Buildingholland 2015 pages lr

(Re)Building the Future

2015

Het integrale event voor de bouw en vastgoed

Building Holland | maart 2015

Building Holland 2015

Bouwt u mee aan een toekomstbestendige sector?

De bouwbranche staat voor enorme uitdagingen: van het reduceren van faalkosten tot het

31 maart t/m 2 april

verminderen van CO2-uitstoot. Duurzaam Gebouwd brengt als integraal platform daarom alle schakels in de bouw- en vastgoedsector samen en richt zich samen met toonaangevende partners op integrale samenwerking, kennis- en netwerkdeling en het gezamenlijk ontwikkelen

f e i s u Incl tis gra aart k e e r ent .v. â‚Ź95 t.w

van nieuwe business. Word partner van Duurzaam Gebouwd en behoor tot de top 250 organisaties die de bouw- en vastgoedsector een grote stap vooruit willen helpen.

# 2 | maart 2015

BEZOEK VOOR MEER INFORMATIE DUURZAAMGEBOUWD.NL

Building Holland 2015

Partneroverzicht

Ontmoet 100 partners en duizenden beslissers uit de integrale branche, neem deel aan inspirerende kennissessies en praat mee over de toekomst van bouw en vastgoed.

Plattegrond Programma

Wat is een gezond binnenklimaat?

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Montevideo Toren, Rotterdam

Een gezond binnenklimaat is een klimaat dat past bij de functie van een gebouw.

VBI bouwt daarom mee aan duurzame, flexibele en comfortabele woon- en werkomgevingen die steeds aan te passen zijn aan de wensen van de eindgebruiker.

Of het nu gaat om geluid, licht, temperatuur of luchtkwaliteit.

Flexibel comfort noemen we dat.

Meer weten? Bel +31 (0)26 379 79 79 of volg ons via @flexibelcomfort

www.vbi.nl

In dit nummer Groot interview: Daan Roosegaarde Daan Roosegaarde weet heel goed wat hij zijn publiek tijdens Building Holland gaat voorhouden.

Bouwers moeten het lef hebben om nieuwe technieken en materialen toe te passen.

Vakmanschap creatief koppelen aan nieuwe ideeĂŤn.

Dat is volgens hem de enige manier om nog een beetje te overleven in de wereld van morgen.

10 Andy van den Dobbelsteen Nederland doet het op gebied van verduurzaming van de gebouwde omgeving ronduit slecht in vergelijking met de ons omringende landen. We blijven hangen in een zesjescultuur en een groot deel van de bouw verwacht door te kunnen gaan waar we aan het begin van de crisis zijn gestopt: het realiseren van zo veel mogelijk nieuwbouw. Dat gaat niet gebeuren. Er zijn andere grote kansen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaam renoveren van woningen en stadswijken. Want op dat gebied hebben we, Europees gezien, bovengemiddeld veel kennis.

50

Exclusieve entreekaart* 31 maart t/m 2 april 2015 in Amsterdam RAI

(Re)Building the Future Ga naar www.buildingholland.nl en gebruik deze relatiecode:

BH300001

*Deze kaart heeft een waarde van â‚Ź 95,- excl. BTW en geeft recht op toegang tot Building Holland.

Gaarne niet doorgeven aan derden.

Initiatief van:

2015

Het integrale event voor de bouw en vastgoed

building holland | maart 2015

3

EEN GEZOND BINNENKLIMAAT 200 TOT 300% RENDEMENT EEN GEZOND OP UW INVESTERING

BINNENKLIMAAT TERUGVERDIEND IN 5 JAAR

4

maart 2015 | building holland T 078 - 615 00 00

E INFO@ALKLIMA.NL

I WWW.ALKLIMA.NL

building holland | maart 2015

5

Inhoud Pagina 7 De key voor vernieuwing Pagina 10

Bouwers moeten lef hebben

Pagina 18

Het gebouw is het echte eindproduct

Pagina 21

Sociale innovatie: slimmer, flexibeler en dynamisch organiseren

Pagina 25

ESCo Congres

Pagina 26

Duurzame Donderdag

Pagina 29

Bouwsector moet aantoonbaar kwaliteit leveren

Pagina 30

De groenste combinatie voor het dak

Pagina 32

Bestaande bouw toekomst geven

Pagina 36 Partneroverzicht Pagina 41

Plattegrond

Pagina 42

Programma Dag 1

Pagina 44

Programma Dag 2

Pagina 46

Programma Dag 3

Pagina 50

Wanneer worden we nou eens wereldkampioen?

Pagina 55

Krachtenbundeling voor unieke comfortbeleving

Pagina 58

Green Tie Gala

Pagina 62

Kennis delen op (Re)Building the Future

Pagina 67

Samen bouwen aan de toekomst

Pagina 70

Stimulans voor duurzaam bouwen in Nederland

Pagina 74

Slimme energie voor een betere toekomst

Pagina 77

Opening Fit the Future

Pagina 79

Kalk is materiaalstroom voor tapijt

Pagina 80

Garantie op vitaal binnenklimaat

Pagina 82 Colofon

6

maart 2015 | building holland

Voorwoord

Pernille La Lau

De key voor vernieuwing Doordeweeks presenteert ze het RTL4-programma Koffietijd en in het verleden was ze het gezicht van televisieprogramma’s als SBS Nieuws en Editie NL. In de Amsterdam RAI is Pernille La Lau als Master of Ceremony twee dagen het gezicht van Building Holland 2015.

“Ik ben inmiddels ruim twintig jaar met veel plezier actief in de mediawereld en heb daarin diverse entertainment-, nieuws- en wetenschapsprogramma’s mogen presenteren voor Veronica, TROS, NTR, SBS6 en RTL4. Mede door mijn brede interesse heb ik items gemaakt over onder meer elektrische auto’s en duurzaamheid in de bouw. Ook bij Koffietijd besteden we aandacht aan duurzaamheid dankzij de Nationale Postcodeloterij, onze vaste partner in dit programma. Daarnaast heb ik een eigen bedrijf, waarin ik presentatiesessies geef aan directeuren van onder meer bouwsectoren. Hierdoor is me voorafgaand aan Building Holland 2014 al opgevallen dat de bouwsector enorm aan het vernieuwen is.

Vorig jaar was ik een dag Master of Ceremony van Building Holland. Wat me toen het meest is bijgebleven, is dat bedrijven huizen kunnen verbeteren door een nieuwe schil eromheen te plaatsen. Hierdoor hebben consumenten meer comfort en een lagere energierekening: twee enorme USP’s.

Dit soort innovaties spreken me enorm aan, omdat ze direct toegevoegde waarde voor consumenten hebben.

In iedere sector is samenwerking enorm belangrijk. Dat geldt voor ‘mijn’ mediawereld en uiteraard ook voor de bouw. Tijdens mijn diverse gesprekken met bouwbedrijven is het me in het verleden opgevallen dat zij vaak in het

geheim samenwerken. Dat is nu veranderd, nu wordt samenwerking in de bouw als USP gezien en terecht! In mijn ogen is samenwerking key om tot vernieuwingen te komen. Het belangrijkste van samenwerken is dat bedrijven zich kwetsbaar opstellen, flexibel blijven en elkaars disciplines kennen en respecteren.

Ik hoop dat we over vijf jaar op alle vlakken samenwerking zien: niet alleen tussen de bouwbedrijven zelf, maar ook in de bouwketen, de financiële wereld en de overheid. Door betrokken te zijn, komen we tot een nieuwe bouwwereld.

Veel regels moeten nieuw en worden nieuw, bijvoorbeeld om tot andere financieringsvormen te komen. Twintig procent van de kantoren in Amsterdam staat bijvoorbeeld leeg. De oplossing hiervoor ligt in het samenwerken en het flexibel bouwen.

Dus ga die samenwerking aan en zie het risico als investering voor de toekomst! Ik zie u graag bij Building Holland 2015.”

Pernille la Lau Presentatrice en Master of Ceremony Building Holland 2015 PernillelaLau.tv

building holland | maart 2015

7

Een interactieve tool voor verkoop, ontwikkeling, productie, beheer en communicatie

Nieuwbouw Verbouw Renovatie Beheer Onderhoud WoonConnect wordt gebruikt door:

projectontwikkelaars • bouwbedrijven • kopers en huurders • fabrikanten en leveranciers • gemeentes • corporaties • aanbieders van bouwconcepten • architecten •

powered by

8

maart 2015 | building holland telefoon 073 75 06 365 • info@woonconnect.nl • www.woonconnect.nl

We vinden altijd de

optimale klimaatoplossing Overal waar mensen werken willen we het klimaat naar onze hand zetten. Dit bepaalt immers sterk ons gevoel van welbevinden. En dat kan. Met airconditioning zijn we in staat om ons eigen binnenklimaat te creëren. Lekker warm voor de één. Heerlijk koel voor de ander. Carrier is ‘s werelds grootste klimaatexpert. Als uitvinders van de airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to the experts.

Carrier Airconditioning. Do you turn? T 071 - 341 71 11, www.carrier.nl/klimaatoplossingen

10.24.61 1102/60/80

1 ddni.84_1-1__NE_srellihCelbaniatsuS_DA_11_C

Carrier Airconditioning is onderdeel van UTC Building & Industrial Systems.

Wereldwijd de grootste leverancier van gebouwgebonden installaties. building holland

| maart 2015

9

‘De huidige manier van aanbesteden vermorzelt innovatie’ 10

maart 2015 | building holland

Interview

Daan Roosegaarde

Daan Roosegaarde ziet Nederland als proeftuin

Bouwers moeten lef hebben Daan Roosegaarde weet heel goed wat hij zijn publiek tijdens Building Holland gaat voorhouden. Bouwers moeten het lef hebben om nieuwe technieken en materialen toe te passen. Vakmanschap creatief koppelen aan nieuwe ideeën.

Dat is volgens hem de enige manier om nog een beetje te overleven in de wereld van morgen.

Tekst: Tom de Hoog, Beeld: Daan Roosegaarde, www.studioroosegaarde.net

Zijn jeugd beleefde hij grotendeels buiten in de natuur rondom zijn geboorteplaats Nieuwkoop. Wat hem boeide?

Boomhutten bouwen, bezig zijn met elementen uit de natuur en daaruit iets maken wat hij tegenwoordig customizen zou noemen. Als zoon van een wiskundeleraar voelde hij zich aangetrokken door kunst en daarom koos hij na zijn havo ook diverse opleidingen in die richting. Hij behaalde een bachelor-graad op de kunstacademie en vervolgens voegde hij er een master-opleiding architectuur aan toe.

In deze periode ontmoette hij ook studenten van de TU Twente. Deze contacten leidden tot de ontdekking dat met behulp van techniek iets gemaakt kon worden wat ‘levend’ of in ieder geval interactief kan zijn met menselijke aanwezigheid of gedrag. Zo ontstond het idee voor DUNE, het interactieve licht- en geluidlandschap van leds, staal, sensoren, speakers, software en interactieve media. DUNE betekende voor Roosegaarde niets minder dan een doorbraak. Het Tate Modern uit Londen zocht contact met hem en zoals dat heet ‘de rest is geschiedenis’.

Radicale ideeën Dat Roosegaarde veel weerklank vindt, is een understatement. Met exposities in the National Museum in Tokyo, the Victoria and Albert Museum in Londen en zijn installaties in de publieke ruimte in onder meer in Rotterdam en Hong Kong wordt goed duidelijk dat de wereld zijn werkterrein is. Dat met name Azië hem intrigeert,

bewijst het openen van een vestiging van zijn Studio Roosegaarde in Shanghai, China.

Hij vindt overal een gewillig oor voor zijn visionaire ideeën over de mogelijkheden van techniek om de mens toekomst te geven. Zo ziet Roosegaarde ook de rol van de designer, die van de hippie met een businessplan die met nieuwe dromen komt maar ook met nieuwe concrete voorstellen. “We moeten gaan denken als een netwerk, zoals Marshall McLuhan dat ooit een keer heeft gezegd in de beroemde uitspraak: ‘There are no passengers on Spaceship Earth. We are all crew’. Dat is heel belangrijk en ook nadenken over duurzaamheid en energieneutraliteit hoort daarbij. Ik bedoel, we zitten middenin de transitie van een olieslurpende maatschappij naar een natuurvriendelijke maatschappij. Ik zie de Smart Highway daarin zeker als een brug. Bij Studio Roosegaarde zijn we ondertussen al verder. Zo kijken we samen met de Universiteit Wageningen naar luciferine, het lichtgevende element dat ervoor zorgt dat een vuurvliegje of een kwalletje licht geeft. Dat element laten we versmelten met planten en dat betekent dat je lichtgevende gewassen krijgt. Dus: wat nou kabel, wat nou onderhoud, wat nou energierekening? Dat zijn de radicale onderzoeken waar we nu druk mee bezig zijn.”

Steden menselijker maken Eerder dit jaar presenteerde Roosegaarde zijn interactieve landschap DUNE als onderdeel van de entree bij het World Economic Forum in Davos. Onder meer koningin Máxima

building holland | maart 2015

11

Profiel Daan Roosegaarde Daan Roosegaarde werd geboren in Nieuwkoop op 24 juli 1979. Hij is een man met veel gezichten: designpionier, kunstenaar, ondernemer en ontwerper. Na zijn middelbare school studeerde hij onder meer aan de Academie voor de Kunst en Industrie (AKI) Enschede en het Berlage Instituut in Rotterdam (masteropleiding). Daan Roosegaarde geeft leiding aan de Studio Roosegaarde met vestigingen in Waddinxveen en Shanghai. Een team van designers en ingenieurs werkt in deze social design lab’s aan de veelzijdige en veelal internationaal georiënteerde projecten.

Een van de bekendste werken is DUNE (zie foto boven), een interactief ‘landschap’ bestaande uit honderden leds die reageren op aanraken en geluid. Installaties van DUNE stonden onder meer in Tate Modern London, het Stedelijk Museum Amsterdam en ook in de publieke ruimtes van Rotterdam, Tokio en Hongkong. Meer individueel gericht is zijn modeproject INTIMACY met jurken die in transparantie kunnen veranderen op basis van hartslag van de drager. Bekend zijn ook de

12

maart 2015 | building holland

projecten in samenwerking met aannemer Heijmans: Smart Highway, interactieve snelwegen en het Van Gogh Fietspad in Nuenen. Een recent project is RAINBOW STATION (foto onder), waarbij elke avond enkele minuten een kunstmatige regenboog is te zien op de glazen wand aan de oostzijde van de stationskap van station Amsterdam Centraal.

Daan Roosegaarde

Interview

bewonderde Roosegaardes creatie. Hij verraste ook daar weer de aanwezigen met zijn passie voor creatie en het verbinden van design aan oorspronkelijkheid. Maar hij deed er ook kennis op over hoe de wereld reageert op de toenemende verstedelijking.

“Er is een tendens naar Smart Cities om steden en plekken menselijker of veiliger of energieneutraler te maken. In Jordanië en India bijvoorbeeld is men daar echt mee bezig.

De huidige bouwwereld in Nederland is op dit terrein echter niet of nauwelijks actief en daar moet je voor oppassen, denk ik. We zouden zeker in Nederland moeten kijken naar wat mensen van de steden van morgen verwachten. Want er zit een gat tussen die verwachting en hoe de bouw zich op dit moment manifesteert.”

Nieuwe visie ontwikkelen Volgens Roosegaarde ervaren mensen in ons land de bebouwde omgeving niet als prettig, terwijl er alle reden is veel aandacht aan de kwaliteit van stadslandschappen te geven. “Als je kijkt naar de steden dan zullen die steeds intensiever gebruikt worden, dus we moeten daar een nieuwe visie op ontwikkelen. Dat gaat over de toekomstige energie, de toekomst van afval, de toekomst van mobiliteit. En daar speelt technologie een belangrijke rol in om dingen te verbeteren.”

Dit is voor hem ook waar (Re)Building the Future over gaat, de bijzondere relatie die Nederland heeft met natuur en technologie. “Dat klinkt misschien wat abstract en futuristisch, maar dat doen we eigenlijk al vrij lang, in Nederland. Kijk naar Kinderdijk of de Afsluitdijk. Het zit eigenlijk in onze genen dat we voor een derde deel onder waterniveau leven. We moeten meer investeren in nieuwe dromen. Het vakmanschap wat we hebben moeten we koppelen aan nieuwe ideeën en dat is waarschijnlijk de enige manier om nog een beetje te overleven, denk ik, in de wereld van morgen.”

Lichtspel Veel designs van Studio Roosegaarde bevatten verrassende lichtelementen. Daarbij gaan de intenties van het ontwerp altijd verder dan uitsluitend het toepassen van techniek. Het is vooral de totale ervaring en beleving die de projecten tot iconen van hedendaagse inspiratie maakt.

Denk aan de Sustainable Dance Floor die elektriciteit opwekt door erop te dansen. In de visie van Roosegaarde gaat duurzaam over méér doen in plaats van minder en hij weet dat voor de dansers te realiseren door met behulp van smart technologie een sensuele en interactieve omgeving te creëren. Of neem het interactieve kunstwerk LUNAR, een serie van interactieve licht- en geluidobjecten, dat geplaatst bij Jeugd GGZ-instellingen zorgt voor spelondersteuning bij de behandeling van kinderen.

In Almere staat MARBLES, objecten die reageren op de aanraking door mensen. De MARBLES kunnen van ‘ver-

veeld’ tot ‘opgewonden’ kleuren en ook op elkaar reageren waardoor bijzondere, elkaar versterkende, effecten bereikt worden en zo een interactieve lichtspeeltuin vormen.

Het is een mooi voorbeeld van het opwaarderen van een saai grotestadsplein met een object dat veel kwaliteiten heeft voor bewoners, groot en klein.

Sterrenstof Spelen met licht is natuurlijk een bekende kreet, maar wat Daan Roosegaarde doet gaat veel verder dan dat. Wat is zijn idee daarachter? “We zijn ook gemaakt van sterrenstof, hè, als mens. Het is een vrij basic ingrediënt. En licht is een van de dragers. Maar het gaat mij altijd om designs te maken die interactief zijn met de natuur, met de mens en met het landschap. Binnen de Nederlandse schilderkunst hebben we dat natuurlijk ook heel lang gedaan. Kijk naar een Ruysdael of Mesdag, die speelden met Hollands licht en dergelijke. Eigenlijk voel ik me onderdeel van die traditie. Wij ontwerpen bij de Studio met onze eigen ideeën over materialen, maar maken wel de verbinding met de wereld van de bouwers. Dat vraagt van hen ook echt wel een stuk lef. Kijk naar zo’n Smart Highway, dat is zo’n durfproject. Ook dat is alleen maar gelukt omdat een concerndirecteur zijn nekt uitsteekt.”

Die concerndirecteur was Roland de Waal van Heijmans, die in Duurzaam Gebouwd Magazine #29 uitgebreid aan het woord komt. Hij kwam in contact met Roosegaarde en nodigde hem uit om een samenwerking aan te gaan.

Daaruit ontstond de Smart Highway, een interactieve en duurzame weg. Een soort Route 66 van de toekomst met oplichtende belijning, dynamische verf en een ‘elektrische invoegstrook’. Het doel van het concept is een weg te creëren die duurzamer is dan de huidige toegepaste wegconcepten door de toepassing van licht, energie en bewijzering interactief te maken.

Smart is gewoon goed kijken Met Smart Highway won Studio Roosegaarde de Dutch Design Award voor het beste ‘toekomstconcept’ en verwierf het ook de INDEX Award 2013. Voor Roosegaarde is het een voorbeeld van gewoon goed kijken. “We

‘Smart Highway is een durfproject’ building holland | maart 2015

13

geven kapitalen uit aan de technische perfectionering van auto’s, maar wegen bevinden zich wat dat betreft nog in de Middeleeuwen. Dus waarom geen wegenverf gebruiken die overdag oplaadt en ’s nachts oplicht? Of een weg maken die informatie geeft alleen wanneer die nodig is.

Bijvoorbeeld bij gladheid, dat je dan gewaarschuwd wordt door grote oplichtende sneeuwkristalvormen als de weg bevriest. Of dat de wegverlichting als het ware met je meerijdt of de toegestane snelheid indiceert op basis van sensortechnologie. Met bestaande techniek is dat allemaal toe te passen bij bestaande wegen. Dit gaat niet over nieuwe designs maar vooral over nieuwe mental maps, waardoor je mensen stimuleert om over de toekomst na te denken.”

Bouwer Heijmans realiseerde de eerste meters Smart Highway bij het Brabantse Oss en Roosegaarde kreeg recent van minister president Mark Rutte de vraag: ‘Waarom ligt dit nog niet overal in Nederland, Daan?’

Indoor sierteelt in leegstandskantoren “Om de bouw anders te laten functioneren moeten aanbe-

stedingen anders verlopen”, vindt Roosegaarde. “Te vaak nog is de prijs bepalend, terwijl creativiteit en innovatie geen rol spelen en alleen maar als ‘extraatjes’ worden gezien.

