìkku Õk k ˜k¯kku hu nU...Õe...307

190 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mkkhu æz{k Ìkku rVh k ˜k¯kku hu, (2)

Mkkhu æz{k rVh k ˜k¯kku nU...Õe...308

Àu ku-Àu ÌkktLke kqÕk fhu hu, (2)

Àu ku-Àu ÌkktLke kqÕk fhu hu nU...Õe...309

Àu ku-Àu ku§ rVhe r§ﬁku hu, (2)

Àu ku-Àu ku§ rVhe r§ﬁku nU...Õe... 310

kqÕk fhULku kÌkku Mkku§u hu, (2)

kqÕk fhULku kÌkku Mkku§u hu nU...Õe...311

Àefhe-Àefhk Ìkku {Lku yk˜ku hu, (2)

Àefhe-Àefhk Ìkku {Lku yk˜ku hu nU...Õe...312

Àefhe-Àefhk hkÕkLk fkuE LkU yk˜ku hu, (2)

Àefhe-Àefhk hkÕkLk fkuE LkU yk˜U hu nU...Õe...313

⁄kkfe- kk¯keLk hkÕk kkMkku r§ﬁku hu, (2)

⁄kkfe- kk¯keLk hkÕk kkMkku r§ﬁku hU nU...Õe...314

MkWÀ k Lk rVrh r§ﬁku hu, (2)

hkÕk MkWÀ k Lk rVhe r§ﬁku nU...Õe...315

rVhe rVheLk khku ⁄kkrfﬁku hu,

hkÕk rVhe rVheLk ⁄kkrfﬁku hu nU...Õe...316

QÌkhu Lkqhu hkÕk Õkr˜ﬁU kuxu hu,

QÌkhu Lkqhu hkÕk Õkr˜ﬁU kuxu hu nU...Õe...317

k¯k- kheyu hkÕk ykuhku ykﬁku hu, (2)

k¯k- kheyu hkÕk ykuhku ykﬁku nU...Õe...318

ÀLkhk r¯kﬁk nU zk kt hu, (2)

ÀLkhk r¯kﬁk nU zk kt zw¯khkt hu nU...Õe...319

Wh˜k Õk nku Lk {kr§ﬁkt hu, (2)

Wh˜k Õk nku Lk {kr§ﬁkt nU...Õe...320

nq k-Ákun kLkku hkÕk xk§ku fUhu hu, (2)

hkÕk Ákun kLkku xk§ku fUhu hu nU...Õe...321

æk k ækæhku Lkt nq k nk⁄khku hu, (2)

æk k ækæhku Lkt nq k nk⁄khku hu nU...Õe...322

MkkÏ ku-fu hu hkÕk xk§ku fUhU hu, (2)

MkkÏ ku-fu hu hkÕk xk§ku fUhU nU...Õe...323

ÁkuXku ÁkuXku hkÕk æktæk nk hu hu, (2)

ÁkuXku ÁkuXku hkÕk æktæk nk hu nU...Õe...324

æktæk nk heLk hkÕk Mkkuæwt fUhU, (2)

æktæk nk heLk hkÕk Mkkuæwt fhu nU...Õe...325

MkkÏ kkLke Mkkﬁkyu ykMku˝ LkkÏæU hu, (2)

MkkÏ kkLke Mkkﬁkyu ykMk˝ LkkÏæU hu nU...Õe...326

ykMk˝ LkkÏæe hkÕk kkux k ˜k¯kku hu, (2)

ykMk˝ LkkÏæeLk hkÕk kkux k ˜k¯kku nU...Õe...327

nqÌkkt nqÌkkt hkÕk fkuhku ˜uyu hu, (2)

nqÌkkt nqÌkkt hkÕk fkuhku ˜uyu hu nU...Õe...328

y¯k˜e y¯kkhwt hu˝kt ykuﬁkt hu, (2)

y¯k˜e y¯kkhwt hu˝kt ykuﬁkt nU...Õe...329

kkMk˜e kMkkhwt hu˝kt hkÕk ykuﬁkt hu, (2)

kkMk˜e kMkkhwt hu˝kt ykuﬁkt nU...Õe...330

ÕU˝e ÕU˝e fkuhku hkÕk ˜uyut hu, (2)

ÕU˝e ÕU˝e hkÕk fkuhku ˜u hu nU...Õe...331

nqÌku n kLkwt hkÕkLk khwt ykr ﬁwt hu, (2)

nqÌku n kLkwt hkÕkLk khwt ykr ﬁwt nU...Õe...332

3. Mk Lkt yr{ﬁk

nkLku Ìku f˝e æB{k... nkhu {hkÕ hu.. hkÕk nqÌkku k¯k- krhfikt{k... nkhu nqÌkku nqÌkku.. fkuhku ˜uyut... y¯k˜e y¯kkhwt hu˝ ⁄kk k ˜k¯ke... kkMk˜e kMkkhwt hu˝ ⁄kk k ˜k¯ke krhfikt{k... Ìkkhkt{k Ìkkhk xqxu... LkkMkU˝ku, kkÌkuhku, Õku¯k˝ku nqÌke Lkk U˝ku W{k§u h{U... kqÌk- krhÌk khkfu h{U... u§k- æÌk ⁄kuE... nkhu hkÕkLk nqÌku n kLkwt yk wt... n kLkwt fkÏtfi kÌk fhu... yu hkÕk nqÌkku nUfu Õk¯ku ? Õk¯kÌkku yÏtÌkku fkÏLk ÀuELk nkÏ k§u... Mkku§wt À˜Lke kÌk... hkÕk ÀefhkÌkhÆMknhkÚ191

192 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àefhe ˜u kt yutÌkku Ìkwt ÕkÕu {uhLku rMk{hu.. Mk yr{ﬁkLke Ìkq˝eyu ÕkÕu... {uhu

Mku{uh W kh MkÌkLke Ìkq˝e fk˜e Ìk kÕe Ìkk ku... nkh Mk -yr{fikLke Ìkq˝eyu Ìkwt khku ÕkÕu... ÌkLkt fkÏfif ¯ku˜u k˜unU... nkhu Àefhe-Àefhk ykñU... nkhu hkÕk

nU... nqÌkku nqÌkku fkÏrLkfik {kÏtzu. nkhu y ur˝fikt ykñU... nkhu hkÕk nU... nqÌkku nqÌkku fkÏrLkfik {kÏzu... nkhu y ur˝fikt yÕh- Õh hkÌk fqxe... fkfrhfiu hku§ MkkÏtze. uhwt fqfh Ákku˜ k ˜k¯kkt... nkhu ker§fik khkuh ⁄kk k ˜k¯kk... Õk§u Õk§u ÕLkkuh Ákku˜U..yMÌkrhfiu ykh n kk§k... ¯kkfiu ¯kk Ìkrhfiu kMkhwt r{§kt... nkhu nkÀwfhku kkt˝ nku§{ku Q¯kku... nkhu ÌkuhMkU hkÕk ÕÁkfe ÕÁkfeLk ÁkuXku ⁄kkfi. ÁkuXkt ⁄kuELk r Mkkh {kÏzU... fkMke fr˝fikuhLkkt ÀkÌkw˝ {kuhu... (13)

hkÕk ÁkuXku ÁkuXku ÀkÌkw˝ {kÏhu hu, (2)

hkÕk ÀkÌkw˝ {kÏhu nU...Õe...333

ÀkÌkwr˝ﬁkt {kÏhu Lku r Mkkh {kÏzU hu, (2)

hkÕk r Mkkh {kÏzU hu nU...Õe...334

yhÌke hkÌkLkwt n kLkwt ykﬁwt hu, (2)

hkÕkLk n kLkwt ykﬁwt hu nU...Õe...335

ÀkÌkw˝ Vkhe hu fh k ˜k¯ke hu, (2)

hkÕk fh k ˜k¯kku hu nU...Õe...336

ÀkÌkw˝ fw§§k hu khk hk§u Õku, ÀkÌkw˝ fw§§k hk§U nU...Õe...

yk⁄ku kkÏ¯ku hu Ìkku k ˜k¯kku Õku, hkÕk Ìkku k ˜k¯kku hu nU...Õe...337

Q¯kÌkku MkqhÕ kÏÀ k ˜k¯kku Õku, hkÕk kÏÀ k ˜k¯kku Õe...

{khu Ákk kuLkwt LkkÏ{ ˜u Õku, hkÕk LkkÏ{ ˜u hu nU...Õe...338

hkÕk k¯k krhﬁu hu r Mkkh {kÏz Õku, hkÕk r Mkkh {kÏzu hu...

{uh Mku{uh {wtÌkku Õk wt, {uh-Mku{uh Õk hu...Õe...339

hkÕk k¯k krhﬁkt kqX {u˜ Õku, hkÕk kqX˝ {u˜u hu...Õe...

æurhﬁkt æurhﬁkt hu Õk k ˜k¯kku Õku, hkÕk Õk k ˜k¯kk hu...Õe...340

æz {u˜u Lkt æz ˜u Õku, hkÕk {u˜ k ˜k¯kku hu...Õe...

ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e hu huÌkku Qzu Õku, huÌkku Qz k ˜k¯kkt hu...Õe...341

{uh-Mk{uh yk ˝k ˜k¯kku Õku, hkÕk yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...

rVrh rVheLk Õku k ˜k¯kku Õku, huÌkku Qz k ˜k¯ke hu...Õe...342

Mk Lke Ìkq˝Rﬁku fU{Lke kÕu Õku, Ìkqr˝ﬁku fU{Lke kÕu hu... Õe...

hkÕk yuhÌkku yuhÌkku hu yk ˝k ˜k¯kku Õku, yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...343

Mk Lkt yr{ﬁk LkU{ku ˜u Õku, MkrÌkﬁkt Lku{ku ˜uyu hu... Õe...

LkU{ku ˜uELku kkux k ˜k¯kku Õku, MkrÌkﬁku kkux k ˜k¯kku hu...Õe...344

Õkuhu yk⁄ku hu Q kku Q kku huﬁku Õku, hkÕk Q kku huﬁku Õe...

Ákkh Ákkh hMkkt hu kqhkt ykuﬁkt Õku, kqhkt ykuﬁkt hu...Õe...345

Ìkuh{wt hMk yk e ˜qtrÁkﬁwt Õku, yk e ˜qtrÁkﬁwt hu...Õe...

Mk Õe fk ku-fku˜ku hu kqhe ykuﬁkt hu, fku˜ku kqhe ykuﬁk hu...Õe...346

Mk Õe Lkut{ku æku˜eLk QXk ykuﬁk hu, Mk Õe QXk ykuﬁk hu...Õe...

Mk yr{fik hu QXkt ykufikt hu, yr{fik QXkt ykufikt hu...Õe...347

MkrÌkfiktLk kÏrÕfiku hkÕk hu LkÕhu ykfiku Õku, LkÕhu ykfiku Õku,

ÌkhMkU hkÕk hu yk e Q kk huﬁku, hkÕk Q kku Q kku huﬁku hu...Õe...348

Mk Õe yr{ﬁk hu {æhu Ákku˜u Õku, {æhU Ákku˜u hu...Õe...

hkÕk k ku k hu ÌkLku xwrzﬁkt, ÌkLku xwXkt hu...Õe...349

Õw¯kku Õw¯k hu ÌkLku xwXkt Õku, ÌkLku xwXkt hu...Õe...

{kÏt¯ku yuÌkhwt hu ÌkLku ykr˜ﬁU, hkÕk ÌkLku ykr˜ﬁU hu...Õe...350

hkÕk æyut yuÌkhwt ÌkLku ykr˜ﬁU, hkÕk ÌkLku ykr˜ﬁU hu... Õe...

MkÌk MkLk yk˜ k ˜k¯kkt Õku, MkrÌkﬁkt MkLk yk˜u hu...Õe...351

MkLk yk˜eLk {wxu Ákku˜ Õku, hkÕkLk {wxu Ákku˜u hu...Õe...352

nkhu {hkÕ hu... hu Mk Lkt yr{fik Ìkehkt hELk fkÏfi kÌk fhu. yu hkÕk ? xwXkt kh{kt˝ xwXkt... y{h kMkk, kh{ kMkk... {kÏ¯k {kÏ¯k ⁄kkh nwt ˜u ? yufu {wxu Ákku˜e Õk... ÌkLku y{u Õu {kÏ¯ku yu ykr˜fiU... nkhu ÌkhMkU hkÕk nU... ÁkeÕwt ÌkeÕwt fkÏfi Lkn™ ˜u wt... Lkn™ ˜u k yMkrÌk Lkt fkuhk, Lkn™, ˜u nkuLkwtnku§{wt... yu ækt{À ! ÁkeÕwt-ÌkeÕwt Ìkku Ák•kMk nU... nkhu {kh Àefhe-Àefhku yufufi Lkn™... {kh ˜u kt Àefhe Lkt Àefhku...(14) Àefhe Àefhku hu {Lku yk˜Õku, ækt{À y{ktLk yk˜u hu... Õe... yr{fik Àu e hu {æhu Ákku˜u Õku, yr{fik {æhU Ákku˜ hu...Õe...353

nkÏ k§kt Mk Õe hu {khe kÌk hu, ækt{À {khe kÌkkt hu...Õe... ykÌkku hkÕk hu kÏrÕﬁku kÕU, hkÕk kÏrÕﬁku kÕU hu...Õe...354

kÏrÕﬁkLkwt Àw:æ yk k˝wt kk¯keyut, Àw:æ yk k˝wt kk¯keyu hu...Õe... fkutﬁfU˝ Lk ˜kE yk k˝wt fheyU, yk k˝wt Lk ˜kE fheyu hu...Õe...355

Mk -yr{ﬁk r Mkkh {kÏzu Õku, r Mkkh {kÏzu hu... Õe... yk⁄kLkku Ìkk§kuxku {kh k ˜k¯kkt Õku, Ìkk§kuxku {kh k ˜k¯kkt hu...Õe...356

194 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hkÕkLke ykÏtæu hu kkxk ÁkkÏtÌku Õku, hkÕkLk kkxk ÁkkÏÌku hu... Õe...

Mk Õe yr{ﬁk hu Lk ˜kE {kÏzu Õku, Lk ˜kE {kÏzU hu...Õe...357

ykÏtÁkk khe Ìkku kuÀkMk fhU Õku, khe kUÀkMk fhU hu... Õe...

fuMkh ˝oLkku {kÏh ykﬁku hu, ykÏtÁku {kÏh ykﬁku hu...Õe...358 yu˝u ykÏtÁku hu V§ ˜k¯kkt hu, ykÏtÁku V§ ˜k¯kkt hu... Õe... hkÕkLk ykÏtæu kkxk Mkkuh k ˜k¯kkt hu, kkxk Mkkuh k ˜k¯kkt hu...Õe...359

nkÏ k§fU hkÕk {khe kÌkku hu, hkÕk {khe kÌkku hu... Õe...

ykzk-y §wt hu Ìkwt Ìkku kk§u hu, hkÕk kk§u hu...Õe...360

fkÏtﬁ fkÏtﬁ LkÕhu yk e hu, khe LkÕhu yk e hu... Õe...

ÌkhMkU hkÕk hu kÌkkt Mkku§ hu, hkÕk kÌkkt Mkku§ hu... Õe...361

ykÏÁkk khe hu LkÕhu yk e hu, khe LkÕhu yk e hu.. Õe... Mk -yr{ﬁk hu kÌkkt Mkku§ hu, MkrÌkﬁkt kÌkkt Mkku§ hu...Õe...362

nkÏ k§u hkÕk {kheLk kÌkkt hu, hkÕk {khe kÌkkt hu... Õe...

y{h fqxku hu ÌkLkt ykr˜ﬁU hu, hkÕk ÌkLkt ykr˜ﬁU hu...Õe...363

fqxku ˜uELk Ìkwt Ìkku ÕkÕu hu, hkÕk Ìkwt Ìkku ÕkÕu hu... Õe...

ykÏtÁkk krhﬁkt{k Ìkwt ÕkÕu Õku, ykÏÁkk krhﬁu Ìkwt ÕkÕu hu...Õe...364

˜ræﬁkt V§ hu ÌkLkU {§u Õku, ÌkLkt V§ {§U hu... Õe...

Mk Õe y{h fqxku hu yk˜ k ˜k¯kku Õku, hkÕLk fqxku yk˜u hu...Õe...365 hkÕk fqxku ˜uELk Õk k ˜k¯kku Õku, hkÕk Õk k ˜k¯kku hu... Õe... ykÏtÁkk krhfiu hu ykuhku ykfiku Õku, hkÕk krhfiu yk k hu...Õe...366

rVhe rVheLk kk§ k ˜k¯kku hu, hkÕk kk§ k ˜k¯kku hu... Õe... fuÌkhkt V§ hu LkÕhu yk kt Õku, V§ LkÕhu ykﬁkt hu...Õe...367 hkÕk k§ku hu Õe fkMkku hu, Õe hkÕkLkku fkMkku hu... Õe... yuf V§ nwt yu hu fheyut Õku, V§ nwt yu fheyut hu...Õe...368 {kh hu hkÏr˝ﬁku hu nkÌk kÕu hu, hkÏ˝eyku fuÌkhe kÕU hu... Õe...

QMke LkÕhu hu hkÕk kk§u Õku, LkÕhu hkÕk kk§u hu... Õe...369 f˝kt V§ LkÕhu hu hkÕk kk§u Õku, V§ LkÕhu ykﬁkt hu... Õe...

Õkuh fheLk fqxku LkkÏtæu Õku, fqxku LkkÏtæu hu...Õe...370

Ìkku {hkÕ.. nkhu Ìkk˜eLk yk e kÌk... fU k nhæe kÌk...hkÕkLkku Õe f˝ku-˜k˜rMkfiku... üMkkt V§ Ìkku f˝kt nU... nkhu ˜ræfikt yu V§ æk kt... nkhu hkÕk nU yuf Mk V§ {§wt... {Lk{k r Mkkh {kÏzU... {kh Ìkku hkÏr˝fiku Ìkku yufe {kÏLkuÌke... yufe fU{kÏLkuÌke... nkhu yufe æyu yuÌkku LkU Õ{U... {kh Ìkku Ák•ke hkÏr˝fiku nhæe... nkhu yut{ fheLk {Lk{k r Mkkh fkÏfi {kÏtzu... ÌkhMkU hkÕkLk Mk yr{fikyu fqxku yk˜ku... Õkuh fheLk LkkÏæu... fqxk yÌkku yu QMkku MkkÏxe ¯kku. hkÕkLk yk⁄k{k V§ yÌkwt yufi QMkwt Mkhe ¯kÙ.. yk⁄k{kn kkMkwt QMkwt MkkÏxe ¯kÙ... ykunku ! Ìkk˜e LkU yk e kÌk... nkhu V§ yk⁄k{k yÌkwt... yufi funwt kkMkwt MkkÏxe ¯kuÙ... kkMkwt LkUMkwt kkh kLke f˝e {U{Ìk fhe kkÏ˝ V§ Ìkku khÌkwt Mk Lkn™... nkhu hkÕk nU... kkMkku ÕÙ yr{fikLke Ìkq˝eyu... fU{ ykÏt{ ⁄kkfi... nkLku ÌkkÏt{ku ⁄kfku fu ku yk u... nkhu kkMkku yk ku Mk -yr{fikLke Ìkq˝eyut. nkhu Mk Õe-yr{fik nU Ìku fkÏfi fU... yu hkÕk ? fuÌkhkt V§ {§kt ? fuÌkhkt LkU {§kt... yut˝e fhfu kÌk hkÕk nU... Mk yr{fikLk yk eLk kkÏt¯kku{k khku... nkÏ k§ku ækt{Àkt kÌk... nkhu Õ¯k{k yk ækuxwt Lk fkÏ{. ykÏtÁkk khe{k {wtÌkku ¯kku.. ykæe khe{k rVhku... kkÏt˝ yuf Mk V§ {§wt... nkÌku yuf Mk hkÏ˝e ækfi... (15)

ÁkeÕe hkÏ˝eyku hu kxku Õkuyu Õku... hkÏ˝eyku kxku Õkuyut hu... yu ku r Mkkhku {U Ìkku {kÏtrzﬁku Õku.. r Mkkh {kÏtzku hu...Õe...371

Õkuh fheLk fqxku LkkÏæku Õku... fqxku LkkÏæku hu... Õe... fqxku ÕkELk ykÏtÁku MkkÏrxﬁku Õku... fqxku ykÏtÁku MkkÏtxku hu...Õe...372

{kh yk⁄k{k V§ ykfiwt nU... V§ ykfiwt nU... hu... Õe... yk⁄k{knwt hu ÕkÌkwt hufiwt nU... ÕkÌkwt hufiwt hu...Õe...373

ykÏÏtÁku ÕkELk kkMkwt MkkÏxwt Õku, kkMkwt MkkÏxwt Õku nU... Õe... yut{ fheLk {wtÌkku ykﬁku Õku.. {wtÌkku kkMkku ykﬁk hu...Õe...374

Mk -yr{fik hu neæku Àu Õku, neæku hkÕkLk Àu hu... Õe... nkÏ k§u hkÕk hu {kh kÌkkt Õku, {khe kÌkkt hu...Õe...375 ⁄kkhku Õe hu khku fkMkku Õku, ⁄kkhku Õe hku fkMkku hu... Õe... yut˝knk kÏtrÕfik hu Ìk{u hufik Õku, Ìk{u kÏrÕfik hufik hu...Õe...376

Ìk{ktLk ˜ræﬁkt yuÌkhkt V§ yk˜kt Õku, ˜ækt yuÌkhkt yk˜kt hu... Õe...

ykÏtÁkk khe{k kkMkku ÕkÕu Õku, Ìkwt kkMkku ÕkÕu hu...Õe...377

196 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

{§u yuÌkhwt ˜uE yk Õku, yuÌkhkt ˜uELk yk hu... Õe...

hkÕk Mkkuxu z¯k˜u ˜ktÁke Vk§u Õku, hkÕk yuh k ˜k¯kk hu...Õe...378

ykÏÁkk khe{k yk ˝k ˜k¯kku Õku, ykÏtÁkk khe{k yk ku hu... Õe... rVhe rVheLk yuh k ˜k¯kku Õku, hkÕk yuh k ˜k¯kku hu...Õe...379

kkMkkt yu Ìkku V§ hu LkÕhu ykfikt Õku, V§ Ìkku LkÕh ykfikt hu... Õe... y{hfqxku hu LkUMkku krhfiku Õku, fqxku LkUMkku krhfiku hu...Õe...380

yuf V§ hu yk⁄kkt Õk˜u Õku, V§ Ìkku yk⁄kkt Õk˜u hu... Õe... fqxku ˜uELk kkMkku r§ﬁku Õku, fqxku LkuMkku krhﬁku hu...Õe...381

Mk Lke Ìkq˝eyu hu kkMkku ykr fiku Õku, Mk Lke Ìkqr˝fiu yk ku hu... Õe... Ìkqr˝fiu yk eLk kkÏ¯ku ˜k¯ku Õku, MkrÌkfiktLk kkÏ¯k ˜k¯ku hu...Õe...382

Mk yr{ﬁk Ìkku hÕk yk˜u nU, hkÕkLk hÕk yk˜U nU... Õe... hkÕk Õk§ eLk ÕkÕuLk Õk§ eLk yk Õu, Õk§ eLk ÕkÕu hu Õe...383

neækt{Ìkkt hu Àu k ˜k¯kku Õku, hkÕkLk neækt Àu hu... Õe... hkÕk nkurhfiu nkurhfiu hu Ìkwt Ìkku ÕkÕu, f˝ku nkurhfi ÕkÕu hu... Õe...384

ÌkhMkU hkÕk hu yk ˝k ˜k¯kku Õku, hkÕk yk ˝k ˜k¯kku hu... Õe...

{uh-Mku{uh kqX˝ {u˜u hu, hkÕk kqX˝ {u˜u hu...Õe...385

Mkkuxu z¯k˜uLk Mkkuxe Vk§u hu, Mkkuxu k¯k˜u hu... Õe...

ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ k{k kkMkku yk Õku, hkÕk kkMkku ykﬁku hu...Õe...386

æurhﬁku æurhﬁku hu yk ˝k ˜k¯kku hu, yk ˝k ˜k¯kku hu... Õe...

ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ k{k kkMkku yk Õku, hkÕk kkMkku ykﬁku hu...Õe...387

k¯k- kheyu Ìkku kkMkku ykﬁku Õku, hkÕk kkMkku ykﬁku hu... Õe...

Ákkh Ákkh hnkt hu Ákkhku hUﬁku Õku, hkÕk Ákkhku hUﬁku hu...Õe...388

Ìku f˝e æB{k... nkhu {hkÕ hu Ìkuh{wt hMk yk e ˜qtÁkwt... nkhu yk ku k¯k kheyku{k.... yk kt MkkU kkt Lkt fu hkt... nkhu k¯k kheyku{k yk eLk hkÕk ÁkuXku. ÀLkhk ¯kk zk k zw¯khkt... nqh˜k r¯kfik nku Lk {k§eyut... f u§kt yk kt... fw˝ ÕkU˝u hkÕk kkMkku yk ku. yut{... k¯k khe{k yk eLk hkÕk knku hku... yÕh Õh hkÌk fkxe... nkhu fqfrhfiu hku§ MkkÏze... nkhu ker§fik khkuh ⁄kk...

ÌkhÆMknhkÚ197

MkUMk feh˝k§ku kkt˝ Q¯kku... ÌkU˝e u§k k¯k kheyku{k ÌkhMkU hkÕk rVhU... hkÏ˝eyktLk æÁkh khe... nkhu {hkÕ... ÀkMke-MkkurhfiktLk fkÏfi kÌk fhu. nkhu y ˝ Ìkku Mkkurhfiku.... hkÕk yk ku... k¯k kheyku{k Lkn™ Ze˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi... Õx fhku WÌkk §... Ìk{kt Õk k¯k kheyku{k... hkÕkLke n kk§ ˜uE yuhe- kk§eLk kkMke yk kt fU.. nkhu Õx ÕkÏt Lkt Õx yk kt... Mkkurhfikt Ákkfikt nU... yufLke ffiu˜e kLkhu yk e... yk e f˜{ fMkurhfik{k... hkÏtr˝fiktLk yk eLk kÌk fhu... yu hkÏ˝eyku ! fuÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{... fkÏfi khkt hk §kt fkÏ{... nkhu {kÏLkuÌke hkÏ˝eyku Mkkurhfiku-ÁkkfiktLk fkÏfif fU... yu Mkkurhfiku ! nkhu ku˜e y{kh nkÏf nU... fkÏfi MkeÕ ºk ˜uE yk ku ynut Ìkku yut˝e hkÏzLk ykñU...(16)

hkÕk k¯k krhﬁu hu yu k æk Õku, hkÕk yu k æk hu...Õe... yufkÀLkuhku Mk{kÕku¯k Õku, Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k ykﬁku hu... Õe...389 hkÕkLk {kuxk Ìk˝eyktLke yk e Mkkfhe Õku, hkÕkLk Mkkfhe yk e hu...Õe... fk§ku fkuhku Lkt fk§ku Mkh kk Õku, fk§ku Mkh kk hu...Õe...390 fk§kt k˜kt˝ Lkt fk§k ykæh Õku, ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk hu... Õe... yu k ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk Õku, ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...391

æu{k-fnkuh Ákku˜ k ˜k¯kk Õku, Ákku˜ k ˜k¯kk hu... Õe... ˜kzr{ﬁk Õkuykh Ákku˜ k ˜k¯kk Õku, Õkuykh Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...392

hkÕk Lkn™ Ze˜kt k§kt fkÏ{ Õku, Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏt{ hu... Õe... xe˜ fheyu {kuhwt yku Õku, xe˜ne {kuhwt yku hu...Õe...393

Ákkh Ákkh hMkktLke Mkkfhe fhe Õku, {kh Ìkku Mkkfhe Ákku˜u hu... Õe...

Mkkurhfiku yufLke ffiu˜e kLkhU yk Õku, Mkkurhfiku yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe... 394

hkÕk Mkkurhfikt-ÁkkfiktLk kÌkkt Mkku§u Õku, kÌkkt Mkku§u hu... Õe... nkÏ k§u Mkkurhfiku hu {khe kÌkkt Õku, Mkku§wt À˜ktLke kÌkku hu...Õe...395

MkeÕ ºk ˜uELk ÕkÕku Õku, Ìk{u MkeÕku ˜uELk ÕkÕku hu... Õe... hkÏ˝eyktLk ÕkELk V§ yk˜ku Õku, hkÏ˝eyktLk V§ yk˜ku hu... Õe...396

kÏxe- UMkeLk hMk keÕku Õku, Ìk{u hMk keÕku hu... Õe... Ìk{khu kux hu Àefhk yk hu, Ìk{kh Àefhk yk nU hu...Õe...397

198 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hkÕk Q kku Q kku hu neæku Àu U, hkÕk neæku Àu hu... Õe...

Mkkurhfiku ækÕku- keÕkuLkt {kfik {kÏzÕku, Ìk{u {kfik {kÏtzÕku hu...Õe...398

{kuxkt Ìk˝eyktLke yk e Mkkfhe, {khu Mkkfhe yk e hu... Õe... fk§u fkuhu Ìkku Mk{ktLk {kÏz Õku, hkÕk Mk{ktLk {kÏzu hu...Õe...399

ÌkkÏ˝e ÌkkÏt˝eLk Ìk¯khk keh Õku, fkuh˜u Ìk¯khk kehU hu... Õe...

ÌkkÏt˝e ÌkkÏt˝eLk Ìk¯khk keh Õku, fkuh˜u Ìk¯khk kehU hu...Õe...400

Qze fqÀeLk yMk kh ykuﬁk Õku, hkÕk yMk kh ykuﬁk Õku... Lk{e Lk{eLk kkÏ¯ku ˜k¯k Õku, {U˜ktLk kkÏ¯ku ˜k¯ku hu...Õe...401

nkuhkt hUÕku kÀ§{U˜kt Õku, {wt Ìkku Mkkfhe ÕkÙ hu... Õe... nkuhkt hUÕku ¯kkÏt{-¯kkÏtÀhkt ÕkU, f˝kt nkuhkt hUÕk hu...Õe...402

nkÌk nkÌk hkÏ˝eyku hu nkuhe hUÕku, f˝e nkuhe hUÕku hu...Õe... {kuxkt Ìk˝eLke Mkkfhe Õk eykt, {wt Ìkku Mkkfhe Õk hu...Õe...403

QMke nhfk huMk{e Àkuh Õku, Àkuh Ìkku QMke ˜u hu...Õe... fkuh˜kLk hku§ Ìkeæk ÌkkÕ˝k Õku, ÌkkÕ˝k hku§ hu...Õe...404

fk§k fkuhk Ìkku h ku§ fhu Õku, fkuh˜ku h ku§ fhu hu... Õe... k¯k kheyku{k fkuhku n{Õk Õku, hkÕk fkuhku n{Õk hu...Õe...405

nkÏ k§u fkuh˜k {khe kÌkkt Õku, fkuh˜k {khe kÌkkt hu... Õe...

À˜e-Àkuykhfkt ÌkLkt Ìkkhwt Õku, ÌkLkt À˜e Ìkkhwt hu...Õe...406

À˜e-À khfkt yk k˝wt Õkﬁu Õku, fkuh˜k yk k˝wt Õkﬁu hu...Õe...407

nkLku {hkÕ hu f˝e æB{k... ÌkhMkU hkÕk nU... MkeÕ-ºk ˜uELk yk ku... MkkuheyktLk yk˜eLk neæku{Ìkkt ÀuELk ÕkÌkku hu... Ìk˝eLke Mkkfhe... Ìku y ˝kt Mkkurhfikt nU... hkÕkyu yk˜u˜kt V§... nkhu ˜uELk yk e... y ˝ yk e kÀ§eyut {U˜u... yk e {kÏLkuÌke hkÏ˝eyku k§u {U˜u... hkÏr˝fiktLk yk eLk kÌk fhu... yu hkÏ˝eyku ! nkhu y yk k˝U hkÕk Ìkku yk ku ykuÌkku kkÏ˝ k¯k kheyku{k nku kkMkku Mk ÕkÌkku hku nU Lku...nkhu hkÕkLke hkÏr˝fikt MkkurhfiktLk fkÏfif kÌk fhu... yu Mkkuheyku... f˝u ÀLku hkÕk yk ku fkÏfif kÌk fhu...? yu Mkkuheyku... f˝u ÀLku hkÕk yk ku fkÏfi MkeÕ kk yk˜ku fu Lkn™... yk˜ku ? æk k nhæwt yk˜wt fU LkU yk˜wt ? nkhu hkÏ˝e nU Ìkehe hELk MkkurhfiktLk fkÏfi kÌk

ÌkhÆMknhkÚ199

fhu. (17)

Mkkurhfiku hkÏr˝fiktLk yk eLk kÌkkt Mkku§u Õku, hkÏr˝fiktLk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...408

nkÏ k§ku hkÏr˝ﬁkt hu {khe kÌkku Õku, Mkkur§ﬁu À˜hktLke kÌkku hu...Õe...409

nwt fiu hu yk˜eLk hkÕk r¯kfik Õku, nwt fiu yk˜eLk r¯kfik hu...Õe...410

V§ hu yk˜eLk y{ktLk r¯kﬁk Õku,

V§ yk˜eLk r¯kﬁk hu...Õe...411

Ìkehe Ìkehe hu Ìk{u Ákku˜Õku Õku, Ìk{u Ìkehe Ìkehe Ákku˜ku hu...Õe...412 y{khe nkÏf hu ÕkÏ˝e ÕknU Õku, nkÏtf ÕkÏ˝e Õk hu...Õe...413 hkÏ˝eyktLk ÕkELk V§ yk˜kt Õku, hkÏ˝eyktLk V§ yk˜u hu...Õe...414

V§ ˜uELk kÌkkt Mkku§ Õku, V§ ˜uELk kÌkkt Mkku§ hu...Õe...415 hkÏ˝eyku nkuLkkLke kxfeyku ˜u k ˜k¯ke Õku, kxfe ˜ k ˜k¯kkt hu...Õe...416

V§ Ìkku fku§e fku§eLk hMk fkxU Õku, hMk fkx k ˜k¯kk hu...Õe...417

hMk hMk{k hMk fkxu Õku, hMk fkx k ˜kr¯kﬁkt hu...Õe...418

V§Lkk Mkku˜k hu LkkÏæ k ˜k¯kkt hu... Õe... Mkku˜k LkkÏæ k ˜k¯kkt hu...Õe...419 nuheyu-Lku k§eyu Mkku˜k LkkÏæu Õku, hMk ke k ˜k¯ke hu...Õe...420 fUhu fU{kÏLkuÌke k§e Mkkurhﬁku Õku, Mkkurhﬁku h{˝k ˜k¯ke hu...Õe...421

h{Ìke h{Ìke hu Mkkuheyku yk Õku, Mkkurhﬁku yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...422 fUheykuLkk Mkku˜k hu LkÕhu yk k Õku, Mkku˜k LkÕhu yk k hu...Õe...423

Mkkuheyku fuheykuLkk Mkku˜k U˝ k ˜k¯ke Õku, Mkku˜k U˝ k ˜khe hu...Õe...424 Mkku˜k ˜uELk Õk k ˜k¯ke Õku, Mkku˜k ˜uELk Õk hu...Õe...425

fU{kÏtLkuÌke k§u {U˜u Õku, Mkkurhﬁku yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...426

Ìk{fu MkhU kÀr§ﬁu {U˜u Õku, Mkkurhﬁku {U˜u Mkhu hu...Õe...427

hkÏ˝e ¯kwÕh˝ r Mkkh {kÏtzu Õku, ¯kwÕh˝ r Mkkh {kÏzu hu...Õe...428

200 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

k{h Ákkheyu hu yuhkt yuhU Õku, hkÏ˝e yuhkt yuhU hu...Õe...429

hkÕkLkkt yuhkt hu hkÏ˝e yuhU...Õku... hkÕkLkkt yuhk yuhU hu...Õe...430

Mkkuheyku fuheyktLkk Mkku˜k ˜uELk yk Õku, Mkkuheyku Mkku˜k ˜uELk yk e hu...Õe...431

hkÏ˝eLk ÕkELk Mkku˜k yk˜u Õku, hkÏ˝eLk Mkku˜k yk˜u hu...Õe...432

nkÏ k§u Mkkuheykt hu {khe kÌkku Õku, Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu...Õe...433

nkLku {hkÕ hu, f˝e æB{k... nkLku fU{kÏLkuÌke hkÏ˝e Ìku MkkurhfiktLk kÌk fhu. nkhu nkÏ k§kt Mkkuheyku kÌk nU. {khe nkÏfkt nkhu y ˝ hkÕk MkeÕ- kk ˜uELk yk ku nU yu Mkkuheyku Õknhu Ákk kk... yu ÁkæLkwt ækE ¯kuE... {Lkt nkh yk k Mkku˜k... fuheyktLke ¯kku˜eykt yk kktLk yk˜u. nkhu fU{kÏLkuÌke hkÏ˝eLk nwn khu kux VqxU... Q ke Q ke Lkunkfikt LkkÏæu... nkE hu nkE ! hkÕk Ìkku f˝kt V§ ˜uELk yk k ynU... {kÏLkuÌke hkÏr˝fiktLk yk˜kt... yu Mkkurhfiku ! yk kktLk fU{ Lku yk˜kt? nkÏ k§ku {khe kÌk... Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi... nkhu fkuhe kxrffikt ˜k kt... fuheyktLke ¯kku˜eyku... yu Mkkuheyku... yk k˝u æktz˝eyu æktzeyu... fU{kÏLkuÌke hkÏ˝e Wæ§U fk˜eLk æktzr˝fikt æktzu. æktze æktzeLk hMk Ák˝k u... (18)

nkhu {hkÕ hu nkÌk ¯kkLLkeyu hMk ¯kk§U... nkÌku hMk ¯kk§e ¯kk§e kxrffikt{k khU... kxrffikt{k fk˜e Mkkurhfikt ÁkkfiktLk fkÏfi fU... yu Mkkuheyku ! fkuhk fk kh kuheyu... nkhu... fU{kÏLkuÌke hkÏ˝e nU ÕqLkk fk k˜k fkxe {U˜u... fkuhk fk kh kuh k ˜k¯ke... nkhu fk kh kuhe... nkh kxfe k§ku hUnku yu yk⁄k{k ˜uÌkku. yu k¯k kÏLk ! yk kLku ykuhkÕ fhwt... yu {kr˜f, fheyuf ku§ku yk Õu... yu˜u yk ÀkuykhfktLkku Ìk˝e ! yu˜u yk ÌkU˝ k LkktLkk Lkk⁄k ! (19)

hkÏ˝e Q ke Q ke hu ykuhkÕ {kÏzu Õku...

hkÏ˝e ykuhkÕ {kÏzu hu...Õe...434

nkÏ k§u ækt{À {khe kÌkkt Õku...

{wt Ìkku ykuhkÕ fhwt hu...Õe...435

{khe nkÏfk henu Ák§U hu... Õu...

nkÏfkt henu Ák§U hu...Õe...436

{khe LkÕeyk hu Ìkwt Ìkku hkæu hu... Õe...

{khe LkÕeyk hkæu hu...Õe...437

ykuhkÕ fheLk hMk ke Õku...

hkÏ˝e hMk ke hu...Õe...438

hkÏ˝eLke ykuhkÕ ækt{À Mkw˝U... Õe...

ykuhkÕ {Õhu yk hu...Õe...439

hMk keÌkkt{ ykuÌkkh hUﬁku... Õku...

hkÏ˝eLk ykuÌkkh hUﬁku hu...Õe...440

hkÏ˝e ¯kwÕh˝Lk ykuÌkkh hUﬁku Õku...

hkÏt˝eLk ykuÌkkh hUﬁku hu...Õe...441

MkhÌku ÀLku hu hkÏ˝e ykuﬁkt hu... Õku...

hkÏ˝e ÀLkkt{k yk hu...Õe...442

ÀLkhk f˝wt fu {ELkk f˝wt hu... Õku...

hkÏ˝e ÀLkhk ¯k˝u hu...Õe...443

hkÏ˝e yuf {ELkku hu yuf ÀLkhku Õku...

yuf {ELkku ykuﬁku hu...Õe...444

Áku ÀLk hu Áku{ku {ELkku hu... Õku...

Áku{ku {ELkku ykuﬁku hu...Õe...445

ÌkU˝{ku {ELkku hu ÌkU˝{ku ÀLk hu... Õku...

ÌkU˝{ku {ELkku ykuﬁku hu...Õe...446

Mkkh ÀLk hu Mkkh{ku ÀLk Õku...

Mkkh{ku {ELkku ykuﬁku hu...Õe...447

kkÏMk ÀLk hu kkÏMk{ku {ELkku hu... Õku...

kkÏMk{ku {ELkku ykuRﬁku hu...Õe...448

ÀLkhk ¯k˝Ìkkt hu {ELkk Õk hu... Õku...

hkÏ˝eLk {ELkk Õk hu...Õe...449

nkÌk{ku {ELkku Lkt nkÌk ÀLk Õku...

nkÌk{ku {ELkku Õk hu...Õe...450

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ykX{ku {ELkku Lkt ykX{ku ÀLk Õku...

ykX{ku {ELkku Õk hu...Õe...451

MkhÌku ÀLku hu hkÏ˝e ykuﬁkt hu... Õku...

hkÏ˝e ÀLkkt{k yk e hu...Õe...452

Lk {ELkk Lk hu ÀLk Õku...

{ELkk kqhk ykuﬁk hu...Õe...453

hkÏ˝eLk fk ku-fku˜ku hu kqhe ykuE Õku... fk ku-fku˜ku hu kqhkt ykuRﬁkt hu...Õe...454

⁄kkuhkt ⁄kkuhkt hu n˜ k ykuﬁku Õku...

hkÏ˝eLk n˜ k ykuﬁkt hu...Õe...455

hkÏ˝eLk ⁄kkuhkt ⁄kkuhkt Àw:æ˝kt ykuﬁkt hu... Õe...

⁄kkuhkt ⁄kkuhkt Àw:æ˝kt ykuﬁkt hu...Õe...456

ne§kt ne§kt hu kux Àw:æu Õku...

kux Àw:æ˝wt ykﬁwt hu...Õe...457

hkÏ˝e ¯kwÕh˝ kÌkkt Mkku§U Õku...

hkÏ˝e kÌkkt Mkku§U hu...Õe...458

nkÏ k§ku Mkkuheyku hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...459

Lkn™ hu xe˜kt k§k fkÏ{ Õku... xe˜ fheyu {kuhwt yku hu...Õe...460

Õx ÕkÕku Lkt Õx ÀuE yk Õku hu... Õku...

Mkkuheyku Õx Ìk{kt yk Õku hu...Õe...461

Mkkuheyku yufLke fﬁU˜e kLkhu yk Õku...

Mkkuheyku kLkhu yk e hu...Õe...462

kÌkktLkk h{Õkuh Qz k ˜k¯kk hu... Õku...

h{Õkuh Qz k ˜k¯kk hu...Õe...463

hkÏ˝e fkÏﬁ krhﬁkt hu hk §kt fkÏ{ Õku...

fkÏﬁ krhﬁkt fkÏ{ hu...Õe...464

fUÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{ hu... Õe...

Mkkuheyku zkune-zkufUhLku yu˜ku {khÕku Õku...465

zkufUhLku yu˜ku {khÕku hu... Õe...

Mkkuheyku hELk kÌkkt Mkku§U hu...Õe...466

nkÏ k§u hkÏ˝e hu {khe kÌkkt hu Õku...

Mkku§eyut À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...467

fuﬁkt zkufUh k§kt fUh Õku...

fuﬁkt hu zkufUh k§kt fUh hu...Õe...468

Ìkku {hkÕ.. nu Mkkuheyku ! W¯k{˝e Ìkku kku§ku nU... yk⁄k{˝kt Ìkku Ákkh˝kt nU... ykÏ¯k˝k{k kkhkuMk˝ ke k§e Q ke nU... khu Mkhk u˜e Lkk¯kh u˜... Ákkheyu kehu˜k y˜{kLku fkMk... yu zkufh k§wt Uh... ne˜kt˝eyku Ìkkhu. nkhu {hkÕ... MkkuheyktLk fUÌku ˜k¯ke kh... kÌkktLkk h{Õkuh Qzu... nkhu y kkr¯kfiktLkk kkÏ¯k... Mk kkr¯kfiktLke Õe k. nkhu Mkkuheykt ÁkkRfikt... Mkkuxu z¯k˜u ˜ktÁke Ìkku Vk§u... y¯k˜k kLkk yk¯k§ kÌk fhU... kkÏ¯kLke kkÏLkeykt Wfkhk Àuyut... h{Õ{ X˝kf... h{Õ{ Ák˝kf... nkhu Mkkuheyku ÁkkEyku Ìk{fu QÌkhu kÀr§fik{U˜... fU{kÏLkuÌke k§e Mkkuheykt fu e yk U... khÌkk fkÏfi y¯ke nk˜U... (20)

Mkkuheykt kÀr§ﬁkt {u˜ktne LkUMke yk Õku...

Mkkuheykt LkUMke yk hu...Õe...469

Ìk{fu QÌkhu kÀr§ﬁkt {U˜k Õku...

Mkkuheykt yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...470

kk heyu kk heyu LkUMke yk Õku...

Mkkuheyku yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...471

yuf{e kk he hu LkUMke QÌkhe Õku...

Mkkuheyku LkUMke QÌkhu hu...Õe...472

yuf{e kk he hu kqX˝ {u˜u Õku...

kk he kqX˝ {u˜u hu...Õe...473

Áku{e kk he yu ykuhkt ykﬁkt Õku...

Áku{e kk he ykﬁkt hu...Õe...474

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kk heyu kk heyu LkUMkkt QÌkhu Õku...

Mkkuheyku LkUMkkt QÌkhu hu...Õe...475

ÌkU˝{e kk he hu ykuhkt ykﬁkt Õku...

Mkkurhﬁkt yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...476

kkÏMk{e kk he hu ykuhkt ykﬁkt Õku...

kkÏMk{e kk he ykﬁkt hu...Õe...477

{kÏ˝urfﬁktMkkufkt{k ykuhkt ykﬁkt Õku...

{kÏ˝ufMkkufkt{k ykuhkt ykﬁkt hu...Õe...478

nqhÕe kku§{k yk ˝k ˜k¯ke Õku...

nqhÕe kku§ku{k yk e hu...Õe...479

nuhe-ÁkÕkhkt yk ˝k ˜k¯ke Õku...

nuhe-ÁkÕkhu yk hu...Õe...480

nuhe-ÁkÕkhkt kqX˝ {u˜u Õku...

nurhﬁkt kqX˝ {u˜u hu...Õe...481

¯kkÏ{Lku ¯kkÏÀhu hu yk ˝k ˜k¯ke Õku...

¯kkÏ{Lku ¯kkÏÀhu yk e hu...Õe...482

¯kkÏ{-¯kkÏÀhkt hu kqX˝ {U˜u Õku...

¯kkÏÀhkt kqX˝ {u˜ut hu...Õe...483

Mkkuxu z¯k˜u Lku ˜ktÁke Vk§u Õku...

Mkkuheykt Õk k ˜k¯ke hu...Õe...484

˜ktÁku {kh¯ku Õk k ˜k¯ke Õku...

˜ktÁku {kh¯ku Õk hu...Õe...485

ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e hu huÌkku Qzu Õku...

ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu hu...Õe...486

Õkﬁu nwﬁU˝e k§u fUh Õku...

Õkﬁu nwﬁU˝eLkk fUh hu...Õe...487

¯kkÏ{Lkkt Mkkufhkt h{Ìk {kÏzU Õku...

Mkkufhkt h{Ìk {kÏzu hu...Õe...488

nkÏ k§ku Mkkufhkt hu {khe kÌkkt Õku...

nkÏt k§ku Mkkufhkt kÌkkt hu...Õe...489

fuﬁkt zkufUh k§kt fUh Õku...

fuﬁkt zkufUh k§kt fUh hu...Õe...490

Mkkufhkt hELk {wxU Ákku˜u Õku...

Mkkufhkt {wxU Ákku˜u hu...Õe...491

nkÏ k§kt Mkkuheykt hu {khe kÌkkt Õku...

Mkkuheyu À˜hktLke kÌkku hu...Õe...492

ykÌkhe yÕU˝e fU{ne yk kt Õku...

Ìk{kt fU{ne yk kt hu...Õe...493

zkufUhLkkt nwtyu khkt fkÏ{ Õku...

nwtyu kheykt fkÏ{ hu...Õe...494

hkÏ˝eLk Àw:æu hu ne§kt kux Õku...

hkÏ˝eLk Àw:æu kux hu...Õe...495

Mkkuheyku W¯k{˝e kku§u hu Ìk{u ÕkÕku Õe...

W¯k{˝e kku§u ÕkÕku hu...Õe...496

W¯k{˝e kku§u ÕkÕku hu... Õe...

W¯k{˝e yu Ìkku zkufUh k§kt fUh hu...Õe...497

MkkuheyktLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe khku Õku...

fuÌkhe ˜k¯ke khku hu...Õe...498

ÌkkÏ{e ⁄kfe hu Mkkuheyku yk e Õku...

ÌkkÏ{e ⁄kfe yk e hu...Õe...499

yk e zkufUh k§u fUh Õku...

yk e zkufUh k§u fUh hu...Õe...500

Mkkuheykt hr§ykÏ¯k˝kt{k ykuhe yk e Õku...

hr§ykÏ¯k˝u ykuhe yk e hu...Õe...501

Q ke Q ke nu nkhku ˜u Õku...

Mkkuheyku nkhku ˜u hu...Õe...502

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìku f˝e æB{k ! Mkkuheyku ÁkkEyku, Q ke Q ke nkÀunku {khU... yu zkufh

fuE LkUÀ{k nqÌke ? nqÌke nU fu Õk¯ku... Õk¯kÌke yutÌkku Ákkhe yk .. zkufh nqÌke nqÌke fkÏrLkfik {kÏzu... nkhu fh{kt nwfiU˝e nU... Mkkurhfikt-ÁkkfiktLk fkufif fU... yu

Mkkuheyku... {wtÌkku nqÌku˜e nwt LkUÀhkfkuh ! nkhu nwt §e fu{ne yk e ! fkMke LkUÀu

fu{ Õ¯k ku? fkÏfi khkt hk §kt Lku fkÏ{... yu Mkkuheyku ! nÀk Ìkku LkÌke yk Ìke... {khwt nwt khwt fkÏ{... nkhu Mkkuheyku ÁkkEyku fkÏfi fU... yu zkufh nku k§u {khe kÌk... y{kh hkÏ˝eLk kux Àw:æu... Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyut... {kuhwt ⁄kkfi... (21)

zkufUh Õxfu ÀuELk Ákkhe yk Õku...

Õxfu Ákkhe yk hu...Õe...503

zkufUhLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe khku Õku...

fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe kh hu...Õe...504

xku˜eyk{kne hu QXe ykuE Õku...

zkufUh QXe ykuE hu...Õe...505

f{§ ˜kæhe hu yk⁄kkt Õk˜u Õku...

˜kæhe yk⁄kkt Õk˜u hu...Õe...506

˜kæheLkku æxwfhku ˜u k ˜k¯kkt Õku...

æxwfhku ˜u k ˜k¯kkt hu...Õe...507

xufeyu xufeyu hu Ákkhe yk Õku...

xufeyu Ákkhe yk hu...Õe...508

Mkkuheyku yk e Õkt k˜eyku Q ke huﬁkt Õku...

zkufUh Õkt ku yk e hu...Õe...509

Õkt k˜u yk eLk nkhku ˜u Õku...

zkUfuh nkhkt ˜u hu...Õe...510

hkÏ˝eLk fuÌkhkt ÀLkktLkkt kux Àw:æU Õku...

hkÏ˝eLk kux Àw:æu hu...Õe...511

Mkkuheyku Ìkehe hELk {wxu Ákku˜U Õku...

Mkkuheyku {wxu Ákku˜u hu...Õe...512

hkÏ˝eLk fk kt-fku˜kt hu kqhe ykuﬁkt nU...

hkÏ˝eLk kqhe ykuﬁkt hu...Õe...513

Mkkuheyku Ìkehe Ìkehe hu Ìk{u Ákku˜kt Õku...

Ìk{u Ìkehe Ákku˜kt hu...Õe...514

LkfUh ÁkeÕe nwﬁU˝eyku ÕkÏ˝e ÕknU Õku...

yuÌkku ÕkÏ˝e ÕknU hu...Õe...515

kk¯k˜kt khk e ykuhkt ˜unU Õku...

ÁkeÕe kk¯k˜kt kkhu hu...Õe...516

nUzku fU yk k˝wt Õx Õkyut Õku...

yk k˝wt Õx Õkyut hu...Õe...517

zkufUh MkkuheyktLku fq{hu yk ˝k ˜k¯ke Õku...

zkufUh yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...518

zkufh xufeyu xufeyu hu yk ˝k ˜k¯ke Õku...

zkufuh yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...519

yk hkÏ˝e hu k§u {u˜U Õku...

hkÏ˝eLku {U˜U yk hu...Õe...520

zkufh hk §e MkkuheyktLk kÌkkt Mkku§u Õku...

MkkuheyktLk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...521

Mkkuheyku Õx ÕkÕku Lkt Õx yk Õku Õku...

Ìk{u Õx ÀuELk ÕkÕku hu...Õe...522

kÏr˝ﬁkt kuhkt hu Ìk{u ÕkÕku Õku...

Mkkuheyku Ìk{u ÕkÕku hu...Õe...523

kxfe ÕkMkkt Ìku˜ ˜k Õku Õku...

Ìk{u Ìku˜ ˜k Õku hu...Õe...524

MkkuheyktLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe khku Õku...

MkkuheyktLk fuÌkhe khku ˜k¯ke hu...Õe...525

yufLke fﬁu˜e kLkhU Õk hu Õku...

Mkkuheyku kLkhu Õk hu...Õe...526

208 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÌkktLkk h{Õkuh Qz k ˜k¯kk Õku...

MkkuheyktLk kÌkktLkk h{Õkuh Qzu hu...Õe...527

Mkkuxu z¯k˜u Lkt ˜ktÁke Vk§u Õku...

Mkkuheyku ˜ktÁke Vk§u Õkﬁ hu...Õe...528

ykxu-ÁkÕkhu Õk k ˜k¯kkt Õku...

Mkkuheyku Õk k ˜k¯ke hu...Õe...529

kÏr˝ﬁk ehkLk nkhku ˜u hu...Õe...

nkÏ k§u kÏr˝ﬁk {khe kÌkkt Õe...530

kÏr˝ﬁk ehkLk nkhku ˜u hu... Õe...

kÏr˝ﬁk fU{ nqÌkku hu LkUÀhkfkuh Õku...531

fu{ hu nqÌkku LkUÀhkfkuh Õku...

fu{ hu nqÌkku LkUÀhkfkuh hu...Õe...532

Õk¯kÌkku yutÌkku Ákkhku yk u.. Õku...

kÏr˝ﬁk Ákkhku yk hu...Õe...533

ykÌkku nqÌkku Lkt ykÌkku Õk¯kwt... Õku...

ykÌkku ykÌkku Õk¯kwt hu...Õe...534

fkÏﬁ krhﬁkt hu hk §kt fkÏ{ hu... Õe...

fkÏﬁ krhﬁkt fkÏ{ hu...Õe...535

Mkkuheyku f u§kt fkÏﬁ krhﬁkt fkÏ{ Õku...

krhﬁkt fkÏﬁ fkÏ{ hu...Õe...536

Mkkuheyku fUÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏt{ Õku...

fUÕku fkÏt{kt k§kt LkkÏt{ hu...Õe...537

Õk¯kÌkku yutÌkku Ákkhku yk Õku...

Õxfu Ákkhku yk hu...Õe...538

Ìku f˝e æB{k... nkhu Mkkuheykt nU... yk e kÏr˝ﬁkt k§u fUh... yu

kÏr˝fik ehk... Õxfu ÀuE Ákkhku yk ... Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{. xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi... nkhu kÏr˝fiku ehku xkur˜fik{knku ÁkuXku ⁄kku... nkhu yu Mkkuheyku ! fkÏfi khkt hk §ktLk fkÏ{... nkhu Mkkuheyku ÁkkEyku {wxu Ákku˜u... yu kÏr˝fik... nkhu y{kh hkÏ˝eLk ne§kt Àw:æu kux... nkhu kxfe ÕkMkkt Ìku˜ ˜u kt... kÏr˝fiku

ehku nU... nw¯kkt-{w¯kkt Ìku˜ yk˜u... Mkkuheyku ÁkkEyku kxfe ÕkMkkt Ìku˜ ˜uyut... y u˝kt æurhﬁkt æurhﬁkt æh˜u ækx... Mkkuheyku nU ÌkkÏ{e ⁄kfe fu e yk u... yk e ht¯khk §u... nkhu khÌkk fu e y¯ke nk˜U...(22)

Mkkuheyku Ìku˜ ˜uELk yk ˝k ˜k¯ke... Õku...

Mkkuheyku yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...539

yk e hu hkÏ˝e hu k§u {U˜u Õku...

Mkkuheyku {U˜u yk e hu...Õe...540

fh{kt nwﬁU˝e kÌkkt Mkku§u Õku...

MkkuheyktLk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...541

nkÏ k§ku Mkkuheykt hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...542

ykzk khÀk hu Ìk{u fhÕku Õku...

ykzk khÀk hu ÌkkÏ˝kt hu...Õe...543

Enu-W k§u hu hkÏ˝e ykuﬁkt Õku...

hkÏ˝e yku ˝k ˜k¯ke hu...Õe...544

hkÏ˝eLk ne§kt ne§kt kux Àw:æu Õku...

hkÏ˝eLk kux Àw:æu hu...Õe...545

ÕU˝e ÕU˝e hu kehku yk Õku...

hkÏ˝eLk kehku yk hu...Õe...546

zkufh MkÌkLkku yk⁄k Àu k ˜k¯kkt Õku...

zkufh yk⁄k Àu hu...Õe...547

hkÏ˝eLk kuxu hu fwykuh ykﬁku Õku...

fwykuh hku k ˜k¯kku hu...Õe...548

Mkku Lkk ⁄kk§ hu khk kÕU Õku...

Mkku Lkk ⁄kk§ kÕU hu...Õe...549

ÌkhMkU hkÕkLk Àefhku ykﬁku Õku...

hkÕkLk Àefhku ykﬁku hu...Õe...550

kÏrÕﬁk {U˝kt khkt k¯kkt Õku...

ktrÕﬁk {U˝wt k¯kwt hu...Õe...551

nkÏ k§kt hkÏ˝eyku kÌkkt hu...Õe...565 210 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hkÕkLk ÕkÌku ÀLku hu Àefhku ykﬁku Õku...

hkÕkLk Àefhku ykﬁku hu...Õe...552

fU{kÏLkuÌke k§ku Àefhku Õku...

hkÏ˝eLk Àefhku ykﬁku hu...Õe...553

{kÏLkuÌke hkÏ˝eyktLk æÁkh ykuﬁkt Õku...

hkÏ˝eyktLk æÁkh ykuﬁkt hu...Õe...554

{kÏLkuÌke hkÏ˝eykt hu kÌkkt Mkku§ut Õku..

hkÏ˝eykt kÌkkt Mkku§U hu...Õe...555

yut˝e hkÏzLku hu fwykuh ykﬁku Õku...

hkÏzLku hu fwykuh ykﬁku hu...Õe...556

yk k˝U kuxu hu fU{ LkU yk ku Õku...

yk k˝U fU{ LkU yk ku hu...Õe...557

ÁkeÕe hkÏ˝eyku hu henU Ák§u Õku...

hkÏ˝eyku henU Ák§u hu...Õe...558

ÁkæLkkt V§ hu yk k˝u ækÌkkt hu... Õe...

ÁkæLkkt V§ ækÌkkt hu...Õe...559

ÌkkÏﬁ LkU Àefhk hu yk k˝u yk˜k Õku...

Àefhk Lkn™ ykﬁk hu...Õe...560

yÏ˝e hkÏzLku hu Àefhku ykﬁku Õku...

hkÏzLku Àefhku ykﬁku hu...Õe...561

hkÏ˝eyku Q ke Q ke hu r Mkkh {kÏzu Õku...

hkÏ˝eyku r Mkkh {kÏzU hu...Õe...562

fkÏﬁfU˝ Lkæhku hu yk k˝u fheyut Õku...

fkUﬁfU˝ Lkæhku fheyut hu...Õe...563

nkÏfkt k§k hu ¯kkuEhk kÕU Õku...

¯kkuEhk kÕU hu...Õe...564

nkÏ k§kt hkÏ˝eyku hu {khe kÌkkt Õku...

yk k˝ku hkÕk hu LkU hkæU Õku...

hkÕk LkU hkæU hu...Õe...566

hkÕk ykuMkU {kÏLku yk kktLk hkæU Õku...

ykuMkU {kÏLku hkænU hu...Õe...567

yu˝e hkÏzLk hu k˜e hkæU Õku...

hkÏzLk hu k˜e hkænU hu...Õe...568

yu˝eLk Àefhku hu yk k˝wt {kheyu Õku...

Àefhku {khe LkkÏtæeyu hu...Õe...569

yu e kÌkkt hu hkÏ˝eyku fUhU Õku...

hkÏ˝eyku kÌkkt fUhU hu...Õe...570

ufwx khe{k æÁkh ykuﬁkt Õku...

ækt{ÀktLk æÁkh ykuﬁkt hu...Õe...571

Ìku f˝e æB{k... nkhu Ufwtx khe{k ækt{À hkÕ fhu... nkhu Ufwx kheLkwt

hkÕ fhU... nkhu y ˝kt ÌkhMkU hkÕLk fwykuh yk ku... hkÕkLk kÏrÕﬁk{U˝wt kk¯kwt... nkhu yu{ fheLk UfwxLkku ækt{À Ufwx khenku fu ku yk ut... nkhu y¯ku§ækt yk ku... nkhu ækt{À nut... f§k hÌkU... ˜uyut ÁkkÏ kw˝ k§ku kuæ... xqxe kUÕkhkt kkÏ¯ku hk§U... nkhu xqxe kkuÌke yk⁄k Õk˜u... Õ{˝e ykÏt¯ku ÕLkkuE LkkÏæU... nkhu æktÌk{k fku⁄k§ku ÀuMk {kuf§ku... nkhu k˝eyku ÁkkÏ kw˝ yufe-Ákufe fhÌkku fu kuf yk U... æz {u˜U, æz ˜uyut... Ákkt˝wt ˜kæ {k§ k{kt... yk ku ÌkhMkU hkÕk k§k fUh... (23)

{Õhku nkheLk Q kku hUﬁku Õku...

kr˝ﬁku Q kku hUﬁku hu...Õe...572

kr˝ﬁku ÁkkÏ kw˝ kÌkkt Mkku§ Õku...

kr˝ﬁku kÌkkt Mkku§ hu...Õe...573

nkÏ k§u hkÏ˝e hu {khe kÌkkt Õku...

hkÏ˝e {khe kÌkkt hu...Õe...574

ÌkhMkU hkÕk hu fu{U r¯kﬁku Õku...

hkÕk fut{Lkku r¯kﬁku hu...Õe...575

hkÏ˝e hu hELk kÌkkt Mkku§ Õku...

hkÏ˝e kÌkkt Mkku§ hu...Õe...576

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

{khku hkÕk fUh Lkn™ Õku...

hkÕk fUh Lkn™ hu...Õe...577

nkÏ k§u kr˝ﬁk hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜ktLke kÌkkt hu...Õe...578

fU{nk yk kLk fU{nk Õk k Õku...

fU{nk Ìk{u yk k hu...Õe...579

kr˝ﬁku ÁkkÏ kw˝ kÌkkt Mkku§u Õku...

ÁkkÏ kw˝ kÌkkt Mkku§ hu...Õe...580

Ákk§ku yÌkktLk {wtÌkku r¯kﬁku Õku...

Ákk§ku yÌkkuLk r¯kﬁku hu...Õe...581

fkMke hu k˝ k {wt Ìkku r¯kﬁku Õku...

fkMke k˝ k r¯kﬁku hu...Õe...582

Ákwxku ykuﬁku kkMkku §eyku Õku...

Ákwxku ykuﬁkuLk kkMkku §eyku hu...Õe...583

hkÏ˝e ⁄kkhu kqMkeykLkwt fkÏﬁ fkÏ{ Õku...

⁄kkhwt fkÏﬁ fkÏ{ hu...Õe...584

hkÏ˝e hu hELk {æhu Ákku˜u Õku...

hkÏ˝e {æhu Ákku˜u hu...Õe...585

nkÏ k§u kr˝ﬁk hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜ktLke kÌkkt hu...Õe...586

kr˝ﬁk {kh kuxu hu Àefhku ykﬁku hu...Õe...

{kh Àefhku ykﬁku hu...Õe...587

{kh ÀefhkLkkt Lk¯kMkh Õku kt Õku...

kr˝ﬁk Lk¯kMkh Õku kt hu...Õe...588

ÁkkÏ kw˝Lk fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku Õku...

kr˝ﬁku Lk¯kMkh Õku hu...Õe...589

kku⁄ke Vh§eLk Õk k ˜k¯kku Õku...

kr˝ﬁku xe k˝wt kÏtMku hu...Õe...590

ÌkhÆMknhkÚ213

xek˝wt kÏtMkU Lkt kÌkkt Mkku§ Õku...

kr˝ﬁku xek˝wt kÏtMkU hu...Õe...591

nkÏtk§u hkÏ˝e hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...592

nkMku Lk¯kMkhu Àefhku ykﬁku Õku...

⁄kkhku Àefhku ykﬁku hu...Õe...593

LkkÏLkfku ykuﬁkuLk fef˜ku fUÕku Õku...

yut˝kLk fef˜ku fUÕku hu...Õe...594

{kuxuhku ⁄kkyutLk yhne fUÕku Õku...

yut˝ktLk yhne fUÕku hu...Õe...595

yhnefwykuh LkkÏ{ kkhÕku Õku...

Ìk{u LkkÏ{ kkhÕku hu...Õe...596

ÁkkÏtkw˝ LkkÏ{ kkheLk ÕkÌkku hUﬁku Õku...

kr˝ﬁku ÕkÌkku hUﬁku hu...Õe...597

hkÏ˝e ækÕku-keÕkuLk {kﬁk {kÏzÕku Õku...

Ìk{u {kﬁk {kÏzkt hu...Õe...598

ækt{À Ufwxkhe{k kkMkku ykﬁku Õku...

æk{tÀ kkMkku ykﬁku hu...Õe...599

fhu Ufwxkt k§wt hkÕ hu... Õku...

fhu Ufwxkt k§wt hkÕu hu...Õe...600

hkÏ˝e hu ¯kwÕh˝ k§ku Àefhku Õku...

hkÏ˝eLk Àefhku kÕu hu...Õe...601

LkkÏLkfe hkÏ˝eykt hu kÌkkt Mkku§ Õku...

hkÏ˝eykt kÌkkt Mkku§ hu...Õe...602

nkÏk§kt Mkkuheykt hu {khe kÌkkt Õku...

nkÏtk§kt Mkkuheykt hu kÌkku hu...Õe...603

Mkkurhﬁku ykxu- ÁkÕkhu Ìk{u ÕkÕku Õku...

Mkkurhﬁku Ìk{u ÕkÕku hu...Õe...604

214 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kr˝ﬁk ÁkkÏ kw˝Lk yu˜ku {khku Õku...

kr˝ﬁkLk yu˜ku {khku hu...Õe...605

MkkuheyktLk fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku Õku...

fuÌkhe ˜k¯ke khku hu...Õe...606

yufLke fﬁu˜e kLkhu yk Õku...

Mkkurhﬁku yufLke fﬁu˜e kLkhu yk hu...Õe...607

Ìku f˝e æB{k ! nkhu {hkÕ... hkÕkLke hkÏ˝eyku nU... yu {kÏtLkuÌke hkÏ˝eyku nU. Mkkurhfiku-ÁkkfiktLk fkÏtfifU nU... yu Mkkurhfiku... yk k˝u {kÏtLkuÌke hkÏ˝eyku fU{ktLkuÌke yÌke... nkhu yu˝e hkÏzLk Àefhku yk ku... hkÏzLk {kuxku fh k Àu ku Lkn™... nkhu Õu Ìku frhfiu... hkÏzLkku Õu Ìku fheLk {khe Lkæk eyut... LkU {khe nfk eyut Ìkku LkkÏæe Àu hk eyut... nkÏtfkt k§k fkyuhk kÕU ! nkhu hkÏzku k§k fkyuhk kÕu... yu Mkkurhfiku yk e ykxu-ÁkÕkhu... ÕqXk ÁkkÏt kw˝Lk kÌk fhu... nkÏt k§u ÁkkÏ kw˝ kÌk... Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi... nkhu kr˝fiku ÁkkÏt kw˝ fkÏtfi kÌk fhu... yu Mkkurhfiku... fkÏfi khkt hk §ktLk fkÏ{... {khwt nwt fkÏ{ khwt nU... nkhu fUÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{... Mkkurhfiku Ìkehe hELk fkÏtfi kÌk fhU... yu kr˝fik nUz f˜{ fMkurhfikt{k... {kÏtLkuÌke hkÏr˝fiktLk fkÏ{ khwt... hkÏ˝eyu ÌkLk nkÀu k {kuæ˜e nU... nkhu kr˝fiku ÁkkÏt kw˝ nU... xqxe kUÕkhkt kku¯ku fk˜U... xqxe kku⁄ke yk⁄k Õk˜U... Mkkuxu Ìku z¯k˜u ˜ktÁke Ìku Vk§u... nkhu kr˝fiku ÁkkÏt kw˝ nU... {U˜kt nkh fu ku yk U... yk ku f˜{u fMkuhe{k... {Õhku nkheLk fu ku Q kku hu... kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ nU... {kÏtLkuÌke hkÏ˝eyktLk kÌk fhU... yu hkÏ˝eyku ! {khkt khkt hk §kt fkÏ{... fUÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{... (24)

nkÏ k§u ÁkkÏ kw˝ {khe kÌkkt Õku...

nkÏ k§u kr˝ﬁk {khe kÌkku hu...Õe...608

Lkn™ hu xe˜kt k§k fkÏ{ Õku...

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ hu...Õe...609

xe˜ fheyu {kuhwt yku Õku... xe˜ fheyu {kuhwt yku hu...Õe...610

y{khu nkÏfLk Àefhku ykﬁku Õku...

nkÏfLk Àefhku ykﬁku hu...Õe...611

y{khu Àefhk Lkn™ ykﬁk Õku...

y{kh Àefhk Lkn™ ykﬁk hu...Õe...612

kkfwt kurxﬁwt hu ÌkLk yk˜eyu Õku...

kkfwt kurxﬁwt hu ÌkLku yk˜eyu hu...Õe...613

æﬁ yuÌkhwt hu ÌkLku yk˜eyu Õku...

kr˝ﬁk ÌkLku yk˜eyu hu...Õe...614

nkÏfkt k§k {U˜u Ìkwt Ìkku ÕkÕu Õku...

Ìkwt Ìkku {U˜u ÕkÕu hu...Õe...615

y{khe nkÏtfLk yuÌkhwt fUÕu Õku...

ÕkELk yuÌkhwt fUÕu hu...Õe...616

⁄kkh Ìkku ækuxu Lk¯kMkhu Àefhku ykﬁku Õku...

⁄kkhku Àefhku ykﬁku hu...Õe...617

yuÌkhwt ÕkELk hkÏ˝eLk fUÕu Õku...

Ìkwt Ìkku yuÌkhwt fUÕu hu...Õe...618

yk ku Àefhku LkU MkkEÕu Õku...

Àefhku LkU MkkEÕu hu...Õe...619

hkÏ˝eLkk ÀefhkLk LkkÏæe ÀuÕku Õku...

Lk{k LkkÏæe ÀuÕku hu...Õe...620

kr˝ﬁk yuÌkhwt ÕkELk hkÏ˝eLku fUÕku Õku...

ÕkELk yuÌkhwt fUÕu hu...Õe...621

Ákku kw˝Lk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe khku Õku...

˜k¯ke hu fuÌkhe khku hu...Õe...622

æurhﬁku æurhﬁku hu y ˝k ˜k¯kku Õku...

ÁkkÏ kw˝ yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...623

hkÏ˝e ¯kwÕh˝ k§k {U˜u Õku...

hkÏ˝eLk {U˜u ykﬁku hu...Õe...624

{Õhku nkheLk Q kku huﬁku Õku...

ÁkkÏ kw˝ kkuÌke kÏMku hu...Õe...625

ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kr˝ﬁku xqxe kkuÌke kÏMk k ˜k¯kku Õku...

ÁkkÏ kw˝ kkuÌke kÏMku hu...Õe...626

kkuÌke kÏMkLku kÌkkt Mkku§uu Õku...

ÁkkÏt kw˝ kÌkkt Mkku§u hu...Õe...627

{k⁄kwt ÌkÀku§Lk kkuÌke kÏtMku Õku...

kr˝ﬁku {k⁄kwt ÌkÀku§u hu...Õe...628

nkÏt k§u hkÏ˝e hu {khe kÌkkt Õku...

hkÏ˝e {khe kÌk hu...Õe...629

Õ¯k{k yk wtLk ækuxwt fkÏ{ Õku...

yk hu ækuxwt fkÏt{ hu...Õe...630

⁄kkh Ìkku ækuxu Lk¯kMkhu Àefhku ykﬁku Õku...

ækuxu Lk¯kMkhu ykﬁku hu...Õe...631

Àefhku ÀuæeLk hkÕk {hU Õku...

Àefhku ÀuæuLk hkÕk {hU hu...Õe...632

Õkﬁ {k§ k k§wt hkÕ Õku...

{k§ k k§wt Õkﬁ hkÕ hu...Õe...633

ykÏ˝k ÀefhkLk Lkkuæe ÀuÕku Õku...

Lk{k Lkkuæe ÀuÕku hu...Õe...634

ÁkkÏ kw˝ yuÌkhwt fELk ÕkÌkku huﬁku Õku...

ÁkkÏ kw˝ ÕkÌkku huﬁku hu...Õe...635

hkÏ˝e Q ke Q ke r Mkkh {kÏzU Õku...

hkÏ˝e r Mkkh {kuzu hu...Õe...636

nkÏ k§u Àefhk {khe kÌk Õku...

Àefhk {kheLk kÌk hu...Õe...637

ykÌkhku Vqxhku hu LkÌkku yk ˝ku Õku...

Ìkwt Ìkku LkÌkku yk ˝ku hu...Õe...638

˜æLkkheyu ˜uæ Ìkku y §k ˜ræﬁk Õku...

˜uæ Ìkku y §k ˜ræﬁk hu...Õe...639

zkufh yk k ˜uæ LkÌkk ˜æ k Õku...

˜uæ LkÌkk ˜æ k hu...Õe...640

{kh Ìkku ÕkÌku ÀLku hu Àefhku ykﬁku Õku...

Àefhku ykﬁku hu...Õe...641

kÏrÕﬁk{u˝wt hu khwt k¯kwt Õku...

{kh kÏrÕﬁk{u˝wt khwt kk¯kwt hu...Õe...642

Mkhk Mk kkE kÌkkt Mkku§ Õku...

