Tajemnica Ducha Świętego w Nowym Testamencie - ks. Leszek Mateja

ks. Leszek Mateja

TAJEMNICA DUCHA ŚWIĘTEGO

w Nowym Testamencie

TAJEMNICA DUCHA ŚWIĘTEGO

w Nowym Testamencie

ks. Leszek Mateja

TAJEMNICA DUCHA ŚWIĘTEGO

w Nowym Testamencie

Wydawnictwo AA

Kraków

Redakcja i korekta, skład i łamanie, projekt okładki: Wydawnictwo AA

Copyright © by Leszek Mateja

Copyright © by Wydawnictwo AA, Kraków 2024

ISBN 978-83-8340-061-7

Wydawnictwo AA s.c.

30-332 Kraków, ul. Swoboda 4 tel.: 12 345 42 00, 695 994 193 e-mail: klub@religijna.pl www.religijna.pl

1. Ewangelia według św. Łukasza ........................................................

Tydzień I – Nawrócenie (Łk 1, 1-38) .....................................................

Tydzień II – Jezus jest Panem (Łk 1, 39-80) ..........................................

Tydzień III – Pierwsze kroki w chodzeniu w Duchu Świętym

IV – Chrzest w Duchu Świętym (Łk 3, 1-18) ...........................

V – Chodzenie w Duchu i w Jego mocy (Łk 3, 19 – 4, 20) ......

Tydzień VI – Uwalnianie ze złego ducha mocą Ducha Świętego

Tydzień VII – Obietnica Ojca (Dz 1,1 – 2, 4)

VIII – Pięćdziesiątnica (Dz 2, 1- 41)

IX – Drugie wylanie Ducha Świętego (Dz 2, 42 – 4, 31)

X – Wspólnota Ducha (Dz 4, 32 – 7, 60) ................................

Tydzień XI – Męczeństwo św. Szczepana i nawrócenie Szawła (Dz 8, 1 – 9, 43) ..........................................................................

XII – Dom Korneliusza (Dz 10, 1 – 19, 7)

Tydzień XIII – Duch spoczął i pozostał na Jezusie (J 1, 29-34)

Tydzień XIV – Narodziny z Ducha (J 3, 5-8. 34)

XV – Duch jako żywa woda (J 4, 1-42) ..................................

Tydzień XVI – Duch, który ożywia (J 6, 63; 7, 37-39) ........................

Tydzień XVII – Paraklet jako Duch Prawdy i Duch Święty (J 14, 15-17; 25-26) .................................................................... 162

Tydzień XVIII – Świadectwo Ducha Prawdy (J 15, 26-27) .................. 174

Tydzień XIX – Paraklet przyjdzie do was (J 16, 5-15) .......................... 181

Tydzień XX – Jezus oddał i tchnął Ducha (J 19, 28-30; 20, 22-23) ..... 190 Wnioski .............................................................................................. 201

4. Listy św. Pawła ............................................................................... 217

Tydzień XXI – Prawo Ducha (Rz 8, 1-13) ........................................... 220

Tydzień XXII – Prowadzenie przez Ducha (Rz 8, 14-27) ..................... 231

Tydzień XXIII – Dojrzali duchowo i niemowlęta w Chrystusie (1 Kor 2, 1 – 16) ......................................................................... 241

Tydzień XXIV – Świątynia Ducha Świętego (1 Kor 3, 1-17; 6, 11-20; 12, 1 – 14, 40) ............................................. 248

Tydzień XXV – Sługa Ducha (2 Kor 1, 15 – 3, 18) ............................. 258

Tydzień XXVI – Owoce Ducha Świętego (Ga 3, 1 – 5, 23) ................. 269

Tydzień XXVII – Zadatek Ducha (Ef 1, 13 – 4, 6) .............................. 277

Tydzień XXVIII – Zasmucenie Ducha Świętego (Ef 4, 17 – 6, 18) ...... 284 Wnioski .............................................................................................. 291

Sylwetki Ojców Kościoła ..................................................................... 295

Wprowadzenie

Prezentowana książka jest owocem wspólnotowego pochylenia się nad tajemnicą Ducha Świętego objawioną w Nowym Testamencie i w najstarszej Tradycji Kościoła. Pragniemy przedstawić czytelnikowi ścieżki, po których wędrowaliśmy w Ewangeliach św. Łukasza i św. Jana, Dziejach Apostolskich i Listach św. Pawła, aby dotknąć ukazanej tam tajemnicy Trzeciej Osoby Trójcy Świętej. Wcześniej w podobny sposób pragnęliśmy poznać tajemnicę Jezusa, wędrując po ewangeliach synoptycznych. Zatrzymaliśmy się na wyznaniu Piotra: „Ty jesteś Mesjasz” (Mk 8, 29), które znajduje się w połowie Ewangelii św. Marka, św. Mateusza i św. Łukasza. Uświadomiliśmy sobie wtedy, że egzystencjalne wyznanie wiary w Jezusa jako Mesjasza wymaga szczególnego namaszczenia

Duchem Świętym, bowiem Mesjasz (Chrystus) to inaczej Pomazaniec, napełniony Bożym Duchem.

