Diabeti mellitus

STUDENTJA EDONA HALILI PROF.DR: QËNDRESA DAKA

DIABETES MELLITUS

PËRMBAJTJA DIABETI TIPET E DIABETIT

SIMPTOMAT MD DHE TRAJTIMI NDËRLIKIMET

Faktor rreziku në sëmundjet koronare të zemrës, verbërisë

Të prekur 15.7 milion në US Prek të gjitha grupmoshat 85.2% e njerëzve me D-T-2 janë mbipeshë

FACTS AND STATISTICS

Diabeti gestacional ndodh 2 deri në 10% të të gjitha shtatëzenave

abetes

velet mundja e erit) ullim

ne qelize

❸

min e insulinës apo t dhe y faktorëve së

t te ve

❷

❶

DIABETI

❶ Cka eshte Diabetes mellitus?

velet erit)

ne qelize

t dhe

Diabeti mellitus apo sëmundja e sheqerit, është një çrregullim metabolik

❸ ❷

Karakterizohet nga :  Rezistenca në veprimin e insulinës  Deficitit të insulinës apo  Kombinimi i këtyre dy faktorëve së bashku

DIABETI

Hiperglikemia Crregullim i metabolizmit te proteinave dhe yndyrnave

❶

Cka eshte Diabetes ❷❶ INSULINA mellitus?

❸

Hormoni kryesor qe ndikon ne nivelet Diabeti mellitus apo sëmundja e e glukozes ne gjak (Uljen e sheqerit) sheqerit, është një çrregullim metabolik Mundeson transportin nga gjaku ne qeliza dhe hyrjen e glukozes ne qelize Karakterizohet nga :

Stimulon sintezen e glikogjenit  Rezistenca në veprimin e insulinës  Deficitit të insulinës apo Indet shenje jane melqia,muskujt dhe  Kombinimi i këtyre dy faktorëve së indi dhjamor bashku

❷

DIABETI

Hiperglikemia Crregullim i metabolizmit te proteinave dhe yndyrnave

❶

Cka eshte Diabetes ❷❶ ❸ VEPRIMET EINSULINA INSULINES mellitus? kryesor qe ndikon ne nivelet NDALHormoni NIS Diabeti mellitus apo sëmundja e e glukozes ne gjak (Uljen e sheqerit) sheqerit, Sintezen është një çrregullim e glikogjenit metabolik Mundeson transportin nga gjaku ne

Glukoneogjeneza

❸

qeliza dhe hyrjen Sinteza e glukozes ne qelize e proteinave Glikogjenoliza Karakterizohet nga :

Lipoliza Stimulon sintezen e glikogjenit  Rezistenca Glikoliza në veprimin e insulinës  Deficitit të insulinës apo INSULINA Indet shenje jane melqia,muskujt dhe Kapja e joneve  Kombinimi i këtyre dy faktorëve së Ketogjeneza indi dhjamor bashku Proteoliza

❷

DIABETI

Kapja e glukozes

Hiperglikemia Crregullim i metabolizmit te proteinave dhe yndyrnave

❶

SHKAQET E DIABETIT GJENETIKA

INFEKSIONI AMBIENTI DIABETI DYTËSOR STRESI

TIPET E DIABETIT DIABETI TIPI I DIABETI TIPI II DIABETI GESTACIONAL TIPE TË TJERA

TIPET E DIABETIT DIABETI MELLITUS

TIPI I

 I VARUR NGA INSULINA  INSULINO-DIPENDENT

DIABETI MELLITUS

TIPI II

 I PAVARUR NGA INSULINA  NON-INSULIN DIPENDENT

SËMUNDJE AUTOIMUNE

SHKATRRIM I QELIZAVE BETA TË PANKREASIT

MUNGESË TË INSULINËS

D. TIPI 1 A

D. TIPI 1 B

Forma më komune Shkatrrim autoimun i qelizave B të ishujve langerhans Pakësim të prodhimit të insulinës

Shkaqet Idiopatike

FORMAT E D-TIPI 1

Shkatrrim i qelizave B të ishujve langerhans

DIABET QË LIDHET ME DHJAMOSJEN E NJERIUT (OBEZET) ÇRREGULLIMI I SEKRETIMIT TË INSULINËS NGA QELIZAT Β REZISTENTE NDAJ INSULINËS

DIABETI GESTACIONAL SHFAQET NË SHTATZANI

BLLOKIM TË INSULINËS HIPERGLIKEMI PENGESA NË HYRJEN E GLUKOZËS NË QELIZA

HORMONET E PLACENTËS SHFAQET 3 DERI 10% TIP I VEQANT I DIABETIT

FAKTORËT E RREZIKUT PËR ZHVILLIMIN E DIABETIT GESTACIONAL Nëse nëna është mbi moshën 30 vjeçare Pesha e tepërt trupore e nënës Historia familjare e diabetit Diabeti gestacional në shtatzëninë e mëparshme  Nëse më parë keni lindur fëmijë me peshë më të madhe  Nëse më parë keni lindur fëmijë pa jetë    

