Db 18(5)1996

Dutch 8irding

Dutch Birding HOOFDREDACTEUR Arnoud va n den Berg (telefoon 023-537802 4, fax 023-5376749) ADIUNCT HOOFDREDACTEUR Enno Ebels (telefoon / fax 030-2961335, e-mail ebels@worldaccess.nl) UITVOEREND REDACTEUR André van Loon (telefoon / fax 020-6997585) FOTOGRAFISCH REDACTEUR René Pop (0 183-630585) REDACTIERAAD Ferdy Hi eselaar, Graham Holloway (Engeland), Peter Meininger en George Sangster

Internationaal tijdschrift over Palearctische vogels

REDACTIE

Dutch Birding Postbus 116 2080 AC Santpoort-Zuid Nederland fax 023-5376749 FOTOREDACTIE

Dutch Birding p/a René Pop Zusterhuis 10 4201 EH Gorinchem ederland ABONNEMENTENADMI NISTRATIE

Financiële zaken: p/a Jeannette Admiraal Iepenlaan 11 1901 ST Castricum ederland Ledenadminisratie: Ron van den Enden p/a Dutch Birding Association Postbus 75611 1070 AP Amsterdam ederland

REDACTIE-ADVIESRAAD Peter Barthel (Duitsland), Gerald Driessens (België), Klaas Eigenhuis (Nederl and), Dick Forsman (Finl and), Ted Hoogendoorn (Nederl and), Lars Jonsson (Zweden), Anthony McGeehan (Noord-I erl and), Killian Mullarney (Ierland), Gerald Oreel (Nederland), Kees Roselaar (Nederl and), Frank Rozendaal (Nederl and), H adoram Shirihai (Israël), Gunter De Smet (België), Lars Svensson (Zweden) en Peter Symens (Be lgië) REDACTIEMEDEWERKERS Ruud van Dongen, Gera ld Driessens, Remco Hofl and, Hans van der Meulen, Peter de Rouw, Jaap Schelvis en Roland van der Vliet PRODUCTIE EN LAY-OUT André van Loon en René van Rossum ADVERTENTIES Peter Meijer (telefoon 0348-43 1905, fax 0348-420394) ABONNEMENTEN De abonnementsprijs voor 1996 bedraagt: N LG 57.50 (Nederl and), BEF 1250.00 (België), NLG 65.00 (overige landen binnen Eu ropa) en N LG 70.00 (landen buiten Europa, lu chtpost).

U kunt zich abonneren door het overmaken van de abonnementsprijs op girorekening 01 50 697 (Nederl and), girorekening 000 1592468 19 (België) of bankrekening 54 93 30 348 van ABN. AMRO (B ilthoven), ovv 'abonnement Dutch Birding'. A lle rekeningen zij n ten name van de Dutch Birding Association . Het abonnement gaat in na o ntvangst van de betaling.

Dutch Birding is een tweemaandelijks tijdschrift met nummers in februari, april , juni , augustus, oktober en december. Het pub li ceert originele artikelen en mededelingen over morfologie, systematiek, voorkomen en verspreiding va n vogels in de Benelu x, Europa en elders in het Palearctische geb ied. Het publiceert tevens bijdragen over vogels in het Az iatisch-Pacifische geb ied en andere gebieden.

De Nederlandse, Enge lse en wetenschappe lijke vogel namen vo lgen: de Lijst van Nederlandse vogels door A B van den Berg & C A WBosman (1996, Santpoort-Zuid); The 'British Birds' list of English names of Western Palearctic birds door British Birds (1993, Blunham); de door C S Roselaar samengestelde lij st in de Geïllustreerde encyclopedie van de vogels door C M Perrins (1991, Weert); en Distribution and taxonomy of birds of the world door CG Sib ley & B L Monroe Jr (1990, New H aven).

Manuscripten dienen bij voorkeur op di skette te word en ingeleverd (Mac intosh of MS-DOS tekstverwerkers) samen met een print va n de tekst. Indien dat niet moge lijk is, behoort het manuscript te worden uitgevoerd in machineschrift met een dubbele rege lafsta nd en een ruime marge aan beide zijden. Meer informatie hierover is verkrij gbaar bij de redactie.

Een lijst met tarieven voor de vergoeding van auteurs, fotografen en tekenaars is verkrijgbaar bij de redactie.

BESTUUR

Dutch Birding Association Postbus 75611 1070 AP Amsterdam ederland COMMISSIE DWAALGASTEN NEDERLANDSE AVIFAUNA

CD A Postbus 45 2080 AA Santpoort-Zuid Nederland TelEFOONLIJNEN

Nederland : 06-320 321 28 (vogellijn, 75 cpm) 078-6180935 (inspreeklijn) België: 03-4880194 (vogel- en inspreeklijn) INTERNET

http://www.mebweb.nllDutchBirding

Dutch Birding Association BESTUUR G ijsbert van der Bent (voorz itter, telefoon 071-4013606), Chri s Quispel (secretari s, telefoon 07 1-5124825), Roy de Haas (penningmeester), Arnoud van den Berg en Peter Meijer BESTUURSMEDEWERKERS Jeannette Admiraal, Theo Adm iraa l, Gerald Driessens, Ron va n den Enden, H ans Gebu is, Leo Heemskerk, Remco Hofland, Paul KnolIe, Ger Meesters, Wim va n der Schot, Kees Tiemstra en Arno ld Veen DUTCH BIRDING TRAVEL REPORT SERVICE (DBTRS) Ib Huysman, Postbus 737, 9700 AS Groningen, Nederland, telefoon 050-5274993, fax 050-5272668, intern et http://www. mebweb.nl/DBTRS

Commissie Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) LEDEN Edward van Ijzendoorn (voorz itter, 023-539 1446), Karel Mauer, Jan van der Laan, Kees Roselaar, Jelle Scharringa (sec retaris, 030-2532801), Hans Schekkerman, Gerard Steinha us en W im Wiegant (a rchiva ri s) De CD NA is een comm issie va n de Dutch Birding Association en de Nederlandse Ornithologische Unie.

© 1996 Stichting Dutch Bird ing Association. Het copyri ght van de foto's en tekeningen blijft bij de fotografen en tekenaars. ISSN 0167-2878.

Drukkerij Steens Schiedam BV, Postbus 59, 3 100 AB Sch iedam, Nederl and

Dutch 8irding Jaargangverzamelaar Geschikt voor 1 jaargang (6 nummers, incl. register) en compleet met een set transparante stickers om de jaargang aan te geven.

Te bestellen door 1 17,50 per exem plaar (+1 7,- verzendkosten pe r bestelling) over te maken op girorekening 2989470 tnv Ger Meesters Boekprodukties. Belgische abonnee's kunnen BEF 325 (+ BEF 130 verzendkosten per bestelling) overmaken op giro 000-1648397-76

The Outch Birding slip case holds 6 issues and comes complete with a set of silver date stickers to mark the volume and the year of publication. Send NLG17,50 for each case (+NLG 8,- P&P per order and cheques payable to GMB, Haarlem) to:

Ger Meesters Boekproduktiesuitgeverij

OU"TCHBIROING vQGE\.G1OS

6

prITAS, BROADBILlS ANDASITl~

Vrijheidsw eg 86 2033 CE Haarlem 速023-5336044 fbJ023 -5350895

Frank Lambert - Martin Woodcock

Pittas, Broadbills and Asities Outch Birding Vogelgids 6 170,- /BEF 1395 (ledenprijs DB 165,-) Robin Bersall Munias and

Mannikins Outch Birding Vogelgids 7 r r allk l .amlwrl alld ",I.nl;n Woodcod;

175,- / BEF 1495 (ledenprijs DB 1 70,-)

lb;;:::;;=;:;;;::====;:::;;;==-- Verkrijgbaar in de boekhandel

British Birds

ISRAEL - EILAT & ~VA VALLEY Autumn/WinterlSpring: Sêpt 20 - May 20

• Full board, accomrnodatioA & guiding inclusive at $ 618. 00 dollars. ates for B & B, or half board w ithout guid ililg av ilable on request

The independent monthly magazine that's always worth reading .. .

Full details and bookletavailable fJom: James Smi th I Michael Livni; Kibbi4Z Lotan, Doar Na (hevel Ei lot, 88855 SRR-.R Fax: 00-972-7-356827. Tel -35'6935.

For your FREE sample copy, write to Mrs Erika Sharrock, Foun/ains, Park Lane, Blunham, BedJord MK44 3NI, England

r;:~rn ithos The French magazine for every birdwatcher The Swiss ornithological journal appears four times a year (approximately 250 pages) and publishes articles and reports in French , with abstracts in German and English covering the central European avifauna, particular emphasis is placed on original contributions .

• Status and Identification of Birds of France and WP • Annual Report of French Rarities Committee • Annual Report of Rare Breeding Birds in France • French and WP Birding Spots • News and Mystery Bird

48 pages, numerous c%ur photographs French text with English summaries

Annual subscriptiofl: 33 Swiss Francs.

A free copy may be obtained by writing to the following address:

For further inf:~::~i::,h

Administration de NOS OISEAUX Marcel S. Jacquat c/o Musée d'histoire naturelle Av. Léopold-Robert 63

f.17305 ROCHEFORT Cedex (France • (lJ + 33 46 82 12 34)

2300 LA CHAUX-DE-FONDS, SWITZERLAND I1

;',./ : ".1,\,,;

cap/?tions

please write to : Ornithos,LPO, BP 263.

.

"

su:cm- W~ f3~STA-A-T

NI~T. ..

De meeste buitensporten kun je nog goed beoefenen als het weer eens niet zo mooi is.

Bever Zwerfsport heeft voor kampeerders, kanoërs, klimmers, vogelaars en wandelaars -kortom voor elk buitenmens- een uitgebreid assortiment funktionele weer & wind kleding: heel veel waterdichte ademende jacks (o.a. Helly Hansen, Tenson, The North Face, Moonstone en Sprayway) fleecewarmtekleding, sportondergoed. Daarmee rustte Bever Zwerfsport al meer dan 80 expedities uit!

Den Haag Calandplein 4 • Amsterdam Stadhouders kade 4 Rotterdam Adm. de Ruyterweg 33-35. Utrecht Balijelaan 10-12 Arnhem Utrechtsestraat 3-5 • Haarlem Zijlweg 63 Breda Wilhelminastraat 22 • Apeldoorn Stationsstraat 134 Hilversum Havenstraat 16 • Steenwijk Woldmeentherand 11

III

Texel Birdwatching Center

Quality bird trips at affordable prices

We are a professional meeting and information point for birders on Texel, the Netherlands.

The center is situated in the middle ofbird sanctuaries of international importance on walking distance trom fi. breeding SpoonbilI, Arctic and Litde '!iern, Marsh Owl and Common Rosefinch. Ahtong 334 species recorded on the island are rarities like Bonelli's Eagle, Cream-coloured Courser, White-tailed Lapwing, Blue-cheeked Bee-eater and Isabelline Shrike. We offer accomodation meals a bar ' , guiding, a library and bicycle re~t.

For detailed information contact:

1997

Spain - Sweden - Cyprus Hungary - Romania - Bulgaria Scotland - Finland/Norway Texas - Cape May - South Africa Ethiopia Also customized tours anywhere in northern Europe. Do you have a "want" list? I have the bird!

~

~

Writefordetails:

Marion de Graaf or Arend Wassink Texel Birdwatching Center P.O.Box 214, 1795 ZG Texel the Netherlands Tel: int +31-222316416 local (0222) 316416 Fax: int +31 +31-222316408 local (0222) 316408

~

Ibis Excursions

]\r

J eff Price, Ganl0separken 46, Ganl0se, 3660 Stenl0se, Denmark.

Tel: (+45) 48195940 Fax: (+45) 48195945

UNIEKE VOGELREIS NAAR FRANS-GUYANA

architectura+natura international booksellers Leliegracht 44 - 1015 DH Amsterdam-C Telefoon 020-6 23 61 86 Holland

Het land van de Hoazin, Harpij, Oranje Rotshaan, Rode Ibis, Roze Lepelaar en vele soorten toekans, papegaaien en ara's. Amerikaanse Steltlopers, zoals de Grijze Strandloper en de beide geelpootruiters, kunt u hier gemakkelijk goed leren kennen. Een Amerikaanse Oehoe zit altijd op de zelfde Zuilcactus en kijkt naar de Zeeschildpadden. Er zijn veel soorten, waarvan vele moeilijk herkenbaar zijn bv de houtkruipers of de miervogels.

Het oerwoud,het hoge bladerdak, dit alles maakt dit land voor iedere vogelaar een uitdaging. Wij kennen de vogels, weten ze te vinden en spreken Nederlands en Frans.

• The Oystercatcher (Oxford Ornithology Series) John D Goss-Custard (gebonden) f 189 .80 • A guide to the birds of the Galápagos Islands Isabel Castro & Antonia Phillips f 42.10 • Where to watch birds in Asia (Helm) Nigel Wheatley f 48.60 • Top birding spots in Britain and Ireland David Tipling f 33.55 • Field guide to the birds of the Middle East R F Porter, S Christensen & P Schiermacker-Hansen f 90.45 • Birds of the Indian Subcontinent Bikram Grewal • Bird songs and calls (boek & CD) Geoff Sample

f 48.50 Wij bieden u een geheel verzorgde vogelvakantie. Gratis info tel: 015-3109715 of Fax: Otle Otlema 00-594-326043.

f 64.75 IV

Bulwers Stormvogel op Westplaat in augustus 1995 Aat Schaftenaar

O

p maandag 21 augustus 1995 bezochten Roelof de Beer, Bernd de Bruijn, Aat Schaftenaar en Maarten van Steenis de Westplaat bij de Maasvlakte, Zu id-H o ll and, op zoek naar een 'k leine goudplev ier' P/uvia/is dominica/fu/va die hier twee dagen eerder door RdB en Mark van der Aa kortstondig was gez ien. Er stond die oc htend een zwakke noordoostenwind en het was onbewo lkt. Terwijl RdB, BdB en MvS de Westplaat in weste lijke richting afzochten liep AS meer in de richting van het autostrand van Oostvoorne, Zu id-Holland , onderwijl rege lm atig stoppend om de op het drooggevallen slik aanwez ige Goudp levieren P apricaria af te kijken. Toen hij om 08:30, inmiddels in de buurt van het autostrand, met zijn 20x60 kijker wederom over het si ik tuurde werd z ijn aandac ht getrokken door een donkere vogel met een gierzwa luw Apusachtige bouwen vlu cht die enkele seconden over de achterra nd va n het slik heen en weer v loog op een afsta nd va n c 200 m alvorens ac hter een zandp laat te verdwi jnen. Ondanks de korte waarnemingstijd maakte de voge l een 'spannende' indruk. Toen ec hter enke le seconden later een Zwarte Stern Ch /idonias niger uit die richting kwam aangev logen nam AS aan dat dat de onbekende vogel moest zijn geweest.

Echter, meteen daarna verscheen op dezelfde plaats de onbekende voge l opnieuw. Het donkerbruine verenkleed en de kantelende vl ucht met stij ve v leuge ls laag boven het water deden het idee postvatten dat het een stormvoge l moest z ijn . Uitgaande van die gedac hte maakten de donkere stu it en de lange v leuge ls en staa rt de determinatie relatief eenvoudi g: Bulwers Stormvoge l Bu/weria bu/werii. Toen de voge l dichterbij kwam en ook nog een lichte diagonaal over de arm v leuge l toonde besloot AS zijn metgezellen te alarmeren. Nadat deze de determinatie bevestigd hadden en terwijl de voge l nog steeds rondvloog toog AS op weg om het nieuws te verspreiden. Onderwijl probeerden RdB, BdB en MvS dichterbij te komen om een gedetai ll eerde beschrijving te maken en BdB, die ge lukki g een fototoeste l bij z ich had, in de ge legenheid te ste l[Ou/eh Birding 78: 22 7-226, 7996[

len de voge l te fotograferen. Hierna werd de vogel gedurende meer dan een uur op soms minder dan 50 m afstand waargenomen en was d irecte verge lijking in vlu cht mogelijk met onder meer Visdieven Sterna hirundo.

Net toen rond 09:45 de eerste gewaarschuwde vogelaars arriveerden begon de voge l zich van de kust af te verp laatsen en raakte uit het zicht.

Al leen Jelle van Dijk, die toevallig aanwez ig was, Klaas Eigenhu is, Rogier Karskens en Marc Plomp konden de voge l nog van redel ijk dichtbij waarnemen. Om c 10:45, toen inmiddels c 30 personen aanwezig waren, werd hij teruggevonden door Wim Wiegant. De voge l vloog toen reeds op vrij grote afsta nd (c 700 meter) en vie l op door de markante bouw, de vli egw ij ze en het va n richting veranderen tijdens de vlu cht. Dit laatste veroorzaakte vaak verwarring over de richting waarin de voge l vloog. Enkele waa rn emers zagen op deze afstand ook nog net de diagonaa l op de bovenvleugel. Om c 11 :15, na weer even zoek geweest te zijn , werd de voge l voor het laatst gedurende enkele minuten waargenomen. Hij vloog toen in een rechte lijn naar het westen. Ook bij deze niet-foerageervlucht bleef hij meestal laag boven het water. Daarnaast maakte hij enke le pijlstormvogel Puffinus-achtige keilboogjes (de wind was inmiddels aangetrokken tot 5 B) waarbi j hij telkens even laag boven de hori zon uitkwam. Dit was de enige keer dat de vogel zonder onderbrek in gen in een rechte lijn doorvloog en doet vermoeden dat deze doelbewust de zee opvloog. Hierna werd de voge l niet meer waargenomen onda nks intens ieve speuracties de verdere dag en de volgende ochtend.

Beschrijving De beschrijving is gebaseerd op ve ldnotiti es van de ontd ekkers en op de foto's va n BdB. GROOTTE & BOUW Eerste indruk, op afstand van c 200

m, van grote plompe gierzwaluw, door combinatie van slank lij f, lange v leugels, lange wigvormig toe lopende staart en sne ll e krachtige vleuge lslagen. In d irecte ver-

221

Bulwers Stormvogel op Westp laat in augustus 7995 gelij king op korte afstand spa nw ijd te ongeveer tweederde va n die van Visd ief. Kop klein en rond met kleine, korte snavel. Staart verd er uitstekend dan kop.

Poten niet voo rbij staart uitstekend. Staart ongeveer even lang als armvleugelbreedte aan vleuge lbasis, naar einde toe versma llend. Uiteinde staart soms recht, soms zwak afgerond lijkend. Op grote afstand staart soms minder lang lijkend door 'wegva llende' sma lle uiteinde. Op één foto, waa rop voge l met gespreide staart, w igvorm ige staart vaag zichtbaar (in ve ld nooit opva llend, mogelijk omdat het te snel gin g). Vleugels lang en smal. V leuge lpunt min of meer stomp, duidelij k aanzienlij k minder puntig dan die van Visdief.

Silh ouet, gecombinee rd met sne ll e, lage vlucht voor voge ls waa rschijnlijk va lkac hti g aand oend want meerdere malen steltl opers en meeuwen klein stukje opv li egend bij nadering van voge l.

KOP & BOVENDE LEN Overwegend zwartbruin. Kin li chter, ook nog iets lichter dan donkerbruine keel en borst en soms op korte afstand va n vo ren opva ll end als I ichtere vlek o nder snavel. Bovenvleugel met brede, li ch te, geelbruine diagonaal over arm door li chte randen aan grote armdekveren . Klein licht puntje op v leugelboc ht.

Met zon op bove ndelenkleinere armdekveren boven diagonaal iets li chter ware n slagpennen. Op grote afstand (300+ m) diagonaal niet altijd meer zichtbaar.

ONDERDE LE N Buik en onderstaart donkerbruin. Op zeer korte afstan d li chtgrij ze baan midden over lengte van verder donkerbruine onde rv leugel waa rneembaar, ve roo rzaakt doo r lichtgrij ze grote onderv leugeldekve ren, netjes recht afgezet tegen zwa rtbruine kleine ondervleu geldekveren en eveneens donkere slagpennen; baan duidelijkst op onderarm , maar doorlopend tot op onderhand , en ongeveer eenv ierde van vleugelbreedte beslaand.

NAAKTE DE LE N Iris donker. Snavel zwart. Pootkleur niet vastgesteld.

V LI EGW IjZE Aanta l, meestal c v ijf, v leuge lslagen afgew isse ld met glij v lucht op sti jve, om laaggebogen en iets geknikte v leugels. Vleugelslagen krachtig en redelijk sne l, maar langzamer dan va n bijvoorbeeld Noord se Pijlstormvogel P puffinus. V lu cht eerder herinnerend aan Kleine Jager Stercorarius parasiticus doo r afwisseling van aa ntal snell e vleuge lslagen met glijpauze. Vrijwe l altijd zeer laag boven water blijvend. Regelmatig ond iep kantelend, maar ook vaak ze ilend met v leuge ls

evenwijdi g aan wateroppe rv lak. Later verder op zee bij inmiddels aangetrokken w ind ook enkele hogere keilbogen met d iepe, 90-graden kanteling, als p ijl stormvoge l. Steeds heen en weer v liegend: steeds enkele meters tot enkele 10-ta ll en meters in bepaalde richting v i iegend, vervo lgens omdraaiend en andere kant opv liegend. Slechts één keer strak in één richting doorv liegend, wanneer naar zee verdwijnend. V lucht onrege lm atig overkomend door var iati e in duur va n glij vluchten en aanta l vleugelslagen per keer, door kantelingen en door herh aa ld omkeren.

GEDRAG Voge l gezond en levendig lijkend, actief foeragerend; verenk leed, voo r zover waa rn eembaar bij zwa rtbruin e voge l, niet aangetast door olie. Regelmatig iets oppikkend van slik. Hierbi j poten uitstekend, staart sp reidend en v leugels iets intrekkend , alsof bijna landend. Ook trappelend op slik met opge heven vleugels, als Vaa l Stormvoge ltje Oceanodroma leucorhoa. Herhaaldelijk rand van slikpl aat opv liegend om te foerageren, op bepaald moment ged urende ruim 15 min laag boven plaat op en ige afstand va n waterrand foe ragerend, hierbij vaa k ve rd w ijnend tu ssen overtij ende Rosse Grutto's Limosa lapponica en Wulpen Numen ius arqua ta.

Herkenning Bulwers Stormvogel wordt gerekend tot de sto rmvogels Procellariidae, waartoe ook pijlstormvogels en sto rm vogels behoren. De soort vertoont echter zowel kenmerken van storm voge ls als van stormvoge ltjes Hyd robatid ae. Zo wijzen de lange vleugels en de krachtige vlucht op stormvogels, terw ijl het donkerbruine verenkleed met li chte diagonaal over de bovenvleugel en de kleine kop meer bij stormvogeltjes passen. In grootte is de soort intermed iair tussen beide groepen.

De combinatie van de wigvormig toelopende staart, de li chte diagonaal over de bovenvleugel en het gehee l donkerbruine verenkl eed sluit all e soorten stormvoge ls uit, behalve Jouanins Stormvogel B fallax en Wigstaartpijlstormvogel P pacificus.

Jouanins komt voo r in de Indi sc he Oceaan en werd éénmaa l met zekerh eid in het West-Pa le-

220-221 Bulwers Stormvoge l / Bulwer's Petrel Bulweria bulwerii, Westplaat bij Maasvlakte, Zuid-Ho ll and, 21 augustus 1995 (Bemd de Bruijn)

222

Bu lwers Stormvogel op Westp laat in augustus 1995 arctische gebied vastgesteld : op 2 november 1953 bi j Cimadolmo, Trev iso, Itali ë (drie exemplaren , waa rva n één verzameld werd; G io l 1957, O lson 1985); de herkomst van de voge l werd echter naderhand betwijfeld en het geva l werd ni et meer aanvaard baar geac ht (Brichetti & Massa 1984; cf Dutch Birding 9: 72-73, 1987).

Jouanins kan in bepaa lde geva ll en een li chte baan over de bovenvleugel vertonen en lij kt ook qua bouwen verenkleed op Bul wers. Jouan in s is echter aanz ien lijk groter (spanwi jdte Jou an ins 76-83 cm, Bu lwers 65-70 cm; H arri son 1985).

Ook ontb reekt bij Jouanins de li chte baan over de onderv leuge l en heeft deze een gehee l and ere v liegw ij ze die meer overeenkomt met die va n Pterodoma-soorten , waarb ij hij hoge bogen maakt (tot 15-20 m boven het wateroppervlak, Harrison 1985). Tenslotte heeft Jouanins een anders gevormd e staart : net als bij Bul wers loopt deze w igvorm ig toe, maar de bredere staart van Jouanin s vertoo nt enkele centimeters voor het einde een plotselinge versmallin g.

Wigstaartpijlstormvogel komt voor in de Z uidelijke Stille Oceaan en de Indi sc he Oceaa n en is in het West-Palearctische geb ied vastgeste ld aa n de kust van Egypte : op 24 november 1983 bij Quse ir (Bezzel 1987) en op 10 maa rt 1988 b ij Port Said (Everett 1988, Good man & Meininger 1989). Deze soort heeft een w igvormi g toelopende staart en de donkere vorm vertoo nt een geheel donkerbruin verenkl eed. Indi en sterk ges leten kunnen de armd ekveren li chter worden en een aantal lichte banen over de arm v leuge l vormen. Wigstaartpijlstormvogel is met een spa nwi jdte van 100 cm echter nog aa nz ien lijk groter dan Jouanins, heeft ee n typische pijlstormvogelsnave l (vee l langer en dunner dan bij Bulwers) en een donkere keel, mist de li chte baa n over de ondervl euge l en heeft noo it een aa neenges loten I ichte diagonaal over de bovenvleu ge l; ook v leugelstand en v i iegw ijze z ij n anders.

Een aanta l soorten storm voge ltjes vertoont net als Bu lwers de comb inatie van een donkerbruin verenkleed met donkere stuit en een li chte diago naa l over de arm v leuge l. Van deze soorten is all een Chinees Stormvogeltje 0 monorhis vastgesteld in het West-Palearctische geb ied en wel in Engeland , Frankrijk, Israël, Madeira en Spanje (D ubo is & Yésou 1992, King & Minguez 1994, Rogers & Rarities Committee 1995, Shirihai 1996; cf Birding World 7: 26 1, 1994). De meeste geva ll en betreffen exemp laren in broedkolonies va n Stormvogeltjes Hydrobates pelagicus.

Chinees is veel kl einer dan Bulwers, met een spanwijdte die minimaal 20 cm kleiner is. Tevens

heeft Ch inees een gevo rkte staart, een staa lgrij ze kop (cf King & M inguez 1994), w itte sc hachten aa n de bases va n de hand pennen, een dunnere snave l en een minder krac hti ge, fladderende v li egwi jze, verge lij kbaar met het nauw verwante Vale Stormvogeltje.

Van de andere soorten stormvoge ltjes die qua verenk leed overeenkomsten vertonen met Bu lwers is een aanta l groter dan Chinees. Dit zijn Zwart Stormvoge ltj e 0 melania, Humboldts Stormvogeltje 0 markhami, Japa ns Stormvogeltj e o matsudairae, Tristrams Storm vogeltj e 0 tristram i en Ca liforn isc h Stormvogeltje 0 homochroa. A I deze soorten kom en voor i n de Sti Ii e Oceaan en z ijn noo it in de Atlantische Oceaan vastgeste ld. Wel is er een claim van Japans Stormvoge ltje op zee ten zuidwesten van Sc ill y, Engeland, op 3 augustus 1988 (cf Gantlett 1988, Eva ns 1994) maa r deze is nog steeds in behandeling bij de Britse dwaalgastencommissies (BBRC en BOURC) . De grootste va n deze soorten, Japans Stormvogeltje, heeft een spanw ijdte die nog altijd minimaal 12 cm kleiner is dan die va n Bu lwers. A I deze soorten vertonen een lange maar ook gevorkte staart. Geen va n de soorten vertoont een lic hte keel. De eni ge va n deze soorten met een lic hte baan over de ondervleugel is Ca liforn isc h Stormvogeltj e. Bij deze soort is de li chte baan over de onderv leuge l een smalle streep, verd er is de soo rt vr ij klein , ongeveer even groot als Chinees Stormvogeltje. Bij Japans Stormvoge ltj e vormen w itte schac hten van de bu itenste handpennen een jager- achtig patroon.

Humbo ldts en Tri strams Stormvogeltje hebben een blauwgrijs waas ove r het veren kl eed. Zwa rt Storm vogelt je heeft een Zwarte Stern-ac hti ge vlucht met redelijk diepe vleugelslage n, maar glijdt zelden. De andere soorten vertonen een fladderende vlu cht met ond iepe v leuge lslagen en nooit de krachtige, j ager-ac htige vleuge lslagen afgew isse ld met glijpauzes en de regelmatige ri chtingvera nder in gen va n Bulwers (H arri son

1985,1987).

Gedrag De Bulwers Stormvogel va n de Westplaat vertoonde een aa ntal opva ll ende ged rag ingen. Ten eerste is het opmerkelijk dat de vogel z ich overdag op en nab ij land ophield . In de broedgebieden komt deze soort uitsluitend 's nachts aan land . Broeden v indt plaats in zeer nauwe ho ltes in rotsen. Vogels die na een experiment overdag werden losge laten op de broedplaatsen vlogen niet naar zee maar zochten zo snel moge lijk een donkere sc huilpl aats. Ze lfs als ze in de luc ht

223

Bulwers Storm vogel op Westplaat in augustus 7995 werden gegoo id gi ngen ze laag boven de gro nd v liegen, alsof ze op zoek gingen naa r een ho lte (Lock ley 1952) . Ten tweede was de voge l bij dag li cht intensief aa n het foerage ren en pi kte daarbij voedseldee ltjes va n het wateroppervlak en de sl ikp laat. Hi erb ij werden steeds de v leugels opgeheven, de poten naar beneden uitgestoken en de staa rt gespre id om zo, trappelend, voedsel te kunnen opp ikken. De dee ltjes d ie va n het sli k werd en opgep ikt wa ren zo groot dat ze op afsta nd met de te lescoop zic htbaar wa ren.

Ook later, toen de vogel wat verd er o p zee v loog, was de vogel waarschijnlij k aa n het foerageren, gez ien het voor de soort typerende heen en-weer v li egen. Foerageren van deze soort aa n de waterka nt en op slikpl ate n is noo it eerder beschreven. Ook voedselzoeken ove rdag sch ij nt we ini g voo r te komen. Maaga nalyses va n voge ls van broedpl aatsen op de Sa lvagen toonden aa n dat de jo ngen voorn amelij k met klein e v isj es en in ktvisjes gevoerd word en (Zonfrill o 1986). De meeste visjes wa ren va n de famili e Stern optyc hidae. Visjes van deze fa mili e bewege n zich 's nachts va n c 700 m d iepte naar het oceaanopperv lak om z ich voort te planten. O mdat dui ken bij Bul wers noo it beschreven is zouden deze visjes ' s nachts geva ngen moeten wo rden. Daa rnaast z ijn er talrijke waa rn emingen va n overd ag op het wateroppervlak ru stende Bul wers (J o uanin et al 1979). Er z ijn ec hter in het onderzoek va n Zonfrill o (1986) enke le malen resten van v li egende vissen Exocotid ae aa ngetroffen d ie waa rsc hijnlijk overd ag geva ngen moeten z ijn . De snell e en wendbare Bulwers moet zeker in staat worden geacht deze visjes in de v luc ht te va ngen. Het eten va n kreeftac htigen is eveneens besc hreven (Zon frill o 1986) en het is moge lijk dat de voedse ldee ltjes d ie de voge l va n de Westp laat van het sli k opp ikte garn aa ltj es waren.

Verspreiding en voorkomen in Europa De broedgeb ieden van de Bul wers Stormvogel li ggen in de Atlantische en Still e Oceaa n. In de Atl anti sche Oceaa n I iggen de belangrijkste broedko lonies op de Sa lvagen en de Madeiraarchi pel (Porto Sa nto-groep en Desertas). Kl einere popul aties bev in den zich op de Canar isc he en Kaap-Verdi sche Eil anden en in c identee l is geb roed op de Azo ren (C ramp & Simmo ns 1977). Z ino & Bisco ito (1994) sc hatten de populatie va n de Sa lvagen op ten min ste 5000 paren en die va n de M ade ira-archi pel op ten m inste 2500 paren. D it is een aanz ien lij k hoger aa nta l dan oudere bro nnen opgeven (cf Cram p & Sim mons 1977) . Redenen voor eerd ere o nder-

224

sc hatting z ijn o nder mee r het nachtelijke gedrag van de soort en de verspreide, o nove rz ichtelij ke broed ko lo nies (Zino & Bisco ito 199 4). De populatie va n de Kaap-Verdi sc he Eil anden wordt op ongeveer 100 pa ren gesc hat (H azevoet 1994, 1995) . Er is we ini g bekend over tre nds. O p de Kaap-Verdi sche Ei landen is waa rschijnlijk sprake van ac hterui tgang. Op de Sa lvagen is het gehele broedgebi ed goed besc herm d en worden de aa ntall en Gee lpootm eeuwen Larus cachinnans, di e bij maa nli cht noga l kunnen hui shouden in de ko loni es, laag gehouden (Z ino & Bisco ito 1994).

Buiten de broedtijd, die va n fe bru ari tot september loopt, worden de broedp laatsen vrij wel geheel verl aten. Moge lij k bl ij ven enkele voge ls in de omgev ing va n de broedpl aatse n (H azevoet 1995) maa r de meeste vogels verspreiden zich in zuidwestelij ke en zuide lij ke ri chting naa r het tropisc he dee l van de Atl anti sche Oceaa n. De meeste waa rn eminge n in december-febru ari komen uit een geb ied ten noordoosten va n Z ui dA merika ruwweg tussen 6°N en 39°Z en tu ssen 17-37°W (va n Oordt & Kruijt 1953, Murph y 1967, Bourne & Curti s 1985). In de zomer komt de soort noorde lijk tot bove n de Azoren, waa r versc heidene waarn emingen in mei-juni op 3742°N en 11 .5 -24.5 °W zijn gedaan (Bourne 1967).

A ls dwaa lgast is de soort bekend uit de M iddell and se Zee tussen Co rsica, Frankrijk, en Genu a, Ita lië, op een li chtschip op 3 juni 1898 (Jo urd ain 1912, Bo urn e 1967), en van de Costa Brava, Spanj e, waa r op 29 april 1984 ni et minder dan 14 exempl aren paarsgewij s passeerd en (Eigenhui s 1985) . Dit laatste geva l w erd door de Spaanse Commi ss ie aanvaa rd als zij nde éé n paa r (K laas Eigen huis pers meded). Daa rn aast melden Du bo is & Yésou (1992) nog twee zic htwaa rn emingen van de Franse Med iterrane kust: twee in me i 1967 en één in juni 1977.

In de Spaanse en Po rtugese Atlanti sc he ku stwateren zijn tot en met 1993 ac ht geva ll en (13 exemplaren) bekend (de Ju ana et al 1995).

U it Noordwest-Europa zijn geva ll en bekend va n Engeland (twee vondste n), in Tanf ield, D urham, op 8 mei 1837, en bij Scarbo ro ugh, Yorkshire, op 28 februari 1908 (Dymo nd et al 1989); Cape Clea r, Cork, Ierl and, op 3 augustus 1975 (Dymo nd et al 1989); en Ouessant, Fini stère, Frankrijk, op 15 j anua ri 1986 (D ubo is & Yéso u 1992).

D it is het eerste aanvaarde geval van Bul wers Stormvogel voor Nederl and. In Nederl and is weliswaar recent een vondst bekend geworden van een verzwakt, en naderh and overl eden exemplaa r

Bulwers Stormvogel op Westplaat in augustus 7995 op een boot in november 1993 te Rotterdam, Zuid-Holland (Moeliker & Kompanje 1996), maar vogels waarvan met zekerheid vaststaat dat ze per schip in Nederl and zijn aangevoerd komen niet voor aanvaardin g door de CDNA in aa nmerkin g (cf Dutch Birding 17 : 256-257, 1995).

