16
Βιβλιοαναγνώσεις
«Α BENJAMIN CARTER HETT
Ο δρόμος προς τον πόλεμο ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΟΠΤΡΑ ΤΟΝ ΓΝΩΡΊΣΑΜΕ ως συγγραφέα στο «Ο θάνατος της δημοκρατίας - Η πτώση της Βαϊμάρης και η άνοδος του ναζισμού». Τώρα, οι εκδόσεις Διόπτρα κυκλοφόρησαν και το νέο του βιβλίο «Ο δρόμος προς τον πόλεμο», που είναι ακριβώς αυτό που λέει ο υπότιτλός του: «μια ιστορία κρίσης ανόδου του ρατσισμού και καθυστερημένης αναγνώρισης του κακού». Η παραπάνω φράση παραπέμπει ξεκάθαρα στο σήμερα. Και ναι, ίσως να ήταν ακριβώς για το σήμερα, αν δεν υπήρχε ακόμη μία φράση: «...με βαθιές αντιστοιχίες στην εποχή μας». Πραγματικά, μπορεί ο συγγραφέας και γνωστός ιστορικός Μπέντζαμιν Κάρτερ Χετ να έγραψε ένα βιβλίο για τις αιτίες που οδήγησαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (μάλιστα χρησιμοποίησε για πρώτη φορά συγκεκριμένες πηγές και αποχαρακτηρισμένα ντοκουμέντα), ωστόσο είναι σαν να μιλάει για τον σημερινό. Ο ίδιος αποκαλύπτει το πώς, ύστερα από τραγικές καθυστερήσεις, οι αντιναζιστικές δυνάμεις συνειδητοποίησαν τελικά τι πραγματικά ήταν ο Χίτλερ. Τώρα ποια δικαιολογία υπάρχει εκατέρωθεν (και για τις δυτικές δυνάμεις/ κυβερνήσεις και για τη Ρωσία/Ουκρανία;). Ενα (δυστυχώς ελέω συνθηκών) απολύτως απαραίτητο ανάγνωσμα. Μπας και...
● Νόρα Ράλλη
ν δεν μπορεί κανένας να κυβερ νήσει αθώα, θα ήταν προτιμότερο να μην κυβερνήσει καθόλου» ή «δεν αναγνωρίζω καμία υψηλή ιδέα στο όνομα της οποίας θα εγκατέλειπα ένα παιδί μες στη φωτιά και στις φλόγες», μας δηλώνει ευθαρσώς ο Ιβάνωφ, εγκαταλείποντας έναν αγώνα πλήρως απογυμνωμένο από ηθικές αξίες μα συνάμα και τη ζωή του, τσακισμένη υπό το αβάσταχτο βάρος των λέξεων και από χέρια ανθρώπινα που την αξιολογούν ως πολύτιμη όσο διαρκεί η αναντίρρητη αποδοχή των διακηρύξεών τους. Το παρόν βιβλίο αυτοαφιερώνεται στον άγγελο, αυτόν που πασχίζει να επιβιώσει ενάρετα εντός μας, αυτόν που ελίσσεται μάταια στη σκιά μιας κοινωνίας που τον συνθλίβει με την εξουσιαστική γροθιά της, αλλά και αυτόν που εφευρέθηκε-διαπλάστηκε από μια πίστη μοναχά ώστε να τον εγκαταλείψει έρμαιο της κοσμικής αθλιότητας. Στις σελίδες απαντούμε την ατέρμονη αναζήτηση της αρετής, που αντιμάχεται το δηλητήριο του κόσμου, το οποίο κατακλύζει τις φλέβες μας, ώσπου να καταποντιστεί από τη διαβρωτική εξάπλωσή του. Αναμοχλεύει εκείνο το αμάλαγο κομμάτι του εαυτού, που παλεύει να επιβιώσει μέσα στα αρκούντως μαλαγμένα σώματά μας, από τη ζωή που κάμπτει ανελέητα. Μέσω της αιματηρής θυσίας του Ιβάνωφ γευόμαστε τις αλλεπάλληλες αιχμές της ιστορίας, όπου στο όνομα της αποποίησης του σαθρού παρελθόντος κόσμου ξορκίζονται παράλληλα, άκριτα, και όσες αξίες τον συνοδεύουν, ακόμη κι αυτή της ανθρώπινης ζωής. Δίχως ευγενή μέσα θεμελίωσης στον ανθρωπισμό, το πρότυπο που θα οικοδομηθεί στις στάχτες του κόσμου που παρήλθε, επωάζει την ίδια επιβολή και απολυταρχία που αντιμαχόταν η ιδέα του· και οι αντιφρονούντες θα ξεριζώνονται σαν τα ζιζάνια σε επιμελώς οργανωμένο κήπο. Ο Πολενάκης καταπιάνεται με τις προσωπικές ιστορίες ανθρώπων δισδιάστατων, που δεν ξέφυγαν από τις στοιχισμένες αράδες των σελίδων, των οποίων τις δράσεις ψηλαφίσαμε ως ψυχρή παράθεση γεγονότων σε σκονισμένα ιστορικά πονήματα ή κατεπείγοντα άρθρα εφημερίδων, ίσως μέσα από τις ημερομηνίες γέννησης, θανάτου,
