«Το Σκασιαρχείο» (Τεύχος Φεβρουαρίου 2024) by Εφημερίδα των Συντακτών

ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI

6|2|2024

ΕΙΔΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»

∆ΥΣΤΟΠΙΑ… (η πραγματικότητα της ζωής μας στην Ελλάδα του σήμερα) ίσαι γόνος; Είσαι πλούσιος; Το Χάρβαρντ (το αυθεντικό!) σε περιμένει! Και μια καλή δουλειά και σίγουρη καριέρα. Ταγός της κοινωνίας μας! Σαν τον Κωστή, τον Μιλτιάδη, τον Αχιλλέα…  Είσαι φτωχός; Να γίνεις γκαρσόνι, υδραυλικός, ψυκτικός στο Περιστέρι. Να ξέρεις ότι καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή! Αν πάντως έχει η οικογένειά σου κάτι στην άκρη, ευχάριστα τα νέα: το «Χάρβαρντ» έρχεται στην Ελλάδα!  Χιλιάδες φοιτητές/φοιτήτριες/εκπαιδευτικοί βρίσκονται κάθε εβδομάδα στους δρόμους για να μην περάσει η πραξικοπηματική κατάργηση του άρθρου 16 του Συντάγματος για τα δημόσια πανεπιστήμια. Οι πιο μαζικές φοιτητικές συνελεύσεις της τελευταίας δεκαετίας αποφασίζουν η μία μετά την άλλη για τις μορφές υπεράσπισης του δημόσιου χαρακτήρα των σπουδών και της αξίας των πτυχίων τους. Παλιόπαιδα και μπαχαλάκηδες! Ευτυχώς, τα ΜΑΤ του κ. Χρυσοχοΐδη είναι εδώ!

 Εκβιασμός των πρυτανικών αρχών με κατάπτυστη εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας (πρωτοφανές μνημείο αυταρχισμού) για να διενεργήσουν εξ αποστάσεως εξετάσεις στα υπό κατάληψη τμήματα. Πού πήγε η εκ του Συντάγματος αυτοδιοίκηση των ΑΕΙ; Ποιον να ρωτήσουμε; Τι λέει ο καθηγητής κ. Γεραπετρίτης;  Σύσσωμη η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας, με ομόφωνες αποφάσεις της, υπερασπίζεται όλα αυτά τα χρόνια τη δημόσια εκπαίδευση, αρνούμενη τις συγκρίσεις και κατατάξεις σχολείων, την ατομική αξιολόγηση-φενάκη των εκπαιδευτικών που θα διαλύσει τα σχολεία, τη μετατροπή των στελεχών σε επιθεωρήτριες/-ές, το παραμύθιασμα των οικογενειών με τα κουπόνια φοίτησης (vouchers) που τάχα θα επιτρέψουν στα παιδιά τους να φοιτήσουν στα «καλά» σχολεία. Γιατί δεν καταδέχεται ο υπουργός Παιδείας να απαντήσει στα πολλαπλά αιτήματα για συνάντηση και συνεργασία με τους/τις εκπροσώπους των εκπαιδευτικών, την ΟΛΜΕ και τη ΔΟΕ;

 Τι μαθαίνουμε για όλα αυτά; Τι μαθαίνει η ελληνική κοινωνία; Από ποιους διαύλους ενημέρωσης να πληροφορηθεί τα τεκταινόμενα; Τα «Πετσωμένα» ΜΜΕ, τα ιδιωτικά κανάλια των εργολάβων και των επιχειρηματιών, οι κίτρινες φυλλάδες και εκπομπές, το κομματικό φέουδο της κρατικής τηλεόρασης αποσιωπούν, διαστρεβλώνουν, μεροληπτούν ασύστολα και τελικά «πνίγουν» την ενημέρωση. Και οι καθάριες φωνές των δημοσιογράφων και του Τύπου που προσπαθούν να κάνουν έντιμα τη δουλειά τους επιχειρείται να φιμωθούν με εκδικητικές, καταχρηστικές αγωγές (SLAPPS), όπως αυτή του ανιψιού κ. Δημητριάδη, πρώην γενικού γραμματέα του πρωθυπουργού, κατά της εφημερίδας που κρατάτε στα χέρια σας. Ωστε η Ελλάδα να κατρακυλάει από χρόνο σε χρόνο στην κατάταξη των κρατών ως προς τον δείκτη ελευθερίας του Τύπου: τελευταία φέτος στην Ευρώπη, τελευταία και στις Βαλκανικές χώρες (πάνω μόνο από την Αλβανία).  Σκάνδαλο υποκλοπών, χιλιάδες οι νό-