Jako chrześcijanie otrzymaliśmy dar Ducha Świętego już na chrzcie świętym, a w sposób szczególny w sakramencie bierzmowania. Jednak mając na uwadze słowa Jezusa skierowane w wieczerniku do apostołów: „Duch Prawdy w was przebywa i w was będzie” (J 14, 17) wiemy, że obecność Ducha Świętego w chrześcijaninie nie jest statyczna, lecz dynamiczna. Postawiliśmy sobie pytanie: co Pismo Święte mówi o procesie pogłębiania obecności Ducha Bożego w człowieku? Szukając odpowiedzi, postanowiliśmy przeanalizować najważniejsze fragmenty Nowego Testamentu, które wprost mówią o Duchu Świętym. Jako katolicy, którzy widzą źródło objawienia w Piśmie Świętym i w Tradycji, w swych poszukiwaniach

często sięgaliśmy do pism Ojców Kościoła, jak również do tekstów

św. Tomasza z Akwinu, który obficie czerpał z najstarszej Tradycji Kościoła.

Już w naszej wędrówce po ewangeliach synoptycznych w odkrywaniu tajemnicy Jezusa uznaliśmy, że bardzo ważna jest systematyczność w rozważaniu Pisma Świętego. Wtedy wypracowaliśmy metodę, która skłania nas do codziennego czytania Ewangelii, poprzez wyodrębnienie konkretnych fragmentów na każdy dzień, z krótkim komentarzem i odniesieniem poznanych treści do swego życia. Ci, którzy korzystali z tak przygotowanego przewodnika po Piśmie Świętym, stwierdzili, że taka metoda bardzo „wciąga”, bo z niecierpliwością czekali na kolejny dzień ewangelicznych rozważań. Owoc tej naszej refleksji jest zawarty w serii pozycji pt. „Bóg mówi do ciebie”, opublikowanej w Wydawnictwie WAM. Jesteśmy bardzo wdzięczni Wydawnictwu AA za niniejszą publikację, w której możemy podzielić się owocami naszego stopniowego poznawania tajemnicy Ducha Świętego, objawionej na kartach Nowego Testamentu.

Zapraszamy Czytelnika do przygody wtajemniczenia w osobę Ducha Świętego przez dwadzieścia osiem tygodni, z których każdy jest podzielony na sześć dni, tak aby niedzielę poświęcić na podsumowanie całotygodniowej refleksji. Można korzystać z tych materiałów także z mniejszą intensywnością, co jest obecną praktyką naszej grupy biblijnej, która spotyka się co dwa tygodnie, dzieląc się owocami rozważań z jednego tygodnia. Książka doskonale nadaje się także do indywidualnej refleksji, choć zawsze zachęcamy do wspólnotowego doświadczenia dzielenia się Słowem Bożym. W materiale na każdy dzień pogrubioną czcionką zaznaczone są sigla biblijne fragmentów, które należy odnaleźć i podjąć nad nimi rozważania. Sugerujemy Czytelnikowi, żeby odczytywał te

fragmenty, sięgając do tekstów wcześniejszych i późniejszych, aby zobaczyć kontekst, w jakim te słowa zostały napisane. W związku z tym, że Pismo Święte samo się wyjaśnia, proponujemy sięgnięcie do innych fragmentów, zaznaczonych w materiale na każdy tydzień pogrubioną czcionką. Materiał przeznaczony na dany dzień podzielony jest na dwie części. Pierwsza to komentarz, który po osobistej refleksji nad Słowem Bożym ma za zadanie pomóc czytelnikowi w zrozumieniu analizowanego tekstu. Druga część stanowi natomiast wezwanie do odniesienia poznanych treści do swojego życia.