De huidige manier van aanbesteden vermorzelt innovatie, heel simpel. Dat moet je ook doorbreken. Als de overheid aanbesteedt, moeten zaken zoals duurzaamheid, creativiteit en innovatie daadwerkelijk een waardering krijgen in het aanbestedingsproces, gewoon als een integraal onderdeel.

Twee is dat de bouwer zelf, de entrepreneur, meer lef moet tonen om te investeren in nieuwe ideeën. Dat moeten ze doen zonder dat ze direct een Return On Investment (ROI) kunnen definiëren met getallen tot achter de komma. Dat houdt in dat je je als bouwer moet onderscheiden. En het is dan aan mij als ontwerper om gewoon met een hele hoop nieuwe ideeën te komen om die transitie te versnellen. Als ik dan de leegstand zie in de huidige kantorenmarkt, denk ik ook dat het toch gaat over landschappen maken die een soort diversiteit in functies hebben. Niet alleen maar iets bouwen voor nu. Ik denk dat de wereld er over twintig jaar heel anders uitziet en een gebouw ook daarmee compati-

De N329 bij Oss is de Weg van de Toekomst met allerlei innovatieve en duurzame snufjes. Met onder meer de Glowing Lines.

14

maart 2015 | building holland

Interview

Daan Roosegaarde

Creativiteit als onderscheidend principe Het voorbeeld van indoor farming maakt opnieuw duidelijk dat creativiteit de kern is van de boodschap die techno-poëet Daan Roosegaarde heeft voor de Nederlandse bouwwereld. Met alleen gebaande paden bewandelen worden doelstellingen zoals die van Het Nieuwe Bouwen niet gehaald. Door mensen met verschillende mental maps bij elkaar te brengen, kan de slag naar de toekomst worden gemaakt met werkelijk vernieuwende concepten. Kunst, wetenschap en ondernemers moeten elkaar treffen en inspireren. En dat bij voorkeur op een internationale schaal, want Nederland is wat Roosegaarde betreft een proeftuin. “Wat hier in die proeftuin slaagt, kan dan internationaal worden uitgerold. Die internationale markt is belangrijk voor het slagen van een innovatie.”

Het gaat er wat Roosegaarde betreft niet om dat er geen opleverpunten zijn bij bouwen of er geen losse rekeningen zijn voor huurders. Zijn insteek is dat het om innovatie moet gaan waar de mens beter van wordt.

Zelfvoorzienende gebouwen bijvoorbeeld die volgens een conceptueel, industrieel proces worden gemaakt van duurzame en circulaire materialen met een lage energievraag.

Anders kijken, anders koppelen

ble moet zijn. Mijn voorstel voor kantoorgebouwen die leeg staan is niet om die af te breken of alleen maar studenten erin te gaan zetten. We willen voor heel veel geld de Floriade in Almere bouwen, maar waarom zouden we dat nou weer apart in Almere doen? Laten we leegstaande kantoorgebouwen die kapitalen per dag aan leningen kosten inzetten voor indoor farmen. Waarom gaan we niet de sierteelt, die superbelangrijk is voor Nederland, daarin laten groeien?

Dat kunnen we in die omgeving doen. Per verdieping sorteren we het op kleur. Dat lijkt me een fantastische ervaring, waardoor je dus die natuur en voedsel en planten ook weer terugbrengt in de stad. Tegelijkertijd geef je die vierkante meters een nieuwe invulling.”

“Het gaat om het anders leren kijken, het anders koppelen. En vooral: hoe ga je van idee naar ding. Je kan een prachtig idee hebben, maar hoe zorg je ervoor dat het van innovatie naar implementatie gaat? Ik denk dat iedereen daar ook razend nieuwsgierig naar is. De Smart Highway is nu een internationaal succes. Maar hoe doe je dat nou?

Hoe zorg je ervoor dat er niet alleen maar zacht kapitaal is in de vorm van inspiratie, innovatie en creativiteit, maar ook hard kapitaal ontstaat waarmee je gewoon die wegenbouwers kan betalen. Zo ben je eigenlijk bezig een nieuwe economie uit te lokken. Het is dus ook een marketingverhaal, want ik ben ook gewoon een bedrijf, een entrepreneur. Dus ik ben van mening dat bouwers veel meer die entrepreneur in zichzelf moeten gaan triggeren door te innoveren. Innovatie gaat over ontdekken en over het vakmanschap wat je kunt koppelen aan een nieuwe visie.

Het gaat ook over proberen en over fouten durven maken.

Het gaat om leren.”

‘Bouwers moeten die entrepreneur in zichzelf meer triggeren’ building holland | maart 2015

15

Samen naar de toekomst Duurzaam bouwen en renoveren doe je in teamverband

Kom tijdens Building Holland naar onze stand: 11.314

Verwarming

Koeling

Ventilatie

Filtering

Samenwerken in teamverband als het gaat om duurzaam bouwen en renoveren, daar kiezen wij voor.

Elkaar stevig stimulerend in een sterke keten. Met vertrouwen vooruit naar een toekomst waarin duurzaamheid, innovatie en energiebesparing hand in hand gaan. Met als rendementsvol resultaat een vitaal binnenklimaat.

In dit proces is Zehnder uw ervaren kennispartner en totaalleverancier. Uw innovatieve schakel in de totale bouwketen gericht op het perfecte binnenklimaat. Met als concrete toegevoegde waarde een betrouwbaar advies, prestatiegarantie, service en aftersales én op maat gesneden systeemoplossingen.

Zehnder Group Nederland ∙ Lingenstraat 2 ∙ 8028 PM Zwolle ∙ T 038 429 69 11 www.zehnder.nl

Isolatie, essentieel voor onze wereld.

ROCKWOOL steenwol. ®

Dé natuurlijke en duurzame isolatie.

building holland | maart 2015

17

®

VBI-directeur wil op bouwevenementen in gesprek met ketenpartners

‘Het gebouw is het echte eindproduct’ De bouwbranche is voortdurend in beweging. De laatste jaren zijn alom geluiden te horen dat deze sector moet kiezen voor een meer integrale aanpak.

Tekst: Henk-Jan Hoekjen

Eduard van der Meer, directeur van de producent van kanaalplaatvloeren VBI, is het er helemaal mee eens.

“Uiteindelijk gaat het erom goede gebouwen te maken, gebouwen die duurzaam, en daarmee veilig, flexibel en comfortabel zijn.” Op de BouwBeurs alsmede het evenement Building Holland hoopt VBI het gesprek over dit onderwerp nog hoger op de agenda te krijgen.

18

maart 2015 | building holland

VBI is een bekende naam in de bouwbranche. Sinds jaar en dag produceert en levert het bedrijf uit Huissen verschillende vloeroplossingen voor de bouwsector. Een kernproduct is de kanaalplaatvloer, een prefab voorgespannen betonvloer, die gekenmerkt wordt door onder meer een groot overspanningsbereik, een laag grondstoffenverbruik en mogelijkheden voor snelle assemblage.

Nieuws

“We kijken veel verder dan alleen de vloer”, zegt directeur Eduard van der Meer wanneer hem gevraagd wordt naar de kerncompetenties van zijn bedrijf. “Natuurlijk zijn we voortdurend bezig met het ontwikkelen van innovatieve producten, waardoor er diverse extra functionaliteiten in onze vloeren geïntegreerd kunnen worden, bijvoorbeeld op het gebied van verwarming, koeling, ventilatie, verlichting, enzovoort. Maar daarmee zijn we er niet. Want uiteindelijk gaat het ons niet zozeer om de vloer, maar om het gehele gebouw dat met onze vloer gerealiseerd wordt. Niet onze vloer, maar het gebouw is het echte eindproduct.”

Strategische keuze Bij VBI is men ervan overtuigd dat het alleen mogelijk is om een goed gebouw te realiseren wanneer de verschillende aspecten van een gebouw – efficiëntie, duurzaamheid, veiligheid, gezondheid, comfort – in nauwe samenhang met elkaar gerealiseerd worden. “Al die aspecten gaan hand in hand”, benadrukt Van der Meer.

“En de keuze voor de vloer speelt hierbij een belangrijke rol. Het is een van de meest strategische keuzes in het ontwerpproces van een gebouw. Want de vloer bepaalt bijvoorbeeld de herindeelbaarheid van de ruimte, de wijze van verwarmen, koelen en verlichten. Ook de keuze voor de gevel van een gebouw is voor een groot deel afhankelijk van de gekozen draagconstructie. Dit betekent dat wij al in een vroeg stadium met investeerders en architecten om de tafel zitten. Want in de eerste fase van het ontwerpproces worden de strategische keuzes gemaakt op basis waarvan het mogelijk is uiteindelijk inderdaad een goed gebouw te maken, een gebouw met een juiste draagstructuur die grote overspanningen en dus flexibiliteit mogelijk maakt.”

Duurzaamheid In ons land worden regelmatig goede gebouwen gerealiseerd; VBI is zelf onder meer betrokken geweest bij een aantal projecten met de hoogste BREEAM-score.

“Bij het onderwerp ‘duurzaamheid’ gaat het overigens om meer dan alleen het toepassen van duurzame materialen”, benadrukt Van der Meer wanneer de term ‘BREEAM’ gevallen is. “Het gebruik van duurzame materialen is wat ons betreft een vanzelfsprekende randvoorwaarde, waar je het eigenlijk niet meer over zou moeten hebben.

Het gaat bij duurzaamheid namelijk vooral om een goed ontwerp, een ontwerp dat dus niet alleen duurzaam is omdat er groene materialen gebruikt worden, maar omdat het leidt tot een comfortabel gebouw, dat dankzij de flexibiliteit vele jaren op een prettige en gezonde manier gebruikt kan worden door verschillende soorten gebruikers met veranderende behoeften.” Van der Meer haalt in dit kader het voorbeeld van de Amsterdamse grachtengordel aan: “Dat is bij uitstek een voorbeeld

Partners

van duurzaam bouwen: de grachtenpanden staan er al vele eeuwen, en niemand peinst erover de panden af te breken.”

Industrialisering Natuurlijk werden de grachtenpanden gebouwd in een totaal andere historische context. Tegenwoordig moeten de actoren in de bouwketen operen in een sector die een ingrijpend proces van industrialisering doormaakt.

“Omdat we steeds meer binnenstedelijk gaan bouwen, wordt slimme samenwerking alleen maar belangrijker”, stelt Van der Meer over deze ontwikkeling. “Mensen willen in een stad nu eenmaal niet maanden en maanden tegen een bouwplaats aankijken. Bouwsnelheid is van groot belang om de overlast zoveel mogelijk te beperken.

Dit betekent dat we de dingen slimmer zullen moeten aanpakken. In de automobielindustrie hoeft de operator aan de lopende band niet na te denken over de manier waarop hij een onderdeel in de auto moet plaatsen. Zo’n industriële manier van werken met een beperkt aantal basiselementen moeten we ook in de bouwsector nog verder doorvoeren.”

Hiervoor is een nauwe samenwerking tussen verschillende partijen essentieel. “Precies daarom onderhouden we voortdurend contacten met relevante partijen in het bouwproces. Zo doen wij binnenkort bijvoorbeeld ook weer mee aan de BouwBeurs en Building Holland. Deze evenementen bieden ons een uitstekend platform om andere partijen te treffen.” Op beide evenementen zal VBI de boodschap verkondigen dat een goed gebouw een duurzaam gebouw is, dat aspecten als gezondheid, flexibiliteit en comfort in zich verenigt. “We zullen ons op die evenementen vooral richten op opdrachtgevende en ontwerpende partijen”, zegt Van der Meer. “Want het is alleen mogelijk de kwaliteit van de bouwproductie in ons land naar een nog hoger niveau te tillen wanneer ketenpartners al aan het begin van het ontwerpproces bij elkaar aan tafel zitten. Het is momenteel één van de grootste uitdagingen voor de huidige bouwsector om dat gesprek verder op gang te brengen.”

building holland | maart 2015

19

Energie en comfort in balans Wij brengen tot wel

90%

van onze tijd in gebouwen door - wonen, werken, leren en spelen.

Leervaardigheden van kinderen verbeteren tot wel

15%

wanneer ze in een gebouw met een gezond binnenklimaat verblijven.

Gebouwen zijn verantwoordelijk voor

40%

van het totale energieverbruik.

Energie wordt gedurende de gehele levenscyclus van een gebouw verbruikt. Het duurzaam ontwerpen van gebouwen kan daarom een essentiële bijdrage leveren aan een betere energie-efficiëntie en verdere opwarming van de aarde tegengaan.

Daglicht kan in Europa jaarlijks

15.000.000 ton aan CO2 besparen.

Daglicht vermindert de energiebehoefte voor kunstverlichting en ’s winters voor verwarming.

In

30%

van de gebouwen kan het sick-building syndroom zich bij mensen manifesteren.

Het sick-building syndroom wordt veroorzaakt door een slecht binnenklimaat en slechte luchtkwaliteit. Het kan ademhalingsproblemen, een onbehaaglijk gevoel, jeuk en allergieën tot gevolg hebben.

Bij het creëren van energieneutrale gebouwen wordt op dit moment vooral gekeken naar de energieprestatie.

Echter, een duurzaam gebouw kan alleen duurzaam zijn als het ook een prettig, gezond en comfortabel gebouw is om in te verblijven. Daarom zullen de energieprestatie en de leefbaarheid van een gebouw met elkaar in balans moeten worden gebracht.

Wilt u meer weten over deze uitgangspunten en hoe ze reeds in de praktijk zijn gebracht? Breng dan tijdens Building Holland een bezoek aan de gezamenlijke stand van Deense bedrijven in Nederland; Danfoss, Grundfos, Rockwool en VELUX. Kijk voor meer informatie op www.velux.nl/duurzaamheid.

Nieuws

Partners

‘Sociale innovatie: slimmer, flexibeler en dynamisch organiseren’ Als exclusief importeur van Mitsubishi Electric Living Environment Systems voor Nederland, gelooft Alklima al jaren in de kracht van samenwerkingsverbanden en het delen van kennis binnen de bouwkolom.

Deze eventpartner draagt als klimaatspecialist actief bij aan Building Holland 2015 met Workshops, Market Visions en Round Table-deelnames.

De kansen in de bouw zijn eindeloos. Het is de branche waarin een groot aantal verschillende partners samenwerken aan één totaalproduct. Het is de sector die echt een slag kan slaan als het gaat om CO2-reductie. En er valt niet minder dan een bedrag van zeven miljard euro per jaar aan faalkosten te voorkomen.

Maar er is een belangrijke voorwaarde om deze kansen te benutten: vernieuwers in de bouw moeten kennis en netwerk delen, van elkaar leren en integraal gaan samenwerken. Kortom: sociale innovatie.

Sociale innovatie “We denken bij innovatie snel aan technologische of digitale vooruitgang. Het overgrote deel echter, 77 procent, van het innovatiesucces is het resultaat van de interactie tussen de mensen die de klus samen moeten klaren”, stelt drs. Babette van Loon, operationeel directeur van Alklima.

“Sociale innovatie gaat over slimmer, flexibeler en dynamisch organiseren. Het verandert de manier waarop we met elkaar samenwerken om het beste uit onszelf en ons werk te halen.”

building holland | maart 2015

21

Haal meer uit uw kozijnen, ramen en deuren. Ontdek de Zendow#neo serie.

Zoveel uitstraling en tegelijk het meest energiezuinig

NIEUW

BESPAAR OP EN ERGIE, NIET OP COMFO & DESIGN RT

Deceuninck Zendow#neo ramen en deuren zijn voorzien van de unieke en innovatieve Linktrusion-technologie. Deze technologie stapt af van het toepassen van gegalvaniseerd staal als standaard versterking in de profielen.

In zowel kader als vleugel bestaat de versterking voortaan uit een kern van schuim van gerecycled pvc met staaldraad. De Deceuninck Zendow#neo Premium-oplossing gaat zelfs nog een stap verder: hier wordt gebruikt

glasvezel schuim

gemaakt van continue structurele glasvezels.

A++++

www.deceuninck.nl

Ramen, deuren en luiken

staaldraad

Tuintoepassingen

Dak & Gevel

Binnentoepassingen

Deceuninck nv - Benelux Bruggesteenweg 360 • BE-8830 Hooglede-Gits (BE) T +32 51 239 272 • F +32 51 239 261 • belux@deceuninck.com • www.deceuninck.be (NL) T +31 76 561 78 34 • F +31 76 750 23 53 • deceuninck.kunststof@deceuninck.com • www.deceuninck.nl

Nieuws

Mede dankzij de voortdurende aandacht voor proces- en kwaliteitsverbeteringen is Alklima volgens het BouwKennis klanttevredenheidsonderzoek al voor het vierde achtereenvolgende jaar de beste partij in koeltechniek, volgens de W-installateurs. Volgens de W-adviseurs zelfs overall winnaar in de volledige W-installatiesector.

Daarvoor investeert het bedrijf dan ook fors in kennis.

Onder meer met het Alklima College, dat in samenwerking met NCVB Bedrijfsopleidingen en ROVC Technische Opleidingen een volledig geaccrediteerde eenjarige opleiding voor technisch koelmonteur op mbo-3-niveau biedt. Maar ook speciaal voor installateurs ontwerptrainingen bij het Europese hoofdkantoor van Mitsubishi Electric in het Duitse Ratingen. En de Alklima-adviseurs zelf volgen trainingen, bijvoorbeeld tot BREEAM-expert.

Belangrijke pijler “We zijn groot geworden door samenwerking. Waar in de beginjaren de leverancier pas als laatste betrokken werd in het project en de producten mocht leveren, is de rol van de leverancier veranderd”, vertelt Van Loon. “Deze is nu nadrukkelijk als partner en adviseur bij de ontwikkeling van bouw- en renovatieprojecten van begin tot eind betrokken.

De kennis van de producten en technologie ligt immers

Waarom doet Alklima mee aan Building Holland?

“De uitdagingen die wij als bouwindustrie hebben, duurzaam bouwen, kunnen wij alleen oplossen door innovatie, co-creatie en totaaloplossingen aan te bieden. Building Holland is hier het platform voor. Het is een ideale combinatie van kennisdeling in de vorm van workshops en masterclasses en van gedachten wisselen over verschillende ontwerpen in Round Table-discussies en het ontmoeten van gelijkgestemden. Building Holland inspireert!”

Wat is Alklima’s belangrijkste stap in het integraal maken van de bouw- en vastgoedkolom?

“Onze belangrijkste stap is door in te zetten op kennisdeling en uitbreiden van het netwerk en verschillen-

Partners

bij de leverancier. Service staat hoog in het vaandel om zowel opdrachtgever, eindgebruiker of de installateurs te ontzorgen.”

Keiharde cijfers Tijdens Building Holland 2015 vinden op de stand van Mitsubishi Electric / Alklima presentaties plaats van talloze cases, concepten en systemen voor flexibele, comfortabele en gezonde gebouwen. Hard nodig, benadrukt Van Loon. “Vrijwel niemand weet dat het mogelijk is om én een gezond binnenklimaat én een rendement van tweehonderd tot driehonderd procent én een terugverdientijd van vijf jaar te realiseren. Allemaal tegelijk. En extra mooi omdat het keiharde cijfers combineert met menselijk welbevinden.

‘You can not build an organisation fit for the future if it is not fit for human beings’, is een gevleugelde uitspraak van Gary Hamel, een van ’s werelds meest invloedrijke denkers en managementexperts. Daarom onderschrijven we volledig de uitgangspunten van Het Nieuwe Bouwen.

Met deze concrete uitgangspunten gaan we sector breed, van woningbouwcorporaties, architecten, kantooreigenaren en beleggers tot projectontwikkelaars, installateurs, aannemers, constructeurs en financiers aan de slag om dit werkelijkheid te maken.”

de samenwerkingsvormen aan te gaan. Waarbij de basis is gelegen in vertrouwen en verbinden met als wederzijds uitgangspunt: Circulaire Gezonde Gebouwen.”

Wat verwacht u en wie wilt u ontmoeten?

“Wij willen onze bestaande relaties nieuwe contacten laten opdoen. Om zo samen een netwerk te creëren van gelijkgestemden. We verwachten dat wij en onze relaties geïnspireerd raken door de sprekers, workshops en Round Table-discussies. We kunnen alleen innoveren en verduurzamen als alle partijen met elkaar gaan samenwerken – niet verticaal denken maar in een netwerk van bedrijven.”

building holland | maart 2015

23

De stille kracht van ons complete ventilatiesysteem

Luchtdichtheidsklasse D

NEN 7120

DYKA AIR: slim, stil en energiezuinig Na de introductie van het revolutionaire ventilatiekanalensysteem DYKA AIR zijn inmiddels vele woningen voorzien van dit met DUBOkeur bekroonde systeem.

En met nog meer woningen in opdracht kunnen we gerust spreken van een groot succes.

Tijd om verder te vernieuwen. Want naast de kunststof ventilatiekanalen levert DYKA ook een slimme ventilator.

Daarmee evolueert DYKA AIR tot een totaaloplossing voor woonhuisventilatie. Met een EPC-winst tot 0,21!

Maar vooral een optimaal binnenklimaat voor de gebruiker.