μιμες και παράνομες παρακολουθήσεις (Πόσοι/πόσες εκβιαζόνται; Πώς θα το μάθουμε;), σκάνδαλο χρηματισμού στελεχών από τη φαρμακευτική εταιρία Novartis, έγκλημα στα Τέμπη και απόπειρα συγκάλυψης των ευθυνών (συγκλονιστική η μαρτυρία της Μαρίας Καρυστινού από τον Σύλλογο Θυμάτων των Τεμπών) – όλα μέλι-γάλα! Και ο Αχιλλέας, αθώα περιστερά, διαμαντόπετρα στο δαχτυλίδι της κυβερνητικής παράταξης!  Παράνομες επαναπροωθήσεις δυσκολεμένων ανθρώπων (προσφύγων και μεταναστών), έκθεση σε κίνδυνο (σχεδόν δολοφονική) των ικετών που ξανασπρώχνονται στη θάλασσα, απόλυτη ευθύνη του ελληνικού κράτους για το τραγικό ναυάγιο στην Πύλο (οι λέξεις χάνουν πια τη σημασία τους – καταπέλτης για το Λιμενικό η πρόσφατη εμπιστευτική έκθεση της Frontex που ήρθε στο φως) με 600 συνανθρώπους μας ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2024

| 20 ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ

τροφή για τα ψάρια, ντροπιαστική δίωξη της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης (ύβρις!) με στημένες δίκες αλληλέγγυων πολιτών – τι να πρωτοπείς και τι να αφήσεις; Το υπουργείο ονομάζεται Μετανάστευσης και «Ασύλου»: εσείς θα τα βγάζατε τα εισαγωγικά;  Αρρώστησες; Εσπασες τη λεκάνη σου; Διαγνώστηκες με καρκίνο; Κανένα πρόβλημα, το «Metropolitan», το «Υγεία», το «Ερρίκος Ντυνάν» σε περιμένουν! Και με τη δύναμη του Θεού όλα να πάνε καλά!  Δεν έχεις λεφτά; Αρνείσαι να πουλήσεις το σπίτι σου; Κανένα πρόβλημα! Το ραντεβού για την αξονική είναι σε τέσσερις μήνες, η σειρά σου στη λίστα για εγχείρηση σε τρία χρόνια! Μην απελπίζεσαι, ο Θεός είναι μεγάλος!  Τα νοσοκομεία καταρρέουν ελλείψει ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Οι γιατροί εξουθενωμένοι παραιτούνται, βγαίνουν στη σύνταξη, λιποθυμούν στη βάρδιά τους, περιφέρονται από νοσοκομείο σε νοσοκομείο για να κλείσουν τρύπες… που δεν κλείνουν!  Χιλιάδες εργαζόμενες/εργαζόμενοι που καλύπτουν πάγιες και σταθερές ανάγκες στα νοσοκομεία πέφτουν στα νύχια των εργολάβων αφού οι συμβάσεις τους δεν ανανεώνονται. Ιδια δουλειά, μισά λεφτά! Τι ντροπή, τι εκμετάλλευση!  20 εκατομμύρια ευρώ η επιβάρυνση του κράτους από το σύστημα των εργολάβων (outsourcing) σε σχέση με το παρόν καθεστώς των συμβάσεων. Είναι ντροπή, είναι σκάνδαλο! Οι ανάγκες, όλοι το αναγνωρίζουν, είναι πάγιες και διαρκείς. Γιατί να μη γίνουν προσλήψεις για μόνιμες θέσεις εργασίας; Πώς το παράλογο και η αδικία έχουν γίνει καθημερινότητα; Η Κούνεβα; Την ξεχάσαμε κιόλας την Κούνεβα;  «Προστασία του πολίτη». Στα χέρια των κυρίων Θεοδωρικάκου, Οικονόμου, Μηταράκη, Χρυσοχοΐδη. «Προστασία» που δεν ωφέλησε και πολύ τον Νίκο Σαμπάνη, τη μικρή Ολγα στο Κερατσίνι, τον Κώστα Φραγκούλη, τον Χρήστο Μιχαλόπουλο, τον Βασίλη Μάγγο, όλα εκείνα τα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους από όργανα του κράτους γιατί ήταν Ρομά ή γιατί βγήκαν στους δρόμους να φωνάξουν. ΔΗΚΕΟΣΗΝΙ ζητάνε οι άνθρωποί τους! Πού να την βρούνε;  ΔΥΣΤΟΠΙΑ, φίλες και φίλοι, που διαβάζετε αυτές τις γραμμές. Δυστοπία στην Ελλάδα, δυστοπία στον κόσμο. Ο εφιάλτης που έχει γίνει πραγματικότητα. Γιατί πώς αλλιώς να χαρακτηρίσεις, για παράδειγμα, αυτό που γίνεται στην Παλαιστίνη, σε απευθείας τηλεοπτική μετάδοση; Εν μέσω των συνεχιζόμενων ανηλεών βομβαρδισμών ενός δυστυχισμένου λαού που τον σπρώχνουν σαν κοπάδι εδώ κι εκεί σε ό,τι έχει απομείνει από την πατρίδα του, διάλεξαν οι κυβερνήσεις των δυτικών χωρών να σταματήσουν τη χρηματοδότηση της Υπηρεσίας Αρωγής των Ηνωμένων Εθνών στην Παλαιστίνη (UNRRA), γιατί λέει 13 εργαζόμενοι στις 13.000 ήταν συνοδοιπόροι της Χαμάς! Τι απύθμενη υποκρισία! Τους 100.000 νεκρούς και σακατεμένους Παλαιστίνιους από τους τυφλούς βομβαρδισμούς, τα χιλιάδες παιδιά που αργοπεθαίνουν τώρα από πείνα, δεν τα βλέπουνε; Τι κόσμος είναι αυτός στον οποίο ζούμε; Φίλες και φίλοι, είμαστε εκπαιδευτικοί, σε όλες τις βαθμίδες της δημόσιας εκπαίδευσης. Προσπαθούμε να μεταλαμπαδεύσουμε στα παιδιά τις μεγάλες ανθρώπινες αξίες της δικαιοσύνης, της ισότητας, της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, της ανθρωπιάς. Δεν είναι εύκολο, γιατί είμαστε άνθρωποι, κομμάτια αυτής της κοινωνίας, με τις αντιφάσεις, τις ματαιώσεις, τις αδυναμίες μας. Εχουμε συνείδηση ότι δεν διδάσκουμε με τα λόγια μας, αλλά με τις πράξεις μας. Η αποστολή μας είναι υψηλή αλλά δύσκολη. Χρειαζόμαστε τη στήριξη της πολιτείας και της κοινωνίας για να μην το βάλουμε κάτω. Από την πολιτεία δεν την έχουμε. Η ελπίδα μας σε σας, φίλες και φίλοι, συμπολίτισσες και συμπολίτες! Ολες, όλοι στο πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο αυτής της Πέμπτης. Να αντιδράσουμε, να μη γίνουμε ένα με το τέρας! Η Συντακτική Επιτροπή: Βογανάτσης Δαμιανός, Μπαλτάς Μπάμπης, Παπαδόπουλος Χάρης, Σπήτα Βίκυ. Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για δημοσίευση στο εξής μέιλ: periodikofreinet@gmail.com