Herkomst De op een schip aa ngetroffen vogel te Europoort in november 1993 (M oeliker & Kompanje 1996) roept vragen op over de mogelijke herkomst van de Bulwers van de Westplaat. De waa rn emin g va n deze laatste vogel vond plaats op vrij korte afstand van de plek waar de vogel uit 1993 aan land werd gebrac ht. Het is ni et uitges loten dat de vogel van de Westplaat eveneens op een schip is meegekom en, bij aa nkomst in de haven de boot hongerig maar in goede conditie heeft verlaten en vervolgens is gaan foerageren op de dichtstbijzijnde daarvoor geschikte plaats. Eénmaal enigszins verzadigd kan de vogel weer naar zee gevlogen z ijn . Dit zou het verrassend e verschijnen va n de vogel onder schijnbaar ru sti ge weerscondities onder de kust kunn en verklaren, alsmede het vreemde foerageergedrag. Daa rentegen vermeldt Harriso n (1985) dat Bulwers meesta l geen schepen volgt. Een andere mogelijkheid is dat de daadwerkelijk afgedwaalde Bulwers 's nac hts onder de kust is gaan foerageren en hi er vanwege succes in de ochtend enige tijd mee door is gegaa n.

In dit verband is de recente en nog niet aanvaarde waarneming interessa nt van een Bulwers di cht onder de kust van Schotland, op 12 oktober 1996. Ook deze vogel werd midden op de dag waargenomen, v liegend over Lun an Bay, Montrose, Tays ide (R ichard Millington pers meded).

Dankzegging De volgende person en worden bedankt voor hun hulp bij het tot sta nd komen va n dit artikel: Roelof de Beer, Bernd de Bruijn, Klaas Eigenhuis, Nick van der H am, Sander Lagerveld , Kees Moeliker, Maarten Platteeuw, Kees Ro se laar en Wim Wiegant.

Summary BULWER'S PETREL AT WESTPLAAT IN AUGUST 1995 On 21 August 1995, a Bulwer's Petrel Bu/weria bu/werii was observed for almost three hours w hile fo rag ing near and above tidal sa ndbanks. At fi rst glance, the bird gave the impress ion of a large swift Apus because of th e long w in gs and tail and the overall dark brown colour. O n closer in spection, the bird could be identified by its shape, the pale ye ll owish-brown band on th e

uppe r armwi ng, the pale band on the middl e of the underwing (o nl y visible at close range), the pale chin and the mode of fli ght, a seri es of c five powerful w in gbeats altern ated w ith a short glide. The bird always flew low above the water or above the tidal bank. It frequently tu rned after 5-20 m to fly in oppos ite direction. O nl y w hen it flew off into the sea, it was see n to fl y straight in one direction.

Th e bird showed unexpected behaviour. It was found at 08:30 flying along the edge of tida l sandba nks co nnected to the beach, and stayed here until c 11 :15.

Bulwer's Petreis are not known to occ ur near land during daytime, being stri ctly nocturn al in the breeding areas . Weather co nditions before and during the obse rvation we re not su itab le for bringing seabird s close to shore. Th e weather was clear w ith a li ght north-easterly wind.

Perhaps even more surprisin g was the b ird 's way of foraging: it actuall y picked up sma ll parts of food, probably shrimps, from the tid al bank. When doi ng this, it raised its wi ngs, sp read its tail and trippl ed w ith its feet to hang moti onl ess for a moment, quite like Leach's Storm-petrel Oceanodroma /eucorhoa. At a ce rtain period, it was foraging for about 15 min at lOs of metres from the wate r, flying above th e tid al bank amongst roosting Bar-ta iled Godwits Limosa /appon ica and Eurasian Cu rl ews Numenius torquata.

Recently, Z in o & Biscoito (1994) showed th at the breeding numbers of Bulwer's Petrel in the Western Palearctic, w ith th e main co loni es on th e Salvage Island s an d Madeira archipelago's, are mu ch hi gher th an formerly suspected . They estim ated the Sa lvage co loni es to hold over 5000 an d Madeira over 2500 pairs. Reasons for underestimation are the spec ies' nocturn al behaviour and the scattered character of the co loni es.

Explanations for this bi rd 's in shore occ urrence and its unu sual behaviour are not easy to give . Perhaps the bird came in shore to forage at ni ght and co ntinued foraging here in the morning. O r it may have come ship-ass isted and sta rted to seek for food at the nearest place after havin g, so mehow, left the sh ip.

This is the first record of Bulwer's Petrel for the Netherl and s. It was enj oyed by some 30 observers an d was photographed. The ' record' of a bird found moribund on a ship in nove mber 1993, onl y a short distance from the 1995 site (cf Moeliker & Kompanje 1996), w ill not be accepted by the Dutch rarities co mmittee (CDNA), in accordance w ith cr iteria used w ith regard to proven ship-ass isted vagrants (cf Dutch Bird ing 17: 256-257, 1995) .

Bulwer's Petrel has been recorded in th e Med iterranean; in north-western Europe there are records from England (2) , France (1, Atla ntic coast) and Ireland (1) and one recent report from Scotland.

Verwijzingen Bezze l, E 1987 . Keilschwanzsturmtaucher (Puffinus pacificus) in Ägypten: 'neue' A rt für die Westpaläarktis? Voge lwe lt 108 : 71-72 .

Bourne, W R P 1967. Long-d istance vag rancy in the

225

Bulwers Stormvogel op Westplaa t in augustus 7995 petrels.l bis 109 : 141 -167 .

Bo urn e, W R P & Curti s, W F 1985 . South Atl antic seabird s. Sea Swa llow 34 : 18-28 .

Bri chetti , P & Massa, B 1984. Chec k-li st deg li ucce lli itali ani. Ri v Ital O rnito l 54 : 3-37 .

Cramp, S & Simm o ns, K E L 1977 . Th e bird s of th e Western Palea rcti c 1. Oxfo rd.

Dubo is, P J & Yésou, P 1992 . Les o isea ux rares en France . Bayo nn e.

Dymo nd, J N, Fraser, P A & Ga ntl ett, SJ M 1989 . Rare bird s in Bri ta in and Ireland. Ca lto n.

Ei genhui s, KJ 1985 . Bul we r's Petreis at Costa Brava in April 1984. Dutch Birdin g 7: 20-2 1.

Eva ns, L G R 1994. Rare bird s in Britain in 1800-1 99 0.

Littl e Chalfo nt.

Everett, M 1988 . Selected sprin g observation s from the Su ez Ca nal and th e Gul f of Suez . Bull Orn Soc Middle East 20: 3-5.

Gantl ett, S 1988 . M atsud aira's Storm-petrel off Cornwa ll - a new Briti sh bird. Birding World 1: 285.

Giol , A 195 7. Cattura di Bu/weria fa llax, Jouanin. Ri v Ital Ornitol2 7: 11 8-121.

Goodm an, S & M einin ger, P L 1989 . Th e birds of Egypt. Oxfo rd.

H arrison , P 1985. Seabirds: an id entificati o n guid e.

Seco nd editi o n. Lo nden.

Harri son, P 1987. Sea bird s of th e world: a ph otographic guide. Lo nden.

Hazevoet, C J 199 4. Statu s and conservation of seabird s in th e Ca pe Verde Island s. In: Nettl es hip, D N, Burge, J & Boc hfeld, M (ed itors), Seabird s o n island s: threats, case studies and action pl ans, BirdLi fe Co nse rv Ser 1, Cambridge, pp 279 -283 .

Hazevoet, C J 1995 . The bird s of th e Ca pe Verde Island s. BO U Chec k-li st 13. Tring.

Jouanin, C, M o ugin, J-L, Ro ux, F & Z in o, A 1979 . Le Pétrel de Bul we r dans Ie archipel M adère et aux îl es Se lvage ns. O isea u Rev Fr Ornithol 49 : 165 -1 84.

Jo urd ain, F C R 1912. Notes o n th e o rnith o logy of Co rsica . Ib is (19 12): 317. de Ju ana, E & Comité Ibéri co de Ra rezas de la SEO 1995. O bservac ion es hom o logadas de aves raras en Espafi a y Po rtugal. A rd eol a 42 : 97-11 3.

King, J & Minguez, E 1994. Sw inh oe's Petrel: th e first M editerranea n record. Birdin g W o rld 7: 27 1-273.

Lockl ey, R M 1952 . Notes on the bird s of th e Island s of th e Berl engas (Portu ga l), the Dese rtas and Baixo (M adeira) and th e Sa lvage ns. Ibis 94: 144- 157.

Moeliker, C W & Kompanj e, E J 0 1996 . Bul we rs Sto rm vogel per sc hip aa ngevoerd in Europoo rt in nove mber 1993. Dutch Birding 18 : 23 1-234.

Murph y, R C 1967. Di stribution of No rth Atl antic pelagic bird s. Seri al atl as of th e marin e enviro nment, Fol io 14. New Vo rk.

O lson, S L 198 5. Th e Itali an spec im en of Bu/weria fa /fax (Proce llariid ae) . Bull Br O rnithol Cl 105: 29-30. va n Oordt, G J & Kruijt, J P 1953. On th e pelagic di stri bution of som e Proce ll ariifo rm es in th e Atl anti c and south ern ocea ns.lbis 95: 615-637 .

Roge rs, M J & Rariti es Committee 1995 . Repo rt on rare bird s in Grea t Britain in 1994. Br Bird s 88 : 493-55 8.

Shirih ai, H 199 6. Th e bird s of Israe l. Londen.

Z ino, F & Bi scoito, M 1994. Breedin g sea bird s in the Mad eiran archipelago In: Netti es hip, D N, Burge, J & Bochfeld, M (edito rs), Seabird s on island s: threats, case stud ies and acti o n plan s, BirdLi fe Con serv Ser 1, Cambridge, pp 172- 185 .

Zo nfrill o, B 1986. Di et of Bul wer's Petrel in th e M adeiran archipelago. Ibis 128 : 570-572 .

Aat Schaften aa r; van der Waa lsstraa t 70-2, 6706 JN Wageningen, Nederland

Daurische Kauw in Hollandse kuststreek in mei 1995 Arnold W J Meijer

B

eg in mei 1995 werd vogelend N ederl and enkele malen opgeschrikt door w aa rn emingen va n een D auri sc he Kauw Corvus dauuricus.

Hi erond er vo lgt een overz icht en besprekin g va n deze heuglijke gebeurtenissen.

Hargen Op maa ndag 1 mei 1995 zat Pi et Vee l op de dijk aa n het H argergat bij Hargen, Noord-Holl and , 226

voge ls te kijken toen om c 12:45 va nuit het westen va naf tamelijk grote hoogte ee n ongewone v o ge l kwam aa nvliegen. AI snel bl eek het te gaa n om een gedee ltelijk witte kauw Corvus. De v o ge l landde op c 100 m afstand in ee n droog we il and aa n de noord zijde va n de w eg langs het H argergat, w aar sc hapen graasden en enkele Kauwen C monedula foerageerd en.

PV had op dat mo ment de assoc iatie met rOu/ eh Birding 78 : 226-23 7, 79961

Oaurische Kauw in Hollandse kuststreek in mei 1995 Daurische Kauw, die hij van afbee ldingen kende, maar gin g er ve ili gheidshalve in eerste insta nti e van uit met een gedeeltelijk albinistische Kauw te maken te hebben. De grij ze wangen pleitten daa rvoo r, zo dacht PV op dat moment. Ook grootte, postuur en gedrag waren voor zover PV kon nagaan identiek aa n die van de aa nwez ige Kauwen.

Tegen albinisme pleitte het feit dat het zwarte deel va n het verenkleed uniform zwart leek; er was geen sprake va n verspre ide witte veren zoa ls die bij gedee ltelijk albinistische kraaiachtigen vaak zichtbaar zijn . Ook het witte dee l leek uniform. De scheidi ng tussen het zwart en het w it was scherp en de tekening sym metri sc h. H alverwege de hals was een kleine w itte inkep ing in het zwa rt van de keel.

A ls gid s had PV alleen de 'Peterson' (Peterson et al 1984) bij z ich, die van de Daurische Kauw in het addendum 'Toevallige Gasten' slechts een summi ere beschrijving geeft, di e echter gehee l paste op de waargenomen voge l. PV begon nu toch we l sterk naar determinatie als Daurische Kauw te neigen. Hij obse rveerde de voge l nog c 15 min terwijl deze in het korte gras samen met Kauwen foerageerd e, waarb ij de voorkeur leek uit te gaa n naa r uitwerpselen va n schapen. PV zag geen rin gen, di e in het korte gras hadden moeten opvallen.

PV rea liseerde z ic h nu dat er mensen gewaa rsc huwd moesten word en om de waarnem ing te verifiĂŤren. Omdat er geen telefoon voorhanden was, fietste hij naa r Fred Konin g in Burgervlotbrug, Noord-Holl and . Daar bl eek echter ni emand thuis te z ijn. Ook op de telpost bij Ca mperduin , Noord-Holland, bleken geen vogelaa rs aanwez ig te z ijn.

Teru g op 'de plek' bleek de voge l zic h verplaatst te hebben naar de dijk die ter plaatse eveneens u it door sc hapen begraasd gras land bestaat. Om c 14:00 vloog de vogel met een 10tal Kauwen in zu idweste lijke richting en verdween in het duingebied . O nd anks een zoekactie kon PV de voge l niet meer terugv inden en hij staakte zijn pogi ngen andere mensen te waa rsc huwen. 's Avonds te lefoneerd e PV met H arm Botman, d ie hem een beschrijving gaf va n Daurische Kauw zoa ls die in Jonsson (1994) staat. Daarin wordt de donkere iris genoemd. PV, die niet w ist dat dit een belangrijk kenmerk was, kon z ich ni et her inn eren dat gez ien te hebben. De vo lgende dag zag PV de afbeelding in de ' Lars Jonsson ' en werd z ijn laatste beetje tw ijfel weggenomen .

De dagen daarop heeft PV nog dagelijks in het

duingebied rond het Hargergat naar de vogel gezoc ht, zonder verder ru chtbaa rh eid te geven aan de waarn em ing. Waarom zijn zoekacties zonder resultaat bleven blijkt hieronder. ..

Katwijk aan Zee Op 4 mei 1995 liep Arnold Meijer te voge len in het duingebied aan de noordka nt van Katwijk aan Zee, Zuid-Holl and. Hier bevindt z ich een aa ntal plekken , zoa ls het Zwarte Pad, de Puinhoop en het Wantveld, die in het recente verleden hebben bewezen ornithologisch interessa nt te zijn.

Het was wa rm en de w ind kwam al enke le dagen uit het oosten; all es wees erop dat er een kans was iets leuks te vinden . Langs het Zwarte Pad was ec hter niets te beleven; met nog een half uur te gaa n voor AM in de kroeg moest versc hijnen sjokte hij nog maar even richting Puinhoop. De route voe rd e ove r enkele door paarden kortgegraasde ve ldj es waar rege lmatig groepen Gele Kwikstaarten Motacilla flava en piepers Anthus foeragere n.

Om c 15 :30 bereikte hij de plek waa r het sc helpenpaadje om een duintje heen buigt en FI GUUR 1 Daurische Kauw / Daurian Jackdaw Corvus dauuricus, adult, Hargen, Noord -Holland, 1 mei 1995

(Piet Vee/)

227

Oaurische Kauw in Hollandse kuststreek in mei 7995

222 Daurische Kauw / Daurian jackdaw Corvus dauuricus, ad ul t, Westduinpark, Den Haag, Zuid-Holl and, 7 mei 1995 (Me rvyn Roos) 223 Daurische Ka uw / Daurian j ackdaw Corvus dauuricus, adu lt, Katwijk aan Zee, ZuidH o ll and, 4 mei 1995 (RenĂŠ van Rossum) 224-225 Daurische Kauw / Daurian jackdaw Corvus dauuricus, adu lt, Katw ijk aan Zee, Zuid-Ho ll and, 5 mei 1995 (Ma rc Guyt)

men z icht krijgt op de Puinhoop. AM bleef als aan de grond genage ld staan. Zo'n 100 m verderop, aa n de voet van de Puinhoop, li ep een Daurische Kauw!

Z ich de status va n die soort in West-Europa rea li serend plaatste AM de kijker voo r z ijn ogen. lets dichterbij liepen namelijk enkele tamme duiven en de bewuste voge l zou daar zeker fa milie va n blijken te z ijn ; niet dus .. ! Ook door de kijker leek de voge l all e kenmerken te vertonen va n een Daurische Kauw. De zwa rt-w it verd eling leek te netjes en te symmetrisch voor een gedee ltel ijk albino Kauw. Iets d ic hterb ij gekomen bleek de iri s donker te z ijn en ni et grij s-wi t zoa ls bij Kauw. Hebbes!

Direct werd het nieuws via te lefoo n en semafoon doorgegeven en binnen 15 min wa ren de

228

eerste (Katw ijkse) voge laars aanwez ig. A ll en stemde n in met de determinatie en RenĂŠ va n Rossum kon de voge l fotograferen. Vele vogelaars uit de rest van het land slaagden er in de Daurische Kauw te zien voordat deze in de duinen ging slapen. Verschillende voge laars zagen de vogel ec hter maa r kort omdat ze direct doorreden naar Texel , Noord-Holland, waar diezelfde middag een Izabe l klauwier Lanius isabellinus ontdekt was (van Oosten & Ebels 1995, Wassink 1996). De vo lgende oc htend bleek de voge l ec hter nog aa nwez ig te zi jn . Later op de ochtend ontdekte Roland van der Vliet een Kortteenleeuwerik Ca landrella brachydactyla in het veld waarin ook de Daurische Kauw aanwezig was (van der Vliet 1995).

De vogel verb leef meestal op de ve ldj es bij de

Oaurische Kauw in Hollandse kuststreek in me i 7995 Puinhoop en op het ve ld naast de binnenwaterin g (Wantve ld). Enke le malen verbl eef hij kortstondig op het strand bij de uitwaterin g. De Daurische Kauw was meestal in geze lschap van Kauwen en vertoonde hetze lfde gedrag. Op zaterd ag 6 mei werd de D aurisc he Kauw nog tot 11 :00 waargenomen, daarna is de vogel hi er niet meer gez ien.

Later bl eek dat de vogel op 4 mei enke le uren voor de ontdekk in g door AM was gez ien doo r Wa ld y Brouwer, die hem als zeer waarsch ijnlijke D auri sche Kauw in sprak op de Dutch Birdingvogellijn . Nog opmerkelijker is dat de kauw waarsc hijnlijk al op 3 mei al door de moeder van Bas van der Burg op dezelfde plek was gez ien.

Zij besch reef hem als 'een soort Ekster Pica pica zonder staart'.

Wassenaar en Den Haag Op 7 mei 1995 werd de Daurische Kauw eerst waargenomen door Hans Burgers in de Ganze nhoek bij Wassenaar, Z uid-H o ll and. Later op deze lfde dag werd hij door M ervyn Roos gefotografeerd in Den H aag, Zuid-Ho ll and , toen hij bij trektelpost De Vulkaan in het Westduinpark verbl eef. De vogel kwam met enkele Kauwen aanv li egen en was korte tijd ter plaatse.

Op 13 mei werd de Dauri sc he Kauw opn ieuw gevonden, ditmaal door Maarten de Ni et in Scheven ingen, Den H aag, Zuid -Holl and. De voge l liep op het ve ld voor de geva ngen is, wederom in het geze lschap van Kauwen. Op maandag 15 mei werd hij hi er in de avonduren voor het laatst gez ien.

Beschrijving De beschrijv ing is gebaseerd op ve ldwaarnem ingen in Katwijk en op foto's genomen in Katwijk (Ma rc Guyt en René van Rossum), waar de kauw het best en het langst is gez ien en waar de beste foto's zijn gemaakt.

GROOTIE & BOUW Als Kauw, maar met iets langere vleugels. Vleugelpu nt tot staa rtpunt reikend.

VERENK LEED Opva llende zwa rt-wit verd eling. Kop, ru g, borst, vleugel, staart en dij diep zwa rt met blauwzwarte glans op vleugels. Witte hals; wit doorlopend over zijhals en zijborst naar bu ik en fl ank. Onderstaartdekve ren en anaa lstreek zwa rt, doorlopend tot tussen poten en in punt eindigend op middenbuik. Bovenkop, gez icht, keel en wangen zwa rt, doorlopend tot op borst waar eindigend in punt op middenborst. Vage zilverwitte wenkbrauwstreep achter oog gevorm d door fijne witte lijntjes. Grij s waas om oorstreek heen naar beneden lopend.

NAAKTE DELEN Iris donker. Poot en snavel zwart.

Foeragerend op veldjes met kort gras, in Hargen en Katwijk kort gegraasd door schapen. Sc huw.

Meestal in gezelschap va n Kauwen, maar bij te dichte naderin g rege lmati g agressief bejegend door deze.

Enkele ma len foeragerend in duintjes met wat hogere vegeta ti e (Katwijk). In Scheveningen enkele ma len bu itenwij k invliegend .

GELUID Niet gehoord .

GED RAG

Determinatie De determin ati e leverde geen prob lemen op . Het kleine formaat en de zwa rt-wit verdel in g in combinatie met de donkere iri s passen all een op Daurische Kauw. Enkel e andere kraaiac hti gen met een min of meer gelij ke tekening z ijn eenvoud ig uit te sluiten: Ha lsba ndkraai C torquatus (Oost-China) is groter en heeft een forsere snave l (a ls Zwarte Kraai C corone corone) en heeft bovendien een zwarte buik; Su lawes ikraa i C typicus (Sul awes i) heeft een forse snavel en is groter; Schildraaf C a/bus (Afrik a ten z uiden van de Sahara) is groter en heeft een forse snave l, ee n zwarte nek en meer zwa rt op de buik. Verd er kan de soort mogelijk verward worden met Bonte Kraa i Cc corn ix en met de lichtste ondersoort va n Huiskraai C sp/endens z ugmayeri.

Beide soorten z ijn ec hter duidelijk groter, hebben een forse snave l en geen witte, maar grij ze nek en buik (cf Madge & Bu rn 1994). Het grootste probl eem is de mogelijke verwarring met een gedee ltelijk albino Kauw. In geva l van twijfel is het van belan g te control eren of de zwa rt-wit verd eling symmetri sc h is en, boven al, of de iri s donker is en of de w itte streepjes ac hter het oog aa nwez ig z ijn (cf Lewington et al 199 1, Cramp & Perrins 1994, Jonsson 1994). Hybrid en tu ssen Kauw x D aurisc he Kauw z ijn bekend (Cramp & Perrins 1994) en kunn en een probl eem bij de determinatie op leveren maa r de frequentie va n het voorkomen va n hybriden is geri ng.

Het zwa rt-witte verenkleed w ij st op een ad ulte vogel. Juve ni ele voge ls hebben ook een bont kl eed maar met doffere zwa rte delen en grij s in plaats van w it. Na het j uveni ele kl eed rui en de meeste (moge lijk all el voge ls naa r het gehee l donkere eerste w interk leed . Dit kleed houden ze tot voorjaa r/zomer van het tweede kal enderj aar (Madge & Burn 1994). Het is goed mogelijk dat vogels in het donkere kl eed vaker in W estEuropa voorkom en (herfst), maar over het hoofd worden gez ien.

Alle waarnem in gen hadden hoogstwaa rsc hijnlijk betrekkin g op hetzelfde indi v idu ; ze z ijn als één geva l door de CDNA aa nvaa rd .

229

Oaurische Kauw in Hollandse kuststreek in mei 1995 Voorkomen en verspreiding Daurische Kauw broedt in het grootste deel van Oost-S iberi ë, noord el ijk tot aan de grens va n de taigazone, weste lijk tot aan de noordwestkant en zuidkant va n het Baikalmeer, ooste lij k tot aan Am url and en Ussuriland en zuide lijk v ia Mongoli ë tot N oord- en Centraa l-Chin a. Hij broedt in Ch in a weste lijk tot Noordoost-Sinkiang, OostTsinghai en Zu idoost-Tibet en zu idelijk tot Yu nnan and Shantung. Het is een trekvogel; in de w inter worden voge ls waa rgenomen in Korea, Japan en ve rd e r zuidelijk in China tot Fukien, Kwantung and soms tot in Taiwa n en de Ryukyueil anden, Japa n. Westelijk va n het gewone ve rspreid in gsgeb ied worden Daurische Kauwen soms gez ien in Uzbekistan en nabij Krasnoyarsk in Centraa l-Siberi ë (Madge & Burn 1994) .

De Nederlandse voge l betekent het derde geva l voor het West-Palearctische gebied. Eerdere geva ll en waren in Uusikaarlepyy, Finl and, op 1 mei 1883 (geschoten; Lewington et al 199 1, Cramp & Perrins 1994); en Röbäcksvlakte, Umea, Västerbotten, Zweden, op 26-28 april 1985 (O lsson 1988); deze laatste vogel foerageerd e ook op een ve ld in gezelsc hap van Kauwen die, net als in Katwijk, tegen hem uitvi elen als hij te dicht bij kwam. Verder zijn er nog twee onbevestigde waa rn em in gen, uit Övre Pasvik, Noorwegen, op 4 mei 1906, en Tammeln, Finl and, op 25 mei 1915 (O lsson 1988).

Een ad ulte Daurische Kauw die op 22 juni 1995 te Île de Noirmoutier, Vendée, Frankrijk, werd gez ien betreft mogel ijk dezelfde als de Nederlandse vogel (cf Fouquet 1996).

Op 20 juni 1994 vloog een voge l aa n boord van een sc hip bij Noord-Taimyr, Rusland, en bleef aa n boord tot 24 juni (Va r Fagelvärld 54: 13, 1995). Deze waarnem ing illu streert hoe ve r noordelijk dwaalgasten kunnen optreden.

De biotoopkeuze is ongeveer gelijk aan die va n Kauw. Foerageren wordt vaak gedaa n in kleine groepjes in open landsc hap, meestal in de buurt van dorpjes of boerderijen. 's Zomers leven Daurische Kauwen hoofdzake lijk va n ongewerve ld e dieren en 's winters schakelen ze ove r op zaden en graan die ze op stoppelve lden v inden.

Ook halen ze voedse l uit mest. De voge ls broeden in losse kolonies en bouwen, in tegenstelling tot Kauw, vaak ee n open nest in bomen, maar broeden ook in ni ssen in gebouwen (Madge & Burn 1994).

Herkomst De mogelijkh eid van afkomst uit geva ngenschap is aanwez ig maar is o m de vo lgende redenen in

230

dit geva l minder waa rsch ijnlijk.

In gevangenschap sc hijnt Daurische Kauw niet vee l voor te komen. Een oproep ter verkrij ging van gegevens omtrent voorkomen in gevangenschap in Onze Vogels (56: 455, 1995; op lage 47 OOO!), waa rbi j een kleurenfoto werd afgebeeld, leve rd e drie reacties op, één uit Nederland en twee uit België. Eén va n de Belgische reacties betrof een exemp laar in gevangenschap.

Tekenend voor het hoegenaamd ontbreken in gevangenschap va n de soort is dat de handelaar niet wist om welke soort het gi ng, en ook de plaats van herkom st was hem o nbekend . De drie reageerd ers verklaarden, behalve dit ene exemplaar, ve rd er nooit een Daurische Kauw in geva ngenschap (inclu sief tentoonstel I ingen en beurzen) te hebben gez ien en ook nooit een exemp laar aangeboden te hebben gez ien . Ook Belgische vogelaars waren onbekend met de soort in gevangenschap (Geraid Driessens & Raf Drijvers pers meded). In Engeland z ijn geen geva ll en bekend en ook worden ze daar niet te koop aa ngeboden (Steve Gantlett in litt).

Verder is het opvallend dat de data va n de waarnemingen binnen een periode va n v ier weken in het voo rj aa r liggen. Daar komt nog bij dat het voor jaa r va n 1995 in West-Europa opviel door de vele meldingen va n oostelijke dwaalgasten, waaronder behalve Daurische Kauw ook Siberische Gierzwaluw Apus pacificus, Stekelstaartgierzwaluw Hirundapus ca udacutus (Noorwegen), Siberische Boompieper Anthus hodgsoni (Enge land), Blauwstaart Tarsiger cyanurus (E ngeland), Perzische Roodborst Irania guttu ralis (Nederland), Bonte Tapuit Oenanthe pleschanka (Zweden), Goudlijster Zoothera dauma (D uitsland), Zwartkee llij ster Turdus ruficollis atrogularis (E nge land en Duitsland), Vale Lijster T obscurus (Sc hotl and en Frankrijk), Brui ne Boszanger Phylloscopus fuscatus (Schotland) en Izabe l klauwier (E nge land , Nederland en Noorwegen) (cf Dutch Birding 17: 11 8-124, 171-175, 1995).

Dankzegging Hierbij da nk ik Piet Veel voor z ijn op lettend heid , voor informatie over z ijn waarn em ing en voor het doorlezen van dit artikel, Enno Ebels voo r het opsturen va n informatie en voo r zi jn commentaar, Rob ter Ellen voor z ijn hulp bij het boven water halen van de waarneming in Den Haag, Arjen Leendertse voor het vertal en van het Zweedse artikel, Marc Guyt en René en Rossum voor het besch ikbaar ste llen van fotomateriaal en iedereen d ie de ' I saw the Daurian Jackdawsti cker' kocht.

Oaurische Kauw in Ho llandse kuststreek in m e i 7995 Summary D AUR IAN j AC KDAW IN CO ASTAL AREA OF H OlLAN D IN M AY

1995

In early May 1995, an ad ult Da uri an j ackdaw

Corvus dauuricus was see n on several locati ons in the coastal area of Holl and . It w as was fir st see n by a single obse rver at H argen, Noord-Holl and, on 1 May. A lthough hi s first th ought was Dauri an j ackd aw, he was not full y co nfident about thi s identificati on. At 14 :00 the bird fl ew so uth into the dunes and could not be relocated. The news did not reac h oth er b irders until one wee k later.

O n 4 May, th e Dauri an j ackd aw turn ed up at Katw ijk aa n Zee, Zuid -Holl and, c 60 km so uth of Hargen, w here it was found independently by two bird ers. Thi s ti me, its identity was immed iately cl ear and th e news of its presence was quickl y released . Th e bird stayed at Katwij k un t il th e mornin g of 6 May. O n 7 May, the D aurian j ackdaw was first see n nea r Wasse naar, ZuidHo ll and, c 7 km so uth of Katwijk; later th at day, it was photographed w hen it stayed bri efl y in the Westd uin park, Den Haag, Zuid-Holl and, c 20 km so uth of Katw ijk. On 13 May, the D auri an j ackd aw was relocated at Sc heveningen, Den H aag, Zuid-Holl and, c 15 km sou th of Katw ijk, w here it was last see n in the evenin g of 15 May. O n all occas ions, it behaved in th e same manner as and was always w ith jackd aws C m onedu/a. Th ere we re no indica tion s of ca pti ve ori gin. Th ere are two previous W estern Palea rcti c reco rd s: U usikaa rl epyy, Finl and, on 1 May 1883 (s hot), and Umea, Sweden, on 26-28 April 1985 (p hotograph ed). Th e first for France was seen on 22 june 1995 on Îl e de No irm outier,

Ve ndée, and may have co nce rn ed th e same b ird as th e one seen in the Netherl and s. Another interestin g extralimi ta l record co nce rn s one aboa rd a shi p north of Taim yr, Ru ss ia, on 20-24 june 1994.

Thi s record of Dauri an j ackdaw ca me in a sp rin g w ith a remarkab le in flu x of eastern vagrants into western Europe.

Verwijzingen Cramp, S & Perrin s, C M 1994. Th e birds of the Western Palearcti c 8. Oxford .

Fouquet, M 1996. Premi ère menti on du Choucas de Daourie Corvus daUL/ricus en France . O rni thos 3 : 145- 146. j onsso n, L 1994. Voge ls va n Europa, Noord-Afrika en het M idden-Oosten. Baarn .

Lewington, I, A iström, P & Colston, P 199 1. A fi eld guide to th e rare birds of Britain and Europe. Londen.

Madge, S & Burn, H 1994. Crows and jays : a guide to the crows, j ays and magpies of th e wo rld. Lo nden.

O lsson, C 1988 . Klippkaja Corvus dauuricus för första gangen antraffad i Sverige. Va r Fagelvä rld 47: 197-199 .

Peterso n, R T, M ountfo rt, G & Holl om, PA D 1984 .

Peterso ns voge lgid s va n all e Europese voge ls. 17e druk. A msterd am. va n Oosten, H & Ebels, E B 1995 . D B Actu ee l: O pni euw Iza belklauw ier op Texel. Dutch Birdin g 17: 13 2. va n der V liet, R 1995 . Kortteenleeuweri k te Katw ij k in mei 1995 . Duin stag 10 (2): 10- 11.

Wass ink, A 1996 . Iza belkl auw ier op Texel in mei 1995 .

Dutch Birding 18 : 129 -131.

A rna /d W J Me ijer, Secr Varke visserstraat 54, 2225 LE Katwijk aa n Zee, Neder/and

Bulwers Stormvogel per schip aangevoerd in Europoort in november 1993 Het Natuurmu seum Rotterd am (NMR) te Rotterd am, Z uid-H o ll and , o ntva ngt rege lmati g dode voge ls va n het pl aatse lijke voge lopva ngcentrum Voge lkl as Karel Schot. Het museum conserveert de vogels voo r wetenschappelijke en/of educati eve doeleinden. Het betreft doo rgaa ns slac htoffers va n verkeer, ruiten, botuli sme, vorst of ge loosde oli e di e ondanks de des kundi ge verpl eg ing in de voge l kl as hun traum ati sc he erva rin ge n ni et te bove n komen. Vanwege de li ggin g in 's wereld s grootste havengebied krij gt Voge lkl as Karel Schot (en daa rm ee het N atuurmu seum ) oo k voge ls binnen di e in ve rzw akte toesta nd per sc hip in de reg io Rotterd am verze ild raken.

IDutch Birding t B: 23 1-234, 19961

In december 1993 was zulks het geva l. In een vuilni sza k gevuld met de nodi ge di epgevroren Houtsnippen Sca/opax rustica/a, Zeekoeten Uria aa /ge en Ransuil en Asio a tus afkomsti g va n De Voge lkl as ontwaa rd en w ij ee n gehee l bruin zwa rt gekl eurde voge l di e qu a form aat en stru ctuur op het eerste gez icht het midden hi eld tu ssen een pijl storm voge l Proce ll ariid ae en ee n sto rm voge ltj e Hydrobatid ae. Het o ntbreken va n w it in het kl eed, de wi gvo rmi ge staa rt en de grij sbruin e grote en mi ddelste armd ekve ren (di e een contrasterende li chte band ove r de arm vleuge l vo rmden) sloten een hele lij st kansh ebbers uit. Na eni g gebl ader in H arri son (1985) w erd duidelijk dat we met een Bulwers Stormvoge l Bu/weria bu/we rii of een Jouanins Stormvoge l B fa//ax te maken hadden. Afgez ien va n de on waa rschijnlijkh eid dat ze, ze lfs per schip, (l evend) tot in W est-Europese wa teren zouden kunn en door231

Bulwers Stormvogel per schip aangevoerd in Europoort in november 1993

226-227 Bul wers Storm voge l / Bul wer's Petrel Bu/weria bu/werii (aanva nkelij k levend aa n boo rd va n sc hip in haven te Europoort, Z uid-H o ll and , in nove mber 1993), Natuurmuseum Rotterd am (co ll ectie NMR 99 97-00 20 5), Rotterd am, Zuid-Holl and, 20 janu ari 199 4; top va n plO afgebroken (Kees M oe/iker)

dringen (Bourne 1967), wa ren de eni ge andere kandidaten: M acg i II ivray's Stormvoge l Pseudobulweria macgillivrayi, Réunionstormvoge l P aterrima en enige geheel donkere pijlstorm vogels, bij voorbeeld Wi gsta artpijlstorm vogel Puffinus pacificus en Kl eine Wi gstaa rtpijlstorm voge l P nativitatis. Deze kond en op grond va n grootte en (snavel )stru ctuur worden uitges loten. Hetzelfde ge ldt voor het eni ge gehee l do nkere storm vogeltj e met een wi gvo rmi ge staart, Dwergstormvogeltj e Halocyptena microsoma, met een lichaamslengte van slechts 13-1 5 cm. Uiteindelijk kon de vogel op grond van biometri e (tabel 1) en door directe verge lijking met balgen uit de collecti es van het Nation aa l Natuurhistorisch Museum (NNM) te Leiden, Z uid-Holl and , en het Instituut voor Systemati ek en Popul ati ebiologie (Zoölogisch Mu seum) (ZMA) te Amsterdam , NoordHoll and, definiti ef als Bulwers gedetermin eerd word en. De balg en het rompskelet z ijn opgenomen in de coll ecti e van het NMR onder nummer 9997-00205 (pl aat 225-226) . O nderstaa nde beschrijvin g w erd gemaakt aa n de hand van het vers ontdooide kadaver.