De nieuwe DucoBox Focus benut de aerodynamische vormgeving van DYKA AIR maximaal,

zonder energie te verspillen. Met CO2- en vochtsensoren en gepatenteerde regelkleppen is het systeem vraaggestuurd, stil en energiezuinig.

Dat maakt de DucoBox de perfecte motor voor het DYKA AIR ventilatiesysteem in elke woning. De robuuste kunststof kanalen zijn makkelijk op de bouwplaats door elke installateur op maat te maken. Desgewenst levert DYKA ook direct vanaf tekening complete prefab sets op de bouwplaats.

Waarmee kunnen we u van dienst zijn?

Kijk voor meer informatie op www.dyka.nl/duco of bel DYKA voor een demonstratie: 0521-534911

�Onafhankelijke test toont aan dat DYKA AIR ruimschoots voldoet aan Luchtdichtheidsklasse D.�

104

Powered by Duco december 2014 | duurzaam gebouwd

Congres

Side-events

ESCo Congres en Duurzame Donderdag Tijdens Building Holland vinden side-events plaats. Zo vindt dinsdag 31 maart het Nationale ESCo Congres plaats en op donderdag 2 april de ‘Duurzame Donderdag’ van NeVaP. Op de komende drie pagina’s gaan we hier dieper op in.

Met het thema ‘It takes 2 to tango’ organiseren het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, ESCoNetwerk.nl en Duurzaam Gebouwd op 31 maart het Nationale ESCo Congres 2015. Tijdens dit congres staat de samenwerking tussen opdrachtgevers en uitvoerende partijen centraal. Om de doelstellingen van het Energieakkoord te halen, moeten alle bedrijven energie besparen.

Energiebesparing is business. Afgezien van de steeds scherpere wet- en regelgeving is het bedrijfseconomisch gezien namelijk onverstandig om hier kansen te laten liggen.

Energiedienst leveren Een van de manieren om als opdrachtgever tot energiebesparing te komen, is om een partij te betrekken die een energiedienst kan leveren. Als u gegarandeerde energiebesparing wilt afnemen, is het belangrijk dit in een energieprestatiecontract vast te leggen.

Energie Performance Contracting vereist een andere manier van werken. Zo moet de uitvoerende partij zijn businessmodel wijzigen om een Energy Service Company (ESCo) te worden. Voor de opdrachtgever geldt dat voor zijn manier van opdrachtverlening. Beide partijen dienen met een andere houding en ander gedrag de samenwerking aan te gaan, gericht op het verduurzamen van gebouwen en gebieden.

‘It takes 2… to tango’

Programma Naast Keynotes van onder andere Meindert Smallenbroek, Jaap Schaveling en Marc Lammers vinden er ook twee workshoprondes plaats. Hierdoor kunt u in kleine groepen aan de slag met vraagstukken en ontwerpen die specifiek uw interesse hebben. Uiteraard zijn er ook informele netwerkmomenten en is er een bezoek aan Building Holland ingepland, want samenwerken begint bij ontmoeten.

Tijdens het Nationale ESCo Congres 2015 staat het thema ‘It takes 2 to tango’ centraal. Voor efficiënt energiemanagement moeten opdrachtgevers en opdrachtnemers verbonden worden. Op de langere termijn bespaart dit geld en het milieu. Energie-efficiëntie realiseren gaat niet in je eentje, daarom is het vereist dat partijen in duo’s komen.

Bijvoorbeeld een facilitair manager met een installateur of een gebouwbeheerder met een energieadviseur. Because it takes 2 to tango!

09.45 uur

Ontvangst en registratie

10.30 uur

Welkom door moderator Rob Boerée

10.40 uur

Keynote Meindert Smallenbroek

11.10 uur

Keynote John Nederstigt

Meer informatie en inschrijven

11.40 uur

Pitches

12.20 uur

Introductie Code of Conduct

Kijk voor meer informatie op ESCoCongres.nl. Via deze site kunt u zich ook inschrijven. Tickets voor het Nationale ESCo Congres 2015 kosten € 95 (excl. btw) per ingeschreven persoon. Bij een inschrijving krijgen deelnemers een gratis toegangskaart voor Building Holland ter waarde van € 95.

Dit congres is bedoeld voor directieleden, managers en senior professionals van opdrachtgevende en –nemende partijen uit de brede bouw- en vastgoedsector. Gezamenlijk moeten zij stappen zetten om tot energiebesparing te komen, want ‘it takes 2 to tango’. Ook financiers van projecten zijn van harte welkom.

12.30 uur

Netwerklunch

13.15 uur

Workshops

15.10 uur

Keynote Jaap Schaveling

15.45 uur

Gezamenlijk vertrek naar Building Holland

16.15 uur

Code of Conduct

16.40 uur

Keynote Marc Lammers

17.10 uur

Netwerkborrel en bezoek aan Building Holland

18.00 uur

Einde ESCo Congres 2015

building holland | maart 2015

25

Duurzame gebieden centraal tijdens Duurzame Donderdag NeVaP en Duurzaam Gebouwd organiseren tijdens Building Holland op donderdagmiddag 2 april de ‘Duurzame Donderdag’. Deze middag is speciaal bestemd voor leden van NeVaP en partners en experts van Duurzaam Gebouwd. De deelname is kosteloos.

Tekst: drs. Mariëlle Wieman RAE, directeur NeVaP (Nederlands Vastgoedexploitatie Platform)

De Duurzame Donderdag is een jaarlijks terugkerende activiteit van NeVaP, waarbij innovatieve ontwikkelingen in relatie tot duurzame vastgoedexploitatie centraal staan.

De afgelopen jaren stond dit evenement onder meer in het teken van: certificering, financiering, energiecontracten, ESCo’s, verlichting en WKO’s.

het integrale platform

Duurzaam gebouw in een duurzaam gebied NeVaP heeft de afgelopen jaren in haar duurzame activiteiten vooral de verduurzaming van gebouwen centraal gesteld. Wat tot nu toe nog onderbelicht is gebleven in vastgoedexploitatie, is de verduurzaming van de gebieden waarin het vastgoed gevestigd is.

Er zijn steeds meer ontwikkelingen gaande, waarbij het gebied betrokken wordt bij de renovatie en verduurzaming van gebouwen en vice versa. Het doorrekenen van de verduurzaming van het gebied in de waardestijging van het gebouw bevindt zich echter nog in een pril stadium. Des te meer reden voor NeVaP en Duurzaam Gebouwd om als kennisen innovatieplatforms juist nu de krachten te bundelen en tijdens Building Holland 2015 een inspirerende middag te organiseren over het verduurzamen van gebieden.

Het NeVaP-team heet de deelnemers aan ‘Duurzame Donderdag’ vanaf 12.00 uur van harte welkom in de NeVaP Lounge op de beursvloer met een lunch tot 13.00 uur.

Om 13.00 uur start dagvoorzitter Menso Oosting RC, bestuurslid NeVaP met portefeuille Duurzaamheid, deze middag. Oosting is werkzaam als Manager Vastgoedontwikkeling bij Mitros.

Het plenaire gedeelte duurt tot 14.30 uur. Hierin staat onder andere een inspirerende internationale business case ten aanzien van duurzame gebiedsontwikkeling centraal. Ook

26

maart 2015 | building holland

Menso Oosting

Congres

Programma 12.00-13.00 uur

Ontvangst met lunch in de NeVaP Lounge

13.00-13.15 uur

Opening door Menso Oosting, bestuurslid NeVaP

13.15-14.00 uur

Presentatie van een inspirerende business case over duurzame

internationale gebiedsontwikkeling

14.00-14.30 uur

Presentaties over gebiedscertificering door DGBC en

NL Greenlabel 14.30-15.00 uur

Van de ‘Duurzame Donderdag’ zaal naar de gereserveerde

stoelen op de beursvloer

15.00-15.30 uur

Keynote van Daan Roosegaarde over duurzame gebieden

(op de beursvloer)

15.30-16.00 uur

Van de beursvloer naar de subzalen, inclusief pauze

Deelsessies Duurzame Gebieden Kantoren Winkels Woningen 16.00-16.30 uur

Deelsessie 1.1

Deelsessie 2.1

Deelsessie 3.1

16.30-17.00 uur

Deelsessie 1.2

Deelsessie 2.2

Deelsessie 3.2

17.00-18.00 uur

Duurzame Donderdag Borrel in de NeVaP Lounge

Side-events

zijn er presentaties over de certificering van duurzame gebieden in Nederland. Afgevaardigden van DGBC en NL Greenlabel vertellen ons over de mogelijkheden van gebiedscertificering.

Vervolgens verplaatsen we ons rond 14.30 uur naar de voor NeVaP en Duurzaam Gebouwd speciaal gereserveerde plaatsen op de beursvloer om de keynote bij te wonen van Daan Roosegaarde. Deze Nederlandse pionier, kunstenaar, ondernemer en ontwerper studeerde aan de Academie voor de Kunst en Industrie AKI Enschede en het Berlage Instituut in Rotterdam. Hij staat aan het hoofd van Studio Roosegaarde, een ontwerpstudio met vestigingen in Nederland en Shanghai. Voorbeelden van projecten in samenwerking met aannemer Heijmans zijn: Smart Highway (interactieve snelwegen) en het Van Gogh Fietspad in het Brabantse Nuenen. Roosegaarde gaat in zijn presentatie nadrukkelijk in op hoe hij met zijn innovatieve concepten streeft naar verduurzaming van gebieden, zowel in Nederland als in het buitenland.

Na deze boeiende presentatie gaat het programma verder in de subzalen, waar van 16.00 tot 17.00 uur de volgende deelsessies plaatsvinden: • De deelsessies ‘Duurzame Kantoorgebieden’ staan onder leiding van ing. Wilfred van der Plas. Hij is lid van de NeVaP Vakgroep Technologie en werkzaam als Manager Insight bij DWA. Tijdens zijn sessies staan inspirerende cases over de verduurzaming van kantoorgebieden centraal, waaronder de GebiedsESCo in Plaspoelpolder te Rijswijk.

• De deelsessies ‘Duurzame Winkelgebieden’ staan onder leiding van Bart van Dongen. Hij is lid van de NeVaP Vakgroep Technologie en werkzaam als Technisch Manager Winkelbeleggingen bij Syntrus Achmea Real Estate & Finance. In zijn deelsessies staan boeiende cases over de verduurzaming van winkelgebieden centraal, waaronder in de binnenstad van Den Haag.

• In de deelsessies ‘Duurzame Woongebieden’ onder leiding van dagvoorzitter Oosting, komen onder andere de opkomst van collectieve bewonersinitiatieven voor duurzame energieoptimalisatie in Nederland aan bod.

Dr. ir. Fred Sanders is in september 2014 hierop gepromoveerd aan de TU Delft.

Het gedetailleerde programma van Duurzame Donderdag staat op nevap.nl. Partners en experts van Duurzaam Gebouwd en leden van NeVaP kunnen zich tot en met 31 maart inschrijven via het digitale inschrijfformulier op nevap.nl.

Voor meer informatie over Duurzame Donderdag kunt u contact opnemen met NeVaP: 030-6585002 of info@nevap.nl.

Daan Roosegaarde, www.studioroosegaarde.net

building holland | maart 2015

27

Iedere dag een beetje groener Een groener en gezonder leef- en werkklimaat. Als groothandel in technische installatiematerialen gelooft Technische Unie dat we samen de wereld een stukje beter kunnen maken. Daarom leveren we niet alleen producten op tijd, compleet en op juiste plaats, maar bedenken we samen met onze klanten en leveranciers duurzame totaaloplossingen en diensten.

Samen werken we aan een schoner, socialer en aantrekkelijker leefmilieu.

Doet u met ons mee?

maart 2015 | building holland 28www.technischeunie.com

Nieuws

Partners

Bouwsector moet aantoonbaar kwaliteit leveren

Ultragraphyx: de methode voor (Re)Building the Future.

De bouwsector is aan het veranderen. Er komt meer aandacht voor bouwkwaliteit, aansprakelijkheid, energiezuinigheid, duurzaamheid en industrialisatie van het bouwproces.

De verantwoordelijkheid voor de geboden kwaliteit wordt nadrukkelijker bij de markt gelegd: daar waar die verantwoordelijkheid ook hoort. Het accent wordt gelegd op Kwaliteitsborging, wat betekent dat de bouwsector nu aantoonbaar kwaliteit moet gaan leveren.

Kwaliteit kan geleverd worden door alle partijen die betrokken zijn bij het bouwproces nauw met elkaar te laten samenwerken, maar ook door alle onderdelen van het

bouwwerk zelf goed op elkaar te laten aansluiten.

Gevelscan loopt voorop in de innovaties voor energiezuinig bouwen en heeft recent apparatuur ontwikkeld om luchtlekken bij aansluitingen tussen bouwdelen onderling en ter plaatse van kozijnen te kunnen detecteren, waardoor deze problemen al vroegtijdig en v贸贸r de afbouwfase kunnen worden aangepakt en faalkosten kunnen worden voorkomen.

building holland | maart 2015

29

De groenste combinatie voor het dak Het besef dat we niet kunnen doorgaan met de traditionele manier van bouwen is er inmiddels wel. Het aanbod van duurzame bouwmaterialen wordt dan ook steeds groter. Hoe maak je hieruit de beste keuze voor het dak?

“Het pand wat je nu bouwt, moet uiteindelijk de grondstof voor de toekomst vormen”, zegt Peter Maaskant van Icopal. “Dit vereist materialen die lang meegaan en recyclebaar zijn. Het DUBOkeur, uitgegeven door het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (NIBE), is in Nederland hét bewijs voor een milieuvriendelijke materiaalkeuze. Icopal Universal dakbedekking heeft een DUBOkeur en staat daarmee garant voor een duurzame dakafdichting. Maar zonder goede isolatie is de energiebesparing en dus de beperking van CO2-uitstoot veel minder dan haalbaar is. De meeste energie gaat nog altijd verloren via het dak. Door ook voor isolatie met DUBOkeur te kiezen, creëer je niet alleen een duurzame dakafdichting, maar een compleet DUBO-gecertificeerd daksysteem. Een voorbeeld hiervan is de combinatie van Icopal Universal dakbedekking met Kingspan ThermaTR26 isolatieplaten. Beide producten hebben het DUBOkeur, Het resultaat is een dak dat zeer lang mee gaat en 100% recyclebaar is. De producten danken het keurmerk bovendien aan de schone grondstoffen en het milieuvriendelijke productieproces. Bovendien levert toepassing van Therma isolatieplaten de meeste energiebesparing op.”

Fiscaal voordeel Een daksysteem met Icopal Universal dakbedekking en Therma isolatie levert aantoonbaar een grote bijdrage aan het verminderen van de belasting van het milieu.

De combinatie van deze materialen kan bovendien aantrekkelijke fiscale voordelen opleveren. Investeringen in producten met DUBOkeur komen in aanmerking voor de MIA (Milieu-investeringsaftrek) en Vamil (Willekeurige afschrijving milieu-investeringen)- regeling. Dit houdt in dat de investering als extra aftrekmogelijkheid mag worden verrekend met de fiscale winst en op een moment naar keuze vrij mag worden afgeschreven. Deze

30

maart 2015 | building holland

regelingen kunnen gecombineerd worden met de Energie Investeringsaftrek voor de dakisolatie.

Icopal Universal dakbedekking bestaat uit POCB (Polyolefine Copolymerisaat Bitumen) versterkt met glasvezel en polyester. Eén laag is voldoende voor een gegarandeerd waterdicht, ijzersterk, uv-bestendig en zeer stabiel dakbedekkingssysteem. De levensduurverwachting van deze dakbedekking is meer dan 30 jaar.

Kingspan Therma TR26 FM Platdak platen zijn hoogwaardige PIR hardschuim isolatieplaten met een hoog, blijvend thermisch rendement. De platen zijn aan twee zijden voorzien van een aluminium meerlagencomplex. De materialen gaan gedurende de levensduur van een gebouw mee.

Duurzame ambitie Herman Schutte, managing director Icopal, over duurzaamheid: “Steeds duurzamer dakbedekking produceren vraagt om innovatie en verbetering. Onze R&D-afdeling is altijd op zoek naar mogelijkheden om producten, maar ook toepassingen en processen te verduurzamen. Recycling en hernieuwbare grondstoffen zijn daarbij belangrijke speerpunten. Een recente ontwikkeling is de bouw van een algenfabriek, die de CO2-uitstoot van de productie als voeding benut voor algen. We werken zeer actief samen met andere bedrijven en kennisinstellingen, omdat we samen veel meer kunnen bereiken dan alleen. We streven ernaar om uiteindelijk CO2-neutraal te produceren.”

Nieuws

Waarom doet u mee aan Building Holland?

Duurzaam bouwen is de toekomst en Icopal heeft een aantal interessante oplossingen voor het dak die we graag willen delen met voorschrijvers en gebouweigenaren.

Wat is uw belangrijkste stap in het integraal maken van de bouw- en vastgoedkolom?

Wij zien een verschuiving in het moment waarop de beslissingen genomen worden en willen niet langer afhankelijk zijn van de onderaannemer die op basis van prijs inkoopt. Juist door de opdrachtgever al bewust te maken van de mogelijkheden betreffende duurzame oplossingen voorkom je dit. Daarom zijn wij steeds meer actief in de volledige bouwkolom.

Partners

Wat verwacht u en wie wilt u ontmoeten?

We willen graag in gesprek komen met gebouweigenaren en projectontwikkelaars, die durven te kijken naar de langetermijninvestering en hetgeen dit oplevert. Gelukkig zien we dat opdrachtgevers steeds vaker bereid zijn te investeren in duurzame daken en niet inkopen op basis van de laagste prijs.

building holland | maart 2015

31

Titia Siertsema: “Het belangrijkste is dat de klant ontzorgd wordt en één aanspreekpunt heeft.”

Bestaande bouw toekomst geven UNETO-VNI ziet als grootste uitdaging het opwaarderen van de bestaande bebouwde omgeving. Met nieuwe technieken kantoren en woningen veiliger, gezonder, comfortabeler en duurzamer te maken is volgens voorzitter Titia Siertsema de opdracht voor de installatiesector.

Tekst: Tom de Hoog, Beeld: UNETO-VNI

Wat Siertsema betreft, kan die opdracht uitsluitend met succes worden opgepakt als intensief wordt samengewerkt tussen de verschillende installatiedisciplines, maar vooral ook met andere partijen in de bouwkolom. Daarvan ziet zij al veel voorbeelden. “Er zijn verschillende initiatieven. Zo is bijvoorbeeld in Limburg een heel succesvolle vorm van ketensamenwerking opgezet, het Platform Ketensamenwerking Zuid. Dat gaat over renovatie van onder

32

maart 2015 | building holland

meer sociale woningbouw. Om deze samenwerking inhoud te geven is een innovatieprogramma opgezet, met workshops, proefprojecten en zogeheten ‘versnellingstafels’. Daarnaast zien we samenwerkingen met groothandelsketens die voorlichting geven of fabrikanten die naar installateurs toe gaan met voorlichting en productondersteuning. Kortom, overal zoeken partijen elkaar op. Ik hoor ook steeds vaker dat installateurs en

Interview

bouwers nauwer gaan samenwerken. Ze gunnen elkaar de business en ze gunnen elkaar een rendabel project. Door bij elkaar te gaan zitten en niet meer tegenover elkaar zorgen ze ervoor dat ze gezamenlijk een project trekken. Wie dan de lead heeft, maakt niet zo veel uit, het belangrijkste is dat de klant ontzorgd wordt en één aanspreekpunt heeft.”

Tussenschotten uit de vereniging Om de samenwerking tussen leden nog meer te simuleren en kennisoverdracht nog beter te faciliteren, heeft UNETOVNI zoals Siertsema zegt “de vereniging op z’n kop gezet”.

Dat gebeurt in het project UNETO-VNI 3.0. Daarmee doelt zij op opheffen van allerlei rondom specifieke vakgebieden gevormde groepen.

“Alle informatie binnen de vereniging is nu in principe beschikbaar voor alle leden. Wie interesse heeft in een technische discipline of een onderwerp, die doet mee. Dat resulteert in een veel gemengdere groep. Zo spelen we als vereniging in op de onderwerpen die van belang zijn bij wat je rebuilding the future zou kunnen noemen. Zo is WKO een thema, maar ook langer thuis wonen of decentrale energie. Binnen zo’n thema diepen we uit wat nodig is, wat we kunnen aanbieden en welke technische mogelijkheden er zijn. Daarbij is er veel aandacht voor nieuwe samenwerkingsvormen. Neem levensloopbestendige woningen.

Dan werk je als installateur niet alleen samen met collega’s, maar ook met aannemers, zorginstellingen en gemeenten.

Een ander voorbeeld is de elektrotechnisch installateur van zonnepanelen die samenwerkt met de dakdekker. Het gaat erom dat de zonnepanelen goed en veilig op het dak worden bevestigd en met de juiste aansluiting op de rest van de elektrotechnische installatie.”