Mk kkE kÌkkt Mkku§ hu...Õe...643

nkhu {hkÕ... nkÏ k§u hkÏ˝e kÌk... Õ¯k{k yk ækux fkÏ{... nkh y ˝ Àefhku Ìkku yk ku... kÏrÕfik{u˝wt khwt kkÏ¯kwt... fwykuh yk ku ækuxu Lk¯kMkhu... nkhu hkÕkLk ÀuæU... Àefhku {hu... Àefhku Àuæu... Ákk k {hu... Ák•kwt hkÕ- kkx Õkfiu... ykÏ˝ku fwykuh Lkn™ MkkEÕu. Lk{k ÕkELk Lkkuæe Àuyut... yk ku {kheyut Ìkku ˜k¯ku yrMkfik ÀkuMk... nkhu fwykuh nU... Ìku Lk{k ÕkELk {u˜e yk eyu... k fu MkeÌkhk fkuE ÕLkku h ækE ÕknU... fwykuhLkku yrMkfik ÀkuMk yk k˝kt f˝ktLk ˜k¯kU LkU... nkhu... hkÏ˝e ¯kwÕh˝ nU... ! Mkhkt Mk kkfiktLk fkÏtfi fu... yu Mk kkEyku! Ìk{u y{kh nkÏtfktLke kÌku ˜k¯kk... nkhu {khk fwykuhLku {kt Lkkuæe Àu hk ku fu... nkhu ku˜e {kÏLkuÌke hkÏ˝eyku Mkhk-Mk kkE k¯khe, LÌkhe, fkÏtMke Lkt {kuMke, zw¯k ÕqXe hkÏ˝eykuLku kÌku ˜k¯kk... Ák•kkt yuf ⁄kE ¯kkt... nkhu yhnefwykuhLk LkkÏtæe Àu hk ˝kt Q kkt nU... nkhu hkÏt˝e ¯kwÕh˝ nU... hkuÌke ÕkfiLk fkÏtfi kÌk fhu... yu Mk kkEhku... Lk {ELkk Lk ÀLk {k kux{k yÌkku... kkh Ìkku˜ ˜uELk yutze... nwt fheLk LkkÏæe ÀufiU... kku˝ nkÏtfkt {kÏLkÌke Lkn™... yu Àefhk Ìkku §e fhnwt ! kkÏt˝ hkÕk fU{nku fheyu ? nkhu {hkÕ... yu hkÏ˝e ¯kwÕh˝ nU... hkufiU, hÌkhU Lkt Õqh˝ {kÏzu... nhk ˝- kkÀh ku qhu... (25)

hkÏ˝e hkuÌke ÕkﬁULk kÌkkt Mkku§U Õku...

hkÏ˝e kÌkkt Mkku§U hu...Õe...644

zk kt-Õ ˝kt hu ⁄kktLk Ìkk Õku Õku...

Àefhku ⁄kktLk Ìkk hu...Õe...645

Mkkurhﬁku MkkuLkkLkkt kkh˝kt Ìk{u ˜k Õku.. Õku...

Ìk{u kkh˝kt ˜k kt hu...Õe...646

Ehkt k§e Àkuh Ìk{u ˜k Õku Õku...

Ìk{u Àkuh ˜k Õku hu...Õe...647

{MkhwLke ¯kkÀeyku Ìk{u ˜k Õku Õku...

Ìk{u ¯kkÀeyku ˜k Õku hu...Õe...648

{U˜u hu Àkuh khe ÁkÌkk ... Õku...

{U˜u Àkuh ÁkkÏtÌku hu...Õe...649

MkkuLkkLkkt kkh˝kt{k fwykuh Õq˜u Õku...

hku˝e fwykuh {u˜u hu...Õe...650

hkuÌke Õkﬁ Lk R˜ku ¯kk Õku...

hku˝e E˜ku ¯kk hu...Õe...651

nkÏk§u Àefhk {khe kÌkku Õku...

nkÏk§u Àefhk kÌkku hu...Õe...652

Àefhk Ìkkhe {kneyktLk ykzku yk Õu Õku...

{kneyktLk ykzku yk Õu hu...Õe...653

{rnﬁkt k§k fkyuhk kÕU Õku...

fkyuhk kÕU hu...Õe...654

ÌkLkt LkkÏæe hu khkt Àu hk Õku...

LkkÏæe Àu hk hu...Õe...655

Mkhkt-Mkkkﬁkt k§k fkyuhk Õku...

ÌkLku LkkÏæe Àu hk hu...Õe...656

Mkhkt-MkkkﬁktLk ykzku yk Õu Õku...

Àefhk ykzku yk Õu hu...Õe...657

fh{ Ìkh{ k¯khe ykﬁk Õku...

k¯khe ykﬁk hu...Õe...658

kk¤˝k{knku fwykuh ˜uyut Õku...

fwykuh ˜u k ˜k¯kk hu...Õe...659

Eh k§e Àkuh Mkkuh k ˜k¯kk Õku...

Àkuhe Mkkuh k ˜k¯kk hu...Õe...660

nqÌku˜ku fwykuh QMkku fhU Õku...

fwykuh ˜u k ˜k¯kk hu...Õe...661

kk¤˝k nkuEÌkku fwykuh ˜uﬁU Õku...

fwykuh ˜u k ˜k¯kk hu...Õe...662

yhnefwykuh ˜uELk Õk k ˜k¯kk Õku...

fwykuh ˜uELk Õk hu...Õe...663

fwykuhLke {kh˜e yuXe khu Õku...

{kh˜e yuXe khU hu...Õe...664

ÌkhÌke W kh yuXe khU Õku...

ÌkhÌke W kh khU hu...Õe...665

k¯khe ˜uELk Õk k ˜k¯kk Õku...

k¯khe ˜uELk Õk hu...Õe...666

{kh˜e hkuﬁu-hÌkhU Lkt Õqh˝ {kÏzU Õku...

{kh˜e xqnfkt hkuﬁu hu...Õe...667

Àefhk ÌkLkt u˝kt LkU hE nrfﬁU Õku...

LkU hE nrfﬁU hu...Õe...668

Àefhk nwt fheLk {Lkhkt k§eyu Õku... nwt fheLk {Lkhkt k§eyu hu...Õe...669

Rﬁkt hu {k⁄kkt fqx k ˜k¯ke Õku...

{kh˜e Eﬁwt fqxu hu...Õe...670

k¯khe fÀ§e Lk{k ˜uELk yk Õku...

fÀ§e Lk{k yk hu...Õe...671

Lk{k yk eLk LkkÏæe Àu Õku...

yhneLk LkkÏæe Àu hu...Õe...672

yhne fwykuh LkkÏæe ÀuÌkku Õku...

yhneLk Lkkuæe ÀuÌkku hu...Õe...673

yufU k¯khe hu kk¤˝wt ˜u Õku...

k¯khe kk¤˝wt ˜u hu...Õe...674

220 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yufu k¯khe hu Àkuhe ˜u Õku...

Àkuhe k¯khe ˜u hu...Õe...675

kÏxe kÏxeLk ˜u k ˜k¯kk Õku...

kÏxeLk ˜u k ˜k¯kk hu...Õe...676

k¯khe Lk{k {u˜eLk kkMkk r§ﬁk Õku...

k¯khe kkMkk r§ﬁk hu...Õe...677

k¯khe fwykuh {u˜eLk khk ykﬁk Õku...

k¯khe fUh ykﬁk hu...Õe...678

fwykuh LkfÀ§e{k hwt¯kkt hk§U Õku...

fwykuh hwt¯kkt hk§U hu...Õe...679

nkhu {hkÕ hu.. yhnefwykuh nU... Lk{k Lkkæe ÀuÌkku... yut˝kLk {kneyu Lkkæe Àu hk ku... nkhu {hkÕ hu LkfÀ§e{k hkUfiu... nkhu ÌkhÌke {kÌkk{k ækzku khe ¯kku... ÌkhÌke {kÌkk{k QÌkhe ¯kku... Ufwx khe ÌkqÕe... UfwxLkku ækt{À nU... MkkuLkkLke Mk¯kkMk˝ W kuh ÁkuXku ÁkuXku r Mkkh fkÏtfi {kÏzu... kku e kh fkuE f§k ykuE. nkhu UfwxLkku ækt{À LkkhÀkLk fkÏfi fU... yu LkkhÀ ! ykÕ Ufwx khe fU{ ÌkqÕu... fkuE Àw:ræfikhkLkku ÌkhkMk yk ku... ÌkhkMk yk ku Ufwxkt{k ! yu LkkhÀk! Ìkwt Ufwx khe Xk e hkæÕu... nkhu fkuE Àw:ræfikhwt hkufiU... {Lk xfk Lkn™ ⁄kkÌkku... nkhu {wt kku eLkk æÌkk{k ÕÙ... kku eLke n kk§ ˜uELk kkMkku yk wt... Ufwxu... nkhu ufwxLkku ækt{À nU... Mkkh æz{k rVhu... Mkkhkt æzktLke n kk§ ˜uyut... nkhu khe MkkÏhkXe ÕkufiU... yuf Àw:ræfiku uhkr¯kfiku yut˝kLk {kneyu LkkÏtæe Àu hk ku... LkfÀ§e{k... yhnefwykuh hkufiU... UfwxLkku ækt{À {Lk{k r Mkkh {kÏtzu... yk Ìkku ÌkhMkU hkÕk k§ku Àefhku... nkhu k¯k kÏLkLku khÌkk hkæ e... ækt{À yk ku

LkfÀ§e{k... nkhu fwykuh ÀqÌk ¯kh hkufiU... fwykuhLk kqækt-ÌkenktLkku Õe hku ÕkfiU... Õe hku Õkfi Lkt Õe hku yk u... nkhu ækt{À nU... fwykuhLkku Õ{˝k yk⁄kLkku yt¯kqXku {wxk{ fk˜u... (26)

Õ{˝k yk⁄k k§ku y¯kkuXku Õku... y¯kkuXku {wxk{ {u˜U hu...Õe...680 fwykuh Õ{˝ku y¯kkuXku Ìkk ˝k ˜k¯kku Õku... fwykuh y¯kkuXku Ìkk hu...Õe...681

Õ{˝u y¯kkuXu ÀqÌk yk Õku...

ÀqÌk yk ˝k ˜k¯kwt hu...Õe...682

ufwxLkku ækt{À ÕkÌkku huﬁku Õku...

ækt{À ÕkÌkku huﬁku hu...Õe...683

yhne y¯kkuXku Ìkk Lkt h{˝k ˜k¯kku Õku...

yhne h{˝k ˜k¯kku hu...Õe...684

Mk -yr{ﬁk hkÕ fhu Õku...

Mk Õe hkÕ fhu hu...Õe...685

fu§kMk krÌk hu k§wt hkÕ Õku...

fu§kMk krÌk hu k§wt hkÕ hu...Õe...686

Ìkq˝e fk˜eLk Ìk kÕe Ìkk kU Õku...

Ìk kÕe Ìkk kU hu...Õe...687

yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k Õku...

Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku hu...Õe...688

Mk Õe yr{ﬁk hu kÌkkt Mkku§u Õku...

Mk Õe kÌkkt Mkku§u hu...Õe...689

ÀuMk Lk¯kh yk k˝wt ÕkﬁU Õku...

ÀuMk Lk¯kh yk k˝wt Õkﬁu hu...Õe...690

MkkuhkXe Vuhku hu rVh k ÕkﬁU Õku...

Vuhku hu rVh k ÕkﬁU hu...Õe...691

kk Lk¯kh yk k˝wt ÕkﬁU Õku...

kk Lk¯kh yk k˝wt ÕkﬁU hu...Õe...692

MkkuhkXeLkwt æÌkwt rVhe yk eyu Õku...

rVheLk kkMkkt yk eyu hu...Õe...693

Mk Õe-yr{ﬁk hu r Mkkh {kÏzU Õku...

MkrÌkﬁkt r Mkkh {kÏzU hu...Õe...694

æktzku LkktÀeyku hu Õu˝kt {kÏz Õku...

ÕU˝kt {kz hu...Õe...695

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÌkkÏ˝e ÌkkÏ˝e hu Ìk¯khk kehU Õku...

MkrÌkﬁkt Ìk¯khk kehU hu...Õe...696

nkuLkk-YkkLkkt k˜kt˝ {kÏz Õku...

MkrÌkﬁkt k˜kt˝ {kÏz hu...Õe...697

nkuLku ¯kw¯k§ku Lkt Yku Ìk §ku Õku...

Yku Ìk §ku hu...Õe...698

LkktÀeyu LkkÏæU huMk{e Àkuh Õku...

LkkÏæU huMk{e Àkuh hu...Õe...699

fqÀe fqÀeLk yMk kh ykuﬁkt Õku...

yMk kh ykuﬁkt hu...Õe...700

QMke nhfk huMk{e Àkuh Õku...

Àkuh QMke nhfk hu...Õe...701

æktzku LkÀeyku hu Qz k ˜k¯kku Õku...

LkÀeyku Qz k ˜k¯kku hu...Õe...702

fq{hu fq{hu Mkh k ˜k¯kku Õku...

LkÀeyku Mkh k ˜k¯kku hu...Õe...703

k Lk ¯kkuxfkt{k yk ˝k ˜k¯kku Õku...

k Lk ¯kkuxfu yk hu...Õe...704

Mk -yr{ﬁk hu Õk k ˜k¯kkt Õku...

MkrÌkﬁkt Õk k ˜k¯kkt hu...Õe...705

{uh-Mku{uhnkt Õk k ˜k¯kkt Õku...

MkrÌkﬁkt Õk k ˜k¯kkt hu...Õe...706

æz {u˜uLk æz ˜u Õku...

æz ˜u k ˜k¯kkt hu...Õe...707

LkfÀ§e{k ykuhkt ykﬁkt Õku...

LkfÀ§e{k yk kt hu...Õe...708

Lk{k Ákk§fwt hu hku k ˜k¯kwt Õku...

Ákk§fwt hku k ˜k¯kwt hu...Õe...709

fqykfT fqykfT Ákk§fwt hku Õku...

Ákk§fwt hkuﬁU hu...Õe...710

yr{ﬁkÀu e hu fkÏrLkﬁk {kÏzu hu Õku...

yr{ﬁk fkÏrLkﬁk {kuzu hu...Õe...711

Àu eLku fkÏLku hu Õ˝fkh yk Õku...

fkÏLku Õ˝fkh yk hu...Õe...712

yr{ﬁkÀu e hu r Mkkh {kÏzu Õku...

Àu e r Mkkh {kÏzu hu...Õe...713

fkuEfU˝ Àw:ræﬁk hu hw¯kkt hk§u Õku...

fkuEfU˝ hw¯kkt hk§U hu...Õe...714

yr{ﬁkÀu e hu kÌkkt Mkku§u Õku...

yr{ﬁk kÌkkt Mkku§ hu...Õe...715

nkLku Ìku f˝e æB{k... nkhu yr{fikÀu e nU Mk ÕeLk kÌk fkÏfi fhU... yu Mk Õe... nkhu fheyuf xkÁk LkktÀeykLke Àkuh... fheyuf æktzku LkktÀeyku Q kku hkæu... nkhu {hkÕ... Mk Õe nU... ÕkÌkku ÕkÌkku æktzku LkktÀeyku Q kku hkæU... nkhu yr{fikÀu e fkÏfi fU... yu Mk Õe ! nkhu Õx ÀuELk LkUMkku QÌkh... Mk Õe nU Ìku yr{fikLk fkÏtfi fu... yu yr{fik... LkUMkkt WÌkh kLkwt fkÏfi khwt fkÏ{ ? nkhu futÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{... fkÏtfi khkt hk §kt fkÏ{... yr{fikÀu e Mk ÕeLk fkÏfi kÌk fhu... yu Mk Õe fkuE Àw:ræfikt uhkr¯kfikt hwt¯kkt hk§u... nUzfu yk k˝wt ÕkuÌkkt ÕkfiU... nkhu nwt keh khe Ìku hkufiU... yuÌkhkf{k Mk Õe hELk {wxu Ákku˜ku... yu yr{fik ! yu kt Ìkku Àw:ræfikt f˝kt hkunU... fuÌkhktfLk ÕkuÌkkt ÕkfiU ? nkhu yk k˝u Ìkku MkkuhkXeLkku Vuhku rVheyu... yk kw Ìkku ÕkfiU ÀuMk Lk¯kh{k... nkhu ÀuMk-Lk¯kh ÕkuELk yk k˝wt ÕkfiU kk Lk¯kh{k... feheLk kkÏ¯kLkw ÕktÕh ˜uÌkkt yk eyut... nkhu yr{fikÀu e kku§k Mk ÕeLk fkÏfi n{Õk U... fkuE Àw:ræfi nU... Lkkhe LkkheLk hkufiU... Ìku nUzfu ÕkuÌkkt Õkfiu... yr{fikLke kÌk Mk Õe {kÏLkÌkku Mk Lkn™...

yr{ﬁkÀu e nU... Mk ÕeLk fkÏﬁ fU... yu Mk Õe {khe kÌk {kÏtLk í˜k... {kÏLk kkÏ˝ Mk Õe {kÏLku LkU... (27)

yr{ﬁkLkwt fuﬁwt Lkn™ {kÏLkÌkku Õku...

Mk Õe Lkn™ {kÏLkÌkku hu...Õe...716

ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yr{ﬁkÀu eLk henku MkhU Õku...

yr{ﬁkLk henku Mkhu hu...Õe...717

yr{ﬁkÀu e f§k hÌku Õku...

yr{ﬁk f§k hÌku hu...Õe...718

{U˝Lke {kÏtæe hu yku k ˜k¯kkt Õku...

yr{ﬁk {kÏæe ykuﬁkt hu...Õe...719

{kÏtæe ykuELk LkktÀeyu ÁkuXkt Õku...

yr{ﬁk LkktÀeyu ÁkuXkt hu...Õe...720

Mk Õe ykzk-y §wt hu yuh k ˜k¯kk Õku...

Mk Õe yuh k ˜k¯kk hu...Õe...721

{kh Ìkku yr{ﬁkÀu e fU{Lkkt r¯kﬁkt Õku...

yr{ﬁk fut{Lkkt r¯kﬁkt hu...Õe...722

Mk Õe Õk§u Õk§u hu ÌkkÏ{˝k ˜k¯kk Õku...

Mk Õe Ìkku{˝k ˜k¯kk hu...Õe...723

æ˜fk fqÀuLk Mk Õe ÌkkÏ{U Õku...

æ˜fk fqÀ k ˜k¯kk hu...Õe...724

Q kku Q kku hu ÁkqÁkku kkhU Õku...

Mk Õe ÁkqÁkku kkhU hu...Õe...725

nkÏ k§u yr{ﬁk {khe kÌkkt Õku...

yr{ﬁk {khe kÌkkt hu...Õe...726

{Lkt {u˜eLk fU{Lkkt r¯kﬁkt Õku...

yr{ﬁk fU{Lkkt r¯kﬁkt hu...Õe...727

ÁkqÁkku kkheLk r Mkkh {kÏzu Õku...

yr{ﬁk fU{Lkkt r¯kﬁkt hu...Õe...728

{kh Ìkku yr{ﬁk u˝wt Ìkku fhe LkU Mkk˜u Õku...

{kh Ìkku fhe LkU Mkk˜U hu...Õe...729

{k⁄ku yk⁄k hu Àu k ˜k¯kk Õku...

{k⁄ku yk⁄k Àu hu...Õe...730

kkuf {u˜eLk hku k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe hku k ˜k¯kku hu...Õe...731

{kh Ìkku yr{ﬁkÀu e hu fut{Lke r¯kﬁkt Õku...

yr{ﬁk fU{Lke r¯kﬁkt hu...Õe...732

yr{ﬁkÀu e hu kh¯kx ykuﬁkt Õku...

yr{ﬁk kh¯kx ykuﬁkt hu...Õe...733

yr{ﬁkÀu e hu XeXeyk fuhU Õku...

yr{ﬁk XeXeyk fUhu hu...Õe...734

yr{ﬁkÀu e hu ykn k ˜k¯ke Õku...

yr{ﬁk ykn k ˜k¯ke hu...Õe...735

Mk Õe ¯k˝˝T ÀuELk y §ku rVhu Õku...

Mk Õe y §ku rVhU hu...Õe...736

yr{ﬁkÀu e hu nkhku ˜u Õku...

yr{ﬁk nkhku ˜u hu...Õe...737

nkÏ k§ku Mk Õe hu {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜ktLke kÌkku hu...Õe...738

fuÌkhu fkÏ{u hu Y¯kkt hk§kt Õku...

Ìk{u Y¯kkt hk§kt hu...Õe...739

fkÏﬁ Àw:æhkt hu Ìk{kLk krhﬁkt Õku...

fkuﬁ Àw:æhkt krhﬁkt hu...Õe...740

Ìkehku hELk {æhU Ákku˜u Õku...

Mk Õe {æhU Ákku˜u hu...Õe...741

nkÏ k§u yr{ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

yr{ﬁk {khe kÌkku hu...Õe...742

Ìkwt Ìkku yr{ﬁk hu fU{u r¯kﬁkt Õku...

Ìk{u fU{Lkkt r¯kﬁkt hu...Õe...743

Ìk{kt ÀkuMkÌke hu {wt Ìkku hkuÙ Õku...

Ìk{kt ÀkuMkÌke hkuÙ hu...Õe...744

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yr{ﬁkÀu e hu {æhU Ákku˜u Õku...

Àu e {æhU Ákku˜u hu...Õe...745

nkÏ k§fu Mk Õe hu {khe kÌkku Õku...

Mkku§tw À˜hkLke kÌkku hu...Õe...746

Ìk{ktLk Àw:æ f˝kt krhﬁkt Õku...

Ìk{ktLk À:æhkt f˝kt krhﬁkt hu...Õe...747

yu kt Ákk§fkLk À:æhkt krhﬁkt Õku...

Ákk§fkLk À:æhkt krhﬁkt hu...Õe...748

Mk Õe hELk kÌkku Mkku§u Õku...

Mk Õe kÌkku Mkku§u hu...Õe...749

nkÏ k§u yr{ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

yr{ﬁk {khe kÌkku hu...Õe...750

yut˝k Ákk§fkLk Õku k ÕkﬁU Õku...

Ákk§fkLk Õku k ÕkﬁU hu...Õe...751

Ìku f˝e æB{k ! nkhu yr{fikÀu e fkÏfi fU.. yu... Mk Õe... nkhu Ìk{kt kkuf {u˜eLk hkuyk... Ìk{ktLk nwt Àw:æ khwt ? Ìkehku hELk yr{fikLk fkÏfi fUu... yu

yr{ﬁk nkhu Ìkwt Ìkku {Lkt {u˜eLk fU{Lke ¯kuE ? ÌkLk ¯kh Ìkku {wt hE nfÌkku Lkn™..

ÌkLkt ¯kh {kh fhe LkU Mkk˜u... yu yr{fik ! Ìkwt fu kfi Õku¯k˝e k kÏLke... {wt Ìkku fu kW kku eLkku kkx e ! nkhu Ìkuh Õw¯kLke Õku¯k˝e k kÏLke... Ákkh k⁄kLkku ÁkkÁkku kku§kut Mk Õe... yr{fikLk fkÏfi fU... yu yr{fik... yu ⁄kkhe kÌk {U LkU {kÏLke... nkhu Ìkwt Ìkku fU{Lke ¯kuE ? yu y ˝ ⁄kkhe kÌk Ìkku LkÌkku {kÏLkÌkku... y {kÏLk e khnU... nkhu yu˝k Àw:æeykhkLk ÕkuÌkkt ÕkfiU... nkhu Mk Õe Lkt yr{fik Lk{k Ákk§fwt hkufiU yu Õku k fu kt yk U... nkhu yr{fikÀu e nU... yhnefwykuhLk Õku k ˜k¯ke... hkuE hkuELk kqhnku ⁄kE ¯kku... yu Àefhk fuE hkÏtzu Lkkuæe ÀuÌkku... yu˝eyktLkwt ÕkÕku ærhfikLk ækuz ! nkhu yr{fikÀu e nU... Ìkkuhku MkqLkheLkku Mkuhku VkhU... MkqLkheLkk Mkuhk{k fwykuh nU Ìku fu ku ˜uyut... nkhu fwykuhLk ÁkwMkfk Àuyut... nkhu Mk Õe nU... yr{fikÀu eLk fkÏfi fU... yu yr{fik yk Ìkku fkuEf {u˜eLk ykÏ˝k {¯khk{k Xktnk ⁄kkufÌke ynU... Ìku kkMke yk nU.. nkhu yr{fikÀu e nU... ykzk-y §wt ÕkuE Q ke Q ke r Mkkh fhU...(28)

ykzk-y §wt hu yuhkt yuh Õku...

yr{ﬁk yuhkt yuh hu...Õe...752

fkuE Mkwhk§eyku Lkn™ yk e Õku...

fkuE Lkn™ yk e hu...Õe...753

yut˝eyktLkwt ÕkÕku hu ærhﬁkækuz Õku...

ÕkÕku ærhﬁkækuz hu...Õe...754

Àefhk fuE hkÏzu hu Lkkuæe ÀuÌkku Õku...

ÌkLkt LkkÏæe ÀuÌkku hu...Õe...755

yut˝k fwykuhLk nkUh{k ˜uyut Õku...

fwykuhLk nkUh{k ˜uyut hu...Õe...756

yr{ﬁkÀu e hu kÌkku Mkku§u Õe...

yr{ﬁk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...757

nkÏk§u Mk Õe {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜hkLke kÌkku hu...Õe...758

nUzfU Mk Õe hu kkMkkt ÕkﬁU Õku...

ykk˝wt kkMkkt ÕkﬁU hu...Õe...759

{uh Mku{uh kkMkkt ÕkﬁU Õku...

ykk˝wt kkMkkt ÕkﬁU hu...Õe...760

fwykuh ˜uELk kkMkkt r§ﬁkt Õku...

yr{ﬁk kkMkkt r§ﬁkt hu...Õe...761

æurhﬁkt æurhﬁkt hu yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

æurhﬁk hu yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...762

{uh-Mku{uh ykuhkt ykﬁkt Õku...

MkrÌkﬁkt ykuhkt ykﬁkt hu...Õe...763

Ìkqr˝ﬁkt Wkh yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

MkrÌkﬁkt yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...764

yr{ﬁkÀu e hu r Mkkh {kÏzu Õku...

yr{ﬁk r Mkkh {kÏzu hu...Õe...765

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Qke Qke hu ykuhkÕ {kÏzu Õku...

yr{ﬁk ykuhkÕ {kÏzu hu...Õe...766

nkÏk§u ækt{À {khe kÌkku Õku...

ækt{À {khe kÌkku hu...Õe...767

ÌkLkt æu˜wt ¯kw¯kr§ﬁk yku{ Õku...

æu˜wt ¯kw¯kr§ﬁk yku{ hu...Õe...768

MkkÏ{e MkkÏ{§k hu yu˜u yk Õku...

MkkÏ{§k yu˜u yk ku hu...Õe...769

{khu nqfu ⁄kktLk hu ÀqÌk yk Õku...

{khu ⁄kktLku ÀqÌk yk hu...Õe...770

nqfu ⁄kktLku hu ÀqÌk ykﬁkt Õku...

{khu ⁄kktLku ÀqÌk ykﬁkt hu...Õe...771

yhnefwykuhLk ⁄kktLk Ìk khu Õku...

yr{ﬁk ⁄kktLk Ìk khu hu...Õe...772

fwykuh zk kt-Õ ˝kt ⁄kktLk Ìkk Õku...

yr{ﬁk ⁄kktLk Ìkk hu...Õe...773

yr{ﬁkÀu eLkkt ÀqÌk Ìkk Õku...

yhne ⁄kktLk Ìkk hu...Õe...774

Mk Õe hELk r Mkkh {kÏzu Õku...

Mk Õe r Mkkh {kÏzu hu...Õe...775

kkhfwt Mkkufhwt hu fU{ ykﬁwt Õku...

Mkkufhwt fU˝kLkwt Ìkk hu...Õe...776

Mk Õe-ÀLku-hkÌku hu ÀqÁk§ku kuthU Õku...

Mk Õe ÀqÁk§ku kuuthU hu...Õe...777

ÀLku ÀLku hu kkÏÕh ykuﬁku Õku...

Mk Õe kkÏÕh ykuﬁku hu...Õe...778

yr{ﬁkÀu e hu kÌkku Mkku§u Õku...

yr{ﬁk kÌkku Mkku§U hu...Õe...779

nkÏk§u Mk Õe hu {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu...Õe...780

ykÌkhku ÀqÁk§ku hu fut{ krhﬁku Õku...

Mk Õe ÀqÁk§ku fU{ krhﬁku hu...Õe...781

yk k˝u {uh Mku{uh hkÕ fheyu Õku...

{uh Mku{uh hkÕ fheyu hu...Õe...782

Ìkq˝e- kq˝eLke Mku Lkk fheyu Õku...

yk kwt Mku k fheyu hu...Õe...783

nkÏ k§u yr{ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

Àu e nkÏ k§u {khe kÌkku hu...Õe...784

kkhfwt Mkkufhwt hu fu{nwt ˜k kt Õku...

Mkkufhwt fU{nwt ˜k kt hu...Õe...785

yu˝u fkh˝u ÀqÁk§ku krhﬁku Õku...

{wt Ìkku ÀqÁk§ku krhﬁku hu...Õe...786

yr{ﬁkÀu e hu kÌkkt Mkku§U Õku...

nkÏ k§u Mk Õe {khe kÌkku hu...Õe...787

nkLku Ìku f˝e æB{k ! nkhu {hkÕ... yr{ﬁkÀu e Mk ÕeLk fkÏﬁ fU...

yu Mk Õe... nkhu ÀLku-hkÌku Ìkwt ÀqÁk§ku khku... ÕheLk ÕheLk kkÏÕh ⁄kE ¯kku ! yu Mk Õe ⁄kLk nwt ⁄kE ¯kwt nU ? nU˝knkt ÀqÁk§ku khku... nkhu Mk Õe Ìkehku hELk fkÏfi fU... yu yr{fik yk ku Ìkku {uh-Mku{uhLkwt hkÕ fheyut... yk k˝u Ìkku Ìkq˝e- kq˝eLke Mku Lkk fheyu... ÌkU Ìkku ÁkeÕwt Mkkufhwt ˜k e... Ìkwt Ìkku MkkufhktLke kk§ku¯k fhu... {Lkt nkhu Ìkku ÕkuÌke Mk Lkn™Lku. nkhu yr{fikÀu e kku§k Mk ÕeLk fkÏtfi fU... yu Mk Õe!

fuE kheyktLke kkt¯k keÌke ? ¯kktzku fu k hku ! {wxwt n kk§eLk Ákku˜ ! ykÌkku fwykuh nU... fuE hkÏzu LkkÏæe ÀuÌkku yut˝eyktLkwt ÕkÕku ærhfikLk ækuz...! ykÏÏ˝k fwykuhLkku Ìk˝e fw˝ ⁄kkfi ? yk ku Ìk˝eyk kku fheyu... kkÏ˝ Mk Õe {kÏLkÌkku Mk Lkn™... ÀLku-hkÌku ÀqÁk§ku ⁄kE ¯kku... nqfwt ˜kæhwt nhu yu{ nhe ¯kku... nkÌku Mk Õe ykÕ {hu fk˜ {hu.. yu{ ⁄kE ¯kku... nkhu yr{fikÀu e nU... {Lk{k r Mkkh {kÏzu... Mk Õe Ìkku {h k khku nU... Ìkk˜e LkU yk e kÌk... k¯k kÏLkLku khÌkk hkæ e. yr{fikÀu e Mk ÕeLk fkÏfi fU... yu Mk Õe ! nkhu Ìkwt Õk fÀ§e{k... Lk ˜kæ

Mkk˜kuh nkhu... Mkk˜kuhÀu eLkk xku§k LkfÀ§e{k nU... Mkk˜kuhÀu e LkfÀ§eLkwt hkÕ fhu... nk LkfÀ§e{k Mkhu... (29)

LkfÀ§e{k Mkk˜kuh MkhU Õku...

Mkk˜kuh Mkh k ˜k¯ke hu...Õe...788

kkÏ˝eLkk keyk kkÏ˝e keyut Õku...

Mkk˜kuh kkÏ˝e keyu hu...Õe...789

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mk Õe kkÏ˝eLk keyk Ìkwt Ìkku ÕkÕu Õku...

Mk Õe Ìkwt Ìkku Õk hu...Õe...790

y¯k§ Õk Ìkku ækE Õk Õku...

ÌkLkt ækE khe Õk hu...Õe...791

kkÏ˝e keyuLk kqX˝ ÕkÕu Õku...

Ìkwt Ìkku kqX˝ ÕkÕu hu...Õe...792

kqX˝ ÕkELk yk⁄k Õkuhu Õku...

kqX˝ yk⁄k Õkuhu hu...Õe...793

Mkk˜kuh {kÌkk hu nkÏ{e yk Õku...

ÌkLku nkÏ{e yk hu...Õe...794

nkÏ{e yk uLk kkÏ¯k{k khu Õku...

{kÌkkLk kkÏ¯kkt{k khu hu...Õe...795

kU˜e hu MkLkkt{k ÁkkÏtÌkU Õku...

kU˜e MkLkkt{k ÁkkÏtÌkU hu...Õe...796

ykut˝k fwykuhLkku Ìk˝eyk kku fhu Õku...

fwykuhLkku Ìk˝eyk kku fhu hu...Õe...797

4. Mkk˜kuhÀu e

Mk Õe {uh-Mku{uhnku yk ˝k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe æurhﬁku ⁄kfku yk hu...Õe...798

Mkkuxu z¯k˜u Lkt ˜ktÁke Vk§u Õku...

Mk Õe æurhﬁku yk hu...Õe...799

LkfÀ§e{k ykuhku ykﬁku Õku...

LkfÀ§e{k ykuhku ykﬁku hu...Õe...800

rVhe rVheLk kk§ k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe kk§ k ˜k¯kku hu...Õe...801

Mkk˜kuh kkÏ˝eLk keyk yk ˝k ˜k¯kku Õku...

kkÏ˝eLk keyk yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...802

ykÏMkkt Lkeh hu ke k ˜k¯kku Õku...

Mkk˜kuh Lkeh keyu hu...Õe...803

Mk Õe MkkÏLkku MkkÏLkku hu yk ˝k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe MkkÏLkku MkkÏLkku yk hu...Õe...804

Rﬁwt y¯kw Lkt kkÏ¯k kkMkk Õku...

Mk Õe yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...805

Mk Õe fku˜u fku˜u hu kkÏ¯ku yk Õku...

Mk Õe kqX˝u yk hu...Õe...806

kqX˝ yk eLk yk⁄k Õkuhu Õku...

yk⁄k Õkuh k ˜k¯kku hu...Õe...807

yk⁄k ÕkuheLk Q kku huﬁku Õku...

yk⁄k ÕkuheLk Q kku huﬁku hu...Õe...808

Mkk˜kuh{kÌkk hu {æhU Ákku˜u Õku...

Mkk˜kuh {æhu Ákku˜u hu...Õe...809

nkÏ k§u Mk Õe {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u Mk Õe kÌkku hu...Õe...810

fuÌkhu fkÏ{u hu Ìkwt Ìkku ykﬁku Õku...

fUÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{ hu...Õe...811

Mk Õe kU˜kt MkLk yk˜ k Õku..

ku˜kt MkLk yk˜u hu...Õe...812

MkLk yk˜eLk {æhU Ákku˜U Õku...

Mk Õe fU {æhU Ákku˜U hu...Õe...813

nkÏ k§u Mkk˜kuh {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u {khe kÌkku hu...Õe...814

y{u Ìkq˝e- kq˝eLke Mku k fheyu Õku...

y{u Mku Lkk fheyu hu...Õe...815

y{u Mkkh æzktLke nt kk§ ˜uﬁU Õku...

æzktLke nt kk§ ˜uﬁU hu...Õe...816

yuf fwykuh kkÏLku krhﬁku Õku...

yuf fwykuh kkÏLku krhﬁku hu...Õe...817

yut˝k fwykuhLk ÌkLkt nqt keyu Õku...

fwykuh ÌkLkt nqt keyu hu...Õe...818

fwykuhLkku Ìk˝eyk kku Ìkwt fUhu Õku...

Ìk˝eyk kku Ìkwt Ìkku fhÕu hu...Õe...819

yuÌkhwt fELk kkMkku r§ﬁku Õku...

Mk Õe kkMkku r§ﬁku hu...Õe...820

232 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æurhﬁku æurhﬁku yk ˝k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe æurhﬁku yk hu...Õe...821

{uh-Mku{uh kkMkku ykﬁku Õku...

Mk Õe kkMkku ykﬁku hu...Õe...822

nkLku {hkÕLku f˝e æB{k ! nkhu Mk {nhkÕ... yr{fikÀu e yhnefwykuh yÌkku... yr{fikLk MkkÏ {ELkk ÀqÌk Mkq kku... nkhu y Mkk˜kuhLk Mkq kku... Mk -yr{fik Ìkq˝e- kq˝eLke Mku k fhu... fu§kMk krÌkLkwt hkÕ fhu... Mkk˜kuhÀu e nU... yhnefwykuhLk Ìk khU... Lk{k MkhU... nkÌku yhnefwykuh nU... ÀLku-hkÌku {kuxku ⁄kku... Mkk˜kuhLkwt ÀqÌk Ìkk e Ìkk eLk yhnefwykuh nU Ìku {kuxku ⁄kku... {kuxku ⁄kuELk WrMkfikhe ⁄kk k ˜k¯kku... nkhu yuf ÀLk Mkk˜kuh{kÌkkLk fkÏfi fU... nu {kh˜e ! nkÏ k§u {kheLk kÌk... Ìkwt Ìkku Lk{k Õkfi Lkt Lk{k rVhu... {Lk yuæ˜kLk Mk {u˜eLk Õfiu... nk Ìku {Lk Ìkku fUh Ìkku ¯k{Ìkwt Mk Lkn™... fkÏfif h{˝k nhæwt ˜k e yk˜fU... zkux-¯kurzfiku {Lkt ˜k e yk˜. zkuxu h{˝kLke Q{k yk e... nkhu Mkk˜kuhÀu e fwykuhLku fkÏtfif fU... yu Àefhk ! fUh ÁkuXku ÁkuXku h{... ykÏ˝e fhe y ˝kt zkux ˜k e yk˜wt... nkhu Mkk˜kuh{kÌkk nU... LkfÀ§e{k hkÕ fhu... nkhu À§ku fhu... ˜uyu ÁkkE˜e k§ku kuæ... nkhu kkÏæu kkykuh QzU... æurhfiu ⁄kfe yk u... yk e ykxu Lkt ÁkÕkhu... nkhu y ˝kt yk e nkurLkfiktLk

ÁkÕkhU... kkE nkuLkeh˜kLk fkÏfi fU... yu nkuLkeh˜k ehk ! nqtÌkku nUfu Õk¯ku... Õk¯kÌkku yut Ìkku Ákkhku yk ... nkuLkeh˜ku ehku fkÏfi fU... f u§tw fw˝ nU... fkÏfi khkt hk §ktLk fkÏ{... yu nkuLkeh˜k Lkn™ xe˜k k§kt fkÏt{... (30)

xe˜ fheyu Ìkku {kuhwt yku Õku...

xe˜ fheyu {kuhwt yku hu...Õe...823

n k nuh nkuLkwt Ìkwt Ìkku Õkuæu Õku...

Ìkwt Ìkku nkuLkwt Õkuæu hu...Õe...824

n k nuh Y kwt Ìkwt Ìkku Õkuæku Õku...

Ìkwt Ìkku Y kwt Õkuæu hu...Õe...825

nkuLkeLku ˜k¯ke hu fuÌkhe kh Õku...

nkuLkeLku fuÌkhe kh hu...Õe...826

Ìkkfhe-Ìkku˜kt hu yk⁄kkt Õk˜u Õku...

Ìkkfhe-Ìkku˜kt yk⁄k Õk˜u hu...Õe...827

nkuLke n knuh nkuLkwt Õkuæ k ˜k¯kku Õku...

nkuLkwt Õkuæ k ˜k¯kku hu...Õe...828

nkuLke n knuh Y kwt ÕkuæU Õku...

nkuLke Y kwt ÕkuæU hu...Õe...829

nkuLkwt ÕkuæeLk zkux Ák˝k Õku...

zkuxh˜e fUhu hu...Õe...830

Y kk fuhku hu ¯kuzeyku fUhU Õku...

nkuLke ¯kuzeyku fUhu hu...Õe...831

Mkk˜kuh nkuLkk fuhe hu zkux ˜u Õku...

Mkk˜kuh zkuxh˜e ˜u hu...Õe...832

Y kk fuhku ¯kuzeyku ˜u Õku...

Mkk˜kuh ¯kuzeyku ˜u hu...Õe...833

Mkk˜kuh zkux ˜uELk kkMkkt r§ﬁkt Õku...

Mkk˜kuh kkMkkt r§ﬁkt hu...Õe...834

kkÏæu QzeLk yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

{kÕe kkÏæu Qzu hu...Õe...835

kkykuh- khÁkÌk Ákku˜ k ˜k¯kk Õku...

Mkk˜kuh yk ˝kt ˜k¯kkt hu...Õe...836

LkfÀ§e{k yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

LkfÀ§e{k ykﬁkt hu...Õe...837

yhnefwykuhLk kÌkku Mkku§ Õku...

Mkk˜kuh kÌkkt Mkku§ hu...Õe...838

nkÏ k§u Àefhk hu {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu...Õe...839

Àefhk zkux-¯kuzeyku ÌkLkt yk˜wt Õku...

¯kuzeyku ÌkLkt yk˜wt hu...Õe...840

Àefhk zkux-¯kuzeyku hu Ìktw Ìkku h{Õu Õku...

Ìkwt Ìkku zkux h{Õu hu...Õe...841

Mkk˜kuh zkuxu h{˝kLke hÕk yk˜u Õku...

Mkk˜kuh hÕk yk˜u hu...Õe...842

yhne LkfÀ§e{k h{fwt {kÏzu Õku...

h{fwt {kÏzu hu...Õe...843

ÀkÏ˝ MkhU Lkt ÀkÏ˝ QÌkhu Õku...

ÀkÏ˝ MkhU Lk ÀkÏ˝ QÌkhu hu...Õe...844

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fwykuh zkuxu h{eLk kkMkku yk Õku...

fwykuh kkMkku yk hu...Õe...845

Mkk˜kuh{kÌkkLk ÕkELk Ìkk Õku...

yhne Ìkk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...846

Mkk˜kuhÀu e hu kÌkkt Mkku§ Õku...

nkÏ k§u Àefhk {khe kÌkkt hu...Õe...847

{khwt ÀqÌk hu Ìkwt Ìkku Mkqr kﬁku Õku...

{khtw ÀqÌk Mkqr kﬁku hu...Õe...848

LkfÀ§e{k hkÕ fheyu Õku...

yk k˝wt hkÕ fheyu hu...Õe...849

yufkÀLkuhku Mk{kÕw¯k Õku...

yufkÀLkuhku Mk{kÕw¯k ykﬁku hu...Õe...850

Mk{kÕw¯kLkku {kÕw¯k ykﬁku Õku...

Mk{kÕw¯kLkku {kÕw¯k ykﬁku hu...Õe...851

Àu eyku ÀqrÌkﬁu Àu §u hkÕ fhu Õku...

Àu eyku hkÕ fhu hu...Õe...852

Ehwt-hkt kwt hu hkÕ fhu Õku...

Ehwt-hku kwt hu hkÕ fhu hu...Õe...853

æktze-æk khe hu hkÕ fhu Õku...

Àu eyku hkÕ fhu hu...Õe...854

xqxe-xk he hu hkÕ fhu Õku...

Àu eyku hu hkÕ fhÌke hu...Õe...855

Lk ˜kæ Àu eyku hkÕ fhu Õku...

Àu eyku hkÕ fhu hu...Õe...856

{kÕe MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§ut Õku...

MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...857

nkÏ k§u hkt kwt hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...858

5. Lk ˜kæ Àu eyku

Ìkku {hkÕ hu f˝e æB{k ! nkhu Ehwt Lkt hkt kwt, æktze-æk khe, xqxexk he, Lk ˜kæ Àu eyku... nkhu ÀqrÌkﬁu Àu §u hkÕ fhu.. nu {kÕe ! Mktqz fkÏﬁ

fU... nkÏ k§u hkt kwt kÌk... Mkku§wt À˜ktLke kÌk... yu Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkﬁ... nkhu y ˝kt Ákkh hMk kqhk ⁄kkt... Ìkuh{wt hMk yk e ˜qtÁkwt... yu yk k˝wt fkÏﬁf Lk ˜kE fheyu... Ákkh Ákkh hMk ⁄kuE ¯kkt... yk k˝u

Mkkh ætz{k rVhkt Lkn™... MkWÀ k Lk rVheyku Lkn™... yu hkÏzku, Mkkh Mkunxe

W kh rVheyu... fw˝ ¯k˝ut... Lk ˜kæ Àu eyktLk... Eh Lkt hkt kwt kÌk fhu... yu ÁkkE ! Ìkwt kkx e Àu e nU... ÁkÌkk hX Ìkku ÌkLk fLk nU... Lk ˜kæ Àu eyktLkk hX ÌkLk fLk nULk ! nkhu y ˝kt {kÕe Mkk{wtzk nU... Ehwt-hkt kwtLk fkÏfi fU... yk k˝k hX Ákkhk fkxeyu... yk ku y•kh Qzkheyu. fw˝ Õku˝u Àu eykuLkk hX... yk¯k˜e y¯kk§wt... hU˝... kkMk˜e kMkk§wt hU˝... {kÕ{ hkÌk ⁄kuE... Ìku˝e u§k Àu eyku nU... nÕLkkE fu e {kÏzu... yu W˜k§u Mkh¯ku Mkhu... MkkU ke kuyk§{k ÕfiU... kqhw k ÀuMkLkk k Lk kÕu... Àu eyku kk¯ke kk¯keLk xwfhk ⁄kfiu... zkfut˝ku WÁkk§u h{u... kqÌk khkfu h{u... ÁkhkuÁkh hkÌk Õ{e... nkh Ìku˝e u§k Àu eykuLkk hX Qzu... Lk ˜kæ Àu eykuLkk hX Qze Qze Mkh¯ku Mkhk... nwn khu kux Vkxu... yk⁄keykLkk nwn kh kÕU, ¯kkÌkktLkkt kux Vqxut... (31)

Àu eykuLkkt hX hu Qz k ˜k¯kk Õku...

hX Qz k ˜k¯kk hu...Õe...859

Qze QzeLk Mkh¯ku MkhU Õku...

hX Mkh¯ku MkhU hu...Õe...860

kkÏæu kkykuh Ákku˜ k ˜k¯kk Õku...

kkykuh Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...861

kkykuh- khÁkÌk zku˜ k ˜k¯kk Õku... zw¯khk zku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...862

QzÌkk QzÌkk hu hX yk Õku...

hX Ìkku yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...863

hX Ìkku fk§e kÀ§e{k yk ˝k ˜k¯kk Õku...

fk§e kÀ§e{k yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...864

kkÏæu QzuLk Àu eyku yk Õku...

kkÏæu Qz k ˜k¯kkt hu...Õe...865

hXktLkk nLLkkxk Ákku˜ k ˜k¯kk Õku...

nLLkkxk Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...866

hXktLkk nwn khk Ákku˜ k ˜k¯kk Õku...

nwn khk Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...867

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìk §u {Ìkhku¯k Àu eyku yk Õku...

{Ìkhku¯k Àu eyku yk hu...Õe...868

yhnefwykuh fkÏrLkﬁk {kÏzu Õku...

fwykuh fkÏrLkﬁk {kÏzu hu...Õe...869

yhne nqÌkku nqÌkku hu fkÏrLkﬁk {kÏzu Õku...

fwykuh fkÏrLkﬁk {kÏzu hu...Õe...870

nU˝ku y kÕ yk ˝k ˜k¯kku Õku...

nU˝ku y kÕ Ákku˜u hu...Õe...871

kkykuh-khÁkÌk zku˜ k ˜k¯kk Õku...

zw¯khk zku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...872

nU˝ku nwn khku Ákku˜ k ˜k¯kku Õku...

nwn khku Ákku˜ k ˜k¯kku hu...Õe...873

kut˜wheLkwt fkuh˝ Mkqx k ˜k¯kwt Õku...

fkuh˝ Mkqx k ˜kr¯kﬁwt hu...Õe...874

Õ¯k§-Õkhe hu kk¯k k ˜k¯ke Õku...

Õ¯k§-Õkhe hu kk¯ke hu...Õe...875

kkÏtæu kkykuh Qz k ˜k¯kk Õku...

kkÏæu kkykuh QzU hu...Õe...876

yhne fwykuhLk henku MkhU Õku...

yhneLk henku MkhU hu...Õe...877

kkÏt¯kkunku Mk{kxku xkuMkeyu yk ku Õku...

kkÏt¯kkunku Mk{kxku yk ku hu...Õe...878

xkuMke{k kqxfku yku k ˜k¯kku Õku...

xkuMke{k kqxfku ykuﬁku hu...Õe...879

fk§Õwt xqxeLk Ákkhwt ykﬁwt Õku...

fk§Õwt Ákkhwt ykﬁwt hu...Õe...880

fwykuh Qkku Qkku hu ÌkqÕ k ˜k¯kku Õku...

fwykuh ÌkqÕ k ˜k¯kku hu...Õe...881

Àuæku {hÀkt k§k æu˜ Õku...

Àuæku {hÀktLk æu˜ hu...Õe...882

yhÌke hkÌkLkwt nwﬁU hu yk Õku...

hkÌkLkwt nwtﬁu yk hu...Õe...883

ÌkhÆMknhkÚ237

fwykuh MkkuLkkLke zkuxku hu yk⁄kkt Õk˜U Õku...

zkuxku yk⁄kkt Õk˜u hu...Õe...884

Y kkLkku ¯kuzeyku hu yk⁄kkt Õk˜u Õku...

¯kuzeyku yk⁄kkt Õk˜u hu...Õe...885

zkuxu ¯kuzeyku {kh k ˜k¯kku Õku...

zkuxu ¯kuzeyku {khu hu...Õe...886

MkkuLkkLke zkux hu {kh k ˜k¯kku Õku...

zkuxLku ¯kuzeyku {khu hu...Õe...887

Àu eyktLkk hX yk ˝k ˜k¯kk Õku...

Àu eyktLkk hX yk hu...Õe...888

hXktLk ÕkELk zkux ˜k¯ke Õku...

hXktLk zkux ˜k¯ke hu...Õe...889

hXktLkkt yLkÕe hu xqx k ˜k¯kkt Õku...

hX Ìkku kk¯k k ˜k¯kk hu...Õe...890

Àu eyktLkk hX hu kk¯k k ˜k¯kk Õku...

hX Ìkku kk¯k k ˜k¯kk hu...Õe...891 kk¯ke kk¯keLk xwfhk ykuﬁk Õku...

hX Ìkku xwfhk ykuﬁk hu...Õe...892

Ìkku {hkÕ hu... f˝e æB{k ! nkhu Àu eyktLkk hX kk¯ke kk¯keLk xwfhk ⁄kuE ¯kk... nkÌku hX kk¯keLk LkUMkk khk... Lk ˜kæ Àu eyku nU... hXkt{kne

QMkfe QMkfeLk LkuMke khU... nkhu {kÕe Mkqtz fkÏfi fU... yu Àu eyku Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{... yk ku ykÏ˝k Õw¯kLke Àu eyku... Õw¯kLke Ìk˝eykt˝eyku.. Õw¯k W kh rVheyut... yk ku Lkh fw˝ Õk¯kku... yk k˝k hX kk¯ke ¯kk... f˝u zkux {khe yut˝kLk Xk ku fheyut... nkhu Ehwt Lkt hkt kwt, yu ÁkkE ! yu ku ÕkuÌkkh fw˝ Õk¯kku ? yk k˝k hX kk¯k k k§ku Mkkuh ! Ák•ke Àu eyku ⁄kuELk MkkuhLk yuh k fu e ˜k¯ke... LkfÀ§e{k rVhe rVheLk ÕkufiU... kkÏ˝ Mkkuh {§Ìkku Lkn™... nkhu yuhe yuheLk ⁄kkrffik... Àu eyku ÁkkEyku nU... QÌkhu Lkqhu... Õk§eyu kuxu... rLkhkMk ⁄kuE ¯kkt... {kÕe Mktqz fkÏfi fU... yu Ehwt Lkt hku kwt yk k˝ ¯kkzeyktLkkt yLkÕe kkÏ˝ kk¯ke kk¯keLk xwfhk ⁄kE ¯kkt... yLkÕe u˝wt ¯kkzwt Mk yutzÌkwt Lkn™... nkhu Àu eyku Q ke

Q ke fkÏfi r Mkkh fhu... nkhu Ìku y ˝kt Lk ˜kæ Àu eyku LkfÀ§e{k rVhe rVheLk ÕkufiU... Mkk˜kuhÀu e LkÕhu yk e... nkhu {kÕe Mkwtz fkÏfi fU... yu Mkk˜kuhÀu e... y{khku Mkkuh ¯kkzeyktLkk hX kk¯ke ¯kk... ykÌkhu Mk nuhw yu{ ⁄kÙ

ºe˜ykrÀ kMke:{kiræf¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nU... fUæ ÌkU Àuæku yut Ìkku Ìkk§... yuÌkhwt fUÌkk{k Mkk˜kuh{kÌkk nU Ìku Lk ˜kæ

Àu eyktLk fkÏﬁ fU ! (32)

6. yhnefwykuh

nkÏt k§ku Àu eyku hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§ku Àu eyku {khe kÌkkt hu...Õe...893

LkfÀ§e{k hkÕ fUhwt Õku...

{wt Ìkku hkÕ fUhwt hu...Õe...894

nkÏ k§u Mkwtz hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u Mkwtz {khe kÌkku hu...Õe...895

kU˜k hu MkLk {Lku yk˜u Õku...

kU˜k MkLk yk˜u hu...Õe...896

Mkwtz MkÌkT MkLk yk˜ k ˜k¯ke Õku...

MkÌkT MkLk yk˜U hu...Õe...897

MkLk yk˜eLk kÌkkt Mkku§u Õku...

Mkk˜kuh kÌkkt Mkku§U hu...Õe...898

nkÏ k§u Mkwtz hu {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...899

yuf fwykuh {Lkt Xk ku Õku...

fwykuh {LkU Xk ku hu...Õe...900

fwykuh {khkt ÀqÌk Mkq k˝k ˜kr¯kﬁku Õku...

ÀqÌk Mkq k˝k ˜k¯kku hu...Õe...901

MkkÏ MkkÏ {ELkk ÀqÌk Ìkkr ﬁku Õku...

{khkt ÀqÌk Ìkk kt hu...Õe...902

yut˝k fwykuhLk ÌkLkt nq kwt Õku...

fwykuh Ìk{ktLk nq kwt hu...Õe...903

yut˝k fwykuhLkku Ìk˝eyk kku fhÕku Õku...

Ìk{u Ìk˝eyk kku fhÕku hu...Õe...904

fwykuh Lk ˜kæ Àu eykuLk nq k˝k ˜k¯kkt Õku...

fwykuh nq k˝k ˜k¯kkt hu...Õe...905

Lk ˜kæ Àu eyku hu {wxu Ákku˜U Õku...

Àu eyku {wxu Ákku˜U hu...Õe...906

nkÏ k§u Mkk˜kuh {khe kÌkku Õku...

Mkk˜kuh {khe kÌkku hu...Õe...907

Ìkwt Ìkku ækÕu- keÕu Lkt {kﬁk {kÏzu Õku...

Ìkwt Ìkku {kﬁk {kÏzu hu...Õe...908

Àu eyku fwykuh ˜uELk Õk k ˜k¯ke Õku...

Àu eyku Õk k ˜k¯ke hu...Õe...909

æurhﬁkt æurhﬁkt hu Õk k ˜k¯kkt Õku...

æurhﬁkt Õk k ˜k¯kkt hu...Õe...910

nu{khut yk eLk zuhk ÌkkÏ˝k Õku...

yk eLku zuhk ÌkkÏ˝k hu...Õe...911

zuhk ÌkkÏ˝eLk hkÕ fuhU Õku...

Àu eyku hkÕ fUhu hu...Õe...912

zuhk xLk¯kheLkwt hkÕ fhu Õku...

Àu eyku hkÕ fhu hu...Õe...913

yhne hu Mkwtz {kÕeLkwt ÀqÌk Ìkk Õku...

yhne ⁄kktLk Ìkk hu...Õe...914

{kÕe MkwtzLkwt hu ÀqÌk Mkqr kﬁwt Õku...

yhne ÀqÌk Mkqr kﬁku hu...Õe...915

Lk ˜kæ Àu eykt{k h{fwt {kÏrzﬁwt Õku...

fwykuh h{fwt {kÏzu hu...Õe...916

h{Ìkku ÕkﬁLk r Mkkh {kÏzu Õku...

yhne r Mkkh {kÏzu hu...Õe...917

kÀr§ﬁkt {U˜kt hu LkÕhu ykﬁkt Õku...

{U˜kt LkÕhu ykﬁkt hu...Õe...918

fwykuh Q kku Q kku hu r Mkkh {kÏzu Õku...

fwykuh r Mkkh {kÏzu hu...Õe...919

fuE Lk¯khe hu k§kt {U˜kt Õku...

{U˜kt LkÕhu ykﬁkt hu...Õe...920

Y kk xLk¯khe hu k§kt {U˜kt Õku...

{U˜kt LkÕhu ykﬁkt hu...Õe...921

fwykuh zkux-¯kuzeyku hu yk⁄kkt Õk˜u Õku...

¯kuzeyku yk⁄kkt Õk˜u hu...Õe...922

240 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fwykuh zkuxu h{uLku yk ˝k ˜k¯kku Õku...

fwykuh yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...923

zuhk xLk¯khe hu kqX˝ {u˜U Õku...

fwykuh yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...924

zhkzkuxu hu h{˝k ˜k¯kku Õku...

zhk-zkuxu hu h{U hu...Õe...925

fwykuh h{Ìkku æu˜Ìkku hu yk ˝k ˜k¯kku Õku...

fwykuh yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...926

Mkkuxu z¯k˜uLku ˜ktÁke Vk§u Õku...

æurhﬁku yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...927

Y kk x Lk¯kheLk ¯kkÏÀhu yk ku Õku...

¯kku{Lk ¯kkÏÀhu ykﬁku hu...Õe...928

f˝e æB{k ! nkhu {hkÕ hu... yhnefwykuh nU... yufefku zkuxLk ¯kuzeyku {khu.. nkhu QMke {khu Mkh¯kk{k ÕkELk kkMke yk u... LkUMke Q˜k§U nkÌk

kkÌkk§{k QÌkhu... kuyk§kt ÕkELk kkMke yk u... nkhu yhnefwykuh yr{ﬁkÀu eLkwt

ÀqÌk Ìkk ku... Mkk˜kuhÀu eLkwt ÀqÌk Ìkk ku... Lk ˜kæ Àu eyktLkkt ⁄kktLk Ìkk ku... nkhu æhe Õ˝eyktLkkt ÀqÌk Ìkk u˜ku yhnefwykuh næ˝ku LkU hU... æhk Ìk˝eLkku Àefhku

fu rÀí fkMkku LkU khU... nkhu zkuxu h{u... Àk æu˜U... æurhﬁku ⁄kfku yk u... yk ku

Y kk xLk¯kheLkk ¯kkÏtÀhu... ¯kkÏ{-¯kkÏtÀhwt kqX˝ {u˜U... nkhu nqhÕe kku§u yk ku... nqhÕe kku§ku{k kUrhfik Q ku˜k... Mkhk Mk kkE kurhfiktLk fkÏfi fU... yu kUrhfiku ! nqhÕe kku§ku æw˜e fhku.. nkhu kUrhfikt nU... nqhÕe kku§ku æw˜e fhU... nkhu nqhÕe kku§ku kqX˝ {u˜U... yk kt {kÏ˝urffik Mkkufkt{k... yutMke hnktLke zkux... {kÏ˝ufMkkuf{k khu˜e... n k n k{˝ nUÀqh MkhU... n k n k{˝ feLkk Àe k ⁄kfi... ÀLk hkÌk kqÕk ⁄kkfi... kkæ§ kkæ§ kkfku kUhku {u˜U˜ku... Mkhk Mk kkE nU... fkxu Mk¯kLku Q kk ⁄kfk... zkuxLkku kkfku kUhku {u˜U˜ku... Mkhk Mk kkE nU... fkxu Mk¯kLku Q kk ⁄kfk... zkuxLkku kkfku kUhku hkæU... yu k{k yhnefwykuh Q kku hku.. kUrhfik hELk {wxu Ákku˜u... yu Mkkufhk Ìkwt fu{nku yk Lkt fu{nku Õfi... yhnefwykuh {wxu Ákku˜Ìkku Lkn™... nkhu Ák•kk kUrhfik nU Ìku kÌk fhu... yk Ìkku fkuEf Mkkufhwt nU... zkux Õku kLke Q{k yk e... yut˝kLk zkux Õkuyk Àuyku fu ? (33)

fwykuh rVhe rVheLk Õku k ˜k¯kku Õku... fwykuh Õku k ˜k¯kku hu...Õe...929

fuÌkhkt hnktLke zkux kheykt Õku...

zkux kh k ˜k¯ke hu...Õe...930

yut˝e zkuxu hu ykæh Ákku˜U Õku...

ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...931

yu k ykæh fU˝u ˜ræﬁk Õku...

ykæh fU˝u ˜ræﬁk hu...Õe...932

yutMke hnktLke zkux kheykt Õku...

zkux kh k ˜k¯ke hu...Õe...933

zkux æu˜Lkkhku fkuE LkU ykﬁku Õku...

fkuE LkU ykﬁku hu...Õe...934

hkÕkLke fwt he hu {U˜u ÁkuXe Õku...

fwt h˝ {U˜u ÁkuXe hu...Õe...935

ÁkuXe ÁkuXe hu yuhkt yuhU Õku...

fwt h˝ yuhkt yuhU hu...Õe...936

fwt h zkux Õkuﬁu Lkt r Mkkh {kÏzu Õku...

zkux yuh k ˜k¯kku hu...Õe...937

yu k ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk Õku...

ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...938

zkuxLkku æu˜Lkkhku fkuEfU˝ yk ku Õku...

fkuEfU˝ yk ku hu...Õe...939

zkuxU æu˜khe {U˜kt ÌkkuhU Õku...

fkuEfU˝ {U˜kt Ìkkuhu hu...Õe...940

yut˝k nk⁄ku hu kh˝uÌk fuhkt Õku...

{wt Ìkku kh˝uÌk fuhwt hu...Õe...941

ÁkeÕk fU kﬁ kkE Lkt Ákk k Õku...

ÁkeÕk kkE Lkt Ákk k hu...Õe...942

yu k ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk Õku...

ykæh Ákku˜ k ˜k¯kk hu...Õe...943

yhne ykæh kÏMkeLk kkMkku §eyku Õku...

yhne kkMkku §eyku hu...Õe...944

Mkkuxu z¯k˜u Lkt ˜ktÁke Vk§u Õku...

æurhﬁku yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...945

ÌkkÏ{ku ⁄kfku hu yk ˝k ˜k¯kku Õku...

yhne kkMkku yk ku hu...Õe...946

zuhk xLk¯khe{k kkMkku ykﬁku Õku...

fwykuh kkMkku ykﬁku hu...Õe...947

Mkwtz Àu eLku æku§u ˜qxeyku Õku...

æku§k{ ˜qx k ˜k¯kku hu...Õe...948

Mkwtz Ìkk k hu Õ ˝k ⁄kktLk yk˜U Õku...

⁄kktLk yk˜ k ˜k¯kkt hu...Õe...949

yhnefwykuhLku LkUÀku yk e Õku...

LkUÀku yk ˝k ˜k¯ke hu...Õe...950

fwykuh fU{ nqÌkku LkUÀhkfkuh Õku...

fU{ nqÌkku LkUÀhkfkuh hu...Õe...951

yÕh- Õh hkÌkku fkxU Õku...

fwykuh hkÌkku fkxU hu...Õe...952

fqfrhﬁu hku§ MkkÏz k ˜k¯kkt Õku...

fqfrhﬁu hku§ MkkÏzu hu...Õe...953

ker§ﬁk khkuh yku ˝k ˜k¯kk Õku...

ker§ﬁk khkuh ykuﬁk hu...Õe...954

Õk§u Õk§u hu ÕLkkuh Ákku˜u Õku...

Õk§u Õk§u ÕLkkuh Ákku˜u hu...Õe...955

¯kkﬁu ¯kk Ìkrhﬁu kMkhwt r{§kt Õku...

¯kkﬁ kMkhwt r{§kt hu...Õe...956

æÌkrhﬁu æktzkt khkt Õk˜kt Õku...

æÌkrhﬁu æktzkt Õk˜kt hu...Õe...957

Lk ˜kæ Àu eyku hu kÌkkt Mkku§ Õku...

Àu eyku kÌkkt Mkku§ hu...Õe...958

nkÏk§u Àefhk hu {khe kÌkku Õku...

nkÏk§u Àefhk kÌkku hu...Õe...959

{U˜kt nkhÌkku hu {Ìke ÕkÕu Õku...

Ìkwt Ìkku {Ìke ÕkÕu hu...Õe...960

Lk ˜kæ Àu eyku hu Lkkyut kkhU Õku...

Àu eyku Lkkyut kkhU hu...Õe...961

Àefhk Õyut ⁄kfu hu Õkuæku W kÕu Õku...

Õyut ⁄kfu hu Õkuæku W kÕu hu...Õe...962

fwykuh Àu eyktLkwt fuﬁwt hu Lkn™ {kÏLkÌkku Õku...

fwykuh Lkn™ {kÏLkÌkku hu...Õe...963

Mkkufhk nx fu hkÕk nx Õku...

fwykuh Lkn™ {kÏLkÌkku hu...Õe...964

nkhu {hkÕ hu... nkhu y ˝kt yhnefwykuh Y kk xLk¯khe nkÏ{ku Õkfi.. ÕkELk {kÏ˝ufMkkuf{k Q kku hku... nkÌku kuMk˝ yutMke hnktLke zkux khu˜e... nku Lk nkuVkheLkk yku{ ⁄kfiU... æu˜u ¯kw¯kr§fik yku{... n k n k{˝ nUÀqh Mkhu... n k n k{˝ feLkku Àe ku Ák§u... yu k{k ÕkELk Q kku hku... n knku kku§eykt kÌk fhu... yu˜k yk Mkkufhwt fk˜u yk ku zkux ÕkuELk kkMkwt ¯kW ! ykÕ §e kkMkwt yk ! rVhe rVheLk zkux ÕkufiU... nkhu yu nhÀkhku zkuxLk Õku k Àuyku fu. nkhu yhnefwykuh rVhe rVheLk ÕkufiU... ÁkhkÁkh zkuxLk ˜ku¯k{k ˜uyut... kuMk˝ zkuxLk ¯kuzeyku {khU... nkhU yutMke hnktLke zkux... yhnefwykuh Wzkhe... yutMke hnktLke zkux fqÀe ÕkELk {U˜kt Lku fkt¯khu ˜k¯ke... zkux nkuEÌkkt {U˜ktLkk fkt¯khk xqxe xqxeLk LkUMkk khk... hkÕkLke fwt h˝ kÀ§{U˜u ÁkuXe... ÁkuXu˜eLk Ìkhfkt khkt... Vq˜ Ìke fw h˝ ÁkuXe ÁkuXe fkÏEf fU... yu Ákk kw {khk ! ÁkeÕk fu kfi kkE Lkt Ákk k... nkhu yk zkux f˝u æu˜khe ? yk zkux æu˜Lkkh fw˝ ? Vq˜ Ìke fw h˝

kÀ§{U˜kt{k ækÌke ˜uÌke ⁄kuE ¯kuE... nkhu yhnefwykuh nU yutMke hnktLke zkux æu˜kheLk {U˜ktLkk fkt¯khk ÌkkuheLk zkux khe Õkﬁ ækhu Mk{Àhu... nkhu yhnefwykuh zkux æu˜kheLk kuMk kkMkku ÕkÌkku hku... ÕkÌkku hk Lk ˜kæ Àu eykuLkk zuhk{k... (34)

yhne Àu eyktLkk zuhk{k kkMkku yk ku Õku...

fwykuh kkMkku yk ku hu...Õe...965

kkMkku yk eLk ˜ k˝k ˜k¯kku Õku...

kkMkku ˜ k˝k ˜k¯kku hu...Õe...966

Vq˜ Ìke fw h˝ kÌkkt Mkku§U Õku...

fwt h˝ kÌkkt Mkku§u hu...Õe...967

nkÏ k§u Ákk kw hu {khe kÌkku Õku...

Ákk kw hu {khe kÌkku hu...Õe...968

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku...

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ hu...Õe...969

fheyk§kt ˜¯kLk {khu ˜u kt Õku...

{khu ˜¯kLk ˜u kt hu...Õe...970

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§u Õku...

hkÕk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...971

nkÏk§ku nhÀkhkt {khe kÌkkt Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkkt hu...Õe...972

nhÀkhLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe kh Õku...

nhÀkhktLk ˜k¯ke fuÌkhe kh hu...Õe...973

yufLkk fﬁk hu kLkhU yk k Õku...

nhÀkh kLkhu yk k hu...Õe...974

nkÏtk§u hkÕk hu {khe kÌkku Õku...

nkÏk§u hkÕk {khe kÌkku hu...Õe...975

fuÌkhu fkÏ{u Ìku yu˜ku {khku Õku...

Ìk{u yu˜ku {khku hu...Õe...976

fUÕku hu fkÏ{kt k§k LkkÏ{ Õku...

fUÕku hu fkÏ{kt k§kt LkkÏ{ hu...Õe...977

fkÏﬁ khkt hu hk §kt fkÏ{ Õku...

fkÏﬁ khkt hu fkÏ{ hu...Õe...978

{kÏ˝ufMkkufkt{k Ìk{u ÕkÕku Õku...

{kÏ˝ufMkkufkt{k ÕkÕku hu...Õe...979

Mkhkt-MkkkﬁktLk yuÌkhwt fUÕku Õku...

ÕkELk yuÌkhwt fUÕku hu...Õe...980

nhÀkh yufLkk fﬁu˜k kLkhu Õk Õku...

nhÀkh kLkhu Õk hu...Õe...981

{kÏ˝ufMkkufkt{k ykuhk ykﬁk Õku...

{kÏ˝ufMkkufkt{k ykuhk ykﬁk hu...Õe...982

nkhkt kUrhﬁkuLk kÌkku Mkku§u Õku...

kUrhﬁkuLk kÌkku Mkku§u hu...Õe...983

nkÏk§ku kUrhﬁku hu {khe kÌkku Õku...

nkÏk§ku {khe kÌkku hu...Õe...984

ykk˝k hkÕkyu yu˜ku {khku Õku...

hkÕk yu˜ku {khu hu...Õe...985

f˜{-fMkuheyu Ìk{u yk ku Õku...

Ìk{u Õx ÀuELk yk ku hu...Õe...986

kUrhﬁkuLk fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe kh Õku...

fuÌkhe ˜k¯ke kh hu...Õe...987

n knkt kku§eyk hu yk ˝k ˜k¯kk Õku...

kku§eyk hu yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...988

f˜{-fMkuheyu ykuhk yk k Õku...

f˜{-fMkuheyu ykuhk yk k hu...Õe...989

hkÕkLk yk eLk {Õhku nkhU Õku...

hkÕkLk {Õhku nkhu hu...Õe...990

Õkuhu yk⁄ku hu Q kk huﬁk Õku...

kUrhﬁk Q kk huﬁk hu...Õe...991

nkÏ k§u hkÕk hu {khe kÌk Õku...

nkÏ k§u hkÕk hu {khe kÌk hu...Õe...992

fkÏﬁ khkt hu hk §kt fkÏ{ Õku...

kheykt hk §kt fkÏ{ hu...Õe...993

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§u Õku...

hkÕk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...994

{U˜ktLkk fkt¯khk hu fU˝u Ìkkurhﬁk Õku...

fkt¯khk fU˝U Ìkkurhﬁk hu...Õe...995

{kuxk kUrhﬁk hu {wxu Ákku˜u Õku...

kkur§yk {wxu Ákku˜u hu...Õe...996

nkÏ k§u hkÕk hu {khe kÌkku Õku...

hkÕk nkÏ k§u kÌkku hu...Õe...997

zkuxLku ¯kuzeyku hu {UÌkku {kheyku Õku...

zkuxLku ¯kuzeyku {khe hu...Õe...998

{U˜ktLkk fkt¯khk {U Ìkku Ìkkuheyk Õku...

{UÌkku fkt¯khk Ìkkuheyk hu...Õe...999

f˝eLk æB{k ! nkhu {hkÕ hu... yu y ˝kt zkuxLkk kUrhﬁkt {u˜u˜k yÌkk... nkhu hkÕkLk ÕkELk kÌk fhU... ku˜ku kUrhﬁku {wxu Ákku˜U... yu hkÕk {U˜ktLkkt fkt¯khk {ut Ìkkuhkt ! nkuh Vq˜ Ìke fw h˝ nk⁄ku {wt kh˝uÌk fhwt... nkhu ÁkeÕku

kUrhﬁku {wxu Ákku˜u.. yu hkÕk ! zkuxLk ¯kurzﬁku {khku... zkux ÕkELk {U˜u ˜k¯ke.. ÌkhÆMknhkÚ245

ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

{U˜ktLkk fkt¯khk Ìkkuhk... nkhu kkÏ˝ Ák•kk kUrhfik ykhk Àu yk k... ku˜k fu {U Ìkkuhk... yufÁkeÕkLke kÌk fhu... kUrhfikt nkMkwt Ákku˜ku... yutMke hnktLke zkux fU˝u æu˜khe ? {kh ÀefheLkku {U˜ ÌkkuheLk ækhu Mk{Àhu kkhe ? yutLke nkMke kÌk fhkt... fufiU Ìk˝eyu zkux æu˜khe ? nkhu Õu æu˜khe yut... yut˝k nk⁄ku {kh Vq˜ Ìke fw h˝ kLLkk wt... nkhu Ák•kk kUrhfik nU... yhk Àu yk k... nkhu yuf ÁkeÕkLk nhkVE ˜k¯ke. hkÕk fkÏfi fU... yu kUrhfiku yut{ Lkn™ fh wt... nkhu Õu˝u zkux æu˜khe yu yu Mk Ìk˝e Õku ækhu Mk{Àhune yune æu˜kheLk kkMke ˜k kt... {k˝ufMkkuf{k ! Ìkku {khe fw h˝Lkkt ˜¯kLk fhwt... nkhu yu{ fUÌkkt{k nkhk kUrhfiktLkk kkÏ¯k xe˜k ⁄kuE ¯kk... nwt fheLk y ˝ kUrhfik nU... hkÕkLk fkÏEf fU... yu hkÕk ! nkhu y ˝kt y{kt ækhu Mk{Àhu Lkn™ ÕkE nfeyu... zkux æu˜khe Lkn™ nfÌkk... (35)

nkhk kUrhﬁk hu Mkqxk krhﬁk Õku...

kUrhﬁk Mkqxk kheyk hu...Õe...1000

VrhﬁkÀ VhU ht¯khk §u Õku...

ht¯khk §u hu...Õe...1001

nkÏ k§ku Mk kkﬁku {khe kÌk Õku...

nkÏ k§ku Mk kkﬁku {khe kÌk hu...Õe...1002

nkMkwt nkMkwt hu Ìk{u Ákku˜Õku Õku...

Ìk{u nkMkwt Ákku˜ku hu...Õe...1003

æku’˜u Wzkhwt Ìk{khe æk˜he Õku...

æku’˜u Wzkhwt Ìk{khe æk˜he hu...Õe...1004

xq kku ÀuELk Ìkk˜fwt Ìkkuhwt Õku...

Ìk{kh Ìkk˜fwt Ìkkuhwt hu...Õe...1005

{UXut khwt hu Ìk{khe æk˜he Õku...