Της ΜΆΡΘΆΣ ΆΚΤΎΠΗ** νησ υχώ. Ανησ υχώ κάθε μέρα και πιο πολύ. Διαβάζω, ακούω, παρατηρώ γύρω μου και φτάνω να φοβάμαι. Φοβάμαι για το κορίτσι μου και για κάθε κορίτσι. Πώς θα μπορέσουν να επιβιώσουν σε μια κοινωνία που περιορίζει, κατακρίνει, μισεί, βιάζει και τελικά δολοφονεί τα κορίτσια της; Πώς θα μπορέσουν να ανθήσουν, να δημιουργήσουν, να νιώσουν ότι έχουν αξία; Οτι ο λόγος τους μετράει; Οτι η παρουσία τους αρκεί; Οτι οι ίδιες πως είναι αρκετές; Από τα πρώτα τους βήματα ακόμα, η ζωή τους όλη διακατέχεται από ένα αίσθημα ανασφάλειας, φόβου, απαγορεύσεων και καθωσπρεπισμού. «Πώς κάθεσαι έτσι; Κλείσε τα πόδια σου», «Τι γλώσσα είναι αυτή; Δεν μιλάνε έτσι τα καλά κορίτσια», «Δώσε φιλάκι στον θείο, τόσο σε αγαπάει», «Μη φορέσεις αυτό. Τι θα πει ο κόσμος», «Να έχεις μάτια και στην πλάτη σου. Κυκλοφορούν πολλοί ανώμαλοι». Δεν θα χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια και εκεί κάπου στην εφηβεία, θα προστεθούν κι αυτές, μαζί με εμάς που διαβάζουμε αυτές τις γραμμές, να χορέψουν στον ίδιο σκοπό. Δεν θα έχει αλλάξει απολύτως τίποτα. Οπως εμείς, έτσι κι αυτές, θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν με τα κλειδιά του σπιτιού ανάμεσα στα δάχτυλα σαν σε γροθιά, στέλνοντας μήνυμα την πινακίδα του ταξί στην κολλητή, περπατώντας με γρήγορο βήμα μόλις νυχτώσει, αλλάζοντας πεζοδρόμιο στην ύπαρξη σκιάς πίσω τους, αποφεύγοντας να μπουν μόνες σε ασανσέρ με άλλον άνδρα, μαζεύοντας τα πόδια τους στα ΜΜΜ αν τύχει και κάτσει δίπλα τους βαρύ αρσενικό και ανοίξει διάπλατα τα δικά του. Και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό. Αραγε, έστω για λίγα μόνο δευτερόλεπτα, αναρωτηθήκατε ποτέ πώς θα ήταν να μεγαλώνετε έτσι, όσοι εκπρόσωποι του αρσενικού γένους διαβάζετε αυτές τις γραμμές; Το βίωμα γίνεται ένα με τη συνείδηση, δεύτερο δέρμα στο πετσί σου. Ολα στρεβλά κανονικοποιούνται και μαθαίνεις να συμβιβάζεσαι, να μη μιλάς, να ανέχεσαι, να υπομένεις. Κυριότερα όμως δεν μαθαίνεις να σέβεσαι και να εκτιμάς τον εαυτό σου, καθώς το μόνο που προλάβαινες και σου επιτρεπόταν να κάνεις είναι να τον κρατάς ζωντανό και αποδεκτό από τη γειτονιά. Τότε ακριβώς είναι που θα εμφανιστεί ο ιππότης πάνω στο άλογοάλλο ένα παραμύθι που κατάπιαμε αμάσητο. Θα τον υποδεχτείς με τιμές καθώς έτσι έμαθες. Χρειάζεσαι τον ιππότη. Θα κρατήσει μακριά τους εισβολείς. Ο ιππότης όμως αντί να προσφέρει