Rozdział I

Ewangelia według św. Łukasza

Naszą refleksję nad tajemnicą Ducha Świętego objawioną w Nowym Testamencie rozpoczniemy od Ewangelii według św. Łukasza. Próbując odsłonić tę tajemnicę, będziemy korzystali przede wszystkim z pierwszego zachowanego komentarza do tej Ewangelii, pochodzącego z pierwszej połowy III wieku, autorstwa Orygenesa z Aleksandrii pt. „Homilie na Ewangelię Łukasza”. Niestety do naszych czasów przetrwały jedynie fragmenty tego dzieła. Na szczęście jednak pozostały homilie do pierwszych czterech rozdziałów Ewangelii Łukasza, które są kluczowe w odsłanianiu tajemnicy Ducha Świętego.

W naszych rozważaniach nie tylko będziemy korzystać z homilii Orygenesa, ale także z jego metody interpretacji Pisma Świętego. Dlatego też pokrótce przedstawimy teraz główne zasady tej metody. Orygenes uczynił z hermeneutyki biblijnej prawdziwą naukę i w ten sposób zbudował fundament dla późniejszej egzegezy chrześcijańskiej. Aleksandryjczyk, jak nikt wcześniej wśród chrześcijan, zwrócił uwagę na konieczność właściwego podejścia filologicznego do tekstu biblijnego. Dlatego też powstała „Heksapla”, czyli zestawienie tekstu hebrajskiego i greckich tłumaczeń Starego Testamentu, która zrewolucjonizowała chrześcijańską egzegezę biblijną. Interpretując grecki Nowy Testament, Orygenes także gromadził, a później konfrontował różne kodeksy, by odkryć ich ewentualne różnice i omówić je. Jego metoda interpretacji wyrastała z napięcia między dosłownością i alegorią. W celu uchronienia alegorii przed wypaczeniem, pierwszym jego krokiem była troska o właściwe filologiczne podejście do tekstów objawionych.

To ważne informacje, gdyż w środowisku współczesnych biblistów spotyka się niesłuszną ocenę Orygenesa jako alegorysty, który ignoruje sens literalny Pisma Świętego. A jest odwrotnie, to on stworzył fundament do współczesnej chrześcijańskiej egzegezy literalnej. Jednak traktował ją jako wstęp do duchowego odczytania tekstu biblijnego, co praktycznie zostało zagubione w dzisiejszych komentarzach biblijnych. W ten sposób wiele współczesnych opracowań biblistów w czasach Orygenesa byłoby traktowanych, jako pokarm dla początkujących w życiu duchowym. Orygenes uważał bowiem, że Pismo Święte zawiera, poza sensem literalnym, głębszy sen duchowy, ukryty przed większością ludzi. Jego zdaniem trudność dotarcia do tego sensu została zamierzona przez Ducha Świętego, który nie chciał pozwolić, aby ukryte prawdy były poznawane przez niegodnych. Gdyby bowiem zostały one osiągnięte bez wysiłku, nie można byłoby ich docenić. Dlatego jego zdaniem studium Pisma Świętego wymaga pilności w wymiarze teoretycznym, ale również konieczne jest stawianie sobie wymagań w wymiarze ascetycznym i moralnym, dzięki czemu studiujący wysługuje sobie niezbędną pomoc Bożą. Duch Święty bowiem, który dawał natchnienie redaktorom poszczególnych Ksiąg, inspiruje również interpretatora. Kluczem pozwalającym na właściwą interpretację tekstów biblijnych jest sam Chrystus, którego obecność w nich jest w większości ukryta pod zasłoną litery. Dlatego dla Orygenesa sens duchowy Pisma utożsamia się z sensem chrystologicznym. Sens literalny natomiast, który ukrywa sens duchowy na podobieństwo zasłony, jego zdaniem nie stanowi najważniejszego celu Pisma, ale służy tylko jako etap wstępny, kierujący czytelnika w stronę sensu głębszego. Nowym wkładem Orygenesa w rozwój chrześcijańskiej egzegezy było także przedstawienie trójpodzielności sensu Pisma