{UXu khk hu...Õe...1006

y §e fkÏt˝eyu Ìku˜ khk Õku...

Ìk{khwt Ìku˜ kkhwt hu...Õe...1007

fkuhktLke MkkÏrÀﬁu Ìku˜ Mkku khwt Õku...

Ìku˜ MkkÏrÀﬁu Mkku khwt hu...Õe...1008

nkhk kUrhﬁk hu kÌkkt Mkku§u Õku...

kUrhﬁk kÌkkt Mkku§u hu...Õe...1009

nkÏ k§ku Ìk˝eyku hu {khe kÌkkt Õku...

nkÏ k§ku Ìk˝eyku hu {khe kÌkkt hu...Õe...1010

fU˝kLkwt Mkkufhwt yk ˝k ˜k¯kwt Õku...

Mkkufhwt yk ˝k ˜k¯kwt hu...Õe...1011

rVhÌkwt rVhÌkwt hu Mkkufhwt ykﬁwt Õku...

Mkkufhwt yk ˝k ˜k¯kwt hu...Õe...1012

zkuxu h{Ìkwt hu Mkkufhwt yk Õku...

fkuEfU˝ Mkkufhwt yk hu...Õe...1013

zkux nkhLkwt hu yk ˝k ˜k¯kwt Õku...

fkuEfU˝ Mkkufhwt yk hu...Õe...1014

zkux kkæ§ rVh k ˜k¯kwt Õku...

zkux kæk§ rVhwt hu...Õe...1015

yut˝u Mkkufhu hu ¯kuzeyku {khe Õku...

Mkkufhu ¯kuzeyku {khe hu...Õe...1016

yutMke hnktLke zkux fqÀeykt Õku...

zkux fqÀ k ˜k¯ke hu...Õe...1017

zkux Ìkku {U˜ktLkk fkt¯khk Ìkkuh k ˜k¯ke Õku...

fkt¯khk Ìkkuh k ˜k¯ke hu...Õe...1018

fkt¯khk ÌkkuheLk Mkh¯ku Mkhe Õku...

zkux Ìkku Mkh¯ku Mkhe hu...Õe...1019

Mkh¯ku k Lku Mkh k ˜k¯ke Õku...

zkux Mkh k ˜k¯ke hu...Õe...1020

zkux QzeLk kh k ˜k¯ke Õku...

zkux Ìkku kh k ˜k¯ke hu...Õe...1021

ækhu Mk{Àhu ÕkELk khU Õku...

zkux Ìkku kh k ˜k¯ke hu...Õe...1022

Vq˜ Ìke fw h˝Lk Ìkhfku krhﬁku Õku...

ÕkELk Ìkhfku krhﬁku hu...Õe...1023

hkÕk hELk kÌkkt Mkku§ Õku...

nkÏ k§ku Mk kkﬁku kÌkku hu...Õe...1024

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yut˝k MkkufhkLke æÁkh ˜u ku Õku...

MkkufhkLke æÁkhkt ˜uÕku hu...Õe...1025

Õx Õk ktLk Õx yk kt Õku...

Ìk{u Õxfu ÕkÕku hu...Õe...1026

æÁkh ˜uELk Ìk{u yk kt Õku...

æÁkh ˜uELk Ìk{u yk kt hu...Õe...1027

Mk kkﬁktLk fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku Õku...

fuÌkhe ˜k¯ke khku hu...Õe...1028

Mk kkE yufLkk fﬁk kLkhk yk Õku...

Mk kkE yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1029

kU¯kkt k¯k ULk yk ˝k ˜k¯kk Õku...

æurhﬁk yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1030

zuhk xLk¯khe hu nkÏ{k yk Õku...

æurhﬁk yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1031

Àu eyktLk zuhk{k yk ˝k ˜k¯kk Õku...

Mk kkE yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1032

Àu eyktLk yk eLk nkhku ˜uyut Õku...

nkhku ˜u k ˜k¯kk hu...Õe...1033

nkÏ k§ku zkufUhku {khe kÌk Õku...

nkÏ k§ku zkufUhku {khe kÌk hu...Õe...1034

nkhu {hkÕ hu f˝e æB{k ! nkhu hkÕkLkk {u˜u˜k Mk kkE... nkhu yk k zuhk xLk¯khe{k... Lk ˜kæ Àu eyku... zuhk ÌkkÏ˝eLk hkÕ fhu... nkhu Mk kkE nU... Àu eyktLk yk eLk kÌk fhU... yu zkufUhku ! nk k§ku y{khe kÌk... nkhu Ìk{kt fLk fkuE Mkkufhwt nUfu Lkn™ ? nkhu yut{ fUÌkkt{k {kÕe Mkwtz fkÏfi fU... yu Ehwthkt kwt yk k˝u MkkufhkLke khu yk k... nkhu y ˝ nwt Lku nwt ⁄kÙ... yut˝k Mk kkRfiktLk nkhu ˜uykut fu...yu Ehwt-hkt kwt fkÏfi fU...nkÏ k§ku Mk kkfiku kÌk...MkkufhkLkwt fkÏfi khwt fkÏ{...? fU{ kqMk k yk k...? nkMke nkMke kÌkku fhkt...nkhu hkÕkLkk {u˜u˜k Mk kkE Lk ˜kæ Àu eyktLk fkÏfi fU...yu zkufUhku ! yut˝u Mkkufhu Ìkku f˝ku Õknku fhku nU... nkhu f˝ku Õknku fheLk yk ku...nU...yutMke hnktLke zkux {kÏ˝ufMkkuf{k khu˜e yÌke... nkhu yut˝e zkuxLk kqÕk ⁄kkÌke... nk Lk nkuVkheLkk yku{ ⁄kkÌkk... n k n k{˝ nUÀqh MkhÌkkt... n k n k{˝ feLkk Àe k ⁄kkÌkk... yut˝e zkuxLk fkuE æu˜khe nfÌkwt Lkn™... fkuE Ìk{kh zuhk{knwt Mkkufhwt yk wt... Ìku zkuxLk ¯kuzeyku

ÌkhÆMknhkÚ249

hku§ ku... zkux æu˜khe... {kÏ˝ufMkkufku{kne zkux ÕkELk {U˜ktLku fkt¯khu ˜k¯ke... {U˜ktLkk fkt¯khk ÌkkuheLk Mkh¯ku Mkhe... ÕkELk khe ækhu Mk{Àhu... Vq˜ Ìke fw h˝Lkwt {U˜ Ìkkuhwt nU... {ut˜u ÁkuXe ÁkuXe kÌk fhu... ÁkeÕk fU kÏﬁ kkE Lkt Ákk k...

Ákk kw k¤˝wt Ìkku zkux æu˜e yut˝kLk Mk ! Lkfh {U˜ktne kxfuELk {hwt !... Lkfh

{h˝ÕkÏÁk ˜uELk {hwt !.... (36)

hkÕk hu hELk kÌkkt Mkku§ Õku...

hkÕk kÌkkt Mkku§ hu...Õe...1035

nkÏ k§ku nhÀkhku {khe kÌk Õku..

nkÏ k§ku MkhÀkhku {khe kÌk hu...Õe...1036

yut˝kt Mk kkﬁktLk nkhku ˜u Õku...

Mk kkﬁktLk nkhu ˜u hu...Õe...1037

æÁkh ˜uELk Ìk{kt yk kt Õku..

Ìk{kt æÁkh ˜uE yk kt hu...Õe...1038

Mkhk hu Mk kkE yk ˝k ˜k¯kk Õku...

Mk kkE yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1039

f˜{-fMkuheyu Q kk huﬁk Õku...

fMkuheyu Q kk huﬁk hu...Õe...1040

hkÕkLk yk eLk kÌkku Mkku§u Õku...

hkÕkLk kÌkku Mkku§ hu...Õe...1041

nkÏ k§u hkÕk hu {khe kÌkku Õku...

Mkku§eyu À˜hktLke kÌk Õku...1042

yk k˝ku Mkkuh Ìkku Xk ku ykuﬁku Õku...

Mkkuh Ìkku Xk ku ykuﬁku hu...Õe...1043

zuhk xLk¯khe{k hkÕ fUhu Õku...

zkufUhku hkÕ fUhu hu...Õe...1044

zkufUhkuLkk zuhk{k kÕU Õku...

fkuEfU˝ Mkkufhwt kÕU hu...Õe...1045

zkux æu˜Lkkhku hkÕ fUhu Õku...

Mkkufhwt hkÕ fUhu hu...Õe...1046

hkÕLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe kh Õku...

˜k¯ke fuÌkhe khku hu...Õe...1047

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ hu...Õe...1063 250 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkÏ k§ku nhÀkhkt {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu...Õe...1048

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku...

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ hu...Õe...1049

xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkﬁ Õku...

xe˜ fheyut {kuhwt yku hu...Õe...1050

fkMkeLk¯kh hu Ìk{u ÕkÕku Õku...

fkMkeLk¯kh{k Ìk{u ÕkÕku hu...Õe...1051

kr˝ﬁk ÁkkÏ kw˝Lk yu˜ku {khkt Õku...

kr˝ﬁkLk yu˜ku {khku hu...Õe...1052

fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku Õku...

fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku hu...Õe...1053

yufLkk fuﬁk hu kLkhU Õk Õku...

nhÀkh kLkhU Õk hu...Õe...1054

Mkkuxu z¯k˜u Lkt ˜ktÁke Vk§u Õku...

nhÀkh Õk k ˜k¯kk hu...Õe...1055

y¯k˜k kLkk hu kÌkku Mkku§U Õku..

kqXLkk Wfkhk ÀuﬁU hu...Õe...1056

æurhﬁk æurhﬁk hu yk ˝k ˜k¯kk Õku...

æurhﬁk ⁄kfk hu yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1057

kÌkkuLkk h{Õkuh Qz k ˜k¯kk Õku..

kÌkkuLkk h{Õkuh QzU hu...Õe...1058

æz {u˜U Lkt æz ˜u Õku...

æz {u˜ k ˜k¯kk hu...Õe...1059

fkMkeLk¯kh yk ˝k ˜k¯kk Õku...

nhÀkh yk ˝k ˜k¯kk hu...Õe...1060

kr˝ﬁk ÁkkÏ kw˝Lk kÌkkt Mkku§ Õku...

nhÀkh kÌkkt Mkku§ hu...Õe...1061

nkÏ k§u kr˝ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

kr˝ﬁk nkÏt k§u kÌkku hu...Õe...1062

kr˝ﬁk Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku...

yk k˝ hkÕkyu yu˜ku {khku Õku...

hkÕkyu yu˜ku {khku hu...Õe...1064

f˜u{-fMkuheyu Ìkwt Ìkku yk Õu Õku...

f˜u{-fMkuheyu yk Õu hu...Õe...1065

kr˝ﬁku ÁkkÏ kw˝ r Mkkh {kÏzu Õku...

kr˝ﬁku r Mkkh {kÏzU hu...Õe...1066

xqxe kUÕkhku kkÏ¯ku hk§U Õku...

kr˝ﬁku kkÏ¯ku hkæÏ hu...Õe...1067

Õ{˝e ykÏt¯ku hu ÕLkkuE LkkÏtæu Õku...

kr˝ﬁku ÕLkkuE LkkÏæU hu...Õe...1068

xqxe kkuÌke hu yk⁄kkt Õk˜U Õku...

xqxe kkuÌke hu yk⁄kkt Õk˜U hu...Õe...1069

˜ktÁke zkt¯kku hu yk⁄kkt ˜uyut Õku...

˜ktÁke zkt¯kku yk⁄kkt Õk˜ut hu...Õe...1070

nkhu {hkÕ hu... y r˝fikt kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ nU... nkhu fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe kh... ke⁄kk khe ÌkkurÌkfiwt kuhu... xqxe kuutÕkhku kkÏ¯ku hk§ut... xqxe kkuÌke {k⁄ku ækUnu... nkhu ˜ktÁke zkt¯k yk⁄kkt ˜uyut... nkhu {hkÕ hu... æktÌk{k fku⁄k§ku, ÀuMk {kuf§ku... nkhu {hkÕ kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ nU... fkMkeLk¯khnku fu ku yk u... ˜ktÁkuLk {kh¯k æurhfiku ⁄kfku Mkkuxu Ìkku z¯k˜u ˜ktÁke Ìkku Vk§u... yufe-Ákufe fhÌkku fhÌkku kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ fu ku yk u... Ìku yk ku Y kk xeLk¯khe{k... nkhu yk ku f˜u{fMkuhe{k... nkhu yk eLk Õkuhu yk⁄ku Q kku hku nU... Q kku huELk Àqhku hELk hkÕkLk Õkuykh-{Õhku fu ku nkhu... Õkuykh hu ! Õkuykh ! yk k Ìk˝eyktLk nkhu {Õhku nkheLk Q kku hku. kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ nU. Ìkehku hELk hkÕkLk fkÏfi fU... yu hkÕk ! fkÏfi khkt hk §ktLk fkÏ{... fUÕku hu fkÏ{kt k§kt LkkÏ{... yu ÁkkÏ kw˝ Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi... {kh Vq˜ Ìke fw h˝... nkhu ykÌkk MkkuækLkku ykh fhu... ykÌkk ækfi. eÀLkkt yuhkt yuhu... Vq˜kt kkh Õkuækfiu... Mk˝ktLke æku kxeyu kkÏ˝e keyu. kwhw k ÀuMkLkk k Lk kÕU... kk¯ke kk¯keLk xwfhk ⁄kuE Õkfiu... fw h˝ nU... kUh Õku Lk{k yk e... nkhu {kuxe Àefhe nknhu k˜e... ÀqÌk ¯khe ¯kÙ yut Ìkku khu k˜wt... (37)

ÁkkELkkt kh˝uÌk xwfhkt ykr ﬁkt.. Õku...

kh˝uÌk xwfhkt ykr ﬁkt hu...Õe...1071

ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÁkkELkkt {kÏ¯kkt hu ˜uELk Õk Õku...

{kÏ¯kwt ˜uELk ÕkÕku hu...Õe...1072

fkuhwt fk kh ˜e˜wt Lkk§uh Õku...

ÁkkELkwt Lkk§uh hu...Õe...1073

zuhk xLk¯khe{k Ìkwt Ìkku ÕkÕu Õku...

kr˝ﬁk ÌkwtÌkku ÕkÕu hu...Õe...1074

fkuEfU˝ zkufUhku hkÕ futhu.. Õku...

zkufUhku hkÕ fuhU hu...Õe...1075

zkufUhkuLk ÕkELk Lkk§uh yk˜u Õku...

ÕkELk Lkk§uh yk˜u hu...Õe...1076

kr˝ﬁkLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe kh Õku...

fuÌkhe khku hu...Õe...1077

˜e˜kt Lkk§uh yk⁄kkt Õk˜U Õku...

Lkk§uh yk⁄kkt Õk˜U hu...Õe...1078

fkuhwt fk kh yk⁄kkt Õk˜U Õku...

fkuhwt fk kh Õk˜U hu...Õe...1079

fw hLkkt Lkk§uh ˜uELk Õk Õku...

Lkk§uh ˜uELk Õk hu...Õe...1080

Mkkuxu z¯k˜u Lkt ˜ktÁke Vk§u Õku...

˜ktÁke Vk§u hu...Õe...1081

yufe-ÁkufeLk fhULk yk Õku...

kr˝ﬁku yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...1082

Y kk xLk¯khe hu kqX˝ {u˜U Õku...

Lk¯khe kqX˝ {u˜U hu...Õe...1083

æurhﬁku æurhﬁku hu yk ˝k ˜k¯kku Õku...

æurhﬁku yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...1084

zuhk xLk¯khe{k ykuhku ykﬁku Õku...

zuhk xLk¯khe{k ykﬁku hu...Õe...1085

zkune-zkufUhku hkÕ fUhu.. Õku...

zkUfhku hkÕ fUhu hu...Õe...1086

Lk ˜kæ Àu eyku hu r Mkkh {kÏzU Õku...

Àu eyku r Mkkh {kÏzU hu...Õe...1087

nkÏt k§ku Ákkﬁku hu {khe kÌkku Õku...

fkuEfU˝ kr˝ﬁkU yk hu...Õe...1088

yk Ìku ÀuæeLk y¯ku§e yk Õku...

Àu eyku y¯ku§e yk hu...Õe...1089

y¯ku§e yk eLk yk fkhku Àuyut Õku...

kr˝ﬁkLk y fkhku Àuyut hu...Õe...1090

nkÏ k§u kr˝ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u {khe kÌkku hu...Õe...1091

fU{nku yk Lkt fU{nku Õk Õku...

kr˝ﬁk fU{nku yk hu...Õe...1092

kr˝ﬁku Ìkehku hELk kÌkku Mkku§U Õku...

kr˝ﬁku kÌkkt Mkku§U hu...Õe...1093

nkÏ k§u zkufUhku {khe kÌkkt Õku...

nkÏ k§u zkufUhku kÌkkt hu...Õe...1094

Y kk xLk¯khenku {wt Ìkku yk Õku...

{wt Ìkku Lk¯khenku yk hu...Õe...1095

hkÕkLkku {u˜eyku hu {wt Ìkku ykﬁku Õku...

{wt Ìkku yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...1096

Àu eyku hELk {æhU Ákku˜U Õku...

Àu eyku {æhU Ákku˜u hu...Õe...1097

nkÏ k§u kr˝ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u kr˝ﬁk kÌkku hu...Õe...1098

fuÌkhkt fkÏ{kt hu Ìkwt Ìkku ykr ﬁku Õku...

fUÕku fkÏ{kt k§ku LkkÏ{ hu...Õe...1099

kr˝ﬁku Ìkehku hELk {æhU Ákku˜u Õku...

Ìkehku hELk {æhU Ákku˜u hu...Õe...1100

hkÕkLke fwt he hu Õku Lk ykE Õku...

fwt he Õku Lkkt{ ykE hu...Õe...1101

ÁkkELkkt Lkk§uh ˜uELk yk ku Õku...

{wt Ìkku Lkk§uh ˜uELk yk ku hu...Õe...1102

y{u zk e zkufUhku kÕeyut Õku...

y{u zkufUhku kÕeyu hu...Õe...1103

254ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æk k ækæhku Lkt nq k nk⁄khku Õku...

nq k nk⁄khku hu...Õe...1104

kr˝ﬁku ÁkkÏ kw˝ kÌkku Mkku§ Õku...

kr˝ﬁku kÌkku Mkku§ hu...Õe...1105

nkhu {hkÕ hu... y u˝kt kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ Lk ˜kæ Àu eyktLk fkÏfi fU... yu zkufUhku ! y{kh ÁkkELkkt {kÏ¯kkt... nkhu ˜e˜kt Lkk§uh Lkt fkuhwt fk khwt {wt ˜uELk yk ku nwt.. Õx ÀuELk Õu˜kt fU...! fheyk§kt ˜¯kLk ˜uykt... nkhu yuÌkhkf{k Lk ˜kæ Àu eyku f§k hÌku.. zk e yÌke yuÌkku {kurxfikh ⁄kuE ¯kuE. {kurxfikh yÌke yut zkufUhku ⁄kuE ¯kuE... nkhu kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ fkÏfi kÌk fhU... yu kr˝fik... nkÏ k§u {kheLk kÌk.. y{khwt h˝eÌk˝e fkuE Lkn™... y{kh æk k ækæhku... nkLku nq k nk⁄khku nU... nkhu y{kt fLk fwykuh nU... yuÌkku f˝ku LkkÏLkfku nU... yÕe Ìkku Ákk§ku- kku§ku LkkÏLkuhku nU... Ìku y{kt Lkk§uh Lkn™ Õu˜e nıÌkeyku... nkhu kr˝fiku ÁkkÏ kw˝ nU... Lk ˜kæ Àu eyktLk fkÏtfi fU... yu ÁkkRfiku ! Õx ÀuE Lkk§uh Õu˜ku... Õx ÀuE Ìk{kh ÀefhktLkkt ˜¯kLk ˜uykt... Lkfheykt y{kh hkÕkLke fw h˝ Ìk{kh Àefhk ÀkuMkÌke {U˜ktne kheLk {he Õkfi... Lkfrhfikt {h˝ÕkÏÁk ˜ELk {hU... fwykheLkku f§kt¯k ˜k¯kU... fw h˝Lkku ˜k¯ku yrMkfikLk ÀkuMk... nkhu... {hkÕ... k¯k kÏLkLk khÌkk hkæ e... nkhu {kÕe Mkwtz, Ehwt-hkt kwt, æktze-æk khe, xwxe-xk he... Lk ˜kæ Àu eyku yhnefwykuhLkwt Lkk§uh Õu˜u... hUÕku Õ¯khk{k kÌk... Mkkt ke kuyk§{k ÕfiU... W˜k§u Mkh¯ku MkhU... (38)

7. yhnefwykuhLkku r k

Lk ˜kæ Àu eyku Ìkku Lkk§uh Õu˜U Õku...

Lk ˜kæ Àu eyku Lkk§uh Õu˜U hu...Õe...1106

yhnefwykuhLkkt Lkk§uh Õu˜U Õku...

fwykuhLkkt Lkk§uh Õu˜U hu...Õe...1107

Lkk§uh Õu˜eLk r Mkkh {kÏzU Õe...

Õu˜eLk r Mkkh {kÏzu hu...Õe...1108

Ehwt-hkt kwt Ìkku r Mkkh {kÏzu Õku...

Ehwt-hkt kwt r Mkkh {kÏzU Õku...1109

fwykuhLkkt Lkk§uh Ìkku yk ku Õu˜kt Õku...

Lkk§uh yk ku Õur˜ﬁkt hu...Õe...1110

n¯kk˝ fh k Ìkku fw˝ Õk Õku...

n¯kk˝ fh k fw˝ Õkﬁ hu...Õe...1111

{kÕe MkkÏ{wzk kÌkku Mkku§ Õku...

MkkÏ{wzk kÌkku Mkku§ hu...Õe...1112

nkÏk§ku hktkwt {khe kÌkku Õku... hktkwt {kheLk kÌkku hu...Õe...1113

Ehwt-hktkwt Ìkku fkÏrLkﬁk {kÏtzuu... Õe...

Ehwt-hktkwt fkÏrLkﬁk {kÏzU... hu...Õe...1114

{kÕe MkkÏ{wzk Ìkku fu Ákku˜U Õku...

MkkÏ{wzk fu Ákku˜U hu...Õe...1115

nkÏk§ku Ákkﬁkt Ìk{u {khe kÌkku Õku...

nkÏk§ku Ákkﬁkt hu {khe kÌkku hu...Õe...1116

{uh-Mk{uh Mkk § {u˜kt Õe...

{uh-Mk{uh Mkk § {u˜Õku hu...Õe...1117

Mk Õe-yr{ﬁk Ìkku hkÕ fhU Õku...

Mk Õe-yr{ﬁk hkÕ fhU hu...Õe...1118

Mk ÕeLk ÕkELk yuÌkhwt fUÕku Õku...

ÕkELk yuÌkhwt fuÕku hu...Õe...1119

yhneLkkt Lkk§uh y{u Õur˜ﬁkt Õku...

fwykuhLkkt Lkk§uh y{u Õur˜ﬁkt hu...Õe...1120

fwykuhLke n¯kkEyu fw˝ Õk Õku...

fwykuhLke n¯kkEyu fw˝ Õk hu...Õe...1121

n¯kkﬁkt {u§ k Ìkku fw˝ ÕkﬁU Õku..

n¯kkﬁkt {u§ k Ìkku fw˝ ÕkﬁU hu...Õe...1122

Ehwt-hktkwt Ìkku Õk k ˜k¯ke Õku...

Ehwt-hktkwt Ìkku Õk k ˜k¯ke hu...Õe...1123

Mkk § ˜uELk Õk k ˜k¯ke Õku...

Mkk § ˜uELk Õk k ˜k¯ke hu...Õe...1124

æz {u˜u Lkt æz ˜u yut... Õku...

æz {u˜u Lkt æz ˜uyut hu...Õe...1125

LkfÀ§e{k ykuhkt ykﬁkt Õku...

LkfÀ§e{k ykuhk ykﬁkt hu...Õe...1126

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

LkfÀ§e Ìkku kqX˝ {u˜U Õku...

LkfÀ§e Ìkku kqX˝ {u˜U hu...Õe...1127

kkÏæU kkykuh khk Qzu Õku...

kkÏæu kkykuh Qz k ˜k¯kk hu...Õe...1128

Mkh¯ku k Lku Ìkku yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

Mkh¯ku k Lku Ìkku yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...1129

{uh-Mk{uh ykuhkt ykr ﬁkt Õku...

Mku{uh ykuhkt ykr ﬁkt hu...Õe...1130

Mk Lke Ìkq˝eyu ykuhkt ykr ﬁkt Õku...

Mk Lke Ìkq˝eyu ykuhkt ykr ﬁkt hu...Õe...1131

Mk Õe-yr{ﬁk Ìkku Ìkq˝e Ìkk kU Õku...

Mk Õe-yr{ﬁk Ìkq˝e Ìkk kU hu...Õe...1132

Ìkq˝e- kq˝eLke Mku Lkk fhU Õku...

Ìkq˝e- kq˝eLke Mku Lkk fhU hu...Õe...1133

E kwt-hkt kwt Ìkku kÌkkt Mkku§U Õku...

Àu eyku kÌkkt Mkku§U hu...Õe...1134

nkÏt k§ku ækt{Àkt y{khe kÌkku Õku...

ækt{Àkt y{khe kÌkku hu...Õe...1135

Ìk{khe Ìkq˝eLk Lk{Lk fheyu Õku...

Ìk{khe Ìkq˝eyktLk Lk{Lk fheyut hu...Õe...1136

Ìkehku hELk Mk Õe nkhku ˜uyut Õku...

Mk Õe nkhku ˜uuyut hu...Õe...1137

nkÏ k§ku ÁkkRﬁku Ìk{kt {khe kÌkku Õku...

ÁkkRﬁku hu Ìk{kt {khe kÌkku hu...Õe...1138

fuÌkhu fkÏ{u ÁkkRﬁku Ìk{u yk e Õku...

futÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{ hu...Õe...1139

fkÏﬁ krhﬁkt hk §kt fkÏ{ Õku...

Ìk{khkt krhﬁkt fkÏ{ hu...Õe...1140

Ehwt-hkt kwt Ìkku kÌkku Mkku§U Õku...

Àu eyku kÌkku Mkku§U hu...Õe...1141

nkLku Ìku f˝e æB{k ! Ìkku {hkÕ... nkhu Ehwt-hkt kwt Àu eyku nU... Mk Õe

{nhkÕLku fkÏﬁ fU... yu ækt{À Ìk{kt Ìkku fu§kMk krÌkLkwt hkÕ fhkt... nkhu Ìkq˝e kq˝eLke

Mku k fhkt... y{u Ìkku LkfÀ§e{k ÌkÁkq ÌkkÏ˝k... zuhk LkkÏæk... nkLku zuhk{k hkÕ fheyut... kkÏt˝ yuf Lk ˜kELke kÌk yk e... yu ækt{Àkt ! nkhu yhne fwykuhLkkt Lkk§uh yk kt.. Lkk§uh rVhÌkkt rVhÌkkt yk kt... fwykuhLkkt Lkk§uh Ìkku Õu˜kt... kkÏ˝ y u˝ nU yhnefw kuh Lku kw¤˝k Lkku fU... LkU k¤˝k ˝ku ?.. yu kÌk Ìk{kt fLk hE... yu fU{ fhe r k {kÏzeyu...? nkhu yhnefwykuhLk n¯kkE {u§ k... n¯kkE fh k yu ækt{À yuÌkku Ìk{ktLk Õk khnU Lku... nkhu Mk Lkt kkh Ìke fu§kMk krÌk{k Ìkq˝e- kq˝eLke Mkuu k fhU... nkLku Ìk kÕe Ìkk kU... nkhu y ˝kt yr{fikÀu e fkÏtfi fU... nkÏt k§u Mk Õe {khe kÌk... nkhu ykÌkku {kÕe Mkwtzu {kuæ˜u˜e Ehwt-hkt kwt Àu eyku yk k˝u ÀrhæktLku yk e... fwykuhLkku Ìk˝eyk kku fheyut... yk k˝u LkkÏæk Ìkh˝u Õu˜k... yhne fwykuhLkku h˝eÌk˝e fkuE LkU Õk¯kku... yk k˝u yhnefwykuhLkku Ìk˝eyk kku fh ku khnU fU... (39) nkhu y k¯k kÏLkLk kÌk hkæ e.. yr{fikÀu e nU... f§k hÌkU... yufLke yLkuf ⁄kkfi.. MkÌkhe Mkehk kÕk Ìkkhe... y ˝kt yuf Àu eLke yLkuf ⁄kfiU... Mk Õe Ìkwt Õk Y kk xLk¯khe{k... yhnefwykuhLk n¯kkRfiU Õk khnU... nkhu Mk Õe nU.. fu§kMk krÌkLke Ìkqr˝fikt W khnkt ÕkÏfi nU... (40)

Ìkqr˝ﬁkt W kh kÌkkt Mkku§u Õku...

Mk Õe kÌkkt Mkku§ hu...Õe...1142

nkÏ k§u yr{ﬁk hu {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu...Õe...1143

yhnefwykuhLke n¯kkE {ur§fiU... Õku... yk k˝u n¯kkfikt {ur§fiU hu...Õe...1144

ufwx khe{k {wt Ìkku Õk Õku...

{wt Ìkku Ufwxu Õk hu...Õe...1145

ækt{ÀLku r{§ k Õk Õku...

{wtÌkku r{§ k Õk hu...Õe...1146

Mk Õe fu˜kMk krÌknku yk ˝k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe Õk k ˜k¯kku hu...Õe...1147

fu§kMk krÌk hu kqX˝ {u˜ Õku...

Mk Õe kqX˝ {u˜U hu...Õe...1148

æurhﬁku æurhﬁku hu Õk k ˜k¯kku Õku...

æurhﬁku æurhﬁku hu Õk k ˜k¯kku hu...Õe...1149

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æz {u˜u Lkt æz ˜u Õku...

Mk Õe yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...1150

Ufwx khe hu ˜¯kÌkwt ykﬁwt Õku...

Mk Õe yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...1151

Õrfﬁwt Àu Ìkkt hu k§wt hk ˝wt Õku...

hk ˝wt Õrfﬁwt hu...Õe...1152

MkkuLkkLke Mk¯kkMku˝ W kh ÁkuXku Õku...

ækt{À Ákun k ˜k¯kku hu...Õe...1153

nkhkt Àu Ìkkt hu Ehk xku§u Õku...

ækt{ÀktLk Ehk xku§u hu...Õe...1154

nkuLkkLku ÏÕ˝u hu Ehk xku§u Õku...

ækt{ÀktLk Ehk xku§u hu...Õe...1155

yhkuh-fhkuh kh{k kÕU Õku...

kh{k uÀ kÏMkU hu...Õe...1156

{wrLk LkkhÀku kÕLk Ákku˜U Õku...

LkkhÀku kÕLk Ákku˜U hu...Õe...1157

ykhÌke MkhU Lkt ykhÌke QÌkhU Õku...

ækt{ÀktLk ykhÌke QÌkhU hu...Õe...1158

ækt{ÀktLk Vq˜ MkhU Lkt Vq˜ QÌkhU ÕkÏ...

ækt{ÀktLk Vq˜hkt Mkhu hu...Õe...1159

æu˜U æu˜U ¯kw¯kr§ﬁk yku{ Õku...

ækt{ÀktLk yku{ æu˜U hu...Õe...1160

Mk {nhkÕ yk ˝k ˜k¯kku Õku...

Mk Õe yk ˝k ˜k¯kku hu...Õe...1161

Mk Õe krhﬁk Mk kk{k Q kku hUﬁku Õku...

Mk Õe Q kku hUﬁku hu...Õe...1162

ækt{À {æhU Ákku˜u Õku...

y Ìkkh {æhU Ákku˜u hu...Õe...1163

nkÏt k§ku Mk Õe hu {khe kÌkku Õku...

nkÏt k§ku {khe kÌkku hu...Õe...1164

ufwx khe{k Ìk{u ykﬁk Õku...

Mk Õe Ìk{u ykﬁk hu...Õe...1165

ÌkhÆMknhkÚ259

Ìk{u ykﬁk Ìkku k˜u yk k Õku...

Ìk{u k˜u yk k hu...Õe...1166

fuÌkhkt fkÏ{kt hu Ìk{u ykﬁk Õku...

fUÕku fkÏ{kt k§kt LkkÏ{ hu...Õe...1167

fkÏﬁ krhﬁkt hu hk §kt fkÏ{ Õku...

fkÏﬁ krhﬁkt hu fkÏ{ hu...Õe...1168

Mk Õe hELk {æhU Ákku˜U Õku...

Mk Õe {æhU Ákku˜U hu...Õe...1169

nkÏ k§ku fMkLkk hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u fMkLkk {khe kÌkku hu...Õe...1170

Ehwt-hkt kwt hu Àu eyku yk e Õku...

Àu eyku yk e hu...Õe...1171

yhnefwykuhLkkt Lkk§uh Õur˜ﬁkt Õku...

fwykuhLkkt Lkk§uh Õu˜kt hu...Õe...1172

yk kkt W kh LkqÌkhkt {ur˜ﬁkt Õku...

Àu eyku LkqÌkhkt {ur˜ﬁkt hu...Õe...1173

yhnefwykuhLkku r k {kÏz ku Õku..

fwykuhLkku r k {kÏz ku hu...Õe...1174

fMkLkku y Ìkkh {æhU Ákku˜u hu... Õe....

y Ìkkh {wxU Ákku˜U hu...Õe...1175

nkÏ k§u Mk Õe hu {khe kÌkku Õe...

Mk Õe {khe kÌkku hu...Õe...1176

nkLku {nhkÕLku f˝e æB{k ! y ˝kt fMkLkku y Ìkkh nU.. Mk {nhkÕLk fkÏfi fU... yu {nhkÕ ! k˜u yk e yhnefwykuhLke kÌk.. Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyut {kuhwt ⁄kkfi.. nkhu yk fhe yk ⁄k§... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi.. yu Mk Õe ! Ìkwt Õk Lk fÀ§e{k Ehwt-hkt kwt À eyktLk E{ fUÕu, yu Àu eyku! Ìk{kt fhkt ÀqrÌkfiu Àu §u hkÕ.. nU. y{kt fheyu ykæe fu§kMk krÌkLkwt hkÕ. yhnefwykuhLk Ìk˝eÌkku§e fkuE Lkn™.. yuÌkku yk k˝ktLk k¤˝k ku Mk khnU.. Àu eyku nkhkt æzktLk Mkk § {u˜kt... kkhe kkhe Àu ktLk ÁkÌkktLk LkqÌkhkt {u˜kt... fw˝ ÕkÏ˝U r k kqzku... yuÌkhwt ÕkELk Ehwt-hkt kwt Àu eykuLk fUÕku... nkhu yk kÕuhku Mk Õe nU.. Ufwxktnku kkMkku yk U.. yu æz {u˜u æz ˜uyut... yæ˝-Àæ˝{kt yk ku... yk ku Lk fÀ§e{k... LkfÀ§e kqX˝ {u˜U... yk ku f§kMk krÌk{k...

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yk ku Ìkq˝eyktLk {k⁄kU... Ehwt-hkt kwt Àu eyktLk fkÏEf fU... yu ÁkkEyku ! Ìk{u ÕkÏ kkMke zuhk x Lk¯khe{k.. nkhu ÕkELk yu{ fhÕku... Ìk rMkﬁkh æz{k ke§uhk fheLk Mkk § {u˜Õku... yhkuh-fhkuh kh{kLk LkqÌkhkt {u˜kt... fhkuh kh{k Mkkh Õw¯kLkk uÀ kÏMkU... fkMkeLk¯kh{k Mkk § {u˜Õku... kr˝ﬁku ÁkkÏ kw˝ yk U...

nkhu Mkkh æzLkwt xe k˝wt kÏMku... Mkk˜kuhÀu eLk Mkk § {u˜kt.. nkhu Mkk˜kuhÀu eLkku kk¯k˜ku Ìkku nutfU... ˜kæku ˜Mk{eLk Mkk § {u˜Õku... nkLku khÌkk fu e y¯ke nk˜U.. (41)

Ehwt-hkt kwt hu kkMke yk Õku...

Àu eyku kkMke yk e hu...Õe...1177

kkÏtæu kkykuh Qz k ˜k¯kk Õku...

kkÏæu kkykuh Qz k ˜k¯kk hu...Õe...1178

QMkku ÌkÀ{kxku yku k ˜k¯kku Õku...

QMkku ÌkÀ{kxku ykuﬁku hu...Õe...1179

Àu eyku zuhk xLk¯khe{k kkMke yk e Õku...

Àu eyku kkMke yk e hu...Õe...1180

{kÕe MkkÏ{zkLk kÌkkt fUhu Õku...

{kÕeLk kÌkkt fUhu hu...Õe...1181

nkÏ k§ku {kÕe hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u {kÕe hu {khe kÌkku hu...Õe...1182

Mkkhkt æzkt{k Mkk § {ur˜ﬁU Õku...

yk k˝wt Mkk § {ur˜ﬁU hu...Õe...1183

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku...

xe˜kt k§kt Lkn™ fkÏ{ hu...Õe...1184

yhnefwykuhLkku r k {kÏrzﬁU Õku...

yk k˝wt r k {kÏrzﬁU hu...Õe...1185

ÀuMkkt- khÀuMkkt Mkk § {ur˜ﬁU hu... Õku...

yk k˝wt Mkk § {ur˜ﬁU hu...Õe...1186

{kÕe MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§ Õku...

MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§ hu...Õe...1187

nkÏ k§ku Ehwt hu {khe kÌkku Õku...

Àu e nkÏ k§ku hu {khe kÌkku hu...Õe...1188

ke§uhk fheLk Mkk § {u˜kt Õku...

Ìk{u Mkk § {u˜kt hu...Õe...1189

yutÀhkkhe{k Mkk § {u˜u Õku...

yutÀhkkhe{k Mkk § {u˜Õku hu...Õe...1190

Ákkh {u Lkt Ìkuh eÕ Õku..

yuÌkku hkÕ fhU hu...Õe...1191

yuÀhkkheLkwt fhu hkÕ Õku...

yutÀh hkÕ fhu hu...Õe...1192

Mkk § {u˜eLk yuÌkhwt fUÕku Õku...

Ìk{u yuÌkhwt fUÕku hu...Õe...1193

Ìk{u kÕkt-¯kkÕkt hu ˜uÌkk yk kt Õku...

Ìk{u kÕkt ˜uÌkk yk Õku hu...Õe...1194

kUh {zku§{k Mkk § {u˜kt Õku...

Ìk{u Mkk § {u˜Õku hu...Õe...1195

fhkuh kh{k hu fhu hkÕ Õku...

kh{k hkÕ fhU hu...Õe...1196

kh{kLk ÕkELk yuÌkhwt fUÕku Õku...

kh{kLk ÕkELk fUÕku hu...Õe...1197

Mkfhk uÀ ˜uÌkk yk Õku Õku...

kh{k uÀ ˜uELk yk ku hu...Õe...1198

LkfÀ§e{k Mkk § {u˜ku Õku...

LkfÀ§e{k Mkk § {u˜ku hu...Õe...1199

Mkk˜kuh{kÌkk hu fhu hkÕ Õku...

Mkk˜kuh{kÌkk hu fhu hkÕ hu...Õe...1200

Mkk˜kuh{kÌkk Ìk{u yuÌkhwt fUÕku... Õku...

ÕkELk yuÌkhwt fUÕku hu...Õe...1201

Mkk˜kuh yhnefwykuhLkku r k {kÏrzﬁku Õku...

fwykuhLkku r k {kÏrzﬁku hu...Õe...1202

yufkÀLkuhku Mk{kÕku¯k Õku...

Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku hu...Õe...1203

Mkkhu æzu Mkk § Ìk{u {u˜kt Õku...

Mkk § {u˜ k ˜k¯kkt hu...Õe...1204

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yutÀhk khu Ákkh {u Lkt Ìkuh eÕ Õku...

nkhkt yk ˝k ˜k¯kkt hu...Õe...1205

Ufwx khenku ækt{À yk Õku...

Lk ˜kæ Àu ˜uELk yk hu...Õe...1206

yhkuh-fhkuh kh{k yk k Õku...

nkhk uÀ ˜uELk yk k hu...Õe...1207

Àu eyktLkk zuhk{k yk ˝k ˜k¯kk Õku...

Àu eyktLkk zuhk{k yk hu...Õe...1208

Lk ˜kæ Àu eyku hkÕ fhU Õku...

Àu eyku hkÕ fhU hu...Õe...1209

{kÕe MkkÏ{zk hu kÌkkt Mkku§U Õku

MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§ hu...Õe...1210

MkÌkhe Mkehk hu Àu {ur§ﬁkt Õku... yk k˝u Àu {ur§ﬁkt hu...Õe...1211

yhnefwykuhLke n¯kkE {ur§ﬁu Õku...

ÀefhkLk n¯kkﬁkt {ur§ﬁU hu...Õe...1212

nkhu {nhkÕ hu... ÌkLkt fhe ÌkLkt khku... yufk ÀLkhku Mk{kÕku¯k...

nkLku Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku... Ìku yutÀh nkhu yk Àur fiktLku Ìkku yk kktLk Ák•kwt khk nU... Ìku LkkhÀ Lkt k¯k kÏLk yu˝kt{kÌkku §e kh{k yhnefwykuhLke n¯kkEyu fu k Õkfií˜k... yk k Y kk xLk¯khe{k... nkLku Y kk xLk¯kheLkku hkÕk nhÀkhktLk fkÏfi fU... yu nhÀkhku Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkfi... yk k˝ Vq˜ Ìke fw h˝Lku n¯kkE k§k Ìkku yk e hk nU... LkUnhkt fu Ákkhk yu kfiktLk ÕkELk r{§˝kt r{§ku... nkhu nhkÀkh nU.. yufLkk ffik kLkhU yk U... yk eLk r{§˝kt fkÏfi r{§Uí˜k... r{§e nkÏ{§eLk kfiktLk y¯ku§ fhu... nkhu kÀ§{U˜U ˜uELk fu k yk U... nkhu n k˜kæLkk xkur˜fik xk§U... n k ˜kæLke nehæ Ìk§kE kÏMku... Ìku nhÀkh fkÏfi fU...yu khw˝ku ! f˝k nkuheyu ⁄kELk Ákunku..

ÁkunÕku xkur˜fikLku {k⁄kU... nkhu ækt{À nU... n k ˜kæLkk xku˜eyu fu kuhkÕ ⁄kkfi... LkkhÀ {wrLk yhkuh-fhkuh kh{k yutÀhk kheLkk yutÀh xkur˜fiktLku {k⁄ku fu ku hkÕ ⁄kfiu... nkhu Y kk xLk¯kheLkku hkÕk... nkLku hkÕk Lkt hkÏ˝e khw˝ktLk Mku kMkkfhe fhU... ÌkktÁkkLke Ìkk ˝eyu kkÏ˝e QLkkt {u˜U... nkhu kkÏ{˝ktLk kkÏ¯kh˜kt Ìkku hk u... {kÕ{{kt r k... fkÏMke, {kuMke y˜u-{˜u fu k rVhU... (42) nkhu k¯k kÏLkLk khÌkk hkæ e Ìku yr{fikÀu e {uh Mku{h WVh fkÏfifU

r Mkkh fhu í˜k... yu Mk Õe ! Ìkwt yk k˝ Ìkq˝e- kq˝eLke Mku Lkk fh... yk k˝ fu§kMk krÌk Xk e hkæ...{wtÌkku ⁄kkuhfUf ÕkELk kkMke yk wt... nkhu yut{ fheLk {uh-Mku{uhne yr{ﬁk fu e yk u. nkLku æz {u˜u Lkt æz ˜u U... nkhu Lk {u˜U Lkt Lk ˜u U.. y¯ku§æe yk e yr{ﬁkÀu e nU f§k hÌkU... (43)

yr{ﬁkÀu e Ìkku f§k hÌkU Õe...

yr{ﬁkÀu e f§k hÌkU hu...Õe...1213

yMke Y kk§e fLﬁk ykuﬁ Õku...

Y kk§e fLﬁk ykuﬁkt hu...Õe...1214

yr{ﬁk nku§ hnLke Mkkufhe ykuﬁkt Õku...

nku§ hnLke Mkkufhe ykuﬁkt hu...Õe...1215

MkqhÕÀu Ìkku ÕkÏæku ykuﬁku Õku...

MkqhÕÀu Ìkku ÕkÏæku ykuﬁku hu...Õe...1216

kqhw k ÀuMkLkk k Lk kÕU Õku...

kqhw k ÀuMkLkk k Lk kÕU hu...Õe...1217

yr{ﬁk kk¯ke kk¯keLk xwfhk ykuﬁkt Õku...

kk¯ke kk¯keLk xwfhk ykuﬁkt hu...Õe...1218

Y kk xLk¯khe{k ykuhkt ykﬁkt Õku...

Y kk xLk¯khe{k ykuhkt ykﬁkt hu...Õe...1219

yr{ﬁkÀu e Ìkku ykuhkt ykﬁkt Õku...

yr{ﬁkÀu e hu ykuhkt ykﬁkt hu...Õe...1220

Àu eLk - Õ{˝kLkkt ¯keÌkkt ¯kk kLke Q{k Õk¯ke nU. yut˝e hkÕk-hkÏ˝eLke ÁkkÕw{k hELk, frLkﬁkLkk kæk{k hELk Mk Õe kELk ¯keÌkkt ¯kk k ˜k¯ke nU...

(1) Õ{˝kLkkt ¯keÌkkt

(1)

nh h nh h nkhk kE ykfik, hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1221 nkhkt kfikt{ yuf kE LkU yk ku, hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1222 nkhkt kfikt{ zku kE LkU ykfiku, hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1223

264 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkhkt kﬁkt{ zku kE LkU ykﬁku, hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1224

fUhLke ifihLku Ákufih Mkqxe nkÌkwt fh k hufiku, hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1225

nqx kxu, yÕ{ku kxu, ykÏ¯kh˜eLku Mkkxu, hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1226

⁄kkhe ykÏtæ Àw:æ hu kE kku kxhk hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1227

{hMkk Mkw˝e, ˜ktn˝ f§e, ÁkkE ÁkkE ÀuÕu, kE kku kxhk hkE˜e ku{Uhw˜e hu...hkE˜e...(2)1228

⁄kkhe ykÏtæ Àw:æ hu kE kku kxhk, hu kE kku kxhk, hkE˜e... (2) 1229

(2)

uzku kE ykﬁku Lkt xqxu {ktMku ÁkuXku...

yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1230

xqxu {ktMku ÁkuXku Lkt yuX˝ ˜k hku ˜˜hu,

yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1231

yuX˝ ˜ hku ˜˜hu Lkt {uLkfe yuhkt yuhu, yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1232

ykzk y §wt Õku Lkt {uLkfe yuX˝ Ìkkfu,

yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1233

yuX˝ ˜ hku ˜˜hu Lkt Õhk k ÀuELk Ìkkurhﬁku, yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1234

Ákhkf ÀuELk Ìkkurhﬁku Lkt Ákhkf ÀuELk fqrÀﬁku, yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1235

kELkku ykÏtz Ìkkurhﬁku Lkt ÁkqMkku {qMkku ÌkkÏ{U, yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1236

fUhLke Ákiﬁh hkuﬁ hu {kh ˜ hku Mkkuh e yk˜ku, yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1237

funeÁkkE Õ{ktLk huyku hu, ˜ hku Mkkuh e yk˜ku, yk˜˝ Mku¯ke hu... Mku¯ke ÁkkÁkk Mku¯ke...1238

(3)

Ìkwt ykﬁku ⁄kkh zkune fuæk {u˜e fu zkune hu... (2)

fkxkt k§kt kÏLkhkt nkh˝ {u˜e fu zkune hu... (2)1239

{u˜e {u˜e ÕÕ§e fUhe {u˜nU fu zkune hu... (2)

xku˜ Õu e kku˜e fUhe {u˜nU fu zkune hu... (2)1240

Mkehu Ákk kk yu eLku nwt fUhnku fu zkune hu... (2)

nUÁk§k nhæe ÕÕ§e fUhe LkkÏænU fu zkune hu... (2)1241

kxu ÕkÌkku ÁkkE˜e Mkkuh e ˜uÕU fu zkune hu... (2)

kkÁkhe yk˜e ÁkkE˜e Mkkuh e ˜uÕU fu zkune hu... (2)1242

(4)

{khku zku kE hu fq¯khku ˜uE yk ku hu

fq¯khku ˜uE yk ku hu...1243

{khku Mk Õe kE fq¯khku ˜uE yk ku hu...

Mk Õe kE fq¯khku ˜uE yk ku hu...1244

yutLku k§u ÁkkÏtÌkeLku fq¯khku ˜uE yk ku hu...

yutLku nUXu ÁkkÏÌkeLku fq¯khku ˜uE yk ku hu...1245

yuLkk k§ xqxktLk fq¯khku h˝˝ Õ˝˝ hu...

yuLkkt nuXkt xqxktLk fq¯khku h˝˝ Õ˝˝... hu...1246

(5)

Ìku{kt yuÌkhe kh nwt fUhÌkk, {khku kﬁku hu... kxu...1247

kxu fqÌkhe r ﬁkt˝e,

{khku kﬁku hu... kxu...1248

UnÌkku fqÌkhe Àku k huﬁku, {khku kﬁku hu... UnÌkku ...1249

Õku Áku§e fh k huﬁku, {khku kﬁku hu... Õku...1250

k¯k kÏLkÀkMk Áku§e æk k huﬁku,

{khku kﬁku hu... k¯k kÏLkÀkMk...1251

ÀLkhku r¯kﬁku zk kt zw¯khkt,

{khku kﬁku hu... ÀLkhku r¯kﬁku ...1252

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yuÌk˝ yuÌkhe u§ ykuﬁkt, {khku kﬁku hu... yuÌk˝ yuÌkhe...1253

nkhk kE Áku§e æk k huﬁk, {khku kﬁku hu... nkhk kE...1254 (6)

Mke˝ef r kx˜e kku˜e, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

zku kE yk ku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1255

kE r kx˜u ÁkuXku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

Mk Õe r kx˜u ÁkuXku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1256

r kx˜e yuX˝ WÀhku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

kELke MkwMk˝e ˜˜§U, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1257

WÀhku yuhkt yuhU, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

kELkku ykÏz Ìkkurhﬁku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1258

MkwMk˝e WÀhku ˜uE r¯kﬁku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

ÁkqMkku- kqMkku Ìkkut{U, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1259

fUhLke Ákiﬁh hkuyut hu, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

WÀhku MkwMk˝e ˜uE ¯kku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1260

fune ÁkkE Õ{ktLk huﬁku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

{kuxe ÁkkE Õ{ktLk huﬁku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1261

MkwMk˝e Mkkuh e yk˜e hu, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

kE {kÏMku ÁkuXku hu, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1262

zku kE {ktMku ÁkuXku, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)

ÁkuXku ÁkuXku yuhU, x{Mkurhﬁk ˜k˜... (2)1263 (7)

uzku kE kkÏ{˝ku ykﬁku, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1264

Mk Õe kE kkÏ{˝ku ykﬁku, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1265

uze kt˝ yuhkt yuhU, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1266

yr{ﬁk kt˝ yuhkt yuhU, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1267

uzk kELk WÕkuh k§, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1268

ykrzﬁwt Ìkku LkU Mkk˜u hU, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1269

fwykhu xk ku nUXkt, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1270

ÀkÌkhwt Ìkku LkE Mkk˜U hU, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1271

uzku kE kkÏ{˝ku ykﬁku, ˜kuhu˜e ˜Urhﬁkt ˜uyut... (2)1272 (8)

uzk kELk ækÌkh krhﬁwt...

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1273

Mk Õe kELk ækÌkh krhﬁwt...

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1274

⁄kk§e-¯keh{kt Lkn™ ˜uÌkkt,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1275

kk¯kku§{kne kUn ˜uÌke,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1276

{ku k VkheLk ÁkkE˜e ˜uÌke,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1277

fUhLke Ákiﬁh ykuhe ˜uÌke,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1278

Mk Õe kELk Ákkﬁ˜e ˜uÌke,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1279

yr{ﬁk kt˝ ykuhe ˜uÌke,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1280

ÁkuXkt ÁkuXkt ˜unfkt ˜uyu,

ÕkÏ˝kt nku...fU...Lkk hu.... (2)1281 (9)

{khe ykuhe kheyku UMkw hu,

ykÏ¯k§u hku§u h{U...(2)1282

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yut˝k uzk kELk ækÌkku hu, ykÏ¯k§u hku§u h{U...(2)1283

yut˝k Mk Õe kELk ækÌkku hu, ykÏ¯k§u hku§u h{U...(2)1284

ykÕu fkÌkku fk˜U ækÌkku, rÀ k§eLkk Àkhu ækÌkku, yku§eLk khÁku ækÌkku, kﬁktLke ¯kktzkt{kt ÁktÀqfku

Mkqxu ÌkÁÁkku...(2) ykÕu ækÌkku...1285 (10)

kE ykﬁku kkÏ{˝ku, nU˝kLkku xkÁkku fhe yk˜wt hu... (2)1286

ækæhk Lkn™ r§ﬁk, nU˝kLkku xkÁkku fhe yk˜wt hu... (2)1287

Mk Õe ykﬁku kkÏ{˝ku, nU˝kLkku xkÁkku fhe yk˜wt hu... (2)1288

fune ÁkkELke fk he, fk heLkku xkÁkku fhe yk˜wt hu... (2)1289

yr{ﬁkÁkkELke fk he, fk heLkku xkÁkku fhe yk˜wt hu... (2)1290

kE ykﬁku kkÏ{˝ku, fk heLkku xkÁkku fhe yk˜wt hu... (2)1291 (11)

Ìkwt kEhk fune kxu ykﬁku, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1292

Ìkwt kEhk Mke{Uh k§e kxu, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1293

Ìkwt kEhk Y kk xLk¯khe{k, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1294

Ìkwt kEhk kxk k§e kxU, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1295

Ìkwt kEhk nwt nwt Àuæe ykﬁku, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1296

Ìkwt kEhk Mkk˜fe Àuæe ykﬁku, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1297

ÌkhÆMknhkÚ269

Ìkwt kEhk Mkk˜fe {u˜Ìkku ykﬁku, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1298

Mk Õe kE Mkk˜fe {u˜Ìkku ykﬁku,

yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1299

Ìkwt kEhk yut˝e kxu ykﬁku, yÕkhe Mku˜ Mkku¯kwt hu... (2)1300 (12)

Uzku kE ykﬁku, nUXktLke nqn kh kÕU hu... (2)

Mk Õe kE ykﬁku, nUXktLke nqn kh kÕU hu... (2)1301

nUXktLke nqn kh kÕULk, ykÏzktLkku Unhku kuhu hu... (2)

Ìkehku Ìkehku yk u, {kh Õkuxkuhe khfk hu... (2)1302

Ìkehku Ìkehku yk u, {kh Mkkuhkt zhe ÕknU hu... (2)

Mk Õe kE ykﬁku, {kh k˝Mke æqxkt kkÏ˝e hu... (2)1303

ÕkLkk kE kkÏ˝e, ÌkkuÁkku yk˜wt ÌkkÏ˝e hu... (2)

ÌkkuÁkku yk˜wt ÌkkÏ˝e, {kh khÌkku yk kkÏ˝e hu... (2)1304

ÌkkÏfi ÌkkuÁkku yk˜wt ÌkkÏ˝e, Mk{ÀrhfiU ÕkfiU kkÏ˝e hu... (2)

Uzku kE ykﬁku, nUXktLke nqn kh kÕU hu... (2)1305 (13)

Ìkqh{kt fkrxﬁkt yk kU, ykthu ykÏMk˜ku... (2)

Õu˝e æ eÕku, ykthu ykÏMk˜ku... (2)1306

ÕU˝k ÌkÀ{U {u , ykthu ykÏMk˜ku... (2)

ÕU˝k hMku {u , ykthu ykÏMk˜ku... (2)1307

LkÀeyu ykﬁkt Lkeh, ykthu ykÏMk˜ku... (2) kE Ìk˝kÌkku Õkﬁ, ykthu ykÏMk˜ku... (2)1308

fMkLkku Ìk˝kÌkku Õkﬁ, ykthu ykÏMk˜ku... (2)

ÌkkU˝wt Ìkku xqxe Õkﬁ, ykthu ykÏMk˜ku... (2)1309

{u˜wt Ìkku Ìk§Vkux Õkﬁ, ykthu ykÏMk˜ku... (2)

Ìkqh{kt fkrxﬁkt yk kU, ykthu ykÏMk˜ku... (2)1310 (14)

Ìkqh{kt fkxkt yk k hu, Mk{ Ákkhku khku...(2)

yk ku æ eÕ§e, Mk{ Ákkhku khku...(2)1311

270 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÕU˝k ÌkÀ{U {u hu, Mk{ Ákkhku khku... (2)

ÕU˝k hMku {u hu, Mk{ Ákkhku khku... (2)1312

fU˝k k§e Mkkuheyku, Mk{ Ákkhku khku... (2)

hk §k k§e Mkkuheyku, Mk{ Ákkhku khku... (2)1313

Mkkuheyu hu Ákeyk eyku, Mk{ Ákkhku khku... (2) yuÌkhku Mk{ Ákeyut hu, Mk{ Ákkhku khku... (2)1314

Mk Õe hu kE hu, Mk{ Ákkhku khku...

Ìkqh{kt fkxkt yk k hu, Mk{ Ákkhku khku... (2)1315 (15)

yk˜ku ne˜ku LkkÏLkfk Mkﬁk, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1316

yk˜ku ne˜ku fU˝ktLkwt Mkkuhwt, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1317

MkkÏLkwt hUÕu Mk ÕeLkk Mkiﬁk, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1318

funeÁkkE fw{§ fk˜u, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1319

yr{ﬁkÁkkE fw{§ fk˜ku, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1320

MkkÏLkwt hUÕu ⁄kkh ykELk {u˜wt

kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1321

LkU hUnu Ìkku XuÁkh {u˜wt, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1322

⁄kkhku Ákk kku Ìkku Õ{˝ Õ{U, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1323

⁄kkh ykE Ìkku {¯khu ¯kuE, kkhr˝ﬁwt yutMku hu... (2) yk˜ku ne˜ku...1324 (16)

kE hu Ìkwt nut{ku Ákun, yuX k§ku ke˜uE ÕknU...(2) fMkLkk hu Ìkwt nU{ku Ákun, yuX k§ku ke˜uE ÕknU...(2)1325

Mk Õe hu Õ{r˝ﬁkt Õ{U, yuX k§ku ke˜uE ÕknU...(2)

yk˜ku hu {w¯kktLke zk§, kUÌk krhﬁku æeMkhku... (2)1326

¯kku§U hu {w¯kktLke zk§, kUÌk hE hE fhfhu... (2)

Lkkheyku hu Õ{˝eykt Õ{U, yutX k§ku ke˜uE ÕknU... (2)1327

LkkhÀ hu Ìkwt n{ku Ákun, yuX k§ku ke˜uE ÕknU...(2)

yutÀh hu Ìkwt n{ku Ákun, yuX k§ku ke˜uE ÕknU...(2) 1328 (17)

{¯khU ¯kuELk kÏLkhu {u˜e,

kkhr˝ﬁwt yutMkU hu... (2)1329

⁄kkhykE Ìkku LkRﬁu ¯kuE...

kkhr˝ﬁwt yutMkU hu... (2)1330

LkRﬁU ¯kuELk Ákku¯ku {u˜e, kkhr˝ﬁwt yutMkU hu... (2)1331

yk˜ku ne˜ku kELkk MkUMkk, kkhr˝ﬁwt yutMkU hu... (2)1332

yk˜ku ne˜ku Mk ÕeLkk MkUMkk, kkhr˝ﬁwt yutMkU hu... (2)1333 (18)

kE hkuﬁku hu hkuﬁku,

nU˝kLku kMkÌku hkuﬁku... (2)1334

Mk Õe hkufiku hu hkufiku, nU˝kLku kMkÌku hkufiku... (2)1335

Mk Õe hkufiku hu hkufiku, kkÏLkkLku kMkÌku hkufiu... (2)1336

Mkhk k MkkÏLkku hu MkkÏLkku,

kkÏLkk{k ¯kktz {zk wt... (2)1337

Ákk khk MkkÏLkku hu MkkÏLkku,

kkÏLkk{k ¯kktz {zk wt... (2)1338

fMkLkku hkuﬁku hu hkuﬁku,

nU˝kLku kMkÌku hkuﬁU... (2)1339

Ákk khk MkkÏLkku hu MkkÏLkku, ¯kku§k{k ¯kktz {zk wt... (2)1340

yutÀh hkuﬁku hu hkuﬁku,

nU˝kLku kMkÌku hkuﬁku... (2)1341

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yutÀh hkufiku hu hkufiku, ækxkLk kMkÌku hkufiku... (2)1342

Ákk khk MkkÏLkku hu MkkÏLkku, ¯kku§k{k ¯kktz {zk wt... (2)1343 (19)

kE QMkwt ÕkuLkk, zku§k{k {u˜wt... (2)

Mk Õe QMkwt ÕkuLkk, zku§k{k {u˜wt... (2)1344

nU˝kLkku ÌkÀ{kxku, zku§k{k {u˜wt... (2)

QMkwt nwtﬁu yk u, zku§k{k {u˜wt... (2)1345

QMke hu˜˝¯kkze, zku§k{k {u˜wt... (2) ¯kkzeLkku ÌkÀ{kxku, zku§k{k {u˜wt... (2)1346

Àu eykt k§e ¯kkze, zku§k{k {u˜wt... (2)

Lk ˜kæ nU Àu eyku, zku§k{k {u˜wt... (2)1347

¯kkze k§ku yLÕe, zku§k{k {u˜wt... (2)

Àu eyktLkku yk¯ku kt˝, zku§k{k {u˜wt... (2)1348

kkÏæu kkykuh Ákku˜u, zku§k{k {u˜wt... (2)

Õkuyut fu Õku hk wt, zku§k{k {u˜wt... (2)1349

LkUMkwt fu˝ktLk yuhU, zku§k{k {u˜wt... (2)

LkuMkwt yÏ˝kLk yuhU, zku§k{k {u˜wt... (2)1350

Õ{e nkh, nwt Õkuﬁu, zku§k{k {u˜wt... (2)

kE QMkwt ÕkuLkk, zku§k{k {u˜wt... (2)1351 (20)

{kuxwt ÁkkÕh æe˜U, {khku {u˜wt hu... (2)

Mk Õe ÁkkÕh æe˜U, {khku {u˜wt hu... (2)1352

nU˝kLke kx yuhU, {khku {u˜wt hu... (2)

fUnULke kx yuhU, {khku {u˜wt hu... (2)1353

nu˝ktLke kx yuhU, {khku {u˜wt hu... (2)

ækxkLke kx yuhU, {khku {u˜wt hu... (2)1354

Mk Õe kx yuhU, {khku {u˜wt hu... (2)

Ìkk keyu Ìkku ¯kktXu k§, {khku {u˜wt hu... (2)1355

fUh ÕkELk ⁄kkh hkÏzLk yk˜, {khku {u˜wt hu... (2)

¯kktXu k§eLk ˜uÌkku Õk, {khku {u˜wt hu... (2)1356

fMkLkk kE ¯kktXu k§, {khku {u˜wt hu... (2)

fUh ÕkELk ⁄kkh hkÏzLk yk˜, {khku {u˜wt hu... (2)1357

Mk Õe kE ¯kktXu k§, {khku {u˜wt hu... (2)

fUh ÕkELk ⁄kkh hkÏzLk yk˜, {khku {u˜wt hu... (2)1358

LkkhÀ kE ¯kktXu k§, {khku {u˜wt hu... (2)

fUh ÕkELk ⁄kkh hkÏzLk yk˜, {khku {u˜wt hu... (2)1359

(21)

yk Ìkk ÕkÌkk yk Õku,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1360

Mk Õe kE yk Õku,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1361

yutÀh kE yk Õku,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1362

nk˜he k§wt æku˜hwt,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1363

˜UÁkhe k§wt æku˜hwt,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1364

ykÏÁkk k§wt æku˜hwt,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1365

yk Ìkk ÕkÌkk yk Õku,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1366

hk §kLke Mkkuheyku,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1367

y §e kxu Õknku,

kE hkÏ{ hkÏ{e hu... (2)1368

{kÕe Mkku{zk Ìkku {æhU Ákku˜U Õku..

{kÕe {æhU Ákku˜U hu... Õe...1369

nkÏ k§ku Mkkuheyku hu {khe kÌkkt Õku...

nkÏ k§ku Mkkurhﬁku hu {khe kÌkkt hu... Õe...1370

Ehwt-hkt kwt Ìkku Mkkurhﬁkt kÕU Õku...

Mkkurhﬁkt kÕU hu... Õe...1371

yhnefwykuhLkku kU˝ kqrhﬁU Õku...

yk k˝u kU˝ kqrhﬁU hu... Õe...1372

nkuLkkLkku Wæ§ku hu Ìkeykh fhU Õku...

nkuLkkLkku Wæ§ku Ìkeykh fhU hu... Õe...1373

nkuLkkLkwt nkÏÁku˜wt Ìkeykh fhU Õku...

nkuLkkLkwt nkÏÁku˜wt Ìkeykh fhu hu... Õe...1374

yrhﬁkt æ§kt{k Ìk{u ÕkÕku Õku...

yrhﬁkt æ§kt{k ÕkÕku hu... Õe...1375

yrhﬁk {w¯k ˜uÌke yk kt Õku...

Ìk{u {w¯k ˜uÌke yk kt hu... Õe...1376

ykxu-ÁkÕkhu Ìk{u Õk kt Õku...

Mkkurhﬁku Ìk{u ÕkÕku hu... Õe...1377

y§Àe keXe hu ˜uELk yk kt... Õku...

y§Àe keXe hu˜uELk yk kt hu... Õe...1378

yhne fwykuhLk Õ khu ÁkunkrhﬁU Õku...

yhneLk Õ khu ÁkUnkrhﬁu hu... Õe...1379

yr{ﬁkÀu e hu f§k hÌkU Õku...

Àu e f§k hÌkU hu... Õe...1380

{uh-Mku{uh À§ku fhU Õku...

Àu e À§ku fh k ˜k¯ke hu... Õe...1381

zkune-zkufh yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

zkune-zkufh yk ˝kt ˜k¯kkt hu... Õe...1382

æurhﬁkt æurhﬁkt hu yk ˝kt ˜k¯kkt Õku...

æurhﬁkt yk ˝k ˜k¯kkt hu... Õe...1383

æz {u˜U Lk æz ˜u Õku...

æz {u˜ k ˜k¯kkt hu... Õe...1384

˜kæheLkku æxwfhku yk⁄kkt Õk˜U Õku...

˜kæhe yk⁄kkt Õk˜U hu... Õe...1385

Àu eyktLkk zuhk{k yk ˝k ˜k¯ke Õku...

Àu eyktLkk zuhk{k yk e hu... Õe...1386

nkhe Àu eyku hu y fkh ÀuﬁU Õku...

Àu eLk y fkhkt ÀuﬁU hu... Õe...1387

nkÏ k§ku yr{ﬁk hu {khe kÌk Õku...

nkÏ k§ku yr{ﬁk {khe kÌkku hu... Õe...1388

Lkn™ hu xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku...

xe˜ fheyu {kuhwt ⁄kkﬁ hu... Õe...1389

yhnefwykuh Õ khu ÁkunU Õku...

fwykuh Õ khu ÁkunU hu... Õe...1390

yhneLkku kkx yk k˝wt kqrhﬁU Õku...

yk k˝wt kkx kqrhﬁU hu... Õe...1391

kU˜ku ¯k˝uMk yk k˝wt ykÏr˝ﬁU Õku...

kU˜ku ¯k˝uMk ykÏr˝ﬁU hu... Õe...1392

¯k˝uMk LkqÌkheLk kkx ÁkUnkheyu Õku...

kuMk˝ kkx ÁkUnkrhﬁU hu... Õe...1393

Lk ˜kæ Àu eykt hu r Mkkh {kÏzU Õku...

Àu eyku r Mkkh {kÏzU hu... Õe...1394

nkLku f˝e æB{k ! nkhu {hkÕ hu... y ˝ Lk ˜kæ Àu eyk nU...

Ehw Lk hkt kwt, xqxe Lkt x he, nkhu æktze-æk khe... Àu eykt nU.. yhnefwykuhLk

Õ khU ÁkUnkhU... nkhe Àu eykt r Mkkh fkÏﬁ fhU... ÁkkEyku yk k˝u yhnefwykuh

Lk kkx Ákunkheyut... kkÏ˝ yk k˝kt Àu eykuLkku yk¯ku kt˝ LkqÌkh k ÕkEyut... nkhu ¯k˝uMk Lkkt fkÏ{ LkU nuzu... ¯k˝uMk ¯kh Mkk˜ Ìkwt Mk Lkn™... ¯k˝uMk yk Ìkku y¯k§ fkÏ{ ÕfiU... nkhu Lk ˜kæ Àu eyku nU... ¯k˝uMk LkqÌkh kLkwt ¯keÌk fkÏfi ¯kkfi... (44)

¯k˝uMkÕeLkkt hwhkt nU{U˝ ykuﬁkt hu, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1395

¯k˝uMkÕeLkk Õ{˝k U˝k¯k Ákku˜U hu, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1396

¯k˝uMkÕeLke zk Àu ku˜ Ákku˜U hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1397

¯k˝uMkÕeLkk Wæ§k yuÌkhku xqxku hu, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1398 ÌkhÆMknhkÚ275

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

¯k˝uMkÕeLkk ftzk yuÌkhwt kux hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1399

¯k˝uMkÕeLkk nq khk yuÌkhk fkÏLk hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1400

¯k˝uMkÕeLkk fktrxﬁk yuÌkhk ÀkÏÌk hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1401

¯k˝uMkÕeLkk Lkr§ﬁk yuÌkhwt Lkkf hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1402

¯k˝uMkÕeLk fw˝ ˜u k yk hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1403

¯k˝uMkÕeLk Àu eyku ˜u k ÕﬁU hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1404

¯k˝uMkÕeLk fw˝ nU Ákk kku hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1405

¯k˝uMkÕeLk Mk Õe nU Ákk kku hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1406

¯k˝uMkÕeLk fw˝ nU {kh˜e hu,

{khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1407

¯k˝uMkÕeLk yr{ﬁk nU {kh˜e hu, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1408

¯k˝uMkÕeLk Àu eyku ˜u k Õkﬁ hu, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1409

¯k˝uMkÕeLk fw˝ nU hu {kne, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1410

¯k˝uMkÕeLk Mkwtz nU hu {kne, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1411

¯k˝uMkÕeLk Ehwt-hkt kwt {kne, {khk ¯kU˝u ÌkwÀ§ku... (2)1412 (23)

funk kkELkku fwykuh fU˝ku ˜kzfku hu... (2)

Mk Õe kkELkku fwykuh, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)1413

fune WLkku Ákuxku, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)

yr{ﬁk WLkku Ákuxku, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)1414

{kuÕrhﬁktLku {Mkfu, MkkÏ kku kk¯keyku hu... (2)

yutÌkhku Mk{ ˜kzfku, MkkÏ kku kk¯keyku hu... (2)1415

funk kkELkku kÌkheÕ, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)

fMkLkk kkELkku kÌkheÕ, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)1416

fune WLkku kÌkheÕ, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)

hæ{kt WLkku khheÕ, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)1417

funk kkELkku ÁkkÏÌk{, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)

yutÀh kkELkku ÁkkÏÌk{, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)1418

fune WLkku Àuykuh, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)

yutÀhk WLkku Àuykuh, fU˝ku ˜kzfku hu... (2)1419

yuÌkhku Mk{ ˜kzfku, MkkÏ kku kkr¯kﬁku hu...

