16
Βιβλιοαναγνώσεις
26-27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2022 | ΝΗΣΙΔΕΣ
Ο
πολιτικός επιστήμονας Τζενγκίζ Ακτάρ είναι γνωστός για την πολιτική δράση του και την εναντίωσή του στον ερντογανισμό. Κυνηγήθηκε από το τουρκικό καθεστώς ως γκιουλενιστής, ζει πια στην Ελλάδα, μεταξύ Λέρου και Αθήνας, και είναι επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ηταν ευχάριστη έκπληξη για μένα το βιβλίο του «Το τουρκικό άχθος», από τις εκδόσεις Επίμετρο, που μεταφράστηκε στα ελληνικά από την Τίνα Πλυτά, επειδή γνωρίζω την αναλυτική σκέψη του (άρθρα και απόψεις του έχουν δημοσιευτεί και στην «Εφημερίδα των Συντακτών») και πάντα πίστευα πως είναι απαραίτητα τα βιβλία με πολιτικοθεωρητικές αναλύσεις. Και αυτή πράγματι είναι μια ενδιαφέρουσα και τεκμηριωμένη ανάλυση για την εξέλιξη της Τουρκίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία έως σήμερα. Το βιβλίο έχει ήδη μεταφραστεί σε ακόμη τρεις γλώσσες (Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική) και, παρότι ολιγοσέλιδο, εξηγεί καίρια τις ρίζες και τους λόγους των αδιεξόδων του σημερινού καθεστώτος της Αγκυρας. Η μελέτη επικεντρώνεται στη δημιουργία της Τουρκικής Δημοκρατίας ως μετεξέλιξης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και καταλήγει στη σημερινή Τουρκία και την επικράτηση του πολιτικού Ισλάμ. Οπως γράφει ο Ακτάρ, «οι εκδυτικοποιημένες οθωμανικές ελίτ απορρίπτουν πλέον συνολικά το Ισλάμ, το οποίο θεωρούν ως την πηγή των κακών που εξασθενίζουν την Αυτοκρατορία». Σχετικά με την Τουρκική Δημοκρατία, επαναλαμβάνει μια πάγια θέση του, ότι αυτή γεννήθηκε ανάπηρη, διότι η ιδρυτική πράξη της υπήρξε το μεγάλο έγκλημα της γενοκτονίας των Αρμενίων, αλλά και των Ποντίων και των Ασσυρίων, που ακολούθησαν. «Η γενοκτονία, που αποκλήθηκε εκείνη την εποχή από τους Αρμένιους “η Μεγάλη Καταστροφή”, δεν ήταν μόνο δική τους καταστροφή, αλλά καταστροφή ολόκληρης της χώρας», γράφει και προσθέτει παρακάτω: «Το κοινό της Τουρκίας στη μεγάλη πλειοψηφία του φέρει τις ουλές των γενοκτονιών, των πογκρόμ και των λεηλασιών που σημειώθηκαν πριν από εκατό χρόνια. […] Αυτό το έθνος, που έχει οικοδομηθεί πάνω σε όλα αυτά τα ανθρώπινα λείψανα, έχει αναγκαστικά εξαιρετι-
ΤΖΕΝΓΚΙΖ ΑΚΤΑΡ
Tο τουρκικό άχθος Μετάφραση: Τίνα Πλυτά
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Μια χώρα σε αποσύνθεση; ΤΟΥ ΤΖΕΜΙΛ ΤΟΥΡΑΝ*
O Τζενγκίζ Ακτάρ
ΤΗ ΣΕΛΊΔΑ
αυτήν δεν τη φτιάχνουν επαγγελματίες κριτικοί βιβλίου. Γράφεται από αναγνώστες που απευθύνονται σε αναγνώστες για να τους μιλήσουν για κάποιο βιβλίο που τους συνεπήρε. Αν θέλετε να μοιραστείτε όσα νιώσατε διαβάζοντας ένα βιβλίο, στείλτε το κείμενό σας (το πολύ 700 λέξεις) στο smatzorou@ efsyn.gr
κά εύθραυστα θεμέλια». Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται κυρίως σε όσους ενδιαφέρονται και ασχολούνται με όσα συμβαίνουν στη γείτονα χώρα που συνεχώς βρυχάται. Για να καταλάβουν καλύτερα αυτό που συμβαίνει –και το οποίο είναι σε απόλυτη συνάρτηση με τις καταβολές της τουρκικής πολιτικής– αλλά και τα αίτια της επιθετικότητας του πολιτικού κατεστημένου. Πού στηρίζεται αυτή η προκλητικότητα; Τι επιφυλάσσει το μέλλον; Οπως γράφει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, «κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη μελλοντική πορεία της Τουρκίας. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αποτελούσε υπόδειγμα για τις μουσουλμανικές χώρες και ήταν υποψήφια για να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η αποτυχία της ευρωπαϊκής της πορείας, για την οποία είναι συνυπεύθυνη και η Ευρώπη, ήταν προάγγελος μιας εκτροπής από την πορεία εκδυτικισμού. Η Τουρκία γίνεται πολεμοχα-
«Μια κοινωνία που αποδέχεται τις θηριωδίες του παρελθόντος, με μεγάλη άνεση μπορεί να αποδεχτεί και τις όποιες θηριωδίες διαπράττονται σήμερα. Οι θηριωδίες που διαπράχτηκαν εναντίον των μη μουσουλμάνων στην Τουρκία μένουν ατιμώρητες εδώ και 100 χρόνια», Τζενγκίζ Ακτάρ
ρής στην εσωτερική και εξωτερική της πολιτική, ενώ οι χώρες της Δύσης προσπαθούν να διαχειριστούν την “τουρκική κρίση” χωρίς να την έχουν κατανοήσει. Αμφιταλαντεύονται στον τρόπο αντιμετώπισης, ενώ η μεγάλη αυτή χώρα οδηγείται στην αποσύνθεση. Ο συγγραφέας μάς δίνει τα απαραίτητα εργαλεία ανάλυσης για να κατανοήσουμε τον διαμελισμό μιας κοινωνίας ανάμεσα στο κράτος, το έθνος, τη θρησκεία, τους αυτοκρατορικούς μύθους και τη Δύση». Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου υπάρχουν και δύο εξαιρετικές συνεντεύξεις με τον καθηγητή Ιστορίας και ειδικό σε θέματα της Τουρκίας, Etienne Copeaux, και με την κοινωνιολόγο Nilüfer Göle. Το βιβλίο είναι ένας μικρός θησαυρός που όμως, κατά τη γνώμη μου, χάθηκαν κάποια κομμάτια του... Ο Ακτάρ εξαίρεσε παντελώς το κουρδικό ζήτημα. Ενώ έχει πρωτοστατήσει στην εκστρατεία για την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, δεν κάνει καμία αναφορά στη μελέτη του για τη γενοκτονία των Κούρδων. Και οι Κούρδοι, ένα τεράστιο κομμάτι της τουρκικής επικράτειας, και η πολιτική του βαθέος κράτους εναντίον τους δεν θα έπρεπε να εξαιρεθούν. * Δημοσιογράφος, συγγραφέας