Investeren in leren Siertsema: “Ons Opleidings- en Ontwikkelingsfonds OTIB voorziet in bijscholing en herscholing van de mensen die werken in de sector. Ons belangrijkste doel is om de instroom de komende jaren op peil te houden. Veel oudere werknemers verlaten immers de branche en dat moet wel opgevangen worden. Bovendien neemt de vraag naar technici alleen maar toe. Belangrijk zijn de zogeheten duale opleidingen waarbij jongeren werken en leren. In de huidige lastige economische omstandigheden is het wel een probleem om een goede stage- of werkplek te geven. Werkgevers doen echter hun uiterste best zoveel mogelijk jongeren in de sector aan de slag te helpen. Wij helpen door goede contacten met de scholen en de steeds betere afstemming tussen de beroepspraktijk en de onderwijsinstellingen, zoals ROC’s.”

Titia Siertsema

realiseren zich ook in toenemende mate dat ze hun klanten moeten uitdagen en dat ze met vernieuwende integrale concepten moeten komen. En vooral, dat ze niet over de techniek moeten praten, maar over wat hun klant gerealiseerd wil hebben in het gebouw in termen van veiligheid, comfort en functie. Waarvoor wil je het gebruiken en wat wil je dat het gebouw voor je doet? Dat is denken in een totaalconcept, zoals de Rijksgebouwendienst dat al een keer heeft toegepast in Groningen bij een gebouw voor de Belastingdienst. Over een periode van twintig jaar kijken wat mensen nodig hebben aan comfort en laag energieverbruik.

Zo zie je dat niet langer de initiële kosten leidend zijn, maar de kosten over de gehele levensduur van de installatie. Dat betekent mogelijk dat voor nieuwe technieken wordt gekozen die misschien duurder zijn in aanschaf, maar bijvoorbeeld minder onderhoud nodig hebben en energiezuiniger zijn.”

Faalkosten beperken Dat faalkosten nog steeds zeer hoog zijn vindt ook Siertsema zorgelijk. Ze ziet daarvoor toch de afstemming in de keten als oplossing. “Installateurs zijn zich echt steeds bewuster van de noodzaak van goed overleg als ketenpartner. Dus, met elkaar om tafel in een bouwteam en inzicht in elkaars planningen. Want samenwerken bestaat uit twee woorden: samen en werken. Daarnaast gaat voortschrijdende digitalisering en uniforme classificatie van informatie over producten ons helpen om de faalkosten omlaag te brengen. Steeds vaker werken bouwpartners met een Bouw Informatie Model (BIM). Dat levert meteen duidelijkheid op, want fouten worden in de ontwerpfase al zichtbaar. Bij grote groothandels is ook alles geautomatiseerd, dus ook daar is misgrijpen gereduceerd.

Ik verwacht dat de faalkosten door samenwerking en digitalisering of informatisering van de keten verder zullen dalen. Met een kwalitatief beter eindproduct als resultaat.”

Klanten uitdagen Dat de blik bij UNETO-VNI op de toekomst gericht is, maakt Siertsema duidelijk door te wijzen op de – noodzakelijke – verandering in de benadering van de klant. “Installateurs

Installateurs en bouwers werken nauwer samen.

building holland | maart 2015

33

Al 85 jaar fabrikant van innovatieve duurzame dakbedekking.

34

maart 2015 | building holland

DERBIGUM NEDERLAND B.V. Olof Palmestr. 18 - Postbus 237 - 2600 AE Delft Tel. 015 215 40 00 - Fax 015 215 40 11 E-mail : infonl@derbigum.com www.derbigum.nl

Nieuws

Partners

UNICA BOUWT MEE AAN GEZONDE

GEBOUWEN

U vindt Unica op het Gezonde Gebouwen Plein van Building Holland

35

building holland | maart 2015 www.unica.nl

Partners Building Holland ABB B.V.

Desso BV

Acquire Publishing

Dutch Green Building Council (DGBC)

Alcoa Architectuursystemen

Duurzaam Gebouw B.V.

Alklima BV

Duurzaam Gebouwd

Ambrava B.V.

DYKA B.V.

Arlero Thuiszorg

EcoChain Technologies B.V.

BASF Nederland B.V

Eisma Bouwmedia

BIA Beton

EnergyAlert

Bouwbedrijf De Vries en Verburg B.V.

Ewitherm bvba

Bouwcenter

Faay Wanden/Plafonds

Bouwend Nederland

Fermacell

Bouwpanel

Forbo Eurocol

Bouwwereld

Gevelscan Mastering Building

Brink Groep

Gevelscanworx

Building Business

Green Igloo

Building Label B.V.

Grundfos

Carrier Airconditioning Benelux B.V.

Hansa

Chubb Fire & Security B.V.

Huis & Milieu

Daas Baksteen

Icopal B.V.

Danfoss

Itho Daalderop

De Groot en Visser B.V.

Jansman Bouw B.V.

Deceuninck N.V.

JET BIK

Derbigum Nederland B.V.

Kingspan Insulation

36

maart 2015 | building holland

Partners

Kingspan Unidek

Technische Unie B.V.

Klimaatgroep Holland

Thercon B.V.

Knauf

Thermaflex Isolatie B.V.

Merosch B.V.

Trilux C.V.

Mitsubishi Elevator Europe B.V.

UNETO-VNI

Mosa

Unica Groep B.V.

NeVaP

USP Marketing Consultancy B.V.

Nieman Groep B.V.

Vastgoedjournaal

Nophadrain B.V.

VBI │Consolis

Orcon B.V.

VEKA

Otis B.V.

Velux Nederland B.V.

Parkeer Netwerk Nederland

Viega Nederland B.V.

Provada

VOBN (Gietbouwcentrum)

Recticel B.V.

Wavin

Renson Ventilation N.V.

Weber Beamix

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Wedi

Rockwool B.V.

Weekamp Deuren

Schipper Kozijnen

Wilo Nederland B.V.

SchĂśck Nederland

WoonConnect

Stafier Solar Systems B.V.

Zehnder Group Nederland B.V.

Stedebouw en Architectuur

.

Stichting C2C Expolab B.V.

.

Stichting Duurzame Scholen

.

building holland | maart 2015

37

Luchtverdeling essentieel voor een gezond binnenklimaat Een goed binnenklimaat verbetert de prestaties van de gebruikers van een ruimte.

Essentieel is hoe de lucht wordt verdeeld. Solid Air is specialist in luchtverdeeltechniek.

Wij ontwikkelen en leveren een groot assortiment hoogwaardige koelconvectoren, roosters, volumeregelaars, regelkeppen en andere luchttechnische producten.

Door eigen productie- en testfaciliteiten biedt Solid Air een hoge mate van flexibiliteit.

Tel +31 20 696 69 95 mail@solid-air.com

solid-air.com

Bewust leven met ramen & deuren

ONZE HOUTEN RAMEN ZIJN IN TOPVORM • EnergyPlus-ramen zijn voorzien van 2 kurklagen met Accoya buitenschil • voldoen aan de hoogste bouwvereisten van Uw 1,0 tot ≤ 0,8 W/m2K • glas tot Ug 0,4 W/m2K voor een optimale isolatie • uitgebreid kleurengamma • optimale bescherming en eenvoudige bediening dankzij het veiligheids-draai-kip-beslag • alle raamsystemen zijn verkrijgbaar met aluminium bekleding

Uw ≤

1,0

Uw ≤

0,8

• schuifelementen en deuren zijn ook leverbaar • gepatenteerde profielverbindingen

ewitherm bvba • Industrieweg 2091 • B-3520 Zonhoven, Tel. +32 (0)11 440 700 • Fax +32 (0)11 440 709 • www.ewitherm.be

20140125_ewitherm advertentie_v2.indd 1

11/02/14 13:45

DE INNOVATIEVE KOZIJNTECHNOLOGIE VAN SOFTLINE 82 NL RETRO

NIEUW

“Het verschil tussen huis en thuis”

SOFTLINE 82 NL RETRO: het profielsysteem dat speciaal is ontwikkeld voor de Nederlandse markt. Kenmerkend is het Dutch design, geïnspireerd op de architectuur van de jaren dertig. SOFTLINE 82 NL RETRO is afgestemd op de toepassing van triple

glas. Met SOFTLINE 82 NL RETRO worden hogere isolatiewaarden bereikt, wat resulteert in een lager energieverbruik en minder CO2 uitstoot.

Het dikwandige profiel (wandsterkte klasse A!) zorgt voor vaster zittende

Kom gerust even langs in onze stand

schroeven en extra stevige hoekverbindingen waardoor ramen en deuren vele jaren

(11.207), wij vertellen u graag meer.

lang perfect

Meer weten?

functioneren.

Meer comfort, minder energieverbruik en 100% recyclebaar: SOFTLINE 82 NL maakt het verschil!

www.vekakozijn.nl building holland | maart 2015

39

HET GEMAK VAN

COMPLETE

GEVELSYSTEMEN Snel, Duurzaam én Rendabel Voor nieuwbouw, maar zeker voor renovaties, is de gevel een belangrijk onderdeel van uw gebouw.

De Groot & Visser is specialist én leverancier van complete gevels. Één partij, die verantwoordelijk is voor de wind- en waterdichtheid van uw gebouw en hiermee de volledige uitstraling van het object verzorgd.

40

De Groot &maart Visser BV| building Marconiwegholland 1 4207 HH Gorinchem T 0183-646566 F 0183-620660 E info@gv.nl 2015

7

8

6 3

9

10

2

5 1

Plattegrond

4

11

HAL 11

7

8

6 3

9

10

2

5 1

4

Creatio stage

11

Nexus stage

Mainstage Gaia Creatio stage

HAL 11 PARTNERSESSIES - RVO - STAND 11.303 DINSDAG - WOENSDAG - DONDERDAG 11:00 Spreekuur

stand 11.303

Wat kunt u met Energie InvesteringsAftrek (EIA)?

RVO RVO.nl

12:00 Spreekuur

stand 11.303

Meer informatie over STEP, FEH en RVV

RVO RVO.nl

PARTNERSESSIE

Mainstage 10:00 Bijeenkomst

Gaia

Nexus stage Duurzame Donderdag

NeVaP

building holland | maart 2015

41

Dinsdag 31 maart 2015 GAIA 10:30 Opening GAIA OPENING

10:45 Keynote GAIA (Re)Building the Future!

Nederland doet het op gebied van verduurzaming van de gebouwde omgeving ronduit slecht in vergelijking met de ons omringende landen. We blijven hangen in een zesjescultuur en een groot deel van de bouw verwacht door te kunnen gaan waar we aan het begin van de crisis zijn gestopt: het realiseren van zo veel mogelijk nieuwbouw. Dat gaat niet gebeuren! Er zijn andere grote kansen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaam renoveren van woningen en stadswijken. Want op dat gebied hebben we, Europees gezien, bovengemiddeld veel kennis.

Pernille La Lau

11:15 Interview GAIA ‘De Verbinding’ - MVO in de bouw in praktijk!

In Groningen werken al zes jaar lang twaalf dove mensen in de kozijnenfabriek De Verbinding.

Een inspirerend project wat MVO in de praktijk zichtbaar maakt. Een interview door Pernille La Lau.

Bert van Boggelen (De Normaalste zaak) + Toine van Bijsterveld (Initiatiefnemer ‘De Verbinding’)

11:35 Keynote GAIA ‘De salontafel als nieuwe norm’ Waarom nul op de meter en circulaire gebouwen de basis vormen en niet ‘het doel’.

Ir. Onno Dwars, Vastgoedontwikkelaar/ Manager duurzaamheid Volker Wessels Vastgoed + Expert Duurzaam Gebouwd

12:10 Round Table GAIA (Re)Building the Future van de woningmarkt De grootschalige verduurzaming van de woningbouw in Nederland. Een open discussie door topexperts over deze transitie. Onderwerpen die aan bod komen zijn o.a.: Helpt het verplichte energielabel? Wat is de beste methodiek voor duurzame renovatie: De Stroomversnelling of kleine stapjes?

14:00 Keynote GAIA Gebouwen met toekomstwaarde Keynote over visie en praktijk van Gebouwen met toekomstwaarde. Mede naar aanleiding van het rapport ‘Gebouwen met toekomstwaarde’. Dit rapport van de TU Delft is eind november officieel opgeleverd en gepresenteerd aan minister Blok. Het vormt een handreiking aan alle betrokken markt- en overheidspartijen hoe zij de toekomstwaarde van een gebouw kunnen beoordelen, bezien vanuit adaptiviteit, financierbaarheid en duurzaamheid. Dit biedt ruimte voor nieuwe marktontwikkelingen.

14:30 Market Vision GAIA Zorgvastgoed anno 2015: vraag en aanbod samen op het podium

15:50 Uitreiking

16:30 Keynote

42

Prof. dr. ir. Andy van den Dobbelsteen, Hoogleraar Climate Design & Sustainability, fac. Bouwkunde TU Delft + Expert Duurzaam Gebouwd

Arthur Lippus (Splids!), Jan Willem vd Groep, Programmanager Energiesprong, Claudia Reiner, Vice-voorzitter UNETOVNI, Ron Peters, directeur VOBN Dr. ir. Marleen Hermans, Hoogleraar Publiek Opdrachtgeverschap TU Delft

Pieter Leeflang, Arlero Thuiszorg & Martin Koppenhol, New business development VBI

GAIA Code of Conduct ESCo (ondertekening)

I.s.m. Nationale ESCo Congres 2015

GAIA Samenwerking is topsport!

Marc Lammers, oud-bondscoach en Europees, wereld- en Olympisch kampioen met het Nederlands dames hockeyteam

maart 2015 | building holland

Programma dag 1 Podia: GAIA - CREATIO - NEXUS CREATIO 11:30 Workshop CREATIO Topsector Energie; mogelijkheden voor de gebouwde omgeving.

Binnen het topsector energiebeleid is de gebouwde omgeving een belangrijk aandachtspunt. In samenwerking met verschillende Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI’s) heeft RVO.nl verschillende subsidiemogelijkheden ontwikkeld. Welk soort projecten zijn gehonoreerd en wat zijn er voor mogelijkheden voor u?

Ir. J.D. (Daniël) van Rijn, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)

12:15 Market Vision CREATIO Flexibel Comfort Inspirerende pitch over ‘het nieuwe bouwen’ in optima forma. Flexibel en comfortabel. Laat u inspireren hoe u van een duurzaam product komt tot een duurzame businesscase.

Peter Musters, adviseur VBI

12:35 Market Vision CREATIO Customer journey: de klantreis De presentatie is voor iedereen interessant die zich bezighoudt met het doorgronden van stappen die een klant (zowel professional als consument) bewust en onbewust neemt om uiteindelijk tot een aankoop te komen, maar ook hoe een bedrijf ambassadeurs kan creëren voor haar product. Florens van der Gaag legt uit welke stappen de klant in zijn reis doorloopt.

Florens van der Gaag, USP Marketing Consultancy

13:00 Workshop

Duurzaam Gebouwd i.s.m.

Ecochain

CREATIO Expertmeeting: Meer winst door duurzaamheid

14:00 Workshop CREATIO Turn to Value Visie en praktische invulling voor de noodzakelijke herinrichting om te komen tot de bouwINDUSTRIE

Jan Willem vd Groep, Platform 31 + Expert Duurzaam Gebouwd & Pieter van Gent, Senior Business Manager BASF

15:25 Market Vision CREATIO Geld verdienen met marketing Voor organisaties die graag willen starten met professionele marketing of zij die na een eerste stap op zoek zijn naar verbetering van de performance. Boudewijn Goedhart gaat met zijn presentatie dieper in op wat marketing nu precies te bieden heeft voor organisaties binnen de bouwsector.

Boudewijn Goedhart, directeur Bouwkennis

NEXUS NEXUS Business in de slimme gezonde stad 12:00 Workshop Gezonde steden, slimme gebouwen. Steeds meer bedrijven passen innovatieve technologie toe in producten, diensten en processen. Er liggen enorme kansen voor bouwbedrijven in deze groeimarkt.

Sensoren worden ingezet voor beveiliging van goederen, in slimme zorgconcepten, en voor het continu meten van klimaat en bezetting in gebouwen. Vier inleiders pitchen de ontwikkelingen die zij zien aan de hand van concrete projecten en voorbeelden. Daarna volgt een discussie over hoe de beschikbare kennis en data toegankelijk te maken voor de maatschappij en de businesskansen te benutten.

Ruud Meijvogel & Erwin Ketelaar van de Kamer van Koophandel met gastsprekers Marianne Linde van TNO, André van der Veen van Praktijkindex, Leendert van Bree van PBL.

12:40 Market Vision NEXUS De bouwketen verandert. Wat nu?

‘Kansen om uw positie veilig te stellen in het veranderende speelveld.’

Paul van Pelt, directeur WoonConnect + Expert Duurzaam Gebouwd

14:15 Workshop NEXUS Zeer energiezuinig bouwen en renoveren in 2015:

hoe doen anderen dat?

RVO.nl inspireert en deelt kennis over ruim 350 gerealiseerde, energiezuinige projecten. Zo is recent onderzoek gedaan naar zeer energiezuinige renovaties met label A+ en A++. Klaas de Vries geeft inzicht in renovatietrends en -ontwikkelingen en mogelijkheden van de RVO Database Energiezuinig gebouwd.

15:00 Market Vision NEXUS Industrieel bouwen in binnenstedelijk gebied De bouwopgave is in de afgelopen jaren enorm in transitie! Hoe kunt u hierop inspelen? Een inspirerende pitch over industrieel bouwen op de lastigste plaats waar dat mogelijk is.

Ing. K.W. (Klaas) de Vries, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)

Dennis Duffels, Hoofd Verkoop en Marketing VBI

building holland | maart 2015

43

Woensdag 1 april 2015 GAIA 10:30 Opening

GAIA

OPENING

Pernille La Lau

GAIA Energieneutraal zonder kosten 10:35 Keynote

(NB…is geen 1 april grap!)

11:05 Market Vision GAIA Pilot Circulair inkopen bij PRORAIL De inrichting van nieuwe Verkeersleidingspost Utrecht van ProRail wordt voor een flink deel circulair ingekocht. Het bedrijf doet als een van de eerste bedrijven in dat kader mee in de Green Deal Circulair Inkopen.

Vorig jaar ondertekenden 18 partijen in de publieke en private sector de Green Deal Circulair Inkopen. Dat aantal bedrijven is uitgegroeid tot 28, waaronder ProRail dat als een van de eerste een pilot uitvoert.

12:10 Market Vision GAIA Flexibel Comfort Inspirerende pitch over ‘Het Nieuwe Bouwen’ in optima forma. Flexibel en comfortabel. Laat u inspireren hoe u van een duurzaam product komt tot een duurzame businesscase.

12:30 Keynote GAIA Perspectief op de toekomst Anke van Hal is Hoogleraar Sustainable Building and Development (Nyenrode); Praktijkhoogleraar Sustainable Housing Transformation (TU Delft) + Expert Duurzaam Gebouwd.

13:30 Keynote GAIA Turn to Value.

Visie en praktische invulling voor de noodzakelijke herinrichting tot de bouwindustrie.

Titia Siertsema, Voorzitter UNETO - VNI

14:00 Market Vision GAIA Green Deal Duurzame Scholen Er is een Green Deal afgesloten tussen markt en overheid om de verduurzaming van schoolgebouwen te bevorderen. Marco van Zandwijk informeert u over deze Green Deal en wat deze u kan opleveren!

15:00 Keynote GAIA Contributing to Net Zero Energy Buildings

Marco van Zandwijk, RuimteOK

16:30 Keynote GAIA Het verschil maken met nieuwe techniek: van duurzaam

beton tot gezonde gebouwen.

Stefan van Uffelen heeft in opdracht van de World Business Council for Sustainable Development, onderzoek gedaan naar de internationale ontwikkelingen in de cement en betonketen. Van Uffelen zoomt in op de Nederlandse markt in vergelijking met de internationale ontwikkelingen. Gerard Schröder geeft zijn visie op de ontwikkelingen in de vastgoedbranche en kansen die projectontwikkelaars kunnen grijpen!

17:15 Netwerkborrel

Stefan van Uffelen (WGBC) & Gerard Schröder (Schröder Vastgoed)

Geerke Versteeg, Projectleider FaZ | Projectenbureau Facilitaire Zaken | ProRail

Dennis Duffels, Hoofd Verkoop en Marketing VBI

Anke van Hal

Jan Willem vd Groep, Platform 31 + Expert Duurzaam Gebouwd & Pieter van Gent, Senior Business Manager BASF

Tim Ashton, LEED AP

18:00 Start Green Tie Gala

CREATIO 11:30 Workshop CREATIO Marketing in de bouw!

Inspirerende workshop over de do’s en dont’s in marketing in de bouw door topexpert Marjet Rutten.

12:35 Market Vision CREATIO De Europese woonconsument en de kansen voor de

fabrikanten Voor marketeers en geïnteresseerden die willen weten hoe de rolverdeling is tussen fabrikant, professional en consument. Met name voor fabrikanten die actief zijn op de dhz-markt. Wat is het oriëntatiegedrag van de Europese dhz-consument, wat is de rol van e-commerce en waar is een rol weggelegd voor de professionals?