{kuÕrhﬁktLkku {Mkfu, MkkÏ kku kkr¯kﬁku hu... (2)1420

nkLku f˝e æB{k ! nkhu Lk ˜kæ Àu eyku nU... yk e fu§kMk krÌk{k... nkhu ¯k˝uMk Ákk MkeLk fkÏfi fU... yu ¯kw˝fk ! y{u Ìkku Ìk{ktLk ˜u k yk kt nifiU... Ìku Ìk{kt ¯kh Ák•kwt fkÏ{ Q kwt hÙ... nk Ìku Ìk{u nUzkt fU... ¯k˝uMkLk y¯k§ fhU... Lk ˜kæ Àu eyku fkÏfi ˜uELk yk U... yk e zuhk xLk¯khe{k... Ehwt-hkt kwt fkÏtfi fU... yu {kÕe ! Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{... xe˜ fheyut {kuhwt ⁄kkfi... yk k˝ku yk¯ke kt˝ yÌkku ¯k˝uMk Ákk Mke... yu Ìkku yk e ¯kku nU Lku... y ˝ fu{ fheyut ?... Ìk{u fkt Ìkku fkÏ{ frhfiU... ffik ¯kh nwt fheLk fheyut ? nkhu {kÕe Mkwtz nU... fkÏfi fU... Ehwt-hkt kwt ÌkktÁkkLke Ìkk ˝eyu kkÏ˝e QLkkt {u˜kt fu... ˜kzkLk Ìkku Lk hk˝ku khU... nkhu Õe˜khe LkkÏæeyU... nkhu Ehwt-hkt kwt kkÏ˝e QLkkt fkÏfi {u˜u... nkLku khÌkk fu e y¯ke nk˜u... (45) (2) keXe knu˜kt MLkkLk fhk Ìke æÌku ¯k kÌkwt ¯keÌk (24)

˜kzfhku Ìkku MkkuLkkLke ⁄kk§eyu Lkkﬁku hu, yutÀkur§ﬁwt hu... (2)1421

˜kzfhe Ìkku xuzktLke fwzeyu LkkE hu, yutÀkur§ﬁwt hu... (2)1422

˜kzfhkLk Mkhk ku hu.. (2)1436 278 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˜kzfhkLk Ìkku yk˜ku kqhfwt Õkux hu...

yutÀkur§ﬁwt hu... (2)1423

˜kzfheLk Ìkku Ákqxe Mkk˜fe hu, yutÀkur§ﬁwt hu... (2)1424

(2) {U˜kt{k Ákunkhkt hu, ¯kU˜e hu {Uzku˜˝ ¯kU˜wrhﬁk...(2)1425

˜kzeLk QMke QMke feMke LkUMke feÌke

Lkkzfk{k kkMkuxe hu.. ¯kU˜e hu

{Uzku˜˝ ¯kU˜wrhﬁk... (2)1426

(3) {U˜kt{k ÁkuXku ˜kzku, {U˜kt{k ÁkuXku, ÁkuXku ÁkuXku Y kuﬁktLk kkhUMkku khk hu, {kuxktLkku ˜kzku {U˜kt{k ÁkuXku... (2)1427

Wfkhk{ ÁkuXe ˜kze, Wfkhk{ ÁkuXe,

ÁkuXe ÁkuXe xefrhﬁktLke kkhUMkku khk hu, hktæktLke ˜kze Wfkhk{k ÁkuXe... (2)1428 (25)

Ákk§ku kku§ku LkkÏLkhku ˜kzku, fU{ fhe kkx Ákunku... hu... (2) Ákk§ku kku§ku...1429

yk hu ˜kzkLke {khe, neæku{Ìkku Àuyku... hu.. (2) yk hu... 1430

ÌkkuÁkku Mkkurhﬁk ˜uyku hu Ákuxk, kkÏ¯ku ˜k¯ke Ákunku... hu... (2) ÌkkuÁkku Mkkurhﬁk...1431

˜e˜hkt Lkk§uh ˜uyku hu Ákuxk, kkÏ¯ku ˜k¯ke Ákunku hu.. ˜e˜hkt Lkk§uh...1432

yk hu {kh yr{ﬁk Whe, neækt{Ìkku Àuyku hu... (2) yk hu...1433

æÕqrhﬁk§ku Àe ˜ku Ákuxk, kkÏ¯ku ˜k¯ke Ákunku hu... (2) æÕqrhﬁk§ku1434

Àe r˜ﬁk k¯kxk ku Ákuxk, kkÏ¯ku ˜k¯ke Ákunku hu... (2)1435 (26)

ÕkurxﬁktLkwt fe, ÕkurxﬁktLkwt fe

xxeLkwt Ìku˜, xxeLkwt Ìku˜, ˜kzfheLk Mkhk ku hu...1437

y§Àe- keXe, yrhﬁk {w¯k, ˜kzfhkLk Mkhk ku hu... (2)1438

LkkzeLkku VU˝ku, LkkzeLkku Vut˝ku, ˜kzfhkLk Mkhk ku hu... (2)1439 (27)

keXe Mkku§U ˜kzkLke ykE, nkuhkE ÕkÕku... (2)

keXe Mkku§U Mkqxkt ÕrxﬁktLke, nkuhkE ÕkÕku...(2)1440

hLkhu Q ke Q ke Õku hu kuhLke ÕkÏLkku, keXe Mkku§U Wæ§k zqxkLke, nkuhkE ÕkÕku...(2)1441

hLkhu Q ke Q ke ÕkuÙ hu kuhLke ÕkÏLkku...

keXe Mkku§U h kﬁkt yk⁄kktLke, nkuhkE ÕkÕku...(2)1442

hLkhu Q ke Q ke ÕkuÙ hu kuhLke ÕkÏLkku,

keXe Mkku§U fktrxﬁkt ÀkÏÌkktLke, nkuhkE ÕkÕku...(2) 1443

hLkhuu Q ke Q ke ÕkuÙ hu kuhLke ÕkÏLkku...(2)1444

hLkhu Q ke Q ke ÕkuÙ hu kuhLke ÕkÏLkku...

keXe Mkku§U ÌkkÁkh ÌkeÁke, nkuxkE ÕkÕku... (2)1445

hLkhu Q ke Q ke ÕkuÙ hu kuhLke ÕkÏLkku,

keXe Mkku§ut LkELke Ákku¯ke, nkuhkE ÕkÕku...(2)1446

hLkhu Q ke Q ke ÕkuÙ hu kuhLke ÕkÏLkku,

keXe Mkku§U LkLke hUMkhe, nkuhkE ÕkÕku...(2)1447

keXe Mkku§ut ˜kzkLke ykE, nkuhkE ÕkÕku...(2)1448 (28)

¯kkuÌkhuÕLkkt ¯kkuzkt, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu... (2)1449

fw˝ Õ khkt ÁkuXkt, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2)1450

kkE Õ khkt ÁkuXkt, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2)1451

Õkyku hu k¯kkt- krhﬁkt, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2) 1451

Õkyku hu k¯kkt- krhﬁkt, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2) 1452

ÕkﬁU ˜kzkLkku ÁkkuÌk{ku, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2)1453

{k§˝Lku {k§ehku, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2)1454

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Vq˜hktLkk nwt fhnku, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2)1455

¯kkuÌkhuÕ hMkk ˝ku, Vq˜hktLkk Mkkunh ˜uE yk ku hu...(2)1456 (29)

kh kh Àu eyku LkE {§U kku§k ˜kzk,

üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1457

kh kh yr{ﬁk LkE {§ut kku§k ˜kzk,

üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1458

kh kh Mk Õe LkE {§U kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1459

kh kh Mkk˜kuh LkE {§U kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1460

kh kh k¯k kLk LkE {§ut kku§k ˜kzk,

üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1461

kh kh kh{k LkE {§U kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1462

kh kh ˜Mk{e LkE {§U kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1463

kh kh yutÀh LkE yk kku§k ˜kzk, üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1464

kh kh r k LkE yk kku§k ˜kzk, üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1465

kh kh ˜¯kLkkt LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1466

kh kh ˜¯kLkkt LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1467

kh kh nku§e LkE yk kku§k ˜kzk, ü[ MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1468

kh kh keXe LkE MkhU kku§k ˜kzk,

üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1469

kh kh f§Ákku LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1470

kh kh kkE kku LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1471

kh kh ÁkutLkeyku ôE {§u kku§k ˜kzk,

QtMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1472

kh kh ÁkLku e LkE {§U kku§k ˜kzk

QtMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1473

kh kh Vwyk LkE {§U kku§k ˜kzk,

üMk MkuU˜ fhe ˜uÕku...(2)1474

kh kh {kÏ{eyku LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1475

kh kh {kÏ{k LkE {§ut kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1476

kh kh fkfeyku LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1477

kh kh fkfk LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1478

kh kh ÁkkÏÌk{k LkE yk kku§k ˜kzk,

üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1479

kh kh kkÁkeyku LkE yk kku§k ˜kzk, üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1480

kh kh LkqÌkhkt LkE yk kku§k ˜kzk

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1481

kh kh {kÏ{khkt LkE yk kku§kt ˜kzk,

üMk MkU˜ fhe ˜uÕku...(2)1482

kh kh kÕkt LkE yk kku§k ˜kzkt, üMk Mkut˜ fhe ˜uÕku...(2)1483

yhnefwykuhLkku r k hUrMkﬁku .. Õku...

yhneLkku r k hurMkﬁku hu..Õe...1484

Lk ˜kæ Àu eyku hu r k {kÏrzﬁku Õku...

Àu eyku r k {kÏrzﬁku hu..Õe...1485

kh k¯ku hu Mkkt¯ke xku˜ Õku...

kh k¯ku hu Mkkt¯ke xku˜..hu.. Õe...1486

nkÏ k§ku Àu eyku kÌkku hu.. Õe... 1502 282 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

zuhk xLk¯khe{k kÕkt kÕU Õku...

Xkufehku zuhk xLk¯khe{k kÕkt kÕU hu.. Õe...1487

ÀrhﬁU k¯ku hu xÁkqf xku˜fe.. Õku...

Àu eyku xku˜fe kÕU hu.. Õe...1488

¯keÌkkrhﬁkt Ákkﬁkt hu ¯keÌkkt ¯kk Õku...

¯keÌkkrhﬁkt Ákkﬁkt ¯kk hu.. Õe...1489

Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzU Õku...

Ìkqhe h{Ìk {kÏzU hu.. Õe...1490

Lkx- k kﬁk æu˜ fhU Õku...

k kﬁk æu˜ fhut hu.. Õe...1491

LkkMkU˝ku- kkÌkuhku fqÀfk {khU Õku...

LkkMkU˝kt fqÀfk {khU hu.. Õe...1492

yhne fwykuhLkku r k hutrMkﬁku Õkuu...

yhneLkku r k hUrMkﬁku hu.. Õe...1493

hUrMkfiku ⁄kkuhktLk r k hUrMkfiku.. Õku... r k hUrMkfiku hu.. Õe...1494

kh{k ÕkuMke hu xe k˝kt kÏMkU Õku...

ÕkuMke hu xe k˝kt kÏMku hu.. Õe...1495

Lk ˜kæ Àu eyku hu Ehk xku§ut Õku...

Àu eyku Ehk xku§ut hu.. Õe...1496

Mkkt¯ke xkZe nku§k LkkÏæU Õku...

xkZe nku§k LkkÏæU hu.. Õe...1497

yhne nku§e MkhU Lkt nku§e QÌkhU... Õku...

yhneLk nku§e MkhU.. hu .. Õe... 1498

keXe MkhULk keXe QÌkhU Õku...

yhneLk keXe MkhU hu.. Õe...1499

¯keÌkkrhﬁkt Ákkﬁkt hu ¯keÌkkt ¯kk Õku...

¯keÌkkrhﬁkt ¯keÌkkt ¯kk hu.. Õe... 1500 UfwxLkku ækt{À {æhU Ákku˜U.. Õku...

ækt{À {æhuut Ákku˜U hu.. Õe... 1501

nkÏ k§ku Àu eyku hu {khe kÌkku Õku...

ÌkhÆMknhkÚ283

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku...

xe˜ fheyut {kuhwt yku hu.. Õe...1503

yhnefwykuhLke ÕkÏLk r{r§ﬁU Õku...

yk k˝wt ÕkÏLkh˜e r{r§ﬁU hu.. Õe... 1504

ÕkÏLkkuLkk {u§k r{§ k ˜k¯kk Õku...

r{§ k ˜k¯kk hu.. Õe...1505

yutÀh khenku yutÀh yk ˝k ˜k¯kku hu.. Õe...

yutÀh yk ˝k ˜k¯kku hu...1506

yutÀh ¯kkÕkt- kÕkt ˜uELk yk Õku...

¯kkÕkt- kÕkt ˜uELk yk hu.. Õe...1507

Ákkh {u Lkt Ìkuh eÕ§e Õku...

æurhﬁkt yk ˝k ˜k¯kkt hu..Õe...1508

Àu ku-Àu Ìkk hu ku§kt ykuﬁkt Õku...

nkhkt Àu Ìkk ku§kt ykuﬁkt hu.. Õe...1509

ÕkÏLkktLkk {u§k k khk r{r§ﬁut.. Õku...

ÕkÏLkktLkk {u§k k r{r§ﬁk.. hu.. Õe...1510

Mk Õe-yr{ﬁk hu yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

yr{ﬁk-Mk Õe yk ˝k ˜k¯kk hu.. Õe...1511

˜kæku ˜Mk{e hu yk ˝k ˜k¯kkt Õku...

˜kæku ˜Mk{e hu yk ˝k ˜k¯kkt hu.. Õe... 1512

ufwxLkku ækt{À yk ˝k ˜k¯kku Õku...

æktÀ yk ˝k ˜k¯kku hu... Õe...1513

LkkhÀ{wrLk hu nk⁄ku ˜u Õku...

LkkhÀkLk nk⁄kU ˜uuyut hu.. Õe...1514

LkkhÀku Ìkkh-ÌkÁkqhku yk⁄kkt Õk˜ut Õku...

LkkhÀku yk ˝k ˜k¯kku hu.. Õe...1515

yhne hu fwykuhLk kÌkkt Mkku§u Õku...

fwykuhLk kÌkkt Mkku§u hu.. Õe...1516

nkÏ k§u Àefhk hu {khe kÌkku Õku...

Àefhk {khe kÌkku hu.. Õe...1517

⁄kkhkt kh˝uÌk ykﬁkt hu xqfhkt Õku...

kh˝uÌk xqfhkt ykﬁkt hu.. Õe...1518

nkhu {hkÕLku f˝e æB{k ! nkhu y ˝ Ehwt-hkt kwt Àu eyku æktze Lkt æk khe! xqxe Lkt xk he... nkhu y ˝ Àu eyku fkÏﬁ kÌk fhU... ÁkkE yk ku Ìkku zk ˜kuhe Àu eyku, xqxk-Vkxe Àu eyku... nkhu kkÏ˝ ykÏ˝k fwykuhLkwt ÀuÕ... fuE Àu e nkﬁu ? yu

Lkfefhku...nkhu{hkÕ...yuÌkhkn{k{kÕeMkqtzfkÏfifut...yuÁkkfiku!yhnefwykuhLkwt ÀuÕ Ìkku zk {k... ze Àu e Ìkku yr{fik nU... yr{fikÀu eLk yk˜kt fU... nkhu yr{fikÀu e Ìkku ÀuÕ nkfiU... yk k˝u

ÁkeÕku niﬁu nkhu yhnefwykuhLk Lk ˜kæ Àu eyku, MkÌkÕw¯kLkkt Àu ...

ÕkÏLkh˜e fkÏﬁ ˜˜fkhU... nkLku khÌkk fu e nk˜ut y¯kU... (46) (30)

yxe˜k Ákk kkLkku fwykuh, yx ˜uELk huﬁku... (2)

ÌkhMkU hkÕkLkku fwykuh, yx ˜uELk huﬁku... (2) 1519

yxe˜e {kh˜eLkku Ákuxku, yx ˜uELk huﬁku...(2)

hkÏ˝e ¯kwÕh˝Lkku Ákuxku, yx ˜uuELk huﬁku... (2)1520

{kuxuhk ykuÕku hu fwykuh, ⁄kkr§ﬁkt k¤˝kr ﬁU... (2)

yxe˜k {kÏ{kLkku fwykuh, yx ˜uELk huﬁku... (2)1521

yxe˜e {kÏr{ﬁktLkku fwykuh, yx ˜uELk huﬁku... (2)

{kuxuhk ykuuÕku hu fwykuh, ⁄kkr§ﬁkt k¤˝kr ﬁut... (2)1522

yxe˜e VqﬁktLkku fwykuh, yx ˜uELk huﬁku... (2)

yxe˜e Mkk˜kuhLkku fwykuh, yx ˜uELk huﬁku... (2) 1523

{kuxuuhk ykuÕku hu fwykuh, ⁄kkr§ﬁkt k¤˝kr ﬁU... (2)

yxe˜e ÁkUrLkﬁkuLkku ÁkkÏÌk{, yx ˜uELk huﬁku... (2) 1524

yxe˜k ÁkkÏÌk{ktLkku ÁkkÏÌk{, yx ˜uELk huﬁku... (2)

{kuxuhk ykuÕku hu fwykuh, ⁄kkr§ﬁkt k¤˝kr ﬁU... (2) 1525 (31)

⁄kkhku Ákk kkuÕe kqX˝ yk u,

kuhÕe Q kk hUÕku... (2) ⁄kkhku... 1526

⁄kkhe {kh˜eÕe kqX˝ yk hu,

kuhÕe Q kk hUÕku... (2) ⁄kkhe...1527

⁄kkhku f§Ákku kqX˝ yk U...

kuhÕe Q kk hutÕku...(2) ⁄kkhku...1528 284 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kuh Ìkku hut hut fuhU...

kuh Ìkku Mkk˜e r¯kﬁku... kuh Ìkku...1529 (32)

˜kze ⁄kkhk ÀuMk{k, nhÀkh yk hu, (2)

funwrhﬁkt ˜w¯khktLkku, nhÀkh yk hu, (2) 1530

Y kufiktLkku krhfiku, nhÀkh yk hu, (2) f khktLkku krhfiku, nhÀkh yk hu... (2)1531

keXku˜eLkku krhﬁku, nhÀkh yk hu, (2)

zkÁkrhﬁkt zku§ktLkku, nhÀkh yk hu... (2) 1532

k{rhﬁkt kxktLkku, nhÀkh yk hu, (2)

Lkr§ﬁk hu LkkfuLkkÏ, nhÀkh yk hu... (2)1533

LkkÏLkf˜e {wxeLkku, nhÀkh yk hu, (2)

h kﬁkt yk⁄kktLkku, nhÀkh yk hu...(2) 1534

fqr kﬁkt kkÏ¯kktLkku, nhÀkh yk hu, (2)

Àur ﬁkt k§u fq{hu, nhÀkh yk hu... (2)1535

˜Mkfhu ˜Mkfhu, nhÀkh yk hu, (2)

{kurxﬁkhktLkku fq{hu, nhÀkh yk hu... (2)1536

k¯k kÏLk k§u fq{hu,nhÀkh yk hu, (2)

kuhk kuhk wt, nhÀkh yk hu... (2)1537

˜kze ⁄kkhk ÀuMk{k, nhÀkh yk hu, (2)

Y kuﬁktLkku krhﬁku, nhÀkh yk hu... (2)1538 (33)

{khk uzk hu kE hu,

{wt Ìkku yk e ⁄kkhu fUh... (2)1539

Ìkwt Ìkku nkÏ{kt Lkk§uh {u˜Ìkku hu,

{wt Ìkku yk e ⁄kkhu fUh... (2)1540

{khk Xu¯kkhk kE hu,

{wt Ìkku yk e ⁄kkhu fUh... (2) 1541

{khe uze hu kt˝ hu,

{wt Ìkku yk e ⁄kkhu fUh... (2)1542

{khe Xu¯kkhe kt˝ hu,

{wt Ìkku yk e ⁄kkhu futh... (2) 1543

286 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìkwt Ìkku nkÏ{kt Lkk§uh {u˜Ìke, {wt Ìkku yk e ⁄kkhu fUh... (2)1544

ÁkuXe ykuÌke fu Lk ykuÌke, {wt Ìkku yk e ⁄kkhu fUh... (2) 1545 (34)

ÕkuÕku hu Lk¯kheLkkt ˜kufkt, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fU hu...(2)

funk kkELku Mkku¯k˜u, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fU hu... (2)1546

Mkku¯k˜u nUfu k¯k˜u, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fut hu... (2)

yhne kkELku Mkku¯k˜u, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fU hu... (2)1547

fune WLk Mkqh˜U, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fU hu... (2)

Mkqh˜U nuutfu MkqLkhe, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fut hu,... (2)1548

Vq˜fe WLk MkqLkhe, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fU hu... (2)

ÕkuÕku hu Lk¯kheLkkt ˜kufkt, hkÌkwt {kuhe˜wt x§fU hu... (2)1549 (35)

ykuÌkku Àu r§ﬁkt k§e MkUhe VkuÕku yk hu,

Õh{rhﬁk Õk˜k hu.. ykuÌkku... (2)1550

Y kk x Lk¯kheLkkt Lkknkuh LkkXkt ÕﬁU hu,

Õh{rhﬁk Õk˜k hu.. Y kk x... (2) 1551

ykuÌkku Lk¯khe k§kt zkuMkhkt LkkXkt ÕﬁU hu,

Õh{rhﬁk Õk˜k hu.. ykuÌkku... (2)1552

ykuÌkku zkuﬁku ˜uﬁULk ÌkkÏ˜he khU huu,

Õh{rhﬁk Õk˜k hu.. ykuÌkku... (2)1553

yÌkku LkkXkt LkkXkt zw¯khu MkhU hu,

Õh{rhﬁk Õk˜k hu... ykÌkku... (2)1554 (36)

uzk kE ÌkqÕu {kt hu ÌkqÕu {kt... (2)

⁄khhT ⁄khhT ÌkqÕu {kt he ÌkqÕu {kt... (2)1555

MkUhe VkuÕku yk MkUhe yk nU...

ÌkqÕu {kt hu ÌkqÕu {kt, kkÏ¯kku nkuEÌkku ÌkqÕu {kt... (2)1556

(37)

{kuxkt ¯kkÏ{ktLke ÕkÏLkku yk U, h˜u- ke k§u LkU ÁkunU... (2)1557

˜kze ⁄kkhk Ákk kkﬁU fUÕu, xku˜ehk x§k ku hu.. ˜kze ⁄kkhk... (2)1558

˜kze ⁄kkhk Ákk kkﬁuut futÕu, nehæeyku UMkk hu.. ˜kze ⁄kkhk... (2)1559

{kuxkt ¯kkÏ{ktLke ÕkÏLkku yk uut,

ÕkÏLkku ÌkenU {hU hu.. {kuxkt... (2) 1560

˜kze ⁄kkhk Ákk kkﬁU fUÕu, k kuhe ¯kkuzk hu.. ˜kze... (2)1561 (38)

uze kt˝ yk e hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k...(2)1562

fk hku kkÏ⁄kheLk ÁkuXe hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k... (2) 1563

krhﬁwt yut{ krhﬁwt hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k... (2)1564

yr{ﬁk kt˝ ÁkuXe hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k... (2)1565

Eh˜e kt˝ ÁkuXe hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k... (2)1566

hkt k˜e kt˝ ÁkuXe hu, MkU˝kLkkt æuÌk{k... (2)1567

fk hku kkÏ⁄kheLk ÁkuXe hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k...(2)1568

krhﬁwt yut{ krhﬁwt hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k... (2)1569

æku’˜kt nUXkt Ákr§ﬁkt hu, MkU˝ktLkk æuÌk{k... (2)1570 (39)

funu kkRﬁu XqXku hku kku, {khk {kuMke... (2)

Mk Õe kkRﬁu XqXku hku kku, {khk {kuMke... (2)1571

nk˜he k§ku XqXku hku kku, {khk {kuMke... (2)

uze kt˝ yk e ¯kuELk, Ákune ¯kuELk... (2)1572

kune r¯kﬁku, {khk {kuMke hu... (2)

LkUnUh XqqXk {kﬁuÌk {kÏLkwt, {khk {kuMke hu... (2)1573

n k nuhLke {kﬁuÌk {kÏLkwt, {khk {kuMke hu... (2)

Lkk§uh-⁄kk§Lke {kﬁuÌk {kÏLkw, {khk {kuMke hu... (2) 1574

uze kt˝ yk e ¯kuELk, Ákune ¯kuELk, kune r¯kﬁku, {khk {kuMke hu... (2)1575

288 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

(40)

h˜u ke k§u ÕkÏLkku yk e Õku.. nku...

ÕkÏLkku yk ˝k ˜k¯ke hu.. Õe...1576

Lk ˜kæ Àur ﬁku hu ¯kkt˝kt ¯kk Õku.. nku...

Àur ﬁku ¯kkt˝kt ¯kk hu.. Õe...1577

nkhæeMkrhﬁu Õk k ˜k¯kk Õku.. nku...

nkhæeMkrhﬁu Õk hu.. Õe...1578

˜e˜hwt Lkk§uh ˜u k ˜k¯kkt Õku.. nku...

Lkk§uh ˜u k ˜k¯kkt hu.. Õe...1579

fkuhwt fk kh ˜u k ˜k¯kkt hu.. Õku.. nku...

fkuhwt fk kh ˜uyut hu.. Õe...1580

fMkLkku y Ìkkh yk ˝k ˜k¯kku Õku.. nku...

fkuhwt fk kh ˜uyut hu.. Õe...1581

Mk k¯k kÏLk yk ˝k ˜k¯kku Õku.. nku...

k¯k kÏLk yk ˝k ˜k¯kku hu.. Õe...1582

nkhæeMkrhﬁu yk ˝k ˜k¯kk Õku.. nku...

nkhæeMkrhﬁu yk hu.. Õe...1583

yr{ﬁkÀu e hu ¯keÌkkt ¯kk Õku.. nku...

yr{ﬁkÀu e ¯keÌkkt ¯kk hu.. Õe...1584 (41)

nkhæeMkrhﬁu ykﬁku hu, yku {khku Mkkufku... (2)1585

ÌkkÏﬁ nwt LkkMkÌkU yk hU hu, yku {khk Mkkufk... (2) 1586

LkkMkU fU LkMkkhwt hu, yku {khk Mkkufk... (2)1587

LkkMk k kr§ﬁktLk ˜Õ hu, yku {khk Mkkufk... (2)1588

ykuXu ˜kÏz ˜k¯kU hu, yku {khk Mkkufk... (2)1589

æku’˜kt ykÏzkt k§ku hu, yku {khku Mkkufku... (2)1590

yuÌkhe u§ nwt fhÌkku hu, yku {khk Mkkufk.. u§k... (2) 1591

u§k eÌke ¯kuE hu, yku {khk Mkkufk.. u§k... (2) 1592

ÀLk Ìkku zk kt zwt¯khkt hu, yku {khk Mkkufk... (2)1593

nq khk k§eLk ˜Õ hu, yku {khk Mkkufk... (2) 1594

nq khk k§eLk Lkk§uh yk˜U.. Õku... nku...

Lkk§uh yk˜ k ˜k¯kk hu.. Õe...1595

Lkk§uh nk⁄kU hu Y kuﬁk yk˜u.. Õku.. nku...

Y kuﬁk yk˜ k ˜k¯kk hu.. Õe...1596

Lkk§uhkt yk˜eLk yk ˝k ˜k¯kk Õku.. nku...

kkMkk yk ˝k ˜k¯kk hu.. Õe...1597

Mk {nhkÕ kÌkkt Mkku§ hu.. Õku... nku

nkÏ k§u y Ìkkh kÌkkt hu.. Õe... (2)1598

eÀhkÕkLk khkt n˝¯kkheyu.. Õku.. nku...

˜kzkLk yk kwt n˝¯kkheyu hu.. Õe...1599

yhnefwykuhLk n˝¯kkh k ˜k¯kkt Õku.. nku...

˜kzkLk n˝¯kkh k ˜k¯kkt hu... Õe...1600

¯keÌkkrhﬁku Ákkﬁkt hu ¯keÌkkt ¯kk Õku.. nku...

¯keÌkkrhﬁkt Ákkﬁkt hu ¯keÌkkt ¯kk hu.. Õe...1601

Lk ˜kæ Àu eyku Ìkku ¯keÌkkt ¯kk Õku.. nku...

Àu eyku ¯keÌkkt ¯kk hu.. Õe...1602

Ehwt-hkt kwt fu Àu eyku kÕuut Õku.. nku...

æk khe Àu eyku kÕut hu.. Õe...1603

nkhuf˝kæB{k!nkhu{hkÕhu...y ˝ktyhnefwykuhLk khkun˝¯kkhU... kkuÌku k¯k kÏLkn˝¯kkhU...nkhufkÏﬁ{æhUÁkku˜u...yunkÏ k§kuÀu eyku kÌk...fkuhkt fk khyk˜kt...ÌkkuÌkeMkkÀh, eÀ k¯kk,nkLkuÕk˜rhﬁkuxku k...yu...yhnefwykuhô

eÀ k¯kk kuhk eyut... ˜§ § ˜§ § f{h ÁkkÏÌkeyu... nkhkt fUhkt k§kt fxkh...

eÀhkÕkLk futhu ÁkÌkk U... y ˝kt ˜kzkLk fkÏfi n˝¯kkhuut... y ˝kt ¯keÌkkrhfikt Ákkfikt ¯keÌkkt ¯kk U... ¯keÌkkrhfiku ¯keÌkkt fu e ¯kkfiU...(47) (42)

eÀ fU˝u n˝¯kkheyku, kU˜ hkÏ˝k hu... (2)1604

˜kzkLk fkfu hu n˝¯kkheyku, kU˜ hkÏ˝k hu... (2)1605

kut˜ kU˜hku ÀenU, kU˜ hkÏt˝k hu... (2)

nknhu r¯kﬁku Lkt nkr§ﬁu ækt˝eyu hu, kU˜ hkÏ˝k hu... (2) 1606

eÀ fU˝u hu n˝¯kkrhﬁku, kU˜ hkÏ˝k hu... (2)1607

˜kzkLkk ÁkkÏÌk{u hu n˝¯kkrhﬁku, kU˜ hkÏ˝k hu... (2) 1608

˜kzkLk f§ÁkU hu n˝¯kkrhﬁku, kut˜ hkÏ˝k hu... (2)1609

k˜ k˜uhku ÀenU hu, kU˜ hkÏ˝k hu... (2)1610

nkÏ k§u k¯k kÏLk {khe kÌkku hu.. Õku.. nku...1626 290 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

eÀ hkÕkLk ˜uELk Õk U.. Õku.. nku...

˜kzkLk ˜uELk Õk hu.. Õe...1611

Ìkkuh˝ MkÁk˝k hu ˜k¯kku Õku.. nku...

˜kzku hu Ìkkuhr˝ﬁu Õk hu.. Õe... 1612

Ákkh {u Lkt Ìkuh eÕ§e Õku.. nku...

nkhkt yk ˝k ˜k¯kkt hu.. Õe...1613

ZwMkkt hu kÕkt k¯k k ˜k¯kkt Õku.. nku...

ZwMkkt kÕkt kÕU hu.. Õe...1614

Ìkwhuﬁkt-{whuﬁkt kÕ k ˜k¯kkt Õku.. nku..

Ìkwhuﬁkt-{whuﬁkt kÕut hu.. Õe...1615

Ìkuh eÕ§e W˜k§k {khU Õku.. nku...

eÕ§e W˜k§k {khU hu.. Õe..1616

nkÏ{k ÌkkÏ{e hu eÕ§e æ Õku.. nku...

nkÏ{e æ ˝k ˜k¯kkt hu.. Õe...1617

ÌkhÌke ÌkqÕu Lkt WÁkh ¯kkÕU.. Õku.. nku...

ÌkhÌke ÌkqÕ k ˜k¯kkt hu.. Õe...1618

eÀ Ìkkuh˝eyu yk ˝k ˜k¯kku Õku.. nku...

eÀ yk ˝k ˜k¯kku hu.. Õe... 1619

˜e˜wt hu Lkk§uh Vkuh k ˜k¯kk Õku.. nku...

Lkk§uh Vkuh k ˜k¯kk hu.. nku.. Õe... 1620

˜e˜k kÏnuLkwt Ìkkuh˝ ÁkkÏtÌku Õku.. nku...

Ìkkuh˝ ÁkkÏÌk k ˜k¯kkt hu.. Õe... 1621

˜kzku eÕ§kn˝Lkwt æktzwt yk⁄kkt Õk˜U Õku...

æktzwt yk⁄kkt Õk˜U hu.. Õe... 1622

Ìkkuh˝Lk ÕkELku æktzwt {uu˜U.. Õku.. nku...

æktzwt {u˜ k ˜k¯kku hu.. Õe...1623

Ìkkuh˝ MkÁkeLk Q kku hUﬁku Õku.. nku...

eÀ Q kku hUﬁku.. hu.. Õe.. .1624

Lk ˜kæ Àu eyku hu kÌkkt Mkku§ut Õku.. nku...

Àu eyku kÌkkt Mkkut§U hu.. Õe...1625

nkÏ k§ku k¯k kÏLk {khe kÌkku Õku.. nku...

Lkn™ xe˜kt k§kt fkÏ{ Õku.. nku...

Lknet xe˜kt k§k fkÏ{ hu.. Õe...1627

kt˝Lk ÕkELk yuÌkhwt fUÕku Õku.. nku...

ÕkELk yuÌkhwt fUÕku hu.. Õe...1628

nkhu {hkÕ hu... y ˝kt kt˝Lk ÕkELk yuÌkhwt fkt... nkhu Õxfu yk

Ákkhe... nkhu {hkÕ hu... Lk ˜kæ Àu eyku Y kk xLk¯kheLke kt˝kt nU... nkÏ{k...

ÌkkÏ{e ¯keÌkkt{k ¯keÌkkt ¯kﬁU, ¯keÌkktLkku hnkhku hnk U... nkÏ{k ÌkkÏ{e LkE˝ktLkk W˜k§k fhU... LkkMkU.... W˜k§u W˜k§u Mkh¯ku Mkhut... MkkU ke kuyk§ khe{k QÌkhe

ÕfiU... nkhu kwhw k ÀuMkLkk k Lk kÕU... kk¯ke kk¯keLk xwfhk ⁄kfiU... y ˝kt nkÏ{kÌkkÏ{e Ákx Ákuhw˜kt ˜uELk yk e... yu Ìkku ˜e˜k kÏnLkku h kfiku, nkLku kkÏfi nk h k k§e Ákk’˜e... y ˝kt eÀhkÕk nkÏ{e ˜uELk yk eykt... ⁄kkuhkt Ìkku §e khku§kt {WhktLkkt... yLkt ykxkLkkt ku¯kkt yLkt kkuÌk˜ktLkk ku¯kkt {kuneLk Ák˝k u˜kt fu kt ˜uELk ykr fikt... eÀ hkÕk Ìkku nknwyktLk ÀuæeLk LkE˝ktLkk W˜k§k {khu... {qMkkLkk zkfkuhk {’˜u... æhe Õ˝eyktLkku Ìk khu˜ku Lk ˜kæ Àu eyktLkku ⁄kktLk Ìkk u˜ku fkMkku

khU... yut{ Lkn™ ! nkhu {hkÕ... yr{fikÀu e fkÏfif ¯keÌk ¯kkfiU... (48) (43)

y{kh LkkÏLkk kuhLk Q kk Àw:æU kU¯k, Õx fhu kt˝ ykhÌke... (2)1629

yut˝e ykhÌkeLkk rMkﬁkh {u˜wt {kurxﬁkh, Õx fhu kt˝ ykhÌke... (2) 1630

˜kzeLk ykELk kux{k Àw:æu, eÀ Ìkku ykﬁku Ìkkuhr˝ﬁu... (2) 1631

Õkhku fhkuLk kux{k Àw:æu, ykÌkhk nwÌke ˜uE yk ku... (2) 1632

fkuhu LkkÏæku, Mkk˜fu LkkÏæku, ykÌkhk nwÌke ˜uE yk ku... (2) 1633 nkhku ˜uﬁutLk Õkhku LkkÏæU, ykÌkhk nwÌke ˜uE yk ku... (2) 1634

Õkhu Õkhut Xtzwt Õﬁut...

ykÌkhk nwÌke ˜uE yk ku... (2)1635

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mkenku fuhU Lkt zkzku fUhU, ykÌkhk nwÌke ˜uE yk ku... (2) 1636

⁄khh ⁄khh ¯kkuxku rVhU...

ykÌkhk nwÌke ˜uE yk ku... (2)1637 (44)

{kÏMkeyku ˜k ku kt˝, {kÏMkeyku ˜k ku hu... (2)

{kÏtMkeyku MkkEÕu Ìkku nwÌkkhktLk ÕkÕku hu... (2)1638

nwÌkkheLke MkkuÀeyku, {kÏtMkeyku ˜k ku hu... (2)

¯kkuÀhkt ˜k ku hu kt˝ ¯kkuÀhkt ˜k ku hu... (2)1639

¯kkuÀhkt MkkEÕuut Ìkku kt˝ nEh˜ktLku ÕkÕku hu... (2)

nEh˜ktLke MkkuÀeyku, ¯kkuÀhkt ˜k ku hu... (2)1640 kheyku ˜k ku hu kt˝ kheyku ˜k ku, kheyku MkkEÕu Ìkku kt˝ fw kkhktLk ÕkÕku hu... (2)1641 fw kkhktLke MkkuÀeyku, kheyku ˜k ku hu... (2)

˜kuxeyku ˜k kt hu kt˝, ˜kuxeyku ˜k ku,1642

˜kuxeyku MkkEÕU Ìkkuu kt˝, fnkhktLk ÕkÕku, fnkhktLke MkkuÀeyku, ˜kuxeyku ˜k ku... (2)1643

Ìkh˝ y¯kkMk {kÏz k ˜k¯kku Õku... nku...

Ìkh˝ y¯kkMk {kÏzU hu.. Õe...1644

kk - khÁkÌk {kÏz k ˜k¯kku Õku... nku...

kk - khÁkÌk {kÏzU hu.. Õe...1645

kr˝ﬁku ÁkkÏ kw˝ {kÏz k ˜k¯kku hu Õku.. nku...

ÁkkÏ kw˝ {kÏz k ˜k¯kku hu.. Õe...1646 Áku hu ˜kuxeyku {u˜ k ˜k¯kku Õku.. nku... ˜kuxeyku hu {u˜ k ˜k¯kku hu.. Õe...1647

kkæ§ kkæ§ xuuyk {u˜U Õku.. nku...

kkæ§ xuyk {u˜U hu.. Õe...1648

MkkÏtÀ-MkqhÕ {kÏz k ˜k¯kku Õku.. nku...

hMkLkk fh k ˜k¯kku hu.. Õe...1649

fkMkk hu Àkuhk Ìkku Ux k ˜k¯kku Õku.. nku...

Àkuhk Ux k ˜k¯kku hu.. Õe...1650

UMk{k kuLLkkﬁwt {u˜ k ˜k¯kku Õku.. nku...

kuLLkkﬁwt {u˜ k ˜k¯kku hu.. Õe...1651

kr˝ﬁku ÁkkÏt kw˝ xe k˝wt ÕkuﬁU Õku...

ÁkkÏ kw˝ kku⁄ke kÏMku hu.. Õe...1652

Ìke˜-Õkt ktLkk yku{ fhu Õku.. nku...

yku{ fh k ˜k¯kku hu.. Õe...1653

ÁkkÏ kw˝ feLkku yku{ fh k ˜k¯kku Õku.. nku...

yku{ fh k ˜k¯kku hu.. Õe...1654

Ìke˜-Õkt ktLkk yku{ æu˜U Õku.. nku...

xe k˝wt kÏMk k ˜k¯kku hu.. Õe...1655

Mk he Vuhk hu rVh k ˜k¯kkt Õku.. nku...

Mk he Vuhk rVhU hu.. Õe...1656

kkæ§ kkæ§ kh{k Q kk hu Õku.. nku...

kh{k Q kk huﬁk hu.. Õe...1657

UMk{k Vuhk hu rVh k ˜k¯kk Õku.. nku...

Mk he Vuhk rVhU hu.. Õe...1658

kh{k Mkkhu Õw¯kLkwt xe k˝wt kÏMku Õku.. nku...

xe k˝wt kÏMk k ˜k¯kk hu.. Õe...1659

yhne yuf{ku Vuhku hu rVh k ˜k¯kku Õku.. nku...

yuf{ku Vuhku hu rVrhﬁku hu.. Õe...1660

Vq˜ Ìke fw h˝ Vuhk rVhU Õku.. nku...

Mk he Vuhk rVhu hu.. Õe...1661

fw h˝ rVhÌkkt rVhÌkkt hu Q kkt huﬁkt Õku.. nku...

fw h˝ Q kkt huﬁkt hu.. Õe...1662

Q kkt huELk kÌkkt Mkku§ hu.. Õku...

fw h˝ kÌkkt Mkku§ hu.. Õe...1663

nkÏ k§u Ákk kw hu {khe kÌkku Õku..

Ákk kw {khe kÌkku hu.. Õe...1664

Mk heLkkt ÀkÏ{ {Lku yk˜u Õku...

ÀkÏ{ {Lku yk˜u hu.. Õe...1665

Õxfu ÀuELk zkEMkwt yk˜u Õku...

{Lku zkEMkwt yk˜u hu.. Õe...1666

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Q ke Q ke hu zkEMkwt {kÏ¯ku Õku...

fw h˝ zkEMkwt {kÏ¯ku hu.. Õe...1667

Ákk kw yuf ⁄kkÏr kﬁwt {U˜ yk˜u Õku...

{Lku {U˜ yk˜u hu.. Õe...1668

⁄kk§e-¯keh{kt hu zkEMku yk˜u Õku...

{Lku zkEMkkt yk˜u hu.. Õe...1669

Mk he rVheLk {æhU Ákku˜U Õku...

fw h˝ {æhU Ákku˜U hu.. Õe...1670

nkLku f˝eLk æB{k! nkhu {hkÕ... Vq˜ Ìke fw h˝ nU... Mk he Vuhk rhhU... nkhu kÌk fkÏÏtfi fhU... yu Ákk kw! nkhu {wt Ìkku yufkt nut Ìku yU˝k nk⁄kut Mk he Vuhk rVhwt... yu Ákk kw! nkhu {wt Ìkku yufku nU Ìku yU˝k nk⁄kut Mk he Vuhk rVhwt... ÕkÌk- kkÌkLke æÁkh Lkn™... yu fU˝kLkku Àefhku, fU˝ku Ákkæhku... yk Ìkku fkuEf nut... fkMkfw kkh... Lkfh yu zw¯k... hktæ- keækhe... nkhu kkÏ˝ Õk e Ìkku yut˝k nk⁄kU... nkhu yuÌkhwt fUÌkk{k yhne fwykuh nut... VkxeLk ⁄kkÏ k˜ku ⁄kE ¯kku... nkhu kkÏ¯kkunku Mk{kxku xkuMke{kyk ku...xkuMke{kyUMk kqxfku⁄kku...fk§ÕwtnqhuELk kktzu{hU˝wt...nkhu⁄kkuhwtf hWt yu Ákkh˝u yk wt... nkhu {hkÕ... yhnefwykuh nU... yu y ˝kt Vq˜ Ìke fw h˝Lk fkÏfi fU... yu hkÏz! Ìkwt {qxwt n kkzeLk Ákku˜...! nkhu Lkfh xq kku ÀuELk xk˜fwt Vkuhwt...fku’˜uWzkzwt⁄kkheæk˜he...{uuXu khk ⁄kkheMkkÏÁkhe...y §efkÏt˝eyu⁄kkhwt Ìku˜ khk wt... kuMk ÀuÙ fkuhktLke MkkÏÀeyu. nkhu Ìkwt fuU˝ktLk fyut fkMk Lkt fw kkh ! fut˝ktLk fyut Ìkwt hktf Lkt keækhe! Mk he rVh yut Ìkku fkfiÀU rVh... Lkfh kxwt Mk rhfiktLkk Mkuhk... Ìkwt fU˝ktLk n{Õk u? nkhu y fwt h nU... {wxu Ákku˜ kLke Mkuuxe khe ¯kuE... fe- kkÏ˝eLkwt {ku˜ ⁄kuE ¯kÙ... Ákku˜ kLke Ákrhfikt khe ¯kuE... khÌkk fkÏtfi y¯ke nk˜U... (49)

{kneyktLkwt ÕkÕku ærhﬁkækuz.. Õku...

ÕkÕku ærhﬁk ækuz hu.. Õe...1671

ÕqXk ÁkkÏ kw˝Lkwt ÕkÕku ærhﬁkækuz Õku...

ÕkÕku ærhﬁk ækuz hu.. Õe...1672

k¯krhﬁktLkwt ÕkÕku ærhﬁkækuz Õku...

ÕkÕku ærhﬁk ækuz hu.. Õe...1673

{kh˜eLk MkuÌkheLk yhku ˜uÌkku Õku...

{Lku yhku ˜uÌkku hu.. Õe...1674

ÌkhÆMknhkÚ295

nk¯ke {k§ kLkku Ìk˝e kÕwt Õku...

{wt Ìkku Ìk˝e kÕwt hu.. Õe...1675

hkÕ ÌkhMkU k§ku Àefhku Õku...

ÌkhMkU k§ku Àefhku hu.. Õe... 1676

hkÏ˝e ¯kwÕh˝ k§ku Àefhku Õku...

¯kwÕh˝ hkÏ˝eLkku Àefhku hu.. Õe...1677

{kh˜eLk MkuÌkheLk LkkÏæe ÀuÌkku Õku...

{Lku LkkÏæe ÀuÌkku hu.. Õe...1678

{khe {kneyu hu LkkÏæe Àu hkﬁkuu Õku...

{kneyu LkkÏæe Àu hkﬁku hu.. Õe...1679

Mk Õe-yr{ﬁkLkwt k˜wt ykuÕku Õku...

yr{ﬁkLkwt k˜wt ykuÕku hu.. Õe... 1680

yr{ﬁk Àu eLkwt ⁄kktLk Ìkkr ﬁku Õkuu...

{wt Ìkku ⁄kktLk Ìkk ku hu.. Õe...1681

MkkÏ MkkÏ {ELkk hu {wt Ìkku Ìkk ku Õku...

yr{ﬁkLkwt ⁄kktLk Ìkkr ﬁku hu.. Õe... 1682

Mkk˜kuh{kÌkkLkwt k˜wt ykuÕku Õku...

Mkk˜kuhLkwt k˜wt ykuÕku hu.. Õe...1683

Mkk˜kuh{kÌkkyu {Lkt Ìk khku Õku...

Mkk˜kuhu {Lkt Ìk khku hu.. Õe...1684

MkkÏ MkkÏ {ELkk hu ÀqÌk Mkqr kﬁku Õku...

Mkk˜kuhLkkt ÀqÌk Mkqr kﬁku hu.. Õe...1685

Lk ˜kæ Àu eykuLkwt k˜wt ykuÕku Õku...

Àu eykuLkwt k˜wt ykuÕku hu.. Õe...1686

{kÕe MkkÏ{zkLkwt k˜wt ykuÕku Õku...

MkqtzLkwt k˜wt ykuÕkuu hu.. Õe...1687

{kÕe MkqtzLkwt ÀqÌk Mkqr kﬁku Õku...

{kÕeLkwt ÀqÌk Mkqr kﬁku hu.. Õe...1688

Lk ˜kæ Àu eyu hu {kuxku fUrhﬁku Õku...

Àu eyu hu {kuxku fUrhﬁku hu.. Õe...1689

LkkÏLkknku {kuxku hu {Lku frhﬁku Õku...

LkkÏLkknku {kuxku frhﬁku hu.. Õe... 1690

zkufhLkwt k˜wt ykuÕku hu.. Õe... 1705 296 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mkkxe-Ákkunk§eLk {kuxku fUrhﬁku Õku..

{Lku {kuxku fUrhﬁku hu... Õe...1691

nkhkt Àu ktLkwt k˜wt ykuÕku Õku...

Àu ktLkwt k˜wt ykuÕku hu.. Õe...1692

zk Àu ktLkwt k˜wt ykuÕku Õku...

nkhkt Àu kÕU hu.. Õe...1693

nkhkt Àu hu ÕkÏLku ykﬁkt Õku...

{khe ÕkÏLku ykﬁkt hu.. Õe...1694

ÕkÏLkh˜e y˜fkhe ˜uELk yk kt Õku...

ÕkÏLk ˜uELk yk kt hu.. Õe...1695

yhnefwykuh {æhu Ákku˜u Õku...

fwykuh {æhU Ákku˜u hu.. Õe...1696

nkÏ k§u hkÏ˝e hu {khe kÌk Õku...

nkÏ k§u {khe kÌk hu.. Õe...1697

rVhÌke yut Ìkku Õx ÀuE rVhÕu Õku...

Ìkwt Ìkku Mk he rVhu hu.. Õe...1698

y{khe ÕkÏLkku hu ækuxe fhu Õku...

ÕkÏLkku ækuxe yku hu.. Õe...1699

{khe ÕkÏLkku hu Àkuhe ykuﬁkt Õku...

ÚÏLke Àkuhe ykuﬁkt hu.. Õe...1700

Vq˜ Ìke fw h˝ r Mkkh {kÏzU Õku...

fw h˝ r Mkkh {kÏÏtzU hu.. Õe...1701

ykÌkku {kuxkt Ìk˝eykt hu k§ku Àefhku Õku...

{kuxktLkku Àefhku kÕu hu.. Õe...1702

{kuxktLkku {kÏLk e hu {Lku {r§ﬁku Õku...

{kÏLk e {Lku {r§ﬁku hu.. Õe... 1703

˜æLkkheyu ˜uæ n{k ˜ræﬁk Õku...

˜uuæ n{k ˜ræﬁk hu.. Õe...1704

zkufh ⁄kkhwt k˜wt ykuÕku Õku...

ÌkhÆMknhkÚ297

(45)

˜kzku Mkk˜fktLkku hkufLkkhku hu...

˜kzku nkhwt ÕkÏ˝U hu... (2)1706

˜kze Àu hk{kLkwt Àu hu...

˜kze fkÏÏtﬁ LkU ÕkÏt˝U hu... (2)1707

˜kzku QxktLkku hkufLkkhku...

˜kzku nkhwt ÕkÏt˝U hu... (2)1708

˜kze Ákk§e- kku§e LkkÏLkuhe...

˜kze fkÏÏtﬁ LkU ÕkÏ˝u hu... (2) 1709 (46)

furÀﬁktLkku ¯kËku ˜kzku,

ækMk ækMk rVhU hu... (2)1710

y{khkt LkkÏLkurhﬁkt Ákk§,

rVhe LkU ÕkÏ˝u hu... (2)1711

y{khe LkkÏLkfhe ˜kze, rVhe LkU ÕkÏt˝ut hu...1712

fu rÀíﬁkLkku ¯kËku ˜kzku,

ækMk ækMk rVhU hu... (2)1713

¯kUr{ﬁku yut Ìkku hUÕu ˜kze, kku§ e kkMke yk hu.. (2)1714

kh˝e- kkt⁄keLk kkMkkt r§ﬁkt Õku.. nku...

kh˝eLk kkMkkt r§ﬁkt hu.. Õe...1715

ufwxLkku ækt{À kÌkkt Mkku§ Õku.. nku...

ækt{À kÌkkt Mkku§ hu.. Õe...1716

nkÏ k§ku Àu eyku hu {khe kÌkku.. Õku.. nku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu.. Õe...1717

ufwx khe{k y{u ÕkRﬁU Õku.. nku...

y{u ÕkÌkk huﬁU hu.. Õe...1718

yhnefwykuhLk nq k˝k ÕkﬁU Õku.. nku...

fwykuhLk nq k˝k Õkﬁtut hu.. Õe... 1719

nkLku {nhkÕLku f˝e æB{k! nkLku ufwxLkku ækt{À Lk ˜kæ Àu eyktLk kÌk fhU... yu Àu eyku...! Ìk{u ke§k Mkk § {u˜k... y{u yk k..nkLku yhnefwykuLk k¤˝ku... Vq˜ Ìke fw h˝ k¤˝ku... nkhu y ˝ yfikt Mkqxk... eÀhkÕLk neækt{Ìkku Àuyut... nkÏ k§u eÀhkÕk kÌk... ækÕku- keÕku Lkt {kfik {kÏzÕku... nkLku hkÕ fhÕku... f˝k nkuhk hUÕku... nkhu yuÌkhwt fELk LkkhÀku Lkt k¯k kÏLk Ufwx khe fu k yk U... fhu Ufwx kheLkwt hkÕ... yutÀhk kheLkku yutÀh... Ákkh {u , Ìkuh eÕ§e... yhnefwykuhLk neækt{Ìkku Àuyuut... nkhu kkMkku yk k yutÀhk khe{k... yutÀhk kheLkwt hkÕ fhU... nkhu yhkuh-fhkuh kh{k nU... Lk ˜kæ Àu eykuLk fkÏfi fU... yu Àu eyku...Ìk{uMkk §{u˜k...yuÌk˝y{u xe k˝kt˜uELkyk k...Ìk{ufif˝enkuhe hUÕku...y{uÕkfiu kUh{zku§{k...nkLkuyhkuh-fhkuh kh{kMkh¯kktLkknUMkU˝kyutyut{ 298 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kh{k ÕkuMke hu {æhuut Ákku˜U Õku.. nku...

ÕkuMke {æhU Ákku˜U hu.. Õe...1720

nkÏ k§ku Àu eyku hu {khe kÌkku Õku.. nku...

Àu eyku {khe kÌkku hu.. Õe...1721

kUh {zku§u yk k˝u ÕkﬁU Õku.. nku...

Àu eyku {khe kÌkku hu.. Õe...1722

Ákkh {u hu Ìkuh eÕ§e Õku.. nku...

Ìkuh{e eÕ§e hu.. Õe...1723

Lk ˜kæ Àu eyku hu {æhU Ákku˜U Õku.. nku...

Àu eyku {æhU Ákku˜U hu.. Õe...1724

nkÏ k§ku Àu eyku hu {khe kÌkku Õku.. nku...

Àu eyku {khe kÌkku hu.. Õe...1725

yutÀhk khe{k y{u ÕkﬁU Õku.. nku...

neækt{Ìkku Àu k ˜k¯kkt hu.. Õe...1726

yhne ækÕku- keÕku Lkt {kﬁk {kÏzÕku Õku.. nku...

Ìk{u hkÕ fhÕku hu.. Õe...1727

Lk ˜kæ Àu eyku hu r Mkkh {kÏtzu Õku.. nku...

Àu eyku r Mkkh {kÏtzut hu.. Õe...1728

{kÕe MkkÏ{zk hu kÌkkt Mkkuu§u Õku.. nku...

MkkÏ{zk {æhU Ákku˜uu hu.. Õe...1729

nkÏ k§u hkt kwt hu {khe kÌkku Õku.. nku... hkt kwt hu {khe kÌkku hu.. Õe...1730

ÕﬁU... kUh {zku§{k... fhu kUh {zku§Lkwt hkÕ... nkhu Mkk˜kuhÀu e yLku Lk ˜kæ

Àu eykuyr{fikLkfkÏtfifut...yuÁkkE!Ìk{uÌkkunWnyktLkÕkÌkkthkt...yhnefwykuhLk Vq˜ Ìke fw h˝ k¤˝kt Ìkku æhkt... kkÏ˝ y ˝ {u˜ kt fU? {kÕe Mkwtz fkÏfi fU... yu

ÁkkE! yk ku Ìkku fheyU ÀqrÌkﬁkt Àu §ktLkwt hkÕ... yk k˝u Ák•ke ÕkﬁU Ákkt˝wt ˜kæ {k§ k{k yhnefwykuhLk nq k˝k... (50)

8. yhnefwykuh hkÕ{k

eÀ eÀ˝eLk ˜uELk yk U.. Õku...

æurhﬁkt Õk k ˜k¯kkt hu.. Õe...1731

Lk ˜kæ Àu eyku ˜uELk yk Õku...

yhneLk ˜uELk yk hu.. Õe...1732

æz {u˜U Lkt æz ˜u Õku...

æz {u˜ k ˜k¯kkt hu.. Õe...1733

ÌkwÀ§e ÌkwÀ§e hu huÌkku QzU Õku...

ÌkwÀ§e huÌkku QzU hu.. Õe...1734

¯kkÏ{Lk ¯kkÏtÀhu hu yk ˝k ˜k¯kkt Õku..

Àur ﬁku yk ˝k ˜k¯kkt hu.. Õe...1735

˜e˜k ke§k hu ÌkÁkq ÌkkÏ˝k Õku...

Àu eyu ÌkÁkq ÌkkÏ˝k hu.. Õe...1736

zuhk zuhk{k zuhk ÌkkÏ˝k Õku...

Àu eyu ÌkÁkq ÌkkÏ˝k hu.. Õe...1737

Ákkt˝wt ˜kæ {k§ kLku ¯kkÏtÀhuu hu yk e Õku...

{k§ kLku ¯kkÏtÀhu yk e huu.. Õe...1738

ÌkhMkU hkÕLk Mkkfhe yk e Õku...

hkÕkLk Mkkfhe yk e hu.. Õe...1739

Mku k Mkkfhe hu kqhe ykuﬁkt Õku...

Mkkfhe kqhe ykuE hu.. Õe...1740

Ákkh Ákkh hnkt hu kqhkt ykuﬁkt Õku...

hnkt kqhkt ykuﬁkt hu.. Õe...1741

Ìkuh{wt hn ykuﬁwt Õku...

hkÕk kkMkku yk hu.. Õe...1742

Ìkuh{wt hMk yk e ˜qtrÁkﬁwt Õku...

hkÕk yk ˝k ˜k¯kku hu.. Õe...1743

300 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

æz {u˜uU Lkt æz ˜u Õku...

ÌkhMku¯k æz ˜u hu.. Õe...1744

nuheyu nuheyu hu fkuhku h{khU Õku...

hkÕk æurhﬁku yk ˝k ˜k¯kku hu.. Õe... 1745

{k§ kLkku Ìk˝e hu fuh yk Õku...

hkÕk fUh yk hu.. Õe...1746

k¯k- krhﬁkt{k yk ˝k ˜k¯kku Õku...

hkÕk fUh yk hu.. Õe... 1747

{kÏLkuÌke hkÏ˝eLk æÁkh ykuE Õku...

hkÏ˝eLk æÁkh ykuE hu.. Õe...1748

ÀkMke-MkkurhﬁktLk kÌkkt Mkku§U Õku...

ÀkMke-MkkurhﬁktLk kÌkkt Mkku§U hu.. Õe...1749

nkÏ k§ku Mkkurhﬁkt hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§ku Mkkurhﬁkt hu {khe kÌkkt hu.. Õe... 1750

Mkkurhﬁku k¯k- krhﬁkt{k Ìk{u Õk ku Õku...

Õx ÀuELk Ìk{u ÕkÕku hu.. Õe...1751

Õx Õk ku Lkt Õx yk ku Õku...

Õx Õk ku Lkt Õx yk ku hu.. Õe... 1752

hkÕkLk ÕkELk yuÌkhwt fUÕku Õku...

hkÕkLk yutÌkhwt fUÕku hu.. Õe... 1753

nkÏ k§u hkÕk hu {khe kÌkku Õku...

nkÏ k§u {khe kÌkku hu.. Õe... 1754 yk k˝e nU{kt{k VkuÕku yk e Õku...

fkuE fU˝ VkuÕku yk e hu.. Õe...1755

MkkurhﬁktLk fUÌku ˜k¯ke fuÌkhe khku Õku...

yufLke fﬁu˜e kLkhu yk e hu.. Õe...1756

Ìk{fU QÌkhu kÀr§ﬁkt {U˜kt Õku...

Mkkurhﬁku Õk k ˜k¯ke hu.. Õe...1757

kk rhﬁu kk rhﬁu LkUMke QÌkhu Õku...

Mkkurhﬁku LkUMke QÌkhu hu.. Õe...1758

{kÏ˝ufMkkufkt{k yk ˝k ˜k¯ke Õku...

Mkkurhﬁku yk ˝k ˜k¯ke hu.. Õe...1759

ÌkhÆMknhkÚ301

nkhu {hkÕ hu f˝e æB{k! nkLku Mkkurhfikt nut... yk e {kÏ˝ufMkkufkt{k... {kÏ˝ufMkkuf kqX˝ {u˜U... yk e ykxu-ÁkÕkhut... ykx-ÁkÕkh kqX˝ {u˜ut... yk e nqhÕe kku§u, nqhÕe kku§ kqX˝ {u˜U...yu ...yk e nuhe-ÁkÕkhU... nuhe-ÁkÕkh kqX˝ {u˜U... nkhu Mkkurhfikt-Ákkfikt nuut Mkkuxuu z¯k˜u ˜ktÁke Ìkku Vk§u Mkkrhfiku fu e yk U... yk e k¯k- krhfik{k... rVhe rVheLk ÕkufiU... nkhu ÌkhMku hkÕk fu hu fkuhku ÁkkÏÌkuuut... nkhu fkuhku ÁkkÏÌkeLk MkÏk kkLke Mkkfikyu... fu ku hkÕ ⁄kkfi... nkhu yu k{k Mkkurhfiku yk eLk Q ke Q ke kÌkku fhu... yu hkÕk? Ìk{u Ìkku ykfik k¯k krhfikt{k. nqÌkk nkt LkUÀhkfkuh... nkLku yu hkÕk Ìk{ktLk Ìkku æÁkh Lkn™... nkhu yk k˝u ¯kkÏ{Lku

¯kkÏtÀhu nkut{kLk nurxfiU... fkuEf hkÕk VkuÕ-Vktxwt ˜uELk yk ku nU ... nkÏ{ nuxe kh khk LkkÏæeLk ÁkuXku nU... nkhu yuÌkhwt fUÌkk{k ÌkhMkU hkÕk nU... ÕÁkfe ÕÁkfeLk ÁkuXku ⁄kkfi...nkhuy ˝ktMkkurhfiktÁkkfiktLkfkÏfifU...yuMkkurhfiku!Lkn™Ze˜kt k§ktfkÏ{... Ze˜frhfiU{kuhwt⁄kkfi...yk k˝enkÏ{knurxfiUfuELkk kuxLkkuhkÕkyk kunU...fkuELke ÌkkfkÌkLkn™...VkuÕ˜uELkyk ˝kLke...{kÏxehkufUhLkÌkku...nqLkenU{kuÀuæeLkVkuÕ ˜uELk yk ku... nkhu y ˝ yk ku yut˝kLkk kkÏ¯ku... ÕknU {khk kkÏt¯kU... yu

Mkkurhyku... Ìk{u ÕkÏ kkMke... yk e nkt yutnkMk kkÏ¯ku Mk hkÏr˝ﬁktLk yuÌkhwt futÕku... fU˝kLkku Àefhku... fuEyU ækÌke nuh nqX... (51)

fuﬁku hu hkÕk hu ˜h k ykﬁku Õku...

yk k˝ktLk ˜h k ykﬁku hu.. Õe...1760

hkÕkLk Mkhk hu henkt k§k {kuh Õkuh...

Mkrhﬁk henkt k§k {kuh hu.. hu.. Õe...1761

kkÏ¯kktnku Mk{kxku xkuMke{k ykﬁku Õku...

xkuMke{k kqxfku ykuﬁku hu.. Õe...1762

hkÕk kÀr§ﬁu {U˜u hu yk ˝k ˜k¯kku Õku...

hkÕk {U˜kt{k ykﬁku hu.. Õku...1763

{U˜kt{k yk eLk kÌkkt Mkku§ut Õku...

hkÕk kÌkkt Mkku§ hu.. Õe...1764

nkÏ k§ku nhÀkhku {khe kÌkku Õku...

Mkku§wt À˜hktLke kÌkku hu.. Õe...1765

Õxfu ÀuELk Ìk{u ÕkÕku Õku...

nhÀkhku Ìk{u ÕkÕku hu.. Õe...1766

Lk¯kkhMke ehkLk yuÌkhwt fUÕku Õku...

Lk¯kkhMkeLk yuÌkhwt fUÕku hu.. Õe...1767

QÌkkt Lk¯kkhkt n{kt futhu Õku...

Lk¯kkhkt n{kt fUhuu hu.. Õe...1768

yu˝u Lk¯kkhu zfku kkhU Õku...

Lk¯kkhu zfku kkhU hu.. Õe...1769

yk k˝e nU{k{k VkuÕku yk e Õku...

VkuÕku yk ˝k ˜k¯ke hu.. Õe...1770

VkuÕku nk⁄kU hu ˜hÌk ˜uyut Õku...

yk k˝wt ˜hÌk ˜uyut hu.. Õe... 1771

nhÀkhLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe kh Õku...

nhÀkh Õk k ˜k¯kk hu.. Õe... 1772

æurhﬁk æurhﬁk hu yk ˝k ˜k¯kk hu.. Õku...

æurhﬁk yk ˝k ˜k¯kk hu.. Õe...1773

Lk¯kkhMkeLk yk eLk kÌkkt Mkku§U Õku...

Lk¯kkhMkeLk kÌkkt Mkku§ hu.. Õe...1774

nkÏ k§u Lk¯kkhMke {khe kÌkku Õku...

Lk¯kkhMke {khe kÌkku hu.. Õe...1775

QÌkkt Lk¯kkhkt nU{kt fUhkt Õku...

Lk¯kkhkt nut{kt fUhkt hu.. Õe...1776

yu˝u Lk¯kkhu zfku kkhku Õku...

Lk¯kkhu zfku kkhku hu.. Õe...1777

Lk¯kkhMkeLk fUÌku ˜k¯ke hu fuÌkhe kh Õku...

˜k¯ke fuÌkhe khku hu.. Õe...1778

QÌkkt Lk¯kkhkt n{kt fUhu Õku..

Lk¯kkhMke QÌkkt Lk¯kkhkt n{kt fuhu hu.. Õe...1779

yu˝u Lk¯kkhkt ¯kurzﬁku Õefu Õku...

yu˝u Lk¯kkhu zfku kkhU hu.. Õe...1780

kÀr§ﬁkt {U˜kt ÌkqÕ k ˜k¯kkt Õku...

{U˜kt ÌkqÕ k ˜k¯kkt hu.. Õe...1781

VkuÕkuLkk r{§k k r{§ k ˜k¯kk Õku...

VkuÕkuLkk r{§k k r{§ k ˜k¯kk hu.. Õe...1782

n knkt fkuh˜ktLk Ákkhk fkxU Õku...

nhÀkh Ákkhk fkxut hu.. Õe...1783

nkhu {hkÕ hu... nkLku ÌkhMkU hkÕk fkÏtfi fU... nkhu y ˝ nkÏ k§ku nhÀkhku kÌk... nkhu yk k˝u ykÏt˝ MkUhLkkt MkÁk ˜kufku yk ˝kt Õkuyut... hkuxwt- kU¯k§wt-fku˝wtfkuMkwt yufi Lkut fUh hU ÕkuEyu... nkhu {hkÕ... ykæk MkUhLkkt ˜kuf. VkuÕktLkk r{§k k r{§U... fkMkLkt fw kkh, zw¯knkhu fkÏtMke Lkt {kuMke... MkÁkyk kt VkuÕku{k... Ákkh VkuÕ Ìkuh{wt Ìkwt¯kwt... ÌkhMkU hkÕk VkuÕ ˜uELk fu ku yk u... yk ku nkÏ{ktLkk nuxeyu... yk eLk hkÕk... nkhu fuhku fk˜U... nkLku y ˝ Ákku˜k Ákku˜k ku fhU... nkhu y ˝kt Ìkwt fw˝ nU? ⁄kkh ykRfiu nuh nqx ækÌkeyut Ìkku LkkÏæÕu ˜hkEyu yk⁄k... nkhu ¯kku˜eLkk kuxLkk... kkMkku kk¯kÕu {kt! ...yu k Ákku˜k k fkÏfi fk˜U... yuÌkh{k yhnefwykuh nut... Lk ˜kæ Àu eykuLk fkÏfi fU... yu Àu eyku! nkÏ k§ku {khe kÌk... nkhuu {Lkt fheyufhÕkyk˜kt...ykÏt˝kLkÌkkuyuf kkÏ˝Õe ÌkwtLkn™{u˜ wt...nkhu{kÕeMkkÏ{zk fkÏfifU...yuÀefhk! ⁄kkhÁk•kk¯kwLkk k§ktVkuÕku{kyk ktnU...nkhuÌkLkthÕknU... y ˝ktyhnefwykuhLkLk ˜kæÀu eykuhÕky˜e...LkkÏæu˜hkEyuyk⁄k...nkhu ÌkhÆMknhkÚ303

yut˝u fkuh˜u hu Mk{ktLk {kÏzU Õku...

Mk{ktLk {kÏz k ˜k¯kk hu.. Õe...1784

xk˜kt-Ìkh khkt yk⁄kkt Õk˜U Õku...

yk⁄kkt Õk˜ k ˜k¯kk hu.. Õe...1785

xku kku-ÁkÀqæku yk⁄kkt Õk˜U Õku...

yk⁄kkt Õk˜ k ˜k¯kk hu.. Õe...1786

ÁkhrMkﬁktLkk nu˜ yk⁄kkt Õk˜U Õku...

nu˜ yk⁄kkt Õk˜U hu.. Õe...1787

nhÀkh n knkt fkuh˜u hu yMk kh yku Õku...

yMk kh yku ˝k ˜k¯kk hu.. Õku... 1788

ÌkkÏ˝e ÌkkÏ˝eLk Ìk¯khk kehU Õku...

Ìk¯khk keh k ˜k¯kk hu.. Õe...1789

QMke nhfk huMk{e Àkuh Õku...

Àkuhe QMke nhfk hu.. Õe...1790

VkuÕ-Vkuxwt hu r{§ k ˜k¯kkt Õku...

r{§ k ˜k¯kwt hu.. Õe...1791

fkÏtMke-{kuMke hu r{§ k ˜k¯kk Õku...

nkhkt r{§ k ˜k¯kkt hu.. Õe...1792

Ìkqhe-Ìkh¯kk§k r{§ k ˜k¯kk Õku...

nkhk r{§ k ˜k¯kk hu.. Õe...1793

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yufefwtnkÏ{kÌkkÏ{e˜hkEMkk˜w⁄kuE¯kuE...nkhuÁkk k-ÀefhkLk kÀ˜k¯kku...{kt kqMkkuu

kÌk! nkhu fw˝ ÕeÌkuu fw˝ ykhu... yhne fwykuh hkÏ˝e ¯kwÕh˝Lkku Àefhku... ÌkhMkU hkÕkLkku Àefhku... nkLku khÌkk fkÏtﬁ y¯ke nk˜U... (52)

Ákk k ÀefhkLk kÀ ˜kr¯kﬁku hu...

Ákk k ÀefhkLk kÀ ˜k¯kku hu.. Õe...1794

{kÕe MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§U hu...

{kÕe MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§U hu.. Õe...1795

nkÏ k§u Àefhk Ìkwt {khe kÌkku Õku.. hu...

nkÏ k§u Àefhk hu {khe kÌkku hu.. Õe...1796

nkhe VkuÕkuLk Ìkwt Ìkku {khu hu...

nkhe VkuÕkuLk Ìkwt Ìkku {khÕu hu.. Õe... 1797

VkuÕkuLkk ˜kzkLk Õe Ìkku {u˜Õu hu...

VkuÕkuLkk ˜kzkLk Õe Ìkku {u˜Õu hu.. Õe... 1798

hkÕk-hkÏ˝eLk Õe Ìkkt {u˜Õu hu...

hkÕk-hkÏ˝eLk Õe Ìkkt {u˜Õu hu.. Õe...1799

yhne VkuÕkt {k⁄kU Ìkku khku ˜tqrÁkﬁku hu...

æktzwt ˜uELk VkuÕktLk {k⁄ku ˜qtrÁkﬁku hu.. Õe...1800

ÁkkÕw{k Q ke yu Ìkkhe {krnﬁkt hu...

⁄kkhe {krnﬁktLk kqhe {khU hu.. Õe...1801

{krnﬁkuLk {k⁄kU Ìkku {kh krhﬁku hu...

{krnﬁkuLk {k⁄kU {kh krhﬁku hu.. Õe...1802

nkhe {krnﬁku Ìkku fkÏ{u ykÏ˝e hu...

nkhe {krnﬁku fkÏ{u ykÏ˝e hu.. Õe...1803

ÕqXku ÁkkÏ kw˝ Ìkku VkuÕku{k ykr ﬁku hu...

ÕqXku ÁkkÏ kw˝ VkuÕku{k ykr ﬁku hu.. Õe...1804

yut˝k ÁkkÏ kw˝Lkk khku {khU hu...

yut˝k ÁkkÏ kw˝Lk {kh khU hu.. Õe...1805

ÁkkÏ kw˝Lk {k⁄kU Ìkku {khe khU hu...

ÁkkÏ kw˝Lk {k⁄kU Ìkku {khe krhﬁku hu.. Õe... 1806

fh{-ÌkhÌk k¯khe ykr ﬁk hu...

fh{-Ìkh{ k¯khe ykr ﬁk hu.. Õe...1807

yut˝kt k¯kheyktLk khk {khÕu hu...

yut˝k k¯kheyktLk khk {krhﬁk hu.. Õe...1808

VkuÕkuLk {k⁄kU Ìkku fkÏt˝ fk˜U hu...

VkuÕkuLk {k⁄kU Ìkku fkÏt˝ fk˜U hu.. Õe...1809

n knku fkuh˜ktLke kqMkeyku fk ke hu...

n knku fkuh˜ktLke kqMkeyku fk ke hu.. Õe...1810

ÌkhMkU hkÕkLk henku Mkhe hu...

ÌkhMkU hkÕkLk henku Mkhe hu.. Õe...1811

Mkhe henu Ìkku Ákku˜k ku fk˜U hu...

Mkhe henU Ìkku Ákku˜k ku fk˜U hu.. Õe...1812

¯kh Ákk kk Ìkwt fU{nku ykﬁku hu...

Ákk kk ¯khLkku fut{ Ìkwt ykﬁku hu.. Õe...1813

Lkn™ ÕeÌkÌkku Lkt Lkn™ ykhÌkku hu...

Lkn™ ÕeÌkÌkku Lkt Lkn™ ykhÌkku hu.. Õe...1814

ÕeÌke ÕkÕu Lkfh ykhe ÕkÕu hu...

ÕeÌke ÕkÕu Lkfh ykhe ÕkÕu hu.. Õe...1815

Q kku Q kku Ìkku r Mkkh {kÏzU hu...

Q kku Q kkuu hu r Mkkh fUhÌkku hu.. Õe...1816

{kÕe MkkÏ{zkLk kkÏ¯kkt{k ÕkELk krhﬁku hu...

MkkÏ{zkLkk kkÏ¯kkt{ ÕkELk krhﬁku hu.. Õku...1817

nku k§u Õh˝e Ìkwt {khe kÌkku hu...

nku k§u Õh˝e Ìkwt {khe kÌkku hu.. Õe... 1818

fU˝ku Àefhku Lkt fut˝ku Ákkæhku hu...

fU˝ku Àefhku Lkt fU˝ku Ákkæhku hu.. Õe... 1819

ykEÁkk {khkt Ìku fuﬁkt kÕU hu...

fU˝ku Àefhku Lkt fU˝ku Ákkæhku hu.. Õe... 1820

{khkt ykEÁkk Ìkku Ìkk§Õu hu...

fuﬁkt ykEÁkk {khkt kÕU hu.. Õe...1821

hkÏ˝e ¯kwÕh˝Lkk æku§u ÁkunU hu...

hkÏ˝e ¯kwÕh˝Lkk æku§u ÁkunU hu.. Õe...1822

{kﬁU ÀefhkLk yku§ækt˝ khU huu...

{kﬁU ÀefhkLk yku§ækt˝ khu hu.. Õe...1823

ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ákk k Àefhku Ìkku ku§k ykuﬁk hu...

Ákk k Àefhku Ìkku ku§k ykuﬁk hu.. Õe...1824

fwykuhLke hkÏ˝e Ìkku kÌkkt Mkku§U hu...

fwykuhLke hkÏ˝e Ìkku kÌkkt Mkku§U hu.. Õe...1825

nknw - nknhkLk kkÏ¯ku ˜k¯ku hu...

nknw - nknhkLk kkÏ¯ku ˜k¯ku hu.. Õe...1826

Lk ˜kæ Àu eyku Ìkku kÌkkt Mkku§U hu...

Lk ˜kæ Àu eyku Ìkku kÌkkt Mkku§U hu.. Õe...1827

nkÏ k§u ÌkhMkU hkÕk {khe kÌkku hu...

nkÏt k§u hkÕk {khe kÌk hu.. Õe... 1828

Ákk k-Àefhku Ìk{u ku§k ykuﬁk hu...

Ákk k-Àefhku ku§k ykuRﬁk hu.. Õe...1829

⁄kkhku Àefhku Ìkku yhnefwykuh hu...

⁄kkhku Àefhku Ìkku yhnefwykuh hu.. Õe...1830

{kÕe Mkwtz Ìkku kÌkkt Mkku§ hu...

{kÕe MkkÏ{zk kÌkkt Mkku§ hu.. Õe...1831

yr{ﬁkÀu eLk æku§u ˜qrxﬁku hu...

yr{ﬁkÀu eLk æku§u ˜qrxﬁku hu.. Õe...1832

MkkÏt MkkÏt {ELkk Ìkku yr{ﬁkLk Ìkkr ﬁku hu...

MkkÏt MkkÏt {ELkk Ìkku yr{ﬁkLk Ìkkr ﬁku hu.. Õe...1833

nkÌk{u {ELku Mkk˜kuhLk nqr kﬁku hu...

nkÌk{u {ELku Mkk˜kuhLk nqr kﬁku hu.. Õe...1834

{kÕe MkkÏ{zk Ìkku kÌkkt Mkku§U hu...

Mkwtz{kÌkk kÌkkt Mkku§u hu.. Õe...1835

nkÏ k§u yhne Ìkwt {khe kÌkku hu...

nkÏ k§u yhne Ìkwt {khe kÌkku hu.. Õe... 1836

nkÏ{ku ˜hU yu ⁄kkhku Ákk kku nut... hu...

nkÏ{ku ˜hU yu ⁄kkhku Ákk kku nU.. hu.. Õe...1837

VkuÕku ˜h e y Ìkwt h k Àu hu...

˜hE fh e Ìkwt h k ÀuÕu.. hu.. Õe...1838

ÌkhMkU hkÕk Ìkku ⁄kkhku Ákk kku nU.. hu...

