Dialog Serc

Dialog Serc

Dialog Serc

Rozważania wezwań Litanii do Najświętszego Serca Pana Jezusa

Dialog Serc

Rozważania wezwań Litanii do Najświętszego Serca Pana Jezusa

Redakcja:

Ilona Kisiel

Korekta:

Anna Gaudy-Piątek

Skład i łamanie:

Tomasz Mstowski

Projekt okładki i g rafika:

Katarzyna Nita-Basa

Zdjęcie na okładce:

Adobe Stock, zdjęcia autorów:

s. A. M. Pudełko fot. Mariusz Szachowski

ks. J. Jastrzębski fot. Bartosz Malczewski

Cytaty biblijne najczęściej pochodzą z: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu.

Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem,

© Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2011

Cytaty pochodzą z „Dzienniczka” św. Siostry Faustyny Kowalskiej, Kraków – „Misericordia” 2012,

© Zgromadzenie Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia,

ul. Żytnia 3/9, 01-014 Warszawa

Wszelkie prawa zastrzeżone.

Nihil obstat:

Za zezwoleniem Kurii Prowincjalnej Towarzystwa Świętego Pawła

ks. Witold Wiśniowski SSP

Częstochowa, 17 lutego 2023 r.

ISBN 978-83-8131-569-2

© ks. Jerzy Jastrzębski, s. Anna Maria Pudełko, 2022

© Edycja Świętego Pawła, 2023

ul. Św. Pawła 13/15 • 42-221 Częstochowa

tel. 34.362.06.89 • e-mail: edycja@edycja.com.pl

www.edycja.com.pl

Dystrybucja:

Centrum Logistyczne Edycji Świętego Pawła

ul. Hutnicza 46 • 42-263 Wrzosowa k. Częstochowy

tel. 34.366.15.50 • e-mail: dystrybucja@edycja.com.pl

Księgarnia internetowa:

www.edycja.pl

Modlimy się, aby dialog prowadzony z pomocą tej książki

sprawił, że każdy udzieli Jezusowi upragnionej odpowiedzi

na to najważniejsze pytanie, które zostawił w sercu

każdego z nas: Czy miłujesz Mnie?

Autorzy

Wstęp

„Na początku była miłość…”

Tymi słowami rozpoczynają się nasze rozważania

dialog Serc Boga i ludzi. To On, stwarzając człowieka, na jego sercu wypisał swoim palcem słowo „miłość”. Od tej chwili każdy z nas na różne sposoby szuka tej jedynej miłości, której symbolem jest Najświętsze Serce Jezusa.

Próbując opisać to, co się dzieje w ludzkiej duszy, niezliczeni święci, pisarze, poeci poprzez wieki na różne sposoby próbowali wyrazić niewyrażalne. Każde z ludzkich słów jest przecież zbyt małe, aby przybliżyć tajemniczą miłość Boga! „O, jak niepojęta jest Twoja miłość!” – tak modlimy się, śpiewając Exultet każdego roku podczas Wigilii Paschalnej. Nasze doświadczenie jest tak ograniczone wobec nieskończonej tajemnicy Bożej miłości, która się najpełniej ukazała światu poprzez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Oto tajemnica tajemnic, przed którą drżymy wszyscy, a jednocześnie wszyscy pragniemy ją choć trochę zgłębić!

Pomimo tej naturalnej bezradności człowiek od wieków próbuje nazwać i opisać swoje spotkanie z Bogiem. Próby takie odnajdujemy w Biblii. Wystarczy wspomnieć choćby wizje starotestamentowych proroków:

Izajasza, Daniela, Ezechiela. W Nowym Testamencie przykładem jest Księga Apokalipsy. Językiem metaforycznym i symbolicznym człowiek próbuje wyrazić wielką tajemnicę wiary. Wydaje się, że sam Jezus, chcąc nam przybliżyć tajemnice królestwa Bożego, rzadziej mówił o nim wprost, a częściej w sposób symboliczny –zwłaszcza w przypowieściach.

Zaczerpnąć z Tradycji

Oprócz daru natchnionego słowa Bożego mamy w Kościele i inne drogocenne perły duchowości przekazane nam przez Tradycję. Jedną z nich jest Litania do Najświętszego Serca Jezusowego, która ma swoją bogatą historię.