44

maart 2015 | building holland

Marjet Rutten, Marketeer en innovator Mark de Graaf MSc RE, USP Marketing Consultancy

Programma dag 2 Podia: GAIA - CREATIO - NEXUS

CREATIO Stedebouw & Architectuur Talks

o.l.v. Wijnand Beemster, Hoofdredacteur Stedebouw & Architectuur

13:30 Interview CREATIO ‘Donker waar het kan, licht waar het moet’ Heerenveen heeft het beleid tav openbare verlichting omgebogen naar een lichtbeleid waarin ook donkerte als waarde in de openbare ruimte een expliciete plaats kreeg. Interview met wethouder Hans Broekhuizen.

Interview met wethouder Hans Broekhuizen van Gemeente Heerenveen door Wijnand Beemster

14:00 Workshop CREATIO Workshop Cradle 2 Cradle in de scholenbouw Een Workshop over scholenbouwen volgens principes van Cradle 2 Cradle. Recent zijn in de regio Venlo enkele schoolgebouwen op basis van C2C gerealiseerd.

Bas van de Westerlo, bouwkundig adviseur C2C ExpoLAB

14:40 Market Vision CREATIO Additive manufacturing Een presentatie over de praktijk van additive manufacturing. Arup ontwikkelde knooppunten voor staalconstructies die met additive manufacturing technieken zijn geproduceerd.

Salome Galjaard, Arup

15:00 Market Vision CREATIO Robots in de bouwkolom Een presentatie over robots die in staat zijn om meerzijdig gekromde gebouwhuiden te produceren. Studio RAP werkt op dit moment aan een eerste pilot, een gebouwschil in hout.

15:20 Workshop CREATIO Workshop EURBANLAB: verduurzaming van woonwijken Het thema wordt in de sessie gelinkt aan het Europese onderzoeksproject EURBANLAB. Ook worden enkele best practices uit dit onderzoeksproject, o.a. Vauban/Freiburg, Duitsland, toegelicht.

Wessel van Beerendonk, architect en directeur studio RAP

16.00 Market Vision CREATIO Future lightning future city Een presentatie over Future lightning future city, openbare led-verlichting in smart cities. Ellen de Vries initieerde met een MKB consortium slimme integrale concepten om gemeenten te ontzorgen.

Ellen de Vries, Het LUX Lab

Floor Boerwinkel, adviseur duurzaamheid ARCADIS

NEXUS 11:00 Workshop NEXUS Het moet echt anders!

Waarom prestatiecontracten een kans zijn voor langdurige samenwerking en energiebesparing. Energieprestatiecontracten zijn een middel om energiebesparing te bereiken. Voor opdrachtgevers en voor uitvoerende partijen interessant. Selina Roskam licht toe wat ESCo’s zijn en welke kennis RVO.nl beschikbaar heeft.

Drs. J.S. (Selina) Roskam, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)

11:30 Workshop

Workshop: Biobased Bouwen

Michiel Haas, NIBE + Expert Duurzaam Gebouwd

De bouwketen verandert. Wat nu?

Paul van Pelt, directeur WoonConnect + Expert DG

NEXUS

12:35 Market Vision NEXUS

14:20 Market Vision NEXUS Industrieel bouwen in binnenstedelijk gebied De bouwopgave is in de afgelopen jaren enorm in transitie! Hoe kunt u hierop inspelen? Een inspirerende pitch over industrieel bouwen op de lastigste plaats waar dat mogelijk is.

14:40 Workshop NEXUS Realiseren van energiebesparing bij huurwoningen met

financiële overheidssteun.

RVO.nl biedt financiële steun aan woningcorporaties en andere verhuurders die ingrijpende energiebesparende maatregelen in huurwoningen willen doorvoeren. Tijdens deze presentatie krijgt u alle ins en outs van de regelingen.

15:40 Market Vision NEXUS Flexibel Comfort

16:00 Market Vision NEXUS De toekomst van de bouw o.b.v. Europees onderzoek Voor iedereen interessant die wil weten wat de toekomst van de Europese bouwsector ons zal brengen.

Peter Musters, adviseur VBI

Ir. R.R. (Rob) Smit + J. (Jordi) Liem, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)

Dennis Duffels, Hoofd Verkoop en Marketing VBI Henri Busker, USP Consultancy

building holland | maart 2015

45

Donderdag 2 april 2015 GAIA 10:30

GAIA WELKOM

Inge Diepman

11:00 Keynote GAIA

Innovatie van Innovatie in de bouw Design van het Digitale bouwgenoom van NL

Prof. dr. ir. Nico Baken, TU Delft

11:30 MarketVision GAIA

12:15 Round Table GAIA

Innovatie in vastgoed

Mariëlle Wieman, NeVaP

14:00 Keynote

Dromen, durven, delen, doen!

GAIA

Round Table: Gebouwprestatie is meer dan een label alleen

14:30 MarketVision GAIA Bouwen voor de nieuwe vraag

15:00 Keynote GAIA Smart Cities

Wilco van Rooijen, Bergbeklimmer en avonturier Ronald Huiskovens, directeur AM Daan Roosegaarde, kunstenaar, ondernemer, ontwerper

CREATIO 10:30 Market Vision CREATIO Industrieel bouwen in binnenstedelijk gebied De bouwopgave is in de afgelopen jaren enorm in transitie! Hoe kunt u hierop inspelen? Een inspirerende pitch over industrieel bouwen op de lastigste plaats waar dat mogelijk is.

Peter Musters, adviseur VBI

11:10 Market Vision CREATIO Duurzaam Bouwen in Brazilië; uw kans op succes!

Een land met ongekende mogelijkheden voor de internationale duurzaam bouwen sector: Brazilië! Laat u tijdens deze Market Vision in 1x bijpraten over dit land en de mogelijkheden die het u kan bieden!

Corinne Schrauwen, WeConnectYou international projects

CREATIO Green Deal Duurzame Scholen 11:30 Workshop In deze workshop informeert Ruud van Vliet, u over de inhoud en de kansen van deze Green Deal. Interessant voor iedereen die betrokken is bij onderhoud van scholen.

12:15 Market Vision CREATIO Flexibel Comfort Inspirerende pitch over ‘het nieuwe bouwen’ in optima forma. Flexibel en comfortabel. Laat u inspireren hoe u van een duurzaam product komt tot een duurzame businesscase.

12:35 Workshop CREATIO Energieneutrale scholenbouw?

Het kan! Irma Thijssen presenteert een top 15 met energiezuinige scholen, een whitepaper met leerervaringen van 6 koplopers en de eerste monitoringsrapportages van onderzochte scholen.

Stedebouw & Architectuur Talks

Ruud van Vliet, Klimaatverbond

14:00 Workshop CREATIO Workshop Nieuwe materialen in de bouw In deze workshop belicht Jeroen da Conceiçao van Nieuwenhuizen, de actualiteit in productvernieuwingen.

Licht bouwen is een van de thema’s in de presentatie.

14:40 Round Table CREATIO Round Table: Re-engineering the architect BNA organiseerde het programma Re-engineering the architect, over nieuwe richtingen in de architectuurpraxis. Wat heeft dit programma opgeleverd? Waar liggen kansen? Inmiddels startte BNA met een vervolg.

46

maart 2015 | building holland

Dennis Duffels, Hoofd Verkoop en Marketing VBI

Drs. H.L.E. (Irma) Thijssen, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) O.l.v. Wijnand Beemster, Hoofdredacteur Stedebouw & Architectuur Jeroen da Conceiçao van Nieuwenhuizen, Move You + docent KU Leuven Pepijn Bakker, BNA

Programma dag 3 Podia: GAIA - CREATIO - NEXUS 15:20 Market Vision CREATIO Vastgelopen winkelgebieden die zichzelf genezen Market Vision presentatie door de Winkelstraatdokter; over winkelgebieden die zichzelf genezen. Jonkers ontwikkelde een methode die in Amsterdam zeer succesvol is toegepast en vastgelopen winkelgebieden er weer bovenop hielp.

15:40 Round Table CREATIO Round Table: Vergroot je (bouw)wereld.

Rondetafelgesprek door Booosting. Update over bouwinnovatie. Over omdenken door industrie, industrieel ontwerpers en architecten.

Jeroen Jonkers, Winkelstraatdokter

Booosting

NEXUS 10:30 Workshop NEXUS Biobased bouwen: mooi en duurzaam Biobased bouwen is bouwen met grondstoffen uit de levende natuur. Voor echte verduurzaming moeten we steeds vaker kiezen voor deze ‘groene grondstoffen’. Iris de Rijke licht toe wat er mogelijk is en hoe de overheid biobased bouwen stimuleert.

Ir. I. de Rijke, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)

11:10 Market Vision NEXUS De bouwketen verandert. Wat nu?

‘Kansen om uw positie veilig te stellen in het veranderende speelveld’.

Paul van Pelt, directeur WoonConnect + Expert DG

11:30 Workshop NEXUS Nieuwe businesskansen in woonzorg-concepten voor de

seniorenmarkt Transities in de zorg bieden kansen in de markt voor aanpassen van woningen voor senioren met installatietechnologie (Domotica). De markt is omvangrijk, 4,5 miljard euro tot 2040 en biedt tevens kansen tot internationale groei en omzet. De mismatch in aanbod en vraag is aan te pakken. Hiervoor moeten goede concepten worden getoetst aan behoeften van consumenten en leiden tot een omzetgroei voor de brede markt- en producten. De KvK ondersteunt ondernemers digitaal met het opzetten van een (maatschappelijke) businesscase en samenwerking/verbindingen in de integrale bouwketen en sectoren daarbuiten en voor financiering en opschaling van werkende concepten.

12:35 Market Vision NEXUS Branding: op weg naar een succesvolle merkstrategie Tijdens Building Holland vertelt Jan-Paul over hoe u uw merk tot een succes kunt maken. Dit doet hij deels aan de hand van onderzoek en theorie (bijvoorbeeld de brand funnel), maar met name aan de hand van praktijkvoorbeelden. Als directeur heeft hij aan de wieg gestaan van vele merkstrategieën en kan u dus tips en tricks aanreiken hoe u uw merk beter kunt positioneren.

14:20 Market Vision NEXUS Circulaire economie in de praktijk!

Robin de Haan en Erwin Ketelaar van de Kamer van Koophandel en gastsprekers Rob Hagens en Annelies Lammers van Vivalib woonconcept van Evolutif wonen en Simpel en Contact en Roelof Timmer van AIM thuistechnologieregisseur

14:45 Welkom NEXUS

15:00 PAUZE

15:45 Market Vision NEXUS

Welkom op Building Holland door Parkeer Netwerk Nederland (PNNL)

Bart Schinkels, PNNL

Parkeerorganisatie Amsterdam RAI

RAI Amsterdam i.s.m. PNNL

16:15 Market Vision NEXUS

Nieuwbouw parkeergarage RAI

RAI Amsterdam i.s.m. PNNL

Jan Paul Schop, directeur USP Marketing Consultancy Noortje Schrouwen, Search Ingenieursbureau

16:45 EINDE 17:00 Netwerkborrel CENTRAAL 18:00 EINDE

building holland | maart 2015

47

Icopal gelooft in duurzaamheid Bezoek ons op onze stand bij Building Holland Standnummer: 11.305

Icopal voelt zich als toonaangevende producent van dakproducten verantwoordelijk voor het milieu en werkt daarom op duurzame wijze, zowel v贸贸r, tijdens als na de productie van dakbedekking. Dat we serieus werk maken van duurzaamheid, zien we regelmatig beloond. Zo is onze dakbedekking Icopal Universal met DUBOkeur庐 in 2012 gekozen tot meest milieuvriendelijke dakbedekking voor platte daken en hebben we niveau 4 op de CO2 prestatieladder bereikt. Kijk eens op onze website voor de nieuwste initiatieven op het gebied van duurzaamheid.

48

maart 2015 | building holland

www.icopal.nl

The Floor is Yours

8x Minder fijnstof in de lucht dan bij harde vloeren* AirMaster® Elements Oxy 9505

AirMaster® Elements Atmos 9092 - 9096

DESSO AirMaster® voor een gezond binnenklimaat Als we bedenken dat we 90% van onze tijd binnen doorbrengen, is het van groot belang dat de binnenlucht zo zuiver mogelijk is. Met DESSO AirMaster® wordt schadelijke fijnstof opgevangen en vastgehouden.

* Gebaseerd op testen van GUI, waarbij DESSO AirMaster® werd vergeleken met een standaard harde PVC-vloer en een standaard gestructureerd lussenpooltapijt.

www.desso.com49

building holland | maart 2015

Wanneer worden we nou eens wereldkampioen?

“Nederland doet het op gebied van verduurzaming van de gebouwde omgeving ronduit slecht in vergelijking met de ons omringende landen. We blijven hangen in een zesjescultuur en een groot deel van de bouw verwacht door te kunnen gaan waar we aan het begin van de crisis zijn gestopt: het realiseren van zo veel mogelijk nieuwbouw. Dat gaat niet gebeuren. Er zijn andere grote kansen, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaam renoveren van woningen en stadswijken.

Want op dat gebied hebben we, Europees gezien, bovengemiddeld veel kennis.”

Dat zegt Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Klimaatontwerp & Duurzaamheid aan de TU Delft en een van de gastsprekers tijdens Building Holland. Van den Dobbelsteen noemt het ronduit een schande dat wij als land de lat niet hoger leggen en vindt het tijd dat we de kansen pakken op de gebieden waar we goed in zijn.

Zesjescultuur “In de bouw hebben we last van een zesjescultuur. We doen het hoogst noodzakelijke en wat betreft duurzaam bouwen presteren we zelfs als een van de slechtste landen van Europa. Daarvoor zouden we ons, als welvarend land, moet schamen.”

Van den Dobbelsteen noemt het vreemd dat er in Nederland op het gebied van het ontwikkelen van innovaties juist wel veel gebeurt. “En dan heb ik het niet alleen over producten, maar ook over processen. We hebben hier in Nederland gek genoeg veel slimme bedrijven met slimme ideeën, maar helaas komen we vaak niet verder dan die ideeën. Op het moment dat het de bouwplaats op moet en er dus geïnvesteerd moet worden, haken we af.

Er wordt niet doorgepakt. Dat komt omdat we geneigd

50

maart 2015 | building holland

zijn om alles in een businesscase te verpakken. En die verplicht ons om de investering binnen een korte periode terug te verdienen. Helaas kan dat niet altijd.”

Sturende overheid De hoogleraar kan begrijpen dat bedrijven zo denken, maar van de overheid mogen wij volgens hem een andere rol verwachten. “De overheid is doorgeschoten en zich op gaan stellen als commercieel bedrijf, terwijl zij zich zou moeten richten op de algemene en maatschappelijk hogere doelen. Gezondheid, veiligheid en daar hoort ook duurzaamheid bij. Van de overheid verwacht ik een langetermijnvisie, maar de overheid is ook te veel als commercieel bedrijf gaan denken. Dat vind ik een foute ontwikkeling. De overheid kan hardere eisen stellen en veel meer sturend optreden richting bedrijfsleven. Ik ben voor strenge regelgeving, mits die voor alle partijen hetzelfde is.

Dat hoor ik ook vaak van bedrijven. Die hebben helemaal geen problemen met regels, als ze maar voor iedereen gelijk zijn.”

Van den Dobbelsteen denkt dat de houding van de overheid anno 2015 een reactie is op die van de jaren negen-

Interview

Andy van den Dobbelsteen

tig. “Toen was de overheid behoorlijk sturend en vanuit het bedrijfsleven ontstond daar toen veel weerstand tegen.

Nu zijn we weer te ver doorgeschoten naar de andere kant: te weinig sturing. Als de overheid doorgaat op de ingeslagen weg, dan zullen bedrijven nooit meer doen dan strikt noodzakelijk is. Dat zie je nu al en daarom lopen we achteraan in Europa. Ik kan je nu al zeggen dat we de energieneutraliteitsdoelstellingen niet gaan halen.”

En dus is Van den Dobbelsteen bang dat de bouw weer dezelfde kant opgaat als voor de crisis. “Een deel van de bouw hoopt stiekem dat ze straks weer gewoon door kunnen gaan met het bouwen van Vinex-achtige locaties. Dat gaat niet meer gebeuren; de tijden zijn veranderd.”

Van den Dobbelsteen hekelt ook de onwil om innovaties toe te passen. “Die stranden op financiële risico’s. Maar als ik kijk naar het gehannes rondom het terugdringen van faalkosten van conventionele oplossingen, dan zijn er in ieder geval ook weinig financiële redenen om door te gaan op de oude weg. We moeten het met z’n allen over een andere boeg gooien. Helaas is zich daar maar een kleine groep bewust van en een nog kleinere groep doet echt wat het zegt. Waarschijnlijk hebben we allemaal wat boter op ons hoofd.” In dat kader ziet hij ook graag een wat proactievere rol van de banken en pensioenfondsen.”

Goed georganiseerde stedenbouw

Andy van den Dobbelsteen: “Nergens in Europa is stedenbouw zo goed georganiseerd als in Nederland.”

Over de vraag hoe de Nederlandse bouw er over vijf jaar uitziet, hoeft Van den Dobbelsteen niet lang na te denken.

“Terugvallen in oude patronen is geen optie. Dan ben je als bedrijf tegen die tijd dood. De druk vanuit Europa om te innoveren wordt steeds groter, dus we moeten wel. Kijk naar Scandinavië, Duitsland en ook Frankrijk en Engeland.

In al die landen doen ze het beter dan in Nederland. Ik geloof in onze regio niet in grootschalige nieuwbouw. De bouw zal de transitie moeten maken naar kleinschalige renovatieprojecten.”

En juist in de renovatieprojecten ziet de Delftse hoogleraar kansen voor Nederland. “Nergens in Europa is stedenbouw zo goed georganiseerd als in Nederland.

Door onze ruimtelijke planning en organisatie met woningcorporaties hebben wij hier de mogelijkheid om complete stadswijken te renoveren. Op dat gebied zijn we veel verder dan de ons omringende landen. Bovendien is men in het buitenland geneigd om renovatie te zien als ’herstel in de oude staat’. Wij kunnen complete straten en wijken renoveren en daarbij de woningen ook een

‘We gaan de energieneutraliteitsdoelstellingen niet halen’ building holland | maart 2015

51

Master Builders Solutions voor:

Betonreparatie & Betonbescherming systemen Hulpstoffen voor Beton & Mortel Parkeergaragevloeren Ucrete industriĂŤle vloeren Waterdichtingssystemen Balkon & Galerijvloeren

Interview

Andy van den Dobbelsteen

De renovatie van een woningcomplex in het Zuid-Hollandse Ter Aar. (bron: Ben Kraan Architecten BNA)

nieuw, eigentijds uiterlijk meegeven. Als in het buitenland wordt gesproken over verduurzaming, dan gaat het ook direct over nieuwbouw. Wij verduurzamen door renoveren.

Daarmee onderscheiden we ons van andere landen, dus daarmee kunnen we wereldkampioen worden.”

Stedelijke energieconcepten In het verlengde daarvan ziet hij kansen op het gebied van stedelijke energieconcepten. “Ik geloof in op stadniveau uitgerolde energiesystemen. Behalve energienetwerken denk ik dan bijvoorbeeld aan energieleverende oppervlakken als pleinen, straten en daken van gebouwen.

Warmte die we ’s zomers opvangen, slaan we op in

ondergrondse WKO’s. En die warmte gebruiken we dan in de winter voor de verwarming van gebouwen of voor het ijsvrij houden van pleinen en straten. Zo kun je in de winter verwarmde pleinen en straten krijgen, die we juist in de zomer weer kunnen koelen. Het veraangenaamt het leefklimaat en komt ten goede aan gezondheid en veiligheid. Dat klinkt misschien wat futuristisch, maar we hebben hier in Nederland veel kennis over ondergrondse energieopslag. Ik denk dat er ook op dat gebied kansen liggen om wereldkampioen te worden, mits we onze zesjescultuur loslaten, de overheid zich wat sturender durft op te stellen en we bereid zijn om er met z’n allen voor te gaan.”

‘De overheid zou zich moeten richten op hogere doelen’ building holland | maart 2015

53

TOEKOMSTGERICHTE VERLICHTINGSOPLOSSINGEN OP MAAT BEZOEK ONS OP BUILDING HOLLAND 2015 STAND 11.102

www.trilux.com

A5 Advertentie.indd 1

30-01-15 15:42

-

Keurmerk voor beton Het keurmerk Beton Bewust van de Vereniging van Ondernemingen van Betonmortelfabrikanten in Nederland (VOBN) garandeert de duurzame productie en kwaliteit van betonmortel.

De zekerheden van Beton Bewust:

Advies over het milieuprofiel van beton ■ Meetbare prestaties (lage CO2-uitstoot) ■ Verantwoorde herkomst van grondstoffen ■ Hoge kwaliteit betonmortel ■

Keurmerkhouder is een Duurzaam Leverancier ■ Veiligheid is topprioriteit ■ A-leverancier m.b.t. de CO2-prestatieladder ■ Hergebruik ■

Opdrachtgevers, ontwerpers, voorschrijvers en afnemers van betonmortel kunnen

VOBN

Postbus 383 3900 AJ Veenendaal t 0318 55 74 74

Advertentie 210x148.indd 2

Nieuwe flyer Beton Bewust:

Nederland telt ruim 170 betoncentrales.