«Μη γεννήσεις κοριτσάκι»* «Μη φορέσεις αυτό. Τι θα πει ο κόσμος;» Αραγε, έστω για λίγα μόνο δευτερόλεπτα, αναρωτηθήκατε ποτέ πώς θα ήταν να μεγαλώνετε έτσι, όσοι εκπρόσωποι του αρσενικού γένους διαβάζετε αυτές τις γραμμές; στήριξη, απειλεί και καταστρέφει. Η πανοπλία του, αντί να προστατεύει, γίνεται μέσο εκφοβισμού. Η δύναμή του μπορεί μέχρι και να σε σκοτώσει. Και σε σκοτώνει... Κάθε μέρα,

κάθε λεπτό, σε όλο τον κόσμο οι ιππότες μεταμορφώνονται σε τέρατα. Πώς θα πω, λοιπόν, σε όλα αυτά τα καθάρια παιδικά μάτια πως εγώ απλά στάθηκα τυχερή και ζω ακόμα, αλλά δεν ξέρω αν θα συμβεί το ίδιο και γι’ αυτές; Απλά τυχερή, τυχερές... Αυτό συμβαίνει με όλες μας. Η ύπαρξή μας όλη εναπόκειται στη βούληση άλλων. Τελικά, θα καταφέρουν να μεγαλώσουν και να ζήσουν; Να ονειρευτούν και να δημιουργήσουν; Θα τους το επιτρέψουν; Πώς θα την προστατεύσω; Πώς θα τις προστατεύσω όλες; * Ο τίτλος από το τραγούδι «Μη γεννήσεις κοριτσάκι» του Βασίλη Νανούρη ** Δασκάλα, μέλος του «Σκασιαρχείου»

21 |

Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2024

Της ΣΟΦΊΑΣ ΚΟΥΦΟΥ* άποιες φορές τυχαίνει να αναμετριόμαστε με τις δυνάμεις μας. Είναι οι φορές που θυμίζουν τις φράσεις του Καζαντζάκη: «Τρεις Ψυχές, τρεις προσευχές: Α' Δοξάρι είμαι στα χέρια σου, Κύριε· τέντωσέ με, αλλιώς θα σαπίσω. Β' Μη με παρατεντώσεις, Κύριε· θα σπάσω. Γ' Παρατέντωσέ με, Κύριε, κι ας σπάσω!». Είναι οι φορές εκείνες που έρχεσαι μπροστά στον καθρέφτη και σκέφτεσαι αν τα λόγια που λες πραγματικά τα κάνεις πράξη και βίωμα ή αν απλά τα σκορπίζει ο άνεμος μακριά. Τέτοια είναι η φετινή σχολική χρονιά για μένα. Μία τάξη με πολλή ένταση, πολλά θέματα, ιδιαιτερότητες και δυσκολίες.