Opatrznościowo się składa, że wydanie tej książki przypada na 350. rocznicę pierwszych objawień Najświętszego Serca Jezusa św. Małgorzacie Marii Alacoque 27 grudnia 1673 roku. Chcemy pokazać, że ten kult ma swoją przebogatą katolicką tradycję, z której z jednej strony chcemy obficie czerpać, a z drugiej –szukać nowych sposobów ukazania całemu światu niepojętej Bożej miłości.

Cieszymy się, że wydanie naszej książki splata się również z ogłoszeniem Wielkiego Jubileuszu z okazji

350. rocznicy Objawień Najświętszego Serca Pana Jezusa św. Małgorzacie Marii Alacoque w Paray-le-Monial. Tematem tego Jubileuszu będą słowa „Oddawać miłość za miłość”, a otwarcie roku jubileuszowego nastąpi 27 grudnia 2023 r., w dniu rocznicy pierwszego wielkiego objawienia, a jego zamknięcie – 27 czerwca 2025 r., w uroczystość Najświętszego Serca Pana Je-

zusa, czyli liturgiczną rocznicę wielkiego objawienia z 1675 roku.

Nie można również zapomnieć, że ten styl pobożności wywarł ogromny wpływ na cały Kościół i nadal to czyni. Któż z nas nie modlił się przed obrazem czy figurą Chrystusa z Jego miłującym Sercem? Któż z nas nie spowiadał się w pierwsze piątki miesiąca? A jeśli już trochę o tym zapomnieliśmy, to może warto powrócić do tej drogi naśladowania Chrystusa, aby nasza miłość ku Niemu wzrastała każdego dnia. Porozmawiajmy więc na nowo z Chrystusem o Jego Najświętszym Sercu!

Przesłanie Litanii do Najświętszego Serca Jezusa Warto przypomnieć, że wezwania Litanii do Najświętszego Serca Jezusa tworzą logiczną całość i są podzielone na trzy części tematyczne. Pierwsza dotyczy relacji Jezusa do Ojca i Ducha Świętego (wezwania 1-7) i w niej kontemplujemy wzajemne więzi wewnątrz Trójcy Przenajświętszej. Druga część opowiada o przymiotach Serca Jezusa (8-16), ukazując nam Jego nieskończone piękno. Trzecia część opisuje odniesienia Jezusa do ludzi (17-33), objawiając Jego miłość ku nam.

Treść wezwań tej litanii jest bardzo nasycona teologicznie, a jednocześnie stanowi bogactwo pobożności ludowej, podobnie jak Gorzkie żale czy Różaniec.

W różnorodnych kontekstach posługi duszpasterskiej, rozmawiając z osobami świeckimi, konsekrowanymi i kapłanami, spotykaliśmy się z głosami wyrażającymi trudności w uczestniczeniu w nabożeństwach czerwcowych, gdzie mechaniczne recytowanie poszcze -

gólnych wezwań nie sprzyja pogłębionej modlitwie. Wszyscy chyba mamy większy lub mniejszy problem z tą formą modlitwy, tym bardziej że wiele jej sformułowań czerpie albo ze staropolskiego języka religijnego (np. „zelżywość” – co to takiego?), albo posługuje się językiem rozumianym przez osoby z wyższym wykształceniem teologicznym (np. „ze słowem Bożym istotowo zjednoczone”).

Dlaczego taki komentarz?

Przygotowując nasze rozważania, odbyliśmy wiele rozmów-konsultacji z bardzo różnymi osobami: świeckimi, duchownymi i konsekrowanymi, którym jesteśmy ogromnie wdzięczni za sugestie. Usłyszeliśmy od nich, że bardzo często nie miały one okazji, aby zgłębić znaczenie tej litanii. Próbując zrozumieć zaistniałe trudności, zauważyliśmy pewien fakt socjologiczny: tak się składa, że na nabożeństwa majowe przychodzi do kościołów więcej osób, ale już podczas nabożeństw czerwcowych ta liczba znacząco spada. Biorąc pod uwagę zaistniałe okoliczności, można stwierdzić, że istnieje wielka potrzeba pogłębienia i ożywienia tego kultu.