232

GROOTTE, BOUW & STRU CT UUR Lengte 26 cm. Vleu gelpunten 2 cm voo rbij staartpunt reikend, 11 hand pennen, allemaal vrij punti g, plO (op één na buitenste) langste, p9 3 mm korter. Staart w igvormi g, 12 staa rtpennen, t6 (buitenste) 38 mm korter dan tl (binnenste) .

Tarsus dun en rond. Neusga ten rond en naa r vo ren geri cht. Voor overi ge biometri e zie tabel 1.

LICH AAM Bovendelen bruin zwa rt, voorhoofd en kruin lichte r als gevolg va n grijze vee rzo men. Kin grij s; rest va n onderd elen grij szwart met bruine zwee m (duidelijk minder zwa rt dan bove ndelen).

BOVENVLEUG EL H and- en armpennen b ruin zwa rt, zwa rte r aa n buitenv laggen; toppe n va n armpennen met zeer dun licht geelbruin randje. Grote en midd elste armd ekve ren bruin grij s (li chtst aa n zo men); kl eine en klein ste armdekveren bruin zwa rt.

ONDE RVLE UG EL H andpennen li cht grij szwa rt (iets lichter dan arm pennen) met z il vergrij ze zweem in midden va n hand . Armpennen grij szwart. Grote onderh anddekve ren zil vergrij s (buitenste ve ren met bruin e zweem over buitenv laggen), middelste onderh anddekveren bruin zwa rt. G rote onderarmd ekve ren z il ve rgrij s (don kerder aa n toppen), middelste ondera rmd ekveren zil ve rgrij s (li chtst aan bas is) . Kl eine en kl ein ste onderdekveren (va n hand en arm) bruin zwa rt. O kse lve ren bruin zwa rt.

STAART Bruin zwa rt.

Bulwers Storm vogel per schip aangevoerd in Eu ropoort in november 7993 TABEL 1 Biometri e gemeten aan vers ontdoo id kadaver van Bul w ers Storm vogel Bu /weria bu /weri i va n Europoort (NMR) in vergelij kin g met gegevens in Cramp & Simmons (1977) (BWP) en Zonfr ill o (1988) (ZON ) van Bul w ers Storm voge l en Jouan in s Stormvoge l B fa llax (in mm, ui terste maten tu sse n haakj es) / Meas urements taken from fres h defrosted corps of Bul we r's Petrel Bu /weria bu /werii at Europoort (NMR) co mpared w ith data in Cramp & Simmons (1977 ) (BWP) and Zonfrill o (1988) (ZON) of Bul wer 's Petrel Bu /weria bu /werii and Jouani n's Petrel B fa /fax (in mm, range w ithin parentheses) Bu /weria bu/werii

NMR 贸 v leugel 199.0 106.0 staart 27 .0 ta rsus middenteen met nage l 29 .5 middenteen zonder nagel 27.7 21.4 cul men (tot bevederin g) snavel hoogte (basis) 8.2 snave lh oogte (neusgaten) 7.2 gewicht (in gra m) 54. 0

Bu /weria fa llax

BWP 贸 (n= 29)

BWP 'i' (n=24)

ZON 贸'i' (n=1 09)

ZON 贸 'i' (n= 5)

200.0 (19 1-207) 108.0 (103-11 4) 27 .8 (24-29) 29 .1 (25-32 )

199.0 (193 -209) 109.0 (102- 11 6) 27 .1 (25 -30) 28.6 (26-32)

200 .9 (183-2 12)

238.8 (232-246)

27 .0 (24-32)

31.4 (29 .5-3 3.0)

21.6 (19-23 )

21.1 (20-22)

21.1 (18.5-25.5)

28.5 (26.5 -30 .5)

93.4 (87-98) n=5*

* broede nde exempl aren (een sterven d exempl aa r woog 73 gram)

NAAKTE DELEN Iris zwa rtbruin. Snavel geheel zwart.

Poot donker vleeskl euri g, lichte r aan binn enka nt va n tarsus.

RUI & SLEET Geen rui . A rmpennen ve rs. Ac hterh als- en stuitve ren zeer los gestru ctureerd.

GESLAC HT Ma nnetj e (testes zwa rt, kl ein 2x l mm).

PATH OLOG IE Geen. Maag leeg. Geen subcutaa n vet.

In ve rge lijkin g met (oude) balgen va n Bul wers Sto rm voge l in de co ll ecti es va n het NNM en ZMA is de (verse) Rotterd amse balg opva ll end veel donkerd er (zwarter) van kleur. D at zou te maken kunn en hebben met de tand des tijd s di e de ba lgen doet verbl eke n. M aa r ook in de li teratu ur staat Bul we rs te boek als 'sooty-brown ' (( ramp & Simmo ns 1977, Harri son 1985), terw ijl d it exempl aa r zwa rt (en niet bruin ) als bas iskleur heeft. Een ander opva ll end verschil is de gerin ge snave l hoogte va n het Rotterd amse exempl aa r, hetgeen dui dt op een sterkere indrog ing va n een nog zachte juveni ele snave l. Oo k de vrij punti ge handpennen duiden op een juveniel (Kees Roselaa r pers meded). Die bev indin g wo rdt o ndersteund door de nog ni et voll edig ontwikke lde testes en de wat plui z ige achterh als- en stuitveren. De z il vergrij ze baa n over de ondervleuge l (gevormd door het contra st tu ssen de dee ls li chte ondervleuge ldekveren en de vee l donkerd ere arm- en handpennen) w ordt in sommige literatuur (H arri so n 198 5, ( ramp & Simmo ns 19 77, With erby et al 1943) niet genoemd, hoew el deze wel in de afbee ldingen in H arri son (1985) wordt aa ngegeven. Het kenmerk wordt we l genoemd in Jo nsson (1994), en werd tevens w aa rgenomen bij

de Bul wers va n de W estplaat, Z uid-H o ll and, in augustu s 1995 (Sc haftenaar 1996).

N avraag bij de Voge l kl as Ka rel Sc hot naa r de herkomst va n de Bul wers Stormvoge l brac ht aa n het I icht dat de voge l in de laatste w eek van november 1993 levend van boord va n een schi p in de Miss issipp ih aven bij de Maasv lakte, Europoort, Z uid-H o ll and , was gehaa ld en enige dagen later in het vogelopva ngcentrum sti erf. De naa m van het sc hi p, de vertrekh aven en de route konden ni et worden ac hterh aa ld . De hamvraag 'waa r is de Bul wers aa n boord va n het sc hip gekomen?' is dan ook ni et te bea ntwoorden. De lege maag bood evenmin aankn opingspunten.

Wel staat vast dat de vogel levend Eu ro poort heeft bereikt. Het uitzonderlijk lage li chaamsgew icht (tabe l 1) duidt op een lange periode zo nder voedse l. Dat de Bul wers helemaa l van bij voorbeeld de noordwest-Afrikaa nse wateren tot Europoort is meegeva ren (ee n zeereis va n gemid deld 10 dagen voor een mammoettanker) is dan ook ni et uit te sluiten.

Dit geva l toont aa n dat eni ge relativerende gedac hten bij het beoord elen va n vo ndsten (en waa rn emingen) va n ze ldzame zeevogels geen kwaad kunn en. W as de Bulwers nog voor de pieren va n Hoek va n Holl and, Zuid-H o ll and , door een ij veri ge matroos va n het dek geveegd en vervo lgens doo r een opl ettende voge laa r van het strand geraapt, dan had hij eenzelfde statu s gekregen als b ijvoorbee ld het eerste en voo rl op ig enige aangespoe lde Bo nt Stormvoge ltj e Pelagodroma marin a (And ri esen & Tekke 1976) . Dit is 233

Bulwers Stormvogel per schip aa ngevoerd in Europoort in november 7993 overi gens de en ige soort op de Nederl andse I ij st met all een geva ll en van dood op het strand gevonden exemp laren (cf va n den Berg & Bosman 1996).

Overeenkomstig de cr iter ia die de (DNA hanteert met betrekking tot vogels waa rva n met zekerh eid vaststaat dat ze per schip in Nederland zijn aangevoerd, komt dit geva l ni et voo r aa nvaardin g door de (DNA in aa nmerk ing (cf Dutch Birding 17 : 256-2 57, 1995).

Wij danken Koos van Donk (Sti chting Vogelklas Karel Schot) voor het keer op keer beschikbaar stellen va n dode voge ls en voor z ijn zorgvuldigheid bij het bewaren van 'dat vreemde stormvogeltje' . RenĂŠ Dekker en Kees Roselaar verl eenden toegang tot de co ll ecti es van respectievelijk het NNM en het ZMA.

Summary SHIP-ASSISTED BULWER'S PETREL IN EUROPOORT IN N O VEMBER

1993 In December 1993, the Natural History Museum Rotterdam (NMR) at Rotterdam, Zu id-Ho ll and, rece ived a dead Bulwer's Petrel Bu/weria bu/werii from a loca l 'bird hosp itai'. It proved to be a male (p robab ly juvenile) w hi ch was taken ali ve fro m a ship at a harbour in Europoo rt, Z uid-H o ll and, during the last week of November 1993 and had died some days later. The name of the ship, its port of origin and the fo ll owed route cou ld not be traced. The empty stomac h and the exceptiona ll y low we ight (54 g) indi cated a rather lo ng passage aboard ship before it arri ved in Europoort. The plumage co lou r of the bird was closer to black than the

genera ll y attributed sooty- brown. Th e underwing showed a rather consp icuous sil ver-grey band. This is the first shi p-assisted reco rd of Bulwer's Petrel published fo r western Europe. The spec im en has been preserved as a sk in (and partial ske leton) and rema in s in the co ll ectio n of the Natural History Museum Rotterdam (NMR 9997-00205). In accorda nce w ith the criteri a used by the Dutch rarities comm ittee (CDNA) with regard to proven ship-ass isted vagrants (cf Dutch Birding 17: 256-257, 1995), this ' record ' wi ll not be accepted by the CDNA.

Verwijzingen A ndri esen, A A & Tekke, M J 1976. Bont Sto rm voge ltj e Pe/agodroma marina ee n ni euwe soort voor Nederl and. Lim osa 49: 9- 11. van den Berg, A B & Bosman, C A W 1996. Lijst va n Nederl andse voge ls. Vijfde ed itie . Santpoort-Zuid.

Bourne, W R P 1967. Long-d ista nce vagrancy in the petrels.lbis 109 : 141-167.

Cramp, S & Simmo ns, K E L 1977. The birds of the Western Palearctic 1. Oxford.

Harri so n, P 1985. Seabirds: an id entifi cation guide.

Second ed iti o n. Londen.

Jo nsson, L 1994. Voge ls van Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Baarn.

Schaftenaa r, A 1996 . Bul we rs Stormvoge l op Westplaat in augustus 1995 . Dutc h Birding 18: 22 1-226 .

Zo nfrillo, B 1988. Notes and com ments o n the taxonomy of Jou anin 's Petrel Bu/weria fal/ax an d Bulwers Petrel Bu/weria bu/werii. Bull Br Ornithol Cl 108: 71-75 Witherby, H F, Jourd ain, F C R, Ti ce hurst, N & Tu cke r, BW, 1943. Th e handboo k of British birds 4. Lo nden.

C W (Kees) Moeliker & ErwinJ 0 Kampanje, Natuurmuseum Rotterdam, Postbus 23452, 300 7 KL Rotterdam, Nederland

flight and feeding modes in Whitefaced Storm-petrel As part of an investigatio n into seab ird occurrence in oligotrophic waters, late summer pelagic d istributi on of seab ird s in Macaronesian waters (Azores and Madeira) has been exam ined si nce 1987 by means of transeet counts (eg, Moore 1994). During this time, 14 White-faced Storm-petrels Pelagodroma marina have been seen, more than 450 km away from any known breed ing sites. Their positions are given as coordinates in table 1, and reference to those record s within Portuguese waters can be found in de Juana (1990, 1991); add iti onal information was received from Eduardo de Ju ana (i n litt).

Those exam ined at close quarters showed cha r234

acters of the subspecies P m hypoleuca, simil ar to the bird ph otograp hed cl ose to the Salvage Isl and s in Jul y 1984 (p lates 227-228).

As th e ava il ab ility of food in the study area is likely to be a factor limiting distribution, the adaptive signifi ca nce of these petreis' behaviour is of particular interest. A relevant feature in this respect may be the fact that the species has ye llow webs o n its feet, a distinction sha red by on ly two other members of the subfamil y Oceanitinae (Warham 1990).

Two primary modes of fli ght could be distingui shed that were co nsidered to be assoc iated with feeding. Th ese overl ap with those described by (ramp & Simmons (1977) and Jolliffe (1990).

The first mode, 'splash-danc ing', was seen inva riab ly in ca lm cond itio ns (tabie 1). It involved [Dutch Birding 18: 234-236, 19961

Bulwers Stormvogel per schip aangevoerd in Europoort in november 7993 TABLE 1 Behaviour of White-faced Storm -petrels Pelagodroma marina seen in Macarones ian wate rs in 1988-94.

See text for explanation of feed in g modes number of birds

Date 18-08- 1988 30-07-1989 30-07- 1989 06-08-1989 06-08-1989 06-08-1989 24-08-1 990 19-07-199 1 16-08-1 992 20-08-1994

1 3

2 2

co-ord in ates 36:45 34:32 34: 18 37 :04 37 :1 2 37 :1 5 40 :24 38:36 39 :14 38:33

N, N, N, N, N, N, N, N, N, N,

w ind direction and force (Bea ufort)

state of sea

behaviour

NE4 NE l NE l ca lm ca lm ca lm NNE2 W2 ca lm ca lm

swell from NW sli ght swell si ight swell ca lm ca lm ca lm swell from NW swell from NW si ight swell si igh t swell

S-facing 'shuffle' N-facing 'shuffle' N-facing 'shuffle' 'splash-danc in g' 'splash-dancing' 'splash-dancing' S-faci ng 'shuffle' SW-fac in g 'shuffle' 'sp las h-danci ng' 'splas h-d ancin g'

11 :42 W 14:17 W 14:51 W 11 :17 W 11 :10W 11 :03 W 13:2 3 W 20:59 W 19 :1 5 W 11 :28 W

shearing, mixed with butterfly-like slow wi ngbeats, the legs dangling and askew, splashing in the water. Progress forward was often negligibl e but the amplitude of movement was considerabl e, the bird ab ruptl y ri sing a few metres at tim es, the legs still dangling. Individuals often splashed repeated ly in th e same spot, with the head lowered, un ca nnily like a Common Kestrel Falco tinnunculus repeated ly pounc ing on an elusive rodent.

Rather different, th e 'shuffl e' mode always occurred in the lowest airspace, w ith wings and tail spread and held loosely hori zontal to th e surface, and the legs trailing to one side dragging the su rface of th e water (p late 228). Birds in this fli ght mode appa rently moved forward very littl e and seemed to be 'shuffling' or treadin g water, all the w hil e lookin g downwards, seemingly unaffected by the c lose proximity of noisy vessels or breezy conditions. Occas ion all y during this

228 White-faced Storm-petrel / Bont Stormvogeltje Pe/agodroma marina, Sa lvage Island s, 16 Jul y 1984 (Antonio Teixeira)

235

Flight and feeding modes in White-faced Storm-petrel

229 White-faced Storm-petrel / Bont Stormvogeltje Pelagodroma marina, Sa lvage Is lands, 16 July 1984 (Antonio Teixeira ). Note buiging gular patch

steady state, the wings were raised slowly up and down I ike those of a perched butterfly. Somet imes individuals broke away from this apparent feeding pos iti on to glide forward on rigidly held horizontal wings and tail, sliding over crests and along troughs w ithout any visible body movement, with a trajectory like that of a fly in g fish (cf Jolliffe 1990 for an excellent description). The 'shuffle' and glide seem to be assoc iated w ith li ght to moderate winds and a visible swell, the birds often facing downwind. That this mode of

feeding is successfu l is supported by plate 229, taken shortly after plate 228, which c learly shows a buiging gular patch on the bird as it moves into normal flight mode, away from the vessel.

Following the suggestion of Zink & Eldridge (1980) that the adaptive significance of the yellow webs of Wilson's Storm-petrel Oceanites oceanicus is to attract or startie prey, the downwind 'shuffle' of those White-faced Storm-petre ls found in windy conditions may have a relatively simpl e explanation. G iven the c ircu lar motion of partie/es in a wave, a bird with long dangling legs trailing in the water wi ll find that, on facing downwind, the waves' motion carries forward to the bill any prey attracted/startled by th e feet. On the two occas ions that birds were seen 's huffling' upwind, their net motion was relatively downwind, thus compensating for the possible 1055 of prey ﾃ始itially attracted or startled by the feet.

'Splash-danc in g' may be an energy-expens ive version of th is, w ith repeated dipping necessary to catc h attracted/startled prey in very ca l m waters or in wind less conditions with little swe ll .

Antonio Teixeira (Inst ituto de Conservaﾃｧao de Natureza) is acknowledged for supp lying the photographs.

References Cramp, S & Simmons, K E L 1977. The b ird s of the Western Palearctic 1. Oxford. de Ju ana, E 1990, 1991. Observac iones homologadas de aves raras en Espafia y Portugal Informe de 1988, 1989. Ardeo la 37 : 107-125; 38: 149-166.

Jolliffe, R 1990. Seabirds off the Canary and Sa lvage island s. Bird in g World 3 : 34-37 .

Moore, C C 1994. Transect counts of pelagic seabirds in Azorean waters. Arqu ipelago 12A: 111-116.

Warham, J 1990. Th e petreis: their ecology and breedin g systems . London.

Zink, R M & Eldridge, J L 1980. Why does Wilson's Petrel have ye ll ow on the webs of its feet? Br Birds 73: 385-387 .

CC Moore, v/v Monte Mar

236

R/C

Monte Santa Luz ia, 2775 Parede, Portugal

Dark morph Marsh Harrier in Flevoland in June 1992 From 8 to 14 Jun e 1992, an adult male dark morph Marsh Harri er Circ us aeruginosus stayed alo ng the Tureluurweg, A lmere, Fl evo land. In thi s area, high num bers of commo n vo les Microtus arva /is prov ided good food supply fo r a va ri ety of rapto rs, in cl ud ing Marsh H arri ers, Hen Harri ers C cyaneus, Montagu's Harriers C pygargus, Commo n Bu zza rd s Buteo buteo, Comm on Kestrels Fa/co tinnuncu/us, Red-footed Falcon s F vespertinus and a Black Kite Mi/vus migrans. I had prolonged views of th e bird in fli ght and at rest, in good light co nditions through a mounted te lescope (30x) .

BODY

Entirely da rk bl ack-braw n, w ithout clea r fac ial

di sCo Prim ari es b lack, prim ary cove rts greyblac k. Seconda ri es mainly bl ack, secondary coverts dark bl ack-b row n.

UND ERWING Pri mari es b lack. Coverts dark b lackbrown. Braad w hi te band across w in g, fo rm ed by w hi te bases of, in parti cu lar, outer second ari es and inner pri mari es .

TAIL Sil very-g rey above, more w hi tish grey below.

BARE PARTS Iri s bright ye ll ow. Bill black . Cere dark grey. Leg and foot ye ll ow.

U PPERWING

Identifi cation was not diffi cult. Size, structure and fl ight behaviour cl earl y indicated Ma rsh Harri er. The all-dark body and upperw ing, th e sil very-grey tail , the broad w hite band o n th e unde rw in g and th e co nspicuous bri ght ye ll ow iris (whi ch could be seen su rpri si ngly we il fro m great d istances) all fit an adul t male of th e dark morph (cf Clark 1987) .

It was not clea r if the bird was a loca l breeder.

I d id not see any pass ing of food o r d ispl ay and terri tori al behav iour. U nfo rtun ately, j ust o ne dav after its di scovery the b ird was heav il y inj ured, w ith o ne da ngling, probab ly broken leg and a bad ly da maged w ing, mi ss ing most of the prim ari es. The ca use of thi s inj ury was uncerta in , but th e b ird may have been hit by a car. It was almost incapab le of flyin g and was seen less and less frequently the fo ll ow ing days . It probab ly d ied in the area.

The dark morph of Ma rsh H arri er has been described by Clark (1987). He and hi s cowo rkers captu red and observed severa l adult, imm ature and juvenil e dark mo rph Ma rsh Harri ers in Israe l in sp rin g. The author suggested that th is morph might be more regu lar as a breeding bird in eastern Eu rope and western Wutc h Birding 78: 237-238, 79961

As ia, w here th ere are fewer birdwatchers than in western Eu rope . Thi s coul d expl ai n w hy th e morph has not been noti ced until 1987 . O ne adu lt male dark morph M arsh H arri er was co ll ected in Sussex, England, in 1867 (C lark 1987), show ing th at such indi viduals have occ urred in western Europe. M o re recent are records of at least 13 dark morph Ma rsh H arri ers in Bretagne, Vendée and Charente-Maritim e, western France. Several of th ese bi rds invo lved loca l breeding bird s (Fouqu et & Yésou 199 1). The record s in France prove th at thi s mo rph is not as rare in western Europe as previously suggested . In th e Neth erl and s, howeve r, it was not reco rd ed befo re. It is probabl y even rarer in north ern Eu rope as there are no publi shed reco rds from Scandi navia. A lthough immatures and fe males might be overl ooked, thi s is in my opini on not the case fo r th e rath er co nspi cuous adul t males, w ith th eir uniqu e combin ation of dark plumage, sil very-grey tail and w hite, co ntrasting band on th e underw ing. G iven a popul ati on of about 1400 breeding pa irs in th e Neth erl and s in 1992 (B ijl sma 1993) and a large number of b irders i nterested in rapto r identifi cati on and fam i I iar w ith plumages of M arsh Harri er and its va ri ati on, it is unlikely that these bird s are overl ooked easiIy. Th ere are no adult male dark morph Marsh Harri ers in th e co ll ecti o n of th e Zoo log ica l Mu seum in Am sterd am, Noord-H o ll and . AIIbrow n juvenil es, however, either w ith or w ithout a smal I, go lden-brow n nape patch, are present in th e coll ecti on (Kees Roselaa r pers comm ). I have regul arl y seen recentl y fl edged, loca ll y bred juvenil es and also o lder juvenil es and immatu res o n passage w ith thi s plumage in Fl evo land . They are by no mea ns rare. The parents of recent ly fl edged, all-brown juvenil es th at I co uld check were in normal plum age . I co nsid er these ju venil es as not belongin g to the dark morph, as th ey are bas ica ll y dark choco late-brown w ith go lde nbrown napes, in stead of almost bl ack ish brown w ith a creamy nape patc h as shown in the photographs of captured dark mo rph juvenil es in Israel acco mpany ing Clark's (1987) paper. Fouq uet & Yésou (199 1) also descri bed da rk mo rph ju venil es as 'very mu ch da rker' than the occas ional all-brown juvenil es. Th e occu rrence of all-brown va ri ants in female-type plum ages of the subspec ies C a aeruginosus is kn own (Cramp & Simmons 1980). Th ey are probabl y responsibl e fo r overl ook in g dark morph Marsh Harri ers in female-type plu mages by bi rders.

Of parti cul ar interest is that the prese nce of th e da rk morp h Mars h Harri er in Fl evo land co in c id237

Oark morph Marsh Harrier in Flevoland in June 7992 ed w ith the largest inf lu x of Red-footed Falcons

References

eve r reco rded in the Neth erlands. Furthermore,

Bijl sma, R G 1993. Ecologisc he atlas va n de Nederland se roofvoge ls. H aar lem.

Clark, W S 1987 . The dark morph of the Marsh Harrier.

Br Birds 80: 61-72.

Cramp, S & Simmons, K E L 1980. The bird s of the Western Palea rctic 2. Oxford .

Fouqu et, M & YĂŠsou , P 199 1. Dark-morph Marsh Harri ers in western France. Br Birds 84: 438.

H ageme ij er, W 1994 . Invas ie va n Rood pootva lk Fa/co vespertinus in het voorj aa r va n 1992: grootste invasie va n deze soort in Nederland. Limosa 67 : 7-14.

the numbers of migrating Hon ey Buzzards Pernis apivorus, Black Kites, Montagu 's Harri ers and also Black Storks Ciconia nigra and White Storks C ciconia were exceptionally high, due to prolonged easterl y w inds and hi gh press ure in th e second half of M ay and the beginning of June (H agemeij er 1994). This may indicate a possibl e eastern origin.

Ruud FJ van Beusekom, Gooise kust 21 , 1274 JC Huizen, Neth erlands

Ringsnavelmeeuw te Kluizen in april 1994 Op 20 april 1994 bezocht Peter Adriaens na een middag vogelen in de Gentse kanaa lzone, OostVlaanderen , om 18:45 het spaarbekken va n Evergem-Kluizen, Oost-Vlaanderen. 's Winters is h ier een grote meeuwenslaapplaats waar het aanta l aa nwez ige meeuwen kan oplopen tot 150 000. Toen PA op de middendijk tussen beide bekkens aa nkwam, werd z ijn aa ndacht getrokken door een bleke middelgrote meeuw die in de verte boven het w ater vloog. De voge l leek opperv lakkig op een tweede-zomer Stormmeeuw Larus canus maa r was bleker en had een donkere staartband. Iets later vond PA de vogel terug in een groepj e Stormmeeuwen en kon hij hem determineren als tweede-zom er Rin gsnavelmeeuw L delawarensis. Die avo nd werd de voge l nog gez ien door Dominique Verbeien en Peter De Witte . O mdat het terrein ni et vri j toega nkelijk is, werd het nieuws ni et ingesproken op de Belgische Dutch Birding-vogellijn. Wel werd de w aa rn emi ng op de semafoo n gezet.

De vo lgende avond kwam de voge l weer slapen op het spaarbekken en werd waa rgenomen door Lu c Bekaert, Paul Van Dale, Iwei n Mauro, Gunter De Smet, Geert Spanoghe en Caro line van de Woestijn e. Teve ns werden er door Geert Spanoghe enke le foto's gemaakt.

De beschrijvin g is gebaseerd op ve ldnotities va n PA, GDS en GS en op de foto's van GS. In zi t ruim halve kop groter dan Stormm eeuw. Zwemmend grootteversc hil minder opva ll end maar I ichaam iets langgerekter en kop iets groter. Tijdens acti ef zwemm en hals iets gestrekt, langer lij kend dan bij Stormmeeuwen dan eve neens halve GROOTIE & BOUW

238

kop bove n Stormm eeuwen uitsteke nd. Aa nzienlijk kleiner en slanker dan ook aanwez ige Z il vermeeuwen L argentatus. Kop mee r peervo rmi g dan va n Stormmee uw, met platter voo rhoofd en hoekiger ac hterhoofd. Hoogste punt kruin ac hter oog li ggend. Snave l stomp lijkend, dikker dan van Storm meeuw, culmen en onderrand o ndersnave l evenw ijdi g lopend . Afstand voo rste beveder i ng op bove nsnave l tot snave l pu nt groter dan tot oog (dus iets langer dan bij Stormmeeuw).

Kop- en snave lvorm herinnerend aa n Zi lve rmee uw of ze lfs A udou in s Meeuw L audouinii maa r snave l slanker, korter en zonder opva ll ende gonys . In v lu cht v leugels langer en spitser I ijkend dan va n Stormmeeuw, maar dit mogelijk beĂŻnvloed door vrij we l ontb reke n va n w it op handv leugel. Handpen- en vleugel proj ecti e eve n lan g als bij Stormmeeuw.

KO P & HA LS Wit, zonder donkere vlekking.

BOVEN DELE N Mantel, schouderveren en ru g egaa l lichtgrijs, kl eur tussen mantelkl eur va n Z il verm eeuwe n Kokmeeuw L ridibundus in, du id elij k li chter dan va n Stormm eeuw (waa rdoo r gemakkelijk in groep terug te v inden); bij zwa k li cht kl eurversc hil all ee n op bovenmantel opva ll end. Stui t en bovenstaartdekveren w it.

ONDERDELEN W it, zo nder do nkere v lekkin g.

BOVENVLEUGEL V leugeldekveren zee r lichtgrij s, li chter dan bove ndelen va n adu lte Kokmee uw, en ze lfs iets contrasterend met mantel; bij zwa k li cht co ntrast du idelij ke r door nog donkerder lijkend e mantel. Terti als li chtgrij s, behalve enke le (waa rschijnlijk dri e middelste) met zwartbru in centrum, lichtgrij ze rand en sm all e w itte top; li chte tertialranden ni et met vleuge ldekveren co ntrasterend. Geen opva ll end e w itte terti al- of sc ho uderrand. In vlu cht bovenvleugel li chtgrij s met co ntra sterende zwa rte buitenste handpennen en handdekveren, zwa rte buitenrand doorlopend tot pol s. Wit op handpentoppen ontb rekend. Hoevee lh eid zwa rt o p han dpenn en ni et exact vast te ste ll en maar tenmin ste p2-S (handpe nnen va n bu iten naa r binnen genummerd ) vo ll edi g zwa rt. Zwa rte tekening uitlopend over toppen van vo lgend e handpennen: tenminste p6-7 met beperkte hoevee lh eid zwart nab ij top . Al leen op p2 klein vui lw it subtermin aa l 'sp iege ltj e' (a ll een op korte

IDuteh Birding 78: 238-240, 7996J

Ringsnavelmeeuw te Kluizen in april 7994 afstand zichtbaa r). Geen duidelij ke donke re tekening op arm penn en gez ien. W itte vleuge lac hterrand smal, o nopva ll end door gerin g co ntrast met li chtgrij ze v leugeldekve ren.

ONDERVLEUGE L G rij sw it, met zwa rtac htige buitenste handpenn en en o nd erh anddekveren. 'Sp iege ltj e' op p2 ook op o nderv leuge l z ichtbaa r.

STAART Bovenstaa rt w it met do nkere subtermin ale staa rtba nd waa rva n breedte éé n v ijfd e va n staa rtl engte, gevormd doo r do nkere tekening o p en ro nd vee rsc hac ht va n staa rtpenn en. Waa rsc hijnlijk dri e bui tenste staa rtpenn en gehee l w it. O nderstaa rt w it met staa rtband doo rschemerend.

NAAKTE DELE N Iri skl eur ni et vastgeste ld maa r minder do nker lij ke nd dan b ij o mringende Sto rmmee uwe n.

Oograndkl eur ni et vastgesteld . Snave l heldergeel met brede sc herp beg rensd e zwa rte ba nd ter hoogte va n gonys, kl ein e gele snave lpunt ove rl atend ; band op o ndersnave l iets breder. Pootkl eur ni et vastgesteld .

SLE ET Bovenv leugel sterk ges leten, met w itte handpentoppen wegges leten en grij ze kleur ve rbl ee kt. Terti als en o ndervleugel mogelijk ook met sleet. Mantel en staa rt ongesleten lijkend.

GE LUID N iet gehoo rd .

GEDRAG Steeds in directe nabijh eid va n Stormmee uwe n verblij vend, op 20 april met c 100, o p 21 april met c 70 Stormmee uwe n. Ru stend op stenen d ijk en rege lm atig sa men met an dere mee uwen opvli egend.

Va naf 19:30 o no nderbro ke n zwe mm end, so ms poetsend, so ms v leuge ls uitslaa nd.

In z it leek de voge l o ppervlakki g op een adult.

Het zwa rt op de terti als, de zw arte handpentoppen zonder w it, de donkere buitenste handdekveren, slec hts één handpenspiege l, de spo ren va n een staa rtb and en de zui ver w itte kop w ezen ec hter op een Rin gs navelmeeuw in tweede zomerkl eed. De voge l versc hilde va n een derd ezo mer Z il verm eeuw (di e een ze lfd e snave ltekenin g ka n hebben) door het kl einere en slankere for maat en de ko rtere en mind er zware snave l.

Een derd e-zomer Z il verm eeuw kan nog een o nregelmati ge bruine tekenin g o p de bovenvleuge ldekveren hebben en de sporen va n de staa rtband z ijn breder, vage r en bruiner, zodat de bovenstaa rt er noga l vuil uitz iet. Een tweedezomer Sto rmm eeuw kon word en uitges loten op grond va n een combin ati e va n het iets grotere form aat, de meer peervo rmi ge kop, de duidelij k bl ekere mantel, de bleekgrij ze bovenvleuge ls met co ntrasterende zwarte handv leuge lvoorrand en o nopva ll ende w itte vleuge lac hterrand, het ontbreken va n een brede opva ll ende w itte terti alen sc houderrand en de dikkere heldergele snave l met sc herp afgescheiden zwa rte band (cf H arri son 1985, Grant 1986, H arri s et al 199 1, Jo nsson 199 4).

Bedac ht moet wo rd en dat Stormm eeuwen ook

één of enkele va n deze kenmerken kunn en ve rto nen (cf G rant 1986) . Ook kunn en tweedej aa rs Stormmeeuwe n sporen va n een staartband v e rtonen en sommi ge tweedej aa rs Rin gsnave lmeeuwen hebben al een vo ll ed ig w itte bovenstaa rt.

Di t is het derd e geva l va n Rin gsn ave lmeeuw voo r België. De vori ge gevall en betroffen een adult-zomer te Heist, W est-Vl aa nderen, op 12 mei 1988 (Will emy ns & de Ru we 1989) en een adult-zo mer in het Belgisch-N ederl ands grensgebied bij Nieuw moer, Antwerpen, op 18-1 9 april 1992 (Moerbeek & Hoogendoorn 1993) . Inmiddels z ijn oo k het vierd e tot en met zeve nd e gev a l aa nvaa rd door de Belgische Avifaunisti sche Homo logatiecommi ss ie (BAH C): Belgisch-N ederland s grensgeb ied bij O phoven/Ge istin gen, Limburg (België), en Stevensweert, Limburg (N ederland), 8 j anu ari en 22 j anu ari (a ll een België) 1995, adult (cf Evers et al 1996); Klui zen, 7 april 1995, adult-zomer (moge lijk mannetj e); Klui zen, 20 en 27 april 1995, adult-zomer (moge lijk v rou w tje ); en Klui zen, 30 april 1995, en Zeebrugge, W est-Vl aand eren, 1 mei 1995 (ze lfde voge l), tweede-zomer (moge lijk v ro uwtje) (G unter De Smet in litt) .

De w aarn emin gen va n een adult-zomer te Gull egem, W est-Vl aa nderen, op 26 febru ari 1994 en een adult te Klui zen op 6 november 199 4 zijn nog in behandeling bij de BAH C. Van negen ove ri ge meldingen w erd (nog) geen documentati e o ntvangen door de BA HC of deze zijn ni et onderzocht (Gunter De Smet in litt) .

De Rin gs nave lmeeuw is de meest frequ ent in Europa vastgesteld e Nea rcti sc he meeuw, met vee l geva ll en in Groot-Brittannië en Ierl and .

Voor een overzic ht va n het voorko men in Europa z ij ve rweze n naa r Hoogendoorn & Ste inh aus (1990) en Moerbeek & Hooge ndoorn (1993).

Summary RI NG-BILLED GULL AT KLUIZEN IN APR IL 1994 O n 20-2 1 April 1994, a seco nd-summer Ring-b ill ed G ull Larus delawa rensis was obse rved and photog raph ed at Klui zen, Oost-V laa nderen, Belgium. Th e bird was identi fied as a seco nd-summ er beca use of th e black o n the terti als, black prim ary ti ps w ith o ut w hi te, dark o uter pri ma ry cove rts, o nl y o ne prim ary mirro r, traces of a dark tail-bar and the pure w hite head . Thi s is the third record fo r Be lgiu m . After thi s record, also the fourth to seventh record have bee n accepted by the Be lgian rari ti es com mittee (BA HC) .

Verwijzingen Evers, P, Sw in ke ls, H & Cuype rs, T 1996 . Ri ngsnave lmeeuw in Belgisc h-Nederl and s Maasp lasse ngebi ed

239

Ringsnave/meeuw te K/uizen in apri/1 994 in j anua ri 1995 . Dutch Birding 18: 240-241.

Grant, P J 1986 . Gu ll s: a guide to id entification.