ΕΧΟΝΤΑΣ ΔΊΑΒΑΣΕΊ το βιβλίο του Κόζολ «Επιστολές προς μια Νεαρή Δασκάλα» θυμήθηκα πως σε ένα κεφάλαιο ο Κόζολ προσπαθούσε να εμψυχώσει και να παρηγορήσει τη Φραντσέσκα περιγράφοντας μια ιστορία που είχε ζήσει εκείνος. Προσπάθησα, λοιπόν, να δω ποια ιστορία θα μπορούσα να αφηγηθώ στον εαυτό μου για να μη χάσω το κουράγιο μου. Και τότε δύο εικόνες ήρθαν στο μυαλό μου: η εικόνα της κοινότητας των ανθρώπων που μαζεύονταν σε κύκλο για να αφηγ ηθούν ισ τορίες και παραμύθια και Είναι οι φορές εκείνες η εικόνα μιας ορ που έρχεσαι μπροστά χήστρας με πολλά στον καθρέφτη πνευστά και κρουστά, ικανά να παίκαι σκέφτεσαι αν ξουν μια υπέροχη τα λόγια που λες βαλκανική μουσική ή ν α δημιου ργ ή πραγματικά τα κάνεις σουν μια εκκωφαπράξη και βίωμα ντική φασαρία. ή αν απλά τα σκορπίζει Ξεκίνησα από τη μουσική. Η τάξη ο άνεμος μακριά στο μυαλό μου έγινε ένας χώρος όπου όλοι μαζί θα μπορούσαμε να παίξουμε μουσική, «μιλώντας διαλογικά» και ακούγοντας ο ένας τον άλλο. Ο ΠΡ ΏΤΟΣ λοιπόν σ τόχος ήταν να συν-αισθανθούμε. Παίζοντας μια μελωδία στο μεταλλόφωνο κάθε πρωί ξεκινά το μάθημα. Κάθε αλλαγή της μελωδίας σημαίνει τη λήξη ή την έναρξη μιας άλλης δραστηριότητας. Κατά τη διάρκεια του μαθήματος μια ήσυχη μουσική συνοδεύει τις δραστηριότητες και βοηθά να μειώσουμε την ένταση της φωνής. Βασικός κανόνας: «δεν μιλάμε πιο δυνατά από τη μουσική». Αν και στην αρχή ήμουν πραγματικά δύσπιστη για τις φαεινές ιδέες και τις πρακτικές μου, συνειδητοποίησα μέσα σε μία βδομάδα πως έβγαινα έξω από την τάξη και χαμογελούσα καθώς σκεφτόμουν «και όμως… δουλεύει!». ΚΊ ΟΠΏΣ ΕΛΕΓΕ ένα παραμύθι, αν το πρώτο θαύμα γίνει, να σου και το δεύτερο… Το ζήτημα ήταν να μπουν τα παιδιά στη διαδικασία της παραγωγής λόγου, αλλά με έναν πιο ελεύθερο τρόπο, γράφοντας για κάτι που θα τους άρεσε, που θα τα αφορούσε. Ζήτησα, λοιπόν, ένα ελεύθερο κείμενο βάζοντας μια μουσι-

35ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΏΝ

Σκέψεις με αφορμή μια «δύσκολη» τάξη κή που θα χρησιμοποιούσαν άνετα σε κάποια ταινία που θα εξιστορούσε ένα παραμύθι. Η έμπρακτη απόδειξη πως η μουσική φτιάχνει εικόνες και δημιουργεί κοινά συναισθήματα ήταν γεγονός. Τα κείμενα που έγραψαν και διάβασαν τα παιδιά ήταν γεμάτα συναίσθημα και όμορφες εικόνες, ακόμα και τα κείμενα των μαθητών που αρνούνταν κατηγορηματικά οποιαδήποτε εμπλοκή με τον γραπτό λόγο. Ολα ήταν γεμάτα περιπέτειες σε δάση, με πρωταγωνιστές ξυλοκόπους, κυνηγούς, νεράιδες και ξωτικά. Κι όλο αυτό τόσο αυθόρμητα και με τόση χαρά, όπως τα περιέγραφε ο Τζάνι Ροντάρι στη «Γραμματική της Φαντασίας». Νιώσαμε σαν μια μικρή κοινότητα που μοιράζεται θρύλους κι ιστορίες. Κι όλο αυτό χρησιμοποιώντας την πρώτη ύλη των παιδιών: τη φαντασία. Από κει και πέρα ξεκίνησαν και τα υπόλοιπα… «παραμυθομπαούλα» με μυστικά σημειώματα κάθε βδομάδα, η γωνιά της ανάγνωσης, το συμβούλιο της τάξης, τα ελεύθερα κείμενα και έπεται η συνέχεια… Τώρα ναι, τώρα που μπορούμε να συναισθανθούμε, μπορούμε να φτάσουμε και τα πιο δύσκολα κείμενα, μπορούμε να φτάσουμε ώς το φεγγάρι! ΣΊΓΟΥΡΑ ΚΑΘΕ μέρα δεν είναι η ίδια, σίγουρα υπάρχουν μέρες λιγότερης αντοχής, περισσότερης υπομονής, μέρες λιγότερο φωτεινές, μέρες που θα πεις «δεν τα καταφέρνω!». Ολα συνθέτουν το παζλ μιας σχολικής χρονιάς κι η σχέση μας με τα παιδιά είναι καθαρά δυναμική. Ομως η διαπίστωσή μου από τη μέχρι τώρα εμπειρία μία: στην ταχύτητα που ζούμε σήμερα ξεχάσαμε να συν-αισθανόμαστε, να συν-ομιλούμε, να συν-εννοούμαστε, να συν-κινούμαστε, να συν-υπάρχουμε. Ξεχάσαμε πως ανήκουμε σε μία ή περισ-

