DONOSTIAK MUGA BAT DU
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE
Hori izan da EH Bilduren 2024ko udako kanpainaren mezu nagusia. Horrela, Europa hegoaldeko hiri askotan, Santa Cruz Tenerifekoan hasi eta Lisboaraino, kalera atera diren milaka eta milaka herritarren aldarrikapenarekin bat egin nahi izan dugu: turismoak muga bat du. Ez da zaila ulertzen. Planeta finituan ezin da ekonomia eta hazkunde infiniturik planteatu. Gauza bera gertatzen da hiriekin eta turismoarekin ere.
Turismoak hainbat baliabide behar ditu, hala nola, baliabide naturalak, ostatu-baliabideak, lan-indarra, inbertsiorako kapital publikoa, etab. Hiriak baliabide horiek erabiltzen ditu jada egunerokoan, eta, planeta bezala, baliabideak ere mugatuak direnez, turismoaren hazkundeak baliabide erabilgarriak berresleitzera behartzen du. Hiri batzuek modu orekatuan egin dute prozesu hori. Ez da Donostiaren kasua. Politika publiko arautzailerik ezak irabazleak eta galtzaileak eragin ditu, eta galtzaileak, esan gabe doa, donostiarrak gara.
Kanpaina harrera ona izaten ari da, eta, beste behin ere, turismoaren neurrigabeko hazkundeak donostiarren artean sortzen duen kezka egiaztatu ahal izan dugu. Are gehiago, erabaki ausartak hartzeko eta neurri eraginkorrak ezartzeko premiaren uste sendoa indartu digu.
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIAK MUGA BAT DU
DONOSTIA TIENE UN LÍMITE
1.- Turismoak hazten jarraitzen du
Euskal Estatistika Erakundeak (Eustat) zabaldutako datuen arabera, 2024ko uztailean eta abuztuan turismoestablezimenduetako sarrerek, gaualdiek eta eguneko batez besteko prezioek gora egin dute Donostian. Okupazio-mailari buruzko uztaileko datuak bakarrik jaitsi dira. 2023ko uztailarekin alderatuta, okupazioak % 1,2 puntu egin du behera plazen arabera neurtuz gero. Hala ere, ezin dugu alde batera utzi 2019az geroztik turismo-plazen kopuruak % 50 egin duela gora hirian.
EAEko beste bi hiriburuekiko alderaketa argigarria da: Donostian, sarrerek % 4,5 egin dute gora; Gasteizen eta Bilbon, berriz, turismoak % 4,8 eta % 3,1 egin du behera, hurrenez hurren.
Turismo-ostatuen eskariak etxebizitzen gaineko espekulazioa areagotu du eta alokairuaren eta erosketaren prezioa puztu du.
Presio turistiko handieneko auzoetan biztanle-galera dago. Pérdida de población en barrios con mayor presión turística. Precio
2.- Turismo-politika berri bat premiazkoa da
«Bada elzeari sobera dirakienean, gaiñez dohanean, hirur moldez emaiten ohi zaika erremedio. Lehenbizikoa, sutik aldaratzeaz eta urruntzeaz. Bigarrena, egurren edekitzeaz eta gutitzeaz. Hirurgarrena, ur hotz gaiñetik emaiteaz eta egotzteaz.»
Pedro Agerre Axular (Gero, 1643. KAP. XXII)
Uda amaieran aurkeztu ohi dizkiguten hazkunde-datuen atzean egiturazko arazoak daude. Turismoak gora egiten jarraitzen duen bitartean, presio turistiko handiena duten auzoek biztanleak galtzen dituzte, donostiarren harreman-espazioak desagertzen dira eta hiriko ekonomia gero eta zaurgarriagoa da, besteak beste. Donostia irakiten ari da, Axularren lapikoa bezala, eta denbora da gainez egin zuela. Hiriak muga bat du eta turismoak muga hori gainditu du. Urdazubiko idazleak proposatzen dituen “erremedioak” jarraibide bihurtzen dira: hiria kaltetzen duten dinamiketatik aldentzea, dinamika horiek sustatzeari uztea eta kaltetutako egoerak lehengoratzea, hots, kalteak konpontzea.
Laburbilduz, dagoeneko kontua ez da “etor daitekeena” arintzea, “etorri dena” zuzentzea baizik.
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
2.1.- Egiturazko arazoak, egiturazko soluzioak
Premiazkoa da turismo-politika errealitatera egokitzea, jarduerak berak sortu dituen arazoei aurre egitea eta bizilagunei lehentasuna ematea. Premiazkoa da turismo-jarduerak sortu edo areagotu dituen egiturazko arazoei erantzutea, jokoan dagoena Donostiaren eta donostiarron etorkizuna baita. Eta horrek hiri ikuspegia eskatzen du, sektore zabalen inplikazioa; Turismoko zinegotzi ordezkari berriak hainbatetan adierazi duen bezala, Donostiako turismo-politika ez baitu Udalak soilik egiten. Turismo-industriak ere bere ardura eta zeresana du, baina herritarrak dira orain turismo-jarduera planifikatzeko gaitu behar direnak. Hori da EH Bilduren konpromisoa, eta hori berretsi nahi dugu ikasturte politiko honen hasieran.
3.- EH Bilduren jarduera-ardatzak
Turismoa lehen mailako jarduera sozioekonomikoa da, eta, beraz, ongizatea hobetzen, desberdintasunak murrizten, edo gizarte kohesionatuak eta inklusiboak sustatzen lagundu dezake. Horretarako, ordea, beharrezkoa da ekonomia (turismoa) interes komunaren (gizartearen) mesedetara jartzea. Turismoa herritarren eta herriaren beharretara doitu behar da, eta ez alderantziz.
EH Bilduren turismo-politikaren erdigunean donostiarra dago. Turismo-jarduerak donostiarren ongizatea eta Donostia bera hobetzeko balio behar du. Helburu horri erantzuten diote ondorengo lau lan-ildoek:
3.1.- Hiri eta auzo bizigarriak.
Agintariak gorabehera, turismoaren neurrigabeko hazkundeak hirian eragin dituen kalteak ukaezinak dira. Gaur egun badakigu turistifikazio-prozesuek auzoak alderik alde zeharkatzen dituztela, eguneroko bizitza ahalbidetzen duten alderdi guztiak baldintzatuz. Eta horrela jasotzen da udal-dokumentu askotan ere, adibidez,
La demanda de alojamientos turísticos ha incrementado la especulación sobre las viviendas y ha inflado el precio de alquiler y de compra.
