Noaua! 105.zk. Usurbil
2001eko urtarrilaren 26a
28
er diyo?
Euskara zorrozten
G
aur idatzi asko eskuratzen dugu. Aleka batzuk, txukunak; beste batzuk, erdipurdikoak; asko eta asko, ordea, mingarriak.
Xabier Pikabea ❑ Aseguru egilea
Zuzentasunik gabeko idatziak ulergaitzak izan ohi dira. Egokitasunik gabekoak ere bai, bederen. Idatziak txukun eta argi idazteko nahitaezko bi baldintza, hortaz: zuzentasuna eta egokitasuna. Segalariak sega bezala, idazleak ezinbestekoa du, tresna modura, bere hizkuntza mezuak emateko eta adierazteko. Hizkuntza-tresna honek, ordea, badu bestetatik berezitasunik: gizartearen izatea.
❑ Euskara zalea
Hizkuntza gizakiak osatu du. Mendez mende eta gizaldiz gizaldi, euskal gizartea izan da bere mintzoa, euskara, osatu eta garatu duena; poliki-poliki arauak ezarriz, gramatika sortu diona. Idazleak, hortaz, gramatika horretara makurtu beharra dauka zuzentasunez idatzi nahi badu behintzat; baina horretarako derrigorrezkoa da beraren ezagutza izatea; bestela, bertako arauak nola aplikatu? Pikondoari sagarrak eskatzea bezalaxe izango litzateke. Ondo idazteak janzkiak egitearekin badu parekotasunik. Badu halako antzik. Dantzari-arropa egitea eskatuko bagenio, jostunak xehetasun hauek beharko lituzke kontuan: - Neurriak. - Joskera. - Moldeak. Neurriak: pertsona bakoitzari dagokiona: ez estuegia, ez lasaie-
Bizkarra 1, 1.esk.
☎
37 29 37 - 36 59 26
gia eta ez luzeegia. Gizartean maila askotakoak gaude: haurtxoak, helduak, zaharrak, gizonezkoak, emakumezkoak... Hortaz, nori bere tamaina edo mailan zuzendu behar zaio, esateko: ez da batere egokia, nola, ba! haurtxoei eta zaharrei trataera bera ematea. Joskera: janzkiak piezaka osatu ohi dira. Bata besteari josita. Eta, jakina, joskera onak ematea sekulako garrantzia du, bestela gutxien ustean tarrat egin baitezake; horretarako, aurrez aipatu bezala, derrigorrezkoa da gramatikaren ezagutza; derrigorrezkoa bertako arauak ondo-ondo ezagutzea, idazleak hitz-joskerak txukun osa ditzan. Moldeak: zer pentsatuko genuke agindutako “dantzari-arropa” “torero traje” egituraz emango balitzaigu? Zein dotore ezta? Horrelako jostunari senagabea deituko geniokeela ez dut dudaren izpirik. Hizkuntza bakoitzak ditu bere moldeak, bere espresabideak; bakoitzak bere adierak eta fomak. Batean “xaltxa” dena, bestean “xoxoa” dakiguke. Honetan “gazia” dena, hartan, aldiz, “geza”; horretarako idazleak hizkuntzaren sena beharrezkoa du. Sena horren larretik bazkatzen ez den idazlearekin: jai. Hemengo “Euskara Zorrozten” lanak honelakoak izango dira: morfologiari, hiztegiari, ortografiari eta joskerari dagozkionak: atal horietan Usurbilen, bai mintzamenean, bai idatzietan ematen diren akatsak eta okerrak zuzenduz. Besterik gabe, bide honetan zure lagungarri izan nahi dut. Hala gertatuko balitza, ni pozik.
Igandetan ganba-ziri mundialak!