edescheconcertzaal.nl/nieuwsbrief
edesche concertzaal
@ConcertzaalEde
w
www.edescheconcertzaal.nl
Seizoen 3, concert 109
30 januari 2016
PROGRAMMA
RECITAL HALL | KAMMERMUSIKSAAL
facebook.com/EdescheConcertzaal
“
“We spelen graag onbekendere werken naast de bekende strijkkwartetten van bijvoorbeeld Beethoven.” - Sebastian Koloski Utrecht String Quartet Foto: Allard Willemse
Dit magazine wordt uitgegeven door de Edesche Concertzaal. De Edesche Concertzaal is een initiatief van Eskes Media. De Edesche Concertzaal ontvangt geen subsidies. Vormgeving: Eskes Media Redactie Edesche Concertzaal: Mechteld Hopman Jan-Willem van Ree
De Edesche Concertzaal wordt gesponsord door DagjeWeg.NL: de grootste en leukste website op het gebied van (dag)toerisme en vrije tijd. http://www.dagjeweg.nl/
Bösendorfer Imperial 290 De Imperial 290 is het vlaggenschip van Bösendorfer, de oudste en meest gerenommeerde fabrikant van concertvleugels ter wereld. Eigenschappen 97 toetsen Lengte: 290 cm Breedte: 167,6 cm Gewicht: 552 kg Serienummer: 81
Ypma-orgel Het orgel in de Edesche Concertzaal is in 1882 gebouwd door firma L. Ypma voor de R.K. St.-Corneliuskerk in Limmen. In 1918 is het orgel overgeplaatst naar de Noorderkerk in Ede. Hoofdwerk (I)
Bourdon 16’ Prestant 8’ Holpijp 8’ Viola di Gamba 8’ Octaaf 4’ Roerfluit 4’ Doublette 2’ Mixtuur 3 st Cornet D 3 st Trompet B/D 8’
Pedaal
Subbas 16’ Cello 8’ Bazuin 16’
Bovenwerk (II) Bourdon 8’ Salicet 8’ Voix Céleste 8’ Flûte Harmonique 4’ Quintfluit 3’ Speelfluit 2’ Hobo 8’
Koppels Hw-Bw Ped-Hw
Tremolo
(voor het hele orgel)
Bestel MijnSerie en geniet van uw favorieten! www.edescheconcertzaal.nl/concertseries Stel uw eigen serie samen bij de Edesche Concertzaal. Kies zelf uit alle concerten de mooiste uit, stem de concerten af op uw agenda, en bestel ze als MijnSerie met een mooie korting. Of maak er een origineel cadeautje van! • • • •
Bij 3 tot 5 concerten ontvangt u een korting van 10%; Bij bestelling van 6 tot 10 concerten ontvangt u een korting van 17,5%; Bij 11 tot 15 concerten ontvangt u een korting van 25%; Bestelt u 16 concerten of meer, dan ontvangt u een korting van 32,5%.
Na aankoop ontvangt u een handig pasje in mooie verpakking. Past in de portemonnee zodat u altijd voorbereid bent op een concertbezoek! Bestel een serie of bestel een cadeaubon online of bij één van de voorverkooppunten.
Genadebrood en genegenheid Het zijn wat ouderwetse woorden: genadebrood en genegenheid. Maar binnen zo’n mooi oud gebouw wel passend! Want ‘oud’ moet het daar wel vaak van hebben - van liefde en geduld, van aanpassingsvermogen en adaptatie. Van het resultaat gaat u vanavond genieten...
leeft niet van genadebrood, maar wel van genegenheid. Wij willen graag zonder subsidies door het leven gaan. Wij geloven erin dat deze kamermuziekzaal op eigen kracht kan groeien en bloeien. Het enige wat daarin telt is onze visie en zijn uw ervaringen met de uitvoering van die visie.
Niet dat we geduld van u vragen wat betreft de kwaliteit van de muziek. Want die is ongehoord. Wel vragen we u om eens rustig om u heen te kijken. Want dan ziet u oud en nieuw. Oud is het pijporgel, dat is van 1882. Oud is ook het gebouw, uit 1903. En oud is het type vleugel, dat stamt uit het jaar 1909. Voor het eerst werd toen zo’n grote vleugel gebouwd, om orgelmuziek van Bach op piano uit te kunnen voeren.