Bizt. (2015) Bizt. (2022) Bizt. galera %
Parte Zaharra* 4.077 3.946 -131 - %3,2 Gros 18.044 17.325 -719 - %3,98 Antigua 14.734 14.295 -439 - %2,98 Donostia 186.093 188.743 +2.650 + %1,4
* Kaia eta Ensantxea kontuan izan gabe
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
2024ko otsaileko ‘Modificación del Plan General de Ordenación Urbana de Donostia/San Sebastián referente a los usos de hospedaje’ dokumentuan. Zehazki, 60. orrialdean hau esaten da:
«Así, los citados factores inciden de manera particular en los barrios Antiguo-Ondarreta, Centro y Gros y contribuyen a intensificar el ya de por sí elevado uso y consumo de sus espacios públicos y a incrementar la presión sobre estos. Y eso produce un importante grado de saturación en algunos o muchos de esos espacios, de difícil encaje o compatibilización con el desarrollo normal de las tareas cotidianas por parte de sus habitantes y/o usuarios habituales y, en definitiva, con el uso y disfrute de la ciudad y de dichos espacios por estos. Además, contribuye a alterar progresivamente la tipología de las actividades comerciales existentes.»
UDA,
Turismoak, beraz, auzo bateko bizitza eraldatzeko ahalera du, eguneroko zereginak erabat baldintzatuz eta eragotziz. Hori gertatzean, auzoak bizigarri izateari uzten dio. Turismoaren garapen jasangarri posible bakarra helmugako biztanleen ongizateari kalterik egiten ez diona da, eta herritarren ongizate-mailak lotura estua du hiri edo auzo baten bizigarritasunarekin. Horrela, hiri-ereduaz ari gara, gure auzoak nolakoak izatea nahi dugun, edo, hobeto esanda, auzoek nolakoak izan behar duten, bertan bizitza duina garatu ahal izateko. Ez gara hutsetik abiatzen. Hamaika lan eta erreferentzia daude horri buruz, baita Donostian ere, non elkarte eta erakunde desberdinak aspalditik ari diren gaia lantzen. Hori guztia oinarritzat hartu dugu. Hala ere, egungo testuinguruak behartzen gaitu berariazko eguneratze bat egitera, hiria eta auzoak bizigarri egiten dituzten aldagaiak birdefinitzera eta, batez ere, definizio horren inguruan adostasun zabalak eraikitzera. Izan ere, aldagai horiek eta haien zaurgarritasun-egoerak markatuko dituzte (kasu honetan) turismo-jardueraren mugak:
• Etxebizitza-eskubidea bermatuta izatea: auzoan bizi eta zahartzeko aukera...
• Hurbileko zerbitzuak: osasungintza, merkataritza, ekipamenduak...
• Kalitatezko espazio publikoa, erosoa eta inklusiboa, soziabilitatea eta bizilagunen arteko harremanak ahalbidetuko dituena.
• Mugikortasun-eredua: bizilekuaren eta lantokiaren hurbiltasuna, joan-etorrien beharra murriztea, garraiobide iraunkorretarako irisgarritasuna...
• ...
3.2.- Turismoaren karga-ahalmena.
Hiri edo auzo baten bizigarritasuna karga turistikoko gaitasunarekin lotuta dago. Donostia bezalako “leku turistikoek” bolumen- eta intentsitate-muga jakin batzuk dituzte, eta karga-ahalmenak, zentzu horretan, turismo-jarduera ingurune fisikoa, ekonomikoa eta soziala kaltetu gabe garatzeko bitartekoa eskaintzen du. Turismoaren Mundu Erakundeak (TME) honela definitzen du karga-ahalmena:
«Bisitarien kopurua eta baliabideentzat kaltegarriak diren egoerak gertatu gabe lor daitekeen garapenmaila modu neurgarrian ezartzen saiatzen da. Ingurune naturalarentzat eta ingurune artifizialarentzat kalte fisikorik eragin gabe, tokiko komunitatearentzat kalte sozial, kultural eta ekonomikorik eragin gabe edo garapenaren eta kontserbazioaren arteko oreka justuari kalterik egin gabe lor daitekeen gaitasuna da.»
EH Bilduk urteak daramatza proposamenak egiten, baina gaur-gaurkoz Donostiak ez du horrelako tresnarik. Eta bitxia da, bitxia gutxienez, turismoarekin lotuta hirian ezarritako neurriek muga hori edo hura gainditu izanari egiten ziotelako erreferentzia. Hala ere, erreferentzia horiek ez dira jarraibide izan, eta ez hori bakarrik, zenbait horrelako erreferentziarik gabe ezarri baitira. Adibidez, Parte Zaharra eremu saturatu izendatzeko orduan. Ostalaritza-establezimenduei buruzko asetasun-irizpideak argi eta garbi ezarrita bazeuden ere, ez zen gauza bera gertatzen turismo-ostatuekin (aurrerago ikusiko dugun bezala). Hori dela eta, Parte Zaharrean Bizi auzo elkarteak «irizpide matematikoak» eskatu zituen pisu turistikoz gainezka dauden eremuak zehazteko. Hau da, aldagai neurgarri bat, beste auzo eta eremu batzuetan ezarri ahal izateko balio behar zuena. Baina Donostiak turismoaren karga-ahalmena ezarri gabe jarraitzen du. Ondorioz, turismo-jarduera ingurunea kaltetuz garatu da eta garatzen ari da, eta horrek eragin zuzena du auzoetako bizigarritasun-galeran.
Turismoaren karga-ahalmena ezarri behar da, bai hiri osoarentzat, bai auzo bakoitzarentzat. Turismoa oso jarduera lokalizatua da eta ez du eragin bera lurralde osoan. Donostian ere errealitate desberdinak ditugu, eta beharrezkoa da analisi-tresna espezifiko bat diseinatzea eta aplikatzea, auzoak jasaten duten turistifikaziomailaren arabera bereizteko. Horretarako, ‘Donostiako auzoen turistifikazio-indizea’ sortzea proposatu dugu, auzo bakoitzaren saturazio-maila neurtzeaz gain, biztanleria egoiliarraren kalteberatasun- edo erresilientziamaila ere neurtzeko.