Second edition. Ca lton.

Harris, A, Tucker, L & Vini combe, K 1991. Voge ldeterminati e. H andboek voo r het id entifice ren va n voge ls. Baarn.

Harri so n, P 1985. Seab ird s: an identification guide.

Second edition. Londen.

Hoogendoorn, W & Steinh aus, G H 1990. Nearctic gulls in th e W estern Palearctic. Dutch Birding 12:

109-164.

Jon sso n, L 1994 . Voge ls va n Europa, Noord-Afrika en het M idden-Oosten. Baarn.

Moerbeek, D J & Hoogendoorn, W 1993. Ringsnave lmee uw in Belgisc h-Nederl ands grensgebi ed in ap ril 1992. Dutch Birdi ng 15 : 249-254.

Wi ll emyns, F & de Ruwe, F 1989. Adu lte Rin gsnave lmeeuw (Larus delawarensis) in de Ac hterh ave n va n Zeebrugge in mei 1988. Mergus 3 : 91-98 .

Peter Adriaens, Keuzemeers 23, 903 1 Drongen-Baar/e, Be/gië

Ringsnavelmeeuw in BelgischNederlands Maasplassengebied in januari 1995 Op 8 j anu ari 1995 bezochten Paul Evers en Henk Swinkels het Maasplassengebied tu ssen Maaseik (Limburg, België) en Stevensweert, Limburg. Via de pl as Klauwenhof ten ooste n van Ophoven en Geistingen (Limburg, België) reden ze naar Houbenhof, vernoemd naar de boerderij die tegen deze plas aa nligt. Het was bewolkt met een temperatuur rond het vriespunt, een matige zuidwestenw ind en goed z icht. Op de plas lag een groep van 19 Kleine Zwa nen Cygnus co /umbianus en aan de kant va n het water stond een groep va n c 75 Aalscholvers Pha/acrocorax carbo. Bij deze voge ls stonden enkele Z il vermeeuwen Larus argentatus en een G rote Mantelmeeuw L marinus. Om 10:00 ontdekte HS op ongeveer 125 m afstand een meeuw die vo lgens hem ee n Ringsnavelmeeuw L de/awarensis was. Omdat de voge l tussen de Aa lscho lvers stond waren all een de kop en de bovendelen z ichtbaa r. Hij was kleiner dan de aanwez ige Z il vermeeuwen. De vr ij zware en li chtge le snave l had een duidelijk afgesche iden zwarte rin g.

De w itte kop met enkele lic htbruin e v lekken en de uitge kl eurde lic htgr ijze mantel wezen op een adulte voge l in w interkl eed . Gedurende het vo lgende kwa rti er bleef de voge l slec hts gedeelte lijk z ichtbaar. Helaas moesten de waa rn emers naar huis zonder dat ze nog andere delen van de voge l hadden kunnen bekijken. Thui sgekomen info rm eerden ze enkele andere voge laars over de waarnemi ng.

Lichtelijk ontevreden met het resultaat van de ochtendwaa rn em ing besloot PE 's middags teru g te gaa n in de hoop de voge l beter te kunnen observeren. Om 12 :30 bleek de voge l nog steeds aanwez ig en dobberde nu in geze lsc hap va n 240

enke le Stormmeeuwen L canus op het wate r. Na en ige tijd kreeg PE geze lsc hap va n Ton Cuypers die reeds had vernomen dat er ee n Ringsnavelmeeuw was gez ien. Gezamenlijk gingen ze ve rder met het determineren . De vogel v loog zo nu en dan op uit het water om even in de lu cht te blijven hange n en vervo lgens 'watertrappend ' weer neer te strijken. Daardoor konden ook vee l andere kenmerken va n de voge l wo rd en waargenomen. Rond 13: 15 ging hij op de w ieken en maa kte een rondje boven de plas om vervo lgens Nederlands gro ndgeb ied op te zoeken. Hij v loog langs de bebou wde kom va n Stevensweert, over de j ac hth aven (Amersfoortcoördinaten 187.0349.6) en vervo lgens richting Ko ningssteen te Thorn , Limburg.

In de loop va n de middag werd de waa rn eming op de Dutch Birding-vogellijn in gesproken.

Later die dag is de voge l nog door enke le andere Belgische en Nederlandse voge laars waargenomen. Op 22 j anu ari werd de voge l nogmaals aa n de Belgische z ijde van de grens waargenomen (cf Dutch Birding 17: 87, 1995).

De besch rij v ing is gebaseerd op de aa ntekeningen va n PE, H S en TC. GROOTTE & BOUW Duid elijk klein er dan Zilvermeeuw.

In ee rste in stanti e op forse Stormmeeuw lijkend, c 15% groter. Echte r donkere iri s en ronde kop va n Stormmeeuw missend. 'G rijnzende' blik ten gevo lge va n lichte iri s en wat sc huin op lopend voo rh oofd, ni et 'v ri endelij k' ogende uitdrukking va n Stormmeeuw.

Opva ll end stev ige snave l met du idel ijke nok, ec hter min der zwaa r dan va n Z il verm eeuw. V luchts ilh ouet herinn erend aan dat va n klein e Zi lvermeeuw. Ritm e va n v leugelslage n snell er dan dat va n Z il ve rm ee uw, doch langzamer dan dat va n Stormmeeuw. Poten all een bij 'watertrappend e' voge l waa rgenomen, waardoor lengte niet verge leken met di e va n andere meeuwen.

KOP & H A LS Bijn a gehee l w it met wat vage li chtbruine v lek ken op kruin, ac hterhoofd en oorstreek.

IDule" Birding 18: 240-241 , 19961

Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands Maasplassengebied in januari 1995 BOVEN DELEN Zowe l mantel als sc houderdelen lichtgrijs, li chter dan Stormmeeuw.

ONDERDELEN W it.

VLEUGEL Bijna gehee l zwarte v leugelpunten, slechts drie kleine witte vlekken zichtbaar. Ze lfde tekening va n vleugelpunten in v lucht aan onderzijde zichtbaar. Bij zwemmende voge l sma lle w itte rand aan lichtgrijze terti als direct opva ll end.

STAART Geheel wit.

NAAKTE DELEN Iris li cht. Snavel meer licht- dan donkergee l, met ter hoogte va n gonys over zowe l onderais bovensnave l een subterm inale zwarte ri ng. Geen rode gonysvlek. Poot naar li chtge le tint neigend.

GE LU ID Niet gehoord.

De comb in atie va n grootte, postuur, mantel kleur, lichte iri s, gele snave l met zwarte rin g en ge li ge poten sl uit Stormmeeuwen Zi lvermeeuw, die beide rege lmatig met Ringsn ave lmeeuw verward worden, uit. De sma ll e witte rand aan de tertials en het we ini ge w it in het zwart va n de v leuge ltoppen ondersteunen de determinatie (cf Peterson 1980, Nationa l Geograph ic Society 1983, Harrison 1985, Gra nt 1986, Harris et al 199 1, Jonsson 1994).

Voor het voorkomen va n de Ringsnavelmeeuw in het West-Palearctische geb ied tot en met 1990 wordt verwezen naar Hoogendoorn & Steinhaus (1990) en Moerbeek & Hoogendoorn (1993).

De vogel van Ophoven/Geisti ngen/Stevensweert is door de CDNA (Gera rd Steinhaus pers meded) en door de Belgische Avifaunistische H omo logatiecommi ss ie (BA HC) (G unter De Smet in

litt) aanvaard en betreft het v ierde geva l voor Nederl and, het vierde geva l voor BelgiĂŤ en het tweede 'grensgeva l' voor beide landen (cf Moerbeek & Hoogendoorn 1993) .

Summary RING-BILLED GULL AT BELGIAN-DUTCH MAASPLASSEN AREA IN JANUARY 1995 On 8 January 1995, an adult Ring-billed Gu ll Larus delawarensis was observed in the BelgianDutch border area near Maaseik, Limburg, Belgium , an d Stevensweert, Lim burg, Netherl ands. Thi s is an area of inundated gravel pits alon g the river Maas. This is th e fourth record of Ring-billed Gu ll for the Neth erlands and th e fourth for Bel gium.

Verwijzingen Grant, P J 1986. Gui is: a gu ide to identification. Second ed ition. Ca lton .

H arri s, A, Tucker, L & Vini combe, K 1991. Vogeldeterminatie. H andboek voo r het identificeren va n voge ls. Baarn .

Harrison, P 1985. Seabirds: an identificat ion guide.

Second ed ition. Londen.

Hoogendoorn,W & Ste inh aus, G H 1990. Nearctic gu ll s in the Western Palearctic. Dutch Birdin g 12 : 109-164.

Jonsson, L 1994. Voge ls va n Europa, Noord-Afrika en het M idden-Oosten. Baarn.

Moerbeek, DJ & Hoogendoorn, W 1993. Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Ned erlands grensgebied in april 1992. Dutch Birdin g 15: 249-254.

Nati ona l Geograp hic Society 1983. Fi eld guide to the birds of North Ame ri ca. Wash in gton.

Peterson, R T 1980. Eastern Bird s. Boston.

Paul Evers, Vlaskuilseweg 62, 6 105 CP Maria Hoop, Nederland Henk Swinkels, Diergaarderstraat Z 39, 6 105 CA Maria Hoop, Nederland Ton Cuypers, Wilhelminalaan 26, 6107 AK Stevensweert, Nederland

First-year Mediterranean Culi with all-dark wings On 20 February 1995, at Parc de la Falaise, Le Portel , Pas-de-Calais, France, Mushaq Ahmed, David Astin s, Mark Edgeller and Kev in Wilson observed a first-year Mediterranean Gul l Larus melanocephalus with all-d ark wings. A ll wingfeathers were dark browni sh-black w ith some black subtermina l markings and clean w hite fringes to the greater and median upperwing-coverts and wh ite tips to the secondaries. The tertia ls were sol id brownish -black w ith only narrow w hite termin al fringes. The underwing had a very prominent and broad secondary-bar. The rest of IDutch Birding 78 : 24 7-242, 19961

the plum age appeared norm al. Norma ll y, f irstyear Med iterra nean Gu ll shows a pale upperw ing w ith da rk primaries, a dark secondary bar and grey ish-b rown w in g-cove rts.

The plumage appeared crisp and on ly the inner tertia ls were slightly worn. This was in con trast to many of th e other fi rst- year Med iterranean G ull s present, which were faded and worn, especially o n the w in g-coverts.

DA noted that th e legs of the bird were blacker and rather darker than those of the other bi rds present, but within the range noted by Grant (1986). Th e bird reminded ME of a variant Little Gu ll L minutus whic h he had observed in Somerset, England, in February 1987 and wh ich 241

First-year Medite rranea n C uli with a//-dark wings

230-231 Mediterranean G ull / Zwartkopmeeuw Larus melanocephalus, first-yea r w ith all -dark w in gs, Le Porte l, Pas-de-Calais, France, 20 Febru ary 1995 (David J AstinsJ

is portrayed in Harris et al (1989).

After reference to Cramp & Simmons (1983) and Grant (1986), no mention could be found of this plumage type hav ing prev iously been reco rded for Mediterranean Gull.

References Cramp , 5 & Simm o ns, K E L 1983. Th e bird s of the Western Palearctic 3. Oxford.

Grant, P J 1986 . Guiis: a gu id e to identi fica ti o n. Seco nd edition. Calton.

Harri s, A, Tu cke r, L & Vini combe, K 1989. The Macmillan fi eld guid e to bird id entifi cation . Lo ndon.

Mark L Edge l/er, 15 1 Mil/braak Raad East, Freem ant/e, Sauthamptan, Hampshire 5015 1HQ, UK

Hume's Yellow-browed Warbier in Istanbul, Turkey, in December 1994 During a holid ay visit to Istanbul, Turkey, I discovered a Hume's Yellow-browed Warbi er Ph yl/ascopus hume i. Th e bird was found o n 28 December 1994 in the gard ens of th e Top kap i Palace, in the old part of the c ity on the European side. At c 14:45 my attention was drawn to a distinctive ca ll. A littl e later I saw the bird foraging in the ca nopy of a row of small trees. Th e bird co uld be studied at close distance for half an hour in dull but good li ght with 10x40 binocul ars. Th e identifi cation is based on the fo llowin g field description; I had no photograp hic or so undreco rdin g eq uipment to document th e record otherwise.

GENERA L IMPRESSION Tiny Phylloscopus-warbler with relatively short tail. End of tail notched.

HEAD Pal e greyish-green o n crow n and ea r-cove rts.

No paler median crown-stripe noted. Supercilium offw hite, w ith o ut trace of ye llow and w ith out obv io us

242

darker bo rd ers o n both lowe r and upper side. Supercilium more diffuse in front of eye. Chin and throat w hiti sh.

UPPER PARTS Grey ish-green, look ing paler and co ld er than in Yellow-browed Warblers P inornatus regularly obse rved in autum n in western Europe.

UND ERPARTS Rather uniformly off-w hite to grey ishw hite.

W ING Upperwing pale gree ni sh w ith two dirty w hite w ing-bars, w ith out trace of ye ll ow. Upper w in g-bar hard ly v isibl e, pale tips visibl e on on ly two or three median coverts, lowe r w in g-ba r on greater cove rts broader, lon ger and more prominent. Area between both w in g-ba rs only sli ghtl y darker th an upperparts, not form in g co ntrastin gly darker panel as in Yellow-browed Warbier. Remiges grey with gree ni sh edges. Tertials dark grey w ith co nsp icuous crea my edges .

TA IL Uppertail dark w ith pale edges to rectri ces .

BARE PARTS Eye dark. Leg ve ry dark brownish to black, foot probab ly sli ghtly paler. Fin e, short bill, alm ost comp letely dark w ith onl y sma ll dirty-yellowish base to lower mandible, most obv ious w hen bird observed from stra ight bel ow.

VOICE Call variab ie and comp lex, three more or less d ifferent ca ll types heard. Most often ex pl os ive, rath er

IDuteh Birding 18 : 2 42-243, 19961

Hume's Yel/ow-browed Wa rb Ier in Istanbul, Turkey, in December 7994 flat, monosyl labic weeest. Few times more disyll abic wee-eet, reminiscent of fam iliar ca ll of Yell ow-browed Warbier but without distinct ri sing and less 'flowing'.

Few tim es distinctively downward inflected, di syll abic and sparrow Passer-l ike tjee-Iup. BEHAVIOUR Very active, constantl y moving throu gh canopy of low trees (c 5 m high).

Identifi cation was based prim ari ly on the ca ll s and supported by p lumage and ba re part co lorat ion. The bird never uttered the familiar rising swee-eep of Ye ll ow-browed Warb ier. The th ree ca ll s described all fit Hume's Yellow-browed Warbier (cf Madge and Shiri hai 1993). The sparrow-l ike downward infl ected tjee-Iup is the most distinctive ca ll , differing very much from the ca ll of Yell ow-browed Warb ier. As indicated by Shi rih ai & Madge (1993) and supported by my own experience w ith several Hume's Yellowbrowed Warbl ers heard in the Netherl ands the ca ll of this species is much more variab ie (between different indiv idu als as weil as in one particular indi v idual) than in Yellow-browed Warbier. The latter seems to have a much more limited va ri ation in ca ll and is therefore always readil y identifiab le. Aspects of plumage and bare part co lo ration lead in g to identification as Hume's Yellow-browed Warbier were the overall grey ish appeara nce, less contrasting facia l pattern , mu ch red uced upper w ing-bar, less contrasting darker coverts, predominantly d ark bill and dark legs (cf Lew ington et al 1991, Jon sson 1992, Shirih ai & Madge 1993). Since identification of worn birds in w inter and spr ing ca n be extreme ly difficult, the ca ll is almost essenti al to safe ly clinch th e identificat ion (S hirih ai & Madge 1993).

In abse nce of a Turki sh rari ties com mittee and fo ll owing the decis ion made during the second Euro Bird W eek in October 1993 (cf Dutch Birding 16: 2 11-2 12, 1994), this record was subm itted to and accepted by th e Dutch rarities committee (CD NA).

The status of th e taxa humei and inornatus in Turkey is not perfectly clear. Guy Kirwan (i n litt) gives three records of Ye ll ow-browed Warb ier (sens u Iata, but ' ... (presumably) of inornatus') up to 1994: 10 October 1967, Ca nkaya, Ankara, Inner Anato li a; 17-18 Jan uary 1969, Ka rin e, Buyuk Menderes Delta, Aegea n (th ree) ; and 16 December 1977, Eregli , Zongu ld ak province, Black Sea Coastlands. The latter record is included by Beama n (1986) in his su rvey of Turkish records in 1976-81 , commentin g: 'yet another w inter record'. Martins (1989) gives no records

for 1982 -86. Two old records from Ga llipo li , Marm ara, on 2 May 1915 and 21 October 1915

by Buxton (1916) were dismissed by Kumerloeve (1961) (Guy Kirwan in litt). Accord in g to Hollom et al (1988) ' Yellow-browed Warbier is a vagrant to Turkey, w here it may w inter in the sou th-west' .

They state that 'the race humei probably constitutes the majority of b irds occurring in the region ' (ie, M iddl e East and North Afri ca), but it is not clear if this remark can be app li ed spec ifica ll y to Turkey.

In Cyprus, there are five late-autumn (OctoberNovember) records of Yellow-browed Warb ier sensu Iata in 1968-90 (F lint & Stewart 1992). In Israel , both inornatus and humei have been recorded (cf Shirihai & Madge 1993, Shirihai 1996).

Th e reco rd in Istanbul in December 1994 thus probably constitutes the first we ll-documented record of humei for Turkey and presumably the first record of Ye ll ow-browed Warbier sensu Iata for Thrace, the Europea n part of Turkey (G uy Kirwan in litt; cf Birding World 9: 31, 1996). Th e tru e status of humei and in orn atus in Turkey is un clea r because of identi fi cati on problems and the fact th at both ta xa are often cons idered conspec ifi c. Records of both taxa in Turkey and elsewhere in th e Middle East shou ld preferab ly be registered and documented sepa rate ly to gai n better insight in their occurrence.

I th ank G uy Kirwa n (O rnithological Soc iety of the M iddl e East) for hi s help to gather info rm ation for thi s note.

References

Beaman, M 1986. Turkey: bird report 1976-1981.

Sandgrou se 8: 1-4 1 .

Buxton, P A J 1916. Notes on birds seen during the Ga llipoli campaign. Zoo logy 4 (20) : 4 13-416 .

Flint, P & Stewa rt, P 1992. The birds of Cyprus . BOUchecklist 6. Second ed ition . Tring.

Hollom, PAD, Porter, R F, Christensen, S & Willi s 1 1988 . Birds of the M idd le East and North Africa.

Ca lton.

Jonsson, L 1992. Bi rds of Europe. London .

Kumerl oeve, H 196 1. Zur Kenntnis der Av ifa una Kl einasiens. Bonn Zoo l Beitr. Sonderheft.

Lewington, I, Aistrรถm, P & Co lston, P 1991. A field guide to the rare birds of Britain and Eu rope. London.

Martins, R P 1989. Turkey bi rd report 1982- 1986.

Sandgrouse 11 : 1-41.

Shi rihai, H 1996 . The birds of Israel. London.

Sh irih ai, H & Madge, S 1993 . Identification of Hume's Yell ow-browed Warbier. Bird ing World 6: 439-443.

Enno B Ebels, Lessinglaan 77-2, 3533 AN Utrecht, Netherlands 243

'Biscuitkleurige' Spreeuw in nest bij Weerselo in mei 1995 Op 10 mei 1995 werden door m ij vier negen dagen oude ju veni ele Spreeuwen Sturnus vu/ga ns ger in gd d ie in een nestkast wa ren uitgebroed ten zuiden va n Weerse lo, Overij sse l. Drie voge ls vertoo nden een normaa l do nker verenkl eed maar de vierd e was aa nmerkelijk bl eker ge kl eurd en v rij we l egaa l za ndkl euri g. Dit exemplaar werd ge rin gd met rin gnummer Arnh em K9422 05 en op 19 mei gefotografeerd.

Een derge l ijke kl eurafw ijking is eerd er

beschreve n ('biscu it-co loured Sta rlin g') en vormt een beke nde pit-fa ll bij het determ ineren va n juven iele Roze Spreeuwen 5 roseus, zeker kort na het uitv li egen wa nneer Sp reeuwen nog een gekromde, zij het wat korte bovensnave l hebben (eg, van den Berg 1982, H arri s et al 199 1; Kees Rose laa r in litt). De zwa rte kl euren va n voge ls zijn vaak opgebouw d uit twee pi gmenten, eumelanine en phaeomelanine, de eerste zwa rt tot do nkerbrui n, de tweede li chtbrui n tot bruingeel. Indien bij een voge l het eumelanine ontbreekt (sc hizochro isme) of sterk is ve rdun d treedt ee n li cht bruingrij ze tot beige kl eurafwijkin g op;

232-23 3 Spreeu w / Common Sta rling Stumus vulgaris, 18 dagen oud 'bi sc uitkleuri g' ju veniel met norm aa l gekl eurd Ju veni el Uit ze lfde nest, Wee rse lo, Overij sse l, 19 mei 1995 (H ermin e Jon ker) 2 34 Roze Spreeuw / Rosy Starlmg Stumus rose us, ju ve niel, 't Horn tje, Texel, Noord- Holl and, 21 oktober 1995 (A m oud B va n den Berg)

244

[Oute h Birding 78: 244-245, 7996[

'Biscuitkleurige' Spreeuw in nest bij Weerselo in mei 7995 het voorkomen van eumelanine wordt ge regeld door een aan het geslachtschromosoom gebonden gen en schizochroisme komt in het wild alleen bij vrouwtjes voor (Sage 1962, Harrison 1963, 1985). De vier jonge Spreeuwen betroffen dus waarschijnlijk één vrouwtje en drie mannetjes.

De belangrijkste verschillen van een 'biscuitkleurige' Spreeuw met een juveniele Roze Spreeuw zijn de minder met de rest van het verenkleed contrasterende vleugels en staart (donkerder bij Roze), het ontbreken van een contrasterende lichte stuit, de lichtbruine randen aan dekveren en staartpennen (randen crèmewit bij Roze) en de slankere en rechtere snavel (korter en meer lijsterachtig gekromd bij Roze; van den Berg 1982, Robel 1989). Vaak vertoont een leucistische juveniele Spreeuw een donkere teugel en een geheel zwarte snavel, maar hi ervan was bij de vogel van Weerselo (nog?) geen sprake.

Ik dank Kees Roselaar voor zijn reactie op de toegezonden foto's.

Summary ' BI SCU IT-COLOURED' COMMON STARLING IN NEST AT WE ERSELO IN MAY 1995 On 10 May 1995, a ' biscuitcoloured' juvenil e Common Starling 5turnus vu/ga ris

was found in a nest and ringed at Weerselo, Overijssel.

Three other yo un g in the same nest were norm all y co loured . Th e most important differences of 'bisc uitcoloured' Co mmon w ith ju venil e Rosy Starlings 5 roseus are the less co ntrast in g w in gs and tail, th e absence of a contrasting pale rump, the pale brown edges to the w ing-coverts and rectrices (c reamy-white in Rosy) and the straighter and more slender bill. This Starling also showed a rem arkabl y pal e bill (usuall y black in leucisti c juvenil e Starlings), anoth er fea ture ad din g to possible confusion with Rosy.

Verwijzingen va n den Berg, A B 1982. Identifi cation of ju ve nil e Rose-co loured Starling. Dutch Birding 4: 60-62.

Harri s, A, Tu cker, L & Vinicombe, K 1991. Vogeldeterminatie. Handboek voor het id entificeren van voge ls. Baa rn.

Harrison , C J 0 1963. Grey and fawn variant plumages. Bird Study 10: 219-233.

Harri son, C JO 1985 . 'Plumage, ab normal ' . In: Ca mpbell , B & Lac k, E (editors), A di ction ary of birds, Calton, pp 472 -474.

Robel , D 1989 . Untersc heidun g junger Rosenstare 5turnus roseus vo n hellen Staren 5. vu/garis im Flu g.

Limi co la 3: 31-32.

Sage, B L 1962. A lbini sm and melani sm in birds. Br Birds 55: 20 1-225.

Anton Conings, Schubertlaan 8, 7522 jR Enschede, Nederland

Corrigenda Bij plaat 205 va n de Slangenarend Circaetus ga /ficus (D utch Birding 18: 213, 1996) was de naam va n de fotograaf niet co rrect ve rm eld. Deze moet luiden Jan den Hertog. REDACTIE In the caption of plate 205 of the Short-toed Eagle Circaetus ga /licus (D utc h Birding 18: 213, 1996) th e name of the photograp her was misspelt; it shou ld read Jan den Hertog. EDITORS

De strand loper Ca /idris va n plaat 210 (D utch Birding 18: 215, 1996) blijkt bij nader inzien geen Bairds Strandloper C bairdii te zijn maar een ad ulte Drietee nstrandloper C a/ba in zomerkl eed (z ie ook WP reports en Recente meldingen in dit nummer). REDACTIE The sa ndpiper Ca /idris in plate 210 (D utch Birding 18: 215, 1996) appears to have been mi si dentified. It was not a Baird's Sandpiper C bairdii but an ad ult summ er Sanderling Ca /ba (see also WP repo rts in this issue).

EDITORS

245

Asian-Pacific birds Mountain Eared Nightjar in Arfak Mountains, Irian Jaya: range extension and first description of nest and egg Whil e ass istin g in the filming of Attenborough in Paradise (BBC N ational Hi story Unit) in October 199 4, I spent o ne ni ght in the forest at 2400 m o n Gunung (=Mount) Indo n in th e A rfak Mountains in th e Vogelkop, western Iri an Jaya (133:56 E, 01 :05 S), above the vi ll age of Mokwam . At dusk, I had ve ry brief v iews of a nightjar-like bird as it flitted across a clearing . As no species of ni ghtj ar had been recorded at thi s altitude in the Arfak mountain s, I thought th at it might be an ow let-ni ghtj ar Aegothe/es, although it would be most unu sua l to see one fly across such an ope n clearing. I questioned my guide, Zeth Wonggor, w hose knowledge of the loca l av ifaun a is co nsiderab le, and he told me th at he had see n ni ghtjars and eve n found their nests high in the mountains. I concluded that I mu st have seen a Large-tailed Nightjar Caprimu/gus m acrurus, the o nl y species known in the Arfak Mountains, altho ugh not recorded above 2000 m (Coates 1985).

In October and November 1995, I returned to th e area spending nearl y two weeks camping at 2100 m on Gunung Indon. On 30 October, I wa lked up towards th e summit w here my observation of the previous yea r had been made. In one of th e open heathy areas o n the ridge at 2350 m one of the vill agers accompanyin g me flu shed a ni ghtj ar off a nest placed in th e middle of the path. Fortunately, the bird flew onl y a few yard s before alighting in a shrub adjacent to the ridge, w here it remain ed immob il e wa iting for us to leave. A lthough I had not seen Large-ta il ed Nightjar as we il as I could see this bird, I was su re that it looked quite different. Reference to Beehler et al (1986) revea led that it was a Mountain Eared Nightjar Eurostopodus archbo /di. It is best distinguished from the simil ar lowland spec ies Papuan Eared N ightjar E papuensis by the spotted rather than barred underparts and the w hite of the throat limited to a narrow line, usually lack in g medially. Both species lack in both sex es the w hite prim ary spots cha racteristic of males of other New Guinea nightjars.

I retu rn ed to the nest that evenin g and o n 246

----------------------------------------

several of the following days to photograph the nest and the bird and to try to tape-record th e bird. The in cubating bird was eas ily photographed, sittin g tight as I appro ached to w ithin 40 cm.

At dawn and dusk I managed to see both presumed male and female in flight, confirming the absence of w hite spots in w ings and tail.

Subsequent compari so ns of the photograph s w ith skins at the Natural Hi story Museum at Tring, England, further confirmed the identification .

Unfortunately, the onl y vocalizations hea rd were from the 'female' incubating bird as she protested aga inst my presence and these were taperecord ed. While hoverin g about 60 cm in front of me she gave a hars h exp los ive alarm or threat ca ll ; also while perched, the bird which I assumed to be th e fe male gave a soft liquid trill. Once th e birds were forag ing, I rarely saw th em, since th ey flew fast and low over th e heath y vegetation. Only once one flew high enough to see it in silhouette. Wing-beats were rapid and rather fluttery between long sweep in g gl ides on rather blunt ended wings.

Th e nest was no more than a natural depression , any nestin g materi al present could not be distingui shed from th e accumul ated litter. It co ntained a single w hite, unmarked egg. The nest site was located in a 'step' almost at the ve ry summit of the ridge, comp letely open on the down-hili side w ith a magnificent v iew across the mountains and backed by a low sheer ri se about 30 cm hi gh. Zeth Wonggor to ld me that oth er nests he had found were in simil ar mountain clearings as low as 1800 m,sometimes more hidden amo ngst heathy vegetation and also containin g a single w hite egg.

As far as I can discover this is the f irst record of Mounta in N ightj ar from the A rfak Mountains and more th an 600 km west of the nearest known reco rds in the Snow Mountains (Ra nd 1942, Ripl ey 1964). Even within its known range, few spec imens have been taken and recent observations are rare. There are no previously publ ished accounts of the nest of Mountain Nightjar nor have I seen any other photographs.

I am very gratefu l to David Ho lyoak for hi s comments o n thi s note. I wou ld also like to express my thanks to the vill agers at Mokwam for all their ass istance, espec iall y the Kepa la Desa, Zeth Wonggor and Septimus U ll o.

IOuteh Birding 18 : 246-247, 19961

Asian-Pacific birds References Beehl er, B M, Pratt, T K & Z imm erman, D A 1986 .

Birds of New Guinea. Princeton .

Coates, B J 1985 . The bird s of Papua New Guin ea 1.

A lderl ey.

Rand, A L 1942 . Results of th e A rchbo ld Exped ition s 43, Birds of th e 1938-1 939 exped ition. Bull Amer Mus Nat Hist 79: 4 25-5 15.

Ripley, S D 1964 . A systematic and eco log ica l stu dy of the birds of New Guinea . Bu ll Peabody Mus Nat Hist 19: 1-87.

David Cibbs, 28 8 1ackamoor Lane, Maidenhead, 8erkshire SL6 8RD, UK

235-236 Mountain Eared N ightjar / Archbo lds Nachtzwa lu w Euros topodus archboldi, Gunung Indon, Arfak Mountains, Iri an Jaya, 30 October 1995 (David Cibbs)

247

8rieven ________ _____ Relict Culi numbers at Beidaihe, China, in autumn 1992 The recent paper by Heintzenberg & Dierschke (1996) documented the occurrence of large numbers of Relict Gulls Larus re/ictus o n H appy Island , Hebe i Province, Chin a, in August-September 1994 . In add iti on to documenting the numbers reco rd ed at this loca lity, the autho rs included a table that detailed the maximum autumn and w inter counts of Relict Gulls in Hebei Province and South Korea durin g 198695. Counts of seven on 25 September 1986 and 18 October 1987 were given as the maximum recorded cou nts from th e sa ndflats at Beidaihe, Hebei Prov ince. It is, th erefore, worth while documenting the hi gher numbers recorded by ourselves and other birders at this site in the autumn of 1992.

Th e first Relict Gull was noted on 7 September 1992, with a peak in this month of fi ve on 17 September (Willi ams 1994). Numbers th en increased during October w ith 13 present o n 7 October and th e autumn peak of 15 o n 19-20 October; no more th an 11 were noted until the end of Octobe r. 12 were present on 5 November and four were still present when coverage en ded o n 10 November (B rads haw & Rowlands 1993).

A ll birds recorded were in first-winter plumage.

References Bradshaw, C G & Rowlands, J A 1993 . A utumn migratio n at Beidaihe, Hebei Province, Chin a 1992 .

Unpublished repo rt.

Hein tze nberg, F & Di ersc hke, J 1996 . Large numbers of Relict Gulls on Happy Island, Chin a, in AugustSeptember 1994. Dutch Bi rdin g 18: 59-63.

Williams, M 1994 . The Chin a Fl yway. Bull Beid aihe Bird Soc No 3. 11: 6-7 .

Chris G Bradshaw, 6 Col/et Walk, Parkwood, Gil/ingham, Kent ME8 9QL, UK Adam Rowlands, Kingshil/ Farm, Elm/ey RSPB Reserve, /sle of Sheppey, Kent, UK

Trends in systematics _ _ __ _ __ Taxonomy of Houbara and Macqueen's Bustards and neglect of intraspecific diversity Houbara Bustard Chlamydotis undulata is unique among bustards for being one of th e very few true desert species (Cowa n 1996). Beca use of its adaptation to desert environ ments its world range is muc h more extensive than th at of other bu stard spec ies (Roberts 1985). Three subspec ies are typ ica ll y recognized, C u macqueenii (hereafter m acqueenit) in eastern Egypt, Arabia, and central Asia fro m north-western Kazakhstan east to Mongolia and w interin g from the Persian Gulf to north-western Indi a and in central Chin a, C u undulata (hereafter undulata) in northern Africa from northern Mauretania to western Egypt and C u fu ertaventurae (hereafter fu ertaventurae) o n 248

Fuerteventura, Lanzarote and Graciosa, Canary Island s. A comparati ve study of the courtship behaviour of m acqueen ii an d undulata by a multidisciplinary team headed by Philippe Gaucher of the National Wildlife Research Center at Taif, Saudi Arab ia, now revea ls that both the v isual signals of th e courtship display and th e voca li zations assoc iated with th e display differ in many parameters (Ga ucher et al 1996). Th ese results are suppl emented by a mitoc hondri al DNA (mtDNA) sequence analys is w hi ch indicates th at m acqueenii and undulata are also distinct at th e mo lec ul ar level. This study necess itates a new interpretation of Houbara Bustard taxonomy and should have consequences for conservation . \ Th e cou rtship di sp lay is performed by the male and is addressed mainl y to females. It is characteri zed by the erection of fil amentou s feathers on the neck and head and by stereotypical move[Duteh 8 irding 18 : 248-256, 1996[

Trends in systematics

237 Macqueen's Bustard / Oostelijke Kraagtrap Chlamydotis m acqueenii, mal e at start of feather erection, Taif, Saudi Arabia (Na tional Wildlife Research Center Photo Library) 238 Houbara Bustard / Weste lijke Kraagtrap Chlamydotis undulata undulata, male at start of feather erection, Taif, Saudi Ara bi a (National Wildlife Research Center Photo Library) 239 M acq ueen's Bu sta rd / Oostelijke Kraagtrap Chlamydotis macqueenii, male w ith fu ll feath er erection durin g di sp la y run , Taif, Saudi A rabia (Na tional Wildlife Resea rch Cen ter Photo Library)

249

Trends in systematics

240 Macqueen's Bustard / Ooste li jke Kraagtrap Ch lamydotis macqueenii, ma le show ing almost comp lete feathe r erection just prior to disp lay run , Ta if, Saudi A rab ia (National Wildlife Research Center Photo Library) 241 Houbara Bu stard / Weste lij ke Kraa gtrap Chlamydotis undulata undulata, mal e showing almost complete feather erection just prior to d isp lay run, Taif, Saud i Arabia (Na tional Wildlife Research Center Photo Library). Note d ifferences in plume co lour at side of neck (b la ck and w hite in macqueenii, black on ly in undulata) and degree to w hi ch head plumes fa ll over bill, particularly evident when comparing plates 240 and 24 1

250

Trends in systematics ments and postures wh ich make the bi rd very consp icuous . Gauc her et al (1996), who studied the behaviour and voca lizations of macqueenii and undu/ata both in the field and in captivity, showed that the visual aspects of the displ ay of the two forms differ in two important ways . First, the fr ill s on both sides of the neck are black in undu/ata, whereas th ey are bl ack and wh ite in macqueenii. The crest in undu/ata is white and remains erect during display, but in macqueenii the crest is black and w hite and fa ll s down over the b ill. So, both the co lour and position of the feath ers used during the display are different (compare, espec iall y, plates 240 and 241).

Second, during the running phase of the display, undu/ata runs at almost twice th e speed of macqueenii. In add it ion, the neck sw ings at a much greater amp litude in macqueenii than in undu/ata. Gaucher et al (1996) d id not study the courtsh ip behaviour of fuertaventurae but an earli er study by Hin z & Heiss (1989) indicates th at it is very simil ar to th at of undu/ata.

