17 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»
ε μ υ ο ξ ά λ λ α α Ν ! ο μ σ ό κ ν το Του ΦΙΛΙΠ ΜΕΡΙΕ (PHILIPPE MEIRIEU)*
άνε λίγο περισσότερα από εκατό χρόνια, όταν το καλοκαίρι του 1921 παιδαγωγοί από ολόκληρη την Ευρώπη συναντήθηκαν στο Καλέ στη Γαλλία και ίδρυσαν τη Διεθνή Ενωση για τη Νέα Αγωγή. Η αρχή δεν είχε γίνει εκεί: πράγματι από το τέλος του 19ου αιώνα είχαν κάνει την εμφάνισή τους ορισμένα «νέα σχολεία» που εφάρμοζαν μια «ενεργητική παιδαγωγική» θεμελιωμένη στην επαν-ανακάλυψη από το παιδί των γνώσεων που ήθελαν να του μεταβιβάσουν και στη συνεργασία μέσα στην ομάδα. Ομως το σφαγείο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έδωσε σ’ αυτό το εγχείρημα μια φοβερή επικαιρότητα: «Ποτέ πια!» διατράνωσαν οι εκπαιδευτικοί στο Καλέ. «Και για τον σκοπό αυτό ας προωθήσουμε σ’ ολόκληρο τον κόσμο μια νέα παιδαγωγική που θα μαθαίνει από πολύ νωρίς σε όλα τα παιδιά τον σεβασμό προς όλες και όλους, που θα τα κάνει να ανακαλύψουν τη χαρά της αλληλοβοήθειας και της συνεργασίας, θα τους επιτρέψει να αναπτυχθούν αρμονικά μέσα στη φύση και θα τα προετοιμάσει να είναι ειρηνικοί πολίτες του κόσμου». Το κίνημα της Νέας Αγωγής θα γνωρίσει στη συνέχεια μεγάλη άνθηση. Οχι μόνο δημιουργούνται σχολεία για να εφαρμόσουν αυτές τις αρχές, αλλά πλήθος εκπαιδευτικοί που εργάζονται στο δημόσιο σχολείο θα αγωνιστούν να το μεταμορφώσουν. Θέλουν να αναπτύξουν πρωτότυπες πρακτικές με στόχο να διαμορφώσουν «παιδιά ερευνητές», φιλοπερίεργα και αυτόνομα, που να αντιστέκονται στις καταιγίδες και να αναζητούν πάντα την αλήθεια, αλλά επίσης παιδιά αλληλέγγυα που να προτιμούν τη συνεργασία και όχι τον ανταγωνισμό, περιορίζοντας τη βία μέσα από τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων και τη δημοκρατική συζήτηση. Ξέρουμε ότι, δυστυχώς, οι παιδαγωγοί δεν κατάφεραν κατά τον 20ό αιώνα να κάνουν τις απόψεις τους να θριαμβεύσουν και ότι παρέμειναν στο περιθώριο των κοινωνιών μας. Δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν ούτε την ανάπτυξη της αποικιοκρατίας, ούτε την άνοδο στην εξουσία ολοκληρωτικών καθεστώτων, ούτε την άνοδο των εντάσεων στον κόσμο, που κορυφώθηκαν με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και το τρομερό δράμα του Ολοκαυτώματος. Συνέχισαν αποφασιστικά τον αγώνα τους μετά το 1945 δίχως ωστόσο μεγαλύτερη επιτυχία. Τόσο που κάποιοι σήμερα δεν παραλείπουν να τους προσάπτουν ότι δεν κατάφεραν ούτε την άνοδο των ανισοτήτων να σταματήσουν, ούτε τη βία στις διάφορες μορφές της να κάνουν να οπισθοχωρήσει, ούτε τον πλανήτη μας, που το μέλλον του φαντάζει πιο αβέβαιο από ποτέ, να διασώσουν. Πρέπει λοιπόν να συμπεράνουμε ότι η «νέα» παιδαγωγική και οι ωραίες προθέσεις της δεν ήταν παρά μια ψευδαίσθηση; Πρέπει να απελπιστούμε για τη δύναμη της εκπαίδευσης και να θεωρήσουμε ότι ο Νέλσον Μαντέλα έκανε ένα μεγάλο λάθος, όταν διαβεβαίωνε ότι «η εκπαίδευση είναι το πιο ισχυρό όπλο για να αλλάξουμε τον κόσμο»; Ο πειρασμός είναι υπαρκτός να αντλήσουμε ένα μάθημα μοιρολατρίας και ακραίας απαισιοδοξίας από τις προηγούμενες εμπειρίες μας και να το βάλουμε κάτω
Π
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ
6|9|202 2