2024KO
BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
Bizigarritasuna eta karga-ahalmena udal-politiketan:
Behar-beharrezkoa da, are premiazkoa, bizigarritasunaldagaiak identifikatzea eta horietako bakoitzerako turismoaren karga-ahalmena ezartzea. Era berean, bizigarritasun-aldagaiek eta karga-ahalmenak politika publikoak garatzeko nahitaezko jarraibidea izan behar dute: horien arabera, auzo batzuetan lehengoratze-neurriak proposatu beharko dira (bizigarritasuna berreskuratzeko), eta beste batzuetan, babes- eta indartze-neurriak (bizigarritasuna ez galtzeko).
Leheneratze-politikak:
Leheneratze-politikez ari garenean, turistifikazioak kaltetutako auzoei bizigarritasuna itzultzeko neurriez ari gara. Adibidez, auzo batzuk “eremu saturatu” izendatu dira, eta horretarako argudiatu da auzo horietan turismo-jarduerak muga jakin batzuk gainditu dituela, bertako bizitza behar bezala garatzea eragotziz. Izendapen honekin batera doazen neurrien helburua da ingurune horietan kalte gehiago ez sortzea. Baina kaltea eginda dago, izendapenak berak adierazten duen bezala, eta, hala ere, gaur-gaurkoz ez da “saturazio” egoera horiek berroneratzeko inolako saiakerarik egin, egungo egoera ontzat emanez. Egoera onartu beharrean, EH Bilduk leheneratze-politika horien diseinuan lan egingo du, arreta bi eremu hauetan jarriz: turismo-ostatuak berriro bizitegietxebizitza bihurtzeko neurriak, eta eguneroko beharrak asetuko dituen hurbileko merkataritza-jarduera ziurtatu eta babesteko
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO
3.3.- Turismoaren gobernantza-eredu berria.
Turismoa gobernatu behar da, hiriaren eta auzoen oreka ziurtatuko duten arauak finkatu eta neurriak hartzeko. Horrek, ezinbestean, Donostiako turismoaren gobernantza-eredua eraldatzea eskatzen du.
Alde batetik, herritarrak gaitu behar dira turismo-jarduera planifikatzeko, donostiarron ongizatea zaindu eta hobetzeari begira. Horretarako, besteak beste, turistifikazioak eragindako auzoetan administrazioaren eta bizilagunen arteko hartu-emanerako dinamika eta espazio iraunkorrak eratu behar dira, auzokideekin eta tokiko eragileekin batera, erabakiak hartzeko eta beharrezkoak diren ekintzak abian jartzeko. Adibidez, goidenboraldian alkatea kaltetutako auzoetako bizilagunekin biltzea hilean behin, Europako beste hiri batzuetan egiten den bezala.
Bestalde, Donostia Turismoa udal-sozietatearen funtzioak eta antolaketa egokitu behar dira, hiriko Turismo Gida Planetan proposatutako helburuak betetzeko. ‘San Sebastián Turismo-Donostia Turismoa, S.A.’ 2006ko urtarrilaren 31n egindako osoko bilkuran estatutuak onartu ondoren sortu zen. Donostiako Udalaren merkataritza-sozietate bat da, sozietate anonimo izaera du, oso-osorik udalaren titulartasunekoa, eta sozietatearen webgunean honela aurkezten da bere egitekoa: “Donostiaren lurralde-esparruan turismoaren garapena zuzenean edo zeharka bultzatzen eta laguntzen duten jarduera ekonomikoak eta sozialak sustatzea eta garatzea du helburu”. Sustapen eta garapen hori, halaber, udal-sozietatearen «xedeak zein ikuskerak» gidatuko duela adierazten da: «sektorearen bilakaera baldintzatzen duten erabaki nagusi guztiek bat etorri beharko dute formulazio horiekin». Kontua da gaur-gaurkoz ez duela horretarako eskumenik, eta horren adibide da ez duela apenas erabaki-ahalmenik izan hiriko turismo-ostatuei buruzko neurrietan. Horrela, bada, Donostia Turismoak hiriaren garapen turistikoa gidatu behar badu, horretarako eskumenak eta tresnak izan behar ditu, hala nola udal-sailen arteko lankidetza dinamizatzeko gaitasuna.
ERRONKAK
DONOSTIAK MUGA BAT DU
Azkenik, turismo-industriarekiko aliantzak birformulatu behar dira. Gaur egun, turismo-jardueran eraginik handiena duten enpresak ez dira sektorekoak, baizik eta enpresa teknologikoak, GAFA deiturikoak (Google, Amazon, Facebook, Apple), sare sozialak eta TripAdvisor bezalako plataformak. Gainera, turismo-jarduerak behar dituen azpiegitura askoren atzean (hotelak, pisu turistikoak...) nazioarteko inbertsio funts indartsuak aurkitzen dira. Horrek guztiak murriztu egin du bai administrazioak bai gizarteak turismoaren garapenean eragiteko duten gaitasuna; izan ere, erabakiguneak gero eta urrunago daude eta kapital-fluxuak gero eta opakoagoak dira. Testuinguru konplexu honetan, tokiko turismo-sektorea birposizionatu egin behar izan da, eta sektorearen parte batek bederen bat egin du turismoaren hazkunde neurrigabeak hirian eragiten dituen kezkekin. Ondorioz, aliantza eta konpromiso berriak eraikitzeko aukerak ireki dira, beti ere gaur egungo egoerak eraldatzeko logikarekin eta hiriaren bizigarritasuna helburu.
3.4.- Tokiko ekonomia sendo eta ez-menpeko baten alde
Donostiako Udalaren arabera, hiriko Barne Produktu Gordinaren (BPG) % 13,9 turismoari dagokio, eta 15.000 lanpostu sortzen ditu. EH Bildurentzat, datu hauek hiri-ekonomiaren desoreka handi bat adierazten dute. Desoreka handia, eta epe ertainean arriskutsua izan daitekeena gainera.