ÌkhMkU hkÕk ⁄kkhku Ákk kku nU.. hu... Õe...1839

nkÌku {hkÕ hu f˝e æB{k! y ˝kt {kÕe Mkwtz nU Ìku yhnefwykuhLk fkÏtﬁ n{Õk U...yuyhnefwykuh?nkhufhefxkÁkufkuh˜ktLke k¯k...fheyuffk§Õufw˝e {kh... fwykuh fheyu Ìkeh kku hkæ... Àefhk! yu nkÏ{ku ˜hU yu Ìk{kh Ákk. nkÏ{k ÌkkÏ{k kÀ ˜k¯kk... yu ⁄kkhku Ákk kku nU... fLku Q ku˜e nU... yu ⁄kkh {kh˜e nU... y ˝kt VkuÕku ˜h e h k ÀU... Ák•kkt ⁄kkh ¯kwLku¯kkh yÌkkt yu nkhktLk {khe {kheLk Z¯k˜k ⁄kuE ¯kk... nkhu ¯kwLkk k§kt yÌkkt yufu Õe Ìkwt Lkn™ hÙ... Lkhk kæe yÌkkt yu ÁkÌkkt ¯kheÁk yÌkkt yu ÁkÌkkt Õe Ìkkt {u˜kt nU... Àefhk fheyuf ˜h h k ÀU... nkhu

ÌkkÏ{e ÕkELk {kÁkk kLk kkÏ¯kkt{k kh... yu Ìkku ⁄kkh ykE Lkt Ákk nut... (53)

nkhu{hkÕ...yuÌkhwtfUÌkkt{kyhnefwykuhLkehkÏ˝enkhu...y ˝ktÕxÕx

Ákk k-ÀefhkLk yku§æÌk khut.. nkhu hkÏ˝e Vq˜ Ìke fw h˝ nU ÕkEô kkÏ¯kkt{k khU... Ákk k-ÁkuxkLk yku§æÌk khe... nkhu yhnefwykuhLk ÕkELk hkÏ˝e ¯kwÕh˝Lkk kkÏ¯kkt{k khku... hkÏ˝e ¯kwÕh˝ nU... ÀefhkLk æku§u ˜uyut... fwykuhLk ÁkqMkfk Àuyut... {kh˜e nU nkhu y ˝kt Àefhk f˝kt hnkt kuMk yk k˝u ku¯kkt ⁄kkt... nkhu yk fu Àefhk ÌkLkt æku§u ˜uÙ... nkhu {kh˜eLku æku§u fu ku ÁkUnU... (54)

yhne Mkk˜kuh{kÌkkLkkt ⁄kktLk Ìkkr ﬁku hu...

yhne Mkk˜kuh {kÌkkLkkt ⁄kktLk Ìkkr ﬁku hu.. Õe...1840

ÀLku-hkÌku Ìkku {kuxku ykur ﬁku hu...

yhne ÀLku-hkÌku {kuxku ykur ﬁku hu.. Õe... 1841

MkkuhkXeLk Vuhu y{u ÕkÌke hu...

MkkuhkXeLk Vuhu y{u ÕkÌke hu.. Õe... 1842

hX ˜uELk y{u ÕkÌke hu...

hX ˜uELk y{kt ÕkÌke hu.. Õe...1843

yhÌke hkÌkuLke y{kt ÕkÌke hu...

yhÌke hkÌkuLke y{u ÕkÌke hu.. Õe...1844

y{khk hX Ìkku kk¯ke ykr˜ﬁk hu...

hX y{khk kk¯ke ykr˜ﬁk hu.. Õe...1845

Mkk˜kuh{kÌkkyu y{ktLk nqr kﬁku hu...

Mkk˜kuh{kÌkkyu y{ktLk nqr kﬁku hu.. Õe...1846

yhne fkÕu y{u zuhk ÌkkÏr˝ﬁk hu...

fwykuh kMkÌku zuhk ÌkkÏr˝ﬁk hu.. Õe...1847

zuhk ÌkkÏ˝e hkÕ y{u fUrhﬁwt hu...

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

zuhk ÌkkÏ˝e hkÕ y{u fUrhﬁwt hu.. Õe...1848

zuhk xLk¯kheLkwt hkÕ fhÌke hu..

zuhk xLk¯kheLkwt hkÕ fhÌke hu.. Õe...1849

Mkkxe-Ákkunk§e {kuxku frhﬁku hu...

Mkkxe-Ákkunk§e {kuxku frhﬁku hu.. Õe... 1850

yhnefwykuh {kuxku fheyku hu...

˜kzu fkuzu kh˝uÌk frhﬁkt hu.. Õe...1851

˜kzu-fkuzu Ìkku kh˝uÌk frhﬁkt hu...

˜kzu-fkuzu kh˝uÌk frhﬁkt hu.. Õe...1852

Y kk xLk¯kheLke fw h˝ kÕU hu...

Y kk xLk¯kheLke fw h˝Lkkt k¤˝uÌk frhﬁkt hu.. Õe... 1853

Vq˜ Ìke fw h˝Lkk k¤˝uÌk frhﬁkt hu...

Vq˜ Ìke fw h˝Lkkt k¤˝uÌk frhﬁkt hu.. Õe...1854

kh˝k e kkt⁄kk e ˜uELk yk kt hu Õku...

kh˝k e kkt⁄kk eLk ˜uELk ykr ﬁkt hu.. Õe... 1855

Lk ˜kæ Àu eyku Ìkku kÌkkt Mkku§U hu...

Lk ˜kæ Àu eyku kÌkkt Mkku§ut hu.. Õe...1856

nkÏ k§u hkÕk Ìkwt {khe kÌk hu...

nkÏ k§u hkÕk Ìkwt {khe kÌk hu.. Õe...1857

⁄kkhkt Àefhkt ÌkLkt nqr kﬁU hu...

⁄kkhkt Àefhkt ÌkLkt nqr kﬁU hu.. Õe...1858

ækÕku- keÕku Lkt {kﬁk {kÏzÕku hu...

Ákkt˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hkÕ fhÕku hu.. Õe... 1859

nkhu{hkÕ...y ˝ktLk ˜kæÀu eﬁktnU...EhwtLkthkt kwtÀu eyku...yufe Ìkku §e æktze Lkt æk khe... nkhu yufe Ìkku xqxe Lk xk he nU... Ák•ke Àu eyku yhne fwykuhLku... nkhu yÌke yuÌkhe nkheyu MkÌkLkku yk⁄k {k⁄ku ÀuÌkku, yu Àefhk ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hkÕ fhÕku... nkhu ÌkLkt Ìkku k¤˝k ku nU... ÌkLkt ÌkhMktu¯k-hkÕLk nq kku... yu Àefhk keh khU kkufkh fhÕU... ⁄kkhe khu yk nwt... y{khwt LkkÏ{ ˜uuÕu... nkhu ⁄kkhe keh kk¯k k yk nwt... nkhu Ìkut˝e u§k Ák•ke ykne Ákku˜U... yu Àefhk! ⁄kkhkt k§kt nkhfkuELkUÕkuEnfU...f˝kunkuhkuhUÕku...Ákkt˝˜kæ{k§ kLkwthkÕfhÕu...(55) nkhu y ˝kt Lk ˜kæ Àu eyku nU... yhnefwykuhLk nq keLk ykne Ákku˜eLk

ÌkhÆMknhkÚ309

Àu eykunUÌkufu eÕk k˜k¯ke...Àu eykuyk eÀqrÌkﬁuÀu §u...ÀqrÌkﬁuÀu §uyk eLk

ÀqrÌkfikt Àu §ktLkwt hkÕ fkÏfi fhU... yu ÌkhMktu hkÕkLkku Àefhku yhnefwykuuh hkÏ˝e k¤˝ku... Vq˜ Ìke fw h˝ y ˝ hkÕk Lkt hkÏ˝e y¯k§ fheLk ˜uELk fu kt yk U... nkhu ÌkhMkU hkÕk nU... nhÀkhktLk fkÏÏfi fU... yu nhÀkhku! Õx ÕkÏ... kÀ§{U˜kt{k

Lk¯kkhMkeLk ÕkELk yuÌkhwt fkt... nkhu QÌkkt Lk¯kkhk n{kt fhU... Lk¯kkhu zfku kkhu... nkhu... y ˝ ÕkÌku ÀLku Àefhku {§ku... Ìku y ˝ kÕÌk kÕU futh ˜uELk yk kt... k¯k kÏLkLku khÌkk hkæ e Ìku yhne fwykuh fu ku ˜uELk yk ut... nkLku khÌkk fkÏtﬁ y¯ke nk˜U... (56)

kh kÕU kU˜k Mkkt¯ke xku˜ hu...

kh kÕU kU˜k hu Mkkt¯ke xku˜ hu.. Õe...1860

Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzU hu...

Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzU hu.. Õe...1861

kÀ§{U˜kt{k kÕkt kÕkt hu...

kÀ§{ut˜kt{k kÕkt kÕU hu.. Õe...1862

Ìkwhuﬁkt-{kuhuﬁkt khkt kÕU hu..

Ìkwhuﬁkt-{kuhuﬁkt kÕkt hu.. Õe...1863

ÀrhﬁU kÕU nU xÁkqf xku˜fe hu..

Àrhﬁut kÕU hu xÁkqf xku˜fe hu.. Õe...1864

¯keÌkkrhﬁku Ákkﬁkt Ìkku ¯keÌkkt ¯kk hu...

¯keÌkkrhﬁku Ákkﬁkt ¯keÌkkt ¯kk hu.. Õe...1865

LkkMkuU˝kt kkÌkuhkt fqÀ fhU hu...

LkkMkU˝kt kkÌkuhkt fqÀ fhU hu.. Õe...1866

Lkx- k kﬁk æu˜ fhU hu...

Lkx- k kﬁk æu˜ fhU hu.. Õe...1867

MkkÌkkt k¯kÌkktLke Ìkkhkt xqxut hu...

MkkÌkkt k¯kÌkktLke Ìkkhkt xqxU hu.. Õe...1868

ykxu kÏtxkﬁut {k§ eyku ¯kku§ hu...

ykxu kÏtxkﬁU {k§ eyku ¯kku§ hu.. Õe... 1869

ÁkÕkhu kÏÏtxkﬁu {MkwhLke æktz hu...

ÁkÕkhu kÏtxkﬁut {MkwhLke æktz hu.. Õe...1870

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mkk h Mk ˝ ÁkuXktLk nwÕku khU hu...

Mkk h Mk ˝ ÁkuXktLk nwÕku khU hu.. Õe...1871

yhnefwykuhLk ˜uELk ykﬁkt hu..

yhne fwykuhLk ˜uELk ykr ﬁk hu.. Õe...1872

kÀ§eyu {U˜u Ìkku ˜uELku yk k hu...

kÀ§eyu {U˜u Ìkku ˜uELk yk k hu.. Õe...1873

{MkhwLke ¯kkrÀﬁkt{k khk ÁkuXk hu...

{MkhwLke ¯kkrÀﬁkt{k khk ÁkuXk hu.. Õe... 1874

Ákk k-Àefhku Ìkku kÌkku Mkku§U hu...

Ákk k-Àefhku hu kÌkku Mkku§U hu.. Õe... 1875

nækt-À:æktLke kÌkkt Mkku§U hu...

nækt-À:æktLke kÌkkt Mkku§U hu.. Õe... 1876

ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hkÕ fheyut hu...

ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hkÕ fheyut hu.. Õe...1877

nkhu {hkÕ hu... y ˝kt ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ kLkku Ìkk˝e nU... ÌkhMkU hkÕk nU... nkhu nkÌk hkÏ˝eyu fk¯k kÏrÕfiku... Ákkuh {qMkeyku... yÌkku... nkuLkwt-nkuh{wt f˝wt yÌkwt... nkhu ÌkktLkƒLk f˝wt... ÌkLkMkLkLkk ækh khu˜k yÌkk... nkhu Àefhk-Ákkæhk LkÌkk... k¯k kÏLkLku khÌkk hkæ e... yu ækt{Àu yufkyuf Àefhku yk˜ku... nkhu ÀefhkLkkt LkkÏ{ yhnefwykuh... hkÏ˝eLkwt LkkÏt{ Vq˜ Ìke fw h˝... y ˝kt kÀr§fikt {u˜kt{k...{MkhwLke ¯kkrÀfiu hkÕ⁄kkt...æyut- keyu ykh{Lke frhfiku ÕfiU...(57) nkhu yufkÀLkuhku Mk{kÕku¯k... nkLku Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku... ÌkhMkU¯khkÕk fkÏfi fU... yu Àefhk! yu ÌkLkt ÀkuMkÌke Ìkku kÀr§fikt {U˜kt h k ÀuÌkkt... {u˜kt MkkuheLk nkhu {wtÌkku Ákkhku khku... Mkkh æz{k MkWÀ k Lk{k... Àu u-Àu ku§u rVhku... Ákkh hMk Ìkq{ fqxe... Ìk kÕe fhe... Àefhk Ìk{kt ÀkuMkÌke Ìkku kqæ Lkt Ìken uXe... k¯krhfiktLku unu rVhku... nkhu LkuX fheLk Ìkwt {kh hkÏ˝eLk kux Àefhku yk ku... yufkyuf Àefhku f˝ku ˜kzfku... nkhu f˝ku k˜ku... yu yhnefwykuh y{u Ìkku f˝k hMk ækÌkwt- keÌkwt, ÁkkÏ˝wt ˜kæ {k§ kLkwt hkÕ fhwt... nkhu f˝k ÀLk ¯kk... ⁄kkuhfkhf ÀLk⁄kkfU...ÌkuÁkkÏ˝wt˜kæ{k§ kLkwthkÕÌkLktn kwt...ækÕu, keÕu.nkhufhÕuhkÕ... yu Àefhk! nkhu f˝k nkuhk hUÕku... (58)

Õw¯k Ìkku ÕknU kkÏ˝ LkUMkktr˝ﬁkt Ákku˜U... k˜ut yk ÌkhMkU hkÕkLkwt LkkÏ{...

k˜u yk yhnefwykuhLkwt LkkÏ{... k˜u yk kt Lk ˜kæ Àu eyktLkk LkkÏ{... k˜u yk kt Àu ktLkkt LkkÏ{... nkhu k˜u yk kt MkrÌkfiktLkkt LkkÏ{... MkrÌkfiktLkkt LkkÏ{ ˜ufiU MkkÏ MkkÏ {ELkktLkku f§kt¯k fxU... fxU... fkfikuh k§kt kk k... nkuhkt hut ÙfkhktLkk ÀuLkkh...

Vq˜ fuhe kMkLkk hUÕku Õhwæ˜kt{k... fkuhkt fk¯kÀktMke fhÕku kÌk... Vq˜ {hut kMkLkk

Õe u... Õw¯k Õkﬁ Lkt khÌkk Ákku˜u... nkhu nkuhkt hUÕku ÙfkhktLkk ÀuLkkh... fhkuh rÀ k§eLkwt fhÕu hkÕ... nkÏ hnktLke fkxÕu Ù{h... nkhu Ànyuf hn §e yu˝k

W kh fkxÕu... {kÏMku ÁkuXku k˜e fhÕu... (59)

æB{k! æB{k! æB{k!

fk§k-¯kkuhkºuh

312

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˛ÁÀk⁄ko Mkqr[

y¯kkMk(Lk.)ykfk˛ y¯kwt(y.)yk¯k§ y¯ku§e(y.) yk¯k§ y¯kkuXku ( kwt.) yt¯kqXku yX (Üe.)nX y⁄kku§e(Üe.) n⁄ku§e

yLkÕe (Lk.) yutrsLk y kkr¯kﬁku (r .) f{LkMkeÁk yhÌke(r .) yzƒe

yhne( kwt.) hkÚLkk fwt hLkwt Lkk{ yrhﬁku(r .) ˜e˜ku

y fkh( kwt.) yk fkh y ˝(y.)n

yMkrÌk( kwt.) nk⁄ke ykE(Üe.){kÌkk

ykæh ( kwt.) y˚kh ykx(Lk.)nkx

ykrzﬁwt(Lk.) fh Ìk

yk k(Lk.) kÀ§ yk kkt(Lk.)yk k˝u

yhk À (Üe.)M kƒko ykn wt(r¢.)nMk wt ykne (Üe.)yk˛e o[Lkku

yktzku( kwt.){kx˜wt ykÏ§(Lk.)n§ E˜ku fk˜ ku (r¢.) n™[ku§

Rﬁwt(Lk.)niﬁwt

Ehwt(Üe.) ºe˜ Àu eLkwt Lkk{ WMkk§wt(Lk.) WAk§ku, h æhe Ùfkhku( kwt.) nkUfkhku

QÌkkt (r .)Qtƒkt yuÌkhwt(y.)yux˜wt yuh wt(r¢.)˛kuƒ wt yutÀh ( kwt.) $ˇ, {u ykufu{( kwt.)nwf{ yku{( kwt.)nku{ ykuhku(r .)LkSf yku§æÌk(Üe.)yku§æk˝ ykÏ¯k(Üe.)˛heh, yt¯k

fh˝e(Üe) f{o, yk[h˝ fheyk§kt(r .) rzﬁkt f§Áke( kwt.)æuzqÌk f§Ákku ( kwt.)fwxwtÁk f§kt¯k( kwt.) f˜tf, kk k fkx (r¢.)fkZ fkMke(Lk.)fk˛eLk¯kh fe(Lk.) e fehe(Üe.)feze fwykhku( kwt.)fwnkzku fwykuh( kwt.) fwt h, hksfw{kh fw kkh( kwt.)fwtºkh

ÌkhÆMknhkÚ313

fw h˝(Üe.)fwt he, hksfw{khe fq ke(Üe.)fqtºe

fqhe(Üe.)n˜fwt ƒkLﬁ

fu§kMk kÌke (Üe.)fi˜kMk kwhe

funwh(Lk.)fu˛h

fUh(Lkt.) h

fkuh˝(Lk.)yktƒe

fkuh˜ku( kwt.) kuzku fkuhku( kwt.) kuzku

fkÏ˝( kwt.) k˝

fkÏtMke( kwt) kt[e

æÌkhe( kwt.)˚kr kﬁ

ærhﬁkækuz (Lk.) LkœækuÀ

æk khe(Üe.)ºe˜ Àu eLkwt Lkk{

æk˜he(Üe.)æk˜, [k{ze

æktze(Üe.)ºe˜ Àu eLkwt Lkk{

æktzwt(Lk.)Ìk˜ kh

æktÌk( kwt.)æºku

ækt{À( kwt)º¯k kLk

¯kku¯k˜wt(Lk.)Ák¯k˜wt

¯kËku (r .) hzku, ]ÿ ¯kk Ìkhe(Üe.)¯kkﬁ

¯keh{wt(Lk.)ÌkktMk˝wt

¯kurzﬁku( kwt.)¯kuze

¯kU˝u( kwt.) ¯k˝ krÌk, ¯k˝u˛

kut˝( kwt.) ˜¯LkLke yuf r rƒ

ÕkÏLkh˜e(Üe.)ÚLk

Õ¯k§(Lk.) st¯k˜, Lk

ÕLkku h(Lk.) ÆnMkf ´k˝e

Õhwæ˜kt (Lk.Ák. .) Õkz

Õk§(Lk.) ]˚k

Õkt ( kwt.)s

Õkunkh( kwt.)swnkh

Õkuæku( kwt)Úuæ{

Õkux(Lk.) sw kLk ºU˛

xkZe( kwt.) ZkZe (yuf ÚrÌkLkwt Lkk{)

xk˜(Üe.)Zk˜ xk he(Üe) ºe˜ Àu eLkwt Lkk{ xqxe(Üe.)ºe˜ Àu eLkwt Lkk{ xku k( kwt.){w¯kx xku˜fe(Üe.)Zku˜fe xkur˜ﬁku( kwt.)Zkur˜ﬁku xkuMke(Üe.)[kuxe

Xu¯kkhku(r .)X¯kkhku zfku( kw.)Àtfku

zkE(r .) hze, ]ÿk zkEMkwt(Lk.)Ànus zkfut˝(Üe.)zkf˝ zk e(r .)zkÁke zkux(Üe.)Àzku, ærzﬁku

Ìk˝eyk kku( kwt.){kr˜fe ÌkÀ{ wt(r¢.)¯kks ÌkÀku§ wt(r¢.)ƒw˝k wt ÌkÁkq( kwt.)ÌktÁkq

Ìkh˝(Üe.)ƒhÌke, ƒh˝ ÌkhÌke(Üe.)ƒhÌke

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÌkhMkut ( kw.) hkÚLkwtLkk{,ÌkhÆMkn

Ìkhkn ( kwt.) kkMk

Ìk§kE(Üe.)¯kkÀ˜wt

Ìk §ku(r .) MkVuÀ, Qs§ku

Ìkkfhe(Üe.) kks kt

Ìkk wt(r¢.)ƒk wt

ÌkktLk(Lk.)ƒkLﬁ

ÌkktÁkk-Ìkk ˝e (Üe) ÌkktÁkkfwtze

Ìke˜( kwt.)Ìk˜

Ìken(Üe.)ÌkhMk

Ìkwhuﬁkt(Lk.)ÌkwhkE

Ìkkuu˜kt (Lk.Ák. .) Ákkx, srLkﬁkt

Ìkku wt(r¢.)ƒku

ÌkkÏ˝e(Üe.)ƒk˝e

ÌkkÏ{ wt(r¢.)Àkuz

ÌkkÏﬁ(Mk o.)ÌkLku

⁄kkh(Mk o.)Ìkkhwt

⁄kktLk( kwt.)MÌkLk

ÀrhæktLk(Lk.)Ókh

À˜e(Üe.)rÀ’ne

À khfkt(Üe.)Ókhfk, Ókrhfk

ÀkÏ˝(Lk.)Àk

ÀqÌk(Lk.)Àqƒ

Àu ku˜(Üe.)Àu [f˜e

LkE(Üe.)LkÀe

LkfUh(y.)Lkn™Ìkh

Lk¯kMkh(Lk.)Lk˚k k

LkkhÀku( kwt.)LkkhÀ

Lkkr§ﬁuh(Lk.)Lkkr§ﬁuh

Lkknkuh(Lk.) hw

LkktÀeykuu( kwt.) LktÀe, kkurXﬁku

LkUÀ(Üe.)rLkˇk

LkUnh wt(r¢.)Lkef§

LkkÏLkfhe(r .)LkkLke

LkkÏLkfe(r .)LkkLke

LkkÏLkhku(r .)LkkLkku

k¯k kÏLk( kwt.)º¯k kLk

kÕLk(Lk.)ºsLk

k˝Mke(Üe.) kkr˝ﬁkhwt

kr˝ﬁku(r .) Mkk˚kh, º˝u˜ku

kh¯kx yku (Mknk.r¢.) ´¯kx ⁄k

kh{k( kwt.)Ák˙Òk

khw˝k( kwt.){nu{kLk

k Lk(Lkt.)º Lk

kkykuh( kwt.) k oÌk

kk¤˝wt(Lkt.) kkh˝wt

kkÀh ku( kwt.)ºkÀh ku

kkt˝( kwt.) ºk˝, Mkqﬁo

kkhUÌkku(Üe.)⁄kufzeyku

keyk ku( kwt.)s§k˛ﬁ

ke⁄kk khe(r .) ke§wt

keh(Üe.)ºez

ke§uhk(r .) ke§k

kwÌk§ku( kwt.) txku§, ºqÌk

kwhfwt(r .)ºqhwt

kqæ(Üe.)ºqæ

kqxfku( kwt.)ºzkfku

kqX(y.) kkA§

kqX˝(y.) kkX§

kqÌk( kwt.)ºqÌk

ÌkhÆMknhkÚ315

kqhnku(r .)ƒku§ku

kq˜(Üe.)ºq˜

ku¯kkt ⁄k wt(r¢.){§

kuLLkkfiwt(Lk.) kh˝kfiwt, fkurzfiwt

kuﬁk§(Lk.) kkÌkk§

kuMk˝(y.) kAe

kU¯k( kwt.) k¯k

kU¯k§wt(r .) kkt¯k§wt

kUÕkhku(Üe.) k¯khækt

kuthku( kw.) knuhku

kUn(Üe.)ºUMk

kkuÀ˜ku ( kwt.) ˜e˜wt Ak˝, kkuÀ§ku

kkuÌke(Üe.) kku⁄ke

kku

e(Üe.) k]⁄ e

kkÏ¯k( kwt.) k¯k

kkÏ{˝ku( kwt.){nu{kLk

VqE(Üe.)VkuE

Vqxhku(r .) Vqxzku, MkwtÀh

VU˝ku( kwt.)fkÀ

Ák˝k xe(Üe.)ƒq§

ÁkhMke(Üe.)ÁkhAe

ÁkËe(Üe.)n˜fwt ƒkLﬁ

Ákk( kwt.) Ákk k, r kÌkk

ÁkkE˜e(Üe.)Üe, Ákihe

ÁkkÕh(Lk.) kÌkhk§wt

Ákwxku(r .) hzku, ]ÿ

ÁkqÁkku(Üe.)Ákq{ku, [eMkku

ÁkqMkfku( kwt.)[wtÁkLk

Ákiﬁh (Üe.) Ákihe

ÁkkÏÌk{( kwt.)ºkE

ÁkkÏ k˝ ( kw.) Ák˙kÒ˝

ÁkkÏ kw˝ ( kwt.) Ák˙kÒ˝

keækhe( kwt)rºækhe

{Whkt(Lk.){nwzkt {¯khku( kwt.)zwt¯kh {Õhku( kwt.){wshku {zku§ ( kwt.) {tz§, ykfk˛ {Ìke(y.)Lkn™ {Mkhw(Lk.){˛Y {MkwÀe( kwt.){wÌMk e {kfiuÌk(Lk.) {kLkÌkk, Ákkƒk {kh˜e(Üe.){kÌkk, {k {k˜fkt( kwt.) {kr˜f, º¯k kLk {kne(Üe.){k˛e, y kh {kÌkk {kt(y.)Lkn™ {kÏ¯kkt(Lk.) ˜¯LkLkwt {k¯kwt r{§˝kt (Lk.) r{˜Lk {w¯k( kwt.){¯k {wxw(Lk.) {kut, {wæ {wt(Mk o.)nwt {u˜ wt(r¢.) Mk{k¯k{ fh ku {U˝{kÏæe(tÜe.){ƒ{kæe {U˜( kwt.){nu˜ {kuæ˜ wt(r¢.){kuf˜ {kurxfikh(r¢)sw kLk {ku k( kwt.){kuº {kurhfik( kwt.){kuh {kÏxe( kwt.) ƒ˝e, M k{e hX( kwt.)h⁄k hk ˝wt(Lk.)Mkºk hk §kt(Lk.)hksf[uhe

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

hktæ( kwt.)htf

hktxwt(r .)˜t¯kzwt hkt kwt(Üe.)ºe˜ Àu eLkwt Lkk{

Y¯kkt (Lk.Ák. .) hwÀLk

Yhkt(r .)Yzkt

hU˝(Üe.)hkÌk

˜h wt(r¢.)˜z

˜hkE(Üe.)˜zkE

˜ hku( kwt.) kwhwªkLkwt ¯kw Ìkkt¯k

˜Mk{e(Üe.)˜˚{e ˜ktn˝(Lk.)˜Mk˝

˜uæ˝(Üe.)f˜{

˜kuhwt (r .) LkkLkwt

Ehku( kwt.) kﬁhku

À§ku( kwt.) uu˛

k¯k(Üe.)˜¯kk{, Ákk¯k

kheyku (Üe.Ák. .) kZeyku

k §ku(r .)Ákk hku

r k( kwt.)r kn

eÕ(Üe.) es§e

eÀhkÚ( kwt.) hhkÚ

Ufwx khe(Üe.) ifwtX kwhe

kﬁku( kwt.Ák. .) kE

UÕ˝ku( kwt.) ™s˝ku

U˝k¯k( kwt.) yuf k˚keLkwt Lkk{

kÏ˝u˝( kwt.) kr˝ﬁku

kuh( kwt.) hhkÚ

kÏ˝u˝(Üe.) kr˝ﬁ˝

kÏLkhkt(Lk.) kLkhkt, ktÀhkt

kÏMk wt(r¢.) kt[

kÏn( kwt.) ktMk

kÏtrÕﬁku(r .) ktrÕﬁku, rLk:MktÌkkLk

Mk¯kkMkU˝(Lk.)ÆMknkMkLk

Mk˝k( kwt.Ák. .) [˝k

MkÌk(Lk.)MkÌﬁ

Mk kk(Üe.)Mkºk

Mk kkﬁkt( kwt.Ák. .) rMk kkE

Mkh¯k(Lk.)M ¯ko

Mkh kk( kwt.) knuh u˛

Mk ( kwt.)r˛

Mk he(Üe.)[kÏhe

Mkkx wt(r¢.) [kx wt, [q{

MkkÌk( kwt.)Mkkƒw

Mkkh(Mkt.)[kh

Mkkhu˝( kwt.)[kh˝

Mkk˜fe(Üe.)¯kƒuze

Mkk˜kuh(Üe.)¯kkﬁ

Mkk §( kwt.) yk{t k˝Lkk ke§k [kuæk

Mkkn(Üe.)Ak˛

Mken(Üe.)[eMk

Mkw˝ wt(r¢.)[˝ wt,[h

MkwMk˝e(Üe.) kwhwªkLkwt ¯kw Ìkkt¯k

MkqLkhe(Üe.)[qtÀze

Mkq k wt(r¢.)ƒk wt

Mkqh˜ku( kwt.)[qzku

Mkwtz(Üe.)[k{wtzkÀu e

MkUh(Lkt.)˛nuh

Mkku˜k( kwt.)Aku˜k

MkkuhkXe(Üe.)Mk]r¸

Mkkunh( kwt.) nkh, {k§k

MkkÏ{zk(Üe.)[k{wtzkÀu e

MkkÏtÀe(Üe.)[ktÀe

MkkÏ§k( kwt.)[ku§k næ(Lk.) Mkwæ, ˛tæ nx(Üe.)nX

n˝¯kkh wt(r¢.)˛˝¯kkh nLLkkxk ( kwt.Ák. .) MkwMk kxk n kk§ wt(r¢.)Mktºk§ n{U˝(Lk.)˛wfLk nhk ˝( kwt.)©k ˝ n knkt(Mkt.)Mk kMkku nkhæeMkrhﬁwt (Lk.) ˜¯LkLke yuf r rƒ

nkhk(r .)Ákƒk nk§e(Üe.)Mkk§e

nk˜he(Üe.)¯kq¯k§Lkwt ]˚k nknwhe(Üe.)MkkMkw nkÏf(Üe.)˛kÏf, ˛kuf neækt{Ìkku(Üe.)r˛æk{˝ nehæ(Üe.)hÚE ne˜kt˝e(Üe.)rLk˛kLke nwﬁU˝e(Üe.)Àkﬁ˝ nwn khk( kwt.)MkwMk kxk nqhÕe kku§(Üe.)Mkqhs kku§ nUÀwh(Lk.)ÆMkÀqh nkuVkhe(Üe.)Mkku kkhe nkÏ k§ wt(r¢.)Mkktº§ nkÏh (Üe.) Mkkuz

318ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

[5]

4. MkkuLk˜ MkkuZe (¯k„-Y kktÌkh)

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. ƒLfi ze; ƒLfi {kuxku kh ! sqLkkt ¯keÌkku fikÀ yk k ˜k¯fikt Au. ¯keÌkku ¯kk k {kxu AkÌke Vkxu Au yLku Mkkfih (Mk{wˇ) Q{xu Au. {hu˜k {kU k ⁄kfik yLku ºhu˜k Mkhku hLke kk§u hÃkk.1 sw¯k kMkkh ⁄kfik Au yLku khÌkk yk¯k§ [k˜u Au.

rÀ Mk kr˘{ rÀ˛kLkk zwt¯kh ÌkhV (yMÌkk[§u) ¯kfiku Au. Mkqzk Mkq k {kxu {k§k{kt ¯kfik Au. Mkkts ⁄kE Au. MkkuLk¯khk¯kZLkk kÀ§{nu˜{kt ¯kkuæuu Àe k {qıfik

Au. Àh kÚ Áktƒ ⁄kﬁk Au yLku fqÌkhk MkqÌkk Au. º{h Zkur˜ﬁu MkkuLk˜ MkkuZe MkqÌke

Au. kkA˜e hkÌk kMkkh ⁄kE Au. ykfk˛{kt Ìkkhk Ìkqxu Au (ƒq{fuÌkw æhu Au). (ºqæe ⁄kfiu˜e) zkf˝ku zq[k (Ák[fkt) ºhu Au yLku ºqÌk fkfzu h{u Au. yk k kkA˜k knkuhuu º{hZkur˜fiu MkqÌku˜e MkkuLk˜ MkkuZefwt heLk hksfw{kh Mk kLkk{kt yk Au. fwt heLku Mk kLkk{kt ºhfiki Lk Àw:æ Àu Au. fwt he Mk kLkk{kt⁄ke ÕÁkfeLku ÁkuXe ⁄kkfi Au. r ˛k§ yktæku⁄ke [khu Ákksw hksfw{khLku ˛kuƒÌke fwt he yktMkw Mkkhu Au; yLku hkÌk kMkkh fhu Au. khkuZ ⁄kfiwt Au. ke§ku ´fk˛ ⁄kfiku Au. fqfzu hkÌkLk M⁄kkLk Akuze Àeƒwt Au. ]˚ku k˚keyku Ákku˜u Au. MkkuLk˜ MkkuZe kÀ§{nu˜Lke º{h Ákkhe kkMku yk eLku swyu Au. hks{k¯ko kh fiw¯k˜ku (Õqxe) Lkshu kzu Au. fwt heLkk ”Àfi{kt rLkMkkMkk⁄ke ˛uhzk kzu Au. yktæku{kt yktMkw Qºhkfi Au, yLku r [khu Au, ëë{U ¯kfik º {kt fkuELkk AkLku fk§k Ìk˜ ækƒk ˜k¯ku Au fu su⁄ke yk º {kt ({khk {k¯ko{kt) ykzk yk‘fik Au. {khe Mkhæe Wt{hLke Mkæeyku kh˝eLku MkkMkhu [k˜e ¯kE. ¯kfik 1. ºe˜ ykrÀ kMkeyku{kt {]ÌkfkuLke Mk{krƒ s§k˛fiLke kk§u ÁkLkk kLke kht khk Au, Ìku y⁄ko{kt {hu˜k {kU k ⁄kfik yLku ºhu˜k Mkhku hLke kk§u hÃkk.

MkkuLk˜ MkkuZe319

º {kt yu k ffik fufkh fhÌkk {kuh {kfiko Au fu suLkk kk kLku ˜eƒu {khwt ˜¯Lk ⁄kÌkwt Lk⁄ke ! ¯kfik º {kt {khkt ffikt fwf{kuo yk º Mkk{kt yk‘fikt Au ?íí MkkuLk˜fwt heLke yktæku{kt ºkÀh ku ¯khsu Au.

MkkuLk˜ MkkuZeLkwt Õkzu Õkzu fiki Lk kMkkh ⁄kkfi Au. Zkur˜fiu ÁkuMku Au Ìkku EMk ºk¯ku Au yLku Qºe ⁄kkfi Au, Ìkku fkt[§eLke fMk Ìkqxu Au. fwt he r [khu Au fu, ëë{U fkuE kqÚÌkkt {trÀh Lk⁄ke º¯kk‘fikt fu Lk⁄ke {khe fk§e ¯kkfiku ! Ìkku kAe {khk fıfik kk ku ˜¯Lk ⁄kÌkkt Lk⁄ke ? º¯k kLk, {Lku h ıfikhu {§˛u ?íí

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. MkÌksw¯kLke khÌkk f§sw¯k{kt fnu kfi Au. Vq˜ fh{kfi Au k˝ Mkw¯ktƒ S Au. Mkw¯ktƒ ]˚kku{kt hnuÚu. Mkkƒw, MkrÌkfiktLkkt Lkk{ Ákku˜u Au yLku ˝wt Mkkunk{˝wt ˜k¯ku Au. MkrÌkfiktLkkt Lkk{ Mkktº§e ”Àfi{kt (ykLktÀLke) fqt k§ Vqxu Au. MkrÌkfiktLke kÌk ˝e Mkkunk{˝e (nkufi{˝e) ˜k¯ku Au.

Mkqhs kr˘{ ÁkkswLkk zwt¯khu ¯kfiku Au. Mkqzk Mkq k {kxu {k§u ¯kfik Au. Mkkts ⁄kE Au. kÀ§{nu˜{kt Àe k Mk§¯fik Au. MkkuLk˜fw he fu˛hfwtze{kt Lknkfi Au. MLkkLk fheLku {kuht¯ke Zkur˜fiu yk e MkkuLkk-Y kkLkkt nkh-[eh knuhu Au. MkkuLkkLkk ⁄kk§{kt ºkusLk s{u Au. {kuht¯ke Zkur˜fik kh fu˛h-fMÌkqheLkk Aktxk Atxkfi Au. yzƒk MkqhsLkk Y k su e MkkuLk˜ Zkur˜fik kh ÁkuMke ºkr krÌk {kxu yzƒk [kuækLkku nkh ÁkLkk Au. ƒk˝kLke fkuÌkze ºheLku kk˝e keyu Au. Vq˜ ºkhkuºkh ÚuækELku fwt he {kuht¯ke Zkur˜fik kh Mkqyu Au. Ìkkhk{kt ‘fik ku˜e hkÌk kMkkh ⁄kkfi

Au. {Êfihkr k ⁄kkfi Au, yLku MkkuLk˜Lku Mk kLkwt yk Au. Mk kLkwt fnu Au, ëëMkkuLk˜, Ìkkhk Ákk kwLku fnu fu Ìkkhk ˜¯LkLke Mk¯kkE {kxuLkk ˜e˜kt Lkkr§fiuh ˜ELku Ák˙kÒ˝ W¯k{˝e-yk⁄k{˝e rÀ˛k{kt Úfi. ækuhe(ækuze)æk ku˜{kt Y kÀu h˝{˜ hks fhu

Au. ÌkuLkk ºkE ºkh{˜ yLku fkfk fq kÀu h˝{˜ Au. Ìkuh ˜e{zeykuLke Akﬁk{kt yk u˜k Ákkh [kuhk kh Ús{ kk⁄kheLku ºkEyku Mkk⁄ku Y kÀu h˝{˜ hks fhu Au. ækuheæk ku˜{kt sELku Ák˙kÒ˝ Y kÀuLku Ìkkhkt ˜¯LkLkkt ©eV§ yk ku.íí Mk kLkwt kqhwt ⁄kÌkktLke Mkk⁄ku MkkuLk˜ ÕÁkfeLku ÁkuXe ⁄kkﬁ Au; yLku yÕTÕh- ÕTÕh hkÌk kMkkh fhu Au.

ke§ku ´fk˛ ⁄kkﬁ Au yLku ( kq rÀ˛k{kt) ke§k ht¯kLkku Mkkunk{˝ku (nkuh{ku) Mkqﬁo ( kkt˝) Q¯ku Au. MkkuLk˜fwt he fk¯k§{kt M LkLkku MktÀu˛ku ˜æeLku ÀkMkeykuLku fnu Au, ëëAkufheyku, Ìk{u hksf[uhe{kt sELku {khk Ákk kwLku yk MktÀu˛ku

knkU[kzku.íí fwt heLkku ykÀu˛ ⁄kÌkkt s k k ˜ELku ÀkMkeyku ëƒh{h ƒh{hí

320 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÀ§{nu˜ QÌkheLku hksf[uhe{kt yk Au. swnkh{wshku fheLku hkÚLku MkkuLk˜Lkku

MktÀu˛ku yk ku Au. hkÚ fwt he MkkuLk˜Lkku MktÀu˛ku kt[eLku ÌkuLkku W•kh ˜æu Au, yLku ÀkMkeykuLku yk ku Au. MkkuLk˜ MktÀu˛ku kt[u Au, ëë knu˜k ˜kzr{fik swnkh ˜œfik Au. kAe ˜œfiwt Au, fwt he nwt Ìkkhku h ˛kuƒ k ıfikt ÚÙ ? yk k˝u Ìkku {kuxk ˜kuf ! yu e kÌkku⁄ke Ìkku ˜kS {heyu ! Ìkkhk ˜uæ {§˛u Ìfikh s Mk¯kkE ⁄k˛u. yÌfikhu Ìkku æksu, kesu, ækxrntzku§u n™[su yLku Mk{fiLkku k Lk æksu; yLku fhsu

MkkuLk¯khkLkwt hks.íí Ákk kwLkku W•kh kt[eLku MkkuLk˜Lku heMkLkk ë{kuhí [zu Au. k¯kLke kkLke⁄ke heMk [zeLku [kuxe{kt yk Au. ¯kwMMkk⁄ke MkkuLk˜Lkku Àun ⁄kh ⁄kh ƒ˙qsu Au. ˛heh{kt ˛uhzk kzu Au yLku AkÌke{kt ë⁄khfkuí yk Au.

MkkuLk˜ VheLku fkuhk fk¯k§ ˜u Au yLku hzÌke hzÌke fXkuh k˝e{kt Ákk kwLku W•kh ˜æu Au, ëëÁkk kw, Ìk{u ˜¯Lk {kxu W¯k{˝k-yk⁄k{˝k Àu˛ku{kt MktÀu˛k {kuf˜ku. Lkn™ Ìkku nwt fxkh ækELku {hwt Awt fu kÀ§{nu˜Lke yxkhe⁄ke kzeLku {hwt Awt. Ákk kw, nwt ºhfiki Lk{kt yk e Awt yLku Ìk{Lku æÁkh fu{ kzÌke Lk⁄ke ? Ák¯kze ¯kfiu˜wt Àqƒ kz{kt (Lkkæ wt) s Mkkhwt yLku fiw kLk fLfik MkkMkhu º˜e ! ækuheæk ku˜{kt Y kS h˝{˜ hks fhu Au. yk fwt hLku {khk {kxu kqLk{u keXeyu ÁkuMkkz kLkku MktÀu˛ku {kuf˜ku. Lkn™Ìkh ÌkLku fwt khe fLfikLkwt f˜tf ˜¯kkzwt Awt. !íí ykfhk W•kh ˜æe MkkuLk˜ ÀkMkeykuôu yk ku Au. ºk¯fi kLkLkk Ákku˜ yLku yºk¯keLkk Ìkqxu k¯k ! fwt heLkku yuf ykÀu˛ ⁄kÌkkt s ktÀh ÀkMkeyku kÀ§{nu˜Lkkt k¯kr⁄kfikt QÌkhe hksf[uhe{kt yk Au. swnkh-{wshku fheLku hkÚLku MkkuLk˜fwt heLkku MktÀu˛ku yk kuAu.

MkkuLk˜fwt heLkku MktÀu˛ku kt[eLku hkÚ r [khu Au, ëën {kuzwt (Ze˜) Mkkhwt Lkn™.íí hkÚ MkirLkfkuLku ykÀu˛ yk ku Au, ëëMkhÀkhku, ÁkÚhu sELku ˜e˜kt Lkkr§ﬁuh ˜ELku Mkk⁄ku Ák˙kÒ˝Àu ÌkkLku Ákku˜k e ˜k ku.íí yufLku ykÀu˛ ⁄kÌkkt s ktÀh MkhÀkh ÁkÚh ÌkhV Àkuzu Au. ÁkÚh{kt⁄ke LkkzkAze yLku Lkkr§ﬁuh æheÀeLku Ák˙kÒ˝Àu ÌkkLkk

uh yk Au. Ák˙kÒ˝Lku fnu Au, ëëÁk˙kÒ˝Àu Ìkk, Õx fhku. hksf[uhe{kt hkÚ Ákku˜k Au.íí MkhÀkhku kkMku⁄ke hkÚLkku ykÀu˛ Mkktº§eLku Ák˙kÒ˝ hksf[uhe{kt s k Ìkiﬁkh ⁄k k ˜k¯ku Au. Mkkunk{˝e [kæze k¯k{kt knuhuu Au. {k⁄ku kk¯k knuhu Au. yuf nk⁄k{kt xe k˝wt ˜u Au, yLku ÁkeÚ nk⁄k{kt ktfe ¯kuze ˜u Au. MkhÀkhku Mkk⁄ku Ák˙kÒ˝ Õz k⁄ke [k˜Ìkku {k˝uf[kuf{kt yk Au. ÌkuLkk [k˜ kLke Õz k⁄ke kkA§ ƒq§Lkku txku§ QXu Au yLku Ák˙kÒ˝ hksf[uhe{kt yk Au. Ák˙kÒ˝ hkÚLku swnkh - {wshku fheLku Qºku hnu Au. hkÚ fnu Au, ëëÁk˙kÒ˝Àu Ìkk, Ìk{khu MkkuLk˜ fwt heLkk˜¯LkLkkt ˜e˜kt Lkkr§ﬁuh,MkkuLkkLkku xfku yLku kkLk-Ákezkt ˜ELku ækuheæk ku˜{kt s kLkwt Au. ækuheæk ku˜{kt Y kÀu h˝{˜ hks fhu Au. ÌkuLku ˜¯LkLkkt ©eV§ yk ke

[k˜w {kMkLke MkwÀ yuf{u s khk k e keXeyu ÁkuMk kLkwt yLku kqLk{Lkk rÀ Mku ÚLk ˜ELku MkkuLk¯khk¯kZ{kt kh˝ k yk kLkwt yk{t k˝ yk k kLkwt Au.íí hkÚLkku ykÀu˛ ⁄kÌkkt s Ák˙kÒ˝ hkÚLkku ˜æu˜ku MktÀu˛ku, ˜e˜wt Lkkr§ﬁuh, MkkuLkkLkku xfku yLku kkLkÁkezkt Õku§e{kt {qfu Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. Ák˙kÒ˝ yuf ætz AkuzeLku ÁkeÚ ætz{kt yk Au. [k˜ k⁄ke ƒq§ yLku Mkwfkfiu˜kt kkLkLkk txku§ QXu Au yLku zwt¯khu ƒq§ Ú{u Auu. Ák˙kÒ˝ kqAÌkku kqAÌkku Y kÀu h˝{˜Lke Lk¯khe ækuheæk ku˜{kt yk Au. Y kÀu krÌk Ìkhefu {§u yux˜k {kxu MkkuLk˜fwt he hkus fkuhk fk¯k§ kqsu Au yLku ÌkuLkk r hn{kt ƒk˝kLke VkuÌkze{kt Mk{kfi yux˜wt s kk˝e keyu Au.

ækuheæk ku˜{kt Ìkuh ˜e{zeykuLke Akfik{kt yk u˜k Ákkh [kuhk kh Ús{ku kk⁄kh k{kt yk e Au. Y kÀu h˝{˜ Ezh¯kZ{kt ¯kfiu˜k Au. fkfk fq kÀu Ús{ kh ÁkuMkeLku ÀhÁkkheyku Mkk⁄ku ëë¯kh{e ¯kh{eíí (¯k o⁄ke ºhu˜e) kÌkku fhu Au. Ák˙kÒ˝Àu Ìkk [kuhkLkk {k⁄ku yk eLku fq kÀu h˝{˜Lku swnkh-{wshku fhu Au, yLku Õku§e{kt⁄ke fkZeLku MkkuLk¯khk¯kZLkk hkÚLkku MktÀu˛ku yk ku Au. fq kÀu MktÀu˛ku kt[u Au, ëë knu˜k ˜kzr{fik swnkh ˜œfik Au Ìfikhu kAe Y kÀu h˝{˜Lku MkwÀ yuf{u s khk

k e keXeyu ÁkuMk kLkwt yLku kqLk{Lkk rÀ Mku ÚLk ˜ELku MkkuLk¯khk¯kZ{kt MkkuLk˜

MkkuZeLku kh˝ kLkwt yk{t k˝ ˜œﬁwt Au.íí MktÀu˛ku kt[eLku Y kÀuLkk fkfk fq kÀu h˝{˜ r [khu Au, ëëY kÀu Ìkku Ezh ¯kﬁku Au. ÌkuLkk M⁄kkLk yLku Lkk{u nwt s ˜¯LkLkwt ˜e˜wt

Lkkr§ﬁuh M efkhe keXeyu ÁkuMkwt yLku nwt s MkkuLk˜fwt heLku kh˝wt ! Y kÀuLku {khk

Au. Ák˙kÒ˝ Àr˚k˝k ˜ELku MkkuLk¯khk¯kZ{kt kkAku yk Au. fkfk fq kÀu yk {kMkLke

MkwÀ yuf{u s khk k e keXeyu ÁkuMku Au. Y kÀu⁄ke AkLkku fq kÀu ÚLkLke Ìkiﬁkhe fhu

Au. kqLk{ yk e Au yLku fq kÀu kuzk ˛˝¯kkhu Au. MkkuLkkY kkLkkt k˜k˝ {ktzu Au. Ìkk˝e Ìkk˝eLku Ìkt¯k ºezu Au. MkhÀkhku Mkk⁄ku fq kÀ h˝{˜ kuzk kh Mk kh ⁄kELku

MkkuLk¯khk¯kZ{kt MkkuLk˜fwt heLku kh˝ k Úﬁ Au. kuzktLku {k⁄ku [kÁkwf kzu Au. kuzk Àkuzu Au yLku kkA§ ƒq§Lkk txku§ QXu Au.

ÚLk MkkuLk¯khk¯kZ{kt yk e Au. z˜k yLku ke k§kLkkt ]˚kkuLke Akfik{kt ÚLkLkku WÌkkhku yk k k{kt yk‘fiku Au. Mkk{k-Mkk{e Lk]ÌfiLkk Ìkzkfk ˜uÌke k˝ku Vxk˝ktLkkt ¯keÌkkuLkku ƒkuƒ hMkk Au. Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk fhu Au. ˜¯LkLkkt ënkuh{ktí kÚt yLku Mkkt¯ke Zku˜ k¯ku Au. MkkuLk¯khk¯kZ{kt ˜¯LkLkku WÌMk ÚBfiku Au. MkkuLk˜

322 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÀ§{nu˜{kt MkkuLk˜ MkkuZeLku Vq˜ [zu Au yLku Vq˜ QÌkhu Au. fwt he ÀkMkeykuLku fnu Au, ëëMkqtz˜k{kt ÁkksheLkkt ZqtZkt (f˝Mk˜k{kt⁄ke Àk˝k fkZe ˜eƒk kAeLkku ºk¯k) ˜ELku Úyku yLku hhkÚLku fnku fu {ktz yktÁkk-ÚtÁkwLkkt kkLk Ákktƒ kt Au {kxu ZqZktLke Àkuhze ( kkLk) ˝e yk ku. íí fwt heLkku ykÀu˛ ⁄kÌkktLke Mkk⁄ku s k˜e yLku es§e, W{˜e yLku Õw{˜e ÀkMkeyku Mkqtz˜k{kt ÁkksheLkkt ZqtZkt ˜ELku ëƒh{h ƒh{hí kÀ§{nu˜ QÌkheLku ÚLkLkk WÌkkhu yk Au. fq kÀufwt hLku fnu Au, ëë hhkÚ, Õx ZqtZktLke Àkuhze ˝e yk kku. y{khu yktÁkk-ÚtÁkwLkkt kkLk ÁkktƒeLku Ìk{khu kh˝ kLkku {ktz ku ˛˝¯kkh ku Au.íí ÀkMkeykuLke kÌk Mkktº§eLku fq kÀu r [kh{kt kze Úfi Au, ëëMkqfkt ZqtZktLke kkLk {qfeLku Àkuhze fE heÌku ˝e ˛fkfi ?íí Ìku ÀkMkeykuuLku fnu Au, ëëAkufheyku, ZqtZktLke kkLk {qfeLku Àkuhze ˝ kLke kÌk s k Àku yLku kÀ§{nu˜u sELku fnku fu ˛˝¯kkfiko r Lkk s ˜¯Lk{tz k Ìkifikh fhu. Ìk{khe MkkuLk˜ VkuELku sELku fnku fu Ìk˜ krhfik Ìkkuh˝ ÁkktƒeLku ˜¯Lk{tz k ˛˝¯kkhu yLku Õx kh˝ kLke Ìkifikhe fhu.íí Akufheyku fq kÀuLke kÌk Mkktº§e WÌkkhu⁄ke Lkef§u Au. Lke[u [k˜u Ìkku kkÌk§{kt Úfi A yLku ü[u [k˜u Au Ìkku M ¯kuo Úfi Au. Õz k⁄ke kÀ§{nu˜{kt yk Au. ækxrntzku§u n™[Ìke MkkuLk˜Lku fnu Au, ëëfwt he, hhkÚ fnu Au fu ZqtZkt{kt⁄ke Àkuhze ˝ kLke kÌk s k Àku. ÚLk ºqæ⁄ke Àw:æe ⁄kkfi Au, kh˝ kLke s˜Àe Ìkifikhe fhku.íí ÀkMkeykuLke kÌk Mkktº§e MkkuLk˜ r [khu Au. ëëY kÀu s kh˝ k yk‘fiku nkufi Ìkk Wæk˝kLkku Mkk[ku W•kh {Èfiku nkuÌk. yk Y kÀu Lk nkufi. fkuE yLfi s nkufi !íí MkkuLk˜ kh˝ k yk Ìke Lk⁄ke, yLku ÚLk ºqæu {hu Au. fk{Àkh-fkuXkhe Mkk{Mkk{k MktÀu˛k ˜ELku Úfi Au.

Mkk{Mkk{k MktÀu˛k knfku MktÀu˛k ˜ELku ÀkuzkÀkuze fh Au. MkkÌk rÀ Mk⁄ke z˜uke k§u kzk LkkæeLku ÚLk kze Au AÌkkt MkkuLk˜ MkkuZe ˜¯Lk{tz k{kt kh˝ k yk Ìke Lk⁄ke. yk k MktÚu¯kku{kt ÚLkifikykuLku Àw:æLkku fkuE kkh Lk⁄ke. fkufheyku h˝{˜ fq kÀuLke kÌLkeLku fnu Au, ëëhk˝e, Ìkwt ækuheæk ku˜{kt Ú yLku Y kÀu kh yk u˜k MkkuLk˜ MkkuZeLkk MktÀu˛kLke yLku fq kÀuLkk f kxLke kÌk fh. Y kÀu s MkkiLku Àw:æ{kt⁄ke Akuzk e ˛f˛u.íí fkufheyk h˝{˜Lke Mk˜kn Mkktº§eLku fq kÀuLke hk˝e {kh¯ku {kh¯ku ækuheæk ku˜ yk Au. ëƒh{h ƒh{hí kÀ§{nuu˜Lkkt k¯kr⁄kfikt [zu Au yLku Y kÀu h˝{˜ kkMku sELku fnu Au, ëëº keÚ, Ìk{u Ìkku ækuheæk ku˜{kt ÁkuXk ÁkuXk hks fhku Aku k˝ MkkuLk¯khk¯kZ{kt yk k˝k MkhÀkhkuLku ºkhu Àw:æ yk‘fiwt Au.íí Y kÀu fnu Au, ëëfkfe, yk k˝k MkhÀkhkuLku yu ffiwt Àw:æ yk‘fiwt Au ? Àw:æLke kÌk fhku.íí fq kÀuLke hk˝e fnu Au, ëëº keÚ Y kÀu, Ìk{u Ezh¯kZ ¯kfik nÌkk Ìfikhu Ìk{khk {kxu ºhfiki Lk{kt yk u˜e MkkuLk¯khk¯kZLke hksfw{kheLkku MktÀuu˛ku, ˜¯LkLkwt

MkkuLk˜ MkkuZe323

˜e˜wt Lkkr§fiuh, MkkuLkkLkku xfku yLku kkLkLkkt Ákezkt ˜ELku Ák˙kÒ˝ yk‘fiku nÌkku.íí Y kÀu fnu Au, ëëMktÀu˛k{kt MkkuLk˜u ˛wt ˜œfiwt nÌkwt ?íí hk˝e fnu Auu, ëë Y kÀuu, MktÀu˛k{kt fwt heyu ˜œfiwt nÌkwt fu Y kÀu, Ìkkhk {kx fkuhk fk¯k§ kqswt Awt, yLkuu ÌkLku {u§ k hkus Ìkkhk Lkk{Lke {k§k s kwt Awt. Ìkkhk r hn{kt ƒk˝kLke VkuÌkze{kt Mk{kfi yux˜wt s kk˝e ke Awt ! Y kÀu Ìkwt S Ìkku nkufi Ìkku Õkzu Õkzu kMkkh ⁄kÌkk fiki LkLku ÀkÁk k yk {kMkLke MkwÀ yuf{u s khk k e keXeyu ÁkuMk yLku kqLk{Lkk rÀ Mku ÚLk ˜ELku kh˝ k Õx MkkuLk¯khk¯kZ yk . k˝ yk MktÀu˛k⁄ke ÌkLku yÚ˝ hkæeLku Ìkkhku f kxe fkfku fq kÀu MkkuLk˜fwt heLku kh˝ k MkkuLk¯khk¯kZ ¯kfiku Au. MkkuLk˜ MkkuZeLku yk kÌkLke Ú˝ ⁄kÌkkt kh˝ k ˜¯Lk{tz k{kt yk Ìke Lk⁄ke, yLku MkkÌk MkkÌk rÀ Mk⁄ke z˜u- ke k§u kzk LkkæeLku kzu˜k ÚLkifikykuLkk Àw:æLkku fkuE kkh Lk⁄ke. {kxu Ìkwt MkkuLk¯khk¯kZ Ú yLku ÚLkifikykuLku Àw:æ{kt⁄ke {wıÌk fh. º keÚ, Ìkwt yn™ ˛k {kxu ÁkuMke hÃkku Au ?íí fq kÀuLke hk˝eLke kÌk Mkktº§eLku Y kÀuLku heMkLkk ë{kuhí [zu Au. k¯ku Lkk¯kV˝e {kusze knuhe nk⁄k{kt fqt[e ˜u Au. Ìkk§wt æku˜eLku ytƒkhe ykuhze{kt⁄ke ⁄k k⁄k kk eLku [uÌkLk kuzku Áknkh fkZu Au. ÁkeS ykuhze{kt⁄ke MkkuLkk-Y kkLkkt k˜k˝ Áknkh fkZe kuzkLke keX kh {qfu Au. MkkuLkk-Y kkLke ˜¯kk{ k˜eLku Ìkk˝eLku Ìkt¯k ºezu Au. kuzkLku fu˛rhfik ë k kí⁄ke MkÚ Au. ˛Ük¯kkh{kt⁄ke Y kLk§e ÁktÀqf ˜ELku æºu Lkkæu Au, yLku nk⁄k{kt es§e su [{fÌkw æzT¯k ˜u Au. heMk⁄ke fk§Õk§ ⁄kÌkk Y kÀuLke AkÌke{kt ¯kwMMkkLkku ë⁄khfkuí yk Au. AkÌke{kt ˛uhzk kzu Au yLku ¯kwMMkk⁄ke ⁄kh ⁄kh ƒ˙qsÌkku Y kÀu h˝{˜ Vhe VheLku ækuheæk ku˜Lku Lk{Lk fheLku fnu Au, ëënu {khe Lk¯khe ! S Ìkku hne˛ Ìkku kkAku yk e˛. Lkn™ hnwt Ìkku Lkh h¯kZ swnkh !íí ¯kku kÀu e Ezh k§e Lkk¯k˝eÀ eLku fnu Au, ëë{kÌkk, fiwÿ{kt {khk æktzu ºu¯ke yk su yLku {khk Mkk⁄k{kt hnusu.íí [uÌkLk kuzku n˝n˝u

Au, yLku ¢kuƒ⁄ke VkxVkx ⁄kÌkku Y kÀu QzeLku Mk kh ⁄kkﬁ Au. sÌkkt sÌkkt Lk¯kheLku Lk{Lk fheLku fnu Au, ëën u, swyku yk {ÀoLkk æu˜ !íí kuuzkLku Ìkeæk [kÁkwf {khu Au. [uÌkLk kuzku Qzu Au yLku Õz k⁄ke ƒq§Lkk txku§ QXu Au. zwt¯khu ƒq§ Ú{u Au, yLku kuzkLke Õz k⁄ke k oÌkku Qzu Au. MkkuuLk¯khk¯kZ{kt z§u- ke k§u ÁkuXu˜e fq kÀuLke ÚLk ºqæ yLku ÌkhMk⁄ke Õqhu Au yLku n˝n˝Ìkku kuzku MkkuLk¯khk¯kZ{kt yk e knkU[u Au. Y kÀu ÚLkLkk WÌkkhu yk eLku swyu Au Ìkku fq kÀu fkfk üƒk kzeLku s{eLk ækuÌkhe hÃkk Au. kuzk kh Mk kh Y kÀu fq kÀuLku kzfkhÌkkt fnu Au, ëëfkfk, Ìk{u fkuLkk {k{uhu yk eLku yn™ MkkuLk¯khk¯kZLkk z˜u- ke k§u kzk Lkkœﬁku Au ? Ìk{u üƒk kzeLku ƒhÌke fu{

324 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ækuÌkhe hÃkk Aku ?íí æºu Y kLk§e ÁktÀqqf Au; nk⁄k{k es§e su [{fÌkwt æktzwt Au yLku kuzk kh Mk kh Y kÀu fnu Au, ëëfkfk, ækuheæk ku˜ Ìkku MkqLke kze Au yLku

Ìk{u MkkuLk¯khk¯kZ{kt üƒk kz‚k ƒhÌke fu{ ækuÌkhku Aku ?íí fq kÀu fnu Au, ëëº keÚ, MkkuLk¯khk¯kZLkwt Lkkr§fiuh ækuheæk ku˜{kt yk‘fiwt nÌkwt. yk⁄ke kh˝ k yk‘fiku Awt.íí fkfkLkkt [Lkku Mkktº§eLku Y kÀuLku k¯k⁄ke heMk [z Au yLku [kuxe{kt yk eLku ºzkfku ⁄kkfi Au. Y kÀu ¯kwMMkk⁄ke ⁄kh ⁄kh ƒ˙qsu Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘ﬁku Au. kÀ§{nu˜Lke yxkhe⁄ke MkkuLk˜ MkkuZe Lkus fheLku swyu Au. ÌkuLkk ·r¸ k⁄k{kt Y kÀu h˝{˜ yk Au. fwt he fnu Au, ëëÀkMkeyku, ÚLkLkk WÌkkhu fkuE Y kk§ku

MkhÀkh yk‘fiku Au ÌkuLku sELku fnku fu MkkuLk˜fwt heyu {kuf˜u˜e y{u yk e Aeyu. ÁkksheLkkt ZqtZktLke Àkuhze ˝e yk ku. Àkuhze⁄ke yktÁkk-ÚtÁkwLkkt kkLk ÁkktƒeLku {ktz ku MkÚ ku Au. MkhÀkh khÀu˛⁄ke yk Ìkku ˜k¯ku Au. ÌkuLku ke k {kxu f§˛{kt Xtzwt kk˝e k˝ Mkk⁄ku ˜uÌke Úyku.íí fwt heLkku ykÀu˛ ⁄kÌkktLke Mkk⁄ku s ÀkMkeyku Mkqtz˜k{kt ÁkksheLkkt ZqtZkt yLku f§˛{kt Xtzwt kk˝e ˜ELku kÀ§{nu˜Lkkt k¯kr⁄kfikt QÌkhu Au. kÌkkuLkk ëh{Õkuhí Qzu Au yLku ÀkMkeyku ÚLkLkk WÌkkhu yk Au. Y kÀu h˝{˜ [uÌkLk kuzu Mk kh Au yLku fq kÀuu h˝{˜ Ákk he kuze kh ÁkuXku Au. Mkk{Mkk{k kuzk n˝n˝u Au; yLku ÁktLku MkhÀkhku yufÁkeÚLku kzfkhu Au. ÀkMkeyku sELkuu kuzkLke ˜¯kk{ kfzeLku fnu Au, ëëMkhÀkhku, y{u MkkuLk˜fwt heLke {kuf˜u˜e yk e Aeyu. yk f§˛{kt⁄ke Xtzwt kk˝e keyku yLku ˛ktÌk ⁄kkyku.íí ÀkMkeyku Y kÀu yLku fq kÀuLku ˛eÌk§ s§ kkELku ˛ktÌk fhu Au. ÀkMkeyku Y kÀuLku fn Au, ëëfwt h, ÚLkifik Aku fu xu{k¯kwO ?íí fwt h fnu Au, ëënwt ækuheæk ku˜{kt hks fhwt Awt. {khwt Lkk{ Y kÀu h˝{˜ Au.íí ÀkMke fnu Au, ëëMkkuLk˜fwt heyu {kuf˜u˜e y{u yk e Aeyu. {ktz yktÁkk-ÚtÁkwLkkt kkLk Ákktƒ k {kxu ÁkksheLkkt ZqtZktLke ÀkuhzeLke sYh Au. Ìk{u ZqtZktLke Àkuhze ˝e yk kku.íí Y kÀuu fnu Au, ëëÀkMkeyku, Ìk{khe ÁkkE, MkkuLk˜fwt heLku sELku yux˜wt fnuÚu fu [kh˝e{kt Õx kk˝e {kuf˜u. nwt s˜Àe ÁkksheLkkt ZqtZkt{kt⁄ke Àkuhze ˝e yk kwt Awt ! yk Àkuhzeyu yktÁkk-ÚtÁkwtLkkt kkLk ÁkktƒeLku ˜¯Lk{tz k ˛˝¯kkhÚu.íí kÀ§{nu˜{kt yk eLku ÀkMkeyku Y kÀu h˝{˜Lkku W•kh fnu Au yLku MkkuLk˜ MkkuZe {Lk{kt hkS ⁄kkfi Au. fwt he r [khu Au, ëëLkë, {khku Y kÀu fwt h yk‘fiku ˜k¯ku Au.íí MkkuLk˜ ÀkMkeykuLku fnu Au, ëësuLkk {kxu fkuhk fk¯k§ kqsÌke nÌke; suLkk r hn{kt ƒk˝kLke VkuÌkze{kt Mk{kfi yux˜wt s kk˝e keÌke nÌke Ìku s {khku Y kÀufwt h yk e knkUÂfiku Au. Ìk{u ÌkktÁkkfwtze{kt kk˝e ¯kh{ fhku. ækuheæk ku˜⁄ke yk u˜k ©r{Ìk Y kÀufwt hLku Õx MLkkLk fhk ku.íí nªko u˜e fwt he

MkkuLk˜ MkkuZe325

yk¯k§ fnu Au, ëë yuf-Áku ÀkMkeyku hksf[uuhe{kt sELk Mk{k[kh yk kku fu yzƒk

MkqfioLkwt Y k, Y kÀufwt h ÚLkLkk WÌkkhu yk e knkuutÂfiku Au. y{Lku kh˝k k º˝u˜k Ák˙kÒ˝ Àu ÌkkLku Õx Ákku˜k e ˜k ku.íí MkkuLk˜fwt heLkku ykÀu˛ ⁄kÌkktLke Mkk⁄ku s fux˜ef ÀkMkeyku ÌkktÁkkfwtze{kt ¯kh{ kk˝e fheLku Õe˜˝fwtzeyu Y kÀuLku MLkkLk fhk k Úfi Au. fux˜ef ÀkMkeyku hksf[uhe{kt sELku Y kÀufwt hLkk yk¯k{LkLkk Mk{k[kh yk ku Au Ìkku yuf-Áku ÀkMkeyku Ák˙kÒ˝Lkk Ókhu knkU[u Au. ÀkMkeyku fnu Au, ëëÁk˙kÒ˝Àu Ìkk, Ìk{u Mkk[wt xe k˝wt Mkk⁄ku ˜ku. fwt heLkkt ˜¯Lk fhk kt Au.íí Mk{k[kh {§ÌkktLke Mkk⁄ku s Ák˙kÒ˝ k¯k{kt Lkk¯kV˝e {kusze knuhu Au. yuf nk⁄k{kt xe k˝wt yLku ÁkeÚ nk⁄k{kt ht¯ku˜ ¯kuze ˜ELku {kh¯ku {kh¯ku ÀkMkeyku Mkk⁄ku ht¯khk §u yk uAu.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. fkfk fq kÀu Ákk¯k- kzeyu Õqhu Au yLku Y kÀu º keÚLke Mku k[kfhe ⁄kkfi Au. Y kÀuLku Vq˜ [zu Au yLku Vq˜ QÌkhu Au. ¯keÌkfw˛§ Üeyku ¯keÌkku ¯kkfi Au. MkkuLk¯khk¯kZ{kt r kn h[kfiku Au. fuMkh [zu Au; fuMkh QÌkhu Au.

Ák˙kÒ˝Àu Ìkk ht¯khk §u yk eLku fnu Au, ëëMkhÀkhku, ¯kq¯k§ ]˚k (nk˜he)Lkkt kkLk k§e zk§eykuLkkt Ìkkuh˝ ˜k ku, ktMk k§eLku {ktz ku ÁkLkk ku yLku {ktz Ìk˜ krhfikt Ìkkuh˝ Ákktƒkuíí. ˜¯Lk{tz k Ìkifikh ⁄kfik kAe ºqÀu ˜¯Lk uÀe kh nku{ k {kxu Ìk˜-s {t¯kk Au. nkx{kt⁄ke LkkzkAze yLku ˜e˜wt Lkkr§fiuh {t¯kk Au. Ák˙kÒ˝ [kuhe [eÌkhu Au. eLkk Àe k fhu Au. fwtºkhLkk uh⁄ke {kxeLke kZe {t¯kk Au. yktÁkk-ÚtÁkwLkk kkLk⁄ke ˜¯Lk{tz k ˛˝¯kkhu Au. MkkuLk¯khk¯kZ{kt MkkuLk˜ÁkkELkku r kn h[kfiku Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘ﬁku Au. Y kÀufwt h Ìkkuh˝ MkÁkeLku ˜¯Lk{tz k{kt yk Au. Ák˙ÒÀu MkkuLk˜fwt he yLku Y kÀufwt hLkkt ˜¯Lk fhk Au. Ìﬁkh kAe (˜¯Lk{tz kLkku) ˜k˜ku kkx ºkt¯ku Au yLku ÌkuLkk Lke[u MkkuLk¯khk¯kZ{kt ˝kt {kLk e ÀÁkkE {hu Au.

yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. º keÚu Y kÀu MkkuLk˜fwt heLku kh¤fiku ÌkuLkk Mk{k[kh z˜k- ke k§kLkkt ]˚kkuLke Akfik{kt ÁkuXu˜e ÚLkLkk WÌkkhu ÁkuXu˜k fkfk fq kÀuLku {§u Au. Mk{k[kh {§ÌkktLke Mkk⁄ku fq kÀu ¯kwMMkk⁄ke fk§Õk§ ⁄kÌkku ⁄kh ⁄kh ƒ˙qsu Au. Y kÀu yLku fq kÀuLkk k˚kLkk ÚLkifik Áku ºk¯k{kt nU[kE ¯kfik Au, yLku yufÁkeÚLku Mkk{Mkk{u kzfkh k ˜k¯fik Au.

Y kLk§e ÁktÀqfku Aqx k ˜k¯ke Au yLku kkzk kzu Ìku{ MkhÀkhku kz k ˜k¯ﬁk Au.

kÀ§{nu˜Lke yxkheyu ÁkuXu˜e MkkuLk˜ MkkuZe ÚLkifik Â[u ˜k¯ku˜wt h˝ºkhÌk rLknk§e hne Au. yuf Mkk⁄ku MkkÌk eMkku (yufMkku [k˜eMk) ÁktÀqfku Aqxu Au yLku ÚLkifikykuLkku k˝ Lkef§u Au. Y kÀuLkk MkhÀkhkuLkk nk⁄ku fkufheyku h˝{˜ {hkfiku

Au. fq kÀuLkwt Úuh Ìkqxe ¯kfiwt Au, yLku fq kÀu kuze kh Mk kh ⁄kE ækuheæk ku˜ º˝e ºk¯ku Au. [uÌkLk kuzk kh Mk kh Y kÀu ÌkuLke kkA§ kzu Au. fq kÀuLku kzfkhu Au, ëëfkfk, Ìkkhk k¯ku MkkuLk¯khk¯kZ{kt kh˝ k yk‘fiku nÌkku k˝ n yn™⁄ke y{khk k¯ku s kLkwt Au.íí ˛qhkLkhkuLku ˛qhkÌkLk [zu Au. ˛qhe-˛qhe rfrffikheyku kzu Au. zh kkuf ºk¯ke Úfi Au. Mkk{Mkk{e Ìk˜ khku Mkkfi Au yLku es§eyku ⁄kkfi Au. fq kÀuLkk MkhÀkhkuLkku k˝ Lkef§u Au. kuzk Àkuzu Au; kkA§ txku§ QXu Au yLku Mkqfkt kkLk ykfk˛{kt [zu Au. kkA§ yk Ìkk º keÚ Y kÀuu⁄ke ¯kºhkfiu˜ku fq kÀu fkfku Ezh¯kZ ÌkhV yk eLku MktÌkk kLkwt M⁄kkLk ˛kuƒu Au.

Ezh¯kZ⁄ke YXehk˝e hkÚLku fnu Au, ëëhkÚ, rÀ’neLke Vkus yk Ìke Ìfikhu hkEyktLkk h˝{˜ Ìk{khe {ÀÀ{kt yk Ìkk nÌkk. yÌfikhu fq kÀu h˝{˜ MkkuLk¯khk¯kZ kh˝ k ¯kfiku Au, yLku ækuheæk ku˜ MkqLke kze Au. MkkuLk¯khk¯kZ{kt ˜zkE ⁄kE ˜k¯ku Au. Ìk{u h˝{˜ MkhÀkhkuLke {ÀÀ{kt Úyku.íí YXehk˝eLke kÌk

Mkktº§eLku EzhLkku hkÚ h˝{˜kuLke khu s k ˜~fh Ìkifikh fhu Au. fk§eyk hu Ìk kh k˜k˝ {ktzu Au. Ìkk˝eLku Ìkt¯k ºezu Au. Y kLk§e ÁktÀqf æºu ºhk Au. MkhÀkhku es§e su kt æktzkt nk⁄k{kt ˜u Au. hkÚ fk§eyk hu Ìk kh QzeLku Mk kh ⁄kkfi Au yLku ˜~fh {kh¯ku {kh¯ku h˝{˜kuLke khu Úfi Au. kuzktLku kLkh kqtAk [kÁkwf kzuu Au yLku hkÚ Mkk⁄ku ˜~fh hMk k¯kZLke kxe yk Au.ëÌkwtÀ§eí huÌk Qzu Au yLku EzhLkku hkÚ ækuheæk ku˜{kt yk Au. ækuheæk ku˜{kt fk¯kzk Ákku˜u Au yLku hkÚLku ƒ˙kMkfku kzu Au. MkhÀkhku r Lkk MkqLke ækuheæk ku˜{kt h˝{˜kuLke Üeyku yktMkw Mkkhu Au. EzhLkku hkÚ h˝{˜ MkhÀkhkuLkk Mk{k[kh kqAu Au. fq kÀuLke hk˝e x{kt {wæ hkæeLku fnu Au,ëëfq kÀu ÚLk ˜ELku MkkuLk¯khk¯kZ{kt kh˝ k ¯kfik Au. yksu ykX rÀ Mk ⁄kfik Au AÌkkt kkAk Vfiko Lk⁄ke. º keÚ Y kÀufwt hLku Ìku{Lke kkA§ {kuf’fiku Au. Ìku k˝ §Ìkku kkAku yk‘fiku Lk⁄ke. ækuheæk ku˜{kt hkÌkrÀ Mk ü yk Ìke Lk⁄ke.íí yux˜k{kt Ìkku ÀkuzÌke kuzeyu fq kÀu h˝{˜ ækuheæk ku˜ ÌkhV yk e hÃkku Au. fq kÀu h˝{˜ kuze kh⁄ke Lke[u QÌkheLku EzhLkk hkÚ kkMku yk Au yLku fnu Au, ëëEzhLkk hkÚ, {khku º keÚu Y kÀu h˝{˜ Ákƒe Vkus {kheLku {khe kkA§ kz‚ku Au. nwt S ˜ELku ºk¯fiku Awt.íí yux˜k{kt Ìkku [uÌkLk kuzkLke keXu Ìkeæk [kÁkwf kzu Au yLku Y kÀu ækuheæk ku˜{kt yk e knkU[u Au. EzhLke hksf[uheLkwt Y k ! Y kÀu h˝{˜ EzhLkk hkÚLkku s{˝ku nk⁄k Au. Y kÀuLku 326 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yk Ìkku ÚuELku fq kÀu ækuheæk ku˜{kt MktÌkk k ˜k¯ﬁk Au.