Świętego, w nawiązaniu do trójpodzielności człowieka: ciało, dusza i duch, przedstawionej przez św. Pawła. Aleksandryjczyk ukazał sens literalny, moralny i duchowy (mistyczny) Pisma. Jego zdaniem wszyscy chrześcijanie powinni wynosić pożytek z czytania tekstów natchnionych: ludzie prości – z litery, czyniący postępy –z sensu moralnego, doskonali – z sensu duchowego. Jednak w praktyce egzegetycznej Orygenes wyróżnia najczęściej tylko dwa sensy: literalny i duchowy. Dla niego najważniejszą była prawda, że Słowo Boże jest niewyczerpanie płodne i człowiek nie może w pełni odczytać jego znaczenia. Tajemnice Pisma Świętego odsłaniają się bowiem przed czytającym w większej lub mniejszej mierze, w zależności od jego pilności, doskonałości duchowej i zdolności interpretatorskich. Dlatego Orygenes uważa, że relacja między tekstem objawionym a człowiekiem badającym go nie ma charakteru statycznego, ale jest dynamiczna. W związku z tym jego interpretacja jest otwarta, przyjmująca większą liczbę wersji odczytania danego tekstu. Nie są one jednak alternatywne, lecz skumulowane jedna na drugiej. Orygenes jest również zawsze gotowy przyjąć interpretację zaproponowaną przez innych. Jego zdaniem najlepszym interpretatorem Pisma jest samo Pismo, gdyż uważał, że różne części całości nawzajem się rozjaśniają. Ta metoda sprawdza się przy założeniu, że zestawia się fragmenty, które przedstawiają podobieństwo leksykalne lub treściowe. Z tego powodu, podejmując rozważania nad konkretnymi fragmentami Ewangelii Łukasza, będziemy korzystali także z innych fragmentów Pisma Świętego, aby rozjaśnić rozważany tekst.

W naszej refleksji bardzo ważnym aspektem w interpretacji tekstów biblijnych będzie wymiar inicjacyjny, ukazujący prawdę, że poszczególne fragmenty Pisma Świętego są adresowane dla osób będących na różnych etapach rozwoju duchowego. Wymiar

inicjacyjny w interpretacji Pisma Świętego przez Orygenesa wiąże się w istotny sposób z jego podziałem sensów biblijnych, który odpowiada trzem kategoriom wtajemniczanych. Odbiorcy Słowa Bożego są bowiem na różnych stopniach zaawansowania poznawczego i dlatego dla Aleksandryjczyka jest oczywiste, że początkujący mogą poznać łatwiej sens literalny Pisma, a bardziej wtajemniczeni jego sens moralny i duchowy. Orygenes przedstawia kategorie wtajemniczanych ze względu na ich zdolność przyswajania sensów Pisma Świętego. Jego zdaniem dosłowny sens Pisma odnosi się do dwóch grup ludzi, których symbolicznie nazywa „sierotami” i „wdowami”. Z punktu widzenia procesu przygotowania do chrztu w starożytności, pierwszą grupę można nazwać prekatechumenami, a drugą katechumenami. Trzecią grupę stanowią ochrzczeni, którzy wyszli poza dosłowny sens Biblii i zwrócili się ku sensowi moralnemu. Najbardziej zaawansowaną grupę Orygenes nazywa „prezbiterami Kościoła”, którzy są uzdolnieni do pojmowania nauki duchowej. Proces wtajemniczenia trwa zatem także po chrzcie. Orygenes uważał, że zasłona litery, która ukrywa tajemnice, jest wyrazem ostrożności Boskiego Wychowawcy względem początkujących, a także środkiem pedagogicznym dla bardziej wtajemniczonych, aby ich pobudzić do większego zaangażowania w poznaniu prawd Bożych.

Podsumowując, należy stwierdzić, że choć dziś Orygenes jest często uważany przede wszystkim za alegorystę, to jednak nikt przed nim nie przyznał tak dużego znaczenia sensowi literalnemu jak on. Uważał, że właściwa interpretacja Pisma Świętego musi szukać związku między literą i duchem. W podobny sposób i my będziemy interpretować wybrane fragmenty Ewangelii Łukasza, jak i inne księgi Nowego Testamentu w pozostałych rozdziałach tej pozycji.

Ty D z IE ń I

Nawrócenie (Łk 1, 1-38)

Dzień I

Przeczytaj i rozważ: Łk 1, 1-12. Orygenes, komentując ten fragment, zwraca uwagę na słowa: „Oboje byli sprawiedliwi w obliczu Boga i postępowali nienagannie według wszystkich przykazań i przepisów pańskich” (Łk 1, 6). Według niego słowa te świadczą o tym, że Zachariasz i Anna byli ludźmi bez grzechu. Autor wyjaśnia: „Ludzie, którzy szukają wymówki dla swoich grzechów, sądzą, że nikt nie jest bez grzechu (...) Zwrot ’być bez grzechu’, ma w Pismach dwojakie znaczenie – albo; ’nigdy nie zgrzeszyć’, albo: ’przestać grzeszyć’” (KomŁk 2, 1, 36). Dalej Orygenes pisze, że trudno znaleźć kogoś, kto nigdy nie zgrzeszył, ale postępowanie bez grzechu po nawróceniu jest czymś oczywistym. Orygenes ma na uwadze praktykę przygotowania do chrztu w ramach katechumenatu, który był czasem uczenia się życia bez grzechu. Po chrzcie człowiek był włączony do Kościoła, o którym tak pisze Orygenes: „W tym czasie nasz Pan, Jezus Chrystus, ’stawił przed sobą Kościół, jako chwalebny, nie mający skazy czy zmarszczki’ (Ef 5, 27) – nie dlatego, że już przestał podlegać skażeniu; ’nie mający zmarszczki’ – nie dlatego, iżby nie było w nim kiedyś zmarszczki ’dawnego człowieka’ (Ef 4, 22), ale dlatego, że już jej nie ma” (KomŁk 2, 2, 36).