COVID-19 birsuak eragindako osasun larrialdiak agerira ekarri zuen zenbaterainoko dependentzia garatu duen munduko ekonomiak erabat lurrunkorra den industria turistikoarekiko. Erakutsi zigun turismoak tokiko ekonomian sortzen duen menpekotasuna, eta horren adibide da atzerriko bisitarien menpe dauden eskualdeak izan zirela kaltetuenak. Horrela izan zen Donostian ere. Lehen konfinamendua ezarri zenean, eta munduko turismo-industria kolpetik gelditu zela, Donostiako langabezia-tasaren igoera Gipuzkoakoa edo EAEkoaren hirukoitza izan zen. Hala ere, ebidentziak ebidentzia, krisitik ateratzeko turismoaren aldeko apustua egin da berriro, eta horrek kinka larrian jartzen du hiriaren etorkizuna.
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
Turismoa fenomeno globala da, eta, beraz, haren garapena, neurri handi batean, mundu-mailako prozesu, dinamika eta gertaeren mende dago. 2010-2011ko Arabiar Udaberriak Mediterraneo ingurua ezegonkortu eta mapa turistikoa aldatu zuen bezala, 2020an Txinan atzemandako agente patogeno bat izan zen turismoaren inoizko krisirik sakonena eragin zuena. Bada, gaur egun ukaezina da eraldaketa ekonomikoak, soziokulturalak eta ingurumenekoak gero eta konplexuagoak eta aldakorragoak direla mundu osoan, eta horrek guztiak zuzeneko eragina izango duela nazioarteko eta tokiko turismo-sisteman. Izan ere, ezin dugu ahaztu jada pairatzen ari garen krisi ekologikoa, eta honi estu lotzen zaion energia-krisia.
Testuinguruak hiriko ekonomia berrantolatzera behartzen gaitu, jarduera ekonomikoak birkokatu eta Donostiak merkatu globalen gorabeheren aurrean duen zaurgarritasuna gutxitzeko. Ekonomia lurraldearen eta herritarren beharrekin lotu behar dugu, eta horretarako beharrezkoa da orekak berreskuratzea. Hau da, ekonomia dibertsifikatu behar da, modu orekatuan, eta betiere eredu iraunkor baten baitan. Horretarako, noski, ezinbestekoa da turismoak hiriko ekonomian duen pisua orekatzea, hots, ekonomiak turismoan gutxiago ardazteko aukera emango duten alternatibak sustatzea.
Premiazkoa da turismoak hiriko ekonomian duen pisua iraultzea. Mendekotasunarekin amaitu behar da eta garapen-eredu erresilientea sustatu.
Donostiako Udalak Hiri Antolamenduko Plan Orokorra (HAPO) berritzeko prozesua abiatu du. Indarrean dagoena 2010. urtean onartu zen, eta hamabi urte ondoren, abiapuntuko kasuak nabarmen aldatu dira. Hirigintza araudia ez dago egungo egoerara egokituta, hiriaren egungo beharrak ase ahal izateko. Aipagai ditugun neurri askok bere egokiera izan behar dute HAPO berrian, eta horretan jardungo du EH Bilduk, nahiz eta aldi berean lanketa propioa ere izango duten.
“La ordenación urbanística ha de contribuir a garantizar el derecho a la calidad de vida de toda la ciudadanía residente en el municipio y preservar el derecho de las personas a la vivienda, al descanso, a la intimidad, a la movilidad sostenible, al uso y disfrute de los espacios públicos, a disponer de una oferta adecuada y suficiente de servicios, equipamientos y comercios vinculados al propio devenir diario y a un medio ambiente saludable y adecuado” (Modificación puntual del Plan General de Ordenación Urbana referida a la norma particular del ámbito urbanístico “CE.03 Parte Vieja”. 2017, 30.or.)
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
4.- Testuingurua
Zerbait aldatu da turismoari dagokionez. Aurten ere ez da errekorrak gainditu direla zioten titularrik falta izan, baina ez dira aurreko urteetakoak bezain arranditsuak izan. Izan ere, 2024ko uda testuinguru berezi batean heldu zen eta turismoak gurean utzitako datuak ezin ditugu ulertu berau kontutan hartu gabe.
4.1.- Herritarren protesten gorakada
Aurtengo uda masa-turismoaren aurkako mobilizazioek ezaugarritu dute, baina gauza ziurra da protesta-zikloak jarraipena izango duela (gutxienez) ikasturte politiko osoan zehar. Hala adierazi zuen Turismoaren Nazioarteko Egunean, irailaren 27an, Bizitzeko Hiriak eta Herriak (Ciudades y Pueblos para Vivir’) mugimendu sortu berriak, Espainiako estatu osoko berrogeita hamar herri plataforma baino gehiago biltzen dituenak eta «udazkenerako mobilizazio-marea» berri bat iragarri duenak.
Herritarren protestarako prestasuna handitu egin da turismoaren ondorio kaltegarrien gorakadarekin. Duela gutxi, irailean, argitaratu dira YouGov estatistika agentziak egindako inkestaren emaitzak. Danimarkan, Frantzian, Alemanian, Italian, Espainian, Suedian eta Erresuma Batuan garatutako ikerketa-lanak erakutsi du «turistifikazioaren aurkako mobilizazio-olatu berriarekiko» herritarren begikotasuna orokorra dela. Adibidez, espainiarren % 66 eta frantziarren % 65 turistifikazioaren aurkako protesten alde daude, eta datu hauek bat egiten dute donostiarrek duten jarrerarekin. EHU-UPVko Gune Irekiak ikerketa-taldeak, Donostiako Udalak eta Eusko Jaurlaritzak finantzatuta, 2023an egindako inkestaren arabera, donostiarren % 62 turismoak hirian duen eraginaren aurka protesta egitearen alde edo oso alde agertzen zen.
4.2.-
Donostiarren ezinegona handituz doa
Orain gutxira arte, Donostiako turismo-jarduera sektorearen beharretatik soilik aztertu da. Azken urteotan, ordea, donostiarren iritzia ezagutarazi duten bi ikerketa argitaratu dira: ‘Donostiarren pertzepzio turistikoaren azterketa’ (Ikertalde, 2022) eta arestian aipatu ‘Turismo y derecho a la ciudad. Percepciones de la ciudadanía en Donostia-San Sebastián’ (EHU-UPV, 2023).