Daarvan mogen 116 centrales het keurmerk Beton Bewust voeren.

De voordelen om met deze keurmerkhouders samen te werken staan in de nieuwe flyer Beton Bewust.

Aanvragen bij een keurmerkhouder of VOBN, zie www.betonbewust.nl.

erop rekenen dat de keurmerkhouder meedenkt, adviseert en een hoogwaardige bijdrage levert aan de duurzaamheid van de te realiseren projecten.

Kijk voor keurmerkhouders op www.betonbewust.nl 29-01-15 10:44

Nieuws

Partners

Krachtenbundeling voor unieke comfortbeleving Orcon en Thercon bundelen de krachten in het ‘Green Igloo’-concept. Hoe zet Green Igloo powered by Orcon & Thercon in op duurzaamheid en waar komt de naam ‘Green Igloo’ vandaan?

Green Igloo voorziet gebouwen van een geïntegreerde ‘duurzame’ klimaatoplossing op basis van een ‘all-electric’-concept. Via een interview met Madelon Voorhoeve, directeur Orcon & Thercon BV, worden de duurzame ambities van de organisatie duidelijk.

Wat zijn de kernactiviteiten van uw bedrijf?

“In het ‘Green Igloo’-concept denken wij niet meer vanuit de producten ventilatie, verwarming, koeling en warm tapwater maar vanuit oplossingsgericht duurzaam. De producten worden gebundeld tot één systeem met een gemeenschappelijk doel voor ogen: het leveren van een duurzame klimaatoplossing met een unieke comfortbeleving. Het is gebaseerd op het ‘all-electric’-concept voor de toekomst, en verenigt de beste technieken en knowhow.”

Op welke manier(en) zet uw organisatie in op duurzaamheid?

“Ons nieuwe pand in Veenendaal is een perfect voorbeeld van een modern energiezuinig kantoorgebouw. Het pand heeft een dikke isolatieschil en wordt verwarmd, gekoeld en geventileerd met een Fujitsu lucht/lucht-warmtepomp van Thercon, in combinatie met een gezoneerd vraaggestuurd ventilatiesysteem met warmteterugwinning van Orcon.

Het magazijn wordt met een minimum verbruik op een aangename temperatuur gehouden met behulp van een Fujitsu lucht/water-warmtepomp van Thercon in combinatie met vloerverwarming. Op het dak zorgen pv-panelen voor het opwekken van de benodigde energie voor eigen gebruik, maar ook voor het opladen van elektrische auto’s.

De EPG voor ons kantoorpand is 0,5 zonder pv-panelen en 0,3 met pv-panelen. Ons doel is om op termijn energieneutraal te zijn.

Het pand is voorzien van een Energy Monitor (zie afbeelding). Uniek is dat u per dag, per maand, per jaar kunt zien hoeveel ons kantoorpand aan energie verbruikt en hoeveel energie de pv-panelen opwekken.

Op de website Greeniglo.nl kunt u live de resultaten volgen van ons kantoorpand. Sinds begin 2015 bieden we de Energy Monitor als app aan aan onze relaties en gebruikers.”

Vanwaar de naam Green Igloo?

“We voorzien gebouwen en woningen van een geïntegreerde totaaloplossing, waarmee de positieve eigenschappen van een iglo worden geaccentueerd. Goede isolatie, kierdichtheid en – misschien nog wel het belangrijkste – een iglo wordt duurzaam verwarmd, gekoeld en geventileerd.

In het logo van Green Igloo maken wij zelf de knipoog naar ‘100% electric’.

Wij willen graag totaaloplossingen aanbieden die een hoog comfort bieden, een lage CO2-uitstoot en een laag energieverbruik hebben. Daarnaast willen we ons steentje bijdragen aan energiebesparing. Dit doen we met goede systemen, goed advies en een hoge betrouwbaarheid dankzij de energiemonitoring. Wij geven zelf het voorbeeld met ons nieuwe kantoorpand.”

Welke ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid verwacht u de komende jaren?

“Wij verwachten dat er steeds minder fossiele brandstoffen worden gebruikt voor het verwarmen van huizen en kantoren en voor het rijden met auto’s. Wij denken dat ‘all-electric’-installatieconcepten veelvuldig worden toegepast, waarbij het opladen van elektrische auto’s integraal in het ontwerp wordt meegenomen.”

building holland | maart 2015

55

Nieuws

Partners

building holland | maart 2015

57

Green Tie Gala 2015 Het jaarlijkse Green Tie Gala vindt dit jaar plaats op woensdagavond 1 april. Het belooft een feestelijke avond te worden, exclusief toegankelijk voor genodigde bestuurders uit de Nederlandse bouwen vastgoedsector.

Het Green Tie Gala 2015 is een initiatief van Dutch Green Building Council, Amsterdam RAI en Duurzaam Gebouwd. Onlangs heeft Provada zich als samenwerkingspartner hieraan toegevoegd.

Duurzame 50 Vastgoed NL Een van de hoogtepunten van het Green Tie Gala is de bekendmaking van de winnaar van de verkiezing ‘Duurzame 50 Vastgoed NL’. Deze jaarlijkse verkiezing is een initiatief van Duurzaam Gebouwd en Dutch Green Building Council.

De winnaar van deze prestigieuze verkiezing wordt tijdens het Green Tie Gala gehuldigd als de meest invloedrijke duurzame persoon in de bouw en vastgoed in Nederland op dit moment. De prijs is een cheque van 5.000 euro, bestemd voor een goed doel naar keuze.

Nomineren Wie zijn de mensen in Nederland die over genoeg daadkracht, charisma, contacten, kennis en visie beschikken om de gebouwde omgeving ook echt duurzamer te maken?

U kunt tot 9 maart 2015 uw kandidaten nomineren voor de Duurzame 50 Vastgoed NL via www.duurzame50.nl. De jury, zeven onafhankelijke personen, geeft punten aan de genomineerden om uiteindelijk tot een ranglijst te komen.

Datum & locatie Wanneer: Woensdagavond 1 april 2015, ontvangst vanaf 16.00 uur Waar: Amsterdam RAI Programma: (onder voorbehoud) 16.00 Feestelijk ontvangst met bubbels en entertainment 16.30 Keynote: door Stefan van Uffelen, winnaar Duurzame 50 Vastgoed NL 2014 17.15 Netwerkborrel 18.15 Exclusief Walking Dinner 19.30 Welkom!

19.45 Uitreiking Duurzame 50 Vastgoed NL 2015 met bijdrage van Maxime

Verhagen, Voorzitter Bouwend Nederland, Coert Zachariasse, CEO

Delta Development Group en een special guest.

21.30 Sfeervolle netwerkborrel 22.30 Einde avond Terugblik Green Tie Gala 2014. (Foto’s: Rockin Pictures)

58

maart 2015 | building holland

Green Tie Gala

Blijf op de hoogte van updates over het Green Tie Gala 2015 op GreenTieGala.nl

building holland | maart 2015

59

Investeer nu in een energie-efficiĂŤnte cv-installatie en creĂŤer investeringsruimte voor de toekomst

85%

van de installaties zijn bij oplevering niet goed ingeregeld. Deze installaties verbruiken vaak ongemerkt 20% te veel energie.

Het waterzijdig inregelen van bestaande cv-installaties wordt tegenwoordig gezien als een Quick Win en is daarmee de eerste stap naar een lagere energierekening. De aanzienlijke besparing op energiekosten creĂŤert extra ruimte voor toekomstige investeringen, zoals het verbeteren van de isolatie en de aanschaf van duurzame energiesystemen.

Hoe waterzijdig inregelen? Wat levert het op? Wat kost het?

Vind alle antwoorden op: www.inregelen.danfoss.nl

60

inregelen.danfoss.nl maart 2015 | building holland

Duurzaam renoveren Milieubewust gebruik van gebouwen is geen modetrend, maar een must. Groen gebruik vertalen wij in verantwoorde na-isolatie. In een nieuwe interieurindeling met hergebruik van bestaande elementen.

In slimme prefab-oplossingen voor sanitair en keukens. En meer.

Bij Faay Vianen vindt u dĂŠ oplossing voor elke renovatie. Voor droge, natte en hygiĂŤnische ruimten.

Voor retail, utiliteitsbouw en woningen. Met doordachte wandsystemen en plafonds. Gemaakt van hernieuwbare grondstoffen. En duurzaam geproduceerd natuurlijk. Kijk op faay.nl. Of bel (0347) 37 66 24.

onuitputtelijke grondstoffen

brandwerend

snel te monteren

geluidwerend

schroefvast

thermisch isolerend

building holland | maart 2015

dubo

61

Kennis delen op (Re)Building the Future Het nieuwe bouwen gaat over samenwerken en vertrouwen. Over hoge kwaliteit en service die de totale gebruiksduur van een gebouw omspant. Deze nieuwe manier van werken ondersteun je niet met een traditionele beurs. Duurzaam Gebouwd en Amsterdam RAI ontwikkelden met Building Holland een concept dat ze nu voor de tweede keer uitrollen. (Re)Building the Future legt de nadruk op het delen van kennis, netwerken, ketensamenwerking en het presenteren van totaalconcepten in de bouw.

Tekst: Ronald van Bochove, Beeld: Rockin Pictures

Nynke Lipsius, Domein Manager van de RAI, en directeur Duurzaam Gebouwd Richard Klein zijn enthousiast over de tweede editie van Building Holland. “Met de vernieuwende aanpak van Building Holland zijn we een andere weg ingeslagen die erg goed is bevallen”, zegt de laatstgenoemde. “We ontvangen beslissers uit alle gelederen van de bouw- en vastgoedsector. Architecten, aannemers, installateurs, woningbouwcorporaties, vastgoedontwikkelaars, adviseurs en toeleveranciers brengen we met Building Holland bij elkaar onder één dak.”

De organisatoren voelden dat er behoefte is aan een nieuw type netwerkmogelijkheid. Klein: “Er vindt op dit moment een enorme transitie plaats in de bouw- en vastgoedsector.

De bouwbranche wordt de komende jaren in een hoog tempo getransformeerd naar een bouwindustrie: een industrie met totaalconcepten, garanties op geleverde eindproducten en excellente kwaliteit. Om die kwaliteit te leveren, zoeken de verschillende partners in de bouw- en vastgoedsector nu naar nieuwe samenwerkingsvormen.”

Lipsius: “Een belangrijke voorwaarde bij dit nieuwe bouwen is het delen van kennis en netwerken. Traditionele beurzen zoals de verticaal ingestoken Elektrotechniek, VSK of Geveltechniek bieden plaats aan verkopers van producten en diensten en komt voort uit de traditionele bouwkolommen. Building Holland verbindt. Het is geen

62

maart 2015 | building holland

traditionele beurs, het is een event om elkaar te ontmoeten over de gehele breedte van de keten. Het zwaartepunt ligt bij een inhoudelijk programma, waarin de uitdagingen van de bouw- en vastgoedsector worden besproken. Er is doorlopend een programma in de drie theaters dat we hebben samengesteld met onze partners. Bij ons praten installateurs, architecten en projectontwikkelaars met elkaar.”

Podia en hospitality Building Holland is daarom anders van opzet. “We geven ruimte aan het delen van kennis. Aan sprekers: er zijn drie podia in de hal en alle stands hebben de focus op hospitality,” zegt Lipsius. “De functie van de stand is primair om gasten te ontvangen en te netwerken.”

Net als vorig jaar is er eenvormigheid in presentatie. Er wordt gecommuniceerd met een grote visual, die de boodschap van onze partners uitdraagt zoals ‘gezond gebouw’ of ‘logistiek op maat’. “We zitten veel meer op het tonen van de toegevoegde waarde die wordt geleverd. Partijen tonen de collectiviteit die verantwoording draagt voor een gebouwdeel of een gebouwconcept”, legt Lipsius uit.

Tal van interessante onderwerpen komen voorbij dankzij deskundige sprekers in de drie event-dagen. Trots is de organisatie op de aanwezigheid van bijvoorbeeld Daan Roosegaarde, Nico Baken, Andy van den Dobbelsteen en

Interview

Organisatie

Nynke Lipsius en Richard Klein.

Anke van Hal. Klein: “Naast het geven van hun visie blijven de sprekers ook wat langer op het event om te netwerken en bijvoorbeeld aan te schuiven bij de lunch. Zo heeft iedereen de gelegenheid om zijn vragen te stellen.”

Lipsius: “De sprekers delen hun ervaring. Ook wanneer een project misschien minder goed is verlopen. Vertrouwen, van elkaar leren en integraal gaan samenwerken is belangrijk in het nieuwe bouwen. Daaraan geven wij graag de ruimte.”

Het nieuwe bouwen is samenwerken “Steeds meer bouwpartijen die het nieuwe bouwen begrijpen, zoeken elkaar op. Als team zijn ze in staat faalkosten te reduceren, de duurzame en kwaliteitsdoelstellingen te halen en over de gehele levensduur van een project via één loket informatie te geven en service te verlenen”, zegt Klein. “Voorschrijver en opdrachtgever zoeken inmiddels niet naar een product

‘Een belangrijke voorwaarde bij dit nieuwe bouwen is het delen van kennis en netwerken’ building holland | maart 2015

63

Health Care Concept® Bouwen aan energiezuinige en gezonde zorgcentra Plannen om een ziekenhuis of zorgcentrum te bouwen of te renoveren?

Bespaar dan niet alleen op energie, maar denk vooral ook aan de gezondheid en het comfort van patiënten en personeel. Kies daarom voor een oplossing van RENSON®. De continue toevoer van verse lucht en de gecontroleerde afvoer van vervuilde lucht (basisventilatie) zorgt voor een goede luchtkwaliteit. Buitenzonwering in combinatie met intensieve nachtventilatie (nightcooling) garandeert steeds aangename temperaturen in het volledige gebouw.

64

Wenst u meer informatie ? www.renson.be maart 2015 | building holland

Interview

Organisatie

Nynke Lipsius: “De sprekers delen hun ervaring. Ook wanneer een project misschien minder goed is verlopen.”

Richard Klein: “Building Holland wil het circulaire denken aanjagen.”

maar naar een concept. Ze stellen zich vragen als: wat betekent een gebouwconcept voor mij? Welk serviceniveau mag ik verwachten? Hoe wordt mij dit gebouw aangeboden?

Is het een leaseconcept? Wat gebeurt er over vijf jaar?”

Lipsius: “Daarom zijn er dit jaar ook paviljoens, waar een thema aan bod komt. Bijvoorbeeld ‘Gezond Gebouw-plein’, waarop verschillende partners zich als team presenteren.”

onderdeel wordt van het gebouwconcept. Kopende en voorschrijvende partijen zijn niet meer geïnteresseerd in de standaard oplossing. Men wil maatwerk, diensten, prestaties. Dat betekent gemaximaliseerde, nog beter uitgedachte projecten. Bijvoorbeeld in de vorm van demontabele gebouwen, die na de gebruiksduur hoogwaardige grondstoffen leveren voor nieuwe toepassingen. Building Holland wil het circulaire denken aanjagen.”

(Re)Building the Future ondersteunt bouwpartijen in dit industrieel, klantgericht denken. Lipsius: “We staan aan het begin van het proces van samenwerken om het (ver) bouwen van gebouwen slimmer, efficiënter, duurzamer en flexibeler te maken. Building Holland is de plek waar deze kennis verbonden wordt aan de relevante partijen van de bouw van morgen.”

Auto-industrie Al heel vaak is de bouw vergeleken met de auto-industrie.

De hoge kwaliteit, de samenwerking tussen ontwikkelaars en toeleveranciers in de auto-industrie moet in de bouw ook mogelijk zijn. “Als speler in het ‘nieuwe bouwen’ ben je onderdeel van een concept”, vertelt Klein. “Je moet er al vroeg bij zijn om met de ontwikkelaars mee te denken.

Je moet ervoor zorgen dat je met jouw spullen of diensten

‘Dit is een event om elkaar te ontmoeten over de gehele breedte van de keten’ building holland | maart 2015

65

Verwarmen zonder gas of andere fossiele brandstoffen? Meer dan de helft minder CO2 uitstoten? Jaarlijks tot 40% op uw energienota besparen? En toch elke dag genieten van een aangenaam binnenklimaat, zomer en winter?

In het Green Igloo concept denken we niet meer vanuit de producten ventilatie, verwarming, koeling en warm tapwater maar wel vanuit oplossingsgericht duurzaam. Onze aanpak is gebaseerd op de “all-electric” basis voor de toekomst en verenigt de beste technieken en know how. Wij bieden u één energiebesparende klimaatoplossing met een unieke comfortbeleving.

Op de website www.greenigloo.nl willen wij bewijzen hoe snel u energieneutraal bent met GreenIgloo!

66

ORCON BV | THERCON BV Landjuweel 3905 PE Veenendaal | tel. 0318 54 47 00 maart 201525||building holland

Nieuws

Partners

Samen bouwen aan de toekomst Tegenwoordig staan we steeds bewuster stil bij de zaken die we echt belangrijk vinden in het leven. De rol van zachte waarden wordt almaar groter. Ook in de bouwen vastgoedsector vindt deze transitie plaats. Zaken als betrokkenheid, vertrouwen en inzet worden zeker zo belangrijk als een goede tijdsplanning en budgettering.

Over naar de techniek We zijn zeker niet de enigen die op dit moment bezig zijn met co-creatie en het bottom-up realiseren van bouwplannen. Overal in het land duiken aaibare co-creatieinitiatieven op, waarin burgers kunnen meebeslissen. Maar we blijven natuurlijk wel mannen en vrouwen van de bouw!

Liefde bouwt bruggen, geen woonwijken. Co-creatie is hip, maar zijn de plannen technisch haalbaar?

In ons geval: ja. Dat is het mooie van de mensen achter WoonConnect. Zij hebben hun sociale betrokkenheid en

Nieuwbouwconfigurator met uitgebreide consumentkeuze.

Dit jaar staat WoonConnect op Building Holland dan ook voor Samenwerken. Het beste resultaat ontstaat immers als alle betrokken partijen samen optimaal gebruikmaken van elkaars kwaliteiten! Wij willen werken aan het duurzaam verbeteren van onze (gebouwde) leefomgeving. Samen toewerken naar dat doel geeft ons niet alleen afgewogen resultaten, maar ook een goede dosis positieve energie.

Betrokken bewoners Om onze ambities waar te maken, moeten we bewoners een grotere rol geven in de ontwikkeling van hun woonomgeving. Daarom is onze software ingericht om ook bewonersparticipatie en cohesie in de wijk te verbeteren en bewoners enthousiast te maken voor duurzaamheidsdoelstellingen. Via digitale enquêtetools vragen we mensen waar ze behoefte aan hebben, inventariseren we wensen en problemen.

Vervolgens formuleren we met WoonConnect passende oplossingen en kunnen we de uiteindelijke keuze aan de individuele bewoners laten. Je creëert hiermee goede praktische oplossingen, maar ook onderlinge betrokkenheid en een sterkere relatie tussen bewoners: de randvoorwaarden voor een betrokken en gezellige buurt!

WoonConnect is een online platform waarmee de gebouwde werkelijkheid interactief kan worden vormgegeven. Bouwers, vastgoedeigenaars, bewoners en andere betrokkenen kunnen bijvoorbeeld alles wat ze aan een woning willen veranderen, eerst virtueel uitproberen. Direct zie je wat een aanpassing oplevert aan ruimte, comfort, energiebesparing en je ziet wat het kost.

WoonConnect streeft ernaar om ieders leven thuis, zorgzamer, intelligenter, comfortabeler en duurzamer te maken.

Drie vragen aan Paul van Pelt, directeur WoonConnect: Waarom doet u mee aan Building Holland?

We doen mee aan Building Holland omdat WoonConnect voor vrijwel de complete doelgroep van deze beurs interessant is. We kunnen WoonConnect dus onder de aandacht brengen van de juiste mensen.

Wat is uw belangrijkste stap in het integraal maken van de bouw- en vastgoedkolom?

We bieden een platform dat alle betrokkenen in de keten, inclusief de consument, samenbrengt en veel verder gaat dan de inmiddels ‘gewone’ BIM-omgevingen.

Wie wilt u ontmoeten?

U!

building holland | maart 2015

67

Samen naar een duurzame toekomst Ons antwoord op de nieuwe EPC-eisen

5 nd 201 a l l o H g Buildin tand 302 ,S Hal 11

Altijd een stap vooruit denken, ook als het om de EPC-eisen gaat. Ontwerp met de nieuwe eisen van 2015. Met de nieuwe generatie Schöck Isokorf® XT voldoet u aan de EPC 0,4 en biedt een 25% verbeterde isolatie. De nieuwe standaard

68

maakt energiezuinig bouwen mogelijk met volledig behoud van uw ontwerpvrijheid. Met de innovaties van Schöck bent u voorbereid op een duurzame en energie-efficiënte toekomst. Ontdek meer op www.wij-zijn-isokorf.nl

maart 2015 | building holland

Schöck Nederland b.v. | Amersfoortseweg 15A | 7313 AB Apeldoorn | Telefoon: +31 (0)55 526 88 20 | www.schock.nl

Nieuws

Renovatieconfigurator met enquêtetool.

toekomstidealen gecombineerd met bouwtechnische kennis. Het resultaat is software die verschillende groepen (o.a. bewoners, gemeente, woningcorporaties, vastgoedontwikkelaars) op een innovatieve en laagdrempelige manier bij elkaar brengt en tegelijkertijd technisch hoogwaardige output levert.