12-13 ΜΑΡΤΙΟΥ 2022 | ΝΗΣΙΔΕΣ
Συνθλίβουμε τον άγγελό μας ΤHΣ ΣΟΦΊΑΣ ΛΥΚΟΥΔΗ*
ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΠΟΛΕΝΑΚΗΣ
Η πάλη με τον άγγελο Μυθιστόρημα ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝΎΠΝΙΟ
Τι οικοδομείται από τις στάχτες του κόσμου; Η ίδια παρακμή
ΤΗ ΣΕΛΊΔΑ
αυτήν δεν τη φτιάχνουν επαγγελματίες κριτικοί βιβλίου. Γράφεται από αναγνώστες που απευθύνονται σε αναγνώστες για να τους μιλήσουν για κάποιο βιβλίο που τους συνεπήρε. Αν θέλετε να μοιραστείτε όσα νιώσατε διαβάζοντας ένα βιβλίο, στείλτε το κείμενό σας (το πολύ 700 λέξεις) στο smatzorou@ efsyn.gr
επιρροής στα ιστορικά δρώμενα της εποχής τους ή εμπλοκής σε ένα μοιραίο ατύχημα. Αξαφνα, εκείνες οι απόμακρες ιστορικές φιγούρες αποκτούν βάθος και ενσαρκώνονται εμπρός μας μέσω των σκέψεων ή των αδυναμιών τους, διαρρηγνύοντας το ασάλευτο πέπλο του χρόνου. Παραθέτοντάς μας τα γεγονότα της δολοφονίας του Ιβάνωφ από τον Νετσάγιεφ, τα οποία ενέπνευσαν το βιβλίο των «Δαιμονισμένων» του Ντοστογιέφσκι, ο συγγραφέας χρονοτριβεί ώσπου να φτάσει στο αναπόφευκτο του θανάτου, παρεμβάλλοντας τις ιστορίες έτερων ιστορικών ή λογοτεχνικών προσωπικοτήτων, σαν να παλεύει να αναστείλει την ίδια την τέλεση της δολοφονίας, λες και οι λέξεις ολισθαίνουν τα βήματα των δολοφόνων ή υψώνονται σαν υπερφυσικά, ανυπέρβλητα εμπόδια. Κι όταν ο συγγραφέας διακατέχεται από την αγωνία της συμπαράστασης, τότε ακολουθεί την ιεροτελεστία της επανάληψης των κινήσεων αυτού του «άλλου» «κάποτε», γιατί μόνον έτσι θαρ-
ρεί πως σμίγει με την ψυχή του. Οι σελίδες του παρόντος βιβλίου είναι πέρα ώς πέρα διαποτισμένες με την αδιόρατη νοσταλγική θλίψη για κάτι παντοτινά χαμένο, τον σκοπό, τον συνοδοιπόρο, αλλά και όλους εκείνους που διάβηκαν τη ζωή κατατρεγμένοι από το ανικανοποίητο άλγος μιας απραγματοποίητης χίμαιρας που νοηματοδότησε τη ζωή τους. Ο κοίτη του χρόνου ξεχειλίζει σαν μια παλίμψηστη θάλασσα στάχτης, που συνεδράζει τους αδικοχαμένους και του θύτες και μονάχα ο άνεμος την αναδεύει, επιτρέποντας μια ματιά εντός του ανοίκειου παρελθόντος. Ισως τελικά ο προβληματισμός που επιχειρεί να μοιραστεί με τον αναγνώστη ο Πολενάκης είναι πως καμιά εξουσία δεν μπορεί να διατηρηθεί αδιάφθορη, ακριβώς όπως άλλοτε ο Ανατόλ Φρανς στην «Ανταρσία των Αγγέλων» με την τελευταία φράση του αντάρτη Εωσφόρου. Εχοντας μόλις ξυπνήσει από ένα τρομερό όνειρο, όπου κατατρόπωσε τον άδικο Θεό και έχοντας μετατραπεί ο ίδιος σε έναν νέο τύραννο από το διαβρωτικό δηλητήριο της εξουσίας, αρνείται μια νέα εξέγερση λέγοντας πως «πρώτα πρέπει να πολεμήσουμε για να αφανίσουμε το κακό μέσα μας και μονάχα μέσα μας». * Σπουδάστρια αρχιτεκτονικής