Zwróć uwagę, że i dzisiaj wielu powtarza słowa, że nikt nie jest bez grzechu, powołując się na słowa św. Pawła: „wszyscy bowiem zgrzeszyli” (Rz 3, 23), lub na słowa św. Jana: „Jeśli mówimy, że nie

mamy grzechu, to samych siebie oszukujemy” (1 J 1, 8). Jednak apostołowie mówią tu o tym samym doświadczeniu przed nawróceniem, o którym pisze Orygenes. Po autentycznym nawróceniu człowiek doświadcza usprawiedliwienia przez wiarę (Rz 3, 22-24), a po przyjęciu chrztu (przynajmniej tak było w starożytności) już nie grzeszy: (1 J 3, 8), bo jest w nim nasienie Boże, czyli Duch Święty. Należy zaznaczyć, że w starożytności, przynajmniej do III wieku rozumiano grzech jako grzech śmiertelny, pozbawiający człowieka życia w łasce uświęcającej. Inne słabości moralne nazywano długami lub występkami (Mt 6, 12.15), czyli to, co dziś my nazywamy grzechem powszednim.

Jeśli jesteś na drodze nawrócenia, proś o łaskę bezgrzeszności. Jeśli natomiast jesteś w stanie łaski uświęcającej, proś o trwanie w niej.

Dzień II

Przeczytaj i rozważ: Łk 1, 13-17. Archanioł Gabriel w imieniu

Boga zapowiada Zachariaszowi, że urodzi mu się syn, któremu ma nadać imię Jan. Stanie się to pomimo tego, że jego żona Elżbieta dotąd była niepłodna i oboje byli już w podeszłym wieku (Łk 1, 7).

Jest to zapowiedź pierwszego cudu, który miał się wydarzyć w życiu Zachariasza. Drugim, jeszcze większym cudem, będzie napełnienie jego syna Duchem Świętym już w łonie Elżbiety. Dzięki temu wydarzeniu Jan mocą Ducha Świętego „licznych z synów Izraela zwróci ku ich Panu Bogu” (Łk 1, 16). Owocami nawrócenia będą: uzdrowienie relacji rodzinnych, zwłaszcza między ojcami i ich dziećmi, a także zwrócenie „nieposłusznych do rozsądku sprawiedliwych” (Łk 1, 17), czyli wejście na drogę sprawiedliwego postępowania przez tych, którzy z niej zeszli.

Nawrócenie człowieka powinno się dokonać w dwóch wymiarach. Pier wszym jest odwrócenie się od zła i zwrócenie się do

Boga. Można mówić wtedy o wymiarze wertykalnym (pionowym) nawrócenia. Ewangelista Łukasz w rozważanym fragmencie mówi o nawróceniu w wymiarze horyzontalnym (poziomym), czyli o zwróceniu się ku ludziom, zwłaszcza ku najbliższym. Pisał o tym już prorok Malachiasz: Ml 3, 23-24. Te słowa z Księgi Proroka Malachiasza są ostatnimi słowami Starego Testamentu. Ich przesłaniem jest wezwanie do nawrócenia, które ma zaowocować przebaczeniem i pojednaniem między ojcem i synem. Relacja ojca z synem jest tu figurą wszystkich relacji rodzinnych. Owocem nawrócenia jest zatem podjęcie działań związanych przede wszystkim z naprawieniem relacji rodzinnych. Te relacje dalej mogą pozostać trudne, jeśli druga strona nie będzie chciała ich naprawić.

Zastanów się, czy zrobiłeś wszystko, aby naprawić lub pogłębić twoje relacje rodzinne?