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
UDA,
Lehenengoa San Sebastián Turismo-Donostia Turismoa udal sozietateak sustatu zuen, 2023-2027 Turismo Jasangarriaren Plana egiteko lanen osagarri gisa. Esan gabe doa azterketa ez zela egin udalaren motibazio «propio» batengatik, baizik eta hiriko hainbat eragilek, tartean EH Bilduk, plan berrian herritarren ikuspegia txertatzeko egindako eskakizunengatik. Inkestaren emaitzak 2023ko martxoan ezagutu ziren, hau da, udal hauteskundeak baino bi hilabete lehenago, eta Udal Gobernuak horiek ezkutatzea erabaki zuen. Azkenean, hedabide baten filtrazioari esker izan genuen ikerketaren ondorioen berri. Bigarren azterlana, berriz, EHUko Gune Irekiak ikerketataldearen ekimenez egin zen, eta emaitzak 2024ko otsailaren amaieran aurkeztu zituzten. Hona hemen lagin bat:
• Donostiarren % 90 turismoaren egoerak «kezkatzen» ditu, % 82k uste dute turismoak eragin negatiboren bat duela hirian, eta bost herritarretik hiruk uste dute turismoak «kalte larria» eragiten diola hiriari.
• Lau donostiarretik hiruk ez dute sentitzen haien bizi kalitatea hobetu denik turismoaren garapenaren ondorioz. Are, herritarren %72ren iritziz, turismoak ez die inoiz edo ia inoiz mesederik egin.
• Donostiarren % 95ek uste dute turismoaren ondorioz garestitu direla taberna eta jatetxeen prezioak, eta % 82ren ustez, merkataritzan ere eragin hori izan du turismoak.
• Donostiarren % 91k uste dute turismoak eragina duela Donostiako etxeen prezioen garestitzean, eta % 88k turismoarekin lotzen dute alokairuko etxeen eskaintza murriztu izana.
• Bost donostiarretik lauk uste dute beren ohiko aisialdiko eremuetatik lekualdatu dituztela turismoaren ondorioz.
Donostiako Udalaren turismo politikari buruz ere galdetu ziguten herritarroi, eta nabarmentzekoak dira erantzunak:
• Donostiarren % 78k uste dute udalaren eta beste erakundeen politikak bideratuago daudela turismora bertako herritarrengana baino.
• Hamar donostiarretik zazpik adierazi dute ez dutela konfiantzarik Udal Gobernuaren turismo erabakietan, eta ez du uste turismo arloan zuzen ari denik.
Azkenik, 2024ko maiatza eta uztaila artean Data Key enpresak egindako ‘Herritarren pertzepzioari buruzko inkesta’ dago, Donostiako Estrategia Bulegoa-k eskatuta eta 2030 Plan Estrategikoa-ren jarraipen lanen barruan kokatuta. Lehen aldiz, turismoa eta horri lotutako arazoak hiriak dituen erronken zerrendan sartu dira, eta hirugarren postuan kokatzen da, etxebizitzaren eta segurtasunaren atzetik.
Horiek horrela, azpimarra berezia egin nahi dugu turismoaren hazkudeari eta sustapenari buruzko donostiarren iritziaren bilakaerari: 2022an, donostiarren % 68,5ek uste zuten hiria mugara iritsi zela eta ez zela turista gehiago erakarri behar; urtebete geroago, 2023an, % 77 ziren, eta aurten, berriz, % 82. Ezin da argiagoa izan.
4.3.- Turismoa arautzeko joera orokorra.
Herritarren protestak areagotu egin dira munduan zehar, Europan nabarmen, eta gero eta hiri gehiago ari dira turismoaren eragin kaltegarrien aurkako neurriak hartzen: Amsterdam, Berlin, Lisboa, Erroma, Paris, Viena, Venezia... Kroaziako Dubrovnik hiriak, adibidez, debekatu egin du alde zaharrean gurpil-maletak erabiltzea, bide publikoan sortzen duten zaratagatik eta herritarren bizi-kalitatea eta ongizatea babesteko.
2024KO
BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
Euskal Herrian ere baditugu adibideak, hala nola Bidasoaren iparraldeko lurraldeetan ezartzen ari diren eusteeta konpentsazio-neurriak. Ez da Euskal Autonomia Erkidegoaren kasua, ordea. Errealitatea ukatu eta arazoa alde batera uzteaz gain, argi dago gelditasunaren bidez lurraldearen erakarpena indartu nahi dela turismohelmuga gisa: zenbat eta erregulazio gutxiago, orduan eta erraztasun gehiago, eta, beraz, turista eta bisitari gehiago. Politika oportunista da, maltzurra, joera orokorraren guztiz kontrakoa, eta jokabide honi datxezkion arriskuak aski ezagunak zaizkigu Donostian.
5.- Hazkunde-politikak eta diskurtso-biraketak
Urteak daramatzagu entzuten «helburua ez dela bisitari kopurua handitzea, helmuga kudeatzea baizik». Donostiako 2017-2021 Turismo Gida Plana-k jasotzen zuen jada, baita duela urtebete, 2023ko azaroan, aurkeztutako 2023-2027 Turismo Jasangarriaren Plana-k ere. Azken horri buruz, Turismoko zinegotzi ordezkari berriak ezin argiago adierazi zuen:
«Orain mahai gainean dugun planak ez du hazkundea helburuen artean. Horrela da, jarduera ekonomiko honetan nahikoa izan dugulako. Helburua ez da haztea, kudeatzea baizik. Industria honek ere behar ditu bere mugak» (Berria, 2023-09-23).
Zazpi urte eta bi plan helburu berari bueltaka, baina, gaur egun, eta maiatzean genituen datuak doitu gabe oraindik, Donostia da biztanleko turista gehien jasotzen dituen Espainiako Estatuko seigarren hiria. Areago, Donostia da 2019tik bisitari kopuruan gehien hazi den Espainiako Estatuko bigarren helmuga turistikoa, Kanaria Handiko Las Palmasen atzetik.
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
5.1.- Hau ez da halabeharrez gertatu.
Ez da zaila ulertzen: nekez lortuko da helbururik horretarako neurririk proposatu gabe, eta are gutxiago kontrakoa eginez. 2019tik, hau da, aipatu planak indarrean egon diren bitartean, % 50 hazi da hiriko turismoplazen kopurua. Eneko Goia alkate denetik, 50 hotel baino gehiago irekitzeko baimena eman da, eta 2018an etxebizitza turistikoen araua malgutu zen, egoera irregularrean zeuden ehunka pisu turistiko legeztatuz. Gaur egun, Donostiak 1.769 turismo-establezimendu eta 18.705 turismo-plaza ditu. Horra hor hazkundearen arrazoi nagusietako bat.