σότερες μικρές ή μεγάλες κοινότητες, ξεχάσαμε το «μαζί». Δεν είναι τυχαίο που οι άνθρωποι στις κοινότητες είχαν πάντα την ανάγκη να μαζεύονται, να μοιράζονται αφηγήσεις, ιστορίες, μύθους, τραγούδια. Αλλωστε η αφήγηση είναι το πρώτο κειμενικό είδος που κατακτά ο άνθρωπος, είναι η ανάγκη μας να μοιραστούμε, να επικοινωνήσουμε, να ζήσουμε το «μαζί», να συμμετέχουμε και να γίνουμε «μάρτυρες» στη ζωή των άλλων. ΞΕΧΑΣΑΜΕ πως το παραμύθι σημαίνει παρηγοριά, σημαίνει πως βρίσκουμε έναν δρόμο, ένα κοινό μονοπάτι να καταλάβουμε μαζί πολλά, μέσα από απλά λόγια. Κάπου διάβασα πως «μικροί μιλούσαμε στα δέντρα, στα πουλιά, στα λουλούδια. Τώρα μεγαλώσαμε, ωριμάσαμε και… τα καταστρέφουμε». Μπήκαμε στα «παπούτσια» του λογικού και του τεχνοκρατικού και σωπάσαμε τη φωνή του Δον Κιχώτη που λαχταρά για περιπέτειες. Φτιάξαμε το ρήμα «παραμυθιάζομαι» και του δώσαμε την πιο αρνητική χροιά. Κάναμε την πραγματικότητα καταναγκαστικό έργο και την απόδραση στο συναίσθημα σουρεαλισμό. Κι έρχεται ο Robert Fulghum να μας πει πως «όσα πραγματικά θα έπρεπε να ξέρω τα έμαθα στο Νηπιαγωγείο»… Είναι εντυπωσιακό πως οι βασικοί «κανόνες», οι κανονισμοί για τη λειτουργία της τάξης που διατυπώνονται ως αποφάσεις από τα ίδια τα παιδιά, όταν το συμβούλιο της τάξης λειτουργεί, συμφωνούν γενικά με αυτά που έγραφε ο Robert Fulghum. Ομως ίσως θα πρέπει να τους ξαναθυμηθούμε κι εμείς… «Να μοιράζεσαι τα πάντα. Να παίζεις τίμια. Να μη χτυπάς τους άλλους. Να βάζεις τα πράγματα πάλι εκεί που τα βρήκες. Να τακτοποιείς τις αταξίες που δημιούργησες. Να μην παίρνεις τα

πράγματα που δεν είναι δικά σου. Να λες συγγνώμη, όταν πληγώνεις κάποιον. Να ζεις μια ισορροπημένη ζωή, να μαθαίνεις λίγο, να σκέφτεσαι λίγο, να σχεδιάζεις, να ζωγραφίζεις, να τραγουδάς, να χορεύεις, να παίζεις και να εργάζεσαι κάθε μέρα από λίγο. Οταν βγαίνεις έξω στον κόσμο, να προσέχεις την κίνηση, να κρατιέσαι από το χέρι και να μένεις μαζί με τους άλλους. Να αντιλαμβάνεσαι τα θαύματα. Να θυμάσαι τον μικρό σπόρο μέσα στο δοχείο από φελιζόλ. ΟΊ ΡΊΖΕΣ ΠΑΝΕ προς τα κάτω και το φυτό προς τα πάνω. Κανείς πραγματικά δεν ξέρει πώς και γιατί, αλλά όλοι μας μοιάζουμε σ’ αυτό. Τα χρυσόψαρα, τα χάμστερ, τα άσπρα ποντίκια, ακόμη κι ο μικρός σπόρος μέσα στο πλαστικό δοχείο, όλα πεθαίνουν. Το ίδιο κι εμείς. Να θυμάσαι τελικά τα βιβλία και την πρώτη λέξη που έμαθες την πιο μεγάλη απ’ όλες: τη λέξη ΚΟΙΤΑ». Πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος μας αν η βασική πολιτική των κρατών ήταν να μην παίρνουμε τα πράγματα των άλλων αλλά να τα βάζουμε στη θέση που τα βρήκαμε και να τακτοποιούμε τις αταξίες που κάναμε. Πόσο καλύτερα θα ήταν αν κανένας δεν ένιωθε μόνος, καμιά δεν ένιωθε μόνη, αν όλοι ξέραμε πως είμαστε κοντά σε κάποιον/α που μας κρατά το χέρι όταν βγαίνουμε στην «κίνηση» του κόσμου. Κι αν όλα αυτά ακούγονται πολύ ρομαντικά, παιδιάστικα ή σουρεαλιστικά, ας θυμηθούμε την αγαπημένη φράση του καθηγητή Κίτινγκ από την ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών»: Ο,τι κι αν σας λένε, οι λέξεις και οι ιδέες μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. *Δασκάλα, μέλος του Σκασιαρχείου