EzhLkk hkÚLku ækuheæk ku˜{kt yk u˜ku ÚuELku Y kÀu h˝{˜ kuzk kh⁄ke Lke[u QÌkhu Au. hkÚLku swnkh fheLku fnu Au,ëëEzhLkk hkÚ, MkkuLk¯khk¯kZLke fwt he MkkuLk˜Lkk ˜¯LkLkkt ˜e˜kt Lkkr§fiuh {khk kh yk‘fikt nÌkkt. k˝ fq kÀu fkfkyu ˜¯LkLkwt yk{t k˝ M efkheLku {khk kh À¯kku ffikuo. n Ezh¯kZ{kt yk kLke Mku k{kt nÌkku yLku fq kÀu h˝{˜ ÚLk ˜ELku MkkuLk¯khk¯kZ{kt kh˝ k ¯kfik.íí Y kÀu h˝{˜ kÌk kqhe fhu Au Ìfikt Ìkku keX kkA§⁄ke fq kÀu h˝{˜ ÁktÀqfLkku ºzkfku fhu Au yLku Y kÀuLke keX{kt⁄ke ˜kuneLke ƒkhkyku Qz k ˜k¯ke Au. fq kÀu h˝{˜ Ákk he kuzeyu [zeLku ækuheæk ku˜{kt⁄ke ºk¯ku Au. À¯kkÁkks fq kÀuLkk fkfih fhÌkqÌk(fk{)⁄ke EzhLkk hkÚLku ¢kuƒ ‘fik ku Au. Ìku MkhÀkhkuLku ykÀu˛ yk ku Au, ëëMkhÀkhku, Y kÀu h˝{˜ Ìkuh ˜e{zkykuLke Akfik{kt yk u˜k Ákkh [kuhk kh Ús{k kk⁄kheLku ækuheæk ku˜Lkwt hks fhÌkku nÌkku. Y kÀuu yk k˝e Ezh¯kZLke hksf[uheLkwt Y k nÌkku. n {kuzwt ffiuo kk˜ Ìku{ Lk⁄ke. fq kÀu LkkMkeLku fux˜u Àqh s˛u ? ÌkuLku kfzeLku Õx {khe Lkkæku !íí Ezh¯kZLkk M k{eLkku nwf{ ⁄kfiku Au. kuzktLkk keXu Ìkeæk [kÁkwf kzu Au. kuzk Qzu Au. Y kLk§e ÁktÀqf{kt⁄ke ¯kku§eyku Aqxu Au, yLku ºzkfk ⁄kkfi Au. Mkk{e Mke{{kt sÌkkt s fq kÀu ¯kku§eykuLkk hMkkÀ Â[u {hkfiku Au. yuf rÀ MkLkku Mk{kÚu¯k yLku Mk{kÚu¯kLkku {nkÚu¯k yk‘fiku Au. MkkuLk¯khk¯kZLkk kÀ§{nu˜Lke º{h Ákkheyu ÁkuXu˜e MkkuLk˜ MkkuZe r [khu Au, ëë ifwtX{kt⁄ke º¯k kLku {kuf˜u˜e nwt k]⁄ e kh yk e Awt. kk ke yLku yntfkheykuLkku Lkk˛ fh k MkkuLk¯khk¯kZ{kt yk e nÌke. k]⁄ e kh yk eMk hMk kqhkt ⁄kfikt Au. MkkuLk¯khk¯kZ{kt yufMkku [k˜eMk (MkkÌk eMkku) MkkuLk¯khk MkhÀkh {hk‘fik. ækuheæk ku˜{kt yntfkheykuLkku k˝ fkZ‚ku. æk˜e æ kh ºheLku ÌkuykuLkwt ˜kune keLku yntfkh ºk¯fiku. n {khwt {Lk Èfiwt Au.íí MkkuLk˜ ehkuLkkt {MÌkfkuLke {k§k ¯k§k{kt ƒkh˝k fhu Au yLku k Lk Mkk⁄ku M ¯ko{kt Úfi Au. M ¯ko{kt sELku º¯k kLkLku fnu Au, ëëº¯k kLk, Ìkkhe {kuf˜u˜e k]⁄ e kh ¯kE nÌke. f§sw¯k{kt k]⁄ e kh rLk˛kLke {qfeLku yk e Awt. f§sw¯k{kt flfikt Õ zku ⁄k˛ Ìfikt sE˛ yLku {Lku nhk§eÀu e Ìkhefu kqs˛u yLku {khe Mku k fh˛u.íí

MkÌksw¯kLke khÌkk f§sw¯k{kt Ákku˜kﬁ Au yLku ºheMkºk Mkktº§u Au. S Ìkk {kLk eyku rf’˜ku˜ fhu Au. Vq˜ fh{kﬁ Au k˝ kMkLkk (Mkwt¯kƒ) yk¯k§ nuu Au...!

328 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkuLkku˜ nkuxe

(ºe˜e kkX)

yu.. ƒLk fhe ƒLk {kuxku kh.. nk hu yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k, Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku... f˝kLku æB{k ! nkhu ÕqLkkt ¯keÌkkt MkuÌku yk kt... Mkk⁄ke Vkxu Mkkfikuh W˜xu... {qyk {kÏ¯kk hUÕku krhfikLke kk§... nkhu Õw¯k Ìkku ¯kk... nkLku khÌkk Ákku˜u... Ìku f§Õw¯kLkkt {kÏLk e fu kt nkÏ k§u... ! y ˝ nqh˜k ¯kk nku Lk {kr§fiu... ÀLkhk ¯kk zk zwt¯khu... nkLku nkÏrÕfik u§k ⁄kuE... yk§eyu ¯kkuæhu Àe k ˜k¯kk... nkhu fqÌkk Mku keyk... ÕkÏ kk kehk... nkLku nkuLk¯kheyku ¯kz nU Ìku nkuLkku˜ nkuxe nkhu hkÕ fu e fhu...! y¯k˜e y¯kkhwt hkÌk... nkLku kkMk˜e kMkkhwt hkÌk... nkLku y¤˝kt Xufhk {khu... Ìkkhk{k Ìkkhk Ìkqxu... nkhu zkfU˝ku zkMku yk u... kqÌk fkfhu-ºqÕehu h{u... nkuLkku˜ nut... nkhu nqÌke k{h xkur˜fiu...(1) nkLku nkuLkku˜Lk nqÌku n kLkwt fu yk ! ykÀ{e n kLkkt{k yk ku... Õku Lk n kLkk{k yk wt... ÕÁkfeLk ÁkuXe ⁄kkyu... nk hu Õkuyu {kuxk {kuxk zku§u... nkuLkku˜ nU... nkhu y Yt¯kkt hk§u... nkhu {Lk{k hkuyu... yÕTÕh - ÕTÕh hkÌk fkxu... fqfheyu hku§ MkkÏtze... ke§eyk khfkMk ⁄kk... Õkhu Õkhu ÕLkku h Ákku˜u... nkuLkku˜ nkuxe nut... kÀ§eyk {U˜{k º{h Ákkhe nkhu QMke hE hELk Õkuyu... {kÏLk e LkÕhu yk u... Áku Õ˝ktLke Õqxe LkÕh yk u... nkhu nkuLkku˜Lku ÀuEyu nuhk khu... Ìku nkuLkku˜ nkuxe nU... ⁄kh⁄kh ÌkqÕu... {Lk{k r Mkkh yk u... (2) fu hkuyu hÌkhu Lku Y¯kkt hk§u yku... fu nkuLk¯kheyk¯kuzu{k hkÕ futhu yku...1 fu {khe yuheLke Õkuheyku Ìkku ÕkÌke hEyku... fu y¯k˜u hu kkÏ {ut Ìkku nwt ækÌkk fk§kLku Ìke˜ hu yku...2 fu y¯k˜u hu kkÏ {U ækÌkk fk§k Ìke˜ hu yku... ykÏt˝u k {Lku ykzk hu ykfik hu yku...3

yu nkuLkku˜ nkuxe fw he Ìkku Yt¯kkt hk§u hu yku...

{U nwt {kheyk hu ˜ Ìkk {kurhﬁk hu yku...4

{khe yuheLke Õkuhe ÕkÌke hEyku hu yku...

{U nwt futhkt ækuxkt hu fkÏ{ hu yku...5

y¯k˜u kkÏ {U ækuxkt hu fkÏ{kt futhkt hu yku...

Ìku ykÏt˝u kkÏ hu ykzkt ykr ﬁkt hu yku...6

Ákk khe nkuLkku˜ nkuxe fw he Ìkku kkÀh ku qhU yku...

fu Õkhu Õkhu Ìkku {khkt Õku Lk ÕkÏyu nU hu yku...7

{U nwt ækÌkk fk§k Ìke˜ hu yku...

fu QXÌkU ⁄kfU VxfU Ìkqxu hu fktÏMk§e k§e hu fUnku yku...8

fu yuhe ÕkuheLke Ìkku ÕkÌke hEyku nU hu yku...

Ákk khe fu ykÏÏÏÏtækt{k nhk ˝ kkÀh ku fqhU hu yku...9

fu Õkhu Õkhu Õku Lk ÕkÏyu nU hu yku...

fu nkuxehk˝e Ìkku Yt¯kkt hk§u hu yku...10

fu QXÌkU ⁄kfU Vxfu Ìkqxu Ìkku fkÏtMk§eLke fUnku hu yku...

{Mkfu kk¯ku xku˜eykLkkt yk§u hu yku...11

fU Mkk˜Ìkkt zuhkt {U Ìkku Lkn™ k¯k kt h yku... {U Lkn™ {khe hu fk§e ¯kkﬁku hu yku...12

Ìkku {hkÕ hu... ƒLk fhe ƒLk {kuxku kh... yufkÀLkLkku Mk{kÕku¯k, Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku... nkhu MkÌkÕw¯kLke khÌkk... nk f§Õw¯k{k Ákku˜u... f§Õw¯kLkkt {kÏLk e fu kt nkÏt k§u... Ìku Vq˜ {hu kMkLkk Õe u... kMkLkk hUÕku Õhwf˜kt{k... Ìku MkrÌkfiktLkkt LkkÏ{ Ákku˜u... f˝wt nkufi{˝wt ˜k¯ku... {kfi˜u fw k§ MkkÏzU... Ìku MkrÌkfiktLke kÌk f˝e nkufi{˝e ˜k¯ku... nkLku {qyk {kÏ¯kk huÕku krhfikLke kk§... yu y nkuLkku˜ nkuxe nU... nkhu hkuyu hÌkh Õqh˝ {kÏzu... {kÏzu kÀ§{U˜{k... Ìku y Ìkkh {U nwt ækuxwt fkÏ{ fhwt... {U nwt ækÌkk fk§k Ìke˜ Ìku ykÏt˝u k {Lk ykzk yk k... nkhu Lkn™ {khk ˜e˜k {kurhfik... nkLku Lkn™ {khe fk§e ¯kkfiku... nkuLkku˜ nkuxe nut... ykÏtæku{k kkÀh ku fqhut... nkhu yufe ykÏtæu nhk ˝ fqhU... Ìku nkuLkku˜ nut... {Lk{kt r Mkkh fhu... {khe yuhe ÕkuheLke nkhe

330 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ÕkÌke hEyku... Ìku y Ìkkh {U nwt ækuxkt fkÏ{ fhkt... nkLku Ìku {Lk ˜kzku Lkn™ {§Ìkku... (3)

yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k... nkhu Mk{kÕku¯kLkku {kÕku yk ku... Ìku ÀLkhk ¯kk zk zwt¯khu... nkhu nqh˜k nku kLk {k§eyu... Ìk nkÏÕ u§k ⁄kE... fqÌkk Mku keyk... ÕkÏ kk kehk... yk§eyu ¯kkuæhu Àe k ˜k¯kk... Ìku nkuLkku˜ nkuxe nU... nkLku fuMkhfwtzeyu Õe˜u... nkLku kuMk˝ nkh-Mkeh n kk§u... nkLku Õe˜e LkkELk fu e {kuht¯keZkur˜fiu yk u... nkhu ÀkMke Mkkuheyku nU Ìku Mkku Lke ⁄kk§eyu kkuÕLk yk˜u... nkuLkku˜ nkuxe kkuÕLk Õ{U ... nkLk kkuÕLk Õ{e fu e QXu... ÀkMke Mkkuheyku ⁄kk§eyku ˜uuyu... Ìku {kuht¯ke xkur˜fiu nehæe kk⁄khuu... nkhu y fuMkh-fMÌkqheLkk MkkÏx˝k LkkÏæU... nkhu nkuLkku˜ nkuxe nU Ìku yÌkhktLkk º kfk LkkÏæU... nkhu ykÌkk nqhwÕLkwt Y k... ykÌkk MkkuækLkku nkh fhÌke... Ìkkt˝ktLke æku kxeyu kkÏ˝e keÌke... nkLku Vq˜kt kkhku kkh ÕkuækÌke... Ìku {ktMku nqÌke nut... y¯k˜e y¯kkhwt hkÌk... nkhu kkMk˜e kMkkhwt hkÌk... zkfU˝ku zkMku yk u... kqÌk kkE khkfk fhu... Ìku Ìkkhk{k Ìkkhk Ìkqxu... y¤˝kt Xufhk {khu... nkhu {Õhku¯k hkÌk ⁄kuE... nkuLkku˜ nqÌke kÀ§eyu {U˜u... {Õhku¯k hkÌkLkwt nkufi˝wt yk wt... nkhu n kLkwt kÌk Mkku§u... nkÏt k§u nkuLkku˜ kÌk... Ìk ÀkMkeyktLk {kuf˜Õu... nkhu fk¯kÀ ˜æe yk˜Õu Ìku ÀkMke-MkkuheykuLk fkxÕu ht¯khk §u... Ìku ⁄kkh Ákk W kh fk¯k§ {kuæ˜Õu... nk Ìku ˜e˜kt Lkk§uh W¯ku{˝kt yk⁄ku{˝kt {u˜Õu... Ìku nkuLkku˜Lk n kLkwt kÌk fhu... Ìku ækuheæk ku˜, Y kÀu h˝{ku˜ hkÕ fhu... nkhu kkEyktLkk kkh{ku˜... nkLku fkfktLkk fq kÀu... Ìku ækuheæk ku˜{k hkÕ fhu... nkhu MkkÏhktLke ˜UÁkheyu ÕkÕ{ku Lkkæu... Ákkh Ìkku MkkÏhk... Ìkuh Ìkku ˜UÁkhe... Ìku Y kÀu h˝{ku˜ hkÕ fhu... nkhu nkuLkku˜Lk nkufi˝wt kÌk fhu... Ìku nkuLkku˜ ÕÁkfeLku ÁkuXe ⁄kkfi... Ìku yk nkufi˝wt LkÌkwt yk Ìkwt... Ìku fU{ nwt yk⁄kwt nkufi˝wt yk ? Ìku nkuLkku˜ nkuxe nU... nkLku Ìku yÕTÕh- ÕTÕh hkÌk fkxU... fqfheyu hku§ MkkÏze...(4) nkLku ke§eyk kh¯kkMkk ⁄kyu... nkLku ke§e keXeLkku kkt˝ fu ku Ákkhku yk u... Ìku nqhwÕ nku§{ku Q¯kku... nkhu nkuLkku˜ nkuxe nut... Ìku fk¯kÀ ˜æeLk MkkuheykuLk kÌk fhu... nkÏt k§ku Mkkuheyku kÌk... Ìku Ìk{u ÕkÕku ht¯khk §u... Lknet Ze˜ktLkkt fkÏ{t... nkhu y {khk ÁkkLk ÕkELk fk¯kÀ yk˜Õku... nkLku Ìku ækuheæk ku˜{k fk¯kÀ ˜æu... nkhu Y kÀu h˝{ku˜ hkÕ fhu... nkLku ˜e˜kt Lkk§uh {u˜Õku... Lkn™ Ze˜ktLkk fkÏ{... Ìku ÀkMke Mkkuheyku nU... (5)

Mkkuheyku Ìkku ÁkkEyku ˜æeykt fk¯kuÀ yk⁄kkt Õk˜u hu...

nkuLkku˜ Q ke Q ke kÌkkt hu Mkku§u yku...13

fu {khk yuhLke Ìkku Mkkuheyku ÕkÌke hu huEyku...

fu ht¯khk §u ÕkELku yuÌkhwt fUÕku hu yku...14

Ìk{u ÕkÕku f˜u{-fMkuheykt, nÏkt k§kt Mkkuheyku {khe kÌkku yku...

˜æeykt fk¯kÀ yk⁄kkt Õk˜ktLk, Mkkuheyku ÁkkEyku yk ˝k ˜k¯kkt hu yku...15

ƒh{h QÌkhu kÀ§{U˜ktne, Mkkuheyku ÁkkEyku yk ˝k ˜k¯kkt fu yku...

æurhﬁkt æurhﬁkt Ìkku Mkkuheyku yk nU Lku... yku...16

hkÕkLke fMkuheyu yk ˝k ˜k¯kkt hu yku...

nhæe yk eLk Q ke huEyku nULku... Mkkuheyku fk¯kuÀ yk˜ k ˜k¯kkt hu yku...17

Vh§e Vh§e fk¯kÀ Õku nU Lku... yu kt fk¯kÀ ktMk k hu yku ˜k¯kkt hu...

nkÏt k§u Ákk kw {khe nU Lku... Mkku§wt À˜ktLke {khe kÌkkt hu yku...18

Ákk kw {khk yuhe ÕkuheLke Ák•ke ÕkÌke huEyku nU Lku yku...

{kh Ìkku Õkhu Õkhu Õku Lk Õk k hu ˜k¯kkt nU Lku yku...19

nhk ˝ kkÀh ku ykÏtæku{k qhU hu, nkÏt k§u Ákk kw {khe kÌkkt hu yku...

ÀLku-hkÌk {Lk Ìkku Q¯k Lkn™ yk Ìke Lku... yku...20

nkuLkku˜ ÁkuXe kÀ§{uU˜kt nku hu hku nut yku...

ÀuEyu Ìkku nuhk khk nut Lku Ákk kw hELk kÌkkt khkt Mkku§ nU yku...21

nkÏ k§ku fu Mkkuheyku {khe kÌk nut Lku... yku...

Ìk{u ÕkÕku nkuLk˜ ÁkkELkkt {U˜kt nut... yku...22 nkhu nkÏt k§ku Mkkuheyku kÌk... Ìku Ìk{u ÕkÏt kÀ§{uU˜... nkhu y nkuLkku˜ nkuxe... nkhu ÕkELk ÁkkELk yuÌkhwt fUÕku... Ìku kÀ§{U˜{k hkÕ fh.. Ìku y u˝ ⁄kkh eÀhkÕk fut yuh k ÕÙ ? ˜kÕe {heyu ! yk kwt Ìkk {kuxktLkkt {kÏLk e ! Ìkuu ⁄kkhk ˜uæ {u§nU.. nkhu yu n¯kkEyku ⁄kknU... Mkkuheyku nU Ìku ƒh{h Mkhu kÀ§{U˜... Ìku nkuLkku˜Lkk yk⁄k{k fk¯kÀ yk˜u... nkuLkku˜ Vuh e Vuh e fk¯kÀkt ktMku... nkhu kU˜k Ákku˜u ˜kzr{ﬁk Õ kh...ækÕu, keÕu, fhÕu hkÕ... nkuLk¯kheyk¯kzLkwt... ækxyutzku§u ytuMkÕu... nkhu f§Lkk Ehk ˜uÕu.. nkuLkku˜ nut Mkhk henktLkk {kuh... nkhu kU¯kLkku Mk{kxku xkuMke yk ku... Ìku ⁄kh⁄kh ÌkqÕu.. nkuLkku˜Lke ÀuEyu nuhk

332 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

khk.. Ìku MkkÌke{k ⁄khfku yk ku.. (6)

nkhu nkuLkku˜ fkuhkt fk¯kÀkt yk⁄kkt Õk˜u.. hkuÌke ÕkyuLk fk¯kÀkt ˜æu.. Ìku nkÏ k§u Ákk kw kÌk.. nkhu W¯ku{˝kt yk⁄ku{˝kt fk¯kÀ ˜æu.. Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{.. nkhu LkU ˜æu kuh -Õkt k ækELk {hwt.. nkLku fwt kheLkku f§kt¯k ÌkLk ˜¯kkhwt.. Lkfh kÀ§{U˜ne kheLk khe {hwt.. Ìku Ákk kw fU{ æÁkUh Lkn™ khÌke... nkhu {kuxe Àefhe nknhu k˜e... Ìku ¯khwt ÀqÌk khu k˜wt.. nkhu yu kt ykfhkt fk¯kÀkt ˜æu.. Ìku nkuLkku˜ nU.. ÀkMke-MkkuheyktLk yk˜u.. Ìku Mk kk¯keyktLkk Ákku˜.. nkhu y kk¯keyktLkk xktxeyk Ìkqxu.. Ìku Mkkuheyku nU.. ƒhƒh QÌkhu kÀ§ {U˜ - yufLke fyu˜e kLLkh nkLku ht¯khk §kt{k fu e yk u.. nkhu y ÀhÁkkh{k Mkkuheyku yk e... hkÕfMkuhe{k ykuhe yk e.. Ìku nkuLkku˜Lkk ÁkkLk fk¯kÀ fu yk˜u.. nkhu Vuh eLk fk¯kÀ Õkuyu.. Ìku nkuLkku˜ nkuxeLkk ˜æu˜k ykæuh Ákkuu˜u. Lkn™ Ze˜ktLkk fkÏ{.. (7) nkhu Q¯kÌkk W¯k{˝Lkk Õ kh ˜u... Ìku khÌke kqLk{Lkkt kh˝uÌk ˜u... Lkfh kuh -Õkt k ˜uELk {hwt... Ìku kÀ§{U˜ne kheLk {hwt... nkhu fwt heLkku f§kt¯k ˜¯kkhwt... yu ku ykfhku fk¯k§ ˜æku... nkhu y k nkuLkku˜ nkuxeLkk ˜æu˜k ykæuh Ákku˜u... Ìku hkÕk y u˝ r Mkkh fhu... nkuLkku˜ nkuxeLkku Ákk kku Ìku

f˝k æB{k ! Ìku y nhÀkhktLk kÌk fhu.. nkÏt k§ku nhÀkhku kÌk... Lkn™

Ze˜ktLkkt fkÏ{... nkhu Ìk{u ykxu-ÁkÕkhu ÕkÏ ... Ìku Ìk{u ˜e˜kt Lkk§uh ˜uELk yk kt... nkLku y k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lk yu˜ku {khÌkk yk ku... Ìku nhÀkh nU... Mk kk¯keykuLke Õe k Mkqxu... nkhu yºk¯keyktLkk xktrxfik Ìkqxu... Ìku yufLkk ffiu˜k kLkhk ÕkÏyu... {kuxkt Ìk˝eyktLkk Wfut{ Mkqxk... (8) yu Ákk khk yufLkk ffiu˜k Ìkku kLkuh Õk k ˜k¯kk... yu æurhfik æurhfik Ìkku Õk k ˜k¯kk hu nU yku...23 nhÀkh ˜ktÁkk hu {kh¯ku Õk k ˜k¯kk hu... yku... fu {kh¯kktLke Õkuhu Ìkku nhÀkh Õk k ˜k¯kk hu yku... 24

fu ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu nULku hu... yku... fu kÌkktLkk h{Õkuh Qz k ˜k¯kk nU hu yku...25

fu ykxu Lku ÁkÕkhu ykuhk ykﬁk nU Lku hu yku... fu kÏ˝eh˜ktLku ykxu nhÀkh ykr ﬁk hu nku... yku...26

fu nkÏt k§u kÏ˝eh˜k ehk fu hu nku yku...

fu Mkku§wt À˜ktLke {khe kÌkku hu, Mkku§wt À˜kt k§e kÌkku nut hu yku... 27

fu ˜e˜kt Ìkku Lkk§uh yk˜u Lku fkMkk nwÌkhLkku Àkuhk yk˜Õku hu yku... fu ykxuhe Lkk§urhﬁkt ˜uELk kkMkk ykﬁk nU hu... yku... 28

nkLku fkMkk nwÌkuhLkku Ìkk¯kku ˜uELk yk k ˜k¯kku... Ìku y u˝ nhÀkh nU Ìku ˜e˜wt Lkk§uh ˜uÌkwt... fkMke fkufheLkk Àkuhk ˜uELk fu k nhÀkh yk u... Ìku æurhfik æurhfik nhÀkh yk u... nkhu kqÌku§u kkÏLk Qzu. nkLku nhÀkh yk k ht¯khk §u... Ìku y ykxkuhe Lkk§uh yk˜u... nkLku nkuLk¯kheyk¯kzLkku hkÕk nhÀkhktLk kÌk fhu... Ìku nkÏt k§ku nhÀkhku kÌk... nkhu kkMkk nkx-ÁkÕkhu ÕkÏ ... kr˝fik ÁkkÏ kw˝Lk yu˜ku {khkt...Ìku Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{... nkhu nhÀkhktLk ˜k¯ke fUÌku kh... Ìku æuh æuh æh˜u ækx... nkhu æurhfik æurhfik Õkyu... ht¯khk §kt kqXu˝ {u˜u... Ìku y u˝ {kÏ˝ufMkkuf yk k. {kÏ˝ufeykMkkuf kqXu˝ {u˜u... nkhu ÀkÏxeLkk Àh kÕu yk u... Ìku ÀkÏxeLkku Àh kÕku kqXu˝ {u˜u... nkhu {kh¯kktLke Õkuhu ÕkÏyu... yufLkk ffiu˜k kLkuh yk k... {Õhe {Õhe kÌkkt Mkku§u... Ìku nkxuÁkÕkhu yk k... nkhu k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lkkt futhkt yuhu nkLku k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lku fUh fu kf yk u... (9) nkLku nhÀkhku ÁkkÏ kw˝Lk yu˜ku {khu... nkhu nkÏÏt § ÁkkÏ kw˝ kÌk... nkhu ht¯khk §u hkÕk Ákku˜k u... Lkn™ Ze˜ktLkk fkÏ{... Ìk Õx fhÌku {kuhwt ⁄kkfi... nkhu {kuxkt Ìk˝eyktLkk LkkÏ{ yk kt... Ìku k˝eyku ÁkkÏ kw˝ Ìkufikh ⁄kku... nkLku Ìku Mkku Lk MkkÏæhe kkÏ¯ku fk˜u... nkLku y Mkkuxe kk¯k {k⁄k {u˜u... Ìku yk⁄k{k MkkÏ khe ˜uuyu... nkLku kÏfku ¯kuzeyku yk⁄k Õk˜u... nkLku æurhfiku æurhfiku fu kuf yk u...! Ìku {kh¯kktLke Õkuhu yk u... nkhu nkxu-ÁkÕkhu yk u... k˝eyku ÁkkÏ kw˝ nU Ìku y Mkkuxu z¯k˜u ˜ktÁku {kh¯ku ÀkuxeLkk Àh kÕu yk ku... nk Ìku Àh kÕk kqXu˝ {u˜u... Ìku yk ku {kÏt˝ufMkkuf... nkhu {kÏt˝ufMkkuf kqXu˝ {u˜u... nkhu y hkÕfMkuhe{k yk ku... Ìku nkuLk¯kheyk¯kzLkku hkÕk... k˝eyku Õ kh {Õhku nkhu... nkhu ht¯khk §u ÁkuXk... nkhu hkÕk nU... næ-À:æktLke kÌkku fhu... (10) nkhu nkÏt k§u k˝eyk kÌk... nkhu ÁkkELkkt Lkk§uh ˜uELk Õk kt... Ìku ækuheæk ku˜{k... nkhu Y kÀuu h˝{ku˜ hkÕ fhu... Ìku fkfktLkk fq kÀu... kkEyktLkk kkh{ku˜... Ìku Ákkh MkkÏhk, Ìkuh ˜UÁkhe... nkhu Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{... nkuLkkLkku xfku, kkÏLk Ákeh˜kt... Ìku Q¯kÌkk W¯k{U˝Lkk Õ kh nkhu... khÌke kqLkU{Lkk kh˝uÌk... Ìku yk ku˝ nkuLkku˜ÁkkELkkt ˜¯kuLk ˜u kt nU... Ìku Õx fhÌku {kuhwt ⁄kkfi...

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkuLkkLkku xfku, kkÏLkLkkt Ákeh˜kt Ìku k˝eykLk æku§k{k {u˜kt... nkhu Mkkh æz{k rVhÕu... kkÏ˝ ÁkkELkkt Lkk§uh Õ˜k eLku yk Õu... Ìk k˝eyku nU... nkhu y æurhﬁku æurhﬁku Õkyu... Ìku ˜ktÁku {kh¯ku Mkkuxu k¯k˜u... Ìku ˜e˜kt Lkk§uh ˜uELk k˝eyku Õkyu... Ìku {kh¯kktLke Õkuhuu k˝eyku Õkyu... (11) yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k Lkt Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku nU... nkhu ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huuÌkku Qzu... nkhu k˝eyku nU Ìku ÀuMk ˜uuyu... ÀuMk {u˜u... nkLku k˝eyku nU Ìku Õkyu ækuheæk ku˜Lke kxu... khk khk Õkyu... nkhu ˜ktÁku {kh¯ku... kqÌku§u kkÏLk Qzuu... {¯khu Ákk§ k˝e Õ{u... Ìku k˝eyku nut... nkhu kqMkÌkku kqMkÌkku Õkyu... Ìku ækuheæk ku˜Lke kx fU{Lke Õkyu... Ìku kk˝eyku Õkyu ækuheæk ku˜ nkÏ{ku... nkhu k˝eyku yk ku... ækuheæk ku˜{k Ìku Ákkh MkkÏh... Ìkuh ˜UÁkhe... MkkÏhkLke ˜UÁkheyu ÕkÕ{ku LkkÏæe nU... Ìku MkkÏhkLke ˜UÁkheyu ÁkuXk... Ìku Y kÀu Ìkku fUh Lkn™... Ìku Y kÀu Ìkku ¯kkÏ{ ¯kyu˜k nU... nkhu EzhLke fMkuheyu yk k nU... nkhu k˝eyku ækuheæk ku˜{k yk ku... (12)

fu ækuheæk ku˜ Ìkku k˝eyku ykﬁku nU...

ækuheæk ku˜ Ìkku k˝eyku ykﬁku nU... yku...29

¯kh{e ¯kh{e Ìkku kÌkkt Mkku§u, MkkÏhkLke ˜UÁkheyu kÌkkt Mkku§u hu yku...30

nkuLkkLkku xfku Ìkku ku˝eyku yk˜u hu yku...

fu nkuLkkLkku xfkuLk kkÏLk Ákeh˜kt yk˜ k ˜k¯kku nU...31

fu ykxkuhe Lkk§uh Lkt fkuf§eLkku ƒk¯kku LkkÏæ k ˜k¯kku nU yku...

Y kÀu h˝{ku˜ Ìkku ykuhk yk ˝k ˜k¯kk nU hu... yku... 32

Ákk khk Y kÀu h˝{ku˜ Ìkku Ezhu ykuhk yk ˝k ˜k¯kk nU hu... yku...

fu hkELkk h˝{ku˜ Ìkku rVhe rVheLk Ákeh˜kt Õku k ˜k¯kk nU hu yku...33

fu kU˜k Ákku˜u ˜kzr{ﬁk Õ kh, fu kqXu˝t Ákku˜u æu{k Lku fnkuh hu yku...34

fu nkuLk¯kheyk¯kznkt Ákeh˜kt yk kt nU hu... yku...

fu Lkn™ hu Ze˜kt k§kt fkÏ{u hu yku...35

fu Y kÀu h˝{ku˜Lkkt LkkÏ{kt Ákku˜u nU hu yku...

fu Lkn™ hu Ze˜kt k§kt fkÏ{ hu yku...36

Lkn™ hu Ze˜kt k§kt fkÏ{u hu yku...

fU Y kÀuLk kMkÌku Ìkku fkuhk yu uÌkh fu ¯kk§k nUu...37

fU Y kÀu kMkÌku Ìkku fkuhk fk¯kÀ ktMkÌke nU...

fU Ìkkt˝ktLke æku kxeyu Ìkku kkÏ˝e keyu hu yku...

fU fkfktLkk fq kÀu h˝{ku˜Lku {§u nU Lku hu... yku...

fU fk¯k§ Ìkku nkÏÌk k hu ˜k¯kku hu yku...39

Y kÀuLk Ìkku Lkn™ ÕkÏ˝ k Àu Lku {wt nkuxehkÏ˝eLk Ìkku kh˝e yk hu yku...40

fu Y kÀu kkh{ku˜ Ìkku Ezh ¯kk nU Lku hu...

fu {wt nkuxe hkÏ˝eLk Ìkku kh˝e yk hu yku...41

fu k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lk Ìkku fq kÀu kÌkkt Mkku§ hu... yku...

fu ækuheæk ku˜{k Ìkku {wt hkÕu fhwt hu yku...42

fu ækuheæk ku˜{k Ìkku fq kÀu kkh{ku˜ Ìkku hkÕu fhu fu yku...43

nkhu nkuLk¯kheyu ¯kz ÕkÕuLk Ìkkhwt xkt kw-xenwt {wx Ákku˜u... Ìku f˝k æB{k ! nkhu fq kÀu h˝{ku˜ nU... Ìku k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lk kÌk fhu... Ìku nkÏt k§u k˝eyk

kÌk... nkhu Q¯kÌkk W¯k{˝Lkk Õ khu Ákunku... khÌke kqLku{Lkkt kh˝uÌk... Ìku

MkwæLkkt Lkk§uh Õu˜kt... k˝eykLk heÕ{ku˜ yk˜u... Ìku k˝eyku xkt kwt-xenwt ˜uELk Ìku k˝eyku ÁkkÏ k˝w yunku h kuLkku ⁄kkyu... nkhu æurhfiu æurhfiu k˝eyku yk u... nkhu ækuheæk ku˜ kqXu˝ {u˜u... kqÌk§u kkÏLk Qzu... nkhu {kh¯kktLke Õkuhu k˝eyku yk u... nkLku fq kÀu h˝{ku˜ nuut... ækuheæk ku˜{k r k {kÏzu... nkhu MkkÏLkku MkkÏLkku r k {kÏzu... r kLke nhkÕ˝ {u§ u... Ìku Y kÀuLk æÁkh Lkn™ khÌke... nkhu MkkÏLke ÕkÏtLk fkxu... Ìku fq kÀu ÕkÏtLk ˜uELk Õkyu... nkhu fkuhe˜kt n˝¯kkhu... Ìku y u˝ khÌke kqLk{Lke ÕkÏLk Ìkuykh fhu... Ìku nkuLkk-Y kkLkkt k˜kt˝ {kÏzu... Ìku ÌkkÏ˝e ÌkkÏ˝e Ìk¯khk kehu... nkhu fkuh˜u yMk kh ⁄kk... Ìku ÌkkÏ˝u fkuhktLke Àkuh... nkhu fkuhktLk hku§ Ìkeæk ÌkkÕ˝k... Ìku kqÌk§u kkÏLk Qzu... (13) nkhu ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu... nkhu fkuh˜ktLk Ìkeæk ÌkkÕ˝k... khk khk yk u... Ìku nkuLk¯kheyu¯kz ÕkÏtLk yk e Ìku kt˝ku nkÏ{e nkÏ{e Ìkzkfk ˜uyu... nkhu ÕkÏLkku ÁkuXe h˜u- ke k§u... nkhu k¤˝ kLke u§k ⁄kE... nkÏ{k ÌkkÏ{k fkneÀ nUzu... Ìku nkÕwr{fik-fkÕwr{fik nU... k˝eyk ÁkkÏ kw˝ Ìkuykh ⁄kuE ¯kk... Ìku ¯keÌkkheyku ¯keÌkkt ¯kkyu... nkLku Xk˜e X{fk fhu... nkLku r fikt˝e uÀ

336 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

ktMku... Ìku Ìkqhe-Ìkh¯kk§k h{Ìk {kÏzu... nkhu nku§{kt nku§{kt kÕkt kÕu... nkhu kh kÕu Mkkt¯ke Zku˜... Ìku nkuLk¯kheyu ¯kz{k hkE Õku˜ku Qzu... (14) nkLku y u˝ nkuLkku˜ nkuxe nU... Ìku Mkkunh Mkhu... Mkkunh QÌkhu... Ìku

ÀkMke-MkkuheyktLk kÌk fhu... nkhu nkÏt k§ku ÀkMke-Mkkuheyku kÌk... Ìk{u ÕkÏ h˜uke k§u... Ìku {kuxe yuÌkhe ÁkLku e fUÕku... LkkÏLkfe yuÌkhe Vwyku fUÕku... Ìku xwzkLke kkÏLk {u˜u... Ìku k¤˝ kLke u§k Õkyu... xwzkLke kkÏLk {u˜e Õxfu kkÏfÌke fhu... Ìku ykÏtÁkk-ÕkÏtÁkwLkkt kkÏLk ÁkkÏÌk kt nU... nkhu {kÏz ku fk˜ ku nU... Ìku Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{... kkÏLk {u˜eLk Õx fhu... nkhu nkuLkku˜ kÌk fhu... ÀkMke-Mkkuheyku kÌk fhu... Ìku Mkkuheyku nU... f˝kLku æB{k... W{˜e-Õw{˜e Mkkuheyku Ìku k˜e Lkt eÕ§e... yufLke fﬁu˜e kLkhu fu e ÕkÏyu... Ìku yufLke fﬁu˜e kLkhu QÌkhu ƒh{h {U˜ktne... (15)

fu yufLke fﬁu˜e kLkhu ÕkÏyu hu ÕkÏLkku{k Mkkuheyku Õk k hu nku ˜k¯ke hu... yku... 44

nu W{˜e Ìkku Õw{˜e Mkkuheyku ÁkkEyku, fu æurhﬁkt ˜ktÁku {kh¯ku ÕkÏﬁ hu yku...45

fu k˜e Lkt eÕ§e Mkkuheyku Ìkku ÁkkEyku,

fu æurhﬁu æurhﬁu Õk k ˜k¯ke hu yku...46

fu nhæeykuLku fw{hu Mkkuheyku ÁkkEyku,

fu æurhﬁu Õk k ˜k¯ke hu yku...47

fu yufLke fﬁu˜e Ìkku Mkkuheyku, fu kLkhu Õk k ˜k¯ke hu yku...48

fu nhæe nhæe Ìkku Mkkuheyku ÁkkEyku, fu {kh¯kktLke Õkuhu Õk k ˜k¯kkt nU hu yku...49

fu hkEyktLkk h˝{ku˜Lke Mkkuheyku, fu ÕkÏtLkkt{k yk ˝k hu ˜k¯ke nU hu yku...50

fu {kuxe yuÌkhe Ìkku Mkkuheyku ÁkLku e fUnULku

fu LkkÏLkfe yuÌkhe Ìkku Vwyku fUnU hu yku...51

fu Mkkuheyku kÌk fhu nULku

MkkuLk˜ MkkuZe337

fu ækuheæku k˜Lkku hkÕk h˝{ku˜ nkÏt k§u hu yku...52

fu VwykuLk ÁkLku˜e Mkkuheyku fU k ˜k¯ke nULku

fu ÁkkE nkuLkku˜u Ìkku yuÌkhwt fÙ nU Lku nkÏ k§u VwykÕe {khe kÌkku hu yku... 53

fu xwzkLke Ìkku kkÏLk {u˜Õu Lku Õx ÀuELk Ìk{u kkÏfÌke hu fhÕku hu yku...

fu yÏktÁkk-ÕkÏtÁkwLkku Ìkku {kÏz ku fk˜ ku nU Lku hu yku...54

fu Mk he kh˝u kLke xu{kt Õkyu Õxu fhÌkkt {kuhwt hu ⁄kkyu hu..yku...

fu nkuLkku˜ nkuxe Ìkku kkhækt Õkuyu nU Lku55

ÁkeÕku nU Ìkku Õ k k LkU yk˜U nU hu yku...

fu fq kÀu h˝{ku˜ Ìkku MkkuheykuLk ÁkkEykuLk,56

fu {Õhe {Õhe hu kÌkku Mkku§ k ˜k¯kk hu yku...

fu kkÏLk-nkÏLk {wt Ìkku LkU ÕkÏ˝wtLk hu,57

fu kh˝u kLke Ìkuykhe fhkt hu yku...

yu fq kÀu Ìkku kÌkkt Mkku§u Lku nkÏt k§ku Mkkuheyk kÌkkt hu yku...58

fu xwzkLke kkÏLkLke kÌkku Ìkku Õk k ÀuÕkuLku

fu Õx ÀuELk Mk heyktLke Ìkuykhe fhkt hu yku...59

fu h˝{ku˜Õe kÌk hu Lku Ìk{u hu...

fu ÕkÕku hu kÀ§{U˜kt hu yku...60 nkhu hkELkku h˝{ku˜ kÌk fhut... Ìku fq kÀu h˝{ku˜ nU Ìku nkÏt k§ku Mkkuheyku kÌk... ÕkÕku kÀ§{U˜ Ìku Ìk{kh nkuLkku˜ VwELk yuÌkhwt fUÕku... Ìkh krhfikt Ìkkuh˝ ÁkkÏtÌku... nkhu Mk heykuLke Ìkuykhe fhu... Õx ÀuELk kh˝u kLke Ìkuykhe fhu... nkhu Mkkuheyku nU... nkhu nhæeyktLku fq{hu Ìku ˜ktÁkk {kh¯ku fu e Õkfiu... Ìku Mkkuheyku nU... nkhu y¯k˜k kLkk y¯k§ kÌk fhu... kkMk˜k kLkk Ùfkhk Àuyu... W˜k§e Mkh¯ku Õkyu... Mkkt ke kufik§u Õkyu... nkhu k˜e Lkt eÕ§e Mkkuheyku, W{˜e... Õw{˜e Ìku ykne Lkt kne, hku¯ke Lkt kLkkuÌke Mkkuheyku nU... kÌkktLkk h{Õkuh Qzu... nhæeyktLku fq{hu ÕkÏyu... Ìku ƒh{h Mkhu kÀ§{U˜... nkuLkku˜ nkuxe nU... kÀ§{U˜{k hkÕ fhu... f§Lkk uEhk ˜uuyu... nkLku ækx yutzku§u fu ef yutMku...! Ìku yuÌkhkf{k y u˝ Mkkuheyku yk u... Mkkuheyku yufkfeyku nkÏ{wt Õkuyu... Ìku Mkkuheyku nkuLkku˜ nkuxeLk kÌkkt Mkku§u... nkhu nkÏt k§u ÁkkE {khe

338 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

kÌk... Mkku§eyu À˜ktLke kÌk... Ìku y Mkkuheyku kÌk fhu... nkhu nkuLkku˜ nkuxe fkÏrLkﬁk {kÏzu... Ìku y h˜u- ke k§u y{u ÕkEyku... Ìku y{u eÀ hkÕkLk kÌk fhe... (16)

nkhu xwzktLke kkÏLk {u˜ e nU... nkhu ˜¯kLk{k MkkEÕ ykÏtÁkkt-ÕÏktÁkwLkk kkÏLk ÁkÏktÌk kt nU... yu e yu e kÌk fhe... nkhu y xwzk-nwzkLke kÌk Õk k Àu... k¤˝k kLke kÌk fhku... Ìku {kh {kÏLk e Àkuhkt ⁄kkyu... y Mkkuheyku ÁkkEyku

kÌk fhu... nkuLkku˜ r Mkkh fhu... nkhu nk¯ke Y kÀu kÏÌk Ìkku nkÏ{ku ÕÁkk k {§ktÌk... nkLku ykÌkku fkuEf ÁkeÕku nU... Ìku h˜u- ke k§u Õqh˝ fhu... y Õ kÁk Lkn™ {§Ìkku... nkLku nkuLkku˜Lk kh˝uÌk Lkn™ ⁄kkÌkkt... nkLku ÕkÏLkku Àkuhe ⁄kkyu... h˜u- ke k§u nkLku fq kÀu h˝{ku˜ nkÏ{k-ÌkkÏ{k fkneÀ ÌkkÏ{kÀkuh nU nkÕwr{ﬁk-fkÕwr{ﬁk Ìku fkÏ{Àkh-fkuXkhe nkhu ÌkkÏ{kÀkuh nut... nkhu UMk{k ÌkkÏ{kÀkuh

Qzu... (17)

fu kkÏMk kkÏMk ÀLkhk Ìkku ⁄kknU Lku hu...

fu uMk{k nhÀkh ÌkkÏ{k hu ÀkuhLku hu yku...61

fu nkuLkku˜ nkuxe hkÏ˝eÌkku Lkn™ {kÏLkÌke hu, fu fkÏ{Àkh-fkuXkhe kÌkkt hu Mkku§u hu yku...62

fu h˜u- ke k§u ÕkÏLkku ÁkuXe nut Lku hu, fu ykX ykX ÀLkktLkk ÌkkÏ˝kt hu fk˜k hu yku...63

fu khk Ìkku LkkÏæeLk h˝{ku˜ ÁkuXku nU hu,

fu nkuLkku˜ nkuxe Lkn™ {kÏLkÌke hu yku...64

fu yut˝e u§kyu Ìkku fkufheyku h˝{ku˜ kÌk fhnU hu, fu nÏkt k§ku nhÀkhku {khe kÌkkt hu yku...65

fu {khwt Ìkku fﬁu˜wt {kÏLkÕku Lku hu, fu {wt Mkku§wt {Õhe k§e kÌkku Lku hu yku...66

fu zkufhe h˝{ku˜Lke kÌkku nÏkt k§Õu hu; fu h˝{ku˜ yk k˝wt hu khk hu ÕkEyu hu yku...67

fu ækuheæk ku˜{k ƒkf˜wt khwt nU Lku hu

fu fq kÀuLke Ákkﬁ˜e kÌkkt fhu hu yku...68

fu ækuhe æk ku˜{k nqLkwt khwt nU Lku,

fu {Lk{k yk§Mk {kÏzu nut Lku hu yku...69

fu fq kÀuLke Ákkﬁ˜e Õk k ˜k¯ke nU Lku hu...

fu ÀkÀk Y kÀuLkk fUh Õk k ˜k¯ke nut Lku yku...70

fu æurhﬁu æurhﬁu Ìku Õk k ˜k¯ke nU Lku hu...

fu Y kÀuLku {U˜u yk ˝k hu ˜k¯ke nU hu yku...71

fu ƒh{h Mkhu kÀ§eykt {U˜ nut Lku hu

fu fq kÀuLke Ákkﬁ˜e yk ˝k hu ˜k¯ke hu nku yku...72

fu ÀkÀk Y kÀuLkk {U˜u yk e Q ke Q ke kÌkkt Mkku§u hu...

fu fq kÀuLke Lkkh Ìkku kÌkkt Mkku§ hu yku...73

fu nÏkt k§u Y kÀu {khe nU Lku kÌkkt hu...

fu Ìk{u ˜UÁkhkLku MkkÏhu hkÕ fhku nkuLku hu...74

fu Mkku§wt À˜ktLke {khe kÌkku hu yku...

fu Ìk{kh W kh fkneÀ yk kt nut Lku hu... yku...75

fu nÏkt k§ku ÀkÀk {khe ykuhu kÌkku hu yku...

fu nkuLk¯kheyk ¯kzLkkt nkuLkku˜ nkuxeLkkt fkneÀ yk kt nU Lku hu...76

fu nÏkt k§u Y kÀu {khe Lk kÌkkt hu yku...

fu yu kt yu kt fkneÀ kÌkkt Mkku§Ìke hu... yku...77

fu nÏkt k§ku Y kÀu {khe nU Lku kÌkku hu yku...

fu nkuLk˜ nkuxe Ìkku kUhÕku Lku yk e nU Lku hu...78

fu ˜æeykt fkneÀ kÌkkt khkt Mkku§u nU hu...

fu Ákk khk Õe Ìkku yut Ìkku nkuLk¯kheyk¯kz{k ⁄kkhk LkkÏ{Lke {k§kyku hxwt hu yku... 79

fu W¯k{˝Lkk Ìkku Õ khk ÁkunuLku hu

fu kqLk{Lke ÕÏkLkku ˜uE khku ykuhu yk hu yku...

fu Y kÀu h˝{ku˜Lke Mkk⁄ke{k ⁄khfku yk ku nU hu

fu Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{ hu yku...81

340 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìkku {hkÕ... y Y kÀu kÌk fhu... nÏkt k§u fkfe kÌk... Ìku yu kt fkneÀ f˝u yk˜kt ? yku ÀkÀk Y kÀu ! (18)

yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k, Mk{kÕku¯kLkku {kÕw¯k yk ku... Ìk{u ¯kk EzhLku MkkÏhu ÌkuírÀ k˝eyku ÁkkÏ kw˝... nkhu ⁄kkh MkkÏhkLke ˜UÁkheyu fkneÀ ˜uELk yk ku... nkLku ⁄kkh fkfk fq kÀuLk fkneÀ {§kt... Ìku fkneÀ {§Ìkkt{k nkLku Vh˜eLk ÕkuÙ. Ìku Ìkkt˝ktLke æku kxeyu kkÏ˝e keÙ nwtí˜k... nkLk {wt Ìkku kUhÕkÏ Lku yk e... Ìku

{kh ÕkÏ Lk zkÁk˝k yk ... nkLku fq kÀu yuÌkku W¯k{˝Lkku Õ khk ÁkuXku... {U Ìkku

Lkk fÙ kkÏ˝ {kÏLkÌkku Mk LkUÌkku... nkLku nkuLk¯kheyk¯kz{k fq kÀuLke ÕkÏLkku ¯kuEyku nU... Ìku nwt fhk ykÏt ÁkUne hk nkt... Õx ÀuELk ÕkÏ ... Lkfuh f kku kh˝ut nU... Ìkku Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{... (19) nkLku fkneÀ Ìkku Ìk{kh nU... nkLku Y kÀu nU Ìku Mkhk henktLkk {kuh... Lkk¯kV˝e {kuÕhe kkÏ¯k fk˜u... nkLku hUÕku Õ¯k{k kÌk... Ìku Y kÀu kÌk fhu... nkhu Y kÀu nU æqMke-Ìkk§wt yk⁄k Õk˜u... Ìku yÌkkhe yku’˜eyku æku˜u... Ìku yÌkkhe yku’˜e{knku fkuhku fkxu... nkhu y ⁄k kkuhe ⁄k kkuhe fkuhku fkxu... Ìku y ˝ MkuÌkLk fkuhku nU... fkuhku y¤˝kxku {khu... nkhu Y kÀu h˝{ku˜ nU... Ìku ÁkeÕe yuk’˜e æku˜u... nkLku nkuLkk-Y kkLkkt k˜kt˝ LkÕhu yk u... Ìku nkuLkk-Y kktLkkt k˜kt˝ ˜uyu... Ìku fkuhk {k⁄ku ÕkELk fu {u˜u... Ìku Y kÀu henktLkku khu˜ku nU... Ìku MkkÌke{k ⁄khfku yk ku... Ìku ÀuEyu nuhk khk... fkuhkLk ÌkkÏ˝e ÌkkÏ˝eLk Ìk¯k kehk... nkuLkk-

Y kkLkk {k§yk fk˜u... Ìku fuMkheyku k¯kku kuhk u... Y kÀu h˝{ku˜ nU... nkhu

Y kÀu h˝{ku˜ nU... nkhu ÁkeÕe yku’˜e æku˜u... nkhu Ákk k-zkzkLkkt yr⁄kﬁkh

LkÕh{k yk u... Ìku Y kLk§e ÁkÀqfku nU Ìku ⁄kh⁄kh ÌkqÕu... Ìku eÕkn˝ æktzwt yk⁄k Õk˜u... nkLku Y kÀu h˝{ku˜ rVhe rVheLk Lk{Lk fhu... Ìku f˝e nkuhe hUÕu ækuheLku æk ku˜... nkhu {wtÌkku nkuLk¯kheyu ¯kz ÕÙ... nkhu fkfk fq kÀu yut˝k kÏnu§ ÕkÕku. fu kkELk kkh{ku˜ Y kÀu kÏnu§ yk eyku... Y kÀu rVhe rVheLk Lk{Lk fhu... nkhu {qyk Ìkku Lkh h¯kz Õwnkh... nkhu Õe Ìkku hku Ìkku Lkh h¯kz{k kkMkku yk ku... nkhu Y kÀu h˝{ku˜ nU... Ìku Ezh k§e ku§e yk Õu. Lkk¯kLke Àu e æktzu- kk˜u ku§e yk Õu... Àuæ fq kÀu {kÏxeyktLkk æu˜... Ìku Y kÀu nU... fqÀeLk fkuh˜ yMk kh ⁄kkyu... MkuÌkLk fkuhku nU... Ìku Ezh k§e ku§e yk Õu. Lkk¯kLke Àu e æktzu- kk˜u ku§e yk Õu... MkuÌkLk fkuhku nU... fkuhkLkk hku§ Ìkeæk ÌkkÕ˝k... nkLku kqÌku§u kkÏLk Qzu... Lku fu k Õkyu... (20)

fu æurhﬁku æurhﬁku Y kÀu Õk nU Lku hu yku...

fu kqÌk§u kkÏLk Qz k ˜kr¯kﬁkt hu yku...82

fu henktLkku khu˜ku Y kÀu Õk nU Lku hu...

Ìku kkykuh kÏktæu Qz k khk yku hu ˜k¯kk hu...83

fu fkuh˜kLk hku§ Ìkeæk ÌkkÕ˝kLku hu yku...

fu Y kÀu h˝{ku˜ Õk k khku yku hu ˜k¯kku hu...84

fu nkuLk¯kheyk ¯kz{k Y kÀu h˝{ku˜ yk ˝k ˜k¯kku nU hu...

fu h˜u ke k§u hu fq kÀuLke ÕÏktLkku Õqh˝ hu {kÏzu hu yku...85

fuu ÌkwtÀ§e huÌkku Qzuu nU Lku hu

Ìku Y kÀu h˝{ku˜ yk ˝k yku hu ˜k¯kku nU Lku hu...86

fu kkEyktLkk kkh{ku˜ LkÕhu yk nU Lkuu hu

fu {¯khu Ák˝ xe Õ{ k khkt yku hu ˜k¯kkt nut Lku hu...87

fu kkEyktLkk kkh{ku˜ LkÕhu yk k nU Lku hu...

fu fkfkLkk fq kÀu r Mkkh khku yku hu {kÏzu nU Lku fu...88

fu fkfktLke ÕkÏLk{k Ìkku Y kÀu kkh{ku˜ ykuhk hu...

fu {khk fkfu fq kÀu Ìkku Ákk khku QÌkku khe Ìkh˝ h ækuÌkhe hu yku... 89

fu Y kÀu h˝{ku˜ Ìkku kÌkkt Mkku§u nU Lku hu...

fu nkÏ k§u fq kÀu {khe nU Lku kÌkkt hu yku.90 nkhu fuÌkhu fkÏ{u yk k fkfk h˜k yuX˝... ÁkuXknkt. Ìku fkfku fq kÀu nU QÌkku QÌkku Õ{e ækuÌkhu... nkhu Y kÀu nkhku ˜uyu. Ìku fkfk fq kÀu nkÏt k§u {khe kÌk... fut˝ktLkk {kt{uhk{k yk k nkt Ìku h˜u- ke k§u khk LkkÏæku nut... ækuheæk ku˜{k Ìkkæ˜wt khwt nU... nk Ìku h˝{ku˜ nU... Mkhu fkuuhu kÌk fhu... nkhu eÕkn˝ æktzkt nU, Y kLkk§e ÁktÀqfku æ ku nU... Ìku y fq kÀu hELk {wxu Ákkuu˜u... Ìku nkÏt k§u Y kÀu kÌk. nkuLk¯kheyk ¯kzLkwt Lkk§uh yk wt... Ìku kh˝u k yk ku nwt... Ìku Y kÀu h˝{ku˜ nU ÀuEyu nuuhk khu... kU¯kLkku Mk{kxku {k⁄ku yk ku. Ìku xkuMke{k kqxfku ⁄kkyu... nkLku Mkk⁄ke{k ⁄khfku yk ku... ⁄kh⁄kh ÌkqÕ nU... (21) yufk ÀLkuhfku Mk{kÕku¯k Lkt Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku nU... nkhu y nkuLkku˜ nkuxe nut... Ìku f˝kLku æB{k ! Ìku kÀ§{U˜ º{h Ákkhene nkuLkku˜ nkuxe

342 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Õku ˜k Õkuyu... Ìku ÀkMke MkkuheyktLk kÌk fhut... nkhu nkÏt k§ku ÀkMke Mkkuheyku

kÌk... nkhu fkuEf nhÀkh yk k nU... Ìku Ìk{u nhÀkhk fLku ÕkÕku Ìku y u˝

ÕkELk yuÌkhwt fUÕku... nkhu nkuLkku˜ nkuxeyu {kuæ˜e yk eyku... Ìku xwzkLke kkÏLk

{u˜ e... nkLku {kÏz k yuX˝ Àkuhe MkkEÕu... Ìku yÏktÁkk-ÚÏtÁkwnkt kkÏLkne {kÏz ku

ÁkÏktÌk ku nU... yuÌkhwt fELk kkMke yk Õku... nkLk fkuEf Mku˜he ykÀ{e nU...

MkkuheyktLk fﬁT xkxkt kkÏ˝e...yk˜Õku... nkhu Mkkuheyku nU... ˜k˜e-Vq˜e Mkkuheyku... nhæeyktLku fq{hu fu e ÕkÏyu... (22) nkLku Mkkuheyku ƒh{h QÌkhu kÀ§{U˜... Ìku Mkkuheykuôk kÌkktLkk hÕ{kuh Qzu... nkhu Mkkuheyku {kh¯kktLke Õkuhu yk u... Y kÀ h˝{ku˜ nU... MkuÌkLk fkuhu Mkhu˜ku nU... Ákk he fkuheyu kkh{ku˜ Mkhu˜ku nut... nkhu fkuhk n¤˝kxk {khu... nkhu y u˝ Mkkuheyku fu e fLku yk u... fkuhkLkwt ˜¯ku{ nkyu... Ìku fkuhkLkkt ˜¯ku{ nkÌkkt Ìku Q ke Q ke kÌk fhu... nÏkt k§ku nhÀkhku kÌk... y{u Mkku§eyu À˜ktLke kÌk... nkhu y{kt nkuLkku˜ nkuxeLke {kuæ˜u˜e yk eyk Ìku yk f§Mkeyu xkxkt kkÏ˝e keyku... nkLku ne§k-nkÏnÌkk ⁄kkt... Ìku Mkkuheyu ˜kuxeyu yk˜kt xkxkt kkÏ˝e... nkhu... Y kÀu h˝{ku˜Õe keyu... nkhu kkh{ku˜ h˝{ku˜ nU... kkÏ˝e keyuLk ne§k-nkÏnÌkk ⁄kkyu... Ìku Mkkuheyku ÁkkEyku kÌk fhu... Ìk{u nhÀkhku ÕkÏLk eyk nkt fu ÁkeÕk... ? nkhu yuÌkhwt fuÌkkt{k fuÕku À˜Lke kÌk... Ìku Y kÀu h˝{ku˜ kÌk fhu... nÏkt k§ku Mkkuheyku ÁkkEyku kÌk... nkhu ækuheæk ku˜{k hkÕ fheyu... Y kÀu h˝{ku˜ {khwt LkkÏ{... nkhu y ÀkMke-Mkkuheykuu kÌk fhu... ÁkkE nkuLkku˜Lkku yuÌkhku Ákku˜ nU... nkhu y xwzkLke kkÏLk {u˜ e nU... ˜¯kuLk{k Àkuhe

MkkEÕu... Lku yÏktÁkk-ÕÏktÁkwLkkt kkÏLk ÁkÏktÌk kt nU... Ìku yuÌkhku Ákku˜ fELk y{ktLk fkxe... Ìku Y kÀu h˝{ku˜ nU... nkÏ k§ku Mkkuheyku kÌk... nkhu xwzkLke kkÏLk Ìkku {wt {u˜wt... Ìku Ìk{kh nkuLkku˜ nkuxeLk yuÌkhwt fUÕku... Mkk¤˝e{k kkÏ˝e kheLk nkLku kkÏfÌkwt fhu... nkhu Y kÀu h˝{ku˜u Õ kÁk yk˜k... Mkkuheyku nU... W˜k§e Mkh¯ku ÕkÏyu... Mkkt ke kuﬁk§u ÕkÏyu... Ìku nhæeykuLku f{hu nkuLkku˜ nkuxeLku {U˜u fu e Õkﬁu... (23) nkLku Mkkuheyku nut Ìku kÌkktLkk h{Õkuh Qzu... ƒh{h Mkhu kÀ§{U˜... Ìku y u˝ nkuLk˜ nkuxeLkk {U˜u fu e yk eyku... Mkkuheyku kÌk fhu... nkÏ k§ku ÁkkE {khe kÌk... Ìku xwzkLke kkÏLk {u˜ kLke kÌk y{u fhe... nkLku xwzkLke kkÏLk {u˜ eLku ˜¯kuLk{k MkkEÕu yu e kÌk fhe... Ìku yuÌkh fUÌkkt{k Ìk{kh nkuLkku˜ nkuxeLk ÕkELk fUÕku Ìku Mkk¤˝e{k kkÏ˝e {kt¯kwt nU... yut{ futÕku...nkhu nkuLk˜ nkuxe

nU... {Lk{k hkÕw ⁄kuE... Ìku {khku Y kÀu fUfÌkku yu Mk yk ku... nÏkt k§ku Mkkuheyku

kÌk... Ìku Y kÀu kMkÌku fkuhk fk¯kÀ kqÕÌke... nkLku Ìkkt˝ktLke æku kxeyu kkÏ˝e

keÌke... Ìku Mkkuheyku hu Mkkuheyku ! Lkn™ Ze˜ktLkkt fkÏ{... Ìku Ìk{u ÕkELk ÌkktÁkkLke

Ìkk ˝eyu kkÏ˝e QLkkt {u˜kt... (24)

fu nkuLkku˜ nkuxe Ìkku kÌk fhu Lku hu yku...

fu Mkkuheyku {khe hu kÌk hu yku...91

fu ÌkktÁkkLke Ìkk ˝eyu kkÏ˝e Ìkku {u˜Õku Lku

fu ht¯khk §u Ìkku yu˜ku {khÕku yku...92

fu ykÌkk MkqrhﬁkLkwt Y k kÕu nU Lku...

fu kkÏ¯k Ìkku Àu §Lkk ⁄kkt k Õu k kÕu hu yku...93

fu f˝ku Y kk§ku Y kÀu kÕu nU Lku...

fu nkuLk¯kheyk ¯kzu{k Y kÀu hu yk eyku nU yku...94

fu f˝ku Ìkku nkuﬁ{˝ku ˜k¯ku nU Lku...

Õe˜ k fwtzeyu hu yu... hu... Ákku˜k Õku hu yku...95

fu yufe Ìkku Y kÀLku Õe˜khÕku Lku

fu yufe Ìkku ÕkÕku ykxu-ÁkUÕkhu hu yku...96

fu Lkn™ Ze˜kt k§k fkÏ{u Lku Õx fhÌkkt {kuhwt ⁄kkﬁ yku...

fu ækÌke Ìkku ˜uÌke nkuLkku˜ ⁄kuE nU... hu... yku...97

fu yufLke fﬁu˜e kLkhu Õkyu nut Lku...

ƒh{h QÌkhu kÀ§ hu {U˜u nU yku...98

fu {kuxk Ìkku Ìk˝eyktLkk ykuzh Mkqxk nU Lku... ˜ktÁkk hu {kh¯ku Õk k hu ˜k¯kk nU... yku...99

fu yhu fq kÀu Ìkku kh k§ku khe hk nuut Lku...

fu Y kÀu h˝{ku˜Lke Mku k ⁄kknU Lku hu yku...100

fu Y kÀu h˝{ku˜Lke Mku k ⁄kknU Lku hu...

fu yÌkhktLkk ku˜fkhk Qzu nU Lku hu yku...101

fu yufe Ìkku Mkkuheyku ykxu Lkt ÁkÕkhu hu

yk ˝k hu ˜k¯kkt nU Lku hu yku...102

344 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

fu k˝eyk ÁkkÏ kw˝Lk fuuth Ìkku hu

Mkkuheyku yk ˝k ˜k¯ke nU Lku hu... yku...103

k˝eyk Àu ÌkkLk Ìkku Mkkuheyku kÌkkt hu Mkku§u yku...

fu nÏkt k§u hu k˝eyk {khe kÌkkt hu yku...104

ht¯khk §u Ìkku yu˜ku {khku nU hu, fu nkuLkku˜ nkuxeyu hu yu˜ku {khku nU hu yku...105

fu nkMkkt nkMkkt xe k˝kt hu yk⁄kkt fk˜u nut hu...

fu ÁkkELk Ìkku ˜¯kuLk xqf§kt ykﬁkt nU hu yku...106

fu Ákk kk {kuxk Ìk˝eyktLkkt LkkÏ{ yk kt nU hu

k˝eyku hu ÁkkÏ kw˝ Ìkku nÕkE {kÏzu nU hu yku...107

fu uÀ- kwhkt˝ ˜u nU Lku ht¯ku˜ ¯kuze yk⁄ku hu ˜u n hu.. yku...

Lkk¯kV§e Ìkku {kuÕhe fk˜u Lku æurhﬁku ˜ktÁkk {kh¯ku Ìkku yk hu yku... 108

fu ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e huÌkku Qzu Lku, kqÌk§u kkÏLk Qz k hu ˜k¯kkt nU

˜ktÁke Vk§u Lkt Mkkuxu k¯k˜u k˝eyku yk ˝k ˜k¯kku nU Lku yku...109

fu ht¯khk §kt{k k˝eyku ÁkkÏ kw˝ yk ku nU Lku

fu Q kku Q kku kÌkkt Mkku§ nut hu yku...110 yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯k Lkt Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk nU., nkhu y f˝kLku æB{k ! Ìku fq kÀu h˝{ku˜ nU... k¯k- kheyu Õqh˝ fhu... Ìku Y kÀuLke Mku k ⁄kkfi... Mkkunh Mkhu Mkkunh QÌkhu... nkhu fÏktfi fut kLke kÌk Lkn™. ¯keÌkkheyku ¯keÌk ¯kktyu... Xk˜e X{fk fhu... Ìku ZkZe {w¯k§ ¯kktyu... nkLku y u˝ nkuLk¯kheyu¯kz r k hMkku... Ìku nkuLkku˜ nkuxe Õku Lkkt{k yk e... funkuh Mkhu funkuh QÌkhu... nku k˝eyku ÁkkÏ kw˝ kÌk fhu... nkhu nÏkt k§ku nhÀkhku kÌk... Ìku y nk˜heykt Ìkkuh˝ ˜k Õku... Lknet Ze˜ktLkk fkÏ{... nkLku ˜§Ìku {¯khu ˜e˜ehe kÏn§e ˜k Õku... Ìkh kheykt Ìkkuh˝ ÁkÏktÌkku... nkLku kÏn ˜k e {Ïktz ku fk˜Õku... Ìku Mk kheyktLke MkeÕku {Ïkt¯ku... k˝eyk ÁkkÏ kw˝ nU... Ìke˜ Lkt Õ {t¯kk u... nkLku fkMke fkufheLkku Àkuhku Lkt nkxkuhe Lkk§uh ˜k Õku. Ìku y k˝eyku ÁkkÏ kw˝ Mk he MkeÌkhu.. nkLku feLkk Àe k fhu. ykÏtÁkk-ÕÏktÁkwLkkt kkÏLk {¯kk ht¯khk §kt{k... nkhu rMkfikh {kxeLke kheyku {¯kk u. Ìku Y kÀu h˝{ku˜ nU... nkhu k¤˝k kLke Ìkuykhe fhe Ìku nkuLk¯kheyu ¯kz hkE Õku˜ku Qzu. Y kÀu h˝{ku˜

MkkuLk˜ MkkuZe345

k¤˝k k Mkhku... Ìku fq kÀu ÁkuXku h˜u- ke k§u.. nkhu k¯k- kheykt{k nkhkt ˜kufku nkuLk¯kheyk¯kz{k nkuLkku˜ÁkkELke ÕkÏtLk{k yk kt... nkhu {kuxkt Ìk˝eyktLke fwt h˝ k¤˝u.. Ìku nkhkt nkuLk¯kuh ÕkÏtLku yk u.. (25)

yufkÀLkuhku Mk{kÕku¯k yk ku... Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku... Ìku Y kÀu Ìkkuh˝ MkÁke Mk heyku{k Mkhku.. nkhu nkuLkku˜ nkuxeLkkt kh˝uÌk ⁄kkt.. Ìku y u˝ k¯k kÏLkLk kÌk hkæ e.. nkhu ˜k˜e kkX kk¯kku nkuLk¯kheyu ¯kz... Ìku nkhkt nkuLk¯kheykt fkÏ{u yk kt.. nkhu h˜u - ke k§u h˝{ku˜ zkufheyku kÌk fhu... nkhu nÏkt k§u fq kÀu h˝{ku˜ kÌk.. Ìku fq kÀu h˝{ku˜ zkufheyku kÌk fhu... nkhu

nÏkt k§u fq kÀu h˝{ku˜ kÌk.. Ìku fq kÀu h˝{ku˜Lk kÌk {§e. nkhu fq kÀu h˝{ku˜Lk

æÁkh ⁄kuE ¯kuE.. Y kÀu Ìkku nkuLkku˜ nkuxe k¤˝ku. Ìku Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{.. nkhu

⁄kh⁄kh ÌkqÕu fq kÀu.. h˝{ku˜LkÌkku henktLkku Mk{kxku Mkh k ˜k¯kku, xkuMke{k kqxfku

⁄kku... Ìku fq kÀu h˝{ku˜ kÌk fhu... nkhu kkEyktLkk kkh{ku˜... Ìku Y kÀu nkhu

huÕku... nkhu fkfktLkk fq kÀu... fq kÀu nkhu huÕku.. (26)

nkhu y u˝ W˝e u§k Vkhku khe ¯kuEyku.. nkhu fq kÀuLkk Ìkku fq kÀu nkhu ÕkÌkk hk.. Y kÀuLkk Ìkku Y kÀu nkhu ÕkÌkk hk... Ìku {kuxk frÕfiku ⁄kku.. nkhu W˝e u§k Ìkku nkuLkku˜ nkuxe ÌkkÏ{eLk {U˜u Mkhe ¯kuE... kÀ§{U˜u X{fk fhu.. f˝ktLkk f˝k {qyk.. ⁄kkuhktLkk ⁄kkuhk {qyk.. nkhu Y kLk§e ÁktÀqfku Mkqxu... nkhu kkzk khu yut{ {kÏxe khu.. Ìku y VkuÕkuLkwt fÏkt˝ Lkunhe ¯kuÙ. Ìku y u˝ nkhe VkuÕ Ìkku {he ¯kE... ⁄kkuhkt ⁄kkuhkt Áku kkæu Õe Ìkkt hkt... Ìku zkufheyku h˝{ku˜ yk⁄kkt Õkuhu.. nkhu fÏktf fheLk ækuheæk ku˜{k ˜uELk Õk.. Ìku fq kÀuLk yk⁄k Õkuhu.. fq kÀu h˝{ku˜ nU Ìku zkufheyk h˝{ku˜Lk fkuhu Mkhk u.. nkhu fkuhk ÌkkÏ˝k ækuheæk ku˜ nk˝u.. Ìku Y kÀuyu Mk kku Mkkuhku. nkhu nkÌk eyu ÁkÀqæ Mkkuhe... nkhu zkufheyku h˝{ku˜ {khku Ìku fq kÀu LkkXku... Ìku ækuheæk ku˜ nkÏt{ku fkuhku yk u... Ìku Y kÀu kÏnu§ nkhu fq kÀu y¯ku§... nkhu Y kÀu Ákku˜k k fk˜u... nkLku kkh{ku˜Õe Ìku Y kÀu Áku nU Ìku Õk yuÌkhu ÕkÕu... fkfk fq kÀu Ìkkhk yu nkÌk eyu ¯kÌkuhk nU... nkhu Ìkkhe hkÏzLku {u˜wt... fkfk fq kÀu Ìku Ìkkhu kU¯ku k¤˝ k yk ku... nkhu y{khu kU¯ku Õk nU... nqhe nqhe he §eyku khu... nkhu frÕfikLkkt fkÏ{ ækuxkt... nqhkt LkhktLk nqh ku˝ Mkhu... kk¯kktLk k¯k{˝ khu... Ìku fkfeyktLkk Õ˝ktLk Àufik Lkn™ yk Ìke... Ìku yk k eÕku æ eÕkun˝Lkkt æktzkt ÕÁkfu... nkhu Y kLkk§e ÁkÀqæku MkqxU... fq kÀuLkku fÏkt˝ ku LkUnhu... fkuhkLk Qzu Ìkeæk ÌkkÕ˝k... Ìku æuheyu æuWhk Qzu... nkhu kqÌk§u kkÏLk Qzu... Ìku y u˝ ækuheæk ku˜ nkÏ{kt yk u... (27)

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nkLku ÌkwtÀ§e ÌkwÀ§™ huÌkku Qzu... nkhu fq kÀu nU Ìku ˜ k˝kLkwt ÕkuÌkku yuhu... Ìku

hwXehkÏ˝e Ezh k§kLk kÌk fhu... nkhu hwXehkÏ˝e EzhLkk Ìk˝eLk kÌk fhu... Ìku

nÏkt k§u hkÕk kÌk... Ìku y nkuLk¯kheyu ¯kz Ìkkf˜ khwt yut yut{ ˜k¯ku...

ækuheæk ku˜Lku k¤˝ k Ìku fq kÀu h˝{ku˜ k¤˝ k ¯kku nU Ìku yÕe nwt ⁄kÙ Ìku Lkut

yk k... nkhu À˜eLkk Ìk˝eLke VkuÕ yk Ìke. Ìku Ìk˝eLk {wxeyu Ìkwt {u˜Ìkku Ìku khk khk VkuÕku yk Ìke... À˜eLkk Ìk˝eLke... nk hkEyktLkk h˝{ku˜ktLkwt ⁄kkh fkÏ{ khÌkwt... Ìku ⁄kkh nkxwt ⁄kk k ¯kk... nkuLk¯kheyu¯kz Ìku y¯ku§ku hELku Õku... Ákkh

MkkÏhk Lkt Ìkuh ˜UÁkheyu hkEyktLkk h˝{ku˜ hkÕ fhÌkk... y Ezh k§ku nU...

