16
พฤษภาคม 2556
คุยกับหมอสวนดอก
โรควิตก กังวล ในผู้สงู อายุ รศ.พญ.ณหทัย วงศ์ปการันย์ / อ.พญ.กนกขวัญ นามสีฐาน
ชื่อว่าลูกๆ หลานๆ หลายคน ทีต่ อ้ งดูแลผูส้ งู อายุทบี่ า้ น ไม่วา่ จะเป็นคุณปูค่ ณ ุ ย่า หรือคุณตา คุณยาย อาจจะเคยสงสัยว่าอาการ วิตกกังวลที่เกิดขึ้นกับผู้สูงอายุที่ บ้านนั้น เช่น อาการคิดฟุ้งซ่าน วิ ต กกั ง วลไปหมด ยํ้ า คิ ด ยํ้ า ทำ � หลับยาก เป็นต้น ถือว่าเป็นโรค วิตกกังวลแล้วรึยงั และจำ�เป็นต้อง พามาพบแพทย์ไหม เรามารู้ จั ก กั บ ความวิ ต ก กังวล (anxiety) ก่อนแล้วกันค่ะ
ความวิ ต กกั ง วล เป็ น อาการที่ สามารถพบได้ในคนปกติทั่วๆ ไป ซึง่ เกิดขึน้ เมือ่ มีความเครียดเข้ามา กระทบ เกิดได้ตั้งแต่วัยเด็กจนถึง วัยผู้สูงอายุ โดยเหตุการณ์หรือ ความเครียดที่ทำ�ให้เกิดอาการจะ แตกต่างกันไปตามแต่ละช่วงวัย เช่นในวัยเด็ก อาจเป็นเรือ่ งตืน่ เต้น เวลาเปิดเทอมใหม่ หรือเครียด เวลาใกล้สอบ ในวัยผูใ้ หญ่ อาจเป็น เรื่องย้ายที่ทำ�งานใหม่ หรือพ่อแม่ ป่วยหนักไม่สบาย เป็นต้น โดยในผูส้ งู อายุ พบว่าเรือ่ งที่ ทำ�ให้เกิดอาการวิตกกังวล อาจเป็น เรื่องต้องที่เผชิญกับการเกษียณ อายุ ร าชการ ลู ก ย้ า ยออกไปมี ครอบครัวใหม่ หรือมีอาการเจ็บ ป่วยทางร่างกายเกิดขึ้น เป็นต้น
แต่ถา้ หากว่าความ วิตกกังวลทีเ่ กิดขึน้ นัน้ มากจนเกินไป ก็จะทำ�ให้เกิดโรควิตก กังวลขึน้ ได้ โดยความ วิตกกังวลจะมีลกั ษณะ ทีม่ ากและรุนแรง เกินกว่าจะอธิบายได้ ด้วยความเครียดทีม่ า กระตุน้ และมีผล กระทบต่อการทำ� กิจวัตรประจำ�วัน
ดังนั้นจะเห็นได้ว่า อาการ วิตกกังวลนัน้ เป็นส่วนหนึง่ ของชีวติ ประจำ�วันของเราทุกคน และคง ไม่มใี ครปฏิเสธได้วา่ ไม่เคยมีความ วิตกกังวลเกิดขึน้ เลย แต่ถา้ หากว่า ความวิตกกังวลที่เกิดขึ้นนั้นมาก จนเกินไป ก็จะทำ�ให้เกิดโรควิตก กังวลขึน้ ได้ โดยความวิตกกังวลจะ มีลกั ษณะทีม่ ากและรุนแรงเกินกว่า จะอธิบายได้ดว้ ยความเครียดทีม่ า กระตุน้ และมีผลกระทบต่อการทำ� กิจวัตรประจำ�วัน หรือหน้าทีก่ ารงาน ต่างๆ ให้บกพร่องลง และอาการ เป็ น ต่ อ เนื่ อ งยาวนาน ถึ ง แม้ ว่ า ความเครียดที่มากระตุ้นจะหาย ไปแล้ว โดยอาการวิตกกังวลจะ แสดงออกเป็นอาการทางร่างกาย และอาการทางจิตใจ อาการของโรคในกลุม่ วิตกกังวล แบ่งเป็น 2 ทาง ดังนี้
อาการทางร่างกาย ได้แก่ หายใจไม่อมิ่ เหนือ่ ยง่าย อ่อนเพลีย แรงน้อย ไม่มีแรง หน้ามืด ใจสั่น ใจหวิวๆ ปวดหัว เวียนหัวตื้อๆ ปั ส สาวะบ่ อ ย ปวดแน่ น ท้ อ ง จุกเสียด ลมขึ้น ก้อนติดคอ อาการทางจิ ต ใจ ได้ แ ก่ เครี ย ด กลุ้ ม ใจ คิ ด ฟุ้ ง ซ่ า น
วิตกกังวลไปหมด หงุดหงิดง่าย หลับยาก หลับๆ ตื่นๆ สะดุ้ง ตกใจง่ า ย ใจลอย สมาธิ ไ ม่ ดี ขี้ลืม โรควิตกกังวล แบ่งออกเป็น หลายโรค ซึง่ แบบหนึง่ ทีพ่ บได้บอ่ ย ในผูส้ งู อายุคอื โรควิตกกังวลไปทัว่ (Generalized Anxiety Disorder)
ซึง่ มีลกั ษณะเด่นคือความวิตกกังวล จะมากเกิ น ไปจนรู้ สึ ก คุ ม ไม่ อ ยู่ กล้ า มเนื้ อ ตึ ง เครี ย ด ตื่ น ตั ว ตกใจง่ า ย และอาการเป็ น อยู่ อย่างน้อย 6 เดือน โดยในผู้สูงอายุ มักพบโรควิตกกังวลไปทั่วร่วมกับ โรคซึมเศร้า จะเห็นได้ว่า อาการจากโรค วิตกกังวลนี้ บางอาการจะคล้าย อาการของโรคทางกาย ดั ง นั้ น หากสงสัยว่าผู้สูงอายุที่บ้านอาจมี อาการของโรควิตกกังวล ควรนำ� ผู้ สู ง อายุ ม าปรึ ก ษาแพทย์ เ พื่ อ ทำ � การตรวจร่ า งกายและตรวจ สภาพจิตให้แน่ชัด เพื่อให้มั่นใจ ว่าได้รับการวินิจฉัยและการรักษา ที่ถูกต้องมากที่สุด