If no potential partner is close to the displaying male, a ca lling phase sets in . Although ca ll s can be heard by observers up to 50 m away, the fact that ca lling is part of the displ ay was not known until Alekseev (1985) noticed it in macqueenii.

Gaucher et al (1996) now show that the auditory stimulu s during displ ay differs between undu/ata and macqueenii in no less than 12 acoustic parameters. For examp le, undu/ata utters a seri es of four notes, which together last 9 sec, followed by an interval of about 2 sec before the next seri es of notes starts, whereas macqueenii typi ca ll y gives a series of 25-40 notes, lasting 12 sec, followed by an interva l of 12-18 sec. During a seri es, the notes of macqueenii show va ri ation in melodic stru cture, intensity and rhythm, whereas in undu/ata no such variation occurs.

A genetic analysis accompa nied the behavioural and voca l data. Gaucher et al (1996) sequenced 300 base pairs of the mtDNA genome from populations of macqueenii from Pakistan, Saudi Arab ia and Sin ai, Egypt, undu/ata from A lgeria and fuertaven turae from the Ca nary Islands. Phylogenetic analys is of these sequences showed that macqueenii and undu/ata form separate monophyletic groups of populations, indicati ng that the division based on morphology is correct and that both groups are on separate evo lutiona ry tracks . The sequences were also used to calcu late genetic distances. The genetic distance of macqueenii and undu/ata was 1% .

MtDNA sequences of undu/ata and fuertaventurae showed no differences.

Prev ious taxonomic stud ies had to rely on morphological cha racters, which are often unreli able or in suffic ient to predict the leve l of reproductive iso lation. The new study focussed on courtship behav iour because courtship is directly involved in pair-formation (Gaucher et al 1996) and thus forms a reliable indicator of spec ies recognition in the birds th emselves. The fact that the pa ir-fo rmation mechanisms of undu/ata (and fuertaventurae) d iffer in so many ways from those of macqueenii strong ly suggests th at both forms are reproductively iso lated and that they should be treated as sepa rate biological spec ies : Ho ubara Bustard, with two subspec ies, Cu fue rtaventura e and C u undu/ata, and Macqueen 's Bustard C macqueenii. The subspecies C u fuertaventu rae is currently recognized on the basis of minor quantitative d iffe rences from Cu undu/ata, suc h as its small er size and darker plumage. The sma ll d ifferences between fuertaventurae and undu/ata ca n be exp lain ed by recent co loni zatio n of the Canary Isl and s from North Africa or by the occurrence of gene flow between North African and Canary Island populations.

The authors carri ed out a DNA analys is because w ith 'o nly morphological and behavioural characteri stics, deciding whether a population has the status of a spec ies or subspecies w ill rema in diffic ult'. This is ironic because the reverse is true : genetic differences have Iittl e to do w ith reprod ucti ve isolation, whereas (in the houba ra bustard complex) morph o logica l and behavioural characters are directly invo lved in pair-formati o n. The genetic distance of 1% is co nsistent w ith the fact that macqueenii and undu/ata represent separate spec ies but, because of the low correlation between reproductive iso latio n and genetic distance, it can not be used as evidence for o r aga inst a particular taxonomic arrangement under the Bio log ica l Spec ies Concept (BSC).

Recent vers ions of the Phylogenetic Species Concept (PSC) have stressed the need to exam ine multipl e c haracters before co nclu sio ns can be drawn about the taxonomic status of populations (eg, Z ink & McKitrick 1995). The phylogenetic information in the new study, in comb in ation with ex isting knowledge of morphological vari atio n (Cramp & Simmons 1980, Osborne 1989), now offers the poss ib i lity to interpret character variation in the houbara bustard complex under a PSC framework. Under the PSc, macqueenii and undu/ata wou ld represent sepa rate species because both are characteri zed by unique qualitative morphological features and because gene251

Trends in systematics tic analysis shows that both form monophyletic groups of populations. Based on present knowledge of geograph ica l var iation in the houbara bustard comp lex, no other population wou ld qua I ify as separate phylogenetic species. Thus, despite using different criter ia, the BSC and PSC indi cate simil ar species limits in the houbara bustard comp lex. The popu lations of Houbara Bustard on the Canary Islands probably do not form a separate phylogenetic species because of the absence of qualitative differences between these and North African populations and because there is no ev id ence that they represent a separate monophyletic group of populations. Three indi vidu als of Macqueen's Bustard in the Sinai, Egypt, formed a separate c lu ster in the genetic ana lysis (Gauc her et al 1996), but this was based on a difference in a single base pair and there is currently no evidence wh ich wou ld indicate th at the Sinai population of Macqueen's Bustard represents an ind ependent evo luti o nary unit.

Osborne (1989) noted that the sedentary Arabian population of Macqueen's Bustard has shorter w ings and wider and lon ger sku ll s than the migratory population in centra I Asia, w hich, he suggests, in d icates that there is littl e mixing of Arabian and centraI Asian birds. However, there is no genetic differentiation between these population s and in the absence of other ev idence they wou ld not qualify as sepa rate phylogenetic species.

Because of the central role of species in biology, most behavioural, faunistic and conserva ti on stud ies are conducted and documented at the leve l of spec ies, even if the relevant species involve two or more we ll-m arked subspec ies.

When spec ies are split, the ignorance for intraspec ifi c va ri ation often becomes painfully apparent. The Houbara Bustard illu strates how the fixation at biological spec ies-taxa leads to the neglect of information about intraspec ifi c diversity. In the discussions of behaviour and voca lizatio ns in Cramp & Simmons (1980) and Johnsga rd (1991), no distinction was made between macqueenii and undulata, wh ich may have given the impression that there are no differences in behaviour and voca lizations be low the 'species' leve l. Even though severa l aspects of the display of both species had already been pub li shed, the detection of any differences in the display became v irtu all y impossible because in handbooks information about Houbara Bustard and Macqueen's Bustard has typically been synthesized into one account. There are probably many other cases where intraspecific d iver252

sity is obscured by the fixation on species in handbooks and other secondary sources. If subspecies, which are traditionally defined on the basis of plumage and biometrical characters, have had an independent hi story of evo lutionary change it is not unlikely that differences in other characters have evo lved, such as behaviour and vocalizations. In accounts of polytypic spec ies, descriptions of behaviour, voca li zations and oth er characters, shou ld therefore remain accom panied by information about the relevant subspec ies.

In faunistic stud ies, likewise, it is necessary to co ll ect inform at ion for each subspecies sepa rateIy, because migration and vagrancy patterns of populations from sepa rate breeding areas may differ. If no distinction is made, such patterns may become distorted or may go unnoticed, resulting in a loss of information. A lth ough records of ' houbara bustard' are known from all ove r Europe (Cramp & Simmons 1980), vagrancy patterns turn out to be different if record s of Houba ra and Macqueen's Bustards are cons idered separate ly. In Europe, there are only very few records of Houbara Bustard, mostly in the Mediterranean region. Houbara Bustard has been recorded in Italy in 1844, 1879 and 1937 (Pierandrea Brichetti in litt), in Switzerland in 1839 and 1916, and on Malta in 1841 and 1866 (G lutz von Blotzheim et al 1973). Records in Spain are also bel ieved to refer to Houbara Bustard (G lutz vo n Blotzheim et al 1973). Macqueen's Bustard, however, has been recorded in many European countri es, although most of the c 50 European records date from the 19th century.

In the second half of the 20th century, records are known from Britain (1962), Germany (1968), Italy (1975 [21, 1976) and Poland (1977). Recent records in Slovenia (1970), Sweden (1974) and Lithuania (1988) probably also involve Macqueen's Bustard. It is very likely that the decline of records in Europe is due to the dramatic fa ll in numbers of both species.

There is a number of factors contributing to the decl in e of Houbara Bustard and Macqueen's Bustard, though hunting is by far the main cause.

The evidence for this is overwhe lming (see reviews in John sgard 1991 and del Hoyo et al 1996), so claims by the hunting lobby (eg, Upton 1989) that c1 im ate change is respons ible for much of the decline can be d ismissed. A lth ough hunting has been practiced by falconers for lOOs of years, using came ls as their mode of transportation, hunting has changed dramatically since the mid 1950s and ear ly 1960s due to the in-

Trends in systematics crease of fire-arm licences and the advent of the jeep. Rich Arab falconers seek ing to retain cu ltural links with their ancestors view their hunting trips as an express ion of their roots (de l Hoyo et al 1996) and trave l to nearly all countries where Houbara or Macqueen's Bustards regularly occur. In add ition to fire-arms and specially adapted jeeps, hunters now also use falcons w ith radiotags, modern commun ication equ ipment and even helicopters and spotter planes to 10cate, approach and kill bustards (Roberts 1985, Oriental Bird Cl Bull 5: 6-8,1987, Birding World 9: 24, 1996). Each year lOOs of Houbara Bustards and 1000s of Macqueen's Bustards are killed. For instance, in 1984 more than 250 Houbara Bustards were killed by Arab hunters in Morocco (Br Birds 78: 640, 1985) and in the w inter of 1984-85 no less than 4955 Macqueen's Bustards we re killed in Pakistan (de l Hoyo et al 1996). In Algeria, c 1000 Houbara Bustards are killed eac h year by foreign Arab hunting parties in the pre-desert zo ne of th e Auree Mountains and the Sahara Atlas alone (de Smet 1989).

Perhaps the most satisfy in g aspect of the new study are its impli cation s for conservation . Due to the focus on species-level taxa in conservation, the threat status of th e subspecies in the houbara bustard comp lex was not eva lu ated separately. The houba ra bustard comp lex was not considered in the second ed iti on of 8irds to watch (Co l lar et al 1994), the current world li st of threatened spec ies, probably because central Asian populations of Macqueen's Bustard turn ed out to be much larger than previous reports indi cated. The total population of Macqueen's Bustard is now estimated at 40 000-60 000 individua ls (de l Hoyo et al 1996). Houbara Bustard, however, has become very rare and has disappeared from large parts of its range in Egypt and Morocco (eg, Saleh 1989, Dutch Birding 18: 141, 1996), but the fact that it was considered conspec if ic w ith the less rare Macqueen's Bustard precluded it from being listed as threatened in the current red data book (Col lar et al 1994).

There clearly is reason for dissatisfaction if the conservation of a distinct form is impeded by the fact that it is cons idered conspecific with another form. Because there is good ev idence that Houbara Bustard and Macqueen's Bustard represent separate spec ies, Houbara Bustard w ill probably be reinstated as a threatened species. This wou ld be a positive step, but it is based on the presumption that taxa on ly deserve consideration from conservation ists if they are ranked as spec ies under the BSC.

The fixation on biological species and the ignorance for intraspec ifi c diversity in conservation is controversial. Because diversity can be detected at many levels below the leve l of species and even individuals can be d istingu ished w ith modern molecular assays, there clearly is a threshold below which biodiversity must be ignored in conservation biology, but it is not obv ious where that threshold should be placed.

Two different views on the units of conservation can be distinguished in conservation biology.

One v iew maintains that in this era of diminishing biodiversity and limited resources we should restrict our attention to biological species, because these units are better known, fewer in number and more distinctive than the proposed alternatives, such as subspecies or phylogenetic species, wh ich place the thresho ld at lower levels. This essential ly is the v iew of BirdLife International and was recently defended by Co l lar (1996) . An estimated 27 000-28 000 subspecies and monotypic biological spec ies are recogni zed (Mayr & Gerloff 1994); if the PSC wou Id be app l ied on a globa l sca le, the number wou ld probably be close to 20 000 phylogenetic species (Zink 1996). If phylogenetic species or subspecies would replace the biological spec ies as the unit of conservatio n, the number of taxa to be monitored by conservationists would increase to roughly two or th ree times the current number.

Col lar (1996) argued th at the adequate monitoring of all these forms wou ld not on ly be impractical, perhaps even imposs ibl e, but it wou ld also be at the expense of the more distinct biological spec ies, which he feels shou ld be given priority.

Co l lar (1996), thus, defends a policy of preserving biological spec ies. For some subspecies, such as Azores Bullfinch Pyrrhula pyrrhula murina, he wou ld make an exception; these subspec ies are se lected o n a case-by-case basis.

Recently, an alternative v iew has emerged.

According to this view, the biological spec ies should be abandoned as the unit of conservation because it has resulted in the ignorance of many distinct evo luti onary taxa, with potentially disastrous consequences for the preservation of biodiversity. Hazevoet (1996) suggested that the phylogenetic species should be adopted as the unit of conservation. Using his research on the av ifauna of the Cape Verde Islands, Hazevoet (1996) argued that the ignorance of variation below the leve l of biological spec ies could result in the extinction of some highly distinct taxa . For instance, Cape Verde Purple Heron Ardea (purpurea) bournei, endemic to the island of Santia253

Trends in systematics go, is rapidly heading for extinction even though protective measu res have been advocated for over 30 years. The main reason for the general lack of attention for this bird is the fact that it is currently classified as a subspecies of the widespread Purple Heron A purpurea, because its plumage suggests that it may interbreed with Purple Heron if the two would come into contact. However, in many respects this taxon is as distinct as many biological species. The PSC advocated by Z ink & McKitrick (1995) and Hazevoet (1996) emphas izes the unique characters of these taxa, rather than their presumed ab ility to interbreed. It is unlikely that this con troversy wi ll be resolved quickly; in the interim, conservation pol icies using the biological species as the unit of conservation , like the Endangered Species Act in the United States (see O'Brien & Mayr 199 1) and the policy of BirdLife International, w ill remain controvers ial.

The ignorance of intraspecific variation is sti ll widespread and continues to have negative consequences for the study of behaviour, migration and vagrancy patterns and conservation. As noted before (Avise 1994), ignorance of diversity and neglected taxonomies can kill. In the hou bara bustard comp lex, suc h ignorance is no longer possible because the new study by Gaucher et al (1996) provides compelling arguments for the recognition of Houbara Bustard and Macqueen's Bustard as separate species, but it may weil define the fate of other d isti nct forms.

I wish to thank Jรกnis Baumanis (Latvia), Pierandrea Brichetti (Italy), Eduardo de Juana (Spain), Alan Knox and Michael Rogers (Britain), Gabรณr Magyar (Hungary), Ivan Olsen (Denmark), Andrej Sovinc (Slovenia) and Tadeusz Stawarczyk (Po land) for providing details of European records of Houbara Bustard and Macqueen's Bustard .

References Alekseev, A F 1985. The Houbara Bustard in the northwest Kyzylkum [U.S.5.R .]. Bustard Stud ies 3 : 87-92 .

Av ise, J C 1994. Molecular markers, natural history and evo luti on . New Vork.

Co ll ar, N J 1996. Spec ies concepts and conservation: a response to Hazevoet. Bird Conserv Intern 6: 197200.

Co ll ar, N L Crosby, M J & Stattersfield, A J 1994. Birds to watch 2 - the world list of threatened birds.

Cambridge.

Cowan, P J 1996. Desert birds of the Caspio-Central As ian desert. Global Ecol Biogeogr Let 5: 18-22.

Cramp, S & Simmons, K E L 1980. The birds of the Western Palearctic 2. Oxford .

Gaucher, P, Paillat, P, Chappu is, C, Sa int Jalme, M, Lotfikhah, F & Wink, M 1996. Taxonomy of the Houbara Bustard Chlamydotis undulata subspec ies considered on the basis of sexua l display and genetic divergence. Ibis 138: 273-282.

G lutz von Blotzheim, U N, Bauer, K M & Bezzel, E 1973. Handbuch der Vรถge l Mitte leuropas 5. Frankfurt am Main.

Hazevoet, C J 1996. Conservation and species lists: taxonomic neglect promotes the extinction of endemic birds, as exemplified by taxa from eastern Atlantic islands. Bird Conserv Intern 6: 181-196.

Hinz, C & Heiss, E M 1989. The activ ity patterns of Houbara Bustards: aspects of a fie ld study in the Canary Islands. Bustard Studies 4: 68-79. del Hoyo, L Elliot, A & Sargata l, J 1996. Handbook of the birds of the wo rld 3. Barcelona. . Johnsgard, P A 1991. Bustards, hemipodes, and sandgrou se - birds of dry places. Oxford .

Mayr, E & Gerloff, J 1994. The number of subspecies of b ird s. Bull Br Ornithol Cl 114: 244-248 .

O'Brien, S J & Mayr, E 1991. Bureaucratic mischief: recognizing endangered species and subspecies.

Science 25 1 : 1187-1188.

Osborne, P E 1989. The bustard morphometrics database: an introduction and some preliminary findings.

Bustard Studies 4: 125- 134.

Roberts, T J 1985. The Houbara Bustard in Pakistan in relation to conservation . Bustard Studies 3: 35 -37.

Sa leh, M A 1989. The status of Houbara Bustards in Egypt. Bustard Studies 4: 151-156. de Smet, K 1989. The Houbara Bustard in A lgeria: a preliminary report. Bustard Studies 4: 157-159.

Upton, R 1989. The Houbara Bustard and the Arab falconer. Bustard Studies 4: 174-176.

Z ink, R M 1996. Bird species diversity. Nature 38 1: 566.

Z ink, R M & McKitrick, M C 1995. The debate over species concepts and its implications for orn ith ology.

Auk 112: 701-719.

George Sangster, Nieuwe Rijn 27,23 72 JO Leiden, Netherlands

254

Trends in system atics

Hybrid origin of Cox's Sandpiper confirmed by molecular analysis The taxonom ic statu s of Cox's Sa ndpi per Ca lidris param elanotos has been co ntroversial ever si nce its fo rm al descripti on in 1982 (pa rker 1982). Parker's descr ipt io n was based o n two moul ting birds co ll ected by John B Cox in South Austra li a in the mid 19705 . Fi eld obse rvations and photographs (eg, Prin gle 1987) of simil ar birds in A ustrali a showed that it is interm edi ate in plu mage between Pectoral Sa ndpiper C melanotos and Curl ew Sa nd piper C fe rruginea (Cox 1989a, 1990a). However, in the absence of any indica t ions of the ex istence and locati on of a breed ing popu lat ion, the taxonom ic status of Cox's Sa ndpiper was d iffjcu lt to eva lu ate. Th e controversy has sw irl ed arou nd two questio ns: first, is Cox's Sandp iper a va lid spec ies or a hybrid?; second, if it is a hybrid , w hat are its pa rents?

Th ere is no shortage of th eori es. Buckl ey (1988) predicted that Cox's Sandpi per would 'prove to be a va lid, overl ooked, Siberia n-breed ing Ca lidris, one of th ose re licts in th e sa me group as As iatic Dowitcher L[imnodromus] semipalmatus, Little Curlew N umenius minutus, Slender-bill ed Curlew N. tenuirostris, Spoon-billed Sa ndpiper [Euryno rh ynchus p ygm eusl and Nord man n's G reenshank Tringa guttifer'. O th ers we re less conv inced of its spec ific statu s. In recent yea rs, th e v iew has developed th at Cox's Sand piper represents a hybrid. Cox himse lf favo ured the hybrid theory and suggested that one of the pa rents is Pectora l Sa ndp iper and th e oth er pare nt either Curl ew Sa nd piper or Sharp-ta il ed Sa nd piper C acuminata (Cox 1989a, 1990a). Stepanya n (1990) postul ated th at Cox's Sa nd piper rep resents an intergeneri c hyb rid between a fe male Ruff Philom achus pugnax and a male of either Pectoral or Sharp-ta il ed Sa ndp iper. G iven all this unce rta inty, Vuilleum ier et al (1992), in th eir assess ment of newly desc ri bed b ird spec ies, concl uded that th e recognitio n of Cox's Sa ndp iper was premature and treated it as a 'spec ies inquirend a'. The inconclu sive ness of the morpho log ica l analyses on w hi ch all th ese op ini ons were ultimate ly based ca l led fo r an investigatio n using a d iffere nt approac h.

Now we have o ne, an A ustra li an study based on two kin ds of mo lec ul ar data: Chri stidi s et al (1996) seq uenced 288 base pa irs of the mitochondri al cytoc hro me b gene of Pectoral, Curlew and Cox's Sandpipers to see w hether the m itocho ndri al DNA (mtDNA) of Cox's Sandp iper is d ifferent fro m th e other two spec ies. MtDNA is

passed on from th e mother to her offsprin g, 50 compa ri so n of mtDNA prov ides a means of identify ing the matern al parent of a putative hybri d .

Th us, if Cox's Sa ndpi per rep resents a hybrid , its mtDNA seq uence shoul d be ident ica l o r almost identica l to th at of its matern al parent. If Cox's Sa ndp iper is a va li d species, one woul d expect th at some mtDNA d ifferences are revea led, beca use mtDNA seq uences of all Ca lidris spec ies analysed 50 fa r d iffe r at least 4% from eac h other.

The mtD NA of Cox's Sandp iper proved to be identica l to th at of Curlew Sandp iper, w hi ch shows th at Cox's Sa ndpiper represents a hyb ri d, w ith Cur lew Sandp iper constitutin g th e matern al parent. Add it ional i nfo rm atio n about pa rentage was obtained from an all ozyme analys is, in w hi ch severa l poss ible parental spec ies were in cl uded. Thi s study rul ed out that Cox's Sandpiper co uld be th e result of hybridi zatio n w ith Sharp-ta il ed Sa ndpiper or Ruff. Both studi es, taken together, indicate th at Cox's Sa nd piper is th e prod uct of hyb ridi zat ion between a male Pectoral Sandp iper and a female Curlew Sa ndpiper.

A lthough Cox's Sandpi pe r is by fa r the most freq uentl y record ed hyb rid sa nd piper, w ith fo ur o r fi ve seen each year in A ustrali a (Cox 1990b), several oth er putati ve hybri d sa ndpipers have been repo rted . Th e most famo us of th ese is Cooper's Sandpi per 'Ca lidris cooperi', of w hi ch onl y a single spec imen is known, co ll ected on Long Island, New Vork, U SA, in 1833. A simil ar bird captured in New South W ales, Australi a, in Ma rch 198 1, was identi fied by Cox (1989a, 1990b), w ho suggested th at Cooper's Sandp iper is a hybri d between Sharp-tail ed Sa ndpi per and Curl ew Sa ndpiper (Cox 1990a). A n unident ifi ed sand p iper at Sa ltho lme Poo ls, Cleve land, England, in September- Octobe r 1989 (Ga ntl ett & G rant 1989) may have been a hybr id between Pectora l Sandpiper and D unlin C alpina. Astrange Ca lidris at Cley, Norfo lk, England, in Jul y 1990, showed intermedi ate c haracters of Pectora l Sa ndp iper and Whi te-rum ped Sa nd piper C fuscicol/is, and could have been a hyb ri d. A nother strange sandp ipe r at Cley, in November 1993, was ident if ied as a poss ible hybri d between D unlin and Purple Sand pi per C maritima (M illi ngto n 1994). Jonsson (1996) recently determin ed th at an im mature stint at Groote Keeten, Noord-Ho lland, Neth erl ands, in September 1995, was the resu lt of hybri d izati o n between Li ttle Stint C m inuta and Temm inck's Stint C temminckii. An all eged intergeneri c hyb ri d between Ba i rd's Sa nd p iper C ba irdii and Buff-breasted Sa ndp iper 255

Trends in system atics Tryngites subru ficollis at Marth a's Vin eya rd , Massachu setts, USA, in September 1992 (Laux 1994), was subseq uentl y identifi ed as a ju venil e Buffbreasted Sa ndp iper (A lderfer 1995).

Close scrutiny of aberrant sa ndpi pers may revea l more hybrid s, but it w ill probabl y take a mo lecul ar analysis simil ar to th e study of Christidi s et al (1996) to identify w ith certa inty the parents in vo lved. Cox (1989b) ca l led th e story of Cox's Sandpiper a 'co ntroversy ... that has become an embarrass ment to Australian ornitho logy'. It is, therefore, sati sfying th at Australi an research has now fin ally laid thi s controversy at rest.

References A lderfer, J 1995. Th e ' mystery sa nd pipe r' . Birdin g 27 : 306-309 .

Buckl ey, P A 1988 . The wo rld 's first kn ow n ju ve nil e Cox's Sand pipe r. Br Bird s 81 : 253 -257 .

Chri st idi s, L, Davies, K, W esterm an, M, Chri sti an, P 0 & Schodde, R 1996 . Molecul ar assessme nt of th e taxono mi e status of Cox's Sand pi per. Co ndo r 98: 459-4 63 .

Cox, J B 1989a . Notes o n th e affiniti es of Coope r's and Cox's Sandp iper. South Aust O rni tho l 30: 169 -1 81.

Cox, J B 1989b. The sto ry behin d the namin g of Cox's

Sandp iper. A ust Bird Watc her 12: 50-57.

Cox, J B 1990a . The enigmati c Cooper's and Cox's Sandpipe rs. D utc h Bird in g 12 : 53-64.

Cox, J B 1990b. The measurements of Cooper's Sa ndpipe r and the occ urrenee of a simil ar b ird in Australi a. South Aust O rnith o l 31: 38-43.

Gantlett, S & G rant, P 1989 . Th e Sa ltho lm e sandp ipe r.

Bird in g Wo rl d 2 : 357-3 60 .

Goll ey, M 1990 . Th e Cley Ca lidris: anoth er apparent hybrid . Bird in g World 3: 237-238 .

Jonsso n, L 1996 . Mystery stint at G roote Keeten: first known hyb rid betwee n Li ttle and Temmin ek's Stint?

Dutch Bird in g 18 : 24-28 .

Laux, E V 1994 . Mystery sa ndpiper. Bird in g 26: 66-68 .

M illin gto n, R 1994 . A mystery Ca lidris at Cley. Bi rdin g Wo rld 7 : 6 1-63 .

Parker, S A 1982 . A new sa ndpiper of the genu s Ca lidris. South A ust Nat 56: 63.

Prin gle, J 0 1987 . Th e shoreb ird s of Australi a. North Ryde.

Stepanya n, L S 1990 . [A new hypothes is of the origin of Cox's Sand piper Ca lidris paramelano tos (Sco lopac id ae, Aves) .] Zoo l Z h 69 (5): 148- 151. [in Ru ss ian; En gli sh summ ary.]

Vuill eumi er, F, LeCroy, M & M ay r, E 1992 . New spec ies of bird s desc ri bed fro m 198 1 to 199 0. Bull Br O rnith o l Cl Centenary Supp111 2A : 267 -309.

George Sa ngster, Nieuwe Rijn 27,23 72 JO Leiden, Netherlands

Mystery photographs

56

The mystery ph otograph in Dutc h Birdin g 18: 156, 1996, shows an obvious Branta goose w ith the head pattern of a Canada Goose B canadensis. In western Europe, ge nerall y, th e sight of thi s spec ies does not generate much interest or b irders' enthu siasm . H oweve r, since Lesser Ca nada Geese B c hutchinsii/parvipes have bee n enco untered as ge nuine transatl ant ic vagrants, so litary bird s or a famil y in assoc iatio n w ith w ild geese meri t a second loo k. Indeed, the mystery bird shows a small er size and stru cture than th e usuall y seen introdu ced birds. Could it be genuine?

A ll geese and ducks have a hab it of hybridizin g, and they do it in eve n th e most unl ikely combin ations. Th erefore, eve ry supposed vagrant goose or d uck shoul d be scruti ni zed to see w hether it actu all y coul d co ncern a hybrid.

W hen do ing so in this case, it shoul d immedi ate256

Iy be cl ea r th at the mystery bird combin es a characteristi c Ca nada Goose head pattern w ith a bl acki sh breast unlike any Ca nada Goose and much like th e accompanyin g Barnacl e Geese B leucopsis and a Dark- be lli ed Brent Goose B bernicla bernicla. Ca nada Geese, espec iall y eastern subspec ies, shoul d have a sharp divide between th e dark nec k and the pale breast. The conclusio n is straightfo rward : th e mystery bird is, in fact, a hybrid. Moreover, a cl oser look at its upperparts revea ls a feather pattern w ith bl ac ki sh subtermin al frin ges typi ca l of Ba rn acl e and not seen in Brent or Canada Goose. Therefo re, the bi rd ca n safe ly be identi fied as a hybrid Ca nada x Barn acl e.

The photograph was ta ken in the w inter of 1986/87 at Goedereede, Z ui d- Ho ll and, th e Neth erl ands. Thi s bird and simil ar birds in rece nt yea rs, espec iall y w h en onl y partl y visibl e in [Dureh Birding 18: 256路257, 19961

Mystery photographs

242 hyb rid Canada Goose x Barnacle Goose / hybride Ca nadese Gans x Brandgans Branta canadensis x /eucops is, Goedereede, Z uid-H o ll and , the Netherlands, w in ter of 1986/87 (Rob Cuypers)

Mystery photograph 57. Solution in next iss ue

dense mi xed geese floeks, have created eonfusion about the all eged presenee of Lesser Ca nada Goose in th e Neth erlands. Until 1 janu ary 1995, however, onl y one in d ividu al has been doeu-

mented we ll-enough to be aeeepted by the Duteh rarities eomm ittee (cf Duteh Birding 18: 106, 1996).

Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, N L-2082 EG Santpoort-Z uid, Netherlands

Recensies BJ0RN OLAV TVEIT (EDITOR) 1996. Utsira Fug/estasjon Ă„rbok 1995. Utsira Bird Observato ry, PO Box 23, 55 15 Utsira, Norway. 9 1 pp . GBP 10.00.

Thi s is the third yea rboo k of the Uts ira Bird O bse rvato ry, based on the sma ll North Sea island of Uts ira, 17 km off H agesund, south -western Norway. The arti cl es are in Norweg ian, but thi s year most of them have extens ive Engl ish summari es. There are p lenty blackand -w hite ph otographs. The papers in vo lve, amon gst others, the year report Bird observations on Utsira, Norway 1995 (21 1 spec ies in 1995), an extensive and we ll-illu strated documentation of the first Pa llid Swift Apus pallidus for Utsira on 3 June 1995 (a l ready the fourth fo r Norway !), a nostalgic story on th e most ra rity-filled dav ever at Utsira on 6 October 199 1 (incIuding fi ve Short-toed Larks Ca /andrella brachydactyla, Black-throated Thrush Turdus ruficollis atrogu/aris, Lanceo lated Warb ier Locuste lla /anceo/ata and Radde's Warbier Phylloscopus schwaw), a paper on the fie ld identificati on of Richard 's Anthus richardi, Blyth's A god/ewskii and Tawny Pipits A campestris and repo rts on th e ringing projects of storm-petrels (106

[Ou/eh Birding 18: 257-258, 1996[

European Storm-petrels Hydroba tes pe/agicus rin ged and 25 co ntrolled, and one Leach's Storm-petrel Oceanodroma /eucorhoa ringed) and oth er birds (not so successful in 1995, due to th e absence of a permanent ringer: th erefore, rin gers and/o r observers w ishin g to parti cipate on Utsira are welco me an d are offered free lodg in g and, if stavin g 25 days or more, up to NOK 1000 to cove r travelling expenses) . ANDRÉ J VAN LOON

FRANK LAMBERT & MARTIN WOODCOCK 1996 . Pitta 's, broadbills and asities. Pica Press, Th e Banks, Moun tfie ld, N r Robertsbridge, East Sussex TN 32 5JY, UK . 271 pp.

ISBN 1-873403. GBP 26 .00. Publi shed in the Netherland s and Belgium as Outch Birding Voge/gids 6 by Ger Meesters Boekprodukties, Vrijh eidsweg 86, 2033 CE Haa rl em, Neth erl and s. ISBN 90-74345 -11 -5 . N LG 70 .00 (N LG 65 .00 for subscr ibers to Dutch Bird ing).

Thi s book covers th e O ld Wor ld su bosc in es, w hic h compr ise two famili es, the pittas (Pittid ae) and broadbi ll s and as ities (E ury laimid ae). Th e as ities are endemi c

257

Recensies to M ad agascar and were treated as a separate famil y until Prum (1993) showed th at they are members of the Eurylaimid ae.

With pittas featuring hi gh on th e wa nts li st of many bird ers v isiting the O ld W orl d tro pics, it seems log ica l that for many these w ill form th e main attracti on of thi s book. M ore than 100 yea rs since the publi cati on of Elliot's rare Monograph of the Pittidae (187 0), Frank Lambert and M art in W oodcoc k have fin all y made a monographi c treatment of the pittas ava il abl e to a w ide public.

Th e boo k fo ll ows the format of other vo lum es in thi s we ll -establi shed se ri es, and starts off w ith an ove rview of both famili es, w ith chapters on ph y logeneti c relati onships, class ificati on (32 pittas, 15 broa dbill s and four as iti es and sunbird as ities), bi ogeographi c hi story and di stributi on, evoluti onary eco logy, di stin gui shin g characteri sti cs, food and fo raging, soc ial and breed in g behaviour, nestin g and ca re of yo ung, mi gration and oth er move ments, and threats and con se rva ti on.

Classification and sequence of the pittas foll ows Sibl ey & M onroe Distribution and taxonom y of the birds o f the world (New H aven, 199 0), w ith th e addition of one spec ies, Bl ack-h eaded Pitta (not a very diagnosti c ve rnacular name) Pitta ussheri, on th e bas is of th e lack of extensive hybridi za tion , and sli ght ly different voca li zation s. Sibl ey and Monroe (199 0) are followed in treating Sula Pitta P dohertyi as a di stin ct spec ies . I believe the evidence for thi s acti on is inco nc lu sive, es pec iall y since th e allegedl y distincti ve ca ll could not be attributed w ith abso lute ce rtainty to thi s taxon.

The co lour section compri ses 24 pl ates by M artin W oodcoc k, of w hich 16 are devoted to pittas, two to Afri ca n broadbill s, five to Asian broadbill s, and on e to as ities and sun bird as ities. Sexual dimorph y, ju venile and immature plum ages, and geographi cal va ri ati on are we ll -illu strated; no fewer th an 11 subspecies (o ut of a total of 24 recogni zed subspecies) of Red-bellied Pitta P erythrogaster are depicted. Th e illu strati ons of pittas are arguabl y the most life-like thi s reviewer has see n, although not all spec ies are illu strated to th e sa me hi gh standard, w ith th e garn et pittas as hi ghli ghts, and Blu e Pitta P cya nea and some of th e ju venile and immature pittas as th e poo rest. Th e broadbills are we ll -portrayed (a lthough pl ate 21 does not do ju sti ce to the bri ght co lours of bill, gape and iri s of Bl ack-a nd -Red Broadbill Cymbirhynchus m acrorh ynchus). As for the as ities, the rev iewer is not qualified to comment. Th e colour pl ates represent an enormo us improvement ove r illu strati ons of pi ttas and broadbill s in fi eld guides such as Field C uide to the Birds o f South -East Asia (King, Di ck in so n & W oodcoc k 19 75, Lo ndon, w ith pl ates by the sa me illu strator), A guide to the birds of Th ailand (Boon song Lekagul & Philip D Round 1991, Ba ngkok) and A field guide to the birds o f Borneo, Sumatra, Java and Bali (John M ac Kin non & Karen Phillips 1993, O xford ).

Th e systemati c section compri ses spec ies accounts

258

(in very small print), broken dow n into paragraph s on field identificati on (includin g reference to sim il ar spec ies), vo ice, di stributi on, geographi ca l va ri ati on, habi tat, statu s, food, habits, breed in g, description, and measurements. Di stributi on maps are given fo r all spec ies. However, the omi ss ion of politi ca l boundari es makes it diffi cult to get a c1 ear pi cture of the di stribution: it requires an extensive kn owledge of the ri ver systems (a nd has perh aps accounted for the omi ss ion of records - mentioned in th e text - of Ru sty-naped Pitta P oatesi fro m north ern Vietn am on th e map on page 93?) . Sonagrams are given fo r a number of loo k-a like spec ies . I would like to have see n thi s expanded to so nagrams fo r all species for w hich recordin gs are ava il abl e, es pec iall y for the larger pittas. Text and maps in th e systemati c account are interspersed w ith a total of 21 line-draw in gs, depi cting plum age features, behav ioural deta il s and nests. Th e book co nclud es w ith an ex haust ive bibli og raph y.