EzhLkku Ìk˝e r Mkkh fhu... nkhu fk§eyku hu Ìk fkuhk nU... nkhu Ezh k§ku

Mkkt{ktLk fkuhk W kh {kÏzu... Mkkt{ktLk {kÏzu Lk r Mkkh fhu... Ìku hkÏzLku kkÏz nkhu {kÌkk nkÏx Ìku Ákkﬁ˜eLkk Ákku˜... nkhuu fkÏÁkheykLke ¯kktX... Ìku Ákkﬁ˜eLkku Ákku˜

MkqxÌkuu u§k fu fkÏÁkheykLke ¯kktX MkqxÌke u§k... nkhu fkuhk {k⁄ku Mk{ktLk {kÏzu.. nkhu ÌkkÏ˝e ÌkkÏ˝eLk Ìk¯k kehu... nkhu y kÏLkh kqMkku ÌkkÕ˝ku ˜uÌkku... Ìku EzhLkku Ìk˝e nu... nkhu eÕkn˝ æktzkt. Zk˜ku-Ìk˜ khku æurhﬁ æuWhe Qzu... Ìku Ezheyku¯kz kqXu˝ {u˜u... nkhu fkuhktLkk fkuhk nU... Ìku h˝{ku˜ktLke khu Õkyu... Ìku fkuhktLk Qzu Ìkeæk ÌkkÕ˝k... Ìku kÌkktLkk h{Õkuh Qzu... fkuhktLk {k⁄ku {wÕ khu... Ìku ÌkkÏ˝u fkuhktLke Àkuhku... (28)

fu ækuheæk ku˜ nkÏt{k fkuhk yk ˝k ˜k¯kk

æurhﬁk æurhﬁk Õk k ˜k¯kk nU Lku... yku...111

fkuhktLk hku§ Ìkeæk ÌkkÕ˝k nU hu yku...

yhÌkwt Ìkku ˜Mkfuh y¯ku§Lk yhÌkwt Ìkku, ˜Mkfuh kkMk§u huRﬁwt nU hu... yku... 112

uMk{k Ìkku Ezheyku hkÕk nULku

nhÀkhktLk {Õhe {Õhe kÌkkt Mkku§ nut Lku yku...113

hMk k¯kzLke fkxeyu yk k nU Lku

æuheyu æuWhe QzU nU Lku yku...114

ÌkwtÀ§e ÌkwtÀ§e Ìkku huÌkku Qzu nU Lku

{¯khu Ák˝k xe Õ{˝k ˜k¯ke nU hku... yku...115

ækuheæk ku˜ Ìkku ˜¯kÌkk ˜¯kÌkk yk nU Lku

nqhktLk nqh kut˝ Mkh k ˜k¯kkt nU hu yku...116

Ìku f˝e hu æ{k ! nkhu EzhLkku Ìk˝e... ækuheæk ku˜{k yk ku... Ìku h˝{ku˜u˝ku nU... ækuhe æk ku˜{k Ìkkf˜wt khwt nU... nkhu ækuhe æk ku˜{k fk¯k˜k Ákku˜u... Ìku EzhLkku Ìk˝e yk ku nU... nkhu VkuÕLku ˜Mkfuh nkÌku nU... fkuhkt{k fkuhk fqÀ fuh... Ìku hkÕk yufkfe Mken§e fhu... nkhu ¯kk k˝eyktLkk ¯kk k LkUnhu... nkhu fq kÀu h˝{ku˜Lke ÁkkE˜e nk⁄k ÕkuheLk kÌk fhu... Ìku nkuLk¯kheyk¯kzu k¤˝ k ¯kk nU... ykX ykX ÀLk ⁄kuE ¯kk nU... Ìku §Ìke fÏktfi æÁkuth {§Ìke Lkn™... nkhu ÀkÀk Y kÀuLk fkxku nU Ìku §Ìkku yu Lkn™ yk ku... Ìku ÀLk hkÌk Q¯k Lkn™ yk Ìke... nkhu hkÏze hkÏze Ákune yut{ Ákune hRfiku nU... Ìku fq kÀuLk Ákkfi˜e nU fq kÀu h˝{ku˜Lke Ákkfi˜e fw¯kxk{k kÌk fhu... EzhLkku Ìk˝e r Mkkh fhu, MkkuLk˜

Ákk khkt fkuhe˜ktLk {k⁄ku {wÕ khU nU Lku

kÌkkÕ˝ktLku {wÕ khU nU Lku yku...117

fu ækuheæk ku˜{k Ìkku fk¯k˜k Ákku˜ nU Lku, Õ¯k{k yk kt ækuxkt fkÏ{ nU Lku yku...118

ækuhe æk ku˜{k Ìkku nqLkwt khwt nU Lku, h˝{ku˜ktLke ÁkkE˜eyku Yt¯kkt hk§u nU hu... yku...119

EzhLkku Ìk˝e Ìkku nkhku ˜uyu nU Lku, nÏkt k§ku h˝{ku˜eyku y{khe hu kÌkku hu yku...120

yufkne nf{kxe fhU nU Lku fkMkkt fq k˜ Mkqxu nU Lku, fu hkELkk h˝{ku˜ fU{u ¯keyk nU Lku yku...121

Ìk{u h˝{ku˜eyku kÌkku Mkku§kt yku... fq kÀuLke ÁkkE˜e kÌkkuu fhu nU Lku yku...122

nÏkt k§ku ækt{Àkt {khe kÌkktLk yku... nkuLk¯kheyk¯kz nku k˝eyku ÁkkÏ kw˝ yk kuLku

˜e˜uhkt Lkk§uh Õu˜e Ìkku ˜eÌkkt hu yku...123 fu nkuLk¯kheyk¯kzu Ìkku Lkk§uh Õu˜kt nU Lku

yut{ fhe MkkÏLkk k¤˝ k Lkkne yku...124 fkfktLkk fq kÀu k¤˝ k ¯kknU Lku

§Ìke æÁkuth LkU yk˜e yku...125

348 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

EzhLkku Ìk˝e nU... nkhu nhÀkhktLk kÌk fhu... nÏkt k§u nhÀkhku kÌk... Ìku fU{ fheyu nk, yku˜k ku˜e kÌkkt fhu... nkhu yuÌkhkf{k fq kÀu h˝{ku˜ nU... ækuheæk ku˜ nkÏt{wt fkuhwt yk u. fkuhkLkk zkÁk˜k Ákku˜u... Ìku ˜ktÁke LkÕhu EzhLkku

Ìk˝e Õkuyu... nkhu fq kÀu h˝{ku˜ nU Ìku EzhLkk Ìk˝e fLku fu ku yk u... f˝kLku

æ{k ! nkhu y fkuhenku Ìkf ÀuELk LkUMkku QÌkhu... nkhu ne§k nkÏnÌkku ⁄kkyu... Ìku fq kÀu h˝{ku˜ kÌk fhu... nkhu EzhLkk Ìk˝eLk nhfkMk yk˜u Ìku nkÏ k§ku

Ìk˝eyku kÌk... Ìku nkuLk¯kheyu ¯kzLkku Y kÀu kÌkheÕku nU... Ìku fkfk kÏnu§ khku

nU... Ìku nkhe VkuÕ {khe... nkuLk¯kheyu ¯kz nkÌk Áke˜eyu zkufheyku h˝{ku˜ khku... nkhu Õe ˜uELk {wt yk ku nwt... nkhu nkMkk ÕqXe kÌkku fhu... nkhu yuÌkhkf{k Y kÀu h˝{ku˜ nU Ìku MkuÌkLk fkuhk {k⁄ku {wÕ khu... y u˝ fkuhkLk Qzu Ìkeæk ÌkkÕ˝k... Y kÀu fu ku yk u... nk Y kÀu nU nkh EzhLkk Ìk˝eLkku Õ{˝ku yk⁄k Ìku Y kÀu fMkuheykuLkwt Y k... nkhu ækuheæk ku˜{k Y kÀu yk ku... Ìku fq kÀu ˜ k˝k ˜k¯kku... nkLku Ìkehku hELk kÌk fhu... EzhLkk Ìk˝eLk Ìku nÏkt k§u EzhLkk Ìk˝e kÌk... (29) nkLku Ìku nkuLkku˜ nkuxeLkkt Lkk§uh yk kt. k˝eyku ÁkkÏ kw˝ ækuhe æk ku˜{k yk ku... Lku Y kÀu kkh{ku˜ Ezh yk ku... nkLku fq kÀu futh yÌkku... Y kÀuLkkt Lkk§uh fq kÀuLku Õu˜kt... Ìku y u˝ Y kÀu W kh fq kÀ À¯kku fhku... Ìku nkuLk¯kheyu¯kz kh˝u k ¯kk... nkhu y u˝ yu e kÌk fhu... Y kÀu h˝{ku˜ EzhLkk Ìk˝e fLku kÌk fhu... kkÏ˝eLkk kkXk ykzku yk ku... fq kÀu Ìku ykzku hELk kqxfku fhu... Ìku y EzhLkk Ìk˝eLke VkuÕ{k Y kÀu h˝{ku˜ Mk{k {hu˝ku... nkhu fkæu ¯kku§e ˜k¯ke... nkhu ˜kuRﬁktLke nuhku Qzu... Ìku kkÏ˝eLkk kkXu Y kÀu khku... Õ¯k{k yk ækuxwt fkÏ{... Ìku fq kÀu h˝{ku˜ nU... fqÀeLk Ákk he fkuheyu Mkhu... nkhu y ækuheæk ku˜nku Lkknu... Y kÀu khku kkXkLkk kkÏ˝eyu... Ìku EzhLkk Ìk˝eLk hen yk e... nkhu y EzhLkku Ìk˝e nU... nhÀkhktLk kÌk fhu... nÏkt k§ku nhÀkhkt kÌk... nkhu Ákkh MkkÏhu Ìkuh ˜UÁkheyu Y kÀ hkÕ fhÌkku... Ìku Y kÀu yk ku˝ fMkuheyktLkwt Y k. nkÌku Lkn™ Ze˜ktLkk fkÏ{... nkhu y fq kÀu nU... fuÌkhuf LkkneLk Lkknu... Ìku fq kÀuLk {khe LkkÏæku... {kuxk Ìk˝eyktLkku Wfu{ Mkqxku... Ìku fkuhkLk {k⁄ku {wÕ khu... Ìku fq kÀu kÏnu§ ÕkÏyu... nkhu nhÀkh nU kqxfu kqxfk Qzu... ¯kku§eykuLkk hMkkhk{k nkÏ{k nuxeyu fq kÀu {hu˝ku... nkLku fq kÀu yut {hu˝ku... Ìku nkuLkku˜ nkuxe nU... yufk ÀLkuhku Mk{kÕku¯kLk Mk{kÕku¯kLkku {kÕku¯k yk ku nU... Ìku nkuLk¯kheyu¯kz r Mkkh fhu... Ìku fwxne k¯k kÏtLku {kuæ˜e Ìku en en hn ⁄kE ¯kkt... nkhu nkÌk e nkuLk¯khk {hk k. Ìk Y kÀu, fq kÀu {khk...

Ìku y u˝ nkuLk¯khktLkwt fÏkt˝ fkxwt... nkLku ækuheæk ku˜{k h˝{ku˜kuLkwt fÏkt˝ fkxwt... Ìku y khkÕeyk yÌkk... nkLku nkuLk¯kheyku ¯kz y khkÕeyku... nkLku ækuheæk ku˜{k h˝{ku˜ y khkÕeyk yÌkk.. Ìku ¯kheÁkktLkkt ¯k§kt fk kÌkk... (30)

nkLku k¯k kÏtLku yuÌk˝ {Lk {kuæ˜u˜e.. Ìku nkhktLkw ˜kuE keÌkwt... Ìku {Mf˜ktLke {k§kyku fheyku.. {k§k fheLk ¯kkÁkuh{k LkkÏæe.. Ìku nk⁄kktLkk k k fhk... hexkt æ kh khkt.. Ìku nUÀqyk hLke Mkkﬁk.. ˝ÕkhkLke fkxe... Ìku nkuLkku˜ nkuxe nU.. Q ke Q ke k¯k kÏLkLku kÌk fhu... nÏkt k§u k¯k kÏLk kÌk... (31) nkLku Ìku yutfkheykuLkku yutfkh kk¯kku... Ìku nkhw {Lk k§wt... nkhu y {kh Ufwx{k yk ˝wt nut... Ìku Mkhe Mkh¯ku k Lku... Ìku Ufwx{k yk e... nkhu nkuLkku˜ nkuxe hexkt æ kh yk⁄k{k... {qzfeyktLke {k§k.. nkLk nk⁄kktLkk k ku... Q ke Q ke ufwxu kÌk fhu... Ìku k¯k kÏtLk nÏkt k§u {khe kÌk. f§Õw¯k{k kku e kh LkuUMkkt˝e {u˜eLk yk e nwt... Ìku f§Õw¯kLkkt {kÏLk e {Lk Mku nU... nkhu nhk§e Àu e fELk {Lk Mku nU... fÕeyku ⁄kknu yut ÕkELk {wt æhe ⁄kku. MkÌkÕw¯kLke kÌk f§Õw¯k{k Ákku˜u. Ìku f§Õw¯k{k khe Mk kk fu e nÏkt k§u...! nkhu Vq˜ {hu kMkLkk Õe u... kMkLkk hUÕku Õhwtæ˜kt{k... Õe Ìkk Õe rf˜ku§ frhﬁU... (32)

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˛ÁÀk⁄ko Mkqr[

y¯kkuXku( kwt.)yt¯kqXku

yÌkh (Lk.) y•kh

y Ìkkh ( kwt.) º¯k kLk y¯kkhwt (Mkt.) yk¯k§

ykæuh ( kwt.) y˚kh

ykx (Lk.) nkx

ykÌkk (r .) yzƒk

yuh (rf.) ˛kuƒ

yutfkh ( kwt.) yntfkh

yutMk (r¢.) n™[

ykuhkÕ (Üe.) ykhkƒLkk

ykÏt (y.) yn™

f˝wt (r .) ˝wt

fhe (Üe) ze

f˜{fMkuhe (Üe) hksf[uhe

f§Mkeyku ( kwt.) f§˛, ˜kuxku

fkæ (Üe) f{h, fuz

fkx (r¢.) fkZ

fk˜ (r¢.) k˜

fkMke fkufheLkku Àkuhku ( kwt.) LkkzkAze

fkneÀ ( kwt.) fkMkÀ, MktÀu˛ knf

fe (Lk.) e fq¯kxku ( kwt.) x fq{hwt (Lk.) ]LÀ, Mk{qn funkuh (Lk.) fuMkh

fUh (Lk.) h

fUh (r¢.) fh

fUnku (Üe) ft[wfeLke fMkku

fkuh˜ku ( kwt.) kuzku

fkuhku ( kwt.) kuzku

fkÏÁkheyku ( kwt.) {u˜ku Àu

æ kku ( kwt.) æºku

ækxyutzku§ku ( kwt.) Ænzku§ku

æuWhku ( kwt.) ƒq§

ækuheæk ku˜ (Üe.) hksƒkLkeLkwt Lkk{

¯kÌkuhku ( kwt.) ¯kƒuzku

¯kk k ( kwt.) ¯kºo

¯kkÁkuh (Üe) ¯k§wt

ÕÁkk k ( kwt.) s kÁk, W•kh

Õhwf˜kt (Lk.Ák. .) ]˚kku

Õ kh ( kwt.) swnkh

Õ khu Ákun (r¢.) keXeyu ÁkuMk

Õe˜ (r¢.) Lknk

Õqxe (Üe) Úuze

xkxwt (r .) Xtzwt

xktrxﬁk ( kwt.) k¯k

xwzkt (Lk.) ÁkksheLkk Àk˝k fkZe ˜eƒu˜ku

ºk¯k

xkur˜ﬁku ( kwt.) Zkur˜ﬁku

zkufhe (Üe.) zkuMke, kÌLke

Ìk˝e ( kwt.) ƒ˝e, krÌk

Ìk{kh (Mk o.) Ìk{khwt

Ìkk¯kku ( kwt.) Àkuhku, ƒk¯kku

ÌkkÕ˝ku ( kwt.) [kÁkwf

Ìkkt˝k (kwt.) ƒk˝k

Ìke˜ (kwt.) Ìk˜

⁄kkkuh (r¢.) kt kk§

⁄kktk (kwt.) MÌktº, ⁄kktº˜ku

ÀuE (M ke.) Àun, ˛heh

Àuﬁk (Üe.) Àﬁk

ƒkf˜wt kh wt(r¢.) ﬁwÿ kAeLke ˛k¬LÌk

⁄k e

Lkk§uh (Lk.) Lkkr§ﬁuh

LkUMkkt˝e (Üe.) rLk˛kLke

k¤˝ (r¢.) kh˝

kÌkheÕku (kwt.) º keÚu

kh¯kkMkk (kwt.) ´fk˛

khwt (r .) kqhwt

kk kuh (kwt.) k oÌk

kk¯k (r¢.) ºk¯k

kkÀh ku (kwt.) ºkÀh ku {kMk

kkÁke (Üe.) ºkºe

kk˜ku (kwt.) ºk˜ku

kkt˝ (kwt.) ºk˝, Mkqﬁo

kktLk {u˜ e (r¢.) Àkuhze ˝ e

keh (r¢.) ºez

kqxfku (kwt.) ºzkfku

kqÌk (kw.) ºqÌk-´uÌk

kuﬁk§ (Lk.) kkÌkk§

kuh ÕktÁk (Üe.) fxkh

kU¯k (kwt.) k¯k

kkuÕLk (Lk.) ºkusLk

kkÏ (kwt.) º

Ákk (kwt.) rkÌkk, Ákkk

Ákk§wk˝e (Üe.) ƒq§

ÁkkÏtÌk (r¢.) Ákktƒ

{¯khku (kwt.) zwt¯khku

{Õhku (kwt.) {wshku

{Õhkuf (r .) {Êﬁ(ºk¯k)

{Mf˜ (Lk.) {MÌkf

{qzfe (Üe.) {MÌkf

{kurhﬁk (kwt.) {kuh

ht¯khk §wt (Lk.) hks{nu˜

hexkt (r .) æk˜e

he §eyku (Üe.) rfrfﬁkheyku

hkÏzLku {u˜ (r¢.) Üe Mkk⁄ku Mktºku¯k fh ku

˜kzr{ﬁk (r .) nk˜k, r´ﬁ

˜Mkfuh (Lk.) ˜~fh

Ehku (kwt.) kﬁhku, k Lk

k¯k (Üe). ˜¯kk{, Ákk¯k

kMkLkk (Üe.) Mkw¯ktƒ

kÏ˝eh˜ku (kwt.) kr˝ﬁku

kÏnhe (Üe). ktMk, ktMk§e

Mkk¤˝e (Üe.) [kh˝e

Mkkﬁkuh (kwt.) Mk{wˇ

Mkeﬁkh (Mkt.) [kh

Mkeh (Lk.) Ü

MkuÌku yk (r¢.) ﬁkÀ yk

Mkkunh (kwt.) kwªk{k§k

MkkÏæhe (Üe.) [kæze

MkkÏx˝k (kwt.) Aktxk

n kk§ (r¢.) Mktºk§

nhkÕ˝ (Üe.) Mkk{¯k˙e

nkÌk e (Mkt.) MkkÌk eMkku, yufMkku [k˜eMkLke Mktœﬁk

nk˜he (Üe.) ¯kq¯k§Lkwt ]˚k

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

nehæe (Üe.) hÚE

ne§k nkÏnÌkk ⁄kk (r¢.) r hk{ fh ku

nwhwÕ ( kwt.) Mkqhs

nqh ku˝ (Lk.) ˛qhkÌkLk

nuhk ( kwt.Ák. .)˛uhzk

nUÀqyku h ( kwt.) ÆMkÀqh ht¯kLkku z

nkuLkku˜ (Üe.) MkkuLk¯khk¯kZLke

hksfw{khe

nkuﬁ˝wt (Lk.) Mk kLkwt

nkuﬁ{˝wt (r .) Mkkunk{˝wt

nkÏtÌk (r¢.) MktÌkkz

krhr˛¸-1

ƒkä{f ¯keÌkf⁄kkyku (´Mkt¯k¯keÌkku)

yn™ krhr˛¸-1{kt rLkÀ˛oLk {kxu yk k k{kt yk u˜e Áku ƒkä{f ¯keÌkf⁄kkyku (´Mkt¯k¯keÌkku) {nk {kMk{kt Àu hktLke {qäÌkyku1 M⁄kk kÌkkt knu˜kt ëhkÌkes¯kkí (hkÌku ⁄kÌkwt Mkk{qrnf Ú¯kh˝) ´Mkt¯ku yLku yk s {kMk{kt ⁄kÌkkt ë Ìkkt{˝ktí2 ( ƒk{˝ktñ{kLkÌkk-Ákkƒk) Mk{ﬁu hkÌku ¯kk k{kt yk Au.

´⁄k{ ¯keÌkf⁄kk{kt yk Ìkk ˝oLk ´{k˝u kkÌkk§{kt MkÌke Lk ˜kæ Àu eyku MkkuLkk-Y kkLkkt k¯kr⁄kﬁkt [zeLku ƒku§k k]⁄ e˜kuf{kt yk Au. k]⁄ e kh yk‘ﬁk kAe Mk{zeLkku u˛ ˜ELku yn™ Mk k {kxu M⁄k§ ˛kuƒu Au. k Lk kktæu M ¯ko Mkwƒe QzeLku k]⁄ e˜kufLku Úu k ˜k¯ku Au.

ÁkeS ¯keÌkf⁄kk{kt k˝ Ehwt-hkt kwt, ytÁkk su e Lk ˜kæ Àu eyku k Lk kktæu QzeLku Ákƒu Vhe VheLku k]⁄ e˜kuf swyu Au. yk kAe ytÁkk Àu e fnu Au, ëëyk k˝u Ákƒe ëMke{uhí (Mkw{uhw) k oÌk kh rLkfi{ ˜ELku Mkqyu.íí yk kAe kMkkh ⁄kÌke {Êfihkr kyu ytÁkk Àu eLku Mk kLkwt yk Au. Mk kLkwt kÌk fhu Au, ëëÌk{u ºkE-ºktzw yLku ºuh kuzku MkhMkk{kLk ˜ELku yk ƒku§k k]⁄ e˜kuf{kt MkÚu.íí Mkqhs Q¯ku Au. Ákƒe Àu eyku ÕÁkfeLku ÁkuXe ⁄kkfi Au. LkkLke-{kuxe Àu eyku Au. ytÁkk Àu e fnu Au, ëëyk k˝u n yk k]⁄ e˜kuf kh Mkeyu.íí

1. MkkuLkk-Y kkLke kk uhe hu

MkkuLkk-YkkLke kk uhe1 hu, kuh Õe2 Xkfkuh..MkkuLkkYkkLke...(2) kk uheyu kk uheyu hu, kuh Õe Xkfkuh... kk uheyu... (2)

1. Àu hktLke {qäÌkykuLkk M⁄kk kLkLke ƒw r ¯kÌk {kx swyku ºe˜kuLkk Àu hktLke ºsLk khÌkk, zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜, ºqr{fk, ´⁄k{ yk ]r•k : 2005, ´fk˛f : M ﬁt, æuzÁk˙Òk.

2. Ìkkt{˝ktLke ƒw r ¯kÌk {kxu swyku ºe˜kuLkk n¯k yLku Ìkkt{˝kt, ´fh˝-4, ´⁄k{ yk ]r•k : 1995, ´fk˛f : Mﬁﬁt, y{Àk kÀ

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yuf{ku ÕkuÕLk3 MkUrhﬁkt hu, kuh Õe Xkfkuh... yuf{ku... (2)

yutÁkk 4 Qkkt huﬁkt hu, kuh Õe Xkfkuh... yutÁkk ... (2)

kqX k§eLk Õkuﬁu hu, kuh Õe Xkfkuh, kqX k§eLk... (2)

{khÌkku kkEkkÏrzﬁktLkeÕkuhehu, kuh ÕeXkfkuh..{khÌkku...(2)

ÁkeÕkuÕkuÕLkMkurhﬁkthu, kuh ÕeXkfkuh...ÁkeÕkuÕkuÕLk...(2)

ÕkuÕLk ÕkuÕLk hu, kuh Õe Xkfhku.. ÕkuÕLk... ÕkuÕLk... (2)

ÌkktÁkkLke kk uheyu hu, kuh Õe Xkfkuh... ÌkktÁkkLke... (2)

QkktQkktr Mkkh{kÏzuthu, kuh ÕeXkfkuh...QkktQkkt...(2)

kqX k§eLku Õku u hu, kuh Õe Xkfkuh.. kqX k§eLku... (2)

Lk ˜kæu nU Àu eyku hu, kuh Õe Xkfkuh... Lk ˜kæu... (2)

æurhﬁkt yk ˝k ˜k¯kkt hu, kuh Õe Xkfkuh.. æurhﬁkt... (2)

Ìkq§5Lke kk he yk kt hu, kuh Õe Xkfkuh... Ìkq§Lke... (2)

Àu e nU yutÁkk hu, kuh Õe Xkfkuh... Àu e nU... (2)

nkÏk§u Ìkh˝e6 kÌkkt hu, kuh Õe Xkfkuh... nkÏk§u... (2)

nkÏk§u Õh˝e7 kÌkku hu, kuh Õe Xkfkuh... nkÏk§u... (2)

fhe yuf uﬁk§8 ÀuÕku hu, kuh Õe Xkfkuh... fhe yuf... (2)

Ìkh˝e uﬁk§ Àu u hu, kuh Õe Xkfkuh... Ìkh˝e... (2)

Àu eyku yk ˝k ˜k¯kkt hu, kuh Õe Xkfkuh... Àu eyku... (2)

Ìk §kÕw¯k{kyk kthu, kuh ÕeXkfkuh...Ìk §kÕw¯k{k...(2)

yutÁkk fu wt Ákku˜u hu, kuh Õe Xkfkuh... yutÁkk ... (2)

Àu eykuykÌkkuÌk §kuÕw¯k9 hu, kuh ÕeXkfkuh..ykÌkku...(2)

nkÏk§ku hkÏzku kÌkkt hu, kuh Õe Xkfkuh... nkÏk§ku... (2)

nU˝kLkku kuæ10 ˜uyut hu, kuh Õe Xkfkuh... nU˝kLkku... (2)

nkÏ{§e11Lkku kuæ ˜uyut hu, kuh Õe Xkfkuh... nkÏk§eLkku... (2)

Àu eyku Mkrhﬁkt Mkh¯ku12 k Lku hu, kuh Õe Xkfkuh... (2)

k uLk kkÏæu QzÌkkt hu, kuh Õe Xkfkuh... (2)

Õw¯k Wkh rVh k ˜k¯kkt hu, kuh Õe Xkfkuh... (2)

rVhe rVheLk Õw¯k kk§eyku hu, kuh Õe Xkfkuh... rVhe... (2)

Àu eyku k{Ìkkt13 ykﬁkt hu, kuh Õe Xkfkuh... Àu eyku... (2)

˛ÁÀk⁄ko

1. k¯kr⁄kﬁwt, 2. ºuh S, 3. ﬁkusLk, s{eLkLkwt {k k 4. ºe˜ Àu e, ytÁkk 5. ƒq§, 6. ƒh˝e, ƒhÌke, k]⁄ e, 7. {kÌkk, 8. {k¯ko, hMÌkku, 9. ƒku§ku k]⁄ e˜kuf, 10. u˛, 11. Mk{ze, 12. M ¯ko, 13, º{Ìkkt, QzÌkkt

2. Lk ˜kæ nU Àu eyku

Lk ˜kæu nU Àu eyku {kÕe... Lk ˜kæu nU Àu eyku {kÕe1... Lk ˜kæu... (2)

Ehwt-hktkwt2 Àu eyku {kÕe... (2)

rVherVheÕw¯kÌkku kk§eyku{kÕe...(2)

Àu eykt kkMkkt ykr ﬁkt {kÕe... (2)

k uLk3 kkÏæu QzÌkkt {kÕe... (2)

k{Ìkkt k{Ìkkt ykr ﬁkt {kÕe... (2)

Mkh¯kkt4Lke Õkuhu ykr ﬁkt {kÕe... (2)

rMk{uh5 ykuhkt ykr ﬁkt {kÕe... (2)

yutÁkk 6 fu wtÁkku˜u{kÕe...(2)

nkÏk§ku7 hkÏzku kÌkku {kÕe... (2)

rMk{uhLkU{ku8 ˜uyut{kÕe...(2)

Àu eykuLkU{ku˜uyut9 {kÕe...(2)

nqÌkeLkUÀhkfkuh10 hu{kÕe...(2)

¯k§Ìke {kÕu{hkÌkku {kÕe...(2)

nkLkeyu11 ykuÕfkr ﬁkt12 {kÕe... (2)

nkLkwt kÌkktMkku§u{kÕe...(2)

nkÏk§u yutÁkk kÌkku {kÕe... (2)

MkÌkheMkehk˜uÕu{kÕe...(2)

kkE-kkÏrzﬁkt13Lke Õkuhe {kÕe... (2) krhr˛¸-1355

356 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Ìk §ku14 nUhuÕw¯khu{kÕe...(2)

kuh 15 nU hu fkuh˜ku16 {kÕe... (2)

Àu eyktLkk nU xku§k {kÕe... (2)

ÕÁkfeÁkuXktykuﬁkt{kÕe...(2)

nkLkwtfut{nwtykﬁwthu{kÕe...(2)

MkqhÕ17 nku§{ku Qr¯kﬁku {kÕe... (2)

yutÁkk r Mkkh {kÏzU {kÕe... (2)

Qke Qke kÌkkt Mkku§u {kÕe... (2)

nkÏk§ku Àu eyku kÌkku {kÕe... (2)

Lk ˜kæu nU Àu eyku {kÕe... (2)

zk18-˜kuhe19 Àu eyku {kÕe... (2)

Õw¯kWkhykkwtÕkﬁu{kÕe...(2)

Àu eyktLkk nU xku§k {kÕe... (2)

˛ÁÀk⁄ko

1. {kÌkk, 2. ºe˜ Mk{ksLke Àu eyku, 3. k Lk, 4. M ¯ko, 5. Mkw{uhw k oÌk, 6. ºe˜Àu e, ytÁkk, 7. Mkktº§ku, 8. rLkfi{, 9. ˜u, 10. kuhrLkˇk, Mk Mkkx ü wt, 11. Mk kLkkyu, 12. ÕÁkfk‘fikt, s¯kkrzfikt 13. ºkE-ºktzw, 14. ƒku§ku, 15. ºuh , 16. kuzku, 17. Mkqhs, 18. {kuxe, 19. LkkLke

Mkk{krsf ¯keÌkf⁄kkyku (´Mkt¯k¯keÌkku)

ºe˜ Mk{ks{kt Mkk{krsf ¯keÌkku-¯keÌkf⁄kkyku{kt ¯kkurXfik-¯kkuX˝ r ªkfif ´˝fi¯keÌkku, Úh ú{Lkkt ¯keÌkku, ƒkz-[kuhe su kt ehkur[Ìk fkfikuo À˛ko Ìkkt ¯keÌkku yLku fiw¯kÁkkuƒ Õe˜Ìkkt ´Mkt¯k¯keÌkku (¯keÌkf⁄kkyku) ´[r˜Ìk Au. yk Ákƒkt ¯keÌkku{kt ¯kkurXfikLkkt ¯keÌkku ‘fik kf heÌku ´Mkhu˜kt Au. ¯kkurXfikLkkt ¯keÌkku yu ºe˜ Mk{ksu r ªkfiLke ·r¸yu yk ku˜wt Lkk{krºƒkLk Au. ë¯kkurXfikuí yux˜u ú{e yLku ë¯kkuX˝í yux˜u úr{fk. ºe˜ Mk{ks{kt rf˛kuhk M⁄kk{kt ¯kkurXfiku¯kkuX˝ fh kLke S Lk-´˝k˜e Au. rf˛kuhLku ¯kkuX˝ nkufi Au yLku rf˛kuheLku ¯kkurXfiku nkufi Au. Mk{ksu M efkhu˜e yk S LkherÌk nk k⁄ke ´f]rÌkLkk {wıÌk ´kt¯k˝{kt ¯kkurXfiku-¯kkuX˝ yufÁkeÚ ÌkhV Mkknrsf heÌku ykfªkkofi Au. yk ykfªko˝ ˛kherhf-{kLkrMkf ú{{kt krh˝{u Au.

˜¯Lk kAe fLfikLkk kq oLkk ú{e Mkk⁄kuLkk ÚÌkefi MktÁktƒku ¯ktºeh ˜uækfi

Au. Mk{ksLkk LkerÌkrLkfi{ku {wsÁk ˜¯Lk ffiko kAe ¯kkurXfiku fu ¯kkuX˝Lku Akuze Àu kt kzu Au. khtÌkw S LkLkk ykhtºu fhu˜k yk Mkns-Mkk[k ú{Lku fux˜ktf Üe- kwhwªkku ºq˜e ˛fÌkkt Lk⁄ke. yk⁄ke ˜¯Lk kAe Ìku{Lkku Úh-ú{ ˛Y ⁄kkfi Au. yk k

Úhú{Lku Mk{ksu {kLfiÌkk yk ke Lk⁄ke. yk k MktÚu¯kku{kt krÌk kÌLkeLkk ¯kkurXfik(Úh-ú{e)Lke nÌfik fhu Au. ykhtºLkk Mk{fi{kt yk ´Mkt¯kLke ¯ktºehÌkk ÁkLke hnu

Au. ⁄kkuzkf {kMk kAe yk nÌfikLkku ehkur[Ìk ´Mkt¯k ˛ÁÀY k ƒhe k o´Mkt¯kLkk kÌkk h˝{kt Lk]Ìfi-¯keÌkf⁄kk Y ku Mk{ks Mkk{u yk A yLku ë˜kufí {kuf§k {Lku {k˝u Au. yk e ¯keÌkf⁄kkyku ˜kufS Lk{kt ÁkLku˜e Mkk[e xLkk-´Mkt¯kku{kt⁄ke s h[kÌke nku k⁄ke h[Lkkh su Ìku ‘fi¬ıÌk yLku ÌkuLkk r kÌkk- krÌkLkwt Lkk{, yxf, ¯kk{, su M⁄k§u yk ´Mkt¯k ÁkLfiku nkufi Ìku Xk{Lkwt Lkk{ yLk xLkkLkwt fi⁄kkÌk⁄k ˝oLk ¯keÌk{kt ¯kqt⁄ku Au. ´Mkt¯k ˝oLk{kt rÁkLksYhe r MÌkkh fu f’ kLkkLkku yºk nkufi Au. ´⁄k{ ¯keÌkf⁄kk{kt æuzÁk˙Òk ¯kk{Lkku {k˝uf Lkk{Lkku yuf ˛uX kZkhk Lkk{Lkk ykrÀ kMke ¯kk{Lke ¯k he Lkk{Lke kh˝u˜e M keLkk Y kLku {kuneLku ú{{kt kzu Au. [ku{kMkkLkk rÀ Mkku{kt VxVrxfik (Ìku Mk{fiLk ÁkkRf su rÓ[¢e hksÀqÌk) kh Mk kh ⁄kE ºe˜ ykrÀ kMke knkze ´Àu˛{kt yk u˜k kZkhk ¯kk{u {§ k {kxu Úfi Au. kxe{kt⁄ke kMkkh ⁄kÌkkt W kh⁄ke k⁄⁄khkuLkku hMkkÀ hMku Au. yLku yk{, ¯k heLkk krÌkyu ¯kkuX u˜k AxfkLkku ºku¯k ÁkLk Au. k⁄⁄khku⁄ke kfiu˜ku Àun ´k˝ ÌfiS Àu Au. yLku ¯keÌk h[kfi Au : yut{ LkUÌkku {kÏt˝fku {kh ku í˜e ¯kU he... yk fhw˝ ´Mkt¯k yk ¯keÌkf⁄kk{kt ˝o k{kt yk‘fiku Au. ÁkeS ¯keÌkf⁄kk{kt ºkºe fkuLkfe (Lkk{) kkuÌkkLkk rÀfihLkk ú{{kt kzu

Au. ÁktLku W•kh ¯kwshkÌkLkk ÀktÌkk Ìkk˜wfk{kt ytÁkkS ¯kk{ kkMku yk u˜k fkuxuÔhLkk {u§k{kt⁄ke ºk¯ku Au. fkuLkfeLkku krÌk yLku rÀﬁhLkk ºkE Ìkeh-fk{Xwt ˜ELku kkA§ kzu Au yLku ytÌku ºkELku {khu Au. yk fhw˝ ´Mkt¯k yk ¯keÌkf⁄kk{kt yk˜uækﬁku Au.

1. {kÏ˝fku Ìkku kkhe MkurXﬁku

{kÏ˝fku1 Ìkku kkhe2 MkurXﬁkuí˜e ¯kU he3; MkurXﬁkuí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

¯kU he Ìkku Õkt¯kh4 Ákkﬁ˜eí˜k {kÏ˝fk; Ákkﬁ˜eí˜k {kÏ˝fk; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... kkuÌkkLkku nU ykÀ{eí˜e ¯kU he; ykÀ{eí˜e ¯kut he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

ÕuXk5 k§ku hkÏ{ku6í˜e ¯kU he; hkÏ{kuí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

hkÏ{u Ìkku xu 7 kkhku nUí˜k {kÏ˝fk; kkhku nUí˜k {kÏ˝fk; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... kxkhwt8 ¯kkÏ{ kÕu nUí˜k {kÏ˝fk; kÕu nU ë˜k {kÏ˝fk;

yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

MkkÕk9 k§e ¯kU heí˜k {kÏ˝fk; ¯kU heí˜k {kÏ˝fk; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... nrÀfiku nU kkÏÕ¯kurhfikuí˜e ¯kU he; kkÏÕ¯kurhfikuí˜e ¯kU he;

yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... kkuÌkkLkku nU ÁkutLku eí˜e ¯kU he; ÁkULku eí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... kx krxﬁwt10 Ìkq§k ku§wt nUí ˜k {kÏ˝fk; ku§wt nuí˜k {kÏ˝fk; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... ˜kækuLkku Õe fx kuí˜e ¯kU he; Õe fx ku11í˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... MktÁkqLkku nU Àefhkuí˜e ¯kU he; Àefhkuí˜e ¯kU he;

yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... ˜kuﬁkt12Lke keLkkhe nUí˜e ¯kU he; keLkkhe nUí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he.... {kﬁk Ìkku fU˝e ækuxe nUí˜k {kÏ˝fk; ækuxe nUí˜k {kÏ˝fk; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

MkkÏLke Lkt MkkÏLke hkuyut nUí˜e ¯kU he; hkuyut nUí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... zkuze ÌkUhu13 Õe˜Ìkktí˜e ¯kU he; Õe˜Ìkktí˜e ¯kU he;

yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

¯kkÏ{Lkkt {U˝kt14 ækhkt ˜k¯ku nUí˜e ¯kU he; ˜k¯ku nUí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... MkuÌk15 yk MkkÏLke hkuyu nUí˜e ¯kU he; hkuyu nUí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... nkhwt16 ækÌke, nkhwt ykuxÌkeí17˜e ¯kU he; ykuxÌkeí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... MkwMke˜k18 fuhe yuf Mkkuhe19 nUí˜k {kÏ˝fk; Mkkuhe nUí˜k {kÏ˝fk; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... æuh20Lkku nU kxr˜fiku21í˜e ¯kU he; kxr˜fikuí˜e ¯kU he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he... {kÏ˝fku Ìkku kkhe MkkurXfikuí˜e ¯kU he; MkurXfikuí˜e ¯kut he; yut{ LkUÌkku {kÏ˝fku {kh kuí˜e ¯kU he...

360 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

˛ÁÀk⁄ko

1. kwhwªk‘fi¬ıÌkLkwt Lkk{, 2. ºkhu, 3. M ke‘fi¬ıÌkLk Lkk{, 4. ‘firº[khe, 5. ‘fi¬ıÌkLkwt Lkk{, 6. ‘fi¬ıÌkLkwt Lkk{, 7. xu , 8. ¯kk{Lkwt Lkk{, 9. kwhwªk‘fi¬ıÌkLkwt Lkk{, 10. VxVrxfiwt, ÁkkRf su hksÀqÌk, 11. fkZ‚ku, 12. ˜kune, 13. kk˝eLkku ƒhku, s§k˛fi 14. {nu˝kt, W kk˜tº, 15. fikÀ, 16. Mkkhwt, 17. ykuZÌke, 18. Üe‘fi¬ıÌkLkwt Lkk{, 19. Akufhe, 20. æuzÁk˙Òk ¯kk{, 21. kxu˜

2. fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuh

˜k¯keÌk {kﬁk ˜k¯ke hu fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu1 ...

˜k¯keÌk {kﬁk ˜k¯ke hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkuxeMkh2Lkku {u§ku hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu... ˜kzrffiku(˜kzf kfiku) nU Àu h3 hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkuxeMkhLkku {u§ku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

˜k¯keÌk {kﬁk ˜k¯ke hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

kÕu Zku˜k kÕu hu... fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

n uh MkkRﬁku {u§ku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

{kh Ìkku ykÀ{e fMkku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkÏﬁ nku{ khkt-rÀÌk khkt4 hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkÏﬁ kÕu xku˜k kÕu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkuxeMkhLkku {u§ku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu... ˜kzfku Àu h nk⁄ku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

yk k˝ {u§u Õk wt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

˜k¯kkt yuÌk ˜k¯kkt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu... yk ku LkkXkt ÕkEyu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fUhLkku5 Ìk˝e ykfhku hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu... ˜uÌkwt Ákihwt ˜uÌkwt hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu... yk ku rf{Lkkt ÕkEyu hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu... rf{Lkkt kk¯ke6 ÕkEyu7 hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu... Àu h ¯kkzeyu ÕkEyu hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fUÁkkt˝-fkÏ{Xe8 ˜uyu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkÏ{Xe yurhﬁwt9 ˜uEyu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

kuxLkku Àu h ˜kzfku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu... ˜kzfku Àu h ˜kzfku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

nkMkwí˜k kuhÁkuVkurhfik,10 ykufik hu fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu...

rf{Lkkt LkkXkt ÕkEyu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Ìku{u11 ÁkeÌkk Lk™12 hu,fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Àu h {kfik ˜k¯ke hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu... fUhLkku Ìk˝e kÏn§ hu, fq¯krxfik{k ykÏtæ Mku{kuhu...

yuh k13 yuÌkku krhﬁku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkuLkfe14 yuh k krhﬁku hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

fkuLkfe fU˝u ÀeXe Lken™ hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

yu{u Lken™15 ÀeXe hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Àu h ˜uELku r¯kﬁwt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

yÏÁkkÕe 16{k rVhÌkkt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

ykuxu˜u17 Mkkn18 keÌkkt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

yÏtÁkkÕe {kuxwt ¯kkÏ{ hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

ykuxu˜ku{k yuhu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Àu h ˜uELku r¯kﬁwt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Xk kt Lku Uh feÌkkt hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

ykux˜u Mkkn keyu hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Ákkhkt Lkenhu Ìkuh hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Ákkhkt Lkenhu Uækt˝ hu, fq¯krxﬁk{k ykÏtæ Mku{kuhu...

Àu h khku19 {krhﬁku hu, ˛ÁÀk⁄ko

1. x{kt yktæ {kh e, x{kt ú{Lkku E˛khku fh ku, 2. fkuxuÔh ¯kk{, 3. rÀfih, 4. Mkku{ kh-hr kh, 5. hLkku, 6. ºk¯ke, 7. sEyu, 8. fk{Xwt, ƒLkwªfi 9. Ìkeh, Ákk˝, 10. ºhÁk kkuh, 11. Ìk{u, 12. Lkn™, 13. ˛kuƒ k, 14. Üe‘fi¬ıÌkLkwt Lkk{, 15. Lkn™, 16. ytÁkkS, 17. nkux˜, 18. Ânk, [k, 19. kqhku.

362ºe˜ ykrÀkMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

krhr˛¸-2

f⁄kk¯kÌk, Mkk{krsf yLku M Y k-MktÀºuo

[kh ºe˜e ¯keÌkf⁄kkyku

nMkw ﬁkrøkf

æuzÁk˙ÒkLkk zwt¯khe ºe˜ ykrÀ kMkeyku{kt ˜¯Lk {kxu ÚLk´fik˝ ⁄kkfi yu kq h yLku fLfikLku s¯kkz k {kxu su ´ºkrÌkfikt ¯k kfi Au ÌkuLku ëfqfrhfiwt ¯kk wtí

fnu Au. yu Mk{fiu fux˜ef ¯keÌkf⁄kkyku ¯kk kLke kht khk Au yLku Ìku{kt ëæqtÌkkLkku hks e yLku Àu ku˜ ¯kwsh˝í, ëMkkuLk˜ MkkuZeí, ëÌkhMk hkÕkí yLku ëZku˜k-{khw˝eíLke f⁄kkykuLkkt ¯kkLk ⁄kkfi Au. yk {wœfi [kh ºe˜e f⁄kkykuLkkt f⁄kk¯kÌk Mkk{krsf yLku

M Y k¯kÌk yu kt Áku kkMkktyku kh y«fikMk fh kLkku yn™ W k¢{ Au. ¯kwshkÌkLkk Mkk{kLfi Mk˙kuÌkLke ¯k˙k{e˝ Ìku{s Lkk¯krhf ftX kht khk{kt h-fLfikLku s¯kkz k {kxu ´ºkrÌkfikt ¯k kfi Au yLku Ìku{kt hk{ yLku f]ª˝Lke f⁄kkykuLkku fkuE ´Mkt¯k nkufi s Au, khtÌkw ºe˜eLke su{ yu{kt kqhe f⁄kk fu ÌkuLke fkuE yuf {wœfi xLkkLkwt kqhwt yk˜uæLk nkuÌkwt Lk⁄ke. f⁄kkt˛Lkku {k k ykƒkh s nkufi Au. ëfki˛’fikyu Mkhe khºkÌku ÀkÌk˝ {kt¯keyktí yuLkwt ·¸ktÌk Au, su{kt ëMkeÌkkLku fktE ˜kufk k kÀLku fkh˝u Lk kMku LknkuÌkwt s kz‚wt khtÌkw MkkMkw fki˛’fikLke Áku- k˝ khLke ÀkÌk˝ {k¯k kLke ykøkkLkku yLkkÀh ffikuo, Ìku {kxu s Lk kMk uX ku kz‚ku nÌkkuí yu {ÚfºfiwO AÌkkt nuÌkw kq˝o y⁄koÀ˛oLk Au. MkkMkwLkku kz‚ku Ákku˜ Õe˜ kLke ƒqLke VhsLkwt ºkLk fhk kLkku yn™ {kä{f nuÌkw Au. f]ª˝f⁄kk{kt yu heÌku Àuhk˝e-suXk˝eLke ÌkLk{rLkfik zk k {kxuLke h{qS hZ - heMk ¯k kfi Au Lku Ák˜ºˇ su k Mk{sw yLku Mk{ºk e yuLkku Wfu˜ ˜k Au. nk˜hzkt, Mke{tÌk, ˜¯Lk¯keÌk ¯kuhu{kt yk heÌku kwhkf⁄kkLkku MktÀºo kfzeLku yuLkk ykAk- kkÌk§k ÌktÌkw kh Qä{{q˜f ˜ wÀune ¯keÌkLke h[Lkk ⁄kE nkufi Au. kwhkf⁄kk fkuE ºqÌkfk§ ÁkLke [qfu˜e xLkk{k k Lk⁄ke khtÌkw fkuE k˝ fk§Lkk MkkB´Ìk fk§Lkk S LkLke ƒÁkfÌke s Mkk{¯k˙e Au ñ Ìku yk kht khk⁄ke s

rMkÿ ⁄kkﬁ Au. zwt¯khe ºe˜ku{kt k˝ hk{, f]ª˝, kktz krÀLke f⁄kkyku W khktÌk Ìku{Lkkt ÚrÌk¯kÌk eh- ehkt¯kLkkykuLke f⁄kkyku k˝ yu heÌku Ìku{Lkk MkkB´Ìk S LkLkku s ƒÁkfkh Au. yn™ ÌkVk Ìk yux˜ku Au fu ºe˜kuLke kht khk{kt ykƒkhMkq k Y ku

f⁄kkykuLkk yt˛ Lkn™ khtÌkw r knkrÀ rLkr{•ku k˝ kq˝o Y k{kt yk f⁄kkyku ÁkuMkeLku

Üe ]tÀ Ókhk Ìkku fux˜ef f⁄kkyku Üe- kwhwªk ÁkLLku Ókhk ¯kkELku, Lkk[eLku k˝ hsq

⁄kkﬁ Au. yn™ ëf⁄kk¯kÌk Mkk{krsf MktÀºoí yu{ À˛ko‘ﬁw Au Ìku{kt yk f⁄kkykuLkkt

WÀTº -r fkMk-´ ÌkoLkLkku Mk{k u˛ ⁄kkﬁ Au yLku ˛k {kxu ºe˜kuyu yu{Lke

MktMfkhr rƒyku{kt k˝ yk f⁄kkyku Mkktf§e Au, yu Áku kuxk {w kykuLkku k˝ Mk{k u˛

⁄kkﬁ Au. ëºe˜ ¯keÌkMkt kÀkí1{kt zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u yk ¯keÌkkuLkk Mkk{krsf

MktÀºoLkku kqhku r ¯kÌku r [kh ffikuo Au yLku r rƒLkkt ´Ìfiuf r rƒ- kuxkr rƒ-hsqykÌk ¯kuhuLkku kq˝o Lku kwœÌk r [kh ffikuo Au, Ìku⁄ke yn™ Ìku r ¯kÌkku Àkunhk e Lk⁄ke, khtÌkw fE t˛efi, ÚrÌk¯kÌk Mkk{krsf krh¬M⁄krÌk ñ fkh˝ku⁄ke yk f⁄kkyku

˜¯Lkr rƒLkkt MktMfkh¯keÌkku{kt k˝ M⁄kkLk kk{e, Ìk Úu k-Ú˝ k-Ìk kkMk kLkku

W k¢{ hkœﬁku Au.

ÚrÌk Narrative poetry genre{kt ëf⁄kk¯keÌkí yLku ë¯keÌkf⁄kkí yu k Áku kﬁkoﬁku

´fikuÚfi Au. yk ÁktLku yuf s fu Mk{kLk ? fu kAe rºLLk ? Úu rºLLk nkufi Ìkku

fE heÌku ? ë¯keÌkf⁄kkíLkwt yuf M Y k Àkæ˜ ‘fik Ìkof yu Ìk• fu Ìk• ku ffikt ? yk ºe˜e ¯keÌkf⁄kkykuLkku M Y k Àkæ˜ y«fikMk fheyu Ìkku yk ´&LkkuLkk Mk{kƒkLk fu Wfu˜Lke rÀ˛k{kt yk¯k§ sE ˛fkfi æhwt ? - ykx˜wt ÁkeÚ {w k⁄ke yrºúÌk

Au. Ìku Mkk⁄ku s yuLke Mkktr¯krÌkf ÚrÌk (Musical genre) kh k˝ fux˜kuf ·r¸ kkÌk fh kLkku W k¢{ Au. ¯kwshkÌkLke f⁄kk©fie ¯kufi-Lk]ÌfikÌ{f ÚrÌkyku´fkhku-M Y kku{kt k˝ hkMk, ¯khÁkku su k yLkuf ´fkhku Au. yu{kt ¯keÌkf⁄kkLkku {u§ ıfikt ÁkuMku Au, Ìku r ˜kuf kLkwt k˝ ·r¸{kt Au. yn™ y«fikMk˚ku k{kt {wœfi [kh f⁄kkyku Au ÌkuLkkt f⁄kkLkfkuLkku s ykhtº{kt ·r¸ kkÌk fheyu. yk{kt knu˜e f⁄kk ˜Eyu æqÌkktLkku hks e yLku Àu ku˜ ¯kwsh˝Lke. æqÌkktLkku hks e hMkÌkk hMkkÀu æuÌke fh k ¯kfiku Au yLku ⁄kkıfiku-ºqœfiku Au. ÁkeÚt fk{Lkkt ºkh˝u ºkºeLku ºkÌk ˜k k{kt {kuzwt ⁄kÌkkt rÀfih-ºkºe Â[u [zºz ⁄kÌkkt ºkºeyu {nu˝wt {kfiwO : ë{khk Àu˛ {tzku hLkk {ufikLke kw ke Àu ˜ ¯kwsh˝Lku kh˝e ˜k !í æqÌkktLkku hks e yknT kLk Õe˜e {tzku h ¯kfiku yLku {ufikLkku ¯kku k§ ÁkLkeLku hÃkku. æqÌkktLkku hks e yLku Àu ˜ ¯kwsh˝ ú{{kt kz‚kt. kkuÌkkLke ÁknuLk yuf Mkk{kLfi ¯kku kr§fikLkk ú{-MktÁktƒ{kt Au yuLke Ú˝ ⁄kÌkkt s krhr˛¸-2363

364 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Àu ku˜Lkk ºkEyu ÁknuLkLkk ´u{e ¯kku k§Lkku À¯kk⁄ke ƒ fﬁkuo. ykLke Ú˝ ⁄kÌkkt

Àu ˜ yLkw{]ÌﬁwLku he.

M k¸Ìk: yn™ fkuE Mkk[e ÁkLku˜e, kMÌkr f yu e xLkk s Au. Áku

´u{eykuLke fhw˝ xLkk MktÁktrƒÌk ÚrÌk{kt Anecdote xw[fk Y ku ftX- kht khk{kt yk Au yLku ÌkuLkwt ˜kuff⁄kk-folktaleLkwt Y k Áktƒkﬁ Au. yn™ ºkºeLkk {nu˝kLkk

kq koƒo yLku ´u{eykuLkkt kÌk-yLkw{]ÌﬁwLkk W•khkƒo Mkk⁄ku kht khk¯kÌk f⁄kk xfku

Úuzkfikt yLku Ìku{kt⁄ke yuf M Ìkt k f⁄kkLkfLkwt kq˝ yu Y k Áktƒkfiwt. Ák§ÀLkwt MkkÁkh{kt, hkMkLkwt Lkk¯k{kt, ÚuÌkhkLkwt ku{kt Y kktÌkh˝, kÀ{˝e ¯kuhu f⁄kk xfku⁄ke xw[fkLkku f⁄kkLkk Y k{kt r fkMk ⁄kfiku Au. yk xfkuLke, ˜kuff⁄kk ÌkhefuLke r ˛uªk [[ko yk

˜æLkkhu fhe Au.2 yu{kt {wœfi ykX f⁄kk xfkuLke [[ko Au. f⁄kkLkk MktÀº yu{kt Áku ´&Lkku WXk‘fik Au. knu˜ku Ìkku yu fu ëyk f⁄kk ˛wÿ ˜kuff⁄kk s Au. yLku ykrÀ kMke Lkn™ khtÌkw ˜kuff⁄kkLkk s Mk oMkk{kLfi Mk˙kuÌk{kt⁄ke Ìku ykrÀ kMke ftXkht khk{kt yk e Au. Mktº Au fu Àu ˜Àu ¯kqsohLke fkuE hksM⁄kkLkLke {wœfi ˜kuff⁄kk nkufi yLku yu s yk ´ kn{kt nkufi. yk f⁄kk{kt su Mk{ks Au Ìku f]ªkf Au, ykrÀ kMke Lk⁄ke yLku Ìku{kt k˝ hksfwxwtÁk Au. kÌkkoLkwt su ºkºeLkk {nu˝kLkwt {wœfi kÌkkoÌ{f krh¬M⁄krÌk sL{k Ìkwt yt¯k Au yLku Ìku{kt su rLkr{•k fu ºqr{fk Au Ìku f]ªkf Mk{ksLke Au. yLku kwhwªk⁄ke ykuÕ˜ hnu kLkwt, º{hÁkkhe{kt⁄ke s khkfik kwhwªkLku Aq ke heÌku Úu kLkwt - yu k˝ h˝ kMkLkwt s Au. yk⁄ke f⁄kkLke {q§ ºqr{ ˜kufMkkrnÌfiLke Au, ykrÀ kMke MkkrnÌfiLke yk¯k e kht khkyu s fkuE kwhk˝e f⁄kkLku Mkktf§e Au yLku MkkuhX Mkwƒe yk ÆÁkÁk ´[r˜Ìk hÃkwt Au.í ( k]. 250)

ë¯kwshktLkku yhu˜kuí MktÀºuo k˝ yk ˜æLkkhu ´&Lk fhu˜ku : ë˛wt zwt¯khe ºe˜ ykrÀ kMkeyku ¯kqsoh ? fu kAe hkﬂﬁMk•kk ¯kw{k Ìkkt su ¯kqsohku Lk kMke

ÁkLfik yu{kt ykrÀ kMke º§e ¯kfik ? æuzÁk˙Òk r MÌkkhLkk ykrÀ kMkeyku {q§ºqÌk Ìkku Lk¯kh kMke fu kwh kMke / ¯k˙k{ kMke Ìkhefu hÃkk. kAeLkk ÌkÁkü fkuE fkh˝u r¯krh kMke ÁkLfik s˝kfi Au... ˚kr kfi hks t˛ku{kt yk k MktÚu¯k ÁkLkÌkkt Lk kMke ÁkLk kzÌkwt yLku kAeLkk ´fiÌLkku rLkªV§ sÌkkt Áku-[kh kuZe kAe r¯krhrLk kMk fkfi{e ÁkLke sÌkku. r¯krh kMke ÁkhkÁkh ykrÀ kMke, yu Mkh§ yLku WÌkk r§fikt Mk{efh˝ku ˝k ´&Lkku kuÀk fhu Au. Mk §k r¯krh kMke Ìku ykrÀ kMke Lkn™. ºkhÌkLke s kkuÌkkLke yLku r Àu˛⁄ke yk u˜e fux˜ef kwh-Lk¯kh-¯k˙k{ kMke yu e ÚrÌkykuLku r¯krh kMke ÁkLk kz‚wt Au. Ìkku yk {nkfk‘fi (¯kwshktLkku yhu˜ku) ¯kkLkkhe ¯kwsoh t˛Lkk hks eykuLku ˜kufÀu Ìkhefu M efkhÌke ´Ú Ìku s ¯kwsoh ?

krhr˛¸-2365

fu yk¯k§ fÃkwt Ìku{ fkuE ÌkÁk¨u ¯kwsoh ÚrÌk{kt º§u˜e {q§ ykrÀ kMke ´Ú ?í3

zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜ Mkt kkrÀÌk zwt¯khe ºe˜kuLke ftX‚ kht khkLkkt {nkfk‘fiku yLku S Lk[¢-…Ìkw[¢ Mkt˜¯Lk Ákƒe s h[LkkykuLkk MkÌkÌk - MkkÌkÌfi kq˝o y«fikMkLku ytÌku yk ˜æLkkh yu k Ìkkh˝ Mkwƒe knkU[u Au fu zwt¯khe ºe˜ ÚrÌk¯kÌk heÌku Ìkku {q§ ¯kqsohkuLkku s y˜¯k kzu˜ku Lku ºe˜ku{kt º§u˜ku Mkk{krsf yuf{ Au. yk⁄ke Àu ku˜ ¯kwsh˝Lke f⁄kk yk Mk{wÀkfi{kt, knu˜kt ˛tfk WXk u˜e Ìku{, ¯k˙k{e˝ ˜kufMkkrnÌfi{kt⁄ke ykfikÌk ⁄kfiu˜e Lk⁄ke, khtÌkw Ìku{Lke s M fefi ÚrÌkøkkrÌkLke s f⁄kk Au, su{kt ºqÌkfk˜eLk t˛efi xLkkykuLkk {kiræf RrÌknkMkLke f⁄kkLkwt Y k ƒheLku yk Ìkwt, kht khk xfk Ìkwt kÀr[nTLk Au. æuzÁk˙ÒkLkk ykrÀ kMkeyku{kt ¯khkrMkfik ºe˜, Mkkuæ˜k ¯khkrMkfik yLku zwt¯khe ºe˜ y k {wœfi k˝ ÚrÌkyuf{ku Au, Ìku{kt yk keÚu yuf{ Ìku ¯kqsohkuLkku s nku kLkku Mktº Au. yt¯kÌk uhÕuh, khkflfi, Mkth˚k˝ ¯kuhuLku fkh˝u hksM⁄kkLk ºqr{´Àu˛{kt MkÌkku yuf{ ytÁkkS kkMkuLkk zwt¯khk§ ´Àu˛ku{kt MkÌkku ⁄kfiku yLku y’ k yk kt LkQ ks yLku f]rªk kh LkºÌkku ⁄kfiku. hksM⁄kkLk kMke ¯kqsohkuuyu k˝ ykrÀ kMke ÚrÌkyku ÌkhefuLkk Áktƒkh˝efi yrƒfkh {kxu su yktÀku˜Lk fhu˜wt Ìku k˝ Mkq[f Au : ¯kwshkÌk{kt Mke ykrÀ kMke{kt º§u˜k Úu Áktƒkh˝efi yrƒfkh-˜kº {u§ Ìkku y{u fu{ ÁkkfkÌk? ¯kwsoh-æÕhLkku t˛efi RrÌknkMk M ef]Ìk Y k{kt ´k Ìk Lk⁄ke. ë¯kwshktLkku yhu˜kuí{kt yk Ìke rz¯fik zk{kuhLke f⁄kk kt[Ìkkt Mk{Ú˛u fu k˛w kk˜f ÚrÌk{kt ¯kki{ktMkº˚k˝ nÌkwt suLkku ºkhÌk{kt rLk kMk ñ fkfi{e Mk kx{kt r hkuƒ ⁄kfiku Lku Mkk˜kuh ¯kkfiLke yºqÌk kq yu e kwhkf⁄kk sL{e. ¯kwshkÌkLkk ºe˜ku k˝ hksMk•kk ƒhk Ìkk nÌkk yLku Lkhks [k zk, {nkhk˝k ´Ìkk kLke hkflfi´kr Ìk yLk fiwÿ{kt ºe˜ hkÚ yLku ÌkuLkwt MkiLfi Mknkfif ÁkLku˜wt yu ÀtÌkf⁄kkyku{kt Úu k {§u Au. kkÁkqSLku k˝ [kt¯kkLke {ÀÀ ˜u e kze Lku {§e, Ìku ë kkÁkqS ¯kk⁄kkí{kt Au.

Àu ku˜ ¯kwsh˝Lke f⁄kk fux˜kf ´&Lkku sL{k Au. ÚrÌkrºLLk yu k Lkkfif-LkkrfifkLke f⁄kk ? æqÌkktLkku hks e fÃkku Au, khtÌkw Au f]rªkfkh. yLku {ufiku {tzku h k˝ Au k˛w kk˜f Lku ƒLkMk•kkMk{]ÿ yu ku ¯kwsoh. Àu ˜Lkk ú{eLkku ƒ ⁄kfiku Ìku rºLLk ÚrÌkLkku - ¯kwsohuÌkh ÚrÌkLkku nku kLku fkh˝u ? fu kAe yu yu s ÚrÌkLkku nkufi khtÌkw ¯kku k§ Ìkhefu {q§ yku§æ Aw kk eLku hÃkku nkufi ! khtÌkw ¯keÌkf⁄kkLkk ¯kkLkkhLku {Lk Ìkku yu Àu Y k Lku ykhkÊfi s Au.

ëæqÌkktLkku hks eí MktÀºuo ÁkeÚu ´&Lk WXk u˜ku Ìku : ëyk e fhw˝ktÌk f⁄kkLku ˜¯Lk rLkr{•ku ´ºkÌku ¯kk kLkwt M efkhÌkkt ´ﬁkusLkku yLku krhÁk§ku fﬁkt ?

Lkkfif-LkkrfifkLkwt su{kt ytÌku MkwæÀ r{˜Lk ⁄kÌkwt Lk nkufi yu e fhw˝ktÌk f⁄kkyku

Mkk{kLfi heÌku ˜¯Lk su k rLkr{•ku Mktf§kfi, Ìku r [kh k su Au. Úufu {khwZku˜kLke f⁄kk k˝ yk ÚrÌk{kt, yk rLkr{•ku ¯k kfi Au yLku yu k˝ Mkk„tÌk MkwæktÌk

f⁄kk Lk⁄ke. yn™ fki{kfioLkwt {knkÌBfi Au yLku ú{e kkA§Lkwt yLkw{]Ìfiw ú{Lkwt

MkLkkÌkLk {q’ﬁ ´¯kx fhu Au. [knu yuLku ykS Lk [knu, Mkk⁄ku s S yLku Mkk⁄ku s {hu, yu s Ìkku ´u{Lkku yLku ˜¯LkLkku {rn{k Au Ìku ku fkuE yMkt´økkÌk ºk n˛u ?í ( k]. 250)

zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u ëºe˜ ¯keÌkMkt kÀkí{kt yk yLkwªkt¯ku M k¸ fﬁwO

Au : ëfhw˝ hMk⁄ke MkhkÁkku§ f⁄kkyku ºe˜ Mk{ksLkk ˜¯Lk su k {kt¯kr˜f yLku ykLktÀÀkfif y Mkhu fu{ ¯k kÌke n˛u Ìku ku ´&Lk ⁄kkfi Ìku M kºkr f Au.í ( k]. 40)4 yuLkku W•kh yk kÌkkt Áku fkh˝ku [[uo Au. Ìku{kt knu˜wt yk ´{k˝u Au : ë˜e˜k {kurhfikí{kt LkkUÊfiwt Au Ìku ´{k˝u ˜¯Lk yu ºe˜ fLfik yLku fiw f {kxu ykLktÀÀkfif ´Mkt¯k Lk⁄ke, k˝ ”Àfir Àkhf - Àw:æÀkfif ´Mkt¯k nkufi Au... ˜¯Lk yLfi ¯kk{ yLku ÁkeÚ ¯kku k{kt ⁄kÌkwt nku k⁄ke ÁktLkuyu ˜¯LkLke uÀe kh kkuÌkkLkk Ìkhw˝k M⁄kkLkk ú{Lke yknwrÌk yk k e kzÌke nkufi Au.í ( k]. 40) khtÌkw Ákeswt fkh˝ r ˛uªk ¯k˙kÃk yLku Ìkk¬• f Àr¸Lkwt Au : ºe˜ Mk{ks{kt uh ˜ kLke kht krhÌk S Lk kÿrÌk Ìko{kLk S Lk{kt k˝ ´[r˜Ìk Au. yk⁄ke kht kh ¯kku k ¯kku k Â[u [zkE ⁄kÌke

nkufi Au. su⁄ke fiw Ìke fu ´kiZkLku ıfikhu r ƒ k ÁkLke s kzÌkwt nkufi Au Ìku Lkë nkuÌkwt Lk⁄ke. yk e ¯keÌkf⁄kkyku S Lk˛k§k{kt úh˝k yLku ƒifio yk kÌkk kkX su e nkufi Au. ë(fqfrhfiwtLkk) yk ¯keÌkku{kt yk e fkuE Lku fkuE fhw˝ f⁄kk Mk{kfiu˜e nkufi Au. hkfi Zku˜ku-hkfi {khw˝e, ÌkhMkt hkÕk(yhnefwykuh), æqÌkktLkku hkÕ e (Àu ku˜¯kwÕh˝) su kt yk kt fhw˝ ÁkuXkuh¯keÌkku ¯k kfi Au. yk ¯keÌkf⁄kkyku{kt ´˝fi, ˛kifio, fhw˝Ìkk, neLkÌkk, ˛XÌkk, {nkLkÌkk su k r r ƒ {kLk efi ºk kuLke ºk Mk]r¸ Ìkhtr¯kÌk ⁄kfiu˜e ÚuE ˛fkfi Au. h yLku fLfikLkk ºr ªfiLkk ‘fi¬ıÌk¯kÌk yLku Mkk{krsf S Lk{kt yk Lkkhe {wMkeÁkÌkku Mkk{u yk ¯keÌkf⁄kkyku y{]ÌkÆMk[LkLkwt fk{ fhu Au.í ( k]. 41)

Mkk{krsf MktÀºoLke ·r¸yu [fkMkÌkkt yk h[Lkk zwt¯khe ºe˜kuLkk ¯kwsoh ÚrÌk Mkk⁄kuLkk s fkuE ´¯kx-´Ìfi˚k yLkwÁktƒLke Au yLk ÌkuLkk kkfik{kt Mktº Ìk: Ìku ÚrÌkLke s fkuE ÁkLke ¯kfiu˜e xLkk Au. ÚrÌk¯kÌk fu kAe ¯kku k¯kÌk fkuE uh fu yLfi fkuE fkh˝u khM khLku [knLkkhkt ˜¯Lk fhe Lk ˛ıfikt Lku Mkt ªko{kt kwhwªkLkku kÌk ⁄kÌkkt yuLke úfiMke yLkw{]ÌfiwLku he, yk⁄ke s Ìku xLkk kh fhw˝ yu e 366 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

krhr˛¸-2367

¯keÌkf⁄kk h[kE yLku Ìku ˜¯Lk rLkr{•ku ¯k kÌkkt Ìku yk ´ kn{kt hsqykÌk kk{Ìke hne.

M Y k¯kÌk r ˛uªkÌkk Ìk kkMkÌkkt yk h[LkkLkwt ´⁄k{ ˜k˚kr˝f Ìk• yu Au fu fw˜ 888 kt¬ıÌkLke Au. yuLkkt ¯kkLkLke {wœfi ƒ˙w kt¬ıÌk ëÀu kurhfik...ykuí Au. ´Mkt¯k, xLkk, ºk ´{k˝u ¯kkLkZk§ ÁkÀ˜kfi Au. 200 kt¬ıÌk kAe Ìku{kt ëMkkuheykuÕe ykuí ƒ˙w kt¬ıÌk ÁkLku Au yLku, {q§ ëÀ rhfik ykuí ˜u kÌkwt Úfi Au. Â[u ëækt{rÀfikí, ë¯kku kr§fikí, ëyutÀrhfikí, ëMkqrhfikÕeí, ë¯kt¯kkÕeí, ëÀu ku˜heí, ëhkÕkÕeí yu k ´Mkt¯kMkt˜¯Lk kk kkuLku W u˛Ìke fzeyku k˝ kuxk fu ytÌk¯koÌk ƒ˙w fze ÁkLku Au. yk f⁄kk yLku yuLkkt kk kkuLkwt kwhkf⁄kkfefi Y kktÌkh ⁄kE [qıfitw Au yLku Ìku⁄ke yu{kt EÔh, RLˇ, ¯kt¯kk ¯kuhu W{uhkfikt - Mktf§kfikt Au. ftX´ kn{kt s fkuE yuf f⁄kk Mkk„tÌk k„Y k{kt ¯k kÌke nkufi yLku 888 kt¬ıÌkykuLkwt Àe oÌ ƒhk Ìke nkufi, Ìfikhu ÌkuLkk kkX-Text-Lku k˝ y«fikMk{kt Mknkfif ÁkLku Ìku k Y k{kt Mkt kkrÀÌk fh kLke y«fikMk- kÿrÌk rLkr˘Ìk fh e sYhe Au. {Êfifk§Lke hsqykÌkLke {Êfi{ fÀLke yLku Àe su e-sux˜e Mk§t¯kÁktƒ ƒhk Ìke fu fz k-Zk§{kt r ºıÌk ⁄kfiu˜e h[Lkkyku Au Ìku Ákƒe s r˜ræÌk nMÌk´ÌkLkk Y k{kt {§u Au. Ìku⁄ke yu e f]rÌkykuLku r r ƒ nMÌk´ÌkkuLku ykƒkhu fu e heÌku Mkt kkrÀÌk fh e ÌkuLke MkwrLkr˘Ìk krh kkxekÿrÌk r fMke Au, khtÌkw ˜kuf{nkfk‘fi fu ykrÀ kMke Mk˙kuÌkLke yLfi su f⁄kkyku {§u Au ÌkuLke Ìkku fkuE r˜ræÌk nMÌk´Ìk nkuÌke s Lk⁄ke, su ftE Mkktº§eyu ÌkuLkwt Ê rLk{wˇ˝ fheLku fu r˜ræÌk Y kLke LkkUƒ fheLku kAe ÌkuLkwt Mkt kkrÀÌk {wˇ˝ ⁄kkfi Au, su kkX-Mkt kkÀLkLke ·r¸yu y kq˝o ¯k˝kfi. ftX´ knLke fkuE k˝ {Êfi{ fÀLke fu Àe of]rÌk Mk§t¯k nkufi Ìkku k˝ yu{kt hkMk-ykœfikLk-´Áktƒ- k„f⁄kk{kt nkufi Au, yu k f⁄kkLkk yL fiLku kfzeLku [k˜Ìkk r r ƒ Mkknrsf ætz nkufi Au. yk k Mkknrsf f⁄kk-ætz yk e f]rÌkLkk Mkt kkÀfLku {wrˇÌk{k M k¸huæ fh k kzu Au. zkÏ. fLkifik˜k˜ Mkn˜u ërLknk˜Àu Mkw˜ÌkkLkíLke ˜kuf{nkfk‘fiLke ftX´ knLke h[LkkLkku r˜ræÌk kkX yk fiku Ìfikhu Ìku{˝u fw˜ kh (Ákk Lk) Mkkf (yux˜u ë khk¢{¯kk⁄kkí, ëMkkf{eLˇí yux˜u RLˇLkk khk¢{Lke ¯kk⁄kk, yu{ uÀ{k fnu kfiwt){kt⁄ke, yu{Lkk {krnÌkeÀkÌkk kkMku⁄ke 38 Mkkf {§e Ìku yk ke Au.5 Mkt˜¯Lk ¯keÌk Lk {Èfikt Ìfikt {krnÌkeÀkÌkkyu ¯k„{kt f⁄kk yk ke Au. zkÏ. ~fik{{Lkkunh kktzufiu k˝ ˜kirhf {nkfk‘fiLkk Áku ºk¯k Mkt kkrÀÌk fhe yk fik. zkÏ. su. ze. ¬M{⁄ku kkÁkqS-f⁄kkLkku, zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u hkXkuh khÌkkLkku (Ìk⁄kk yhu˜ku yLku ºe˜e hk{kfi˝, {nkºkhÌk f⁄kkLkk k˝) yu kxeyu kkX yk fiku Au. yn™ Au Ìku e MkwÀe f]rÌkLkku k˝ Mkt kkrÀÌk kkX yu s heÌku, flfikt f⁄kkLkku ætz yLku ¯kkLk-Zk§ ÁkÀ˜kfi Au ÌkuLku

368 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

M k¸ ⁄kkfi Ìku heÌku {qf k ÚuEyu. (su Lk MktMfh˝{kt Mkt kkÀf º¯k kLkÀkMk kxu˜u yk fikt Au.) yn™ f]rÌk{kt, {Êfifk˜eLk ´ÁktƒkÌ{f f]rÌk{kt nkufi Au Ìku{ ykhtº{kt MkhM Ìke tÀLkk yLku ytÌk{kt V˜©wrÌk Lk⁄ke. khtÌkw M Y kLke ·r¸yu r [kheyu Ìkku yn™ k˝ f⁄kkLku yuLkwt Mkknrsf ætz{kt ⁄kfiu˜wt f⁄kk-r ºksLk Au s, su ¯kkLkZk§⁄ke swÀwt kzu Au. yk⁄ke Mk§t¯k yuf s ¯keÌkLke ˜k¯kÌke MkwÀe f⁄kkLkwt M Y k k˝ f⁄kkLkf-rLk on˝Lke ·r¸yu ætz{kt r ºıÌk Au s. nMÌk´ÌkkuLku ykƒkhu

Mkt kkrÀÌk ⁄kE rLkr˘Ìk ÁkLkÌkk kkX⁄ke fu § ftX´ knLkwt s rLk on˝ ƒhk Ìke ¯keÌk-f⁄kkyku Ìkk¬• f heÌku ıfikt, fux˜e swÀe kzu Au, ÌkuLkku k˝ yn™ ºuÀ M k¸ ⁄kkfi Au. yk Mkk⁄ku, M Y k yLku f]rÌkLkk ´MÌkwÌkefh˝ yLku Mkt´Mkkh˝ Mkk⁄ku MktÁktƒ ƒhk Ìke ÁkeS yuf ÁkkÁkÌk k˝ M k¸ ⁄kkfi Au Ìku yu fu yk e MkwÀe f]rÌk yk{ ˜kuf ¯ko Ókhk Lkn™, khtÌkw yuLkk ækMk ‘fik nkrhf f˜kfkh krh khLkk Ókhk s ¯k kÌke hne nku kLke Mktºk Lkk r ˛uªk Au. ¯k˙k{e˝ ´ knLkwt ·¸ktÌk ˜ELku r [kheyu Ìkku hwı{r˝-r kn, r˛ -r kn ˜¯LkrLkr{•ku yk{ ˜kuf ¯ko Ókhk ¯k kfi Au, fu{ fu Ìku ´{k˝{kt ˜ wÀune f]rÌkyku Au. yu{ ˜¯Lk-Mkt˜¯Lk yu e su su ykrÀ kMke ¯keÌkkuLke yLfi Mkt kÀk Au (Vq˜hktLke ˜kzeí{kt zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u yk ke Au Ìku) Ìku ykrÀ kMkeLkk yk{ ´ kn{kt nhfkuE Ókhk ¯k kÌke fu ¯kkE ˛fkÌke nkufi yu e h[Lkkyku Au. khtÌkw MkwÀe yu e su ¯keÌkf⁄kkyku A Ìku Ìkku yk ¯koLkk Mkkƒwyku fu ºku kk-ºku keLke fw§-fwxwtÁk-´ kn Ókhk s ¯k kÌke hne Au. yu{Lku {Lk yk Mkt kÀk {k k {LkkuhtsLk {kxuLke Lku RÂAk ⁄kkfi Ìfikhu ¯kk kLke Lk⁄ke - yu{ fhu Ìkku ¯kkLkkhLkk yLku Àu e-Àu Lkk ”ÀfiLku k˝ Àw:æ ˜k¯ku yu{ nh{kÁknuLk M k¸ fnu Au.6

ÁkeS f⁄kk Au MkkuLk˜ MkkuZe. yk ¯keÌkf⁄kk k˝ ˜¯Lk Mk{fiu ÁkuXkuh¯keÌk Ìkhefu ¯k kfi Au Ìku W khktÌk rÀ k§e Mk{fiu yhu˜kLkk hk¯k{kt k˝ ¯k kfi Au. hksfwt he MkkuLk˜ MkkuZe ækuhe æk ku˜Lkk hksfwt h Y kS h˝{˜Lku [knu Au yLku ˜¯LkLke ftfkuÌkhe {kuf˜k kfi Au. Y kS fu Y kÀu / Y kÀu h˝{˜ fu Mk{fiu EzhLkk Mkwºx Ìkhefu fiwÿ{kt ¯kfiku Au ÌkuLkku ¯kuh˜kº WXk e ÌkuLkk fkfkLkku Àefhku fq kÀu (fwY kÀu/fwY kÀu suLkk Lkk{Lkwt rÌkhMfkh nuÌkwyu ÀwfikuoƒLk / Àw:˛kMkLkLke su{ Ákkhkuxe fu MkqÌk kht khk{kt Lkk{Y kkLÌkh˝ fu r f]Ìkefh˝ ⁄kfiwt Au) kh˝ k Úfi Au. ykLke Ú˝ ⁄kÌkkt Y kÀu fiwÿ{kt⁄ke kkAku VhÌkkt fiwÿ ⁄kkfi Au yLku À¯kk⁄ke {]Ìfiw kk{u Au. MkkuLk˜ MkkuZe Y kÀu Lke kkA§ yLkw{]Ìfiw M efkhu Au fu fu{, Ìku yk f⁄kk{kt M k¸ ⁄kÌkwt Lk⁄ke. khtÌkw yuf ÜeLkk fkh˝u s t˛ uh yLku Lkk˛ ⁄kfiku, Ìku⁄ke

ifwtX{kt⁄ke º¯k kLku s kk ke yLku yntfkheykuLkku Lkk˛ fh k {kxu k]⁄ e kh {kuf˜u˜e yLku yu˝u ækuhe æk ku˜{kt yntfkheykuLkku Lkk˛ fhk e yuf s t˛Lkk yufMkku [k˜eMk MkkuLk¯khk MkhÀkhkuLku {hk‘fik yLku MkkuLk˜ nhk§eÀu e Ìkhefu kqÚ k ˜k¯ke : yk ku ytÌk Au. yntfkh, kk k, ‘fiMkLk, ‘firº[kh ¯kuhu ƒu Ìfikhu EÔh

s fkuE yu e ÜeLku {kuf˜u Au suLku fkh˝u yt¯kÌk uhÕuhu M t˛ kÌk yLku Lkk˛ ⁄kkfi Au : yk Ákkhkuxe y⁄koÀ˛oLk yLfi f⁄kkLke su{ yn™ k˝ Au. ÌkuLke r ¯kÌku [[ko yk ˜æLkkhu yLfi k fhu˜e Au. yn™ k˝ ÚuE ˛fkfi Au fu yk f⁄kkLku k˝ Mkeƒku s MktÁktƒ ¯kwsoh ÚrÌk{q§Lku fkh˝u zwt¯khe ºe˜kuLke Mkk⁄ku s Au yLku {q§{kt Mktº Ìk: fkuE ÁkLku˜e s xLkk Au, su RrÌknkMksLfi Ákkuƒ fu {q’fiÚ¯k]rÌk yLk M⁄kk kLkkLkk nuÌkwyu

Bardic tradition⁄ke s yk ÚrÌk{kt M⁄kkLk-MkkÌkÌﬁ kk{e Au. fhw˝ {{or Àkhf xLkk ˜¯Lk-rLkr{•ku s, Ìku yLkwªkt¯ku xe nku k⁄ke, yk ¯keÌkf⁄kk ˜¯Lkr rƒ{kt ¯k kÌke ⁄kE yu ÚuE ˛fk˛u.