Dzień III

Przeczytaj ponownie i rozważ: Łk 1, 13-17. Tym razem zapoznaj się z komentarzem Orygenesa do tego fragmentu: „Moim zdaniem tajemnica Jana spełnia się na świecie po dzień dzisiejszy. Ktokolwiek ma uwierzyć w Chrystusa Jezusa, do jego duszy najpierw przybywa duch i moc Jana i ’przygotowuje Panu lud doskonały’ oraz w chropowatościach serca wytycza szerokie drogi i prostuje ścieżki. Nie tylko w owym czasie zostały przygotowane drogi i wyprostowane ścieżki, do dziś duch i moc Jana poprzedza przyjście Pana Zbawiciela” (KomŁk 4, 6, 42). W podobny sposób pisze Ambroży: „Wyprzedza naszą duszę moc Jana, gdy przygotowujemy się do wiary w Chrystusa” (KomŁk 1,3,38,43). Duch i moc Jana to określenia Ducha Świętego, którym Jan został napełniony w łonie swej matki. Duch Święty napełnił Jana Chrzciciela,

aby poprzez jego działalność mógł spocząć na innych, uzdalniając ich do nawrócenia.

Całe opisywane wydarzenie w wymiarze inicjacyjnym zapowiada napełnienie Duchem Świętym człowieka ku jego nawróceniu, a więc na początku jego życia duchowego. Tak symbolicznie można odczytać napełnienie Jana Chrzciciela Duchem Świętym już w łonie matki. Ponadto fakt, iż Jan wzywał do nawrócenia innych po osiągnięciu swej ludzkiej dojrzałości pokazuje, że droga rozwoju duchowego jest długa i potrzeba intensywnej współpracy z Duchem Świętym, by po swoim nawróceniu dojrzeć do skutecznego wzywania innych do nawrócenia.

Pamiętaj, że skuteczność wzywania do nawrócenia przez św. Jana Chrzciciela, wynikała z napełnienia go Duchem Świętym. Ktoś, kto jest w podobny sposób napełniony Duchem Świętym jak Jan, może pomóc innym w otwarciu się na łaskę nawrócenia. Prawdziwe nawrócenie może dokonać się tylko dzięki tchnieniu Ducha Świętego. Dlatego też w kontekście doświadczenia łaski nawrócenia można mówić o pierwszym napełnieniu Duchem Świętym.

Dzień IV

Przeczytaj i rozważ: Łk 1, 26-29. Od poczęcia Jana Chrzciciela minęło sześć miesięcy (w. 26) i wtedy anioł Gabriel przyszedł do Maryi. Ewangelista podaje miejsce tego spotkania i charakteryzuje Maryję jako mężatkę będącą dziewicą (w. 27). Jak to możliwe? W Izraelu był wtedy zwyczaj, że mężczyzna mógł poślubić dziewczynkę, zanim stała się płodna. Do tego momentu mieszkała razem z rodzicami, a nie z mężem. Tak zapewne było w przypadku Maryi. W przypadku Elżbiety dokonał się cud, że już niepłodna poczęła syna, natomiast w przypadku Maryi jeszcze niepłodna stała się

brzemienną. Warto dodać, że hebrajskie brzmienie imienia Maria to Miriam, a imię to oznaczało „Umiłowaną przez Boga”.

Dosłowne tłumaczenie z języka greckiego słów: „Bądź pozdrowiona”, brzmi: „Raduj się”. Ciekawe, że Żydzi do dziś posługują się innym słowem pozdrowienia: „Szalom”. Dlaczego tak anioł pozdrowił Maryję? Zapewne dlatego, że w ten sposób nawiązywał do proroctw starotestamentalnych, które mówiły o radości z powodu zbawienia, które niebawem nadejdzie. Jedno z tych proroctw jest następujące: za 9, 9-10. Maryja już na początku pozdrowienia anioła przekonuje się, że jego orędzie niesie radość z nadziei zbawienia.

Odmawiając modlitwę „Zdrowaś Maryjo” miej świadomość, że wypowiadasz słowa: „Raduj się, Umiłowana przez Boga”

Dzień V

Przeczytaj ponownie i rozważ: Łk 1, 26-29. Drugi człon pozdrowienia anioła: „Łaski pełna”, w tłumaczeniu dosłownym (w języku opisowym) brzmi: „Ty, któraś została przemieniona przez łaskę”. Bóg przemienił Maryję przez łaskę w tym celu, aby mogła stać się Matką Syna Bożego, który w Jej łonie przyjął ludzką naturę. Ta prawda została wyrażona przez Kościół katolicki w dogmacie o niepokalanym poczęciu Maryi. W ten sposób Kościół wyraził prawdę, którą w II wieku obrazowo przedstawił św. Ireneusz, porównując Maryję do garstki czystej ziemi, z której Bóg ulepił nowego Adama – Jezusa Chrystusa.