5.2.- Guztiaren gainetaik, ardurak saihestu.
Denak balio du erantzukizunez errugabetzeko, baita gezurrak ere, nahiz eta agerikoa izan. Turismoko zinegotzi ordezkari berriak horrela esan zuen 2023ko irailean: «Egia da orain arte hiriak, aurreko planetan, bazeukala helburu haztea, kolore guztietako Udal Gobernuetan. Ezin da ukatu» (Berria, 2023-09-23).
Donostiako 2017-2021 Turismo Gida Planak honela dio sarrerakoan (9.or.): «Hiriek harrera ahalmen mugatua dute, eta bisitarien kopuruak ezin du mugarik gabe hazten jarraitu». PNV-PSEren Udal Gobernuak berak ideia hori azpimarratu zuen plana aurkeztean, 2017ko uztailean: «Turisten kopurua haztea baino, Donostia marka ondo kudeatzea da helburua, Donostiaren esentzia ez indargabetzea». Hilabete batzuk lehenago, 2017ko maiatzaren 24an, Eneko Goia alkateak ‘Donostiako turismo-estrategia berria’ aurkeztu zuen Madrilgo Exceltur Foroan: «Tras unos años en los que se ha trabajado en la promoción, toca ahora poner el foco en la calidad del destino». Baina bada gehiago. 2018ko maiatzaren 31n, alkateak agerraldia egin zuen Gipuzkoako Batzar Nagusietan, Gipuzkoako turismo-ereduari buruzko ponentzian, eta honela aurkeztu zuen Donostiako plana: «pone el acento no en el crecimiento del número de visitantes, sino en la calidad del servicio y del destino, y siempre basado en mostrar nuestra cultura e identidad». Eta oraindik zalantzaren bat balego, hona hemen alkateak 2022ko elkarrizketa batean esandakoa: «No tenemos interés en crecer más. No es nuestra prioridad, y nuestra labor de promoción es muy selectiva. Nuestra actuación se centra en cuidar el destino. Lo tenemos muy claro desde hace algún tiempo, ya que en el anterior Plan Director decidimos cambiar la dirección de nuestra estrategia» (La Vanguardia, 2022-10-10).
Errealitatea ukatzen duena, beraz, Udal Gobernua bera da. Eneko Goia alkateak behin eta berriz adierazi du «Donostia eta Venezia alderatzea barregarria» egiten zaiola, azkenekoz 2023ko maiatzean: «Veneziak biztanleak galdu ditu; Donostiak irabazi egin ditu» (Berria, 2023-5-17). Italiako hiriaz hitz egiten duenean, hala ere, alkateak ahaztu egiten du despopulazioak hirigune historikoari eragiten diola, hau da, udalerria osatzen duten sei barrutietako bati. Eta horixe da, hain zuzen ere, Donostian gertatzen dena. Hiriko azken azterketa demografikoaren arabera (2022), Donostiak 188.743 biztanle ditu. Turismoa esponentzialki hazten hasi zen
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
urtea erreferentziatzat hartzen badugu, 2015 alegia, hiriak 2.650 biztanle irabazi ditu. Aldiz, presio turistiko handieneko auzoetan biztanleria-galera izan da denbora berean. Itsartzeko Donostiak (Parte Zaharra, Gros eta Antigua) 1.289 bizilagun galdu ditu zazpi urtetan, hots, biztanleriaren % 3,5.
Gezurra esateaz gain, ardurak saihesteko eta eztabaida lokazteko erabili duten beste estrategia turismoa naturalizatzea izan da, gizakiaren berezko eta betiko jarduera gisa aurkeztuz. Zerbait naturala, fenomeno atmosferiko bat bezalakoa, saihesten saiatu arren, halabeharrez gertatuko dena. Hau da, berdin dio zer egiten duzun, ondorio turistikoak izan arren, horiek ez baitira zure erantzukizuna izango. Hondalea eskulturak Santa Klara uhartera turista gehiago erakarriko ote lituzkeen galdetuta alkateak emandako erantzunak ezin hobeto laburbiltzen du jarrera hori: «Bisitari gehiago izango ditu uharteak, esku-hartzea jendearen gustukoa bada eta joatea erabakitzen badu. Baina proiektu honen helburua ez da turista gehiago ekartzea» (Irutxuloko Hitza, 202106-04). Ez da hori helburua, eta, beraz, gertatzen bada, ez da nire erantzukizuna. Eta, gainera, saihestezina bada, zertarako saiatu saihesten? Horrela adierazi zuen zinegotzi ordezkariak 2023ko abenduan: «Ezin dugu ukatu turismoa tendentzia geldiezina dela, mundu mailako fenomeno handia dela eta guri, Donostia bezala, hiri bezala, dagokiguna da datorren hori onartzea» (Naiz Irratia, 2023-12-05).
5.3.- Errealitatea ukatzetik «salbatzaile» izatera.
Gezurrak gezur, azken urte honetan Udal Gobernuaren jarrera zertxobait aldatu dela ikusi dugu. 2023ko maiatzeko udal hauteskundeetan EAJ-PNVk hamar mila boto galdu zituen. Jeitsiera horren arrazoiak askotarikoak dira. Nolanahi ere, turismoaren kudeaketa da horietako bat. Zortzi urteren ostean turismo saila EAJ-PNVren esku geratu izanak ere hori adierazten du.
Hilabete gutxi batzuetan, errealitatea (arazoak) ukatzetik eta iritzi kritikoa kriminalizatzetik (turismofobia), «salbatzaile» gisa aurkeztera igaro dira. Orain esaten dute donostiarren kezkarekin bat egin dutela eta turismoak eragindako «eragozpenak arintzeko» neurriak hartzen ari direla. Are gehiago, «turismoa arautu duen gobernu bakarra» direla diote.