{q§{kt hnu˜e kMÌkr f xLkk yLku yuLke ÀtÌkf⁄kk - Anecdote{kt⁄ke s ˜kuff⁄kkLkwt Y k Áktƒkfiwt Ìku{kt 1. M LkÀ˛oLk yLk 2. Ákwrÿ[kÌkwfioLkk khe˚k˝Lkk xfku Mktf§kfik Au. yk{kt M LkÀ˛oLkLkku xf Ìkku kÌkkoLku, yuLkk ykhtºLku striking and interesting ÁkLkk k kqhÌkku s Au. M LkÀ˛oLkLkk xfLkku W kfiku¯k fhÌke ntMkkW˜e ú{f⁄kk{kt su{ Lkkfif-LkkrfifkLkku k˚keLke fikurLkLkku kq oº Au Ìku{ yn™ Lk⁄ke.7 fkuE ¯kuhMk{su kq osL{{kt krÌk kÌLke {]ÌfiwLku fikO nkufi yLku Ìku{Lku {LkwªfifikurLk{kt sL{ {§u Ìfikhu Lkkrfifk kwhwªkÓuªke ÁkLku yLku LkkfifLku M Lk{kt kÌLkeLkk ÁkeÚ º Lkwt À˛oLk ⁄kkfi, Ìku kÌkkoLke {n• Lke fkfio-fkh˝Lke fzeyku Au. yn™ Ìku Lk⁄ke. ´[r˜Ìk yLku htsf-˜kufr´fi nkufi Ìku yn™ Mktf§kE Au.

ÁkeÚu {n• Lkku xf A» u˛u kh˝ k yk Lkkh hLke ÁkwrÿLke khe˚kkLkku Au. kh˝ k yk Lkkh M Lk·¸ Y kÀu s Au fu Lkn™ ÌkuLke khe˚kk fh k {kxu MkkuLk˜ ZqtZktLkkt Àkuhzkt ÁkLkk e yk k kLke kÌk fnu zk Au. yk xf ´kf]Ìk f⁄kkyku{kt k˝ {§u Au. ë hzkt ¯kkzkt k§uíLke f⁄kk{kt k˝ ÚLkLku yk e y˛ıfi ˜k¯kÌke {k¯k˝eyku s˝k eLku MkftÚ{kt ˜u k{kt yk Au, yu rLkY k˝ fhÌke f⁄kkyku Au. huÌkeLkkt Àkuhzkt ˝ kLke y˛ıfi ˛hÌk fu Mk{MfikLke Mkk{u [Ìkwh [kh˝e{kt kk˝e ºhe ˜k k fnu fu fq ku {t¯kk LkkhLku ë knu˜k Ìk{khe fq eLku {kuf˜ku Ìkku yuLke kkA§ y{khku fq ku yk ˛uí yu{ fn zk : yk e ˛]tæ˜k yk ´fkhLkk Ákwrÿ khe˚k˝Lkk xfku{kt Úu k {§u Au. ÌkuLkku s yn™ f⁄kkLku Ákktƒ kkrhr˛¸-2369

370 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Áknu˜k k {kxu W kﬁku¯k ⁄kﬁku Au.

yn™ f⁄kk EzhLkk hkÚLku, hks kqÌk yLku ºe˜Lku Mkktf§ Au Ìku k˝

ÚrÌkÚrÌk¯kÌk kkhM krhf MktÁktƒLke {n• Lke fze Au. hks kqÌk hkÚykuyu hks´kr ÌkLkk ´fiÌLkku{kt ºe˜kuLke, yu{Lkk LkkfifkuLke Mknkfi ˜eƒe nku kLkwt {kiræf RrÌknkMk{kt LkkUƒkfiwt Au. Lkhks [k zk, ´Ìkk k {nkhk˝k ¯kuhuLku ºe˜ MkiLfiLke Mknkfi {§u˜e. kkÁkqS yLku [kt¯kkLke f⁄kk{kt k˝ yu Úu k {§u Au. yh ’˜e r MÌkkh{kt ºe˜Lke hkflfiMk•kk nÌke. hks kqÌk, ºe˜, ¯kwsoh ¯kuhu {khw¯kwsoh˚ku k{kt r r ƒ heÌku Mktf§kfiu˜k nÌkk ÌkuLkkt s kÀTr[nTLkku ykrÀ kMke f⁄kkyku{kt {§u Au. hkíLk ˝Lkku k˝ MktÁktƒ ykrÀ kMke ÚrÌkyku Mkk⁄ku nÌkku Ìku ÌkhMkt hkÚLke f⁄kk yLkwªkt¯ku yk¯k§ [ÂfiwO Au. yk f⁄kk{kt yufLke úfiMkeLku yLfi kh˝ k RÂAu Lku yuLkkt su Àwª krh˝k{ yk u, Ìku fuLˇ{kt Au. ëMkkuhX- eMkqíLke f⁄kk{kt k˝ ykr©Ìk ºk˝usLke úfiMkeLku Mk•kkƒe˛ {k{k kh˝e ˜k Au yLku f⁄kkLkku {wœfi Mkt ªko sL{u Au. yk s f⁄kkLke yMkh hk˝f-hkíæU¯kkhLke ÀtÌkf⁄kk kh kze Au.8 Mkk{tÌkfiw¯k{kt ykr©ÌkkuLke MkwtÀh úfiMkeLku kkuÌkkLke kÌLke ÁkLkk kLkk ´fikMk - krh˝k{Lke r r ƒ xLkkyku ÁkLku˜e, ÌkuLke ÀtÌkf⁄kkyu fux˜ef ˜kuff⁄kkyku y¬MÌkÌ {kt yk e Au.

M Y kLke ·r¸yu yk f⁄kkLkku, yuLkk {q§ kkX, ætz, ¯kkLkZk§ ¯kuhuLkku k˝ M Ìkt k y«fikMk yn™ yk¯k§ Àu ku˜ ¯kwsh˝-f⁄kk-MktÀºuo Mkq[‘fiwt Au, Ìku krh kkxeyu fh ku sYhe Lku W kfiku¯ke Au.

keS f⁄kk ÌkhMkU hkÕkLke Au. hkÚ ÌkhÆMkn ktrÕfiku nÌkku, yu⁄ke yuLkk y k˛wfLku æuzqÌkku æuÌke fh k Lk sÌkkt kkAk Vfiko. kw k´kr Ìk {kxu hkÚ EÔhLku ykhkƒ k, Ìk k fh k Lk{kt [k’fiku Lku yuLku r˝fLkku Mkk⁄k {Èfiku. hkÚyu r˝fLku hkflfikrƒfkh ˜æe yk kÌkkt r˝f kkAku Vfikuo yLku hkÚ yuf˜ku Lk{kt ¯kfiku Lku ifwtX{kt knkUÂfiku. º¯k kLk r ƒkÌkkLku {’fik yLku Ú¤fiwt fu hkÚLkk LkMkeÁk{kt MktÌkkLk Lk⁄ke. hkÚLku rLkhk˛ ⁄kE Lk{kt kkAk Vh kz‚wt yLku fhw˝k{fie {k kk oÌkeLkk fnu k⁄ke º¯k kLk r˛ yuf fuhe yk ke. hkÚyu fuhe ÀkMkeLku yk ke yLku kkuÌku fk§k kuzu - fk§u u˛u rÀ’ne - Ókhfk Q kze ¯kfiku. hkÚLke {kLkeÌke hk˝eykuyu [{Ìfkhe fuheLkku hMk fkZe nU[eLku keƒku yLku rÌkhMf]Ìk ¯kwsh˝ hk˝eLku Ìkku ¯kkux˜k-AkuÌkhkt s {Èfikt. AÌkkt ¯kºo ¯kwsh˝ hk˝eLku s hÃkku Lku kw k sLBfiku. yuLkwt Lkk{ kkz‚ yhnefwt h. {kLkeÌke hk˝eykuLkk

krhr˛¸-2371

kux{kt Ìku˜ huzkfiwt yu⁄ke yu{˝u yuf Àtºe-˜kuºe Ák˙kÒ˝Lku MkkÊfiku yLku Ák˙kÒ˝u ºr ªfi ºkœfiwt fu y Úu¯k{kt sL{u˜k yhnefwt hLkwt {kuZ ÚuÌkkt s hkÚ ÌkhÆMknLkwt {]Ìfiw ⁄k˛u. yk ÁknkLku {kLkeÌke hk˝eykuyu rMk kkEykuLku ykøkk fhe yhnefwt hLku fÀ§e Lk{kt rLkhkƒkh Akuze Àeƒku. ifwtXLkk º¯k kLku (r ª˝wyu) yt¯kqXk⁄ke Àqƒ kkELku yhneLku ˛ktÌk fhe Ák[k‘fiku. {kÌkk Wr{fik yhneLku Mkw{uhw k oÌk kh ˜E ¯kfikt yLku kfi kkLk fhk‘fiwt yLku kAe WAuh k {kxu À e Mkk˜kuh ¯kkfiLku MkkU fiku. Ài e Mkk˜kuh ¯kkfi Üe u˛/Y k ƒheLku ˛nuh{kt ¯kfikt yLku kw k yhne {kxu MkkuLkkLkku Àzku yLku Y kkLke ¯kuze ˜k‘fikt. yhne fÀ§e Lk{kt ¯kuze-Àzu h{ k ˜k¯fiku. Ehwt, hkt kwt, æktze-æk k§e, xwhe-xk §e, [k{wtzk ¯kuhu Lk ˜kæ Àu eyku h⁄k{kt ÁkuMkeLku ykfk˛{k¯kuo k]⁄ e kh yk e. khtÌkw yu s Mk{fiu yhneLkku Àzku h⁄kLku k¯fiku Lku {kÌkkLkku h⁄k ºkt¯fiku. {kÌkkSyu h⁄kLkk ºkt¯kLkkhLke ˛kuƒ fhe yLku Ài e Mkk˜kuh ¯kkfiLkku ºuxku ⁄kfiku. yhneLke kÌk Mkktº§eLku Lk ˜kæ Àu eyku yhneLku zuhk xLk¯khe{kt ˜k e. Àu eykuLkk Àqƒ⁄ke QAhu˜k yhneLkku Àzku yuf ńkhu kkÌkk§{kt knkU[e sÌkku. (yk Ài e Àzku s yhneLkk ńkhu Y kk ÌkeLk¯kheLkk kkÀh{kt kz‚ku Lku ¯kÁkzÌkku ¯kÁkzÌkku {k˝uf[kuf{kt yk‘fiku. yuLku fkuE æMkuze Lk ˛ıfik Ìku⁄ke ykfk˛{kt⁄ke x kfe kzu˜k Ài e ¯kku§kLku ˜kufkuyu Lk¯kh[kuf{kt M⁄kk fiku yLku ÌkuLke kh ÆMkÀqh [zk e ÌkuLkwt kqsLk ⁄k k ˜k¯fiwt : yk ku f⁄kk- xLkk-¢{ Mktº u Au, Ìku f⁄kk{kt M k¸ Lk⁄ke.) yuf æÌk yhne Y kk xe{kt yk e [z‚ku yLku yu˝u kqflfi Lku Ài e {LkkÌkk ÀzkLku ¯kuze⁄ke Vxfkfikuo Lku {nu˜Lkk fkt¯khk Ìkqxe kz‚k. yk yÌkwr˜Ìk Ák§ ÚuE Y kk xeLke hksfwt he yhneLkk ú{{kt kze Lku yk yøkkÌk fiw kLkLku kh˝ kLke hZ ˜ELku ÁkuXe.

ÀzkLku ¯kuze {khLkkhLke Mkk⁄ku hkÚ Vq˜ ÌkeLkkt ˜¯Lk fh˛u, yu Mkktº§e yLkuf ækuxk Àk uÀkh yk‘fik Lku W kzk kz‚k. ytÌku Ú˝ ⁄kE fu Ài e ÀzkLku VxfkhLkkh zuhk x{kt Lk ˜kæ Àu eyku kkMku Au. yk⁄ke hkÚyu {k¯kwt {kuf’fiwt. Àu eykuyu M efkfiwO yLku yhneLkkt Mkk[kt {kÁkk kLku Ú˝ k r˛ kk oÌke kkMku yk‘fikt. Àu kuyu {k¯kwt M efkfiwO yLku fÀ§e Lk{kt yhnefwt hLkkt ˜¯LkLkku {tz k Lktækfiku yLku Ìku{kt Ák˙Òk-r ª˝w-{nu˛ Mkk⁄ku RLˇ, LkkhÀ ¯kuhu yk‘fik. Mk¯kkE ¯kuhuLke r rƒ h[kE, ¯keÌkku ¯k kfikt, Àu eyku yk e, ˜¯Lk ⁄kfikt Lku [kuhe{kt yhnefwt hu Únuh ffiwO fu Ìku ÌkhMkt hkÚLkku fwt h Au.

Ákkh ªkoLke [kfhe kqhe fheLku hkÚ ÌkhÆMkn kkuÌkkLkk Lk¯kh{kt kkAk

372 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Vfiko Lku Ìku s æÌku yhnefwt h k˝ yk e knkutÂfiku. r kÌkk kw k Â[u fiwÿ ⁄k kLke LkkuÁkÌk yk e, khtÌkw [k{wtzk{kÌkkyu xMVkux fhÌkk r kÌkk kw kLkwt r{˜Lk ⁄kfiwt. yn™ ¯keÌkf⁄kk Lk⁄ke, khtÌkw f⁄kk¯keÌk Au. ÁktLku kfikofiku Â[uLkku ºuÀ yn™

s M k¸ ⁄kÌkku ÚuE ˛fkfi Au. yn™ f⁄kk ˜ktÁke Au khtÌkw f⁄kkLkwt rLk on˝ Mkk„tÌk k„{kt - ¯kufiZk§{kt Lk⁄ke. f⁄kkLkku ykhtº ¯keÌk⁄ke ⁄kkfi Au yLku Â[u Â[u ¯k„⁄ke Â[uLke fzeyku Úuz k{kt yk e Au. yk ˜˚k˝ f⁄kk¯keÌk Narrative fu Heroic poetry Ìk⁄kk folk-epicLkwt Au yu{kt Â[u Â[u ëy⁄kko í yk u, r˜ræÌk ´ kn{kt su{ [ku kkE Lku A kk Úuzk˝Lke fzeyku ÁkLku Au Ìku{. yn™ 38 ¯kufih[Lkk fu Zk§ Au. yu s ykœfikLkf f]rÌkLkkt fz kt Lku Zk§ su kt Au. yk{, M Y kLke ·r¸yu yk h[Lkk ¯keÌkf⁄kk⁄ke M k¸Ìk: rºLLk Au. zwt¯khe ºe˜ku Mkk⁄ku, yu{Lkk ˜¯Lkr rƒ Mkk⁄ku ykLkku ffiku-fux˜ku MktÁktƒ ? yk ´&LkLkk W•kh{kt yux˜wt fne ˛fkfi fu yk f⁄kkLku, yk¯k§Lke Áku ºe˜e ¯keÌkf⁄kkykuLkku su ku-sux˜ku MktÁktƒ Au, Ìku ku-Ìkux˜ku yktÌkrhf- kMÌkr f Y kLkku ÚrÌk¯kÌk MktÁktƒ Lk⁄ke s. nfefÌku Ìkku Mktæuzk r MÌkkhLke ykrÀ kMke Mk˙kuÌkLke hkíLk ˝Lke f⁄kkLkwt s yk Y kktÌkh Au. MktæuzkLke s f⁄kkLku ykƒkhu yk f⁄kk æuzÁk˙Òk ºe˜e ˚ku k{kt yk e fu yu⁄ke Q˜xe s ´r¢fik ⁄kE y⁄k k Ìkku yk ÁktLku f⁄kkyku MkkihkªxŸLkk fu yLfi fkuE yu k keÚ{kt⁄ke s yk e, yuLkku rLk˝ofi fh kLkwt yk ÌkÁkü ˛ıfi Lk⁄ke. yu {kxu Ìkku ÁkeÚt yLkuf Y kkLÌkhkuLkku MkkBfi{q˜f y«fikMk fheyu Ìku kAe s rLkr˘Ìk Y k{kt fne ˛fkfi.

yn™ ´MÌkwÌk ´&Lk yux˜ku s Au fu yLfi yk¯k§Lke Áku f⁄kkyku su kusux˜ku yk h[LkkLku Mkeƒku MktÁktƒ zwt¯khe ºe˜ku Mkk⁄ku Lk⁄ke, Ìku{ AÌkkt yk f⁄kk yk ÚrÌkLke kht khk{kt fu e heÌku yk e yLku ¬M⁄kh ⁄kE ? yk rÀ˛k{kt k˝uf ÁkkÁkÌk ÊfikLk{kt ˜u k su e Au. yn™ f⁄kk Au Ìku y˝{kLkeÌke hk˝e yLku ÌkuLkk kw k kh ⁄kfiu˜k yLfikfiLke Au. yk h[Lkk{kt y˝{kLkeÌke hk˝e ¯kwsoh ÚrÌkLke Au. ¯kwsh˝ Au. yu ¯kwsh˝ nku k⁄ke s yLfi hks kqÌk hk˝eyku{kt y§æk{˝e, yr´fi ÁkLke, yu k˝ ÚuE ˛fkfi. ykLke kkA§ yu e fkuE kMÌkr f yLkwº f⁄kk k˝ nkuE ˛fu. ¯kwsohku - hÁkkheyku ¯kuhu k˛w kk˜f ÚrÌkykuLkk MktÁktƒ ¯kwshkÌk-hksM⁄kkLk{Êfi´Àu˛{kt hks kqÌkku Mkk⁄ku Áktƒkfik yLku yu{kt⁄ke s æuh t˛Lkk kh{kh, [k zk, æktx ¯kuhu ¯kku kku- t˛ku- kuxk ÚrÌkøkkrÌkyku y¬MÌkÌ {kt yk e. À˛{e⁄ke Ákkh{e MkÀe{kt yLkuf ÚrÌkyku (su{kt {q§ ykfio yLku fux˜ef ykfiuoÌkh yu e k˝ nÌke) ÆMkƒ-nrhfik˝k- ktÚÁk-hksM⁄kkLk-fÂA-MkkihkªxŸ ´Àu˛{kt yk e yLku yLkw¯kk{e

fk§{kt Ìku ˚kr kfi ¯ko{kt Mktf§kÌke ¯kE. yk Mkt ªko-Mkt¢k¬LÌk-Mk{L fi ftX´ knLke f⁄kkyku, ¯keÌkku{kt Au. Mktº Au fu yLfi Mk˙kuÌkLke y˝{kLkeÌke hk˝eLku ¯kwsh˝ nku kLkwt yk f⁄kkyu fhu˜wt W{uh˝ - Y kkLÌkh Au.

ykrÀ kMkeyku ñ MktæuzkLkk hkX k yLku æuzÁk˙ÒkLkk zwt¯khe ºe˜ku ñ

Àu eyku{kt yæqx ©ÿk ƒhk Au. [k{wtzk ¯kuhu{kt yu{Lku üze ©ÿk Au. Lk ˝Lku hkflfi {Èfiwt Ìku{kt k˝ Àu eLke s f] kk V§e yu {wœfi ©ÿkMkq k Au. yk⁄ke Àu e kqsLk, Àu eº¬ıÌk yu yk f⁄kkLku ºe˜e˚ku k{kt ÚuzLkkhwt Ákeswt fkh˝ Au. keswt fkh˝ Ài e˜¯LkLkwt f’ kLk Au. Ák˙Òk-r ª˝w-{nu˛-LkkhÀ yLku yLfi

…rªkyku - RLˇ - hw˝ - yLﬁ Àu eyku - kktz ku - hk{-f]ª˝ ¯kuhuLke k˝

˜¯Lk{kt W k¬M⁄krÌk nkufi yu{ f’ k wt, ˝o yu {wœfi ˜˚k˝ Au. ykrÀ kMkeykuLke kkx kqÚ{kt k˝ yu e rÀ‘fi ÚLkLkwt ˝oLk Au. nu{[Lˇk[kfio k˝

ër kªkr¸˛˜kfk kwhwªkí{kt ˜¯LkLkwt ˝oLk yk ku Au Ìfikhu RLˇkrÀ Àu ku, ¯kktƒ kuo, fi˚k-rfLLkh, y Mkhk yu{kt W k¬M⁄kÌk nkufi Au. fkuE k˝ kwhk˝{kt fkuE k˝ xLkk yÀTºwÌk, yºqÌk kq Au yu{ fnu nkufi Ìfikhu Àu ku ykfk˛{kt W k¬M⁄kÌk nku kLkwt, ÀtwÀwrº ¯kkzÌkk nku kLkwt ˝o kfi Au. yk ºkhÌkefi ˝oLk- kht khk Au. ˜¯LkLkku ´Mkt¯k Mkk{kLfi Lk⁄ke, rÀ‘fi yLku º‘fi Au yu yk k˝w ˜˝ Au. yn™ yhnefw{kh yLku Vq˜ ÌkeLkk ˜¯Lk{kt k˝ Àu -Àu eykuLke W k¬M⁄krÌkLke rÀ‘fi º‘fiÌkk Au, yk⁄ke yk f⁄kk Mkknrsf M⁄kkLk ˜¯Lkr rƒ{kt kk{e Au. ˜¯Lkr rƒMkt˜¯Lk yk h[Lkk k˝, yk¯k§Lke Áku f]rÌkykuLkk MktÀºuo fÃkwt Ìku{ Mknw fkuE Ókhk fu ykrÀ kMkeykuLkk k˝ yk{Mk{wÀkfi Ókhk ¯k kÌke - ¯kkE ˛fkfi yu e Lk⁄ke. yu Àe Au yLku r ˛uªk yu e ‘fik Mkkrfif fwxwtÁk- kht khk nkufi yu{Lkk Ókhk s ¯kkE ˛fkfi yu e Au. Úufu yuLkku y⁄ko y Lk⁄ke fu ÁkeÚ Ú˝Ìkk s Lk nkufi fu ¯kk k{kt ÚuzkE Lk s ˛fu. fw§‘fi Mkkfiu yhu˜kLkk ¯kkfif Lk nkufi Ìku k˝ ÌkuLku kq˝o Y k{kt Ú˝Ìkk s nkufi Au Lku ¯kkLk{kt ºk¯k k˝ ˜E ˛fÌkk nkufi Au. Ìku yk f⁄kk r ˛u k˝ fne ˛fkfi. ¯kÌkfk˜ Mkwƒe yk f⁄kk¯keÌkkuLkwt ´ ÌkoLk´Mkkh˝ s yu - yux˜wt nÌkwt fu yk e h[LkkykuLku r ˛k§ yk{ ¯ko k˝ ¯kkEÕe˜e-Ú˝e ˛fÌkku. yn™ ÌkkÌ kfio yux˜wt s Au fu yk ´fkhLke h[LkkykuLkwt {q§ yLku Ú˝fkhe Mkk⁄kuLkwt ´ ÌkoLk Mkkƒw fu ºku kk su e ‘fik Mkkrfif-ƒkä{f MktM⁄kkLkk fw§ƒ{eoyku{kt nkufi Au. f⁄kk Ìkhefu Ìkku yk f]rÌk yux˜e {kuxe Au yLku yLkuf f⁄kk xfku ƒhk Au fu ÌkuLke r ¯kÌk Mkt˚ku k{kt k˝ yn™ yk k e ˛ıfi Lk⁄ke. khtÌkw Lk ˝-f⁄kkLkwt s krhr˛¸-2373

374 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yu Y kktÌkh Au, Ìku⁄ke ÌkuLke fux˜ef r ¯kÌk kh ·r¸ fheyu. Lk hkÌkLke ykX{Lkk

hkr ks¯kk{kt Ìkz eyku hkíLk ˝Lke kÌkko {ktzu Au y e {krnÌke {§Ìkkt yk ˜æLkkh, zkÏ. ˛ktrÌkºkE yk[kﬁo yLku ©e ˛tfhºkE Ìkz e Ìkk. 18-10-

1988Lkk hkus Mktæuzk r MÌkkhLkk ºkx kwh ¯kk{u ¯kﬁk yLku M⁄k§Ìk kkMk yLku

Ê rLk{wˇ˝ ffiwO. yk f⁄kkLkwt zkÏ. ˛ktrÌkºkE yk[kfiuo ˜kufÌkk¬• f yÊfifiLkLkkt Ákƒkt s W kfiku¯ke - sYhe kkMkktyku yk heLku Mkt kkÀLk ffiwO.9 yu{kt {§Ìke f⁄kk yk

´{k˝u Au :

ÀkMk˜kuƒe sqLkk¯kZLkku hkÚ ktrÕﬁku nÌkku. yuLkwt {kuZwt Úu k⁄ke ÀqÁk§e

Mkqz˜kt-Mkq kzkt u[LkkheLku y k˛wfLk ⁄kfik yLku ftE u[k˝ Lk ⁄kÌkkt hkÚyu ƒLk yk fiwt. ÀqÁk§eyu ë ktrÕfikLke [˝ Ìkku [f˜kt k˝ [˝Ìkkt Lk⁄ke.í yu fne yM efkh fhÌkkt ÀkMk˜kuƒe Lk{kt ¯kfiku yLku y k hwt {trÀhLkk y kqs r˛ Æ˜¯k yLku ækurzfikh {kÌkkLke Mku k fhe. kw kRÂAkyu Ze{hu r˛ Æ˜¯k kh {hu˜kt {kA˜kt⁄ke yrºªkuf fhÌkkt yf§kfiu˜k r˛ Mk„ ´MkLLk ⁄kE yLkuf kw kkuLkwt hÀkLk yk fiwt. yk⁄ke hkÚ ÀkMk˜kuƒeLku ˜k¯ke yk‘fiwt Lku f{§ kqÚ fh k Ìkifikh ⁄kfiku Ìfikhu {kÌkk ækurzfikhu nk⁄k kfz‚ku yLku s˝k‘fi : yuLkkt MktÌkkLkku Ìkku Ak˝Lkk fezk su kt ⁄k˛u.

ækurzfikh ÀkMk˜kuƒeLku M ¯ko{kt ˜E ¯kfikt yLku º¯k kLku yu{Lku r ƒkÌkk kkMku {kuf’fikt. r ƒkÌkkLkk [ku kzk{kt ÀkMk˜kuƒeLkk ´khÁƒ{kt MktÌkkLk LkkUƒkfiu˜tw Lk nÌkwt Ìku⁄ke ækurzfikhu yktæLkk fks§⁄ke MktÌkkLk ⁄k˛ yu{ [ku kzk{kt ˜uæ ÁkÀ˜e r ƒkÌkkLku [ku kzku ÁkÌkk e MktÌkkLk y kk‘fiwt. r ƒkÌkkyu yktÁkkLkku ¯kkux˜ku y kk‘fiku. ækurzfikhu ÀkMk˜kuƒe kkMku Ìku Ak˝{kt hku kk‘fiku. yktÁkku Q¯fiku, fuhe yk e. ækurzfikhu yuf fuhe Ìkkuz k fÃkwt, ˜kuº{kt hkÚyu ƒkhu Ìkkuze k˝ Vktx{kt yuf s hne. hkÚLku A {kLkeÌke yuf y˝{kLkeÌke yu{ MkkÌk hk˝eyku. {kLkeÌke hk˝eykuyu fuheLke [eh ækƒe, y˝{kLkeÌkeyu ¯kkux˜ku Àqƒu ƒkufiku Lku Àqƒ keƒwt. ækurzfikhLke Mkq h ÁkLkeLku hkÚLke Vq˜ kze WsuzeLku hkÚLku y˝{kLkeÌke hk˝eLkk hu ˜k kLke fikusLkk MkV§ ÁkLke. hkÚyu y˝{kLkeÌkeLkk {nu˜u hkÌk kMkku ffikuo, yku kLk hÃkkt Lku Lk ˝ sLBfiku. {kLkeÌke hk˝eykuyu Eªfiko ˛ yk§ [zk e hk˝e yLku fwt hLku Àu˛ xku y kk‘fiku. {wÚ ykrnhu hk˝eLku ÁknuLk ÁkLkk e Lk ˝Lku ºk˝us Ìkhefu WAufikuo yLku ¯kuze-ÀzkLkk khk¢{u Wf˜MkeLke hksfwt he Mkk⁄ku Lk ˝Lkkt ˜¯Lk ⁄kfikt Lku ytÌku r kÌkkLkku {u§k k ⁄kfiku.

f⁄kk yÌﬁtÌk hku[f, ˜ktÁke yLku ¯k„{kt Au yLku yuLkk f⁄kkLkk ytfkuzk

krhr˛¸-2375

yux˜k [wMÌk Au fu f⁄kk Ìkhefu ÌkhMkt -f⁄kkLku {wfkÁk˜u r ˛uªk Au. y Lk k [{Ìfkh kq˝o xfkuLkku W kfiku¯k fh k{kt yk‘fiku Au. yn™ k˝ ækurzfikh, fk§fk ¯kuuhuLkk [{Ìfkh Au, hMk kzu Lku Yt kzkt æzkt fhu yu f⁄kkLkf Au. Ìkz eMk˙kuÌkLke ˜ ˝kLke kÌkko yLku ºe˜e ÌkhMkU hkÕkLke f⁄kkLkku M Ìkt k heÌku MkkBfi{q˜f ˜kufÌkk¬• f y«fikMk ⁄kE ˛fu yu e Mk˚k{ y«fikMkMkk{¯k˙e Au yLku ˛ktrÌkºkEyu yLkuf MktÀºkuo yk fik Au. Ìkz eMk˙kuÌkLke f⁄kkLkk ykƒkhu ºe˜eMk˙kuÌkLke f⁄kkLkwt ¯kufiY k Áktƒkfiwt nku kLke Mktºk Lkk r ˛uªk Au. yLfi Mk˙kuÌkLke ÀtÌkf⁄kkyku{kt k˝ Lk ˝Lku ykrnhLkku Mkk⁄k-Mknfkh {§u˜ku yu rLkY k˝ Au Ìku⁄ke ykrnh = {k˜ƒkhe = ¯kwsoh yu e ƒkh˝k fu Mkq kLkku ˜kº ˜ELku ºe˜e Mk˙kuÌk{kt y˝{kLkeÌke hk˝e ¯kwsh˝ Au, yu Y kktÌkh ⁄kfiwt Lku f⁄kkLkku ÚrÌk¯kÌk yLkwÁktƒ Áktƒkfiku. Lk ˝ Mkk⁄ku Y ze( Yze) {kÌkkLke Àu [f˜e Y ku MknkfiLke ÀtÌkf⁄kk k˝ ÚuzkE Au. ¯kwshkÌk{kt hksMk•kk ¯kw{k e yMknkfi ÁkLku˜k hkÚ fu hksfwt hLku Àu eLke yLku ºe˜kuLke Mknkfi {§ k yt¯kuLke r r ƒ ˜kuff⁄kkyku/ ÀtÌkf⁄kkyku ´[r˜Ìk Au. Ìkz e yLku ºe˜e ÁktLku Y kktÌkh{kt Àu e {wœfi fkhf, úhf, W kfkhf Au. [ku⁄ke f⁄kk Zku˜k-{khw˝eLke Au. yu k˝ ºe˜ku{kt ˜¯Lk Mk{fiu ¯k kÌke f⁄kk Au. yuLkwt f⁄kkLkf yk ´{k˝u Au :

Æ k¯k§ Àu˛Lkk Zku˜kLkkt ˜¯Lk fu˛h¯kZLke fwt he ¯kkihe Mkk⁄ku ⁄kfikt. fiku¯fi

Mk{ﬁk rƒ{kt MktÌkkLk Lk ⁄kÌkkt Zku˜kyu Lkh h¯kZLke hksfwt he {khw˝e Mkk⁄ku ˜¯Lk fﬁkO. khtÌkw Zku˜kLku RLˇ kwheLkwt fnu˝ yk Ìkkt M ¯koLkk Mkhku hLke h˚kk fh k s

kz‚wt Lku ˜¯Lk kAe ÌkhÌkLkku Ákkh ªkoLkku r ﬁku¯k yk e kz‚ku. RLˇ kwheLke Zku˜˝

Zku˜kLkk ú{{kt kze yLku yu˝u M ¯ko{kt hkufe hkœfiku. r hrn˝e {khw˝eLkku MktÀu˛ku Zku˜˝u Zku˜k Mkwƒe knkU[ k s Lk Àeƒku. {khw˝eyu ytÌku fwts k˚keLke kktæ kh MktÀu˛ku ˜æe {kuf’fiku, Ìku kt[e Zku˜kyu f kxe Zku˜˝Lku MkÚ fhe yLku Ìku Æ k¯k§¯kZ yk‘fiku yLku {khw˝e yLku Zku˜kLkwt r{˜Lk ⁄kfiwt. yk f⁄kk Mkk„tÌk k„{kt Lk⁄ke. ¯k„{kt yuLkku ykhtº ⁄kkfi Au yLku yu{kt 20 ¯kufih[Lkkyku Mktf§kfi Au. yk f⁄kkLku ºe˜ku Mkk⁄ku ÚrÌk¯kÌk Lkn™ khtÌkw ´Àu˛¯kÌk MktÁktƒ Au. hksM⁄kkLk-¯kwshkÌkLke yk æqÁk s Ú˝eÌke yLku ”ÀfiM k˛eo ˜kufr´fi f⁄kk Au, khtÌkw ºe˜e Y kkLÌkhLke f⁄kk Ìkk¬• f heÌku rºLLk Au.10 yk{, ºe˜e Mk˙kuÌkLke yk [kh ¯kufi f⁄kkh[LkkykuLku f⁄kk¯kÌk, Mkk{krsf yLku M Y k yu k˝ ·r¸yu r [kh kLkku W k¢{ hkœfiku Ìku{kt f⁄kk¯kÌk MktÀºuo Ìku Ìku f⁄kkykuLkkt f⁄kkLkfku yLku ÌkuLke kht khkLkku fiÆÌfr[ÌkT ykAku rLkÀuo˛ ffikuo yLku

376 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Mkk{krsf MktÀºuo yuLku r [khÌkkt yk f⁄kkykuLkku ºe˜e yuf{ Mkk⁄ku ´Àu˛¯kÌk yLku

ÚrÌk¯kÌk ıﬁkt fux˜ku MktÁktƒ Au ÌkuLkku k˝ rLkÀuo˛ fﬁkuo. fhw˝ ytÌk ƒhk Ìke Lku

ÀuæeÌke heÌku Ìkku ˜¯Lk fheLku yk kr•k{kt s {wfkÌkk kk kkuLke f⁄kkyku ˜¯Lk Mk{fiu ˛k {kxu ¯kkfi Au, yuLke k˝ fi⁄kk fk˛ - fi⁄kk˛ıfi r [kh˝k fhe. yu{kt Ìkkh˝

yu Lkef§u Au fu (1) ú{Lkwt yu{kt Mkq˚{ Y k Au, {n• Au, {q’fiM⁄kk kLk Au {kxu yLku (2) su{kt Lkkfif-LkkrfifkLke ˜¯Lkr rƒLku k˝ ºfikoftXu ht¯ku[t¯ku ¯kk kLkku y fk˛ Au : yu⁄ke s yk e f⁄kkyku ºe˜ku{kt ˜¯LkMk{fiu ´ºkrÌkfik Y ku ¯k kÌke yk e. keÚu Lku {wœfi nuÌkw yn™, yk¯k§ À˛ko‘fiwt Lku fi⁄kk fk˛ [ÂfiwO Au Ìku{ ë¯keÌkf⁄kkí yu fkuE rºLLk Y k{kt ´{k˝e ˛fkfi yu M Y k Au yu Au. ykLkk yLkwMktƒkLku yuf Ìkkh˝ yu ·r¸{kt yk Au fu -- y yuf ÚrÌk genre Au yLku Ìku{kt ëf⁄kk¯keÌkí yLku ë¯keÌkf⁄kkí Story with Song and Story in Song yu ku ´fkh-ºuÀ Úu k {§u Au. su{kt f⁄kkLku yuLkk kq˝o Y k{kt ´MÌkwÌk fh k {kxu ¯k„Lkku k˝ ykƒkh ˜u ku kzu ÌkuLku f⁄kk¯keÌk fnu yLku s f⁄kk kkuÌku s Mkk„tÌk ¯kufi Y k{kt s hsq ⁄kkfi Au ÌkuLku s ë¯keÌkf⁄kkí Y ku yku§æ e : yk Ìkkh˝ Lkef§u Au. khtÌkw ykx˜u⁄ke kÌk kqhe ⁄kÌke Lk⁄ke. yk{ ºuÀhuæk Àkufiko kAe k˝ fux˜kf ´&Lkku Ìkku hnu kLkk s. knu˜wt Ìkku yu fu y«fikMk {kxu yuf ‘fi M⁄kk fu Mkw¯k{Ìkk {kxu yk k˝u yk e ‘fik Ìkof huæk Àkuheyu Ìku ˛wt Mk k yk k˝e kht khk{kt Úu k {§u Au æhe?

ë¯keÌkf⁄kkí yu kfikofi kkuÌku k˝ ˛wt yu ÚrÌk´fkh s ku Lk⁄ke ? ¯khÁkk-hkMkzk su{kt fkuE yuf f⁄kkLkku yt˛ Mk{¯k˙ Y k{kt ¯kufi h[Lkk Y ku s yk˜uækfi Au, º¬ıÌkºk - feäÌk ¯kk⁄kk¯kkLk - Lk]Ìfi yu{kt r ˛uªk ´ºk f Au, Ìkku Ìku e h[LkkykuLkku k˝ ˛wt ë¯keÌkf⁄kkí{kt Mk{k u˛ ⁄kkfi ?

˜kufMkkrnÌfi{k§kLkk [kiÀ {˝fkLke ©u˝eLkwt r ªkfikLkwMkkhe y«fikMkMk{uÌk kwLk: Mkt kkÀLk fh kLkwt ⁄kfiwt Ìfikhu yk ˜æLkkhu su{kt k„{kt - ¯kufi Y k{kt ëf⁄kkí nÌke Ìku e fw˜ 224 h[LkkykuLku ë¯kwshkÌke ˜kufMkkrnÌfi{kt f⁄kk¯keÌkkuí{kt Mkt kkrÀÌk fhe yLku Ìku{kt r˛ - kk oÌke, nrh˘Lˇ, ºh⁄khe, ńT˜kÀ, kMkwÀu , Lk§, {ehkt, ºk⁄kwS, MkeÀzk zk{kuh, rMkÿhks sfiÆMkn, r˛ ÁkkE - {eXeÁkkE - Y k{k su e MkÌkeyku, [u˜ifiku, r r ƒ Áknkh rxfik, kAhkÀkÀk ¯kuhuLke ¯kkLkY k k„k©fie ˜kuf´ knLke f]rÌkyku kwLk: Mkt kkrÀÌk fhe yLku yk e h[Lkkyku Áknwƒk ‘fi¬ıÌkf]Ìk nkufi Au ÌkuLke k˝ [[ko fhe Ìk⁄kk ë…Ìkw[¢ ytÌk¯koÌk ˜kufh[Lkkykuí{kt k˝ {nkÀu , Áknw[hk, {ne, nhæk, hktÀ˜-ytÁkk-Áknw[h, hk{Àu keh, Y kktÀu ¯kuhu khLke ¯kufi h[Lkkyku ˜eƒe. S Lk[¢Mkt˜¯Lk h[Lkkyku{kt hk˝e yLku {kuhLkk hkMkzkLke h[Lkkyku k˝ Au : ıfiktf Mk{¯k˙ f⁄kkLkku MkkhMkt˚ku k,

ıfiktf f⁄kkLkku fkuEf yt˛, ıfiktf fkuE ÁkLku˜e xLkkLkk rLkrnÌk Y kLkk ykAk ÌktÌkw khLkwt Mkt uÀLk ! yk Ákƒwt Narrative Poetry - f⁄kk©fie k„´fkhLkk ÚrÌkMk{qn{kt {qfe ˛fkfi. yu{kt⁄ke s f⁄kk¯keÌk yLku ¯keÌkf⁄kk M Y kÀkæ˜ rºLLk fu e heÌku fh kt ? yk Mktfw˜ ¬M⁄krÌk{kt ftX´ knLke yk Mkt kÀk ıfiktf MknkfiºqÌk ÁkLku æhe? ıfikt, fu e heÌku ? - y«fikMkLku fkuE r ˛uªk rÀ˛k yk{kt⁄ke {§u Au. f⁄kk¯keÌk yLku ¯keÌkf⁄kk yu ÁktLku kfikofiku k˝ r ˛uªk MkqÕ Mkk⁄ku {u k˝e Ókhk s [[kofik. ¯kwshkÌkLke ˜kufr „kfefi ÚrÌk yLku M Y kLke MkºkLkÌkk {kxuLkku kkfiku {u k˝eyu E. 1931{kt ëMkkuhXe ¯keÌkf⁄kkykuíLkk ´ u˛f yLku E. 1938{kt ¯kwshkÌke ¯k˙t⁄kfkh Mkt{u˜Lk{kt yk ku˜k ë˜kuf¯keÌkku{kt f⁄kkykuí ˛eªkofLkk ‘fikœfikLk Ókhk Lkkœfiku.11 yu{˝u ¯keÌkf⁄kkykuLkk k˝ sqs k ´Àu˛ku Au - yu{ À˛ko e 6 ´fkhku{kt 1. ÜeykuLkk ¯khÁkk-hkMkzk{kt kzu˜e ¯keÌkf⁄kkyku, 2. Lkkr fLkkt ¯keÌkku, 3. kwhwªkkuLku s {wæu ¯k kÌke ÀwnkÁkÿ ú{f⁄kkyku - ehf⁄kkyku, 4. hk ˝n⁄⁄kkLkk Áks ifik ºh⁄khe Lkk⁄kÁkk kykuLke rhfik§e fk{Xe kh ˜˜fkh kk{Ìke Áknkh xkLke, fhw˝ yfM{kÌkkuLke fu ºıÌkkuLke f⁄kkyku, 5. ÌktÁkqhLkk yuf˜Ìkkh kh ¯k kÌke MktÌkf⁄kkyku, 6. hkflfi ykr©Ìk [kh˝kuLke k„r nku˝e, y¯kufi AÌkkt hk¯kfiwıÌk AtÀku{kt nLkkhe, ´˛¬MÌkfiwıÌk ˛kifioLke, ÀkÌkkh xkLke fu ºehwÌkkfkfihÌkkLke nkMfif⁄kkyku - À˛ko e Au. ytÌku ëyk r ºk¯kefh˝ Auf Mkt kq˝o Lk⁄ke. yuLke Mke{kykuLke Áknkh hne sÌkk fux˜kf sqs sqs ´fkhku Au. su{ fu, hks kqÌkkuLkk ˜¯Lk´Mkt¯ku ¯kk{Lkk [kuhk kkMku yufXku {§eLku ˜kufMkt fux˜ef f⁄kkyku ¯kkfi Au.í ( k]. 249) yu{ W{ufiwO Au ÌkuLkku s ykrÀ kMke ftX kh khkLkku yk ºe˜e ¯keÌkf⁄kkLkku ´fkh Au. ëf⁄kk¯keÌkí{kt kq kÀ ëf⁄kkí yLku ë¯keÌkf⁄kkí{kt kq kÀ ¯keÌk Au, Ìku {wœfi Lku ´ Ìkof Au yLku ÌkuLkk ykƒkhu s ÁktLku Â[uLke ‘fik Ìkof ºuÀLke huæk hnu˜e Au.

f⁄kk©fie ¯kwshkÌke ¯keÌkku {kxu {u k˝eyu s f⁄kk¯keÌk yLku ¯keÌkf⁄kk yu k Áku kfikofiku ´fikuflfik yLku ÌkuLkk M Y kLke MkºkLkÌkk Mkk⁄kuLke [[ko fheLku yk y«fikMkLkku {sÁkqÌk kkfiku Lkkœfiku. yu kAe M Y k r ºk LkkLke ·r¸yu r ˛uªk [[ko ©e sfi{’˜ kh{khu ëMkkuhXe ¯keÌkf⁄kkykuíLku yLkwªkt¯ku ë¯k˙L⁄kí yur´˜ 1980, Qä{-Lk h[Lkk, sqLk, 1980 yLku ë¯keÌkf⁄kk - f⁄kk¯keÌkLkk ´fkhí Lkk{Lkk ˜uæ{kt fhe Au.

©e {u k˝eyu ˜kuf´[r˜Ìk ÀwnkÁkÿ ú{f⁄kkykuLkk uhr æuh Aqxf Àwnkyku {u§ e, Mkt˛kuƒLk fheLku fuLˇM⁄k {wœfiLku {q§f⁄kkLku Mkt kkrÀÌk fhe kqhÌkkt y«fikMk©{ krhr˛¸-2377

378 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

yLku ·r¸ kq of f⁄kk¯keÌk yLku ¯keÌkf⁄kk yu k Áku kfikofiku ´fikuflfik yLku ÀwnkÁkÿ f⁄kkykuLku, f⁄kkrLk on˝{kt ¯k„k©fi Lk nku k⁄ke ë¯keÌkf⁄kkí Ìkhefu yku§æk e yLku yk{ ffiko kAe k˝ su{kt f⁄kkLkwt rLk on˝ s {wœfi Au yu k yLkuf ´fkhku

Au ÌkuLkku rLkÀuo˛ fﬁkuo yLku ÌkuLkk 6 r ºk¯k{kt ´fkhku yk ﬁk Lku yuf ÚrÌk ´fkhLke

Folksong genre Lke ˜¯kº¯k Mkt kq˝o yu e Y khuæk Àkuhe yk ke. yk

Mk{fi¯kk§k{kt fu § ¯kwshkÌk{kt s Lkn™ khtÌkw ºkhÌk{kt Ìku{ s fiwhku k rMk kfiLkk

M Y k r ˛uLke r [kh˝k ⁄kE Lk nÌke. r˜ræÌk ´ knLkkt Ákkh{kMke, Vk¯kw, kÀ, ykœﬁkLk, hkMk, ´Áktƒ, k„ kÌkko ¯kuhuLkkt M Y k Lk yuLkkt ˜˚k˝ku su{ rLkr˘Ìk

⁄kE [qfu˜kt Ìku{ ftE kht khkLke Narrative PoetryLkk r r ƒ Lku r rºLLk yu k

M Y k-´fkhku nsw ·r¸{kt yk‘fikt Lk nÌkkt. kr˘{{kt ftX´ knLke yk e f⁄kk©fie ¯k kÌke h[LkkykuLkk MktÀºuo BalladsLkku r [kh ⁄kE [qıfiku nÌkku. yk⁄ke ©e {u k˝eyu k˝ ¯kwshkÌk{kt r r ƒ ´fkhu yLku rLkr{•ku ¯k kÌke h[LkkykuLku

BalladsLkk M Y ku r [khe. kr˘{{kt k˝ yk e h[Lkkyku Ákkäzf yux˜u fu Ákkhkuxe kht khkLke yLku ˜kuf kht khkLke yu{ Áku ´fkhLke nÌke. hkflfi fu ƒ{oLkk yk©fiu ´˛¬MÌk Y ku h[kfiu˜e Áku˜kzTÕLke h[Lkkyku f]r k{ ˛ÁÀkztÁkhe nÌke yLku ˜kufh[Lkkyku Mkknrsf, Mkh§ yLku ˜kuf kht khkyku{kt ƒÁkfÌke nÌke, yu {n• Lkku ºuÀ k˝ {u k˝eyu s ´{k¤fiku yLku M k¸ heÌku [Âfikuo nÌkku. ºkhÌk{kt yLfi k ˜kuf¯kk⁄kk, k kzku, ¯kerÌkfk su k kfikofiku ´fikuÚÌkk nÌkk.

ykLke r ˛uªk [[ko sfi{’˜ºkEyu yk¯k§ ƒkhe Ìku{kt {wœfi Ìkk¬• f ´&Lk yu WXk‘fiku fu yk ÚrÌk´fkh{kt Ákƒu ˛wt yt¯k˙uS kfikofi ÁkÏ˜uzTMk Áktƒ ÁkuMku Au æhku ? BalladLkk {q§{kt £uL[ ˛ÁÀ Baller - to dance Au : yk k˝k f⁄kk¯keÌkLkk Ákƒk ´fkhku Lk]Ìfi¯kufi s Lk⁄ke, fux˜kf {k k ¯kufi Au, Lk]Ìfi Lk⁄ke. k kzk/ k khk ({q§ MktMf]Ìk ´ kÀ) kfikofi Ákƒu ˜k¯kw Lkn™ kzu. ©e sfi{’˜ kh{kh kÀÁktƒ f⁄kkykuLku 1. ÀwnkÁkÿ, 2. f⁄kkÁkÿ yLku 3. ¯keÌkf⁄kk yu k k˝ ´fkh{kt nU[u, Ìku{kt Narrative poetryLkk ÚrÌk´fkhLkwt ÌkfoÁkÿ yLku M efkfio ¯keofh˝ Úu k {§u Au. ytÌk{kt yu{˝u ætzfk‘fiLke Mkk⁄ku ¯khÁkk, hkMkzk yLku ÀwnkÁkÿ f⁄kkykuLku Mkhæk eLku ÀwnkÁkÿ f⁄kk fu ¯khÁkk, hkMkzk{kt f¬’ kÌk MÌkwLku ykuAku y fk˛ Au yLku ¯keÌkf⁄kk fu ¯khÁkk, hkMkzk{kt ºk kLkwMkkh kÀÁktƒ nkufi Au, yu k Áku {n• Lkk ºuÀ À˛ko‘fik Au. yk{, f⁄kk¯keÌk⁄ke ¯keÌkf⁄kkLku swÀe kkz kLkku {n• Lkku ykhtº sfi{’˜ºkE Ókhk ⁄kfiku Au.

f⁄kk©fie kÀÁktƒ fu f⁄kk¯keÌkLke {wœfi ÚrÌkyku{kt su r r ƒ ´fkhku Au Ìku{Lkk Â[uLkku ‘fik Ìkof ºuÀ Ìkkh ku nkufi yLku ë¯keÌkf⁄kkí yu k rLkr˘Ìk kfikofiLkkt ˜˚k˝kuLku Ìkkh eLku yuLkwt M Y k Ákktƒ kLkwt nkufi Ìfikhu yu Ákƒk s ´fkhkuLke Mkktr¯krÌkf

ÚrÌk- Musical genreLkku k˝ kqhÌkku r [kh fh ku s ÚuEyu. yk ´fkhku ˜æu˜wt kt[ kLkk Lk⁄ke, ¯kk kLkk Au. yk⁄ke yuLkk hsqykÌkLkk Y kLku - PerformanceLku Úu

·r¸{kt Lk ˜Eyu Ìkku M Y kLku Ú˝ k-Ìk kkMk k{kt LﬁqLkÌkk hne Úﬁ. ykLkwt

·¸ktÌk yk keLku kÌk fheyu Ìkku yn™ ‘fi¬ıÌk¯kÌk Y k{kt yLku Mkk{qrnf Y k{kt yu{ Áku heÌku ¯k kÌkk ´fkhku Au Lku Ìku{kt fux˜kf MkLk]Ìfi Au Ìkku fux˜kf ÁkuMkeLku ¯k kÌkk ´fkhku Au, fux˜kf{kt ÌktÌkw yLku Ìkk˜ ÁkLLku ´fkhLkkt k„kuLkku W kfiku¯k ⁄kkfi Au Ìkku fux˜kf{kt yk e MkksÀkhe sYhe Lk⁄ke, {kuxkºk¯kLkk fkuE r r˛¸ ‘fik Mkkrfif ¯ko Ókhk ¯k kfi Au Ìkku fux˜kf yk{ ¯ko Ókhk ¯k kfi Au. Áknkh rxfikLkk hkMkzk Lku ´˛¬MÌkLkk yLfi ´fkhku, ºh⁄khe - ¯kku ke[tÀ - hk˝f ¯kuhuLkkt ¯keÌkku Ìkqhe, Úu¯ke, ºh⁄khe Ókhk ¯k kfi Au, hk ˝n⁄⁄kk Mkk⁄ku ¯k kfi Au. yu{kt Mk§t¯k kÀÁktƒLkku s ykƒkh ˜u kfi, ¯k„⁄ke fu kAe Mkkæe k [ku kkE⁄ke Â[uLke f⁄kkLke fze Úuz kLke sYh Lk⁄ke kzÌke. yk fw§Lke h[Lkkyku{k s ¯keÌkf⁄kkykuLkku Mk{k u˛ ⁄kkfi Au.

yn™ fuLˇ{kt ºe˜e ¯keÌkf⁄kkyku Au Ìku⁄ke ÌkuLke ¯kkLkÚrÌkLku ˜˚k{kt ˜u e ÚuEyu yLku yu {kxuLke sYhe r ¯kÌk zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u yk ke Au yLku ´fkh-M Y k¯kÌk [[ko fhe Au. yk{kt knu˜wt ˜˚k˝ yu A fu yn™ k˝ yk ¯keÌkMkt kÀk yk kLkkh {krnÌkeÀkÌkk Au Ìku yk{ ºe˜e Mk{ksLkk Mkkƒw Au, ¯kkfif Au, Mkk{krsf fu ƒkä{f kht khkyu yu yk kt f⁄kLk¯kkLk Mkk⁄ku Mktf§kfiu˜k Au. ºe˜e ¯keÌkf⁄kkLkk M Y kLke [[ko fhÌkkt º¯k kLkÀkMku {kuÌke[hkLke khÌkkLke ºqr{fk{kt k]. 17 ⁄ke 20 W kh ¯kkLkMkt˜¯Lk k˝ {n• Lkk xfku rh urhfiku(rf˜fkheyku), r¢fikf˜k k yLku kÏRMk f’[hLke [[ko fhe Au. rh urhfiku yux˜u ¯kkLkLkk ykhtºLkk yLku Â[uLkk LkkÀ{q˜f n˜fkhk, kzfkhk fu [eMk y⁄k k Ákq{. nk˜hzk{kt nw§w§w§w ˜fik©fie r r˛¸ Mkktr¯krÌkf xf Musical Motif Au Ìku{ ºe˜e ¯kkLk{kt rh rhfiku(rf˜fkheyku) - [eMkku - º˜fkhk k˝ Mkt˜¯Lk xf Au. ¯keÌk{kt ú{Lkk, uhLkk, æwLLkMkLkk yu{ swÀk swÀk ´fkhLkk ºk nkufi Au Lku ÌkuLku s yk rh rhfiku yLkwMkhu Au. ¯kkLk{kt su M⁄kkLk ´khtº{kt yLku [{kt yk˜k kLkwt nkufi Au yu s ºe˜e ¯keÌkf⁄kkyku{kt rh rhfikuLkwt M⁄kkLk Au. yu ¯k{u Ìfikhu Lku fi⁄kuÂA M hLke Lk⁄ke nkuÌke. {khk y«fikMk yLku © ˝sLfi ´Ìfi˚k yLkwº Lku ykƒkhu fnwt Ìkku su rh rhfiku kzu Au Ìku {wœfi ¯kkLkLkk ykƒkhºqÌk {wœfi M h, krhr˛¸-2379

380 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

Keytone fu ªkzTÕLkk {Êﬁ{ fu Ìkkh ªkzTÕLkk ºk nkuﬁ Au Lku ¯kkLkM h{kt yuLkku

MkwMkt kÀ h[kfi Au. Ákeswt yt¯k Au Ìku r¢fikf˜k kku - yktr¯kf yrºLkfiLkk W{uh˝Lkwt

Au. ˜˜fkhºhe rh rhfiku ¯kkfifLkk Ìk˜ khLkk ÕxfkLkk yrºLkfi Mkk⁄ku {u§ ˜u

Au. ˛]t¯kkh kkuªkf rh rhfiku ˛]t¯kkh kkuªkf r¢fikf˜k kku Mkk⁄ku ⁄kkfi Au. ¯kkLk{kt {Êfi

Mk Ìkf fu æhsLke LkÌkk nkufi Au, Ìkkh Mk ÌkfLke fu Ákk§f fu ÜeLkk ¯k§kLke Ìke˝k˛ Lkn™... ëÌke˝k-{eXk-{ƒwh M hku Ìku{Lku r´fi Lk⁄ke. {wœfi ¯kkfifLkku M h Ìke˝ku ⁄kÌkkt s... xkufu Au : ëÕkzk- kkhe hk¯ku ¯kkfí˜k/¯kkfí˜e ! {u ykuÕ ÕU˝ku

ƒƒ{íí ({kuÌke[hkLke khÌkk (2007), Mkt kk. zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜, k]. 14){kt M k¸ ⁄kkfi Au fu Cultured Voice k˝ ykLkwt {wœfi ˜˚k˝ Au. r Ô{kt Ákƒu s, ‘fik Mkkrfif fu rÁkLk‘fik Mkkrfif ˜kuf¯kkfifLkk ¯kkLk{kt Cultural Voice yrLk kfio yu ˜˚k˝ Au. ¯keÌkf⁄kkLkwt ¯kkLk Ìkku s ˛kuºu, Q kzu Lku ºk kne ÁkLku!

yk{, zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u ºe˜e ¯keÌkf⁄kkLke su Mkt kÀk yk ke Au Ìku f⁄kk¯keÌkLke ÚrÌkytÌk¯koÌk ¯keÌkf⁄kkLkk M Y kLk Ákktƒ k{kt, Mk{s k{kt Lk e s Mkk{¯k˙e yLku fiku¯fi rÀ˛k kqhe kkzu Au. Narrative Poetry Lkk Folk-epic, Semi-Litercey, Heroic poem su k r r ƒ ´fkh-M Y k ºuÀLku M k¸ fh kLkku ykhtº ⁄kE [qıfiku Au Ìfikhu yk ´fkhLke Lk e s Mkk{¯k˙e yLku ÌkuLkk khLkk Mk{fiMk{fiLkk y«fikMkLke r˚krÌks r MÌkhÌke ÚuE ˛fkfi Au. krhr˛¸ : xe kLkkUƒ-MktÀºo

1. zkÏ. kxu˜ º¯k kLkÀkMk, ºe˜ ¯keÌkMkt kÀk, {krnÌke ækÌkwt, ¯kwshkÌk hkflfi, rzMkuBÁkh, 2008, zÁk˜ ¢kWLk, k]cMktœfik : 156

2.zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u yk f⁄kkLkwt kwMÌkfLkk Y k{kt ´⁄k{ ´fk˛Lk ffiwO Ìfikhu yk ˜æLkkhu ÌkuLke ´MÌkk Lkk ˜æu˜e Ìku : fikrøkf nMkw, ˜kufMkkrnÌfi : r ºk Lkk yLku ´fkh, ¯kqsoh, y{Àk kÀ, 2002, k]. 246-250{kt Au.

3.ﬁkrøkf nMkw, ë˜kufMkkrnÌﬁ : r ºk Lkk yuf ´fkhí, k]. 258

4.¢{ktf yufLkwt kwMÌkf, k]. 40

5.rLknk˜Àu Mkw˜ÌkkLk, zkÏ. fLniﬁk˜k˜ Mkn˜, £uLzŸMk Ákwf rz kku, sﬁ kwh, E. 1972, zu{e, k]. 354 Æf. Y. 20/-

6. ƒw r ¯kÌk {kxu swyku æqÌkktLkku hkÕ e : Àu ku˜ ¯kwÕh˝, rLksLke kÌk, Mkt kk. : zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜

7. kq osL{MktÁktƒ yLku M LkÀ˛oLkLke f⁄kk-r ¯kÌk {kxu ë{Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke ú{f⁄kkykuí (nMkw fikrøkf){kt ntMkkW˜e / ntMkk ÌkeLke f⁄kkyku - xfku Úu kt.

8.MkkuhX- eMkq yLku hk˝f-hkí æU¯kkhLke ú{f⁄kkLke r ˛uªk [[ko {khk ë{Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke ú{f⁄kkykuí{kt {§˛u Ìk⁄kk MkkuLk˜ MkkuZeLke f⁄kkLke, f⁄kkLkf- k]⁄k¨h˝, xfkrÀLke r ˛uªk [[ko ë¯k˙k{e˝ yLku ykrÀ kMke ftX kht khkí nMkw fikrøkf, ¯kqsoh, y{Àk kÀ, E. 2005, k]. 95 ⁄ke 98{kt {§˛u.

9. Mktæuzk Ìkk˜wfkLkk Ìkz eyku{kt {tzkÌke ˜ ˝kLke kÌkko : ÌkuLkk krhMkh{kt, zkÏ. ˛ktrÌkºkE yk[kﬁo, ¯kwshkÌk MkkrnÌﬁ yfkÀ{e, ¯kktƒeLk¯kh, E. 1991, zu{e, k]. 142, Æf. Y.40/-

10. ¯kwshkÌk-hksM⁄kkLk{kt ´[r˜Ìk yk f⁄kkLkk fux˜kf {n• Lkk MktÀºkuo zkÏ. º¯k kLkÀkMk kxu˜u ëºe˜ ¯keÌkMkt kÀkí k]. 65 kh yk fik Au Ìku W khktÌk ¯kwshkÌke MkkrnÌfi krhªkÀLkk {Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke MkkrnÌfiLkk RrÌknkMkLke ˛ÁÀMkqr[, zkÏ. n. [q. ºkfik˝ef]Ìk yfkÀ{e ´fkr˛Ìk ë{Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke f⁄kkfku˛í, nMkw fikrøkfLkwt ë{Êfifk˜eLk ¯kwshkÌke f⁄kkMkkrnÌfií k]. 50, 160 ¯kuhu{kt⁄ke r ˛uªk r ¯kÌk {§˛u. yk f⁄kk kh⁄ke Zku˜k-¯kkLk su ˜kuf{nkfk‘fi Mk·˛Y k Áktƒkfiwt ÌkuLke r ¯kÌk The Epic, Oral and Written, ed. Lauri Honko and other, Central Institute of Indian Languages, Mysore, 1998 Page 151 to 163 yLku ¯kwshkÌke{kt ÌkuLke r ¯kÌk : ëZku˜k-{khw : ú{¯kk⁄kk fu ˜kuf{nkfk‘fi ?í (nMkw fikrøkf) ¯kwshkÌk Àe kkuÌMk e, r . Mkt. 2065, k]. 1/51 ⁄ke 54 kh {§˛u. {khw-Zku˜kf⁄kk kh zkÏ. MkÌfiuLˇ Ìk⁄kk zkÏ. y¯kh[tÀ LkknxkLkkt kwMÌkfku{kt⁄ke k˝ r ˛uªk MktÀºo {§˛u.

11. ë˜kufMkkrnÌﬁí : ëƒhÌkeLkwt ƒk ˝í, Õ uh[tÀ {u k˝e, {u k˝e sL{˛ÌkkÁÀe ´fk˛Lk, ´Mkkh ºk Lk¯kh, ÁkuW ætzLke Mktfr˜Ìk yk ]r•k 1997, k]. 231⁄ke 265

˛ÁÀMkqr[

(´Àu˛,ÚrÌk,Àu e-Àu Ìkk,Mkt kkÀf,˜uæf,{n• Lkk´fkhkrÀLke)

ysﬁÆMkn [kink˝ 14

yh ’˜e knkz 5

yhnefwt h (ÌkhÆMknhkÚLkku hks kw k)

151

yÔ{uƒ 17

yMkwh (´k[eLk ÚrÌk) 10

ykœﬁkLkku 9

ykrÀ kMke 7, 8

RrÌknkMk 15, 29

$¯˜ÏLz 12, 20

Ezh¯kZ 326

W krLkªkÀku 6

…¯ uÀ 16, 17

yiÌkhuﬁ Ák˙kÒ˝ 17

f⁄kk¯keÌk 22, 23, 24

f⁄kk¯keÌkku 5

fLﬁkÀkLk 20

fLkwºkE ÚLke 6

fh{ehku Õe hku (ºe˜e ˜kufkœﬁkLk) 9

fkr˜ÀkMk 12, 16

rfxrhs 22

fw˛§˜kº 97

fw˛e˜ ku 15

f]ª˝Àu W kkÊﬁkﬁ 22

fi˜kMk-{kLkMkhku h 7

fkÏÁkrhﬁku Xkfkuh (ºe˜ Àu ) 31, 95

æqÌkktLkkuhkÕ e(¯keÌkf⁄kkLkwt[rh k- kk k)

26, 27, 30

æuzÁk˙Òk (Ìkk˜wfku) 5, 6, 95

æuÌk˜k Ákk Mke (ºe˜ Àu , ˚ku k k§)

ækuheæk ku˜(Y kÀuh˝{˜LkehksƒkLke)

326

¯kr{ﬁh 22

¯keÌkf⁄kk 5, 20

¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku 8, 9

¯kwshkÌk 5

¯kwshkÌk MkkrnÌﬁ yfkÀ{e 6

¯kwshkºkE ¯k{kh (f⁄kk¯keÌkLkk ¯kkﬁf) 14

¯kwshktLkku yhu˜ku (ºe˜e ˜kuf{nkfk‘ﬁ)

¯kkurXﬁkLkkt ¯keÌkku 28

¯kku kÀu 9

¯kkuh (ºe˜ ˜kufkuÌMk ) 27, 29

[kh˝ kÀ 21 r[ kf˜k 9

ﬂnkÏLk ¬M{⁄k 6

ÚrÌk kÀ 21

S kºkE ¯k{kh (yhu˜k ¯kkﬁf) 6

suMk§{uh 97

Õ uh[tÀ {u k˝e 97, 98

ze.ze. fkuMkkBÁke 5

zwt¯khe ºe˜ 5

Zku˜k-{khw˝e 26, 27

ÌkhÆMknhkÚ 139

ÌkhMkU hkÚ (f⁄kk¯keÌk) 26, 27

ÀtÌkf⁄kk 9

Àu hku (ºe˜Àu ) 9

Àu ku˜ÕwÕh˝(¯keÌkf⁄kkLkwt [rh k- kk k)

ˇr z (´k[eLk ÚrÌk) 10

ƒq§kLkku kkx ({nk{k¯keo kkx) 26

Lkk¯khe ´[kh˝e Mkºk 97

Lkkx‚ 32

rLkªkkÀ (´k[eLk ÚrÌk) 9

Lk]Ìﬁ 32

Lk]Ìﬁ¯keÌkf⁄kk 98

Lk] t˛r „k 11

k„ khÌkk 25

kkªkk˝ﬁw¯k 5 k™¯k§Àu˛ (Zku˜kLke hksƒkLke) 101

kwhkf⁄kk 32

kwhkf⁄kkyku 9

kwhwh k-W o˛e 16

kwr˜Lk (´k[eLk ÚrÌk) 10

kqLkfeÁkuLk ƒ˙kt¯ke (f⁄kk¯keÌkLke ¯kkrﬁfk)

´ e˝[tˇ kheæ 10

´Mkt¯k¯keÌk 27, 28

ÁkLkkMkfktXk 5

ÁkuXkuh¯keÌk 24, 25

ÁkÏ˜uz 12, 20

Ák˙kÒ˝ ¯k˙t⁄kku 17

º¯k kLkÀkMk kxu˜ 14, 20, 98

ºkªkk˛kÜ 11

{nkfk‘ﬁ 6

{nkfk‘ﬁku-ykœﬁkLkku 9

{nkºkhÌk 12

{nkºkhÌkfk§ 18

{nk{k¯keo kkx 24

{nk ehÆMkn ¯kn˜kuÌk 97

{t k 32

{k˝ufMÌktº 12

{k{uhwt 13

{krh˝e (Zku˜kLke hk˝e) 102

{k˜ kMk (ykrÀ kMke ¯kk{) 95

{i kkrﬁ˝e MktrnÌkk 11

ﬁøkku k eÌk 17

h t˛ 18

hMk{e{ktMkk 7

hk˚kMkku ( kq ofk˜eLk ÚrÌk) 10

hksMkqﬁ ﬁøk 17

hksM⁄kkLk 95

hkƒkf]ª˝Lk 10

hk{kﬁ˝ 12

hkMkzk 27

Y kÀu (nkuLkku˜ nkuxe f⁄kk¯keÌkLkwt kk k) 327

hkÏÁkxo ¯k˙u‘Õ 12

hkÏÁkxo ˛uVh 5

˜¯Lk´⁄kk 2

Æ˜¯k kqÚ 10

˜kuff⁄kk 24

˜kufr[ kf˜k 9

˜kufr[ kku 9

˜kufLk]Ìﬁku 12

˜kuuf{nkfk‘ﬁ 28, 29

˜kuf{nkfk‘ﬁku 24

˜kuf k„ku 28

˜kufr „k 12

˜kufMkt kÀk 5

˜kufMkkrnÌﬁ 6, 7, 8, 13, 15, 22, 23

˜kufMkkrnÌﬁ˛kÜ 6

˜kufkœﬁkLk 22, 28

˜kufkœﬁkLkku 24

˜kurhfe (˜kuf{nkfk‘ﬁ) 6

ÚºkE ¯k{kh 14

ƒk{˝kt({kLkÌkk) 27

’˜ºr „kLk¯kh 10

MÌkkºkE ƒ˙kt¯ke 14

r ¬ﬂsfk (MktMf]Ìk f rﬁ ke) 18

r ª˝w ktz‚k 14

uÀ{t kku 15

uÀ‘ﬁkMk 18

irÀf ƒ{o¯k˙t⁄kku 9

irÀfﬁw¯k 9, 15

urhﬁh yu¬’ Lk 13, 23

‘ﬁ¬ıÌk kÀ 21

‘ﬁ¬ıÌkÌ neLk ‘ﬁ¬ıÌk kÀ 21

~ﬁk{[h˝ ÀwÁku 97

~ﬁk{{Lkkunh kk¤zuﬁ 6

Mk ÌkMkÌke 18

Mk{L ﬁ kÀ 22

Mk{wÀkﬁ kÀ 21

Mkt kkÀf 8

MktMf]rÌk 9, 11

MkkÁkhfktXk 5

MkkrnÌﬁ 7

rMksr f 13

Mkkuæ˜k ¯khkrMkﬁk 5

MkkuhXe ¯keÌkf⁄kkyku 98

Mkku˜tfeﬁw¯k 34

nh{ktÁknuLk æktx (¯keÌkf⁄kkLke ¯kkrﬁfk) 14

nMkw ﬁkrøkf 7, 14 nk˜Àu nku§t¯ke (˜kufkœﬁkLk) 26

rnB{Ìk ºk˜kurzﬁk 14

ÆnÀw ƒ{o 10

nkuxe hkÏ˝e (˜kufkœﬁkLk) 32

nkuLkku˜ nkuxe (f⁄kk¯keÌk) 26 384 ºe˜ ykrÀ kMke : {kiræf ¯keÌkf⁄kk-f⁄kk¯keÌkku

uÀku 9