Voor genegenheid komen we dan bij u. ‘Ongehoord genieten’, is onze tagline. Al kent u de muziek niet, al bent u nooit geweest, al zou zelfs klassieke muziek niet ‘je ding’ zijn, bij een concert in de Edesche Concertzaal geniet u altijd. Zodat de volgende keer dat u aan ons denkt, u een warm gevoel krijgt. Een gevoel van ontspanning en even weg zijn. Gaat er iets niet helemaal goed? Laat het ons weten. Bent u positief? Vertel het verder. Dat hebben we allemaal nodig, een klein beetje genegenheid.
Dan het nieuwe in deze zaal. De Bösendorfer Imperial, die is nieuw. Nieuw is ook onze aanpak. Want de Edesche Concertzaal
Concerttip Zaterdag 19 maart speelt het Mirovia Quartet samen met pianiste Anna Fedorova twee meesterlijke pianokwintetten van Brahms en Dvorák. Geniet van deze kroonjuwelen uit de kamermuziek. Bestel kaarten via tickets.edescheconcertzaal.nl/t384
Nando Eskes
Sebastian Koloski: “Strijkkwartetten zijn een must” Foto: Allard Willemse
Strijkkwartetten zijn er in overvloed, maar de meeste zijn pas de laatste jaren ontstaan. Grote uitzondering is het Utrecht String Quartet. Al dertig jaar strijkt die formatie door het schier onuitputtelijke repertoire. En ze zijn het nog lang niet beu. Cellist Sebastian Koloski: “Dit repertoire is een klasse apart.” Door Jordi Kooiman Toen Sebastian Koloski halverwege de jaren tachtig Duitsland verliet om in Nederland freelancewerk te gaan doen, wist hij niet dat zijn leven op meerdere fronten blijvend zou veranderen. De in Bremen geboren en getogen cellist belandde in Utrecht en leerde daar de Australische violiste Katherine Routley kennen. De twee werden verliefd. Daarbij vonkte het niet alleen van de liefde voor elkaar, maar ook van de liefde voor muziek. Zo kwam het dat Koloski samen met Routley (inmiddels alweer vele jaren zijn vrouw) en met violiste Eeva Koskinen en een altviolist in 1985 het Utrecht String Quartet oprichtte. Ook dat had een blijvende impact: het kwartet bestaat na drie decennia nog steeds en doet het nog altijd erg goed, met sinds een jaar een nieuwe altviolist, Mikhail Zemtsov. Steeds meer strijkkwartetten Dertig jaar overleven is geen sinecure voor een strijkkwartet. Zeker de laatste jaren is de concurrentie enorm gegroeid. “Rond 2000 waren er in Nederland misschien vier actieve strijkkwartetten”, vertelt Koloski. “Inmiddels zijn dat er tien of twaalf. En in Duitsland spelen zelfs zo’n tachtig kwartetten.” Waar die toename door komt? Koloski: “Op de conservatoria zitten tegenwoordig heel veel goede musici. En zij zijn meer geïnteresseerd om zelfstandig aan het werk te gaan en kamermuziek te spelen. Een orkestbaan krijg je namelijk niet meer zo snel. Dat is wel anders dan vroeger.” Complexe muziek Te midden van alle concurrentie houdt het Utrecht String Quartet het hoofd dus prima boven water. Hoe komt dat? “We kunnen goed met elkaar overweg en willen dezelfde richting op”, zegt Koloski. “Dat is noodzakelijk, want met vier smaken en richtingen kom je er niet. Verder hebben we bij onze start een goede niche gevonden: hedendaags
repertoire. Daar was veel vraag naar.”Koloski herinnert zich een concert waarin ze een kwartet van de Amerikaanse hedendaagse componist Elliott Carter speelden. “Die man is 103 jaar geworden en schreef enorm complexe muziek. Complexer dan dat bestaat niet. Na afloop was er een vrouw van de radio die zei dat ze nog nooit zoiets ongelofelijks had meegemaakt. Tegelijkertijd waren er twee tieners die zeiden: er werd drie kwartier lang door elkaar heen gekrast... Het is uiteindelijk zo subjectief.” Glazoenov en de Russische ziel Inmiddels is het Utrecht String Quartet wat ‘conservatiever’ geworden en speelt het vooral repertoire uit