(Re)Building the future Met WoonConnect kunnen we digitaal nieuwe woningen samenstellen en bestaande woningen aanpassen aan individuele wensen. Ook kunnen gemeenten, corporaties en ontwikkelaars volledige plangebieden inrichten en via het platform integraal samenwerken aan het behalen van doelen op wijkniveau, zoals duurzaamheidsdoelen, CO2-reductie, verbetering van het leefmilieu, woningaanpassingen voor ouderen en gehandicapten en het verbeteren van sociale interactie.

(Re)Building the Future (renovatie): Woningcorporaties kunnen hun volledige woningcartotheek digitaliseren en beheren in WoonConnect. Op basis van de interactieve 3D-informatiemodellen genereert de software automatisch allerlei gegevens over een gebouw/individuele woning.

Zoals het energielabel (aparte EPA-keuring is overbodig), huurpunten, maximale huur, energie-index, EPC en vloeroppervlakte. Daarbij biedt de software ondersteuning bij het maken van strategische keuzes in beheer en onderhoud, bij de communicatie met bewoners, en bij het verwerken van klachten en storingen. Samen met de bewoners en bouwers stelt een corporatie in het model verschillende renovatiescenario’s samen, die ze direct kunnen bekijken en evalueren. Woningcorporaties en gemeenten kunnen op een innovatieve en creatieve manier een goede service bieden aan hun klanten. Ze zetten een extra stap bij het faciliteren van bewonersparticipatie en maken uiteindelijk samen een consciëntieus en duurzaam plan voor renovatie of herinrichting.

Partners

Renovatieconfigurator met Energiebuddy.

Building the Future (nieuwbouw): Ook bij nieuwbouw kunnen we bewoners vroeg in het traject betrekken. WoonConnect stelt ze in staat een eigen droomhuis te ontwerpen. Selecteer een voorkeur en zie in één oogopslag wat de gevolgen zijn.

Alle keuzes worden digitaal verwerkt en geanalyseerd. Daarbij zijn alle benodigde documenten direct voorhanden, van 3D-model tot 2D-bouwtekening, bestek en toetsingsrapport.

De 3D-visualisaties van de ontwikkelaar maken de keuzeopties inzichtelijker en leuker voor kopers en huurders.

Eigenlijk zijn ze al aan het bouwen.

Praten we over hetzelfde?

De 3D-informatiemodellen in onze configurator brengen BIM naar de Nederlandse woonkamers. Samenwerken is mogelijk, omdat iedereen ziet waar hij over praat. Zo wordt de ondoorzichtige bouwwereld eindelijk wat overzichtelijker voor de woonconsument. Op een transparante manier worden ze bij nieuwbouw- of renovatieprocessen betrokken.

Vastgoedontwikkelaars, bouwers en corporaties krijgen op hun beurt meer inzicht in de belevingswereld en wensen van hun klanten. Zonder dat ze daar veel extra tijd in hoeven te steken. Doordat iedereen op het WoonConnectplatform zijn eigen inbreng heeft en kan meedenken op hetzelfde niveau, wordt het samen verbeteren van de eigen woonomgeving steeds leuker.

Decentralisatie in grootverpakking WoonConnect hoopt ook dit jaar verschillende partijen bij elkaar te brengen die iets voor elkaar kunnen betekenen. Dit zijn aanbiedende commerciële partijen die consumenten willen verleiden, maar ook samenwerkende straatgenoten die iets voor hun buurt willen doen. Via WoonConnect kunnen zij decentraal in grote en kleine projecten samenwerken. De innovatieve technologie zorgt ervoor dat dit kan zonder efficiëntieverlies en met behoud van de hoogste bouwtechnische kwaliteit en zekerheid over prijs, planning en onderhoud!

building holland | maart 2015

69

Stimulans voor duurzaam bouwen in Nederland De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) ondersteunt ondernemers in ons land in opdracht van tien Nederlandse ministeries en de Europese Unie. Voor bouwend Nederland is complete en heldere informatie over subsidies en financiering namelijk onmisbaar. Daarnaast is RVO.nl actief met signaleren van initiatieven, partijen bij elkaar brengen en de markt informeren over zaken als ESCo’s, nieuwe bouwconcepten en circulair materiaalgebruik. Tijdens de komende editie van Building Holland geeft RVO.nl uitleg over de wettelijke regelingen naast de diverse aspecten van duurzaam bouwen en energie besparen.

Tekst: Tom de Hoog De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) maakt deel uit van het ministerie van Economische Zaken en is ontstaan uit een fusie van Agentschap NL en Dienst Regelingen. RVO.nl stimuleert ondernemers bij duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. Jaarlijks maken meer dan 150.000 ondernemers gebruik van RVO.nl-diensten.

Voorbeelden van verduurzaming tonen De voorlichters van RVO.nl gaan goed voorbereid naar Building Holland. Zo geeft coördinator Selina Roskam aan dat wettelijke en financiële regelingen veel aandacht zal krijgen.

“In het Energieakkoord is het intensiveren van de naleving van het Activiteitenbesluit opgenomen. Wij hebben gemerkt dat veel ondernemers niet weten dat ze daaraan wettelijk moeten voldoen en het dus moeten naleven. Dat gaan we onder de aandacht brengen in een van onze lezingen. Voor verhuurders van woningen zijn er financiële regelingen om aan de slag te gaan met energiebesparing. Ook hier is een lezing over. Daarnaast gaan we onze database Energiezuinig Gebouwd met voorbeeldprojecten van verduurzaming van gebouwen presenteren. Zoekopdrachten in deze database zijn te verfijnen met selecties op energielabel, EPC-waarde en projecttype. De beschrijvingen zijn uiteraard niet commercieel maar feitelijk. Ons doel is inspiratie en kennis te bieden door goede voorbeelden van verduurzaming te tonen. Door kennis uit te wisselen en van elkaar te leren wordt het gemakkelijker om de doelstellingen uit het Energieakkoord voor de gebouwde omgeving te halen. Dat doet we uiteraard niet alleen, maar juist met veel spelers in het veld zoals het Lenteakkoord, Platform Duurzame Huisvesting en Milieu Centraal.”

Licht laten schijnen op ESCo’s RVO.nl-coördinator Selina Roskam. (Foto: C. Zwanenberg – Cornel)

70

maart 2015 | building holland

In een van de lezingen van RVO.nl zal aandacht worden besteed aan de opzet en werking van Energy Service Companies (ESCo’s). “Veel van de energiebesparende

Nieuws

Partners

Duurzaam ontwikkeld winkelcentrum in Almere. (Foto: H.P. Föllmi)

Energiezuinig schoolgebouw voor basisschool Klaverblad. (Foto: H.P. Föllmi)

maatregelen zijn prima terug te verdienen, als je maar kijkt naar een iets langere termijn. In een prestatiecontract kun je afspraken maken over de te halen energiebesparing, met deze langere termijn als punt op de horizon. Omdat het gaat om bijvoorbeeld vijfjarige contracten voor de beheer en exploitatiefase is de samenwerking tussen opdrachtgevers en uitvoerende partijen erg belangrijk. Vertrouwen in elkaar is van cruciaal belang. Bouwpartijen zullen op andere manieren moeten nadenken over energiebesparing en hier professioneler mee moeten omgaan, waarbij de focus op de beheerfase zeer belangrijk is.

Op www.rvo.nl staan voorbeeldcontracten, een link naar een Menukaart Prestatiecontracten en Whitepapers over ESCo’s”, aldus Roskam.

heeft. Roskam: “We zien dat er veel in beweging is in de bouw. Dat is ook nodig als we in 2050 naar een energieneutrale gebouwde omgeving willen. Een van de punten van Het Nieuwe Bouwen is het opleveren van duurzame, gezonde en flexibele gebouwen. Kijk bijvoorbeeld naar het project ‘Frisse Scholen’ dat wij uitvoeren in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het is gewoon heel erg belangrijk dat je rekening houdt met de gezondheid van kinderen in een school. Op het moment dat je daar energiezuinig gaat bouwen, moet je zeker het binnenklimaat niet vergeten.”

Een frisse aanpak Op diverse onderdelen van het programma ‘Het Nieuwe Bouwen’ ziet Roskam een taak voor het uitvoeringsorgaan RVO.nl om ondernemers bij te staan. Naast de hierboven genoemde aandacht voor innovatieve gebouwexploitatievormen, bijvoorbeeld ESCo’s, maakt zij duidelijk dat RVO.nl breed kijkt naar alles wat met verduurzaming te maken

Lezingen door RVO.nl • Topsector Energie, mogelijkheden voor de gebouwde omgeving • Zeer energiezuinig bouwen en renoveren in 2015: hoe doen anderen dat?

• Het moet echt anders! Waarom prestatiecontracten een kans zijn voor langdurige samenwerking en energiebesparing • Realiseren van energiebesparing bij huurwoningen met financiële overheidssteun • Bio-based bouwen: mooi en duurzaam • Energieneutrale scholenbouw? Het kan!

Kijk voor meer informatie over de lezingen op www.rvo.nl/buildingholland

Conceptueel en industrieel bouwen Een slag kan worden gemaakt door de (ver)nieuwbouw veel meer een conceptueel en industrieel productieproces te laten zijn. Ook daar ziet Roskam een taak voor RVO.nl: “Waar het natuurlijk om gaat is dat je steeds energiezuiniger moet bouwen. Daarvoor zijn andere bouwconcepten nodig. Wil je de wettelijk vastgelegde EPC-normen halen, dan zal het anders moeten en dat betekent afscheid nemen van de wijze waarop we altijd gebouwd hebben. De topsector energie, en dan specifiek de TKI EnerGO, ziet het industrieel bouwen in de vorm van multifunctionele bouwdelen als een goede optie. Sowieso is het nodig om te kijken welke innovaties nog moeten plaatsvinden om ervoor te zorgen dat wij in 2020 energieneutraal kunnen bouwen en in 2050 een totaal energieneutrale gebouwde omgeving hebben.”

Circulair materiaalgebruik Hergebruik van materialen zal steeds meer aandacht krijgen. Roskam: “Een van de presentaties die we geven tijdens Building Holland gaat over bio-based bouwen. Wat is dat en waar moet je aan denken? Als we straks allemaal energieneutraal zijn, dan is energie geen issue meer. Dan worden materialen een bottleneck. Er zijn al Green Deals over verschillende producten in de bouw. Wij bieden ondernemers de verbinding met kennisnetwerken voor toegang tot hoogwaardige informatie. Zo biedt RVO.nl over dit onderwerp het platform Bio-based business.”

building holland | maart 2015

71

Steden die 30% minder energie verbruiken?

Als toonaangevende producent van energie-efficiĂŤnte oplossingen draagt ABB bij tot aanzienlijke energiebesparingen, zonder afbreuk te doen aan de prestaties. Met onze regelsystemen kun je tot 50 procent energie besparen en met onze gebouwautomatisering zelfs tot 60 procent. Terwijl de anderen praten over energieprijzen, stroomtekorten en klimaatverandering doet ABB er daadwerkelijk iets aan, hier, op dit moment. www.abb.com/betterworld

Vast en zeker.

Nieuws

Partners

Energie en comfort in balans Wij brengen tot wel

90%

van onze tijd in gebouwen door - wonen, werken, leren en spelen.

Leervaardigheden van kinderen verbeteren tot wel

15%

wanneer ze in een gebouw met een gezond binnenklimaat verblijven.

Gebouwen zijn verantwoordelijk voor

40%

van het totale energieverbruik.

Energie wordt gedurende de gehele levenscyclus van een gebouw verbruikt. Het duurzaam ontwerpen van gebouwen kan daarom een essentiële bijdrage leveren aan een betere energie-efficiëntie en verdere opwarming van de aarde tegengaan.

Daglicht kan in Europa jaarlijks

15.000.000 ton aan CO2 besparen.

Daglicht vermindert de energiebehoefte voor kunstverlichting en ’s winters voor verwarming.

In

30%

van de gebouwen kan het sick-building syndroom zich bij mensen manifesteren.

Het sick-building syndroom wordt veroorzaakt door een slecht binnenklimaat en slechte luchtkwaliteit. Het kan ademhalingsproblemen, een onbehaaglijk gevoel, jeuk en allergieën tot gevolg hebben.

Bij het creëren van energieneutrale gebouwen wordt op dit moment vooral gekeken naar de energieprestatie.

Echter, een duurzaam gebouw kan alleen duurzaam zijn als het ook een prettig, gezond en comfortabel gebouw is om in te verblijven. Daarom zullen de energieprestatie en de leefbaarheid van een gebouw met elkaar in balans moeten worden gebracht.

Wilt u meer weten over deze uitgangspunten en hoe ze reeds in de praktijk zijn gebracht? Breng dan tijdens Building Holland een bezoek aan de gezamenlijke stand van Deense bedrijven in Nederland; Danfoss, Grundfos, Rockwool en VELUX. Kijk voor meer informatie op energy.grundfos.com. building holland | maart 2015

73

Slimme energie voor een betere toekomst Frisse en energiezuinige scholen, ontzorgde ouderen die langer thuis wonen en energieneutrale wijken. Deze oplossingen komen mede dankzij ABB tot stand. Dit mondiale bedrijf levert elektrotechnische oplossingen in gebouwen en denkt mee over de verduurzaming van gebouwen en woningen. Ben Pol vertelt over de bouw van de toekomst en de nieuwe rol van ABB.

“Tien jaar geleden dacht iedereen nog in producten”, vertelt Ben Pol, manager business development. “Bij het ontwerp van een gebouw werd bedacht welke producten nodig waren. Wij leverden die producten en daarmee was onze rol vervuld.”

Volgens hem werkt dit tegenwoordig anders. “De bouw is in een stroomversnelling geraakt. Projecten moeten steeds sneller afgerond zijn. En de gebouwen moeten ook nog eens duurzaam en energieneutraal zijn. Ze worden niet meer gebouwd voor het nu, maar voor de toekomst. Dat betekent ook dat we gebouwen neer moeten zetten, die na verloop van tijd een andere functie krijgen. Dit vraagt om een andere aanpak van de bouwsector.”

De rol van ABB is dan ook veranderd. “We leveren niet langer alleen de producten. We werken ook samen met andere partijen en klanten om de beste, slimste en duurzaamste oplossingen te vinden. Zo verbeteren we samen het milieu.”

Betere toekomst Verschillende bouwsectoren werken steeds vaker samen.

Pol ziet dit als de manier om de bouw voor te bereiden op een duurzame toekomst. “Door met elkaar samen te werken en projecten vanaf het begin af aan samen op te pakken, leer je veel van elkaar. Hierdoor verbeteren de bouwtechnieken. Zo kunnen we samen de bouw slimmer en toekomstbestendig maken.”

ABB is continu in gesprek met projectpartners. “We kijken graag wat er allemaal mogelijk is. De kracht van ABB is dat we op veel energiegebieden een vooraanstaande positie hebben. Slimme en duurzame oplossingen bedenken, daar

74

maart 2015 | building holland

zijn we goed in. We maken smart grids en werken aan smart cities. Daarnaast zijn we voorloper in energieopslag.

Als projectpartner kunnen we dus op veel gebieden advies geven en meedenken. En dat doen we tijdens iedere fase van een project. Bij het idee, het ontwerp en de uitwerking, maar ook bij de service achteraf.”

Sparringpartners Als founding partner van Building Holland wil ABB nieuwe partners vinden. “Om mee te sparren, om gezamenlijk slimme en duurzame oplossingen mee te bedenken en om mee te praten over de toekomst van de bouw”, legt Pol uit.

“Architecten, ontwikkelaar, adviseurs: we willen eigenlijk met iedereen praten die heeft nagedacht over de toekomst van de bouw. We staan overal open voor.”

Pol vertelt over zijn verwachtingen van Building Holland. “De wereld energiezuinig maken, dat doe je niet van achter je bureau. We moeten meer met elkaar in contact komen en gaan samenwerken. Ik verwacht dat Building Holland de ontmoetingsplek is om met interessante partijen in gesprek te komen.”

Toekomstige energievoorziening “ABB heeft een hands-on-benadering”, vertelt Pol. “In verschillende proeftuinen werken we actief aan een energieneutrale toekomst.” Het bedrijf is bijvoorbeeld betrokken bij het Smart Energy Collective. Hierin werken bedrijven als Heijmans, KPN en Stedin met elkaar samen aan de energievoorziening van de toekomst.

“We speelden al heel lang met ideeën om de wereld te verduurzamen. Met het Smart Energy Collective brengen

Nieuws

we deze ideeën tot realiteit. We werken met open innovatie: we testen onze ideeën en leren in de praktijk hoe we onze producten en ideeën nog verder kunnen verduurzamen.”

Het Smart Energy Collective werkt aan vijf grote projecten.

Een daarvan is ProSECCo, waarin de nieuwbouwwijk Hoog Dalem in Gorinchem all-electric wordt gemaakt. “De huizen hebben geen gasaansluiting en draaien volledig op elektriciteit”, legt Pol uit. “ABB levert voor dit project niet alleen de slimme accusystemen, maar denkt ook mee over de automatisering in de woningen.”

Nieuwe duurzame oplossingen Volgens hem gaat de toekomst van de bouw hand in hand met duurzaamheid. “De oude energiebronnen raken op.

Daarom is ABB druk bezig met het ontwikkelen van nieuwe duurzame oplossingen voor solar-energie en biobrandstof.

Wij zijn continu bezig met het ontwikkelen van oplossingen die beter zijn voor het milieu.”

Ook op maatschappelijk gebied draagt ABB zijn steentje bij. “We werken daarbij samen met werktuigbouwkundige bedrijven. Momenteel zijn we bezig met het ontwikkelen

Partners

van nog slimmere domotica. Mensen kunnen hierdoor langer zelfstandig wonen. En voor scholen ontwikkelen we steeds meer systemen die het schoolgebouw frisser en energiezuiniger maken. Dat is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de mensen zelf.”

Gemak en snelheid Naast duurzaamheid stipt Pol andere belangrijke aspecten aan. “Comfort. Onze klant wil duurzaamheid, maar ook gemak en snelheid. Door goede en slimme montagetrajecten wordt het steeds eenvoudiger om snel een gebouw op te leveren dat energiezuinig, eenvoudig te bedienen en te onderhouden is. Hoe eerder in het proces wij hierbij helpen, hoe beter en duurzamer het eindresultaat is.”

“Maar het belangrijkste voor de toekomst van de bouw is dat er wordt samengewerkt”, vertelt Pol. “ABB staat voor power and productivity for a better world. De wereld verbeteren kunnen we echter niet alleen. Hiervoor moeten we samenwerken, met klanten en andere bedrijven. Daarom praten we tijdens Building Holland graag met u over een mooie en duurzame toekomst.”

Waarom doet ABB mee aan Building Holland?

“Wij zien Building Holland als het platform om in contact te komen met andere partijen uit de bouw. De bouw van de toekomst bereik je niet vanachter je bureau. Daarvoor moeten we samenwerken. En vooral met elkaar aan de slag. Wij hopen bij Building Holland niet alleen nieuwe kennis te krijgen, maar ook om goede nieuwe contacten te leggen.”

Wat is ABB’s belangrijkste stap in het integraal maken van de bouw- en vastgoedkolom?

“We doen momenteel al mee aan proeftuinen. We werken hierbij samen met andere bedrijven aan het verduurzamen en energiezuinig maken van woningen en bouwprocessen.

Onze belangrijkste stap hebben we dus eigenlijk al gezet.

We willen wel nog meer contacten leggen, nog meer projecten doen en daarbij onze expertise delen met anderen.”

Ben Pol: “We werken samen met andere partijen en klanten om de beste, slimste en duurzaamste oplossingen te vinden.

Zo verbeteren we samen het milieu.”

Wat verwacht u en wie wilt u ontmoeten?

“Wij staan open voor iedereen. Van architecten tot adviseurs en ontwikkelaars. Ik verwacht vooral dat we de visie van ABB kunnen delen met deze partijen. En ik hoop dat we van anderen een bevestiging krijgen op onze visie op de bouw.”

building holland | maart 2015

75

G

F

E

D C

B A

€0,-

Stand 11.125

Bezoek ons tijdens Building Holland Prestatiegarantie en totaalconcepten voor transformeren en nul op de meter EPC 0,0- en nul op de meter woningen zijn vandaag de dag geen groot technisch probleem meer. De producten en totaalsystemen van Itho Daalderop combineren een laag energieverbruik met een hoog comfort en prestatieniveau. Met doordachte installatieconcepten is het mogelijk om vandaag al aan de klimaateisen van morgen te voldoen. Energieneutraal wonen met ‘nul op de meter’ is met Itho Daalderop dichterbij dan ooit.