Over th e yea rs, pitta-watching has developed into a trend y form of island hopping, and it seems th at seve ral birders have adopted the quest for pittas more or less as th eir lifestyle. There is no doubt in my mind th at thi s book w ill serve as their bibi e, and w ill entice newcomers to contempl ate doing th e sa me. FRANK ROZENDAAL

PAUL DOHERTY & BILL O DDIE 199 6. Bird Images video guides: the birds o f Britain & Europe. Vo lume 5 (I arks to th ru shes), 6 (warbi er to oriol es), 7 (s hrikes to buntings) . VHS-v ideos. Bird Images, 28 Ca rouse l W alk, Sh erburn -in-Elmet, North Yorkshire LS2 5 6LP, UK. CBP 16.95 each (o r all three for C BP 44.9 5), plus CBP 1.00 p& p per tape (CBP 3 outside Europe) .

Th ese v ideos compl ete a set of seven cove ring 460 WP spec ies . The three passe rin e tapes cove r an impress ive number of 208 species, and offer great valu e for mon ey. Th e im ages by Paul Doherty are of the same hi gh quality as hi s previous v ideo guides (see also Dutch Birdin g 17: 258, 1995) . Bill Oddi e is aga in an excell ent narrator giv in g relevant inform ation on identifi cati on features . Th e v id eos are hi ghl y in stru ctive and enjoya bl e. Rarely v ideoed spec ies include Dupont's Lark Chersophilus duponti, Bl yth 's Pipit Anthus godle wskii, Pechora Pipit A gustavi, Isa belline Wh ea tear Oenanthe isa bellina, Du sky Thru sh Turdus naumanni eunomus, Naum ann's Thru sh T n naumanni, Lanceolated W arbi er Locustella lanceolata, Bl yth 's Reed W arbIer Acrocephalus dum etorum, Oli vaceo us Warbier Hippolais pallida, Creeni sh W arbier Ph ylloscopus trochiloides, A rcti c W arbi er P borealis, Radde's W arbi er P schwarz i, Du sky W arbi er P fu scatus, Semi -collared Fl yca tcher Ficedula semito rquata, Isa belline Shrike Lanius isa bellinus, Yellow -browed Buntin g Emberiz a chrysophrys, Ch estnut Bunting E rutila and Pall as's Reed Buntin g E pallasi. All th ese spec ies have a coverage of nea rl y a minute or more. ARNOUD B VAN DEN BERG

DBA-nieuws 25 % korting op British Birds Nog altijd ko men Dutch Bird in g-abonn ees in aanmerkin g voo r een kortin g va n 25% op de abonnementsprij s va n Briti sh Bird s. Hi erdoo r kost dit abonnement in 199 7 slechts GBP 33 .60 .

Zoa ls bekend ve rsc hijnt Briti sh Bird s maa ndelijks. Voo r een abonnement of een proefnummer kunt u z ich w enden tot: Erika Sh arrock, Fountain s, Park Lane, Blun ham, Bedford MK44 3NJ, UK, fax +44-1 7676400 25.

Betaling van abonnementsgeld voor 1997 Bij dit nummer va n Dutch Birdin g treft u een acceptgiro kaart aan waa rm ee het abonnementsgeld voor 1997 kan w orden betaa ld. In verband met gestegen kosten is er sprake va n een geringe ve rhog in g va n de abonnementsprijs; deze w ordt N LG 60.00. Het abonnementsge ld voo r Belgisc he abonn ees blijft in verband met koersherstel ongew ij z igd op BEF 1250. Wij verzoeke n u het abonnementsge ld voor 1 febru ari 1997 ove r te maken. In verband met de kosten die verbonden zijn aan het ve rsturen van herinn erin gen en aanm anin gen zal voor latere betalers N LG 5.00 extra in rekening wo rd en gebracht.

Wij verzoe ken u ook nota te nemen va n de adresverandering va n de Dutch Birdin g abo nnementenadministrati e (z ie onder).

Adresverandering Dutch Birding abonnementenadministratie M et in ga ng va n 15 november 1996 za l de word en ove rgenomen abonnementenadmini strati e door jeannette Admiraa l (fin anciële za ken) en Ron van den Enden (ledenadmini strati e, adres mutati es & informati e over abonnementen). Wij ve rzoeken u om voor correspondentie over abonnementsza ken de vo lgende ad ressen te gebru i ken: Financiële abonnementszaken: Dutch Birdin g Assoc iation, p/a j ea nnette Admiraa l, Iepenlaan 11 , 1901 ST Castri cum, Nederl and . ledenadministratie, adresmutaties & informatie over abonnementen: Dutch Birding Assoc iati on, tav Ron va n den Enden, Postbu s 75 611 , 1070 AP Amsterd am, Nederl and.

Payment of subscription for 1997 We requ est our subsc ribers to pay their subsc ripti on rate for 1997 as soon as poss ible. Th e subsc ripti on rate has been raised sli ghtly. For subsc ribers in continental Europe the rate is N LG 67 .50 and for subsc ribers outside Europe NLG 72.50 . For Briti sh and Irish subsc ribers, th e rate is GBP 26.00 . We kindl y request to foll ow th e in stru cti ons on th e enclosed in vo ice. Pl ease do not pay by bank (N LG 20 .00 extra costs), cheq ue (N LG 20 .00 ex tra costs) or our giro account in th e Netherl and s (N LG 6.5 0 extra costs) . Preferabl y use Eurocheques, payabl e in Dutch gu ilders, as thi s w ill ca use no extra costs. Briti sh and Iri sh subscr ibers ca n pay by Sterlin g cheque (G BP 26 .00) or Eurocheque (G BP 26 .00 or NLG 67.50) .

Subscribe rs in Denm ark, Finlan d, Germ any, Norway

[Dutch Birding 18: 259-261, 1996[

and Sweden ca n also use th e Dutch Birding giro accounts in these respecti ve countri es, as indicated on th e encl osed in vo ice . Payment maya lso be made by credit ca rd (Access, Euroca rd , M asterCa rd or Visa); pl ease state account number and expiry date and append signature. (Note: thi s method of payment is not appli ca bl e to subsc ribers resident in th e Netherl and s and Belgium.) Subscribers w ho w ill not have paid by 1 Febru ary 1997 w ill be charged N LG 5. 00 ex tra.

Pl ease also note the change of address of th e Dutch Birdin g subsc ripti on admini stration (see below) .

Change of address of Dutch Birding subscription administration From 15 November 1996, th e subsc ripti on admini strati on w ill be taken over by j eannette Admiraal (fin anc ial matters) and Ron va n den Enden (c ircul ati on & subscription inform ati on). For all subsc ripti on matters, pl ease use th e follow in g addresses : Financial matters, payments (cheques, credit card orders): Dutch Birdin g Assoc iati on, c/o jeannette Admiraa l, Iepenlaa n 11 , 1901 ST Ca stricum , Neth erl ands.

Circulation & subscription information: Dutch Birdin g Associati on, c/o Ron va n den End en, Postbu s 756 11 , 1070 A P A msterd am, Neth erl and s.

Dutch Birding Travel Report Service nieuws Va naf 1 oktober 1996 heeft de Dutch Birdin g Travel Report Service (DBTRS) een nieuw telefoo nnummer (0505274993) en fa xnummer (050-5 272 668). Telefoni sc h is de DBTRS meestal bereikbaa r tu sse n 10:00 en 15 :00 op we rkdagen. Ook is de voll edige catalogus sinds kort op Intern et (http://www.mebweb.n IjDBTRS) te raadpl egen en kunt u direct bestellingen doen v ia een spec iaa l e-mail-bestelformuli er. N ieuw va naf 1 oktober is de DBTRS Q uick Serv iceTM : wa nn eer u voo r 11 :00 's morgens telefoni sc h, per fax of per e-mail reisve rslagen bestelt, en betaa lt per Euroca rd/ Masterca rd , wo rdt de bestell ing dezelfde dag nog verstuurd zo nder extra kosten! Tenslotte het vo lgend e: De DBTRS is ve rh eugd ove r de sa menwerkin g met de Spaa nse uitgevers va n Handbaak of the birds of the Wor/do De DBTRS is de eni ge 'travel report se rv ice' in de wereld die z ich 'M ain Suppl ier of travel reports to th e Handbaak of the birds of the wor/d' mag noemen!

Dutch Birding Travel Report Service news From 1 October 1996, th e D utch Birdin g Travel Report Service (DBTRS) has a new teleph one numbe r (+3 1505274993) and fax number (+31-5 05272668) . DBTRS ca n be reached by ph one between 09 :00 and 14:00 GMT on office days. A noth er nove lty is th e presence of DBTRS on Intern et (http ://www.mebweb.nIjDBTRS) .

Th e co mpl ete and upd ated cata logue ca n be co nsulted, and o rd ers can be made d irectl y w ith th e spec ial e-m ail orderform. Furthermore, a DBTRS Q uick Service™ has been introduced: if yo u order before 10:00 GMT,

259

DBA-nie uws by ph one, fax or e-mail and pay by Euroca rd/M asterca rd , reports w ill be posted the sa me dav ! Last but not least, DBTRS proudl y ann oun ces th e co-operati on w ith th e publi shers of Handbook of the birds of the wor/d.

DBTRS is the onl y trave l repo rt serv ice in the wo rld w hich may ca ll itse lf 'M ain Suppl ier of travel reports to th e Handbook of the birds of the wor/d'!

Dutch Birding Vogellijn vernieuwd Trouwe gebru ikers zullen het gemerkt hebben: de Dutch Bird ing Voge l lijn (0 6-320 321 28 ; 75 cpm) we rkt sind s oktober 1996 met een nieuw systeem. O m hi erva n optim aa l gebruik te kunn en maken is een zogenaamd e 'pul stelefoon' erg handi g. Hi erm ee kan snel door de berichten heen en weer 'gezapt' wo rden. De berichten w ord en per soort of plek in gesproken. A ls u w ilt weten waa r de Pall as' Bosza nger zit, za pt u langs M ongoo lse Pieper en Iza beltapu it, tot u hoo rt 'twee Pallas' Bosza ngers wa ren aa nwez ig.. .etc' . De informati e kunt u echter ook te hore n kr ijgen met een 'oud' telefoontoestel, doo r simpelweg geen keuzes te maken. O ok een waa rn eming inspreken op de Dutch Bird ing Inspreeklij n (07 86180935) kan zonder pulstelefoon .

Elke dag wordt de Vogell ijn (meerdere malen) ingesproken. Het kan voorkom en dat er geen actu ele berichten zijn ; dan z ijn er geen w aarn emingen binnengekomen. De waa rn em ingen va n gisteren, eergisteren, tot en met v ijf dagen geled en, z ij n te horen in het 'vijfdagenoverz icht' . Hierin staa n al le waa rn emin gen va n de afgelopen vijf dagen. Hiermee ve rvalt het oude 'weekoverz icht' . In het 'semafoo nberichtenove rz icht' kunt u horen of er die dag nog iets centraa l is 'doorgepi ept' . Vogelaars d ie een semafoon bez itten en aangesloten zijn op de Vogelli jncomputer, ku nnen via de Inspreeklij n een bericht ce ntraa l doorsturen naar alle semafoonbez itters va n de di verse sem afoon groepen.

Het bericht is dan bovend ien af te luisteren op de Voge ll ij n, zodat oo k niet-semafoonbez itters ove r deze, doo r de co mputer in gesproken tekst om gezette, informati e kunn en beschikken. Bij zo' n semafoon beri cht kan aa nvullende informat ie staan ove r de voge l of de p lek, in gesproken doo r de afzender va n het semafoonbericht. Het kan voor iedereen nuttig z ijn om hierva n kenni s te nemen! O m verwa rrin g te voo rkomen worden deze semafoo nberichten iedere nacht gewist.

Indien u meer w ilt weten ove r het 'zappen', da n kunt u de 'Helpbox' aflui steren. Voor meer in form atie ove r Dutch Bird ing en DB A-acti viteiten kunt u de ' Dutch Bird ing-box' aflui steren. N ieuwe ideeën, klac hten en opm erk ingen ove r het systeem kunn en in gesproken wo rd en op de Inspreeklijn, onder keuze 3. Probeer klachten zo duidelijk moge li jk te om sc hrij ven. Aan vage klachten als 'het werkt niet' hebben we niets. LEO H EEMSKERK Nieuw Internetadres van DBA-homepage Het adres va n de DB A- homepage op Intern et is gewij z igd in http ://www.mebwe b.nI/Dutc hBirdin g. D it adres staa t ook afgedrukt in de co lofo n va n ieder nummer va n Du tc h Bird ing.

260

New Internetaddress of DBA-homepage Th e ad dress of the D BA-homepage on Intern et has been changed in http ://www.mebwe b.n l/ Du tc h Bi rdin g.This ad dress is also printed on the inside of th e back cover of each iss ue of Dutch Bird ing.

DBA-Vogelweek op Texel in september 1996 Afw ij kend va n de traditie we rd de DBA-Voge lwee k in 1996 in september gehouden. De ve rwachtingen wa ren to renhoog gespannen. Va n zaterd ag 22 september tot en met zo ndag 30 september we rd er dan oo k fanati ek gevogeld door een groot aa ntal voge laars die voor één of meerdere dagen naa r het eiland wa ren gekomen. De wee k leve rde het ve rw achte grotere aa ntal soo rten op, maar helaas niet de 'kn allers' waa r iedereen op had gehoopt. Toch was het all es b ij elkaar ze ker geen slechte week.

Op zaterd ag 22 september werd doo r Kl aas Ei genhu is in de Slufter een Kleine M antelm eeuw Larus fu scus ontdekt met kenmerken va n de ondersoort L f fu scus, die de nodi ge d isc uss ie op leve rd e. Twee Kleine Z ilverreigers Egretta ga rzetta lui sterd en de plek op (ook de rest va n de wee k). Het eiland zat vo l met Vuurgoudh anen Regu/us ignicapillus, v liegenva ngers en Zwa rte M ezen Parus ater maar er zat helaas niets anders tu sse n. 's Avond s we rd in zaa l De Ki ekendief va n va kantiepark De Krim door Roy de Haas ve rslag gedaa n va n z ijn reis naar Zu id-Afrika. De belangstelling was groot en de lez ing, met u iteraa rd wee r vee l prakti sc he t ips, heeft ze ker mensen wa rm gemaakt voor een tr ip door dit steed s popu lairder w ordend voge lva kantieland.

Op zondag 23 september was het erg ru stig en werden alleen een Grote Pi eper Anthus richardi over de Mokbaa i en een ove rv liegende Dwerggors Emberiza pusilla gemeld . Ook we rd deze dag voo r het eerst een onvo lwasse n Morinelp lev ier Charadrius m orinellus gemeld, vli egend over de Robbenj ager. Deze voge l zou tot woensdag af en toe ove rvl iegend gez ien wo rd en in de noordhoek van het eil and.

M aand ag 24 september leverde de beste soort va n de week op. In de omgeving van de Horsmeertjes zagen Hans Gebui s, Aa rt Vink en Wim W iegant een voge l op z ich af v li egen, die als onvolwasse n Poe lsnip Ga llinago media werd herkend . Helaas bl eek de voge l zich verborgen te houden voor de toegestroomde meni gte.

Laatkomers werden beloo nd met een ro ndzwa lkende Rode Wouw Mi/vus mi/vus en zes rondv liegende Grote Piepers. Din sdag werd de Poe lsnip door alle aanwez igen 's morgens 'fraai ' gez ien. Op de terugweg konden nog een onvol wassen Sperwe rgrasmu s Sy/via nisoria en een vrouw tj e of onvo lwasse n Roodmu s Carpodacus erythrinus toegevoegd wo rden aa n meni g lij stj e. Een Bl adkoning Ph ylloscopus inom atus zat deze dag op ca mping De Slufterva llei. Woe nsdag bracht twee Bladkoningen, één b ij de Kr im en één langs de rand va n De Slu fte rva ll ei, terw ij l de Sperwe rgrasmu s en de Roodmu s nog steeds wa ren te zien bij de H orsmeertj es. Hier we rd bovend ien een overv liegende Duinpi eper A campestris opgemerkt. Langs W esterslag vloog een adult-w inter Zwa rte Zeekoet Cepphus grylle.

DBA-nieuws Op do nd erd ag 27 september werd ee n b ig day georga ni see rd , waa raa n zeve n tea ms dee ln amen. Er wa ren dri e prij ze n te vergeve n: voor de meeste soorte n, voo r het hoogste punte ntotaa l vo lgens de I ij st va n de 'Rea lity Bird in g Co mpetiti e' en voo r de beste soo rt. De laatste prij s we rd ni et ui tgekee rd, maar ging naa r Aa rt Vink cs voor de ' beste soo rt va n de wee k', de Poe lsnip.

Het tea m va n H ein Prin sen wo n met 122 soo rten . De meeste punten (voo r 121 soorten va n gemidd eld iets beter 'ka li ber') we rden behaa ld door het tea m va n Theodoor M uu sse. Naast het exemp laar va n de Ho rsmee rtj es werd ee n andere Rood mu s o ntdekt langs de j an Ayenslag. Een eerste-winter Sperwe rgrasmu s zat in de Loodm ansd uin en. Interessa nt wa ren verd er een ove rvli egende Pu rperreiger Ardea purpurea, ee n voo r Texe l late Kl ein e Pl evier C dubius en ee n Strandpl ev ier C a/exandrinus. In totaa l we rden deze dag 155 soorte n gezi en. De 'Mystery Bird Competi tie', geprese ntee rd door A rnoud va n den Berg, we rd bezocht door mee r dan 80 personen. Slechts 55 hi erva n d urfden hun fo rmulieren in te leve ren . De uitslag: M ax Berlijn (29 va n de 35 di a's goed), Roef M ul der (25), Ruud va n Beuseko m, Enn o Ebels, Ro naid M esse maker (a ll en 23) en Theodoor Muu sse (22). Boekh andel Va n den Berg uit Katw ijk, Z uid- Ho ll and, stelde een aa rdi ge prij s voor de w inn aa r besc hikbaa r.

Vrijd ag 28 september waa id e het flin k en dat leidde ertoe dat vee l mense n deze dag gebruikten o m zeetrek waa r te nemen. Toc h ee n soort ' kl apper' was ee n moge lijke Kuhl s Ca /onectris diomedea of G rote Pijl sto rmvoge l Puffinus gravis, di e doo r Teus Luij endijk en Pi eter va n der Luit werd waa rgenomen. De voge l sc heerd e op

grote afsta nd langs Westers lag. Een Va le Pijl sto rmvogel P mauretan ic us werd va n zui d naa r noord v li egend gez ien bij zowe l Westerslag als bij De Koog (op de laatste pl ek hi elp de semafoon aa n de determ inatie mee). Deze soort was ni euw voo r Texe l. Een Vo rkstaartmee uw Larus sabini passee rde het eil and, m aa r nu va n noo rd naa r zui d, en werd evenee ns op be id e poste n gez ien . Ve rder deze dag c 17 Grauwe Pijl stormvoge ls P griseus, enkele Noord se Pijl storm voge ls P puffin us en een Vaa l Stormvoge ltj e Ocea nodroma /eucorhoa. Voge laa rs in het ' binn enl and' vo nden een Rood kee lpi eper A cervinus op ee n akker bij Oost.

Zaterd ag 29 se ptember vloge n langs De Koog m ee r dan 90 Grauwe Pijl sto rm voge ls, ee n G rote j age r Catharacta skua en een A lk A/ca torda. 's Avo nd s was er voo r ee n se lect gezelsc hap ee n lez in g va n Tom Kompi er over ' het V li eland va n j apan ' : Heg urajim a. O p dit pi epkleine eil andj e in de j apanse Zee strijken zowe l in voor- als naj aa r vee l ho ngeri ge en dorstige za ngvogels neer. Doo r de j apanse natuurfotog rafen w orden deze o pgewach t met mee lw ormen, zaad en d rinkbakken.

Vrij we l all e di a's wa ren va n soo rten (za ngertj es, v li egenva ngers, gorzen) di e oo k het West-Palea rcti sc he gebi ed (kunn en) bereiken. Tom o ntdekte er ee n ni euwe soort voo r japan: de Himalaya bosza nger P affinis ('Ti ckell's W arbi er', mede da nkzij het artikel in Dutch Birding 16 : 89-9 4, 199 4! ) en o nder mee r de d erd e Geelgors E citrine/la deze ee uw voo r j apan.

O p de afsluitende zo ndag ko n het gelee rd e jammer genoeg ni et in de praktijk gebrac ht worden. H et wee r w as te slecht, ze lfs voor zeetrek . JUSTIN JANSEN & G IJS VAN DER BENT

Aankondigingen & verzoeken 1996: vijf jaar Milvus Het Vlaa mse roofvoge ltijd sc hrift M il vus bestaa t in 1996 v ij f jaa r. M il vus stelt z ic h tot doe l om inform atie te ve rstrekke n ove r de studie en besc hermin g va n all e dag roofvoge ls ter we reld. Naar aa nl eidin g va n het vijfj ar ig bestaa n worden in 1996 v ij f (in pl aats van v ier) numm ers uitgegeven, voo r de prij s va n slechts BEF 200 . De extra editi e besteedt aa ndacht aa n de geschi edeni s, ac htergrond en doelstellin g va n M il vus en bevat een index va n all e eerder in M il vus ve rsc henen artikelen. Mil vus is oo k nog steeds o p zoe k naa r ni euwe medewerkers en auteurs en illu stratoren.

Voo r meer info rm atie over het tijd sc hri ft en andere proj ekten va n M il vus kunt u schrij ve n naa r: M il vus, pla Edd y Gadeyne, Roggereep 20, 9960 Assenede, België.

Inventarisatie Vlaamse roofvogels Ten behoeve va n een in 1998 te publi ce ren boek over de status, ve rspreiding, broedvoge ltrend s en ove rw intering va n all e in V laa nderen, België, voorkomende dag roofvoge ls, wo rden ve ld waa rn emers o pgeroe pen hun besc hikbare gegevens hi erover op te sturen naa r het roofvogeltijd-

[Ou/eh 8irding 18: 261 -262, 1996[

sc hri ft M i Ivus. Voora l gegevens over de peri odes 1985 90 en 1990-95 zijn zeer we lkom. Di t ve rzoek is een verl engin g va n een ee rd ere oproep, zoa ls ve rsc henen in enkele tijd sc hriften. A ll e medewerke rs zull en wo rden verm eld en bedankt. U kunt uw gegevens nog in sturen tot eind december 1996, en we l naa r: M il vuso nderzoeksproj ekten, pla Eddy Gadeyne, Roggereep 20, 9960 Asse nede, België.

New address Texel Birdwatching Center Sin ce 1 October 1996, th e Texe l Birdwatchin g Ce nter o n Texe l, Noord-H o ll and, the Netherl and s, has a new address .

Visiting address: Vuurtorenweg 94, 1795 LM De Coc ksdorp, Neth erl and s, teleph o ne +31-222-3 164 16, fax +3 1-22 23 16408; postal address : Postbus 214, 1795 ZG De Coc ksdo rp, Neth erl and s.

Nieuw adres Texel Birdwatching Center Sind s 1 o ktober 1996 heeft het doo r Arend W ass ink be hee rd e Texe l Birdwatc hing Center op Texe l, Noord-Ho ll and, een postadres. ni euw o nderko men en een ni euw

2 61

Aankondigingen & verzoeken Bezoekadres : Vuurtorenweg 94, 1795 LM De Cocksdorp, Nederl and, te lefoon 0222-316416, fax 0222316408; postad res : Postbu s 214, 1795 ZG De Cocksdorp, Nederland .

Reisgezelschap gezocht Vogelaars die met mij in september en oktober 1997 naar Peru en/of Ecuador w illen gaan, kunnen voor in formatie bell en naa r: N ico Slabbekoorn, telefoon 070-3647574.

Request for photographs and tape recordings of larks, pipits and wagtails For a book on Ho larcti c larks, pipits and wagtail s, to be published by Helm/A & C Black, hi gh qu ality colour photographs of all spec ies and subspec ies in any plumage are urgentl y needed for pub li cation. We are parti cularl y interested in photograph s of th e following (s ub)spec ies : all bushlarks Mirafra (except Red -w in ged Bushlark M erythroptera), Desert Lark Ammomanes deserti of dark subspec ies annae (Jordan), Bar-tailed Desert Lark A cincturus of subspec ies zarudnyi (Iran-Paki sta n), Dunn 's Lark Erema/auda dunni of nominate subspec ies (Sa hara), White-w in ged Lark Me/anocorypha /eu coptera, Black Lark M yeltoniensis, Hume's Short-toed Lark Ca /andrella acutirostris, Lesser Short-toed/Asian Short-toed Lark C rufescens/che /eensis (a ll subspec ies!), Sand Lark C rayta/, Dupont's Lark Chersophi/us duponti, Crested Lark Ca/erida cristata and Thekla Lark C thek/ae from Iberia and North Africa, Malabar Crested Lark C ma/abarica, Sykes's Crested Lark C deva (even poor photos!), Eurasian Skylark A/auda arvensis from eastern Asia, Oriental Skylark A gu/gu/a from east/south-east Asia, Horned Lark Eremophi/a a/pestris (a ll subspeci es), W ater Pipit Anthus spino/etta (a ll subspecies, especia ll y from Europe!), Buff-belli ed Pipit A rubescens (a ll subspec ies), Rosy Pipit A roseatus, Lon g-bill ed Pipit A simi/is from Middle East, Sprague's Pipit A spragueii,

Upland Pipit A sy/va nus, N il giri Pipit A ni/ghiriensis, Ye ll ow Wagtail Motacilla f/ava (ce ntraI and east As ian subspec ies), Citrine Wagtail M c itreo/a of b lack-backed su bspec ies ca /ca ra ta, Pied Wagtail M a/ba (central and east Asian subspec ies), Large Pied Wagtai l M madaraspatensis, Afri can Pi ed Wagtail M aguimp and Forest Wagta il Dendronanthus indicus. Please write w here and w hen (at least month) the photos we re taken.

Moreover, tape reco rdin gs of th e follow in g spec ies are urgentl y needed : Singing Bush lark M cantillans (song; also fro m Afr ica and Arabia), A ustral as ian Bush lark M javanica (song from A ustralasia and Indo nes ia), Dunn 's Lark (so ng), White-winged Lark and Black Lark (ca l Is), Lesse r Short-toed/Asian Short-toed Lark (so ng and ca l Is of central As ian subspec ies), Crested Lark and Th ekl a Lark from Iberi a and North Africa (so ngs and ca l Is), Sykes's Crested Lark (songs and ca ii s), Eura sian Skylark of North East Asian subspecies (so ng), Oriental Skylark of Eastern Chinese subspecies, Lon g-bill ed Pipit of ce ntral an d South East Asian subspec ies (song), Sprague's Pi pit (so ng and ca l I), Ni lgiri Pipit (so ng and ca ii s), Water Pipit (so ng of Asian subspecies b/akistonl), Buff-belli ed Pipit (so ngs and cal ls of all subspec ies), Pechora Pipit A gustavi (so ng), Yel low Wagta il (songs and cal Is of east Asian subspec ies and so ng of centra I As ian /utea), Pi ed Wagtail (so ngs and ca ll s of subspecies personata 'Masked W agtail ') and songs and ca ll s of east As ian subspecies, particularl y /ugens ('B lac k-backed Wagtail'), Large Pied and Japan ese Wagta il s (ca l Is), and African Pi ed Wagtai l (song and ca ll ).

Everybody w ho se nd s us photograph s and tapes w ill, of cou rse, be acknowledged in th e book, and those w hose photograp hs or tape recordin gs are publi shed w ill be paid a fee .

Photograph s, slid es and tapes should be sent as soo n as possible t~: Per A istrÜm, Kun gsgatan 3, 462 33 Vänersborg, Sweden.

WP reports _ _ _ _ __ _ _ _~ Thi s rev iew li sts rare and interestin g bird s reported in the W estern Palea rctic in September-October 1996 and focuses on north-western Europe. In formation cove ring ea rl ier reports is includ ed as weil. Additiona l October repo rts w ill appear in the next iss ue. Th e reports are largely unchecked and their publi cation here does not impl y future acceptance by th e rarities co mmittee of the rel eva nt country. Observers are requ ested to subm it record s to each country's rarities committee. Co rrection s on data mentioned in these reports w ill be publish ed w hen rece ived .

In eastern En gland, four single soft-plumaged petreis Pterodroma feae/deserta/madeira/mollis were seen betwee n 13 and 20 September. Th e seve nth Cory's Shearwater Ca /onectris diomedea for th e Netherlands was

262

found ex hau sted in an inl and ag ri cultural field at Fijnaart, Noord-Brabant, on 27 September; it was taken into care at a bird hospital , where it was still prese nt in mid-October. In th e Netherlands, c 400 Sooty Shearwaters Puffinus griseus durin g th e la st week of September and nea rly 200 in the first days of October we re more than usual. Simil arly, in Britain, 3350 we re counted of w hi ch two-thirds in th e North Sea, mostl y from 13 September onwards; on Helgoland, SchleswigHol stein, Germany, 35 0 were counted , including 95 on 3 October. A Bulwer's Pet rel Bu/weria bu/werii was flyin g stead il y south close in shore at Lun an Point, Montrose, Tayside, Scotland, on 12 October. In terestin g sightings reported by Co lm C Moore during a pelag ic trip from Leixoes, Porto Portugal, to Ponta Del gada, Azores, includ ed two Bulwer's Petreis at 230 and 235

[Outeh 8irding 78: 262-277, 79961

WP reports

243 Pacific Golden Plover / Az iatische Goudplevier P/uvia/is fu/va, Lohja, Finland, 19 September 1996 (Henry Lehto)

244 Great Sn ipe / Poelsnip Gallinago media, Tampere, Finland, 15 September 1996 (Henry Lehto)

263

WP reports

245 Lan ceo lated Warb ier /K leine Sprinkh aa nzanger Locustella lanceolata, Zeeb ru gge, West-Vlaanderen, Be lgium, October 1996 (Kris de Rouck) 246-247 Blyth's Pip it / Mongoo lse Pi eper Anthus godlewskii, Helgoland, Sch lesw igHolstein, Germany, 2 October 1996 (Axel Halley)

264

WP reports km west of Leixoes and one Wilson's Pet rel Oceanites oceanicus on 10 August; a pelagic trip from Ponta Delgada to Funch al, Madeira, on 17- 18 A ugust produced one soft-plumaged petrel (in Azores waters on 17 A ugust), onl y one little Shearwater P assimilis, 200 Bulwer's Petreis and one Wilson's Petrel; a pelagic from Fun chal to Li sboa on 20 August resulted in five Bulwer's Petreis (o ne 125 km oH the Portuguese mainland), single White-faced Pe/agodroma marin a, darkrumped Oceanodroma and Madeiran Storm-petrels o castro, and an 'ava lanche' of 11 00 adu lt and ju ve nil e Grey Phalaropes Pha/aropus fu/icaria c 90 km offshore. The 1994 report of th e Iberian Rariti es Committee included a subadult mal e Swinhoe's Stormpetrei 0 monorhis trapped at Benidorm, A lica nte, on 13 jul y 1994; a male American Black Duck Anas rubripes in Asturia s from 11 january 199 3 to 5 Febru ary 1994 and aga in on 17 November 1994; a first-w inter Yellow-billed Cuckoo Coccyzus americanus on Ma ll orca on 28 October 1994; a Bar-tailed Desert lark Ammomanes cincturus on Mal lorca on 24-26 M arch 1994; and a male Meadow Bunting Emberiza cioides trapped in Cantabria on 3 December 1994 (A rdeola 4 3 : 103118, 1996). A Brown Booby Su/a /eucogaster at Cabo Raso on 8 September co uld be the seco nd for Portu ga l after the one at Lagos in jul y-August. A White Pelican Pe/eca nus onocrota/us was seen at Erm atinger Becke, Switzerl and, on 25 August. A group of five Pink-backed Pelicans P rufescens, includin g a ju ve nile, stayed at Abu Simbel, Upper Egypt, from 9 September. Th e first Chinese Pond Heron Ardeo/a ba cchus for th e USA v isited St Paul, Pribilof Island s, A las ka, in early August.

Apart from a lon g-stay in g indi v idu al (nowat Les O li es lagoon), a second dark-morph Western Reef Egret Egretta gu/aris was discovered in th e Ebro delta, Catal oni a, Spa in , on 22 September (at Poble Nou ri cefie ld s). A group of seven adu lt Yellow-billed Storks M ycteria ibis was seen on 9 September at Abu Simbel, w ith one still present on 11 September. In Coto Don ana, Andalucfa, Spa in, at least 28 Glossy Ibises P/egadis fa/cinellus we re present thi s summer and seven breedin g pairs raised 12 chicks ; an add itional four pairs bred in th e Ebro delta, raising four chicks. In th e Netherland s, a floc k of 20 was reported fl y ing past A lphen aa n den Rijn , Zuid -Holl and, on 4 October and another flock of eight flew past Oosterh out, Noord-Brabant, on 23 October. A n adult Bald Ibis Geronticus eremita presum abl y of ca ptive or igin stayed from 22 September near Esslingen, Baden-Württemberg, Germany. For the first time in more than 25 yea rs, Eurasian SpoonbilIs P/ata/ea /eucorodia bred in Denm ark, raisin g at least one you ng. Severa l pairs bred on two North Sea islands in N iedersac hsen, Germany (where there has been onl y one prev ious breed in g reco rd). Th e first for EI Hierro, Canary Island s, stayed nea r Va lverd e on 17-20 September.

On 26 October, three Greenland White-fronted Geese Anser a/bifrons f/avirostris were seen at Herdi a, Ask0Y, H orda land, Norway. O n 6 September, 21 lesser White-fronted Geese A erythropus had arri ved at th e

traditional stop-ove r site at Hudiksva ll, H älsingland, Sweden (four non-breeding birds had been present here since jul y) . The flock included four pairs w ith yo ung (10 in total); in th ree pairs, th e female was co lour-rin ged. On 20 September, th e bird s had moved on. Thi s w inter's first for the Netherlands was see n near A njum, Fri es land, on 3 October and, from 17 October, 18 indi vid ual s we re present, probably all Swed ish birds. In th e Hortobágy, Hungary, 12 had arri ved on 19 September. In October, a Finni sh expedition fo und 7900 indi v idu als in Kaza kh stan. N umbers of Ruddy Shelduck Tadom a ferruginea seemed to be mu c h lowe r than in previous late summers, w ith no large groups in the Netherl and s and on ly a handful sin gles, twos and th rees in Britain durin g September. A male American Black Duck was found at Barrow Harbour, Kerry, Ireland, on 19 September and rema ined until 14 October. Th e res ident ma le was still on Tresco, Scill y, England . Th e long-stayin g mal e lesser Scaup Aythya affinis remain ed during September at Frodsh am, Ches hire, England, w hile another was at Lou gh Gi ll , Kerry, from 10 October. In the Azores, an imm ature male Common Eider Somateria mollissima was photograph ed on 12 A ugust at Ponta Del gada. A n ecl ip se mal e King Eider 5 spectabi/is stayed off Hol y Island, Northumberl and, England, on 8-26 September. A female in north-eastern Kent, England, drew mu ch attention from 15-22 October. The first Black Scoter M e/anitta americana for Sweden was a male at M ell bystrand, Hall and, on 2223 October.

In December, six California Condors Gymnogyps ca /ifomianus from zoos w ill be rel eased at the Vermi lion Cliffs, Marbi e Canyon, A ri zo na, USA. A Crested Honeybuzzard Pemis pti/orhyncus ph otograph ed at Borcka, Turkey, on 25 September 1979 was recentl y identified (cf Birdin g Wor ld 9 : 324-325, 1996), thu s becomin g the first for th e WP; for reco rd s in Israel and Saud i A rabi a during 199 4, see Dutch Birding 16 : 158, 205-

206,1994; 17 : 76,119,170,1995; 18 : 126- 129, 1996 .