LINDJA E PARAKOHSHME

PREKLAMPI NË SHTATZANI

VDEKJE E PAPRITUR E FETUSIT

MAKROSOMIA (RRITJE E PESHËS) HYPOGLIKEMI, HYPOKALEMI, POLICITEMI HIPERBILURBINEMI

SHENJAT E PËRGJITHSHME TË DIABETIT 1

POLIURIA

3

LODHJA

POLIDIPSIA

2

POLIFAGIA

4

SHENJAT DIABETES MELLITUS TIPI 1 SHIKIM E I TURBULLT PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT

HUMBJE E MADHE E PESHËS

SHENJAT DIABETES MELLITUS TIPI 1 SHIKIM E I TURBULLT PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT

HUMBJE E MADHE E PESHËS

SHENJAT DIABETES MELLITUS TIPI 1 SHIKIM E I TURBULLT

PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT

HUMBJE E MADHE E PESHËS

SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 1

SHIKIM I TURBULLT

PLOGSHTI / LODHJE E TEPËRT

HUMBJE E MADHE E PESHËS

INFEKSIONET PERIODIKE SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2 HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)

GOJA E THATË

DHIMBJE KOKE

INFEKSIONET PERIODIKE SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2 HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)

GOJA E THATË

DHIMBJE KOKE

INFEKSIONET PERIODIKE SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2 HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)

GOJA E THATË

DHIMBJE KOKE

SHENJAT E DIABETES MELLITUS TIPI 2

INFEKSIONET PERIODIKE HUMBJE E VETDIJES (E RRALLË)

GOJA E THATË

DHIMBJE KOKE

METODAT DIAGNOSTIKE  TESTET PËRMES GJAKUT  TESTET E URINËS

TESTET PËRMES GJAKUT ❸Testi i tolerancës ndaj glukozës [OGTT] ❶Vlerat e glukozës esëll në plazmë  8-12 ore (pa ngrene)  >126 mg/dL (Diabet)  > 7.0 mmol/L

1

4

3 2

❹ Hemoglobina e glikoziluar [HbA1c] Përqëndrimin mesatar të glukozes në një periudhë kohore afat mesme

4.0- 6.0 % ❷ Vlerat e glukozës random në plazmë (>200 mg/dL)

Vlerat normale të glukozës :80-100 mg/dL | 4.0 -6.0 mmol/L

TESTET E URINËS  Glukozuri  Trupat ketonik (Ketoacidozë) E shpeshtë

• DIABETI TIPI 1

E rrallë

• DIABETI TIPI 2

TRAJTIMI

Menagjimi dietik

Barnat antidiabetike

Ushtrimet fizike

MENAGJIMI DIETIK QËLLIMET E MENAGJIMIT DIETIK JANË: o o o o

Mbajtja e nivelit normal të glukozës në gjak Parandalimi dhe trajtimi i komplikimeve kronike të diabetit Mbajtja e nivelit optimal të lipideve Marrja e kalorive adekuate që të arrij një peshë të arsyeshme

DIETA NË DIABET PËRFSHINË: o Marrjen e ushqimeve bimore o Ndërprerjen e marrjës së sheqerit të përpunuar dhe pijeve me përmbajtje sheqeri o Zgjedhjen e yndyrnave të shëndetshme me përmbajtje të omega 3

BARNAT ANTIDIABETIKE INSULINA

BARNAT ANTIDIABETIKE ORALE

o E domosdoshme te personat me Diabet Tip 1

o

o

Shumica me Diabet Tip 2 trajtohet gjithashtu me insuline Injektohet : Ne te dy krahet, Ne te dy kofshet, bark dhe shpine

Perdoren tek pacientet me diabet tip 2 o Ndahen ne 4 kategori: o Stimulues te qelizave beta o Biguanide (Metformin) o L glukozidaza inhibitor o Tiazolidinedinoet

o

USHTRIMET FIZIKE Fitnesin kardiovaskular

Mirëqenien psikologjike

PËRFITIMET TE PERSONAT ME DIABET TIP 2: Uljen e peshës trupore Kontrollim i peshës trupore Permisim në ndjejshmërinë e Insulinës

KOMPLIKIMET AKUTE o KETOACIDOZA DIABETIKE

o HIPERGLIKEMIA

o KOMA DIABETIKE

o HIPOGLIKEMIA

KOMPLIKIMET KRONIKE

SËMUNDJET KARDIOVASKULARE

NEFROPATIA RETINOPATIA

REFERENCAT o Mattson Porth C. Essentials of Pathophysiology, Diabetes Mellitus Second edition (2006) o Lutfi Alia, Bazat Patologjike tĂŤ sĂŤmundjeve ,Semundjet e pankreasit endokrin, Siena (2014) o Diabeti Gestacional [online] http://acibademsistinababy.mk/al/index. php/bebe/13-bremenost/rizicnabremenost/30-gestaciski-dijabetes#

J U FA L E M I N D E R I T