Ostatnie słowa pozdrowienia: „Pan z Tobą”, w Starym Testamencie były kierowane do osób, które Bóg powoływał do spełnienia trudnego zadania, przekraczającego ich ludzkie możliwości. Przykładem są słowa skierowane do Mojżesza, kiedy Bóg mówi do niego: „Ja będę z tobą” (Wj 3, 12). Jeśli słowa: „Pan z tobą”, czyli

„Ja będę z tobą”, były znane w Starym Testamencie, to „przemieniona przez łaskę” były wyjątkowe. Nigdy dotąd Bóg nie zwracał się do człowieka, tak jak zwrócił się do Maryi, dlatego też Ona, mając tego świadomość, „zmieszała się na te słowa i rozważała» je (w. 29).

Maryja jest wzorem przyjęcia Słowa Bożego przez człowieka. Jej reakcja jest najpierw emocjonalna (zmieszała się), a następnie podejmuje wysiłek intelektualny (rozważała). W podobny sposób i ty karm się Słowem Bożym.

Dzień VI

Przeczytaj i rozważ: Łk 1, 30-39. Po pozdrowieniu anioła i reakcji Maryi na te słowa, ewangelista cytuje przesłanie anioła, które jest zasadniczą treścią jego orędzia. Słowa: „Oto poczniesz i porodzisz Syna”, są wypełnieniem proroctwa Izajasza, zapowiadającego narodzenie Mesjasza, który będzie potomkiem króla Dawida (Iz 7, 14). Wtedy pojawia się pytanie Maryi: „Jakże się to stanie, skoro nie znam męża?” (w. 34). Słowa „nie znam”, nie znaczą, że nie znała jeszcze Józefa, skoro podpisała z nim już dokument potwierdzający, że są małżeństwem. Te słowa oznaczają, że nie miała z nim fizycznego kontaktu, w wyniku którego mogłoby począć się dziecko. Ponadto z tych słów wynika, że Maryja pragnęła pozostać dziewicą w małżeństwie. Gdyby tak nie było, byłoby czymś oczywistym, że po przyjściu do domu męża, dziecko poczęłoby się w sposób naturalny. Gdyby Maryja nie pragnęła pozostać dziewicą w małżeństwie, nie pytałaby anioła: „Jakże się to stanie”.

Anioł ukazuje sposób, w jaki Syn Boży pocznie się w łonie

Maryi: „Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego okryje Cię cieniem” (w. 35). Trzeba nadmienić, że określenie „moc

Najwyższego” dotyczy także Ducha Świętego. Trzecia Osoba Trójcy Świętej zstąpiła na Maryję i otoczyła ją cieniem – obłokiem, dzięki czemu zło nie miało dostępu do Maryi i jej Syna. Duch Święty jest Tym, który przynosi Jednorodzonego Syna Boga Ojca do łona Maryi, gdzie Syn Boży staje się człowiekiem. Jednocześnie Duch Święty, jako moc Najwyższego, osłania Maryję i jej dziecko przed złem.

Potwierdzeniem, że Bóg może dokonać tego cudu w łonie Maryi, było ujawnienie przez anioła prawdy o poczęciu przez Elżbietę Jana, choć ta kobieta była już w sile wieku. Słowa: „Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego” (w. 37) w dosłownym tłumaczeniu powinny brzmieć: „U Boga bowiem żadne słowo nie jest pozbawione mocy”. Maryja, wierząc w moc słów przekazanych Jej przez anioła, mówi: „Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego” (w. 38). Te słowa nie oznaczają biernej akceptacji, lecz wyrażają wolę współpracy z Bogiem, co do słów, skierowanych do Maryi, która świadomie i dobrowolnie chce włączyć się w ich realizację. Maryja swoją gotowość do wypełnienia Słowa Bożego skierowanego do niej potwierdza udaniem się z pośpiechem do Elżbiety, o której dowiedziała się, że jest brzemienna. W ten sposób Maryja uczy nas nie tylko rozważania i przyjmowania Słowa Bożego, ale też wypełniania go z pośpiechem.

Z powyższej refleksji wynika prawda, że nie można owocnie rozważać, przyjmować i wypełniać Słowa Bożego bez uprzedzającego działania Ducha Bożego. Po nawróceniu człowieka przychodzi drugi etap napełnienia Duchem Świętym, który uzdalnia go do owocnego życia Słowem Bożym, tak jak czyniła to Maryja. Jeśli nie umiesz rozważać, przyjmować i wypełniać Słowa Bożego tak jak Maryja, to proś, aby Ona wyjednała ci łaskę Ducha Świętego, która uzdolni cię do podobnej umiejętności.