de periode 1880-1950. “De vraag naar die muziek is gegroeid”, zegt Koloski. “We spelen veel Russische muziek en zoeken ook graag werken die amper uitgevoerd worden.” Een mooi voorbeeld is de bij veel mensen onbekende muziek van Aleksandr Glazoenov (1865-1936). Het Utrecht String Quartet nam bij het Duitse label MDG alle muziek op die Glazoenov voor strijkkwartet schreef. In totaal vijf (veelgeprezen) cd’s. “We hebben tien jaar aan dat project gewerkt”, zegt Koloski. “In Ede zullen we een onderdeel daarvan spelen: vijf novelettes. Dat zijn impressies van Glazoenovs reizen en luisterervaringen buiten Rusland. Hij mengde de Russische ziel met wat hij in het buitenland vond. Zoiets doen we graag: onbekendere werken spelen naast de bekende strijkkwartetten van bijvoorbeeld Beethoven.” Een must voor componisten De leden van het Utrecht String Quartet spelen naast hun kwartetwerk ook in verschillende orkesten en geven les aan het Utrechts conservatorium. Maar het kwartet blijft het kloppend hart van hun muzikale leven. Wat vindt Koloski zo fascinerend aan het spelen in een strijkkwartet? “Dit zit ‘m vooral in het repertoire. Naast het schrijven van een symfonie en een opera was het voor iedere componist een must om een strijkkwartet te componeren. Dat was een groot doel én een grote uitdaging, want het is een ongelofelijke kunst om de emoties en het karakter van een werk uit te drukken met slechts vier stemmen. Uit die uitdaging is prachtige muziek voortgekomen. Ik zie het strijkkwartet dan ook als een klasse apart.”
5 Novelettes, op. 15 I. Alla spagnuola. Allegretto II. Orientale. Allegro con brio III. Interludium in modo antico. Andante IV. Valse. Allegretto V. All’ Ungherese. Allegretto Impressies van verre reizen, muziek die klinkt als een fotoalbum. Dat is wat de Russische componist Aleksandr Glazoenov maakte van zijn vijf sfeervolle Noveletten. Hij mengde de Russische ziel met wat hij in het buitenland vond.
Fritz Kreisler (1875-1962) Strijkkwartet in a I. Fantasie. Allegro moderato II. Scherzo. Allegro vivo, con spirito III. Einleitung und Romanze IV. Finale. Allegro molto moderato Vioolvirtuoos Fritz Kreisler werd wereldberoemd met charmante vioolwerkjes als ‘Liebesleid’ en ‘Liebesfreud’. Dat hij ook grotere werken kon componeren, bewees Kreisler met een meeslepend strijkkwartet dat hij in de Verenigde Staten voltooide. De componist beschouwde het als een hommage aan zijn geboortestad Wenen. Had hij heimwee naar het bruisende leven waar de Eerste Wereldoorlog zo abrupt een einde aan had gemaakt?
PROGRAMMA
Aleksandr Glazoenov (1865-1936)
PAUZE Ludwig van Beethoven (1770-1827) Strijkkwartet in e, op. 59, nr. 2 ‘Razumovsky’ I. Allegro II. Molto adagio. Si tratta questo pezzo con molto di sentimento. III. Allegretto - Maggiore IV. Finale. Presto “Je denkt toch niet dat ik rekening houd met jouw ellendige viool als ik getroffen word door een bepaald gevoel?” Zo reageerde Ludwig van Beethoven tegen een bevriende violist die zijn partij te moeilijk vond. Beethoven verhief het strijkkwartet van goede amateurmuziek tot ware kunst: muziek voor professionals.
Het is niet toegestaan om film-, foto- en geluidsopnamen te maken. Tips voor een mooie voorstelling Je kunt een speld horen vallen in de Edesche Concertzaal. Houd daar s.v.p. rekening mee: * Schuifelen, bladeren door programmaboekjes, snoeppapiertjes openen... vermijd dat tijdens het concert. Dan heeft niemand er last van. * Hoesten, kuchen, daar kunt u natuurlijk niets aan doen. Probeer dit te beperken en te timen tijdens het applaus of tussen stukken door. Kan het niet anders, probeer dan het geluid te dempen, bij aanhoudende hoest kunt u eventueel de zaal verlaten.