Tijdens Building Holland presenteren wij verschillende installatieconcepten voor hoog- én laagbouw. Welke renovatie- of nieuwbouwambitie u heeft. Op maat gemaakte binnenklimaatoplossingen met verschillende types warmtepompen, vraaggestuurde ventilatie met warmteterugwinning en zonne-energie. Ook informeren wij u over volledige zekerheid, met meerjarige afspraken voor onderhoud en service, gegarandeerde energieprestatie en zelfs financiering van binnenklimaatoplossingen. Komt u ook?

Wij ontmoeten u graag op onze stand 11.125.

BEU 023.001 Building_ADV.indd 1

02-02-15 16:57

Is uw project toe aan een tweede leven?

Isofinish® is een geïsoleerde voorzetgevel met vele ideale kwaliteiten voor renovatieprojecten.

Bewoners ondervinden geen hinder van de werkzaamheden omdat isolatie aan de buitenkant wordt aangebracht. Bovendien gaat er binnen geen woonruimte verloren. Daarbij zorgt het unieke isolatiemateriaal Powerwall® van Recticel Insulation dat uw huurders enorm besparen op hun stookkosten. Vraag een gratis projectadvies aan bij Roland van der Hoek: bel 06 - 5151 7087 of mail: vanderhoek.roland@recticel.com

Bezoek Recticel Insulation tijdens Building Holland 2015, van 31 maart t/m 2 april in Amsterdam RAI.

Isofinish® is speciaal ontwikkeld als totaalconcept voor renovatieprojecten. In drie logische stappen maakt Isofinish uw project energiezuiniger én mooier.

1

Inspectie, advies en ontwerp De isolatiespecialisten van Recticel Insulation maken samen met u een gratis projectadvies. Onze architect maakt voor u een artist impression en visualiseert het ontwerp.

2 Uitvoeringscontrole De uitvoering wordt begeleid en gecontroleerd door de specialisten van Isofinish®.

3 Oplevering en certificering Na oplevering ontvangt uw project het isolatiecertificaat ’Recticel® Insulation Inside’.

www.recticelinsulation.nl

Nieuws

Partners

Primeurlancering van natuurlijk CO2-neutraal klimaatsysteem De Nederlandse lanceringsprimeur van TripleAqua, een hoge kwaliteit warmtepompsysteem met een natuurlijk koudemiddel, vindt plaats tijdens Building Holland 2015. Geestelijk vader Menno van der Hoff vertelt over dit 100% CO2-neutrale klimaatsysteem.

“Tijdens Building Holland 2015 introduceren we voor het eerst in Nederland de TripleAqua. Hiervan hadden we de eerste openlijke publieke uiting op 16 maart in Brussel.

Coolmark, een dochteronderneming van het Zweedse bedrijf BeijerRef, zet TripleAqua in de markt.” In Nederland heeft Coolmark een fors marktaandeel.

Verbod op HFK’s Wanneer we Van der Hoff vragen naar enkele innovaties van TripleAqua, koppelt hij dit aan het per 1 januari 2015 in gang gezette uitfaseringsschema op HFK’s, fluorkoolwaterstof. “In markten als de automobielmarkt was dit al eerder doorgedrongen, want synthetische koudemiddelen hebben een bewezen effect op de atmosfeer. Afhankelijk van de branche zijn er allerlei EU-bans. Dit dringt nu eindelijk ook door in de bouw- en vastgoedsector.”

Antwoord voor opdrachtgevers Opdrachtgevers willen dus geen producten meer die onnatuurlijk zijn in hun klimaatoplossingen. “Daar speelt TripleAqua op in, want natuurlijke koelmiddelen hebben een uitstekend imago. De pomp werkt op het natuurlijke koudemiddel propæne, een woordspeling op propaan en propeen. De stof is absoluut voor het milieu ongevaarlijk en veilig in een buitenwarmtepomp.

Positief effect De tweede innovatie die Van der Hoff beschrijft, is die van de aanwezigheid van slechts drie leidingen. “We zijn natuurlijk gewend om tweemaal twee is vier leidingen te hebben bij op water gebaseerde klimaatoplossingen, maar TripleAqua heeft er slechts drie nodig. Dat heeft een positief effect op de installatiekosten binnen het project. Daarnaast kan de binneneenheid de warmte en de koude er volledig uithalen. De overdracht is zo goed als perfect, en de uitwisseling van warmte en koude is dan ook ideaal.”

Triple A Ten slotte noemt Van der Hoff de twee opslagvaten met thermisch materiaal, waarbij restwarmte en restkoude wordt opgeslagen. “Tijdens het verwarmen ontstaat restkoude. Wanneer je ’s ochtends die koude opslaat, dan kun je dit meenemen naar een later moment op de dag, wanneer het warm is en er koeling noodzakelijk is.

Omgekeerd gaat ook. Daarmee kun je de COP-waardes (afgifte ten opzichte van verbruik) verdubbelen. Zo kun je het COP-cijfer 10 halen. De kernpijlers van TripleAqua zijn dan ook drieledig, zoals de naam al verraadt: Een Triple A+++ energielabel, Triple A aanschafprijs en exploitatieprestaties en Triple A omdat het drie waterleidingen (aqua) zijn.”

“We kijken uit naar Building Holland 2015, waar we de innovatie zullen presenteren”, besluit Van der Hoff.

Triple Aqua won een Europese award op het gebied van klimaatinnovatie, uitgereikt op 9 december 2014 in het WTC Rotterdam.

Belangrijkste voordelen TripleAqua systeem • De mogelijkheid binnen één gebouw bepaalde ruimten te koelen en andere te verwarmen en energie op te slaan • Tot wel 50% lager energiegebruik • De afwezigheid van koelvloeistof in het gebouw • Het gebruik van natuurlijk propæne in plaats van F-gassen • De eenvoudige installatie met standaardonderdelen, en het heldere dashboard voor eenvoudige bediening

building holland | maart 2015

77

DE TOEKOMST IS VAN ONS

ÂŽ

Neem samen met Bouwcenter een kijkje in de toekomst. Bouwcenter en haar partners zijn altijd op zoek naar de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzame en toekomstbestendige bouwproducten en -concepten. Wij zijn - met 86 vestigingen - tenslotte niet voor niets de grootste bouwmaterialengroothandel van Nederland. Laat u in ons innovatiepaviljoen inspireren door de innovatieve producten en concepten van onze partners. U bent van harte welkom!

Weet hoe ‘t werkt!

Nieuws

Partners

Kalk is materiaalstroom voor tapijt Een samenwerking tussen Desso en een Nederlandse groep drinkwaterbedrijven ontwikkelde een nieuwe materiaalstroom voor de productie van tapijttegels: geupcycled calciumcarbonaat (kalk).

In een samenwerking met Reststoffenunie, een vereniging van drinkwaterbedrijven, vond Desso een manier voor het upcyclen van kalk, afkomstig van drinkwaterbedrijven Brabant Water en Water Maatschappij Limburg. De kalk is positief gedefinieerd in overeenstemming met de Cradle to Cradle-criteria en wordt ingezet bij productie van Dessotapijttegels met EcoBase.

Verrassend Beide drinkwaterbedrijven zijn enthousiast over de samenwerking en zien de meerwaarde hiervan. Guïljo van Nuland, CEO Brabant Water: “Meer dan 99% van onze reststoffen, met name ijzer en calcium, wordt gerecycled. De innovaties op dit gebied nemen toe en kunnen soms zeer verrassend zijn. Onze samenwerking met Desso is hier een goed voorbeeld van.”

Innovatie in waardeketen Ludwig Cammaert, hoofd R&D bij Desso, verklaart het idee voor de innovatie: “We zijn steeds op zoek naar manieren om continue stromen in de afvalverwerking aan te wenden als voedingsbodem voor de productie van onze tapijttegels. Met de hulp van Sibelco, een ultramoderne mondiale leverancier van industriële mineralen, kon de omvang en verspreiding van de deeltjes calciumcarbonaat op maat worden aangepast aan de wensen van Desso, waardoor dit met recht een innovatie in de waardeketen kan worden genoemd.”

Led-tapijtverlichting Tijdens de 2014-editie van Building Holland werd door Desso een innovatieve led-tapijtverlichting gepresenteerd. Het gepatenteerde lichtdoorlatende tapijt inspireert en informeert gasten en bezoekers, helpt ze oriënteren in een onbekende omgeving en verhoogt de veiligheid door duidelijke markering van bijvoorbeeld vluchtwegen. “De voordelen van een Desso-tapijt, zoals de verbeterde kwaliteit van binnenlucht, akoestiek en comfort, sluiten goed aan bij de mogelijkheden van Philips’ led-verlichting”, zei Ed Huibert, marketing- en salesdirector bij Philips Lighting toen.

Volgens Desso’s regional managing director Roland Jonkhoff biedt deze vloer spannende manieren om de interactie tussen de binnenruimte en haar gebruikers te versterken. “Mensen brengen 90% van hun tijd binnen door, dat weten we. Onze visie daarop heeft geleid tot het creëren van innovatieve vloerbedekkingsoplossingen, die bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van mensen. Deze nieuwe oplossing voldoet aan deze behoefte.”

building holland | maart 2015

79

‘Garantie op vitaal binnenklimaat’ Zehnder realiseert zich als geen ander dat de markt drastisch aan het veranderen is. Niet alleen de behoeften van afnemers zijn aan veranderingen onderhevig, ook de bouwprocessen veranderen in zeer hoog tempo. De wensen en invloed van de eindgebruiker staan daarbij voorop. Met andere woorden, het vraagt een andere benadering.

Vitaal binnenklimaat

Zehnder investeert in deze transitie. De rol van toeleverancier is veranderd in die van ketenpartner. Dit vraagt om een andere houding in het bouwproces. Niet alleen van Zehnder, maar ook van andere marktpartijen. Het vraagt om een meer integraal karakter. Zehnder is overtuigd dat het niet meer gaat om het leveren van producten alleen, maar veel meer in het nemen van verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid voor het gezamenlijke eindresultaat.

Zehnder wil garantie geven op de prestaties hiervan; een vitaal binnenklimaat.

80

maart 2015 | building holland

Een vitaal binnenklimaat is belangrijk. Klanten vragen niet om een ventilatieproduct, maar om de werking en resultaat hiervan; een gezond en comfortabel binnenklimaat. Een binnenklimaat dat zich kenmerkt door vitaliteit. Dat betekent een constante toevoer van verse lucht zonder dat dit merkbaar is. Niet qua geluid of tocht, ook niet qua energieverbruik. Een vitaal binnenklimaat is alleen niet vanzelfsprekend. Een woning of gebouw vraagt om adequate ventilatievoorzieningen.

Een moderne woning van tegenwoordig wordt geïsoleerd en is vrij van kieren en naden. De combinatie tussen isolatie en luchtdichtheid is voorwaarde voor een energiezuinige woning. Deze luchtdichtheid zorgt er echter wel voor dat er geen natuurlijke luchtverversing plaats kan vinden. Daarom is gecontroleerde ventilatie in een woning belangrijk. Een denkfout die vaak gemaakt wordt is dat uitgegaan wordt van een gemiddelde luchtkwaliteit in een woning. Dat betekent dat bijvoorbeeld een zeer schone logeerkamer een slecht geventileerde slaapkamer compenseert. Een vitaal binnenklimaat betekent in de visie van Zehnder een gezonde luchtkwaliteit in alle ruimtes. Onafhankelijk van de vraag hoe een gebruiker omgaat met het al dan niet openen van ramen en binnendeuren of van winddruk op de gevel. Een mechanische luchttoevoervoorziening garandeert voldoende verse lucht in alle ruimtes. Zonder invloed van wind, ramen of al dan niet gesloten luchttoevoerroosters.

Kwaliteit is een voorwaarde Veel fabrikanten schermen met de kwaliteit van hun product.

Een goede kwaliteit mag tegenwoordig geen toegevoegde waarde meer vertegenwoordigen. Het is een voorwaarde om mee te doen in het bouwproces. Een echt hoogwaardige

Nieuws

Partners

kwaliteit kenmerkt niet alleen de producten, maar is in de hele waardeketen van een organisatie terug te vinden. Hoogwaardige kwaliteit betekent volgens Zehnder een betrouwbaar advies, een passende offerte en een uitmuntende service en aftersales. Dit alles naast de duurzame betrouwbaarheid van het product. Het resulteert in een voorspelbare prestatie van een installatie. Met andere woorden; een systeem moet datgene presteren wat vooraf tussen klant en leverancier afgesproken is. Belangrijk is dat een partij de verantwoordelijkheid durft te nemen voor deze afgesproken prestatie. Zehnder neemt deze verantwoordelijk door de afgesproken prestatie te garanderen. Dat noemen we ComfortVentilatie.

Weten wat de klant beoogt met het gebouw en welke behoeften de klant heeft. Het hebben van kennis is heel belangrijk. Kennis heeft echter een zeer beperkte waarde als deze binnen de organisatie blijft. Zehnder is ervan overtuigd dat kennis gedeeld moet worden om tot topprestaties te komen. Kennis zonder samenwerking leidt tot een onsamenhangend geheel met gefragmenteerde techniek.

Vaak moet dit achteraf opgelost worden wat onnodig veel geld kost. Klanten zullen dit in de toekomst niet meer accepteren. Samenwerking zonder kennis(overdracht) leidt tot onderpresterende gebouwen.

Kennis is Key

Bij elke keuze die gemaakt wordt moeten we stilstaan bij de vraag; “hoe is de klant hiermee geholpen.” Alles dus in het belang van de klant. Een vitaal binnenklimaat is daarbij een voorwaarde. De impact van een vitaal binnenklimaat is te groot om te verwaarlozen. Daarvoor brengen we te veel tijd door tussen vier muren. Comfort en gezondheid in alle woningen en gebouwen, zonder afbreuk te doen aan energieverbruik. Dat is waar Zehnder voor staat.

Verantwoordelijkheid nemen kan slechts als er binnen de organisatie voldoende kennis aanwezig is om de juiste keuzes te maken. Deze kennis beperkt zich niet tot de kennis van het eigen product maar reikt verder. Daarbij gaat het onder andere om kennis van de gehele installatie en kennis van de relatie tussen installatiecomponenten en het bouwkundig aspect. Bovenal gaat het om kennis van de klant.

Waar leidt dit alles toe

Waarom doet u mee aan Building Holland?

Zehnder is overtuigd dat het toekomstig bouwproces zich kenmerkt door integrale samenwerkingsverbanden. Building Holland biedt een platform waar alle partijen in de bouw en vastgoed samenkomt. Een ideaal moment om kennis te delen, te netwerken en inspiratie op te doen met professionals.

Wat is uw belangrijkste stap in het integraal maken van de bouw- en vastgoedkolom?

De belangrijkste stap is dat we bereid zijn om onze kennis en ervaringen met anderen te delen.

Daarnaast hebben we de stap gezet om de vooraf afgesproken prestaties te garanderen. Dat wil zeggen dat we naast de gebruikelijke productgarantie ook de geleverde prestatie garanderen. Een klant koopt een ventilatiesysteem om zijn woning van frisse lucht te voorzien. Dan garanderen wij hem frisse lucht.

Wat verwacht u en wie wilt u ontmoeten?

We verwachten een breed en geïnteresseerd publiek.

Graag gaan we in gesprek met iedereen die behoefte heeft aan een vitaal binnenklimaat. Daarnaast zoeken we uiteraard graag de samenwerking met andere aanbieders in de bouw. Het gaat ons om de gezamenlijke verantwoordelijkheid om uiteindelijk de klant tevreden te stellen.

building holland | maart 2015

81

Slimmere en betere oplossingen voor efficiënte distributie van warmte en koude. Thermaflex werkt aan het beperken van energieverliezen en stimuleert het gebruik van duurzame energie.

Samen met onze klanten zoeken we naar de best passende oplossing, voor nu en de toekomst.

Tel. 0416 567 777

www.thermaflex.nl

Colofon

Marketing & Events Partnerships en Commercie

Buiding Holland is een uitgave van DGB BV

Pieter Fritz, Senior Adviseur

Nicol Levers

conform de Regelen voor het Advertentiewezen,

E: fritz@duurzaamgebouwd.nl

Medewerker Marketing & Events

gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland.

M: +31 (0)6 25 13 91 55

E: levers@duurzaamgebouwd.nl

Uitgeverij / redactieadres

T: (0)85 273 59 70

DGB BV, Willem Stuutlaan 8A, 3769 AC Soesterberg,

Alle advertentieplaatsingen worden afgesloten

Vrijwaring Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op

Postbus 66, 3769 ZH Soesterberg,

Bas Wieringa, Senior Adviseur

T: +31 (0)85 273 59 70 / F: +31 (0)85 273 59 68

E: wieringa@duurzaamgebouwd.nl

Barbara Berkelaar,

zorgvuldige wijze en naar beste weten is samen-

M: +31 (0)6 46 02 12 05

Medewerker Marketing & Events

gesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op

E: berkelaar@duurzaamgebouwd.nl

geen enkele wijze instaan voor de juistheid of vol-

M: + 31 (0)6 21 18 26 18

ledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs

Redactie Rob Olthof, Eindredactie

Helga Poot, Adviseur Binnendienst

aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijk-

E: poot@duurzaamgebouwd.nl Tim van Dorsten, Redactie

M: +31 (0)615 85 28 05

Marvin van Kempen, Redactie

© DGB BV

Dirk van Gemert, Relatiemanager E: vangemert@duurzaamgebouwd.nl

Verspreiding

Het verlenen van toestemming tot publicatie in

M: +31 (0)6 46 02 12 06

DGB BV, info@duurzaamgebouwd.nl

Duurzaam Gebouwd houdt in dat de uitgever met uitsluiting van ieder ander onherroepelijk door de

E: vankempen@duurzaamgebouwd.nl T: +31 (0)85 273 59 70

heid voor schade, van welke aard dan ook.

www.duurzaamgebouwd.nl

E: vandorsten@duurzaamgebouwd.nl T: +31 (0)85 273 59 70

Website

Directie

Basisvormgeving

auteur gemachtigd is de door derden verschuldig-

Richard Klein MBA

Concreet geeft vorm, Amersfoort

de vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in

Aan het Building Holland Magazine werkten mee:

E: klein@duurzaamgebouwd.nl

Ronald van Bochove, Serge de Boer, Tineke de Boer,

M: +31 (0)6 21 84 68 78

Erwin Bonis, Margreet Bouwman, Tom de Hoog, Léon-

art. 17 lid 2 van de Auteurswet 1912 en in het

Opmaak en druk

Koninklijk Besluit van 20 juni 1974 (Stb. 35) ex en

Real Concepts BV, Velp

art. 16b van de Auteurswet 1912; te innen en/of

tine Hoek, Rob Kragt, Ezechiel Kruijer, Pernille La Lau,

Wietse Walinga

daartoe in een buiten rechte op te treden.

Maurice van der Kant, Peter Maaskant, Annemarijn

E: walinga@duurzaamgebouwd.nl

ISSN 2210-5689

Mutsaers, Studio Roosegaarde, Gerrit Tenkink, Robert

M: +31 (0)6 21 84 69 06

Tjalondo, Madelon Voorhoeve, Olga Walraven, Matthijs van Walsum, Mariëlle Wieman

Wat is een gezond binnenklimaat?

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Montevideo Toren, Rotterdam

Een gezond binnenklimaat is een klimaat dat past bij de functie van een gebouw.

VBI bouwt daarom mee aan duurzame, flexibele en comfortabele woon- en werkomgevingen die steeds aan te passen zijn aan de wensen van de eindgebruiker.

Of het nu gaat om geluid, licht, temperatuur of luchtkwaliteit.

Flexibel comfort noemen we dat.

Meer weten? Bel +31 (0)26 379 79 79 of volg ons via @flexibelcomfort

www.vbi.nl

(Re)Building the Future

2015

Het integrale event voor de bouw en vastgoed

Building Holland | maart 2015

Building Holland 2015

Bouwt u mee aan een toekomstbestendige sector?

De bouwbranche staat voor enorme uitdagingen: van het reduceren van faalkosten tot het

31 maart t/m 2 april

verminderen van CO2-uitstoot. Duurzaam Gebouwd brengt als integraal platform daarom alle schakels in de bouw- en vastgoedsector samen en richt zich samen met toonaangevende partners op integrale samenwerking, kennis- en netwerkdeling en het gezamenlijk ontwikkelen

f e i s u Incl tis gra aart k e e r ent .v. â‚Ź95 t.w

van nieuwe business. Word partner van Duurzaam Gebouwd en behoor tot de top 250 organisaties die de bouw- en vastgoedsector een grote stap vooruit willen helpen.

# 2 | maart 2015

BEZOEK VOOR MEER INFORMATIE DUURZAAMGEBOUWD.NL

Building Holland 2015

Partneroverzicht

Ontmoet 100 partners en duizenden beslissers uit de integrale branche, neem deel aan inspirerende kennissessies en praat mee over de toekomst van bouw en vastgoed.

Plattegrond Programma