Udal Gobernua diskurtsoa aldatzen saiatzen ari da, baina orain arteko dinamiken preso jarraitzen du oraindik. Ez dute autokritikarik egin, oraindik lobby turistikoaren mende jarraitzen dute, eta horrek komenientziazkoa (autokonplazentziazko) diagnostiko bat egitera eramaten ditu. Horren adibide, turismoko zinegotzi ordezkari Jon Insaustik maiatzean egindako adierazpenak: «Ez dugu itxaron behar egoerak esku artetik ihes egin arte» (Sud Quest, 2024-05-17). Kontua da Donostian turismoa aspaldi deskontrolatu zela eta dagoeneko atzerabueltarik gabeko egoerak bizi ditugu.
6.- Turismoaren arauketa Donostian
Gorago esan bezala, gero eta hiri gehiago ari dira turismoaren ondorio kaltegarrien aurkako neurriak hartzen, joera orokorra da. Egia da Donostian, hiriak jasaten zuen presio turistikoaren ondorioz, agintariek inguruko lurraldeetan baino lehenago mugitu behar izan dutela. Ezin da ukatu une askotan Donostiak aurrea hartu duela turismoarekin lotutako arlo batzuei helduz, baina gaur agerikoa da Udal Gobernuaren jardunak gehiago izan duela kosmetikatik arazoak konpontzetik baino. Bestela esanda, ahalegin handiagoa egin dute neurriak iragartzen, eraginkorrak egiten baino. Eta horrela eraiki dute kontakizuna, neurriak iragarriz:
• «Donostia es ya la primera ciudad del Estado en regular de manera tan integral los pisos turísticos» (DV, 2018-03-01).
• «Donostia, jarduera turistikoak eragindako kutsadura akustikoa erregulatuko duen lehen euskal hiria» (Donostia Turismoa, 2022-11-25).
• «La capital guipuzcoana busca así diferenciarse de otras ciudades europeas, apostando por un turismo de calidad, más reducido, y especializado» (SER, 2024-03-20)
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
Azken titular hori bereziki adierazgarria da. Turismoa erregulatu dutela diote, «Europako beste hiri batzuekin desberdintzeko». Kontua da turismo-jarduera arautzeko joera orokorra nagusi denean, Donostia oso oso atzean geratu dela, eta dagoeneko errelatoaren alde honek ere huts egin diela.
6.1.- Neurriak berandu datoz.
Adibide bat, ez hain urruna. Brujas (Belgika) masifikatzen ari zen, Venezia edo Bartzelona bezala, baina turismojardueraren eragin negatiboa garaiz eustea lortu zuen (maila batean, bederen). Eta ez zen errezeta magiko bati esker izan. Ezarri zituzten neurriak ezagunak zaizkigu. Ezberdintasuna zera da, arazoei aurrea hartzen jakin zutela: hotel eta opor-etxebizitzei mugak 1996an eta 2002an, hurrenez hurren; hiria kultura-helmuga gisa indartu eta ondarea babesteko kudeaketa-plana 2015ean; turismo-gidarien (turista-taldeen) jarduera 2017tik dago araututa, baita espazio publikoko bizikidetza ere (zarata, iruzurrezko publizitatea...), berariazko zehapenaraubide baten bidez; turismo-jarduerak sortzen dituen onurak gizarteratzeko politikak...
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIAK MUGA BAT DU
Donostia ez zegoen errealitate horretatik kanpo. Turismo-jarduerak sortzen zituen arazoak ondo asko ezagutzen ziren, eta 2017-2021 Turismo Gida Planak jada jasotzen zuen turismoak hiri-helmugetan zuen eraginari buruzko kezka:
«Turismoaren testuinguru aldakor batean, arazo berriak sortzen dira eta arazo zaharrak areagotzen dira: alokairu turistikoak ugaritzea; hiriko zona jakin batzuen erabileran aldaketa azkarrak sortzea; bizitegi funtzioak egoztea; merkataritza profil tradizionala aldatzea eta negozio turistiko estandarizatuak ugaritzea; turistizatzea; turismoaren masifikazioa eta saturazioa; hiriko paisaia historikoa hutsaltzea; eta abar». (Donostia Turismoa, 2017, 9.or.)
Lehenago ere, 2015erako Parte Zaharreko bizilagunek ohartarazia baitzuten turismoaren ondorio kaltegarriez. 2017an egin zen turismo-ereduaren aurkako lehen manifestazio jendetsua, eta 2018an, bigarrena, Turismoaren Mundu Erakundearen (TME) goi-bilera zela eta. Urte horretan bertan, Europako Parlamentuak «masifikazio turistikoaz» ohartarazi zuen (‘Impact of over-tourism and possible policy responses’ proiektua).
Hauek adibide batzuk baino ez dira, turismo-hazkundearen kalteak alde batera uztea erabaki kontzientea izan zela erakusten dutenak. Neurriak berandu iritsi dira, eta, bien bitartean atzera bueltarik ez duten egoerak jazo dira, besteak beste, turistifikazioak jotako auzoetan bizilagunen galera.
6.2.- Neurriak erdibidean geratu dira.
Bi adibide esanguratsu:
6.2.1.- Parte Zaharra eremu saturatu izendatzen da.
2018ko maiatzean, Donostiako Udalak izapideak abiatu zituen Parte Zaharra edozein ekonomia-jardueratik gune asetzat izendatzeko, artean turismo-ostatuez; izan ere, orduko Hirigintzako zinegotzi ordezkariak adierazi zuen bezala: «merkataritza-jarduera bat taberna bat da, baina baita apartamentu edo pentsio turistiko bat ere». Parte Zaharra auzo-saturatu izendatzeko HAPOn aldaketa puntual bat egin zen, eta, beraz, izapideak abiatzearekin batera, lizentzia berriak urte betez eten zituen moratoria ezarri zen. Udal Gobernuaren hitzetan, aldaketaren helburua zen auzoko etxebizitzen «bizitegi-erabilerak babestea» eta «hiriko erakargarritasun turistikoaren hazkundeari lotutako erabilerak mugatzea, bizitegi-izaerako eraikinen goiko solairuetan ostatuerabilerak ezartzea berariaz debekatuz». Kontua da moratoria iragarri zenetik ezarri zen arte hilabeteak igaro zirela, eta denbora horretan hainbat proiektu turistikok lizentzia lortu zutela; horien artean esanguratsuenak, Kale Nagusiko 31. zk. Atari Hotel (28 logela) irekitzeko lizentzia eta Mari kaleko Sanse Bay hotela zabaltzeko (17 logela izatetik 29 logela izatera) baimena.