Verdieping Wat zou het negentiende-eeuwse strijkkwartet zijn geweest zonder Beethoven? Hij stelde met zijn zestien strijkkwartetten de norm voor generaties componisten na hem. De cyclus op. 59 neemt daarin een bijzondere plaats. Hierin toont Beethoven zich heer een meester van het genre. Het tweede kwartet uit deze cyclus heeft een bijzonder Russisch tintje. Glazoenovs Novelettes sluiten daar prachtig bij aan. Fritz Kreisler verpande net als Beethoven zijn hart aan Wenen. In zijn Strijkkwartet hoor je waarom. Door Carine Alders (tekstbewerking: Jan-Willem van Ree) Aleksandr Glazoenov Het lag niet voor de hand dat Alexander Glazoenov (1865-1936) muziek voor een strijkkwartet zou componeren. In de negentiende eeuw probeerden veel componisten hun nationale identiteit in muziek te vangen en de Russen waren ervan overtuigd dat Russische muziek eigenlijk alleen door een groot symfonieorkest gespeeld kon worden. Maar Glazoenov combineerde Russische volksmelodieën met de West-Europese traditie. Vooral in zijn muziek voor strijkkwartet nam hij een voorbeeld aan Beethoven en Brahms, hoewel de typische melancholie van het Russische lied in Glazoenovs muziek nooit ver weg is. De steenrijke kunstliefhebber Mitrofan Beljajev nodigde Glazoenov uit om strijkkwartetten te componeren voor eigen gebruik in zijn salons op de vrijdagavond. De jonge componist ging gretig op dit verzoek in. Zo ontstonden de vijf ‘Novelettes’ in 1885, het zouden zijn populairste stukken worden. Fritz Kreisler - Strijkkwartet in a klein Fritz Kreisler werd in 1875 geboren in Wenen. Als zevenjarig jongetje werd het wonderkind toegelaten tot het conservatorium, de jongste leerling ooit. Vijf jaar later kon niemand hem meer iets leren. In het begin van de twintigste eeuw trad hij op alle belangrijke podia op. In de Eerste Wereldoorlog vocht hij in de loopgraven en raakte hij gewond, in de Tweede Wereldoorlog vluchtte hij via Frankrijk naar de Verenigde Staten. Een noodlottig verkeersongeval beschadigde zijn zicht en zijn gehoor in 1941, maar hij zou tot 1950 viool blijven spelen. Naast zijn drukke carrière als violist componeerde hij ook. In 1922 voltooide hij tijdens een verblijf in Amerika een groots en meeslepend strijkkwartet. Hij beschouwde het als een hommage aan zijn geboortestad Wenen. Had hij heimwee naar het bruisende leven waar de Eerste Wereldoorlog zo abrupt een einde aan had gemaakt? Ludwig van Beethoven - Strijkkwartet op. 59 nr. 2 Het was Ludwig van Beethoven (1770-1827) die ruim een eeuw eerder het strijkkwartet van de intieme huiskamer naar het professionele concertpodium bracht. Eind mei 1806 stortte hij zich met nieuwe energie op een opdracht die een tijdje was blijven liggen: graaf Andreas Razumovsky, de Russische ambassadeur in Wenen, had drie strijkkwartetten bij hem besteld. Maar deze strijkkwartetten zouden niet door amateurs in huiselijke kring gespeeld worden. Razumovsky had het eerste professionele strijkkwartet ooit in vaste dienst genomen. Eerste violist Ignaz von Schuppanzigh had zich met zijn kwartet gespecialiseerd in het genre, en voor menig componist was het gezelschap een bron van inspiratie. Nou vooruit, tegen de wens van de graaf om af en toe mee te mogen spelen als tweede violist konden componist en musici geen nee zeggen. Maar Beethoven hield geen rekening meer met de beperkte techniek van amateurs. Zijn strijkkwartetten zouden vanaf nu alleen nog door technisch uiterst begaafde musici vertolkt kunnen worden. Zelfs Schuppanzigh klaagde over de moeilijke passages, waarop Beethoven gezegd moet hebben: ‘Je denkt toch niet dat ik rekening houd met jouw ellendige viool als ik getroffen word door een bepaald gevoel?’ Beethoven vond een andere manier om zijn broodheer tevreden te stellen: hij gebruikte een bekende Russische melodie in het derde deel van het tweede kwartet uit de serie.