Τρίτη 6 Φεβρουαρίου 2024

| 22

Από το Ελεύθερο Κείμενο στο Ελεύθερο Σενάριο Του ΗΛΊΑ ΦΛΩΡΑΚΗ* το στάδιο επιλογής της ιστορίας που θα γίνει ταινία, ενώ η διαδικασία είναι ίδια με το ελεύθερο κείμενο, το ίδιο το μέσο, ο κινηματογράφος, αρχίζει να θέτει τους περιορισμούς του. Οχι για τη συγγραφή του κειμένου ή του τρόπου που θα ειπωθεί η ιστορία, αλλά στον τρόπο που θα οπτικοποιηθεί, όπως συμβαίνει και στα μικρά βιβλία. Δεν περιορίζουν τα παιδιά στο πώς θα γεμίσουν τις σελίδες Το ελεύθερο σενάριο τους, τι θα γράψουν, τι θα ζωγραφίσουν ή στο προετοιμάζει τι υλικά θα χρησιμοποικαλύτερα ή, ήσουν. Το ίδιο το μέσο, όμως, περιορίζει τον μιαν θέλετε, φέρνει κρό δημιουργό ως προς ένα κείμενο τον χώρο που έχει στη ή μια ιστορία διάθεσή του. Κι εδώ θέτω την ιδέα πιο κοντά στον του ελεύθερου σεναρίκινηματογράφο. ου προς συζήτηση. Προετοιμάζει Το ελεύθερο σενάριο βάζει μία βασική παράκαι διευκολύνει μετρο όχι στη διαδικατην υλοποίηση σία της συγγραφής των ιστοριών όσο στη διαδιμιας ταινίας κασία επιλογής τους. Η παράμετρος αφορά την οπτικοποίηση της ιστορίας. Αυτό που γράφτηκε δεν είναι κείμενο που θα μοιραστεί ή θα δημοσιευτεί για να φτάσει στον αναγνώστη. Είναι μια ιστορία που πρέπει να οπτικοποιηθεί. Αρα, στη συζήτηση επιλογής μιας ιστορίας πρέπει να διερευνηθεί, επίσης, κατά πόσο είναι εύκολο η ιστορία αυτή να γίνει ταινία. Οχι τόσο από τεχνι-

132ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΏΝ

κής πλευράς. Είπαμε, στον κινητης ιστορίας μας και την εξέλιξη ματογράφο όλα γίνονται. Αλλά του Χ; Υπάρχουν χιλιάδες απαως προς τη γραφή. Μια ιδέα ή Β' ΜΕΡΟΣ ντήσεις τις οποίες πρέπει να μια ιστορία που είναι γραμμένη επιλέξει ο σεναριογράφος. με γενικότητες δεν δίνει ξεκάΕνα δεύτερο πρακτικό ερώθαρα τον τρόπο που θα οπτικοποιτημα είναι πόση ώρα θα διαρκέηθεί. Το σενάριο είναι ή τουλάχιστον σουν οι σκηνές αυτές ώστε ο θεατής θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε κάθε να καταλάβει τις δυσκολίες του Χ; του πρόταση στο τι θέλει ο δημιουργός Τελικά η λύση του αφηγητή, που θα να δείξει στον θεατή. Σε αντίθεση με τη πληροφορεί τον θεατή ότι ο Χ πέρασε λογοτεχνία όπου ο συγγραφέας μπορεί δύσκολα παιδικά χρόνια, φαντάζει πιο να γράφει ό,τι θέλει και ο αναγνώστης εύκολη και γρήγορη. να φτιάχνει στο μυαλό του τις δικές του Αυτό όμως δεν είναι κινηματογράεικόνες. φος. Είναι εύκολο να βάλεις κάποιον, Παράδειγμα: μέσα ή έξω από τη σκηνή, να μιλάει για «Ο Χ καθόταν στον καναπέ και σκετον τύπο που βλέπουμε και να μας πληφτόταν τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, ροφορεί ότι αυτός λατρεύει τις κάμπιες. όταν χτύπησε η πόρτα δυνατά.» Είναι όμως πιο ενδιαφέρον να δείξεις Αυτό το παράδειγμα στη λογοτεχνία κάποιον που να περιποιείται κάμπιες αφήνει τον αναγνώστη να φανταστεί σε μια σκηνή δευτερολέπτων, χωρίς να ό,τι θέλει για τη δύσκολη παιδική ζωή μιλάει κανένας και ο θεατής να βγάλει του Χ. Στο σενάριο, όμως, πρέπει να το συμπέρασμα ότι ο τύπος που βλέπει έχουμε προαποφασίσει αυτό που σκέαγαπάει τις κάμπιες. φτεται ο Χ. Υπάρχει η εύκολη λύση, να Υπάρχουν πολλές τέτοιες προτάσεις δείχνουμε τον Χ και να μας μιλάει ένας που μπορούν να γίνουν μπελάς στην αφηγητής. Αυτό όμως είναι η εύκολη προσπάθεια να οπτικοποιηθούν, αν λύση. δεν έχουν αποσαφηνιστεί στη διαδικαΣτο σενάριο γράφουμε τη δράση που σία του ελεύθερου σεναρίου ή σε ένα εκτυλίσσεται στη μικρή ή τη μεγάλη επόμενο στάδιο μετά την επιλογή της οθόνη. Θα μπορούσαμε να δείξουμε ιστορίας. τον Χ που κάθεται στον καναπέ και με«Ο Ζ πάει για ψώνια στο κέντρο». τά να δείξουμε τον Χ στην παιδική του Ωραία. Από πού ξεκινάει όμως η σκηνή ηλικία να περνάει δύσκολα. Και ίσως να που θα δείξουμε στον θεατή; Σε ποιο βάζαμε σε αυτές τις σκηνές και ένα φίλμέρος ψωνίζει ο Ζ; Στο κέντρο υπάρτρο ασπρόμαυρο ή σέπια, για να τονίχουν διάφορα μαγαζιά ή πολυκαταστήσουμε ότι αυτές διαδραματίζονται στο ματα. Ο Ζ πάει κατευθείαν σε συγκεπαρελθόν. Ομως εδώ εμφανίζονται δύο κριμένο μαγαζί ή χαζεύει στις βιτρίνες βασικά ερωτήματα: ψάχνοντας κάτι; Το πρώτο, τι δυσκολίες θα δείξουμε Τα παιδιά στο στάδιο του ελεύθεαπό την παιδική ηλικία του Χ; Ποιες είρου σεναρίου έχουν μια παράμετρο ναι αυτές που επηρεάζουν την πλοκή που πρέπει να υπάρχει στο μυαλό τους.

Πρέπει να ξεφύγουν π λέον από τις γραμμένες λέξεις και να αρχίσουν να σκέφτονται με εικόνες. Τι θα δείξουμε στον θεατή; Και φυσικά, παράλληλα ξεκινάει και η διαδικασία του πώς θα το δείξουμε αυτό. Προσωπικά πιστεύω ότι η επιλογή της τεχνικής πρέπει να εξυπηρετεί την ιστορία. Δεν περιορίζω μια ιστορία στην τεχνική που γνωρίζω για την υλοποίηση μιας ταινίας. Γι’ αυτό και δεν προαποφασίζω ποια τεχνική θα χρησιμοποιήσω. Εχοντας βέβαια την ανάλογη τεχνογνωσία. Αν γνωρίζει κάποιος μία τεχνική, π.χ. stopmotion, καλό είναι η ιστορία που θα επιλέξει να ταιριάζει στην τεχνική. Το ίδιο το μέσο, ο κινηματογράφος, έχει απαιτήσεις και παραμέτρους για τη δημιουργία μιας ταινίας. Ξεκινώντας από το σενάριο. Το ελεύθερο σενάριο προετοιμάζει καλύτερα ή, αν θέλετε, φέρνει ένα κείμενο ή μια ιστορία πιο κοντά στον κινηματογράφο. Προετοιμάζει και διευκολύνει την υλοποίηση μιας ταινίας. Πολλές φορές βάζω ακόμα μία παράμετρο, ανάλογα βέβαια με την ομάδα που έχω να συντονίσω. Η ιστορία που θα γραφτεί να μην έχει λόγια. Να μην υπάρχει αφηγητής ή οι ήρωες να μη χρειάζεται να μιλήσουν. Ολη η εξιστόρηση, η κινηματογραφική αφήγηση, να γίνεται με τη δράση που παρακολουθεί ο θεατής. Η ευκολία των λέξεων στο στόμα των ηθοποιών (2D, 3D ή φυσικών χαρακτήρων) είναι μια ευκολία που πολλές φορές ξεπερνάει τα όρια της φλυαρίας. *Kινηματογραφιστής