Ufamy, że Dialog Serc będzie częścią tego procesu pogłębienia i odnowy dla wszystkich, którzy zdecydują się sięgnąć po tę publikację. Stąd też pragnienie przygotowania komentarza, który pomógłby lepiej poznać poszczególne wezwania i uczynić tę formę modlitwy jeszcze bardziej medytacyjną, kontemplacyjną modlitwą serca.

Dialog Serc

1. Serce Jezusa –

SYNA OJCA PRZEDWIECZNEGO

Mistrz:

Na początku była miłość. Z miłości Ojciec mój stworzył świat (J 3, 16). Z miłości zrodził Mnie przed wiekami i już wtedy Ojciec Przedwieczny pomyślał także o tobie. Miłość jest darem, który daje początek wszystkiemu, wszystko podnosi z upadku, inspiruje i ocala. Choćby myślano, że już wszystko jest stracone, że to już koniec, że nie ma nadziei na nic, to miłość zawsze ma nadzieję na nowy początek. Czy wierzysz w to?

Umiłowany uczeń:

Tak, mój Mistrzu, wciąż na nowo uczę się wierzyć Twej miłości. Bardzo pomaga mi to, że ukazujesz mi siebie najpierw jako Syna Ojca. Serce synowskie to serce umiłowane, obdarowane, zrodzone. Ukazujesz mi swój początek – odwieczną miłość Ojca. Od Niego pochodzisz (J 1, 1-2). Na Niego wciąż patrzysz (J 5, 19). Jego bliskość smakujesz (J 1, 18). Razem z Nim działasz (J 5, 20).

W swoim początku ukazujesz mi mój początek! Ja też powstawałem w Sercu Ojca! Ja też jestem Jego dzieckiem. Może jeszcze za rzadko wracam do tej najgłębszej prawdy o mnie, którą objawia mi Twoje Synowskie

Serce: w Sercu Ojca Przedwiecznego zostałem umiło-

wany, wybrany, obdarowany, pobłogosławiony jeszcze przed stworzeniem świata (Ef 1, 3-6).

Mistrz:

Bardzo pragnąłem twego życia od samego początku, od pierwszych chwili twojego istnienia pod sercem matki. Od pierwszej sekundy twego istnienia, a nawet wcześniej, od zawsze pragnąłem ciebie, bo jestem miłośnikiem Życia (Mdr 11, 26). Kocham cię, bo kocham życie i dlatego z miłości do ciebie jestem gotów wszystko zapoczątkować, bo przyszłość należy do miłości.

Umiłowany uczeń:

Wpatrując się w Twoje Synowskie Serce, Jezu, odkrywam, że nie jestem niczyj! Nie jestem znikąd! Nie jestem sierotą! Jestem umiłowanym dzieckiem Boga. Jestem wybrany, chciany, wyczekany, wymarzony. Jestem darem Boga dla świata. W Twoim Sercu jestem – upodobaniem Ojca. Pragnę dziś z Tobą powrócić do mego początku! Odpocząć w miłującym Sercu Ojca Twojego i Ojca mojego (J 20, 17). Pragnę z Tobą, w Duchu świętym wołać: ABBA – Tatusiu! (Rz 8, 15-16; Ga 4, 6-7).

Mój dialog z Mistrzem:

„Pierwszym skutkiem tej miłości jest nierozłączne złączenie waszych serc. Kiedy ktoś sklei dwa kawałki sosnowe dobrym klejem, złożą się one ze sobą tak mocno, że prędzej dadzą się rozłamać w innych swoich częściach niźli w tym złączeniu. (…) A to złączenie nie ma się rozumieć tylko według ciała, lecz głównie według serca, przywiązania i miłości”.