Alojamendu turistikoen saturazio-egoera ezartzeko bi argudio nagusi erabili ziren: establezimendu 1/75 biztanleko ratioa izatea, hirian establezimendu 1/1.100 biztanleko zenean; eta hiriko erabilera turistikoko etxebizitzen % 10 edukitzea, udalerri osoko bizitegi-parkearen % 2,4ren aldean. Alta, erabakia hartzerakoan ez zen aintzat hartu 149 erabilera turistikoko etxebizitza horien plaza-ohe kopurua; halaber, «gune ase» izendapenak ez zion auzo guztiari eragiten, Ensantxe ingurua, Urgull mendiko igoerak eta hasiera batean kaia ere kanpo geratzen zirelarik. 2019An, azkenik, Parte Zaharra auzo-saturatu izendatu zen behin betiko, baina gerora ere dozenaka turismo-plaza agertu eta eskaini dira logela turistiko modalitatean.
6.2.2.- Ostatu-erabilera berriak mugatzeko 2023ko neurria.
2023ko martxoan ‘Ostatu-erabilerak arautzeko Donostiako HAPOren aldaketa’ iragarri zen, eta hotel eta pisu turistikoen lizentziak urtebetez eten ziren. Urtebetera, neurria iraungitzear zegoela, moratoria beste urtebetez luzatu zen. Udal Gobernuaren arabera, aldaketa edo neurri honek helburu hauek ditu, besteak beste: «Hiriko etxebizitza-parkea bizitegi-erabilerarako lehentasunez erabiliko dela bermatzea», «Egoiliarrek eta turistek bizitegi-eraikin berean duten bizikidetza konplexuaren ondoriozko tentsioei eta disfuntzionalitateei erantzutea» edo «Turismo-eredu jasangarria sustatzea, hiri eredu jasangarri batekin bateragarria dena». Udal arduradunek adierazi dutenez, behin aldaketa gauzatuta, ez da etxebizitza turistikoetarako lizentzia gehiago emango hiri osoko etxebizitza-blokeetan. Halaber, hotel berrien irekiera mugatuko da, Gros eta Antigua eremu saturatu
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIA
DONOSTIAK MUGA BAT DU
izendatuz, Parte Zaharra bezala. Hala ere, hotel berriak irekitzeko salbuespenak ezarri dira turismo-ostatuz gainezka izendatutako eremu horietan, besteak beste, babes berezia duten eraikinetan (eliza, komentu...) hotelak egiteko aukera emanez.
6.3.- Neurriak ez dira ganoraz ezarri.
Oro har, turismoarekin lotutako neurri bat ere ez da ganoraz ezarri nahi izan. Horren froga, pisu turistikoen ordenantzaren jarraipena egiten zuen udaltzaingoaren unitatea desegin izana. Hala ere, turista-taldeen ustezko erregulazioak adibide gaurkotuagoa eskaintzen digu.
EH Bilduk ekimena aurkeztu zuen 2023ko uztaileko udalbatzan, Parte Zaharrean Bizi auzo elkarteak egindako salaketa baten harira. Mozioa aho batez onartu zen eta bertan, besteak beste, honako hauek eskatzen zitzaizkion Udal Gobernuari: «Bisitari eta turista oldeak eragindako kalteak saihesteko, turista-taldeen dimentsioa (turista kopurua), jardueraren nondik norakoak (ordutegia...) eta eremuak zehaztu, erregulatu eta mugatzea». Hori dela eta, Donostiako Udala hirian dabiltzan turista-taldeak arautzeko urratsak ematen hasi zen, besteak beste, bisita gidatu turistikoa Espazio Publikoaren Ordenantzan sartzea onartuz, bisita gidatuetan gehienez ere 25 lagunek parte har dezaten. Gainera, gida-zerbitzu horiek emateko «ordu-muga ezarri» dela diote, «goizeko 8:00etatik gaueko 23:00etara bitartean».
Udal gobernuak, beste behin ere, lau haizetara iragarri zuen neurria, eta zinegotzi ordezkariak honela aurkeztu zuen: «Talde horien presentziak eragina du hiriko eguneroko bizitzan eta bertako biztanleengan, batez ere jende gehien biltzen den lekuetan, eta horietan bizikidetza eta mugikortasuna baldintzatu dezake. Horregatik, Udalak eta Donostia Turismoak taldeen presentzia mugatu nahi dute, baita presentzia turistiko hori eta jarduera turistikoa bizilagunekiko bizikidetzarekin harmonizatuko dituen egoera sustatu ere.»
Neurria tokiko gida-enpresekin adostu zen, muga hori errespetatzeko konpromisoa hartu baitute. Konpromiso hori ‘Erantzukizunpeko adierazpen’ bat da, eta Udaltzainek erantzukizunpeko adierazpen hori eskatu ahal izango diote bisita gidatua egiten ari den profesionalari; eta halakorik ez badute, 750 € eta 1.500 € arteko isunekin zigortu ahal izango du. Turismo ugariko auzoetako bizilagunek, ordea, komunikabideen bidez jakin zuten berria. Berriro ere gobernuak alde batera utzi zituen, nahiz eta jarduera horren kaltetu zuzenak izan. Beste behin ere, proposatutako neurriak ez zion iragarritako helburuari erantzuten, bisita gidatuetako kideen kopurua mugatzeak ez baitakar taldeen presentzia mugatzea. Eta, hain zuzen ere, talde kopurua mugatzea da, eta ez talde bakoitzeko kide kopurua, benetan «bizikidetza harmonizatu» dezakeena (ordutegiak, jarduteko espazioa eta abar mugatzeaz gain). Ez da ulertzen zaila: 200 pertsona 8 taldetan banatuta 200 pertsona dira oraindik.
Neurria apirilaren 10ean sartu zen indarrean, baina orain ere, ezarri zenetik zazpi hilabete baino gehiago igaro direnean, ohikoa da 25 pertsonatik gorako taldeekin gurutzatzea. Horri buruz galdetuta, zinegotzi ordezkariak onartu zuen uztailean oraindik ez zela isunik jarri. Eta ikusitakok ikusita, hala izan da gerora ere.
2024KO UDA, BALORAZIOA ETA IKASTURTE POLITIKORAKO ERRONKAK
DONOSTIAK MUGA BAT DU