Two pres umed ju venile hybrid s Black Kite Mi/vus migrans x Common Buzzard Buteo buteo we re photographed on Tolfa hili nea r Rome, Italy, durin g A ugustSeptember. The sixth long-Iegged Buzzard B rufinus for Denmark (a nd th e first twitchable) was photographed at Blavand on 12- 15 August. The third for the Canary Islands co nce rned an adult at Tijimiraque, EI Hi erro, on 17 September. A Lon g- Iegged Bu zza rd and the second lesser Spotted Eagle Aqui/a pomarina for Norway were seen at Mandal, Vest-Agder, on 19 and 9 September, respecti ve ly. In Portuga l, a pair of Bonelli's Eagles Hieraaetus fasciatus bred once aga in in th e Serra de Sintra near Li sboa . Last summer, a male lesser Kestrel Fa/co naumann i was trapped and d ied aboa rd a fishing boa t at th e Barents Sea near Hopen island, south-east of Spitsbergen; the spec imen has been deposited at the mu seum in Troms0, Norway. Th e sixth for Denm ark was an adult female found dead in j y ll and, Denmark, on 10 jul y; another was reported from Elm elund e, M0n, on 4 September. Th e sixth and seventh Eleonora's Falcons F e/eonorae for Denmark

265

WP re ports we re a pale-morph ph otographed on Chri sti anso on 14 August and another at Ba llum Slu se, Jyll and, on 17 September. The eighth and ninth for Sweden we re a dark-morph at Raä, H all and, and a pale-morph at Fal sterbo, Skane, on 31 August. Poss ibl y, the ninth for Po land co ncerned an adult pale-morph in September.

Nea r Rom e, at least eight we re summ erin g on To lfa hili ; in the Camargue, Bouches-du-Rh6 ne, France, fi ve we re staying together on 5 September.

A little Bustard Tetrax tetrax was present at Strandstuv iken, Säderm anl and, Sweden, on 7-10 A ugu st and another at Li za rd , Corn wa ll , England, o n 26-29 October. Th e first Killdeer Plover Charadrius vociferus for Cape Cl ear, Cork, was seen on 18 October. A n influ x of no less th an 50 ju ve nile Pacific Golden Plovers Plu via lis fulva (s in gles and twos) occ urred in Finl and from 14 September onwa rd s, more th an doubling the coun try's total number of record s of thi s species. The first and second for Estoni a we re see n in Jul y and September. The first American Golden Plover P dominic us for Denm ark was reported on Bornh olm on 2425 August, w hile one on Gotl and on 29 Jul y was already th e 12th for Sweden. O n 13-14 October, the third White-tailed lapwing Chettusia le ucura for Italy was seen at Vendica ri , Si cil y. Th e second Great Knot Ca lidris tenuirostris for Britain stayed at Sea l Sand s, Teesside, Cleve land, from 13 October into November.

Adult Semipalmated Sandpipers C pusilla we re reported in Baie de l'A iguillon , Ve nd ée, France, on 3 August and on Byg holm, Denm ark, on 27 Au gust. In the Azores, a ju ve nile was photograph ed at Prai a de Vitori a, Terceira, on 13 A ugust. In Ireland, ju ve nil es we re seen at Sand ymount, Dublin, on 23-29 Au gust, on Tory Island, Donega l, on 14 September, and at Tacum shin, Wexford, on 6- 13 O ctober. In Scill y, a juve nile stayed on Tresco and St Agnes from 1 September to 14 O ctober. In Scotl and, one was reported at Virkie on 11 -2 0 September. Repo rtedl y, this summer's third and fourth adult White-rumped Sandpiper C fu scicollis for th e Netherl and s were see n at De Cocksdorp, Texel, Noord-Holl and, on 7 September and at Juli anadorp, Noord-Holl and, on 2 1 September. In Britain , fo ur adults and two ju venil es we re found during September.

In France, one wa s see n in Lo ire-Atl antique on 6 October. In Ireland, up to six (two adults and four ju ve nil es) we re present at Tacum shin, Wexford, betwee n 5 and 13 October. A photog raph of an adult sandpiper bri efl y present on the beach of Katw ijk aan Zee, Z uidHo ll and, on 27 Jul y does not show the fourth Baird's Sandpiper C bairdii for th e Netherl and s but an adul t Sa nderlin g C alba (co ntra Dutch Birdin g 18 : 210, 2 14215, 218, pl ate 210, 1996) . In Britain , two Baird 's Sandpi pe rs we re reported during September and five in Octobe r. In France, one w as present in Lo iret on 5-8 October and, in Ireland, three we re see n in October.

O n 5 September, a Great Snipe Ga llinago media was reported on Helgo land ; on 7- 11 September, a first-w in te r stayed at Li er, A ntwe rp, Belgium; and on 20 September, one was seen on Utsira, Roga land, Norway.

Afte r thi s summer's first-w inter on Tersc hellin g, Fri es-

26 6

land, on 23- 28 A ugust, a second fo r th e Neth erl ands wa s see n at Horsmeertj es, Texel , o n 23 -24 September, a third on Vli eland, Fri es land, on 6- 13 October and a fo urth near Broekhui zen, Limburg, on 24-2 5 October.

From 31 August to late September, three we re seen in Finl and . A record in flu x of 15 occ urred in Britain durin g September and three we re noted in October. A furth er six were reported in Denmark between 30 A ugust and 26 September. In September, the second longbilled Dowitcher Limnodromus scolopaceus for th e Ca nary Island s stayed at Embalse de Cigüaiï a, Teneri fe .

In Germ any, sin gles we re at Gülper See, Brandenburg, on 6-11 August (adult), Langen we ider, Meckl enburgVo rpommern , from 26 September to 2 October (trapped), and at Ditm arsc her Speicherkoog, Schlesw igHo lstein, on 18-26 O cto ber (ju ve nil e) . O ne was di scove red at Lauwe rsmeer, G roningen, th e Neth erl and s, on 22 October and a ju venile stayed at Lound, Nottinghamshire, En gland, in late O ctober. Th e first Little Curlew N umenius minutus for Finl and (a nd th e fourth for Europe) was present at Sa ltv ik, A hvenn anmaa on 12 O ctober. A n Upland Sandpiper Bartramia longica uda sta yed on Foula, Sh etl and, Scotl and, on 14- 15 September. In Ireland , th e lesser Yellowlegs Tringa flavipes sta yin g sin ce 15 A ugust at Th e Culi , W exford , remain ed until at least 19 O ctober, and anoth er w as found at Li ssagri ffin, Cork, on 8 October. Ireland's first Terek Sandpiper Xenu s cinereus found at Rossl are, Wexford, on 24 A ugust was see n unt il 17 September. A Spotted Sandpiper Actitis macularia w as reported at Sagres in south-western Portu ga l on 17 October. A noth er stayed at Dumbarton near Gla sgow, Scotl and , from 22 September onw ard s. Wilson's Phalaropes Phalaropus tricolor we re reported at U itkerke, W est-Vl aa nderen, Be lgium, on 12 September, in North amptonshire, En gland, from 30 September, in W arw ickshire on 1 October, at Eden estu ary, Fife, Scotl and, o n 12-1 3 O ctober and in Ga lway, Ireland, on 18 October.

Th e fo urth Great Black-headed Gull Larus ichth yaetus for Sardini a (and the seventh for Italy) was a first-w inter nea r Cagli ari in late September. A seco nd -s ummer was see n in Dalm ac ij a, Croati a, on 17 A ugust. At th e Hortobágy, Hunga ry, fo ur we re present d urin g September.

In Britain , sin gle second -w inter laughing Gulls L atriei/Ia stayed at Dorn oc h, Highl and , Seotl and, fro m 14 August to 12 O ctober and at Upton W arren, W orcestershire, En gland, from 26 A ugust to 4 September.

Bes id es, an adul t stayed near Pl ymouth , Devon, En gland, on 13-21 Septem ber, a first-s ummer at Bude, Co rn wa ll , on 23 September and one at Colerain e, Derry, Northern Ireland, from 3 November. Fro m Norway to Ireland, good numbers of Sabine's Gulls L sa bini we re reported, including 105 in Britain and Ireland during Octobe r. In Germa ny, a few ju ve nil es we re encountered in land nea r Berto ldsheim, Bayern , on 2 Octobe r and near Freiburg, Baden-W ürttemberg, on 22-24 October. A n adult Bonaparte's Gull L philadelphia stayed at Roe Estu ary, Lough Foy le, Derry, from 19 October into November. In Portuga l, ju venile Audouin's Gulls L audouinii we re see n at Ca stro Ma rim , A igarve,

WP reports

248 Booted Warbier / Kleine Spotvogel Hippo/ais ca /igata, Rheindelta-Vorarlberg, A ustri a, September 1996 !Ceorg Juen) 249 Northern Waterthrush / Noordse Waterlijster Se iurus noveboracensis, Portland Bill , Dorset, En gland, 1 7 October 1996 !Craham Armstrong)

267

WP reports

250 Little Swift / Huisg ierzwa luw Apus affinis, near Bo lonia, Andalucfa, Spain, 24 July 1996 (Oiederik Kok) 251 hybrid Black Kite x Common Buzzard / hybride Zwarte Wouw x Buizerd Mi/vus migrans x Buteo buteo, juven ile, To lfa, Rome, Ital y, August 1996 (Andrea Corso & Roberto ei/di) 252 Paddyfield Warb ier / Veldrietzanger Acrocepha/us agrico /a, Fair Isle, Shetland, Scotland, 19 September 1996 (Roger Riddington) 253 Arctic Warb ier / Noordse Boszanger Phylloscopus borealis, Fair Is le, Shetland, Scotland, 8 September 1996 (Roger Riddington) 254 Desert Wheatear / Woestijntapuit Oenanthe deserti, male, Den Helder, Noord-Holland, the Netherlands, 3 November 1996 (RenĂŠ Pop) 255 Pechora Pipit / Petsjorapieper Anthus gustavi, Fair Isle, Shetland, Scotland, 20 September 1996 (Roger Riddington)

268

WP reports on 21 jul y and 4 August (two), at Li sboa on 8 A ugust, and at Cabo Rase, Casca is, on 27 A ugust. If accepted, a second-yea r Ring-billed Gull L de lawarensis at Pyhäjoki on 6 October w ill be th e first for Finl and. On 18 September, the adult Glaucous Gull L h yperbore us at Brouwe rsda m, Zee land, th e Neth erl and s, had returned for its 13th co nsecuti ve w inter. In Germany, an adult Ross's Gull Rhodostethia rosea was see n at Ditmarscher Speicherkoog on 31 October. Up to two Royal Terns Sterna maxima on 2-7 September at the Llobregat delta consti tu ted the third record fo r Cata loni a. In France, th e returning ad ult Elegant Tern S elega ns from Gironde was seen at Les Sables d'O lo nn e, Ve ndée, on 5-19 August. Probabl y the sa me Forster's Tern S forsteri as th e long-stayin g indi v idu al of last w inter was see n in Ga lway, Ireland, from 20 October. In late Octobe r, un settl ed weath er brought good numbers of Little Auk Alle alle to the coasts of western Europe; for in stan ee, in southern Sweden, 626 we re co unted on 30 October at Hovs H all ar, Skane, and in Denm ark, 1484 on 1 November at Gili elej e, Sja=l land, and 1500 past Farn e Island s, Northumberland, on 2 November.

A Eurasian Scops Owl Otus scops stayed in Orkney fo r mu ch of October. In Norway, large numbers of Tengmalm's Owls Aego lius fun ereus we re reco rded on the move westwa rd in late September and ea rl y O ctober; until th e second week of October, already 51 indi vid uais we re trapped at the rin ging station on Li sta, Farsund, Vest-Agder, w ith a max imum of 21 on 5 October. A PaIlid Swift Apus pallidus was found moribund on North Ron aldsay, O rkn ey, Scotland, o n 26 October.

In Spain, after ea rl ier sightin gs on 20 june and 24 jul y (cf Dutch Birdin g 18 : 142, 211 , 1996), at least three little Swifts A affinis we re aga in see n on 24 August, togeth er w ith White-rumped Swifts A ca ffer, near Bo lo ni a, A ndalucfa. Th e observer of an alleged Smyrna Kingfisher Halcyon smyrnensis on 21 jul y 1994 in Hunga ry (Dutch Birding 16 : 164, 1994) and an all eged Pi ne Grosbeak Pinicola enuclea tor in janu ary 1996 in Tirol, Austri a (D utch Birdin g 18: 41 , 1996) reported th at these sightings we re not submitted to the releva nt rariti es co mmittees; th erefore, for th e tim e being, these reports ca n best be ignored. In Norway, a White-winged Lark Melanocorypha leucoptera was reported at Fi skum va nnet, Övre Eiker, Buskerud, on 22 Octobe r; if co rrect, thi s is one of the most remarkabl e records of the month . Th e first Crag Martin Ptyonoprogne rupestris for Sweden stayed at Kull aberg, Skane, Sweden, on 19-21 October. A Cliff Swallow Hirundo pyrrhonota was reported at Church Norton, Sussex, England, on 1 October. The first Blyth's Pipit Anthus godlewskii for Germany stayed on Helgoland from 25 Septem ber to 2 October, be in g th e ea rli est ever fo r weste rn Europe.

A nother was present at Sherin gham, Norfolk, En gland, on 14-1 6 October. Th e second fo r the Netherl ands was a first-w inter on 25-28 October at Maasvlakte, Zuid Ho ll and (in th e same fie ld w here an Isa belline Wheatea r Oenanthe isabellina was present) . O n 6 November, a Blyth's Pi pit turn ed up in Sc ill y. In Shetl and, Pechora

Pipits A gustavi stayed on Foula on 16 September, on Fair IsIe on 19-2 1 September and at Sand Voe on 27-28 September (w hi ch died after flyin g into te leph one w ires) . In Norway, one was discovered on Hennin gsva= r, Nordl and, on 3 October. At St Leven, Cornwall, one stayed on 23 -25 October. A Buff-bellied Pipit A rubescens remained in Sci ll y fro m 30 September to at least 28 October. A n adu lt Citrine Wagtail Motacilla citreola on 9- 12 A ugust at 0sterild Fjord was th e 10th for Denm ark. A n ad ult w inter from 25 A ugust to 1 September at Stichtse Putte n, Zeewo lde, Fl evoland , was the seventh for the Netherl ands. In Sweden, six we re repo rted during A ugust-September and, in Norw ay, sin gles we re see n on 13 October at Farsund , VestAgder and on 23 October at Molen, Vestfo ld . Fi ve we re reported from Britain during September, including two first-winters on St M ary's, Sci ll y. In Egypt, up to eight African Pied Wagtails M aguimp we re co unted at Ab u Sim be l villageon 11 September.

If accepted, an adult Rufous-tailed Scrub-robin Cercotrichas ga lactotes nea r Ki sorosz i on 3 june w ill be the first for Hunga ry. The third and fourth Red-flanked Bluetails Tarsiger cyanurus for Denmark we re an adu lt mal e at Ballum Slu se, j yll and, on 12 October and a firstw inter or adu lt female on Chri stian so on 19 October. A first-year was present at Löt, Öland, Sweden, on 16 O ctober. The first Isabelline Wheatear for the Netherlands was seen at Maasvlakte, Zuid -Ho ll and, from 21 October until at least 8 November. In En gland, singles we re reported at Church Hougham, Kent, on 6 October and at Lizard, Cornwall, on 29 October. Pied Wheatears 0 pleschanka stayed at Mustasaa ri , Norrskär, Finland, on 3 October, at Stenasabadet, Ö land, on 15 October, at Kl epp, Roga land, Norway, on 19 October and at Portland, Dorset, England, on 25 October. A Desert Wheatear 0 deserti was bri efl y seen at Zeebrugge, West-Vlaanderen, Belgium, on 24 October and the fifth for the Neth erl and s was a male at Den Helder, Noord-Holland, from 30 October until at least 9 November. A Rock Thrush Monticola saxa tilis stayed on Bryher, Scill y, from 28 September to 2 October. A White's Thrush Zoothera dauma was seen at Vä rmland snäs, Värm land, Sweden, on 26 September. The second Swainson's Thrush Catharus ustulatus for Norway turned up on 28 September on Utsira, w here also th e first was recorded (i n Septembe r 1974). In Scotland, one was seen on South U ist, W estern Isles, on 6 October. Unusual reports of Cetti's Warbier Cettia cetti ca me from Hortobágy and, on 28 September, from V lieland (w here poss ibl y th e sa me bird was rin ged on 12 October). A first-w inter Pallas's Grasshopper Warbier Locustella certhiola was ringed at Portl and Bill, Dorset, England, on 13 September and anoth er was seen on Fair IsIe on 17 September. lanceolated Warblers L lanceolata we re rin ged on Fair Isle on 13 September and at Spurn, East Yorksh ire, England, on 21 September and a third was watched at Rimac, Lin co ln shire, England, on 22 September. In Belgium, one was (aga in) enco untered nea rby the light-house at Zeebru gge on 7 October. Th e fourth Paddyfield Warbier Acrocephalus

269

WP reports agrico/a for German y was trapped on 24 A ugust at Greifswa lder Oie, Meckl enburg-Vorpommern. The eighth for the Neth erl ands was rin ged at M akkumer Zuidwaa rd , Fri es land, on 27 August (the co untry's seventh in September 1994 is currentl y under d iscuss ion ; cf Du tc h Birdin g 18 : 13-1 6, 1996) . O ne bea rin g a Lithu ani an ring was trapped on Fair Isle on 19 September. O th ers we re on Fetl ar, Shetl and, on 1 O ctober and at Redcar, Cleveland, on 31 October. Th e fourth for Norway wa s ringed on 25 September at Slevsdalsva nn, Farsund. Four Blyth's Reed Warblers A dume torum during September in En gland and Scotland we re singles rin ged on North Ronald say, O rkney, on 22 -27 September and on Fair Isle on 24 September, and sin gles at Fil ey, North Yorkshire, on 21-24 Septem ber and Norfolk on 25-27 September (cf Birdin g W orld 9 : 35 1-353, 1996) . O n 16-1 8 Octobe r, one stayed at Ho lm, Orkney. Th e second Marsh Warbier A pa/ustris for Hordaland, Norway, was trapped at Turoey Bird O bservatory on 5 September. It now seems likely th at th e all eged first Basra Reed Warbier A grise/dis fo r Europe w hich was trapped in the Ebro delta durin g 10-1 5 O ctober 1995 was, in fact, a hybrid Great Reed W arbi er A arundinaceus x Reed W arbi er A scirpace us (cf Dutch Birdin g 17: 21 7, 1995 ; cf Birdin g W orld 9: 30, 1996; Peter Barthel in litt, Lars Sve nsson in litt). The sixth and seventh Booted Warblers Hippo /ais ca/igata for th e Neth erl and s we re stavin g at M aasvlakte from 31 A ugust to 1 September and at Katw ijk, Zuid -Holl and, on 9-11 September. In England, sin gles we re present at Gorl eston, Norfolk, on 3-4 September, at Spurn on 20-2 3 September (two on 21 September) and at Sidl es ham, W est Su ssex, England, from 28 September to 1 O ctober. The first for Au stri a was photograph ed in Rheindelta-Vorarl be rg during late September. In No rway, the second for Utsira (a nd th e fifth for Norway) w as see n on 22 Octobe r. After three reports of Greenish Warbier Phylloscopus trochi/oides on Rottum eroog, Groningen, on 21-22 May, 25 June (Du tc h Birding 18: 215, pl ate 209, 1996) and 15-16 A ugust and up to two first-yea r b ird s at Neeltje Jans, Zee land, from 30 A ugust to 1 September, one at Maa svlakte on 9 Septernber was alrea dy thi s yea r's sixth for the Netherl and s. A nother at Heist, W est-V laanderen, from 3 1 Au gust to 2 September was th e first tw itchabl e in Belgium since 198 7. In Ireland, one stayed at M urrin town, Wexford , from 14 September. In Fran ce, sin gles we re see n on 2 October in Gironde and in Doubs. In Britain, at least fi ve singles we re we ll -see n during September and one was trapped on Helgo land on 19 September. A Two-barred Warbier P p/umbeitarsus was rin ged on Stora Fj äderägg, Veste rbotten, Sweden, on 18 A ugust (Va r Fage lvä rld 55 (6-7) : 48, 1996).

Anoth er at Well s W ood s, Norfolk, England, on 16-17 October was th e second for Brita in. In En gland and Scotland, eight Arctic Warblers Pborea lis we re seen in September and fi ve in October. In Germ any, one stayin g o n 22 -25 A ugust at M in se ner Oog, N iedersac hsen, was trapped. Th e second for Denm ark was trapped at Ti pperhu set, Jy lland, during 18-20 September. In Fra nce, one was see n on 13 October near I' A iguillon-

270

sur-M er, Ve nd ée. Th e ninth for the Netherl and s and th e first not trapped or co llected was see n w hen it fl ew in from th e sea at Paa l 18, Tersc hellin g, Fri esland, on 2 October; th e bird was photog raph ed w hile it was catching its breath sitting on th e ground . An unprecedented mid-October influ x of Pallas's Leaf Warblers P proregu/us became apparent in Finl and, Sweden, Denmark, Germ any and, to a lesser extent, in the N eth erl and s and En gland. In Finl and, a total of 109 was reported . In Sweden, 29 bird s had arri ved on Ö land and 10 in th e rest of Sweden on 14 October; th e next dav, 31 we re present on Ö land and 21 elsewhere; on 16 October, a reco rd 36 different bird s we re counted o n Ö land and 25 elsewhere (incl udin g six at Hy lkan, Skane); on 17 October, the number had dropped to 16 on Ö land and on 21 O ctober, onl y a handful w as reported from the entire country. Later, it became kn own th at during mid-October at least 150 we re see n in Sweden. In D enm ark, at least 55 we re reported during October, including 11 ringed on Chri sti ans0 on 19 October. O n Helgol and, at least 16 we re see n during 9-2 4 O ctober, including nine on 23 October. In th e Neth erl and s, after th e first on 8 October at W estkapell e, Zeeland , up to three we re present on VI ieland on 12-1 5 October and up to fi ve on Tersc hellin g on 1516 October, w hile up to 15 we re seen elsewhere along th e coast in th e rest of th e month. In Britain, 60 indi v iduai s we re see n during th e last tw o weeks of October.

A s usual in recent years, good numbers of Yellowbrowed Warblers P inornatus we re found in the North Sea area . In Britain, alread y c 100 we re see n during 14-30 September and, in the Neth erl and s, for in stance, 11 indi v idu als we re trapped on Schierm onnikoog, Fri esland, during th e first 10 days of O ctober and six we re present on V lieland on 8 O ctober. Hume's Yellow-browed Warblers P humei we re seen at Södra Lun dsjön, O ttenby, Ö land, on 10 October, at Sl age rstad, Ö land, on 18-19 O ctober and on Helgoland on 23-2 8 October. In Sc ill y, on e was fo und on St M ary's in early November. Thi s season 's first Radde's Warbier P schwarz i for Sweden was trapped at Lyckeby, Bl ekinge, on 26 September. Oth er reports ca me, for in stance, from Utsira on 5 October, Chri sti ans0 (two) on 2 and 11 October, Greifswa lder Oi e, M eck lenburgVo rpommern , on 9 October, and Ö land on 14 October.

Th e 7th-l 0th fo r th e Netherl and s were trapped at Kamperh oe k, Fl evo land, on 3 October, on Texel and on V lieland on 11 October and at Za nd voo rt, NoordHo ll and, on 12 October. Seven we re see n during October in Britain , inc ludin g three in Shetl and on 19 O cto ber. In Ireland, one was see n at Ga lley Head, Cork, on 23 October. Three we re reported in France between 23 and 29 October. Th e second for Spain was trapped on Cabrera, Balea ri cs, in mid-Octobe r. A mong several ea rl y Dusky Warblers P fusca tus we re indi v id uais rin ged at Weybourn e, Norfo lk, on 23 September and at Za nd voo rt on 8 O ctober. Western Bonelli's Warblers P bonelli stayed at De Cocksdorp, Texel, on 3 1 A ugust and at Landguard Point, Suffolk, England, on 2-25 October. In Belgium, a first-w inter female Collared Flycatcher Ficedu/a a/bicollis was trapped at M eet-

WP reports kerke, West-Vlaanderen, on 24 August (a lso seen th e next dav). In the Netherl ands, a l irst-winter male was reported Irom West-Terschellin g, Terschellin g, on 12-1 3 October. In Belgium, southern England, northern France, German y and the Netherlands, a huge in vasion ol Coal Tits Parus ate r occurred in late September. For instance, in the Netherlands, peak numbers we re trapped at several ringing stations, with 200-400 birds each dav during 28 September to 1 October. In add ition, 8300 were counted Ilying past Irom 28 September to 2 October at Diemen, Noord-Holland, 1750 were counted on 3 October near The Hague, Zuid-Ho ll and, and, on th e same dav, 1060 at Katwijk . Other spec ies arri ving in much higher numbers than usual in this part ol Europe included little Stint C minuta, Firecrest Regulus ignicapillus and Eurasian lay Garrulus glandarius.

Maximum counts of th e latter spec ies at in land posts in the Netherlands included, for instance, 472 fl y ing past on 30 September and 543 on 1 October at Noordhout, Dri ebergen, Utrecht. Isabelline Shrikes Lanius isabellinus stayed in Norfolk on 11-21 October, on Bardsey, Gwynedd, Wales, on 25-26 October and in Lancashire, England, from 5 November. The third House Crow Corvus splendens for Denmark foraged at Damparken, Haderslev, Jylland, on 8-9 September. The male Spanish Sparrow Passer hispaniolensis present at Waterside, Cumbria, England, from 14 July stayed until at least 10 November. The fifth Red-eyed Vireo Vireo olivaceus for th e Netherlands (a nd the third for V li eland) stayed at Lange Paal on 3-8 October, being the country's first twitchable. From 28 September until 23 October, a total of seven was reported from Britain, includin g five in Sci ll y and two in Cornwa ll. On 4 November, a late indi vidual was lound in Devon, England. In Ireland, five have been reported , including th ree in Cork between 5 and 14 October (o n the last date one on Cape Clear), one in Kerry on 15 October and one in Waterford on 16-24 October. The 11 th lor Iceland was seen at Sudursveit on 29-30 September.

Possibl y the first Trumpeter Finch Bucanetes githagiwas found at Cabo Espichel , Estremadura, on 8 August. A Pine Grosbeak Pinicola enucleator was seen on Bornholm, Denmark, in midOctober. In Britain, Black-and-white Warblers Mnio tilta varia occurred in Gwynedd, Wal es, on 1 October, at Beachy Head, Sussex, on 2-3 October, on St Mary's, Sc ill y, on 5-14 October and on Tresco, Sci ll y, on 20-25 October. The first Yellow-rumped Warblers Oendroica coronata fo r th e European continent we re seen at a small reed-bed on Utsira on 8 October and in vi ll age trees on V lieland on 13-15 October. The latter appeared to be an adu lt mal e Myrtle Warbier 0 c corona ta and showed itself weil in the centre of the island's on ly v ill age, where it was twitched by c 200 birders. A Blackpoll Warbier 0 striata appeared on Lewis, West-

neus for Portugal

ern Isles, on 26-29 October. A Northern Waterthrush Seiurus noveborace nsis was trapped at Portland Bill , Dorset, England, on 14 October and remained until 17 October when it may have been taken by a Eurasian Sparrowhawk Accipiter nisus. A Common Yellowthroat Geoth lypis trichas was briefly present on Bardsey, North Wa les, on 27 September. A White-throated Sparrow Zonotrichia albicollis stayed at Voe, Shetland, from 26 September to 6 October. The first lapland longspurs Calcarius lapponicus for Gorizia in northeastern Italy concerned up to two males on 10-12 October at Liseri. In the Netherlands, a mal e Pi ne Bunting E leucocephalos was seen on Vl ieland on 14-15 October. In Wallonia, Belgium, a first-winter Rock Bunting E cia was reported at Hérisson, Namur, on 19 September. If accepted, a first-year Yellow-breasted Bunting E aureola seen with 40 Ortolan Buntin gs E hortulana during a good fa ll at Cabo Espichel, Estremadura, on 14 September wi ll be the first for Portugal.

The sixth for Denmark was trapped on Christianso on 19 August. In the Netherlands, singles we re reported at Maasvlakte on 2 September and on Terschelling on 2122 September. Three were seen in England during 4-17 September; besides, one was on North Ronaldsay on 45 September and one on Fair Isle on 4-5 September. 1I accepted, a Pallas's Reed Bunting E pallasi seen and sound-recorded at Molen on 19 October w ill be th e first for Norway. In Wales, a first-winter male Indigo Bunting Passerina cyanea stayed on Ramsey on 18-26 October. Between 7 and 15 October, a Bobolink Oolichonyx oryzivorus was present in Sci ll y. On Bryh er, Sci ll y, a Baltimore Oriole Icterus galbula turned up on 30 September.

For a number of reports, publications in A lul a, Birding World, Birdwatch , DOF NYT, Limicola, Ornithos, Santa Barbara News Press, Var Fagelvä rld and Win ging It were consu lted. News from Britain was kindly supplied by Birdline (0891-700-222 or 0891 -700-242 ) and Rare Bird News (0881 -888-111 ). We wish to thank Rémy Baradez, Peter Barthel (Germ any), Max Berlijn, Ruud va n Beu sekom, Ton y Clarke (Canary Islands), Andrea Corso, Jochen Di erschke, Hugh Dulourn y (Egypt), Enno Ebel s, Zo ltán Ecsedi, Gonça lo Elias, Dann y Ellin ger (Foto Natu ra), Danny Eysackers, Annika Forsten, Steve Gantlett, Roberto G ildi , M arcello Grussu, Morten Gunther, Ricard Gutiérrez, Per Hansson, Torkild Jensen, Erling Jirle, Guy Kirwan (OSME), Jan van der Laan, Pierre Le Maréchal, Anthony McGeehan, Peter Meininger, Rich ard Millington, Dominic Mitchell, Geir Mobakken (U tsira Bird Observatory), Colm C Moore, Magne Myk lebust, Gunnar Numme, Gera ld Oreel, Arjen Poel mans, John Rya n, Bob SCOlt, Lars Svensson, Petteri Tol va nen, Bjorn O laf Tveit, Wim Vader, Ruud Vlek, Roland van der Vliet and Alex Wie land for th eir help in compi lin g this review.

Arnoud B van den Berg, Ouinlustparkweg 98, 2082 EG Santpoort-Zuid, Netherlands George Sangster; Nieuwe Rijn 27,23 72 JO Leiden, Netherlands 271

Recente meldingen Di t ove rz icht va n recente meldin gen va n ze ldzame en interessa nte voge ls in Nederl and en België bes laat voo rn amelijk de peri ode augustus-september 1996. De ve rm elde geva llen z ijn merendeels niet geverifi ee rd en het ove rzicht is niet vo lledi g. A lle vogelaars di e de moe ite namen om hun w aarn emin gen aan ons door te geven wo rd en hartelijk bedankt.

Waarn emers va n soorten in Nederl and die wo rden beoord eeld door de Commi ss ie Dwaal gasten Nederland se Av ifa un a wo rdt ve rzoc ht hun waa rn emin gen zo spoedi g moge lijk toe te zenden aa n: CDNA, Postbu s 45, 2080 AA Sa ntpoort-Zuid, Nederl and. Hiertoe geli eve men gebruik te maken va n CD NA-w aarn emin gsformul ieren di e eveneens verkrij gbaa r zijn bij bove nstaand adres.

Nederland PIjLSTO RMVOG ELS TO T VA LKE N O p 27 september werd

in een akker te Fijn aa rt, Noord-Brabant, een uitgeputte Kuhls Pijlstormvogel Ca /onectris diom edea gevond en.

De vogel werd opgenomen in het voge las iel in Zundert, Noord-Brabant, w aar hij half-oktober nog ve rbl eef. De eerste Grauwe Pijlstormvogel Puffinus griseus werd gemeld op 11 augustu s, da arn a we rden va naf 15 augustu s meer dan 45 0 exempl aren gemeld, waa rvan c 400 in de laatste week van september. Ook we rd op 27 september een Kuhl s of Grote Pijlstormvogel P gravis gez ien op Texel, Noord-Holl and. Noordse Pijlstormvogels P puffinus wa ren veel mind er algemeen, met c 30 verspreid ove r de period e. Van Vale Pijlstormvogel P m auretanicus was er een opm erkelijke toename va n het aantal meldin gen ten opzi chte va n deze lfde periode vo ri g jaar. Er we rd en 24 exemplaren gemeld, voorn amelijk in de v ierde week va n augustu s en enkele in de laatste w eek va n september. Er w aren echter we ini g stormvogeltjes : een Stormvogeltje Hydrobates pe /agicus op 13 september langs Tersc helling, Fri es land, en Vale Stormvogeltjes O cea nodrom a /eucorhoa op 31 augustu s en 12 se ptember langs Katw ijk, Zuid-Holl and, op 1 se ptember langs Tersc hellin g, op 12 september langs W estkapell e, Zee land, en op 13 se ptember vier langs Lauwersoog, Gronin gen. Er we rd en, voorn amelijk in au gustu s, c 20 Kuifaalscholvers Pha/acrocorax aristote /is gez ien wa arva n tweederde op en rond de W esterscheld e, Zee land. Op 3 en 4 augustu s werden een Kwak Nycticorax n ycticorax gemeld op het Soerendonks Goor, Noord-Brabant, op 4 augustus aan het Zwa rte M eer, O ve rij sse l, op 9 augustu s bij de M akkumer Zuidwaa rd , Friesland, va n 26 tot 29 augustu s bij Zurich, Fri es land, en op 8 september twee bij Th orn , Limburg. In totaal werden c 50 Kleine Zilverreigers Egretta ga rzetta waa rgenomen waa rva n c 40 in de Zuid-Holl and se en Zeeuwse wateren. Grote Zilverreigers E a/ba bl even uitzo nderlijk schaars: tot 26 augustu s verbl eef er één in de Lauwersmeer, G ronin-

272

gen, en op 28 september v loog er één ove r Streefkerk, Zuid-Holland . Er we rd en niet mind er dan 40 Zwarte Ooievaars Ciconia nigra gez ien. Va n half juli tot 9 augustu s ve rbl even er twee in de omgeving va n het Brede Water, Zuid-H o ll and, te rw ijl op 26 augustus de laatste werd gez ien. Topd agen lagen rond 5 en 18 augustu s.

O p 25 se ptember was er een meldin g va n een Zwarte Ibis P/egadis fa/cin e l/us di e sa men met een Aa lsc ho lver Pha/acrocorax ca rbo ove rv loog bij Boskoop, Zuid Holl and. Op 8 en 18 augustu s zwommen respecti evelijk een vrouwtj e en een mannetj e Witoogeend Ayth ya nyroca op de Starrevaartpl as bij Leid sc hend am, Zuid Holl and, en op 15 september één op de Lepelaarspi assen, Fl evoland. Tot 22 augustu s we rd een 10-tal Zwarte Wouwen Mi/vus migrans opgemerkt en op 3 september v loog er één ove r Tersc hellin g. In september wa ren er nog meldin gen op 2 september bij Hellevoetslui s, Zuid-Holland, en op 24 september drie bij Houten, Utrecht. M eldingen va n Rode Wouwen M mi/vus vo nden pl aats op 4 augustu s bij de Mokkebank, Fri es land, op de Strabrechtse Heide, Noord-Brabant, en bij Zeve nhui zen, Zuid-Ho ll and, op 5 augustu s één à drie op de Hoge Ve lu we, Gelderland , op 6 augustu s bij Vli ss in gen, Zee land, va n 19 augustu s tot 5 september op Tersch ellin g, op 16 september bij W estensc houwe n, Zeeland, op 23 en 24 september op Texel en op 24 se ptember bij Middelburg, Zee land. De twee Slangenarenden Circaetus ga l/ic us va n de Deelensche W as op de Hoge Velu we bl even aa nwez ig tot 15 augustus, wa arna er nog één overbl eef tot 29 au gustu s. Op 20 augustu s was er een meldin g va n een tweede-kalenderjaa r mannetj e Steppekiekendief Circ us m acrourus bij Epen, Limburg. Op 14 augustu s v loog een lichte fase Dwergarend Hieraaetus pennatus langs Beek- Ubbergen, Gelderl and ; waa rsc hijnlijk betrof het dezelfde die op 17 juni ook al ove r dit oord vloog. Van het 30-tal gem elde Visarenden Pandion haliaetus wa ren er c 10 pl eisteraa rs tot eind augustu s; de ove ri ge trokken door tot in de derde wee k va n september. Van de 20 Roodpootvalken Fa/co vespertinus di e tot 26 september we rden gemeld, wa ren er 14 tu sse n 17 au gustu s en 5 september.