św. Franciszek Salezy

Objawienia Bożego Serca

św. Marii Małgorzacie Alacoque

Obecny czas, w którym przeżywamy 350. rocznicę pierwszych objawień Najświętszego Serca Jezusa w Paray-le-Monial, jest okazją do choćby pobieżnego przypomnienia tego, co się wtedy wydarzyło. Spośród opisanych przez św. Małgorzatę trzydziestu wizji do najbardziej znanych należą te z lat 1673-1675. Pierwsze z tych objawień nastąpiło 27 grudnia 1673 roku, kiedy Jezus Chrystus powierzył św. Małgorzacie misję szerzenia miłości Jego Najświętszego Serca. Pozwolił jej wtedy spocząć na swej Boskiej piersi, po czym ukazał jej swoje Najświętsze, otoczone płomieniami Serce, i rzekł: „Moje Boskie Serce tak płonie miłością ku ludziom, że nie może dłużej utrzymać tych płomieni gorejących, zamkniętych w moim łonie. Ono pragnie rozlać je za twoim pośrednictwem i wzbogacić ludzi swoimi Bożymi skarbami”. Następnie Jezus wziął serce Małgorzaty i umieścił je w swoim Najświętszym Sercu. Po chwili oddał Małgorzacie serce, które było już przemienione i jaśniejące.

W drugim objawieniu w 1674 roku św. Małgorzata ujrzała Serce Pana Jezusa na tronie z płomieni. Było

ono z jednej strony przejrzyste jak kryształ, ale jednocześnie otoczone cierniami, z wyraźną raną i z krzyżem na szczycie. Był to pierwszy piątek miesiąca, dlatego Zbawiciel, skarżąc się na niewdzięczność ludzi za otrzymaną Bożą miłość, poprosił o dwa czyny wynagradzające, tj. o godzinę świętą – specjalne czuwanie na modlitwie w duchowej łączności z Jezusem, w Ogrodzie Oliwnym, w czwartek wieczorem przed pierwszym piątkiem miesiąca, a także o Komunię św. w pierwszy piątek każdego miesiąca.

W czerwcu 1675 roku nastąpiło trzecie objawienie, kiedy to Zbawiciel ukazał swoje Najświętsze Serce i powiedział: „Oto Serce, które tak bardzo umiłowało ludzi, że nie szczędziło niczego, aż do zupełnego wyniszczenia się dla okazania im miłości, a w zamian za to doznaje od większości ludzi tylko gorzkiej niewdzięczności, wzgardy, nieuszanowania, lekceważenia, oziębłości i świętokradztw, jakie oddają mu w tym Sakramencie miłości. Lecz najbardziej boli Mnie to, że w podobny sposób obchodzą się ze Mną serca służbie mojej szczególnie poświęcone. Dlatego żądam, aby pierwszy piątek po oktawie Bożego Ciała był odtąd poświęcony jako osobne święto ku czci mojego Serca i na wynagrodzenie Mi przez Komunię i inne praktyki pobożne zniewag, jakich doznaję. W zamian za to obiecuję ci, że Serce moje wyleje hojne łaski na tych wszystkich, którzy w ten sposób oddadzą Mu cześć lub przyczynią się, by Mu była oddawana”.

Dwanaście wielkich obietnic dla czcicieli Najświętszego Serca Jezusowego przekazane przez św. Małgorzatę Marię:

1. Dam im wszystkie łaski potrzebne w ich stanie.

2. Ustalę pokój w ich rodzinach.

3. Będę ich pocieszał w utrapieniach.

4. Będę ich pewną ucieczką w życiu, a szczególnie w godzinę śmierci.

5. Będę im błogosławił w ich przedsięwzięciach.

6. Grzesznicy znajdą w mym Sercu źródło i ocean miłosierdzia.

7. Dusze oziębłe staną się gorliwymi.

8. Dusze gorliwe prędko dojdą do doskonałości.

9. Będę błogosławił domom, w których wizerunek Serca mojego będzie czczony.

10. Osoby, które będą to nabożeństwo rozszerzały, będą miały imię swoje wypisane w Sercu moim.

11. Dam kapłanom dar wzruszania serc nawet najzatwardzialszych.

12. W nadmiarze miłosierdzia Serca mojego przyrzekam tym wszystkim, którzy będą komunikować w pierwsze piątki miesiąca przez dziewięć miesięcy z rzędu w intencji wynagrodzenia, że miłość moja udzieli łaskę pokuty, iż nie umrą w mojej niełasce, ani bez sakramentów świętych, a Serce moje będzie im pewną ucieczką w ostatniej godzinie życia.