BIOGRAFIE De vier musici van het Utrecht String Quartet wonen weliswaar in Nederland, hun muzikale wereld daarentegen is grenzeloos. De musici ontdekken steeds weer nieuwe kanten aan traditionele werken en combineren dat met bijzonder en uniek repertoire. De uitstekende reputatie in de muziekwereld dankt het Utrecht String Quartet vooral aan de zoektocht naar verdwenen of in vergetelheid geraakt repertoire en de samenwerking met hedendaagse componisten. Deze enorme veelzijdigheid leverde het kwartet internationale tournees op in Frankrijk, Duitsland, Engeland, Canada, de Verenigde Staten en AustraliĂŤ.
In juli 2010 maakte het kwartet zijn Canadese debuut tijdens het Ottawa Chamber Music Festival en in 2011 en 2013 volgden concertreizen naar de Verenigde Staten met o.a. een optreden in de fameuze Library of Congress in Washington en de Frick Collection in New York. In Nederland is het Utrecht String Quartet in alle belangrijke kamermuziekseries vertegenwoordigd, zoals het Concertgebouw in Amsterdam, Vredenburg in Utrecht en Muziekcentrum Frits Philips in Eindhoven. Een omvangrijke collectie cd’s verscheen op het label MDG. Voor deze opnames kreeg het kwartet uitstekende beoordelingen in alle gerenommeerde muziektijdschriften zoals The Gramophone, BBC Music Magazine, USA Fanfare en het Duitse blad Fono Forum. Foto: Allard Willemse
edesche concertzaal RECITAL HALL | KAMMERMUSIKSAAL
PROGRAMMA bestel kaarten: tickets.edescheconcertzaal.nl
za 13 feb - 20:00 uur
Anna Fedorova - Beethoven, Liszt, Ravel - Wereldpianisten Artist in residence Anna Fedorova laat op indrukwekkende wijze horen hoe Beethoven en Liszt het juk van de klassieke sonate van zich afwierpen en zich door hun fantasie lieten leiden; terwijl Ravel in de beroemde cyclus ‘Gaspard de la Nuit’ een karikatuur schildert van de Romantiek.
Ticketverkoop Koop heel eenvoudig via internet kaarten. Dat kan via onze eigen ticketwebsite: tickets.edescheconcertzaal.nl
bestel kaarten: tickets.edescheconcertzaal.nl
za 12 mrt - 20:00 uur
Brahms’ Vioolsonates - Cecile Huijnen en Hans Eijsackers ‘Houdt u van Brahms?’, zo luidt de titel van een beroemde bestseller. Maak deze avond kennis met Brahms’ schitterende vioolsonates. Violiste Cecile Huijnen en pianist Hans Eijsackers maken u graag deelgenoot met hun interpretatie van deze meesterwerken.
bestel kaarten: tickets.edescheconcertzaal.nl
za 19 mrt - 20:00 uur
Anna Fedorova & Mirovia Quartet - Kroonjuwelen uit de kamermuziek
Dvorák en Brahms schreven misschien wel de mooiste pianokwintetten van de hele negentiende eeuw. Prachtige stukken die een toegewijde uitvoering verdienen. Anna Fedorova en het Mirovia Quartet profileren zich op uitzonderlijk hoog niveau op de internationale concertpodia.
bestel kaarten: tickets.edescheconcertzaal.nl
zat 16 apr - 20:00 uur
Daria van den Bercken, Karin Strobos en Felicia van den End Pianiste Daria van den Bercken, mezzosopraan Karin Strobos en fluitiste Felicia van den End zijn inmiddels gevierde solisten. Met de bijzondere combinatie van zangstem, fluit en piano bestrijken ze een breed palet van de klassieke muziek, variërend van opera tot kamermuziek.
Voorverkoop Tickets zijn ook te koop bij de Edesche Concertzaal en in Ede, Barneveld, Bennekom, Lunteren, Veenendaal, Woudenberg, Wageningen en Nijkerk. Zie edescheconcertzaal.nl.
Adres en contact U vindt de Edesche Concertzaal aan de Amsterdamseweg 9 (Noorderkerk) in Ede. Voor vragen over concerten of reserveringen kunt u ons bellen op: 0318 200 214.