Podsumowanie

1. Zapowiedź napełnienia Duchem Świętym Jana Chrzciciela ukazuje prawdę, że prawdziwe nawrócenie może dokonać się tylko dzięki łasce Ducha Świętego. Od tego czasu Duch Święty uzdalnia wielu, na podobieństwo Jana Chrzciciela, do wzywania ludzi do nawrócenia. Jednocześnie wzywanym do nawrócenia daje łaskę otwarcia się na to wezwanie. W przypadku człowieka, który wchodzi na drogę nawrócenia, można mówić o pierwszym napełnieniu Duchem Świętym. Taka osoba uczy się życia w łasce uświęcającej, czyli w bezgrzeszności, rozumianej jako unikanie grzechów śmiertelnych. Patronem ludzi wchodzących na drogę nawrócenia jest więc św. Jan Chrzciciel.

2. Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny ukazuje nam prawdę, że to za sprawą Ducha Świętego Syn Boży staje się człowiekiem w łonie Maryi. Ponadto Duch Święty, jako „moc Najwyższego”, osłania Maryję i Jej Syna przed złem. W wymiarze inicjacyjnym można zobaczyć tu drugi etap procesu napełnienia Duchem Świętym, który najpierw uzdalnia człowieka do nawrócenia, a następnie do życia Słowem Bożym. Tylko dzięki łasce Ducha Świętego można owocnie rozważać Słowo Boże, przyjmować je do swego serca i wypełniać je w swym życiu, tak jak czyniła to Maryja. Dlatego Ona jest patronką wszystkich, którzy doświadczają drugiego etapu napełnienia Duchem Świętym, czyli uzdolnienia do karmienia się Słowem Bożym.

Prezentowana książka jest owocem wspólnotowego pochylenia się nad tajemnicą Ducha Świętego, objawioną w Nowym Testamencie i w najstarszej Tradycji Kościoła. Przedstawia ścieżki wędrówki po Ewangeliach św. Łukasza i św. Jana, Dziejach Apostolskich i Listach św. Pawła, pozwalające dotknąć ukazaną tam tajemnicę Trzeciej Osoby Trójcy Świętej. Zaproponowana tu i wypracowana w praktyce metoda zgłębiania tajemnic wiary skłania do codziennego czytania Ewangelii poprzez wyodrębnienie konkretnych fragmentów na każdy dzień, z krótkim komentarzem i odniesieniem poznanych treści do swego życia.

Jako chrześcijanie otrzymaliśmy dar Ducha Świętego już na chrzcie świętym, a w sposób szczególny w sakramencie bierzmowania. Jednak mając na uwadze słowa Jezusa, skierowane w Wieczerniku do apostołów: „Duch Prawdy w was przebywa i w was będzie” (J 14, 17), wiemy, że obecność Ducha Świętego w nas jest dynamiczna. Co zatem Pismo Święte mówi o procesie pogłębiania obecności Ducha Bożego w człowieku? Szukając odpowiedzi, postanowiliśmy przeanalizować najważniejsze fragmenty Nowego Testamentu, które wprost mówią o Duchu Świętym. W naszych poszukiwaniach często sięgaliśmy do pism Ojców Kościoła, jak również do tekstów św. Tomasza z Akwinu, który ob cie czerpał z najstarszej Tradycji Kościoła.

Zapraszamy Czytelnika do przygody wtajemniczenia w osobę Ducha Świętego przez dwadzieścia osiem tygodni, z których każdy jest podzielony na sześć dni, tak aby niedzielę poświęcić na podsumowanie całotygodniowej re eksji. Książka doskonale nadaje się do indywidualnej medytacji, ale jest też świetnym materiałem do pracy wspólnotowej i dzielenia się Słowem Bożym.

ks. Leszek Mateja – doktor teologii z zakresu patrologii, uczeń ks. prof. Edwarda Stańka. Przez wiele lat swoją posługę duszpasterską pełnił w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach, obecnie jest proboszczem parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rusocicach. Autor prac naukowych i publikacji z dziedziny duchowości, m.in. cyklu książek dotyczących drogi ewangelicznego wtajemniczenia pt. Bóg mówi do ciebie.

ISBN 978-83-8340-061-7

ISBN 978-83-8340-061-7

Cena: 39,90 w tym 5% VAT