Historia rozwoju kultu

Najświętszego Serca Jezusowego

Tradycja Kościoła katolickiego przekazuje nam, że u początku kultu Najświętszego Serca Jezusa Opatrzność postawiła dwie siostry benedyktynki z klasztoru z Helfty w Saksonii: św. Mechtyldę z Hackeborn (1241-1298) i jej wychowankę św. Gertrudę Wielką (1256-1302). Ważna była też działalność innych osób. Do najważniejszych z nich należą: św. Anzelm (10331109), św. Bonawentura (o k. 1218-1274), św. Albert Wielki (ok. 1193/1200-1280), św. Katarzyna ze Sieny (1347-1380), bł. Henryk Suso (ok. 1295-1366), św. Piotr Kanizjusz (1521-1597) i św. Franciszek Salezy (1567-1622). Ten ostatni z wymienionych świętych został ogłoszony doktorem Kościoła i nazwany „doktorem miłości”, gdyż wielokrotnie zalecał, aby porzucić język grozy na rzecz języka dobroci i łagodności. „Więcej much złapie się na kroplę miodu niż na całą beczkę octu” – mawiał. Ileż w tych słowach tchnie Bożej miłości! Do dziś bowiem zadziwia jego żarliwość duszpasterska, kreatywność i płodność pisarska, obrazowość i precyzja języka oraz ukazanie ludziom świeckim w jaki sposób mogą żyć Bożą miłością w codzienności,

realizując swoje powołanie otrzymane od Boga. To dlatego stwierdziliśmy, że warto powrócić do jego nauczania, tym bardziej że obchodzimy teraz 400-lecie jego śmierci. Cieszymy się ogromnie, że nasza książka ukazuje się w roku jubileuszowym tego patrona pisarzy katolickich, który – zakładając w 1610 roku wspólnie ze św. Joanną de Chantal Zakon Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (sióstr wizytek) – utorował drogę dla jednej z nich, św. Małgorzaty Marii Alacoque i dla kultu Najświętszego Serca Jezusa.

Dla rozwoju tegoż kultu przełomowe okazało się zaangażowanie jezuitów, a zwłaszcza św. Klaudiusza de la Colombière (1641-1682), św. Jan Eudesa (1601-1680)

i Jana Croiseta SJ (1656-1758), który od 1691 roku czcił Serce Jezusa za pomocą dwunastu wezwań. Tekst litanii, jakim modlimy się dzisiaj, został napisany przez s. Annę Magdalenę Rémusat z Marsylii w pierwszej połowie XIX wieku. Modlitwa miała wtedy dwadzieścia siedem wezwań. Ostatecznie tekst litanii został zatwierdzony przez watykańską Kongregację Wiary w 1899 roku i wtedy zostało dodanych kolejnych sześć wezwań, tworząc ostateczną liczbę trzydziestu trzech na pamiątkę lat życia Chrystusa na ziemi.

Nie byłoby jednak nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa w tak rozbudowanej formie dwunastu obietnic dla czcicieli Najświętszego Serca, gdyby nie objawienia już wspomnianej św. Małgorzaty Marii Alacoque (1647-1690), wizytki z Francji. Jej to w klasztorze w Paray-le-Monial, w latach 1673-1689, blisko osiemdziesiąt razy ukazywał się sam Jezus, żądając uczczenia Jego Najświętszego Serca, tj. uwielbie-

nia Boga za Jego niepojętą miłość i wynagrodzenia za grzechy i wszelkie zniewagi. Opatrzność sprawiła, że dwóch spośród wspomnianych wyżej kapłanów okazało się bardzo ważnymi wysłannikami Boga i wielką pomocą dla św. Małgorzaty w realizacji jej misji. Pierwszym z nich był św. Klaudiusz de la Colombière (1641-1682) – spowiednik i kierownik duchowy wizjonerki oraz św. Jan Eudes (1601-1680), który przez wiele lat niestrudzenie szerzył to nabożeństwo poprzez niezliczone misje i rekolekcje, publikacje, opracowane formularze liturgiczne i wiele innych cennych inicjaty w. I choć nie da się wszystkiego opisać, to nie można przy tym nie wspomnieć, że widząc niedostateczne przygotowanie części duchowieństwa, założył on zgromadzenie zajmujące się formacją kapłanów, a kiedy w uniwersyteckimi mieście Caen dzięki niemu powstało pierwsze seminarium, to tym śladem poszły inne diecezje. To wspomniani wcześniej: duchowy

kierownik wizjonerki i gorliwy, kreatywny apostoł tej formy modlitwy okazali się mądrymi przewodnikami w labiryncie natchnień i pokus, przez który dane było przejść wybrance Boga, której się ukazał.

Decyzją papieża Piusa IX po wyjaśnieniu wielu wątpliwości od 23 sierpnia 1856 roku Najświętsze Serce

Jezusa jest czczone w całym Kościele powszechnym. Z kolei Ojciec Święty Leon XIII od 31 grudnia 1899 roku, ogłaszając encyklikę Annum Sacrum, zawierzył Najświętszemu Sercu Jezusowemu w opiekę cały Kościół i cały świat. Powoli też wzrastało znaczenie Paray-le-

-Monial, które z czasem stało się światowym centrum

kultu Najświętszego Serca Jezusa. Kiedy na fali rewolu-

cji francuskiej i postępującej laicyzacji czasów współczesnych kult ten nieco przygasł, to wówczas Duch Święty pobudził serce sługi Bożego Piotra Goursata, aby założoną przez niego Wspólnotę Emmanuel mocniej związać z tym miejscem. To właśnie dzięki działalności tej wspólnoty, jej umiłowaniu Bożego Serca, adoracji, ewangelizacji i współodczuwaniu do Paray-le-Monial znów zaczęły pielgrzymować tysiące pątników, zwłaszcza na czerwcowe Triduum z Najświętszym Sercem Jezusa oraz na coroczne letnie sesje, które przyciągają niezliczone rzesze młodzieży. Tym samym Paray-le-Monial znów przypomniało światu o swoim bezcennym skarbie. Do ożywienia kultu Najświętszego Serca Jezusa przyczyniła się również pielgrzymka św. Jana Pawła II w październiku 1986 roku oraz jego watykańskie katechezy środowe, które obficie cytujemy w naszej książce.

Na polskim gruncie prekursorem tej formy pobożności był o. Kasper Drużbicki SI (1590-1662), który zapoczątkował ten kult jeszcze przed (!) objawieniami św. Małgorzaty Marii Alacoque. Kluczową rolę dla upowszechnienia tego kultu w Polsce miało jednak przybycie w 1857 roku sióstr wizytek. To właśnie ich modlitwy i posługa, wspierane przez wiele zakonów, przyspieszyły rozpropagowanie nabożeństwa do Najświętszego Serca Pana Jezusa. Przyczyniły się do tego również Bractwa Serca Jezusowego zakładane już od 1705 roku, wspierane nie tylko przez wizytki i jezuitów, ale i pijarów, dominikanów, bernardynów oraz inne zgromadzenia. W rezultacie działań duszpasterskich i starań hierarchii 6 lutego 1765 roku pa-

pież Klemens XIII podjął decyzję o ustanowieniu specjalnej uroczystości ku czci Najświętszego Serca Jezusa w terminie, o który Pan Jezus prosił św. Małgorzatę Marię Alacoque, czyli w piątek po oktawie Bożego Ciała. Wraz z upływem czasu kolejni papieże potwierdzali wagę kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa. Świadczą o tym słowa jednego z najwybitniejszych teologów Serca Jezusowego w czasach współczesnych – papieża Benedykta XVI, który stwierdził: „W Sercu Jezusa jest istota chrześcijaństwa. Wyraża ono wszystko – to wszystko, co jest prawdziwie nowe i rewolucyjne w Nowym Przymierzu. To Serce przemawia do naszych serc. Zachęca nas do rezygnacji z jałowych wysiłków myślenia o samych sobie i do uczestnictwa w zadaniach wypływających z miłości, do powierzenia się Jemu i z Nim, by odkryć pełnię jedynej miłości, która jest wieczna i podtrzymuje świat”.