KRAANVOG ELS TOT A LK EN Het eni ge groe pj e Kraanvogels C rus grus we rd op 19 se ptember gemeld bij Broekhui zen, Limburg. Een )ufferkraanvogel Anthropoides virgo bij vliegveld Beek, Limburg, va n middenseptember tot in oktober vertoonde in gedrag en uiterlijk duidelijke tekenen va n niet-w ilde herkomst. Dit najaar viel er wee r een Griel Burhinus oedicnemus te bewonderen: va n 10 tot 20 augustu s in de Mokbaai op Texel. Een Vorkstaartplevier C/areo/a pratinco/a die op 10 augustu s werd waa rgenomen langs de O esterdam bij Thol en, Zeeland, kon daarna helaas niet meer w orden teruggevond en. Dit go ld w el voo r de Steppevorkstaartplevier C nordmanni die op deze lfde dag

IOu/eh Birding 18: 272-280, 19961

Recente meldingen

256 Grauwe Fiti s / G reeni sh W arbi er Ph ylloscopus trochi/o ides, Neeltje Jans, Zee land, 3 1 augustu s 1996 (Peter van Rij) 257 Kleine Spotvogel! Booted Warb ier Hippo/ais ca /iga ta, Maasvlakte, Zuid-Ho ll and, 1 september 1996 (H ans Cebuis) 258 Klei nste Jager / Long-ta il ed Skua Stercorarius longicaudus, Maasvlakte, Zuid-H oll and, 16 september 1996 (H ans Cebuis) 259 Kuh ls Pijl storm voge l / Cory 's Shea rwate r Ca /onectris diomedea (gevo nd en te Fijn aart, Noord-Brabant, 27 september 1996), Zundert, Noord -Brabant, september 1996 (H ans Wester/aken)

273

Recente meldingen

260 261 262 263 264

Vorkstaa rtm eeuw / Sab ine's Gull Larus sabini, juveniel, Ottersaat, Texe l, Noord-Holland, 14 septem ber 1996 (Sytske Dijksen) Veldrietzanger / Paddyfield Wa rbier Acrocepha/us agrico/a, Makkumer Zu idwaard, Fries land, 27 augustu s 1996 (Kees van Eerde) Klei ne Spotvogel / Booted Wa rbi er Hippo/ais caligata, Katwijk, Zuid-Ho ll and , 10 september 1996 (Marc Cuyt) Kleine Spotvogel / Booted Warbier Hippo/ais ca /igata, Katwi j k, Zu id-Holland, 10 september 1996 (RenĂŠ va n Rossum) W itha lsv li egenva nger / Coll ared Flyca tcher Ficedu/a a/bicollis, eerste-w inter vrou wtje, Meetkerke, West-Vlaa nderen, 24 augustus 1996 (Fi/ip Oe Ruwe) 265 Poelsnip / Great Snipe Callinago media, eerste-winter, Lier, A ntwerpen, 7- 11 september 1996 (Fi/ip Oe Ruwe)

274

Recente meldingen we rd gez ien bij de Lauwe rsmeer. Deze werd namelijk de vo lgende dag herontdekt in de Bandpo lder, Fri esland . O p 17 augustus werd wederom een gemeld, namelijk ove rv li egend bij Pi aam, Fri es land. Zoa ls eerder ve rm eld, was va n 31 juli tot 2 augustu s een Woestijnplevier Charadrius /eschenaultii aanwez ig op Texel. Morinelplevieren C m orinellus we rden vastgesteld op 17 augustu s b ij M iddelbert, G roningen, va n 23 augustu s tot 2 september max im aa l drie bij Westkapelle, va n 5 tot 17 september op de M aasvlakte, Zuid-H o ll and, op 7 september twee bij Ka tw ijk, op 15 septe mber twee in de Bandpo lder en op 18 september tussen M iddelburg en A rnemuiden, Zee land . De Aziatische Goudplevier P/u via/is fu/va va n de Putten va n Camperduin , Noord-H o ll and, bl eef daa r tot 4 augustus en een andere was va n 3 tot 11 augustus aa nwezig in de Ba ndpolder. D aa rn aast wa ren er meldingen op 13 augustu s b ij W aa lw ij k, Noord-Brabant, en va n 29 augustu s tot 1 septem ber op Tersc helling. De derd e en v ie rde Bonapartes Strandloper Ca lidris fuscicollis verbl even respecti evelijk op 13 augustus in het W agenjot, Texe l, en op 18 augustu s bij Langesloot op Ameland, Fri es land. Deze laa tste werd daar ook op 24 augustu s nog gemeld. Daa rn aast wa ren er twee andere meldingen, en we l op 7 septe mber wederom op Texel en op 21 september op een bo llenve ldje bij Petten, Noord-Holl and. M ogelijk speelde de mag ie va n de pl ek (hotel Savoy) de waa rn emers parten, maar de op 27 juli bij Katwijk gefotografeerd e Bairds Strandloper C bairdii bleek toc h een zo merkl eed Drieteenstrandloper C a/ba te z ijn. O p 18 augustu s was er overi gens nog een meldin g va n een Baird s Strandl oper en we l b ij A nn a-j acobapo lder, Zee land. De gehele peri ode we rden overal in het land on gekend hoge aantallen Kleine Strandlopers C minuta aangetroffen. Gestreepte Strandlopers C m e /ano tos foe rageerden op 17 augustu s in de Lauwe rsmeer, G ronin gen, op 1 september bij de Stichtse Bru g, Fl evo land, op 16 septembe r bij Ijmuiden, Noord -Holl and, en va n 28 september tot zeker 2 oktober b ij julianadorp, Noord-H o ll and. Een Breedbekstrandloper Limico/a fa /cinellus zat op 27 augustu s bij M id sland op Tersc hellin g. O p die dag was er ook een melding va n een Blonde Ru iter Tryngites subru ficollis bij het Vee rse Meer, Zeeland. De in het vorige nummer gemelde ju ve niele Poelsnip Ga llinago m edia va n W estaan-Zee op Tersc hellin g zat daa r va naf 23 augustu s en bleef tot 28 augustus. O p 23 en 24 september was er voo r de liefh ebbers nog een drijfjac ht op deze soort bij de Horsmeertj es op Texel. Va n 11 tot 13 augustu s ve rbl eef een Grote Grijze Snip Limnodromus sc%paceus in de Wo rkumerwaa rd , Fri esland. Poelruiters Tringa stagnati/is vertoo nden z ich tot 1 augustus bij de Stichtse Brug, tot 2 augustu s bij Appelsc ha, Fri es land, va n 1 tot 9 augustus bij de Lauwersmeer, op 3 en 4 augustu s bij De Cocksdorp op Texel, op 10 augustu s langs de Oostvaa rdersdijk, Flevol and, op 13 en 18 augustu s bij Pi aam, op 17 en 18 augustu s b ij D e M uy op Texel, op 24 augustu s bij Zurich, op 3 1 augustus b ij Lop ik, Utrecht, en op 15 september twee op de W estpl aat, Zuid-Holl and . Verspreid ove r de periode we rd en c 15 Grauwe Franjepoten Pha/aropus /obatus

waa rgenomen. Rosse Franjepoten P fulicaria zaten op 14 september op de Westp laat en op 20 septembe r op Schierm onnikoog, Fri es land . Een Middelste Jager Stercorarius pom arin us op 1 septembe r in de Erl ecomse Waa rd, Ge lderl and, is het verm elden waa rd . Va naf 25 augustu s werden 10 Kleinste Jagers S /ongicaudus waa rgenomen, zowe l adul te als ju ve niele, waa rva n vier bij Westkapell e. Na een we l erg v roege waa rn emin g op 3 augustu s, arri veerden Vorkstaartmeeuwen Larus sabini voorn amelijk in de laatste d agen va n augustus, tussen 10 en 16 september en vanaf 27 september, met in totaa l 23 exempl aren. Er ware n waa rnemin gen va n meeuwen met ke nmerke n va n Baltische Kleine Mantelmeeuw L fuscus fuscus op 23 augustu s en 21 september op Texe l. Dit jaa r was de Grote Burgemeester L h yperbore us va n de Brou we rsdam, Zuid Holl and er v roeg b ij ; op 18 september begon hij aan z ijn 13e ambtstermijn. Ook was er nog een waa rn emin g va n een onvo lwasse n op 19 september bij Kattend ij ke, Zee lan d. lachsterns Ge/oche /ido n ni/otica we rden slechts opgemerkt op 2 augustu s bij AnnaPaul owna, Noord -H o ll and, op 7 augustu s b ij de Putten va n Camperduin (twee), op 18 augustus bij SintM aarten, Noord-Ho ll and, en op 20 augustu s op Texel.

Reuzensterns Sterna caspia wa ren algemener, met in augustu s 55, waa ronder maxim aa l 11 bij de Workum erwaa rd en max ima al 23 bij de Steile Bank, Fri esland. Begin september wa ren er nog slechts enke le in de Fl evopolders. Er wa ren Witwangsterns Ch/idonias h ybridus op 14 augustus in de W orkum erwaa rd en op 30 augustu s bij W erkeil and Neeltje j ans, Zee land . Tot 15 september we rden c 25 Witvleugelsterns C /eucopterus gez ien. Een adulte Zwarte Zeekoet Cepphus grylle v loog op 29 augustu s langs Schiermonnikoog.

Papegaaiduikers Fratercu/a arctica werden langsv l iegend herkend op 13 september bij Lauwe rsoog, op 28 september bij V li eland, Fri es land, en op 30 september twee bij Tersc hellin g.

GIERZWALUWEN TO T GORZEN Een ambitieuze voge laa r

nam b ij Ko udekerke, Zee land, in het voorbij gaan een Alpengierzwaluw Apus me/ba w aar. De Bijeneter Merops apiaster die op 26 september op V lieland zat, had b lijkbaar geen zin om ook Texel aan te doen.

Hoppen Upupa epops wa ren er op 14 en 15 augustu s bij Chaam, Noord- Brabant, op 20 augustu s op A meland, op 4 september b ij O uddorp, Zuid-H o ll and, op 9 september op Tersc hellin g, op 13 se ptember bij Horst, Lim burg, en op 14 september op V lieland. Va naf 9 september we rden 23 Grote Piepers Anthus richardi doo rgegeven, waa ronder een groep va n zes op 23 september bij de Horsmeertj es op Texel. Pas va naf 19 augustu s en tot 23 september we rden c 36 Duinpiepers A campestris waa rgenomen, met een p iek in de eerste week va n september. Na de eerste meld ingen op 31 augustu s en 3 september werd de rest (11 ) va n de Roodkeelpiepers A cervinus gez ien na 15 septembe r.

Nadat op 6 augustu s b ij de Stichtse Bru g een Citroenkwikstaart Motacilla citreo/a niet met zekereheid kon wo rden gedetermin ee rd , bl eek tussen 25 augustu s en 1 september ald aar toc h een adult in w interkleed aan-

275

Recente meldingen wez ig, hoewe l moeilijk te zien. Een Roodsterblauwborst Luscinia svecica svecica we rd op 15 september gemeld va n de Maasv lakte. AI van af 22 augustu s zat een mysteri euze voge l onafgebroken te roepen i n de Haagse W aterl eidin gduinen, Zuid-Holl and . Dan eens was het een Cetti's Zanger Cettia cetti, dan eens veranderde hij pl otskl aps in een Nachtegaal Luscinia megarhynchos; de balans leek uiteindelijk doo r te slaa n naa r Cetti 's, maar in oktober werd de voge l geva ngen en bleek het toc h een Nachtegaa l te zijn met een ve rgroe iing aa n het strottenhoofd. O p V lieland we rd een Cetti's Zanger bij de kazern e ontdekt op 28 september; rond 11 oktober zou deze voge l hier gerin gd z ijn. Graszangers Cistico/a junc idis konden begin augustu s w orden waa rgenomen - vaa k ternau we rn ood in N ederl and - bij het Ve rdronken Land va n Saeftin ge, Zee land.

Waterrietzangers Acrocepha/us pa /udico/a werd en opgemerkt op de M aasvlakte va n 14 tot 16 augustu s (max im aa l drie) en op 6 se ptember, op 18 augustu s bij Castri cum, Noord-Holl and (va ngst), op 4 en 6 se ptember bij De Wi eden, O verij sse l, en op 6 september op de Strabrechtse Heide. Een Veld rietzanger A agrico/a we rd gevangen en geringd op 27 augustu s in de M akkumer Zuidwaa rd. De Kleine Spotvogel Hippo /ais ca /iga ta lijkt tot de jaarlijkse gasten te gaan behoren, met ditmaa l waa rn emin gen op 31 augustu s en 1 september op de M aasvlakte en va n 9 tot 11 september bij Katw ijk. Op 17 september w as er een melding va n een Kleine Zwartkop Sy/via me/anocepha/a bij Noo rd w ijk, Zuid-H o ll and. Ook dit jaar was er een grote oogst aa n Sperwergrasmussen 5 nisoria, met 16 tu ssen 27 augustu s en 26 september, waa rva n op 2 september drie bij W estkapelle en op 7 september drie op V lieland.

Grauwe Fitissen Phylloscopus trochi/o ides wa ren te bewonderen op 15 en 16 augustu s (wederom) op Rottumeroog, Gronin gen, op 30 en 31 augustu s één en op 1 september twee op Werkeil and Neeltje Jans, en op 9 september op de M aasv lakte. Va naf 15 september we rden er reeds 13 Bladkoningen P ino rnatus waa rgenomen. O p 31 augustu s we rd een (Westelijke) Bergfluiter P bonelli ontdekt bij De Cocksdorp op Texe l.

Kleine Vliegenvangers Ficedu/a parva ve rbl even op 15 en 23 (va ngst) september op Schiermonnikoog, op 17 septembe r op Tersc helling, op 19 september op Vlieland en op 22 en 23 september bij Zutphen, Ge lderl and. V lak voord at bekend we rd d at er een in vasie va n Gaaien C arru/us g /andarius o p komst w as, wa ren er meldin gen va n Notenkrakers Nu c ifraga caryocatactes op 11 september vij f vi iegend over de Ooijpo lder, Gelderland, en één bij O nnen, G ronin gen, en op 20 se ptember twee vli egend b ij Roe rmond, Limburg. Ook wa ren er dit najaa r bij zo nder vee l Vuurgoud hanen Regu/us ignicapillus en Zwarte Mezen Parus a ter. Een adulte Roze Spreeuw Sturnus roseus pl eisterde va n 14 se ptember tot ver in oktober in de Kroon 's Pold ers op Vli eland. O p 15 september we rd een Grote Kruisbek Lox ia p ytyopsittacus gemeld, v li egend ove r Katw ijk. Enkele 10-tallen Ortolanen Emberiza hortu/ana we rd en gemeld tu sse n 26 augustu s en 28 september met een pi ek in de eerste wee k va n september. Een Bosgors E rustica we rd op 23 september gez ien bij Westkapell e, een Dwerggors E p usilla v loog op 22 september over de Horsmeertj es op Texe l en Wilgengorzen E aureo /a we rden gez ien op 2 september op de M aasv lakte en op 21 en 22 september op Tersc hellin g.

Ruud M van Dongen, Albertusstraat 4, 52 6 1 AD Vught, Nederland Remco Ho fland, Koningstraat 23A, 23 16 CC Leiden, Nederland Peter W W de Rouw, Schoolstraat 3-bis, 3581 PM Utrecht, Nederland

België D U IKERS TOT VA LKEN

Op 22 septembe r v loog een IJsduiker Cavia immer langs Oostende, W est-V laanderen. Er werden in totaa l 10 Roodhalsfuten Podiceps grisegena waa rgenomen. Op 29 september v loge n twee Kuhls Pijlstormvogels Ca/on ectris diom edea langs Zeebrugge, W est-V laa nderen. Er we rden 53 Grauwe Pijlstormvogels Pu ffinus g riseus gemeld, het max imum betrof 32 langs Zeebru gge op 28 september. Er we rden echter slechts 32 Noordse Pijlstormvogels P puffinus genotee rd. Er was een totaal va n c 18 Vale StormvogeItjes Ocea nodroma /eucorhoa; op 12 se ptember was er een binnenl andwaa rn emin g op Bl okkersdijk, A ntwe rpen. In O ostende werden in september zeve n ve rsc hillende Kuifaalscholvers Pha/acrocorax aristo te /is gez ien. O p 25 en 30 september v loog er telkens één langs Ko ksijd e, West-V laand eren. Kwakken Nycticorax n ycticorax ve rbl even te Balen-O lmen, Limburg, op 6 en 22 augustu s; te N ieuw poort, West-V laa nderen, op

276

17 augustu s; bij Woumen, W est-V laanderen, op 18 augustu s; te A ngre, H ain aut, op 26 augustus; bij Gent, Oost-V laanderen, op 27 augustu s; en te Sint-K rui sWinkel, Oost-Vlaa nderen, op 23 en 28 se ptember.

Kleine Zilverreigers Eg retta garzetta we rden nog opgemerkt te Bredene, West-V laa nderen; Du dzele-Zeebrugge (drie); Harchies, Hain aut (twee); H eist, W estVlaanderen (drie); Klui ze n, Oost-V laa nderen (twee); Oostende; O udenburg, W est-V laa nderen; N ieuw poo rt (twee); Uitke rke, W est-V laanderen; en Voo rtkapelWeste rI o, A ntwe rpen (twee) . Ook nu haa lde Het Zw in te Knokke, W est-V laanderen, weer het hoogste aantal met als max im a telkens 15 op 24 augustu s en 4 september. Purperreigers A rdea p urp urea v loge n ove r Bazel, A ntwerpen; Bl okkersd ijk; en M ec helen, A ntwe rpen; de soort w ordt de laatste jaren slechts sporad isc h opgemerkt. Daarentegen we rden 22 Zwarte Ooievaars Ciconia nigra genoteerd. Ooievaars C ciconia werden opgemerkt te Antwe rpen-De Kuifeend; Erembodegem, V laams- Brabant (negen); Genk, Limburg (twee); H eren-

Recente meldingen

DB Actuee l : 266-267 Roodoogvireo / Red-eyed Vireo Vireo olivaceus, eerstejaars, Lange Paal, Vlieland, Fri es land, 6 oktober 1996 (Hans Cebuis) 268 Raddes Bosza nger / Radde's Warb ier Phylloscopus schwarzi, Zandvoort, Noord-Holl and, 12 oktober 1996 (Tom M van Spanje) 269 Raddes Bosza nger / Radd e's Warbier Ph ylloscopus schwarzi, Korverskooi, Texe l, Noord-Holl and, 11 oktober 1996 (Marco Witte) 270 Noordse Bosza nger / Arctic Warbier Phylloscopus borealis, Terschelling, Fri es land, 2 oktober 1996 (Arie Ouwerkerk) 271 Bruine Boszanger /D usky Warbier Phylloscopus fuscatus, Zandvoort, Noord- Holland, 8 oktober 1996 (Tom M van Spanje)

277

Recente meldingen

DB Actueel: 272 Pallas' Bosza nger ! Pall as's Lea f Warbi er Phylloscopus proregu/us, Bloemendaal, Noord-Holland, 14 oktober 1996 (Amoud B van den Berg/VRS van Lennep) tals, Antwerpen; Li er, A ntwerpen; M echelen; Nieuw poort (twee); Oud-Turnhout (v ij f) ; VeerIe, Antwerpen (v ier); en Wechelderza nde, Antwe rpen. Een groep van 29 te Boec hout, Antwe rpen, en een groep va n 48 te Mui ze n, Vlaams-Brabant, op 27 augustu s, ve rza melden zi ch op 28 augustu s bove n Sint-Lambrechts-Wo lu we, Brusse l, in een spectaculaire groep va n 60 Ă 70 voge ls; het gin g om vooral N ederl andse proj ect-Ooi evaars.

Nog eens 13 v logen ove r Winkse le-Herent, Vl aamsBrabant, op 30 augustu s en 32 ove r Boechout op 2 september. Langs Oostende trok op 2 september een Zwarte Ibis P/ega dis {a/cine //us. O p 31 augustu s v logen drie Sneeuwganzen Anser caeru/escens over Zandv li et, Antwerpen; de datum kon beter.... Reeds op 24 septembe r zwo m een vrouwtj e Witoogeend A ythya nyroca op De M aten te Di epenbeek, Limburg. De (hopelijk) eni ge Rosse Stekelstaart O xyura jama icensis we rd op 16 augustu s waa rgenomen te Doo rn ze le, O ost-V laanderen. O p 30 augustu s v loog de eni ge Zwarte Wouw Mi/vus migra ns va n deze peri ode ove r Egezee, Namur. Rode Wouwen M mi/vus trokken ove r A ntwe rpen-De Kuifeend; Dudze le; Kall o- Doe l, O ostV laa nderen; Munte, Oost-Vl aa nderen; en Za nd voo rd e.

En wa t vloog op 17 augustu s over het sc hietve ld te Brecht.. ? Een Slangenarend Circaetus ga /licus ui te raa rd. Een tweede waa rn emin g va n een ove rtrekkende voge l gebeurde op 26 augustu s bij Kessel, A ntwerpen.

Een derde-kalenderj aa r Steppekiekendief Circus m acrouros joeg, als herh alin g op vo ri g j aa r, op 24 augus-

278

tu s gedurende slechts 15 min bij A ngre. Er we rden 10 trekkende Grauwe Kiekendieven C pyga rgus gezien.

Van 32 plaatsen we rd en in totaal 56 Visarenden Pandion haliaetus gemeld. Mannetj es Roodpootvalk Fa/co vespertinus v logen op 15 en 19 augustu s ove r Brecht, op 17 au gustu s langs Zeebru gge en op 14 september over Kruibeke, Oost-Vl aa nderen. Het eni ge vrou w tj e vloog op 20 augustu s ove r Li er. Een geringde, maa r ju veniele Sakervalk F cherrug we rd op 26 augustu s kortstondi g waa rgenomen in de Voo rh aven va n Zee brugge . Nog een grote va lk, maa r dan va n het Giervalk F rustico/us-type, trok op 7 september la ag langs Oostende. Er werd en in totaa l 23 Slechtvalken F peregrinus waa rgenomen.

KWA RTELS TOT PAPEGAAIDUI KE RS Kwartels Cotumix cotumix we rd en opgestoten te Oostm all e, Antwe rpen, op 3 september; te Genk op 11 september; Grobben donk, Antwe rpen , op 17 september; en Heist op 18 septembe r. Er we rden een pove re zeve n Porseleinhoenen Porza na porza na opgemerkt. Op 2 september we rd een Kwartelkoning Crex crex waa rgenomen te Genappe, W aa ls- Brabant. De we ini ge Morinelplevieren Charadrius m orine //us we rden waa rgenomen in de Voo rh aven te Zeebru gge op 17 augustu s; te Bredene op 18 en 19 augustu s; te Oostduinkerke, W est-V laanderen, op 18 augustu s; bij A ngre (negen) op 23 augustu s; bij W aterloo, W aa ls- Brabant (drie), op 31 augustu s; te Oostende op 4 september; bij De Pann e, W est-V laa n-

Recente meldingen deren, op 5 septem ber; en te Mettet, H ain aut, op 10 september. Zowe l te Sint-Krui s-Winkel als in Za ndv liet te lde men op 26 september jaa rm ax im a va n 210 Kleine Strandlopers Ca lidris minuta. De periode leverde een totaa l op va n 12 Temmincks Strandlopers C temminckii. Op 3 augustu s we rd de eerste Kleinste Strandloper C minutil/a voor België ontdekt bij Sin tKruis-Winkel. Het betrof een adu lt exempla ar in vers leten zomerk leed dat tot 14 augustus aa nwez ig bleef (cf Dutch Birding 18: 206, pl aat 195, 219, pl aat 217, 1996) . De tweede Bonapartes Strandloper C fuscicol/is voor België was een adult exempl aa r in w interkl eed dat z ich op 18 augustus in de Voorhaven va n Zeebru gge enkel 's avonds liet bekijken door la-tallen waa rnemers. Op 25 augustu s was een Gestreepte Strandloper C melanotos aa nwez ig in de Uitkerkse Polders, West-Vlaanderen . De tellin g va n 105 Krombekstrandlopers C ferruginea op 23 se ptember bij Za nd vliet was spectaculair ma ar vo rmde geen nieuw Belgisc h reco rd. Van 8 tot 10 september vertoefde een ju ve niele Breedbekstrandloper Limicola falcinel/us bij Nieuwpoort. Op 15 augustus we rd in de Voorhaven te Zee brugge een ad ulte Blonde Ruiter Tringytes subruficol/is ontdekt, we lke tot 17 augustus ter pl ekke bleef.

Spectacu lair was een makke, ju ve niele Poelsnip Gallinago m edia die zich va n 7 tot 11 september door la-tall en waa rn emers zeer mooi liet bekijken te Li er.

De juveniele Poelruiter Tringa stagnatilis bleef nog tot 12 augustus aanwez ig te Dud ze le-Zeeb ru gge. Op 1 augustu s verbleef er één b ij Escanaffles, Hainaut; va n 5 tot 21 augustus pendelde er één tu ssen Breden e en Stalhi ll e, West-Vlaanderen ; va n 7 tot 13 augustu s verbl eef een ju veniele bij Moerbeke-Waas, OostV laanderen; op 9 augustu s kortstondi g één te Wenduine, W est-Vl aa nderen, en op 15 september één te Sint-Kru is-Winkel. In de Uitkerkse po lders werd op 12 september een Grote Franjepoot Phalaropus tricolor gefilmd ; later bleek deze voge l echter spoorloos ve rdwen en. Grauwe Franjepoten P lobatus ve rbl even te Zeebrugge-Voorh aven va n 27 tot 30 augustu s; bij Doornzel e op 30 augustus; in de Uitkerkse Pold ers va n 13 tot 16 septem ber; en te Knokke va n 16 tot 25 september; Lan gstrekkende exem plaren we rden opgemerkt te Oostende op 2 en 12 september. Er we rden c 39 Middelste Jagers Stercorarius pomarinus gemeld. Op 31 augustus v loog een Kleine Jager S parasiticus over Waterloo en op 4 september trok er één over Schulen, Limburg. In Oostende werd en in totaa l 57 Kleinste Jagers S longicaudus waa rgenomen, met als max im a 26 op 12 september en 20 op 13 september. Verder v loge n er zeven langs N ieuw poort op 10 september en twee langs Mariakerke, West-V laa nderen, op 12 september. Op 21 september was er een binnen landwaarneming va n een langsvli egend exempl aa r te Ti enen, Vlaams-Brabant. Er werden Zwartkopmeeuwen Larus melanocephalus gez ien te Bl okkersdijk (d ri e); Bredene (twee); De Panne; leper, West-Vlaanderen; Kluizen; Oostende (ac ht); Sint-Krui s-Winkel (twee); en Zeebru gge. In Oostende telde men in totaa l 12 Vorkstaartmeeuwen L sabini, langs Zeebrugge v loog er één op 28 september. Op 5 september we rd en op de stran-

den voo r De Panne 94 Geelpootmeeuwen L cachinnans geteld, elders we rd nog een 20-tal waa rgenomen.

Een ad ulte Grote Burgemeester L h yperboreus vloog op 24 september langs Oostende. Op 21 augustu s verbl even gedu rende ongeveer een uur een gerin gde juveniele en een adulte Reuzenstern Sterna caspia bij Gu ll egem, West-V laanderen. Lan gstrekkend e exemplaren werden gez ien te Oostende op 3 en 24 september.

Op 15 augustus vertoefde een adulte Dougalls Stern S dougal/i in de Voorhaven va n Zeebrugge. Een zeer waa rsc hijnlijke adult-zomer Forsters Stern S forsteri we rd op 23 en 26 augustus in de Voorhaven va n Zeebrugge gez ien; helaas was hij wegge legd voo r slechts twee waa rn emers. Ju ven iele Witvleugelsterns Chlidonias le ucopterus zate n op 14 augustus bij Kluizen; op 22 augustus bij Zandv liet; va n 31 augustus tot 5 september afwisse lend te Blokkersdijk en bij Ka ll o; en op 30 augustu s een rui end adult exemplaar te GaurainRamecroix, Hain aut. Langs Oostende vlogen Papegaaiduikers Fratercula arctica op 12 en 23 september.

Een onvo lwassen Kuifkoekoek C1amator glandarius liet z ich op 15 september slec hts kortstondig bek ijken op het Sch ietveld te Brecht. Op 21 september vloog een Oehoe Bubo bubo met een vleuge l tegen prikkeldraad in Zutend aa l, Limburg. Op 4 augustus trok een groepje van zes Bijeneters Merops apiaster over Geel, Antwerpen, en één over Baudour, Hainaut. Op 23 september ve rbl eef een Hop Upupa epops bij De Pann e. De in totaal 38 Draaihalzen lynx torquil/a vo rmen een behoorlijke sco re . Op 8 september ve rbl eef een zo goed als zeke re Kortteenleeuwerik Ca landrel/a brachydactyla in de Achterhaven va n Zeeb rugge en op 14 en 15 september werd er één bekeken en gefotografeerd in de Voorhaven. De eerste drie Grote Piepers Anthus richardi we rden op 16 september gemeld bij Nieuwpoort en op 24 september verbl eef er één te Heist. Er we rden 48 Duinpiepers A campestris genoteerd ; hoge tellingen zoa ls vo ri g j aar wa ren niet voo r herh aling vatbaar. Er v logen Roodkeelpiepers A cervinus over Barrages de I'eau d' Heure, Hain aut; Deurne, A ntwerpen; Genappe (twee); Heist; Li er; Lokeren, Oost-Vlaanderen (twee); N ieu w poort; en Zeebrugge (d ri e) . Van 28 tot 30 september was een pl eisterende voge l aa nwez ig bij Kruibeke. Totaal onverwacht kondi gde de eerste tw itchbare Noordse Nachtegaal Luscinia luscin ia zich op 1 september aan te Heist; deze voge l liet zich door la-tallen waa rn emers bekij ken en fotograferen, soms na lang wachten. Een mannetj e Oosterse Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros phoenicuroides zat op 20 september te Koksijde. Met slec hts v ijf exem pl aren wa ren Beflijsters Turdus torquatus opva llend 'afwez ig' dit najaa r. Op 22 september we rd bij Sint-Laureins, Oost-Vlaanderen, een Cetti's Zanger Cettia cetti geringd. Maximaal drie Graszangers Cisticola juncidis verbl even nog tot 1 september bij Doe l. Ve rrassender was de ve rsc hijning va n een zin gend mannetje in het Mechels Broek va naf 25 augustus tot in oktober. Naast va ngsten va n Waterrietzangers Acrocephalus paludicola te Gent (2 augustu s); Semmerzake, Oost-VlaandeKOEKOEKEN TOT GORZEN

279

Recente meldingen ren (18 augustus); en Zeeb ru gge (twee op 24 en éé n op 28 augustu s), wa ren er ve ldwaa rnemin gen te Doo rnze le (10 en 11 augustu s); en te Li er- A nderstad (éé n o p 23 augustu s en 28 september en twee tu sse n 9 en 16 september). Sperwergrasmussen Sy/via nisoria we rden gerin gd of waa rgenomen te W ill ebroe k, A ntwe rpen, o p1 4 augustu s; Oostduinkerke, West-V laanderen, o p 17 augustu s; Gee l-Za mmel o p 18 augustu s; Assenede, Oost-V laa nd eren, o p 26 augustu s; Heist op 1 septembe r; Bee rse op 3, 6 (twee) en 18 september; De Pann e o p 5 en 8 september; M arche-en-Famenne, Lu xembo urg, op 7 september; en Knokke-Zw in op 7 se ptember (twee) . Va n 31 augustu s tot 2 september ve rbl eef een Grauwe Fitis Ph yl/oscopus trochi/oides te Heist; het betrof het eerste tw itchbare exempl aa r sind s 1987 .

Na de eerste Bladkoning P inornatu s in De Pann e o p 23 se ptember wa ren er nog waa rn emin gen te Raversijde, West-Vl aa nderen, va n 24 tot 26 september en te H eist op 2 7 en 28 september. O p 14 september was een adult vro uw tj e Kleine Vliegenvanger Ficedu/a parva aa nwez ig te Wuu stweze l, Antwe rpen. Bij Meetkerke, W est-V la anderen, we rd op 24 augustu s ee n eerste-w inter vro uw tj e Withalsvliegenvanger F a/bicol/is geringd; na de vrijl atin g de vol gend e dag werd deze nog slechts ko rtsto ndi g waa rgeno men. In totaa l 47 Buidelmezen Remiz pendu/in us do ken op te Embl em, A ntwe rpen (v ier); Genk (twee); Heist (twee); Kruibeke (zes); Lier (13); Lo keren (ac ht); M ec helen; Rupelmond e, Antwe rpen (dri e); Stui vekenskerke, West-V la and eren (twee) ; Zem st-Laa r, Vl aa ms- Brabant (zes); wee r ee ns een beter najaa r voor deze soort du s. Grauwe Klau-

wieren Lanius col/urio werden waa rgeno men te Heist (v ier); De Pann e (d rie); Doo rn ze le; Genk- Bo krij k; Kn o kke; Mell e, O ost-V laa nderen; en Zeeb ru gge (twee) .

Even was op 31 augustu s pani ek rond ee n bl ee k, ju veni el exempl aa r te Heist; de voge l we rd gevangen en de tw ij fe l ve rd ween ... Tellingen va n Gaaien Carru/us g /andarius bl even tu ssen 100 en 400 per pl aats per dag; de pi ek werd bereikt beg in o kto ber. Over Gee l-Za mmel v loog o p 17 au gustu s ee n Notenkraker N ucifraga caryoca tactes. O p 20 septem be r werd ee n Roodmus Ca rpodacus eryth rinus geva ngen te Bee rse. Eind september werden de eerste vijf Ijsgorzen Ca /ca rius /apponicus opgemerkt. Op 19 september we rd ee n pl eisterend e, o nvo lwassen Grijze Gors Emberiza cia waa rgenom en bij Hérisso n, Namur; ac hteraf we rd helaas ni et meer naa r de voge l gezoc ht. .. Ortolanen E hortu/ana we rden gez ien te Deurne; Hasse lt, Limburg; H eist; Oostakker, Oost-V laa nderen; O o stende; O ostmall e (dri e); en Zeebru gge. Bij zonder moo i is de waa rnemin g va n een mannetj e Geelbrauwgors E chryso phrys bij Oostend e, ve rve lend is de vroege datum va n 8 september.

Deze waa rnemingslij st kwa m tot stand met medewe rkin g van Lu c Bekae rt (Oost-Vl aa nderen), Peter Co llaerts (Ti enen), Hugues Dufourn y (Hainornitho), Koen Leysen (Limburg), Dirk Symens (VLAV ICO) en Will y Versc hu eren (Linkeroever). Ook de hulp va n al di egenen di e (hun) waa rn emin gen in spraken op de Belgisch e Dutch Birdin g Vogellijn (03-4880194) was hi er ono ntbeerlijk.

Cerald Driessens, Bosstraat 44, 2500 Lier; België

DB Actueel Klein Amerika op Vlieland, deel 1: Roodoogvireo Dond erd agmiddag 3 okto ber 1996 wa ren Ma ri ëtte H offer en Peter de Knijff aa n het voge len op V li eland, Fri es land. In de hage n bij het groepskampee rterrein va n Lange Paa l zag MH een glimp va n ee n 'gekke' za ngvogel; toen Pd K de voge l even later in het viz ier kreeg ko n hij deze moe iteloos als Roodoogv ireo Vireo o /ivaceus determin eren. Na amper een minuut ve rdween de voge l met ee n groep mezen en ko n, mede door het steeds slechte r wo rdende wee r, ni et mee r wo rden teru ggevonden. De vol gend e dag waagde n c 20 dappere voge laa rs de oversteek na ar het eil and voor een zoektoc ht. Na bijn a 2,5 uur zoe ken, terw ijl de hoop al min of meer was o pgegeven, we rd de voge l o m c 14 :00 door H an Zevenhui ze n te ruggevon den op de oo rspro nkelijke pl ek. D it was net op tijd voo r enkele voge laa rs di e zich in H arlin gen hadd en verza meld o m de boot va n 14:2 0 te pakken. Zes vogelaa rs ko nden va naf Tersc hellin g, Fri es land, ove rsteken door een

sloep te charteren. De hele midd ag li et de v ireo z ich ve rvo lgens goed bekijken. De vo lgende dag werd de voge l snel te ru ggevonden (doo r voge laa rs di e de avond tevo ren wa ren overgesto ken) en ko nd en o pni euw ve le 10-tall en voge laa rs een mo ment va n grote o pw indin g beleve n, z ij het dat de voge l het grootste dee l va n di e dag ee n ander pl ekj e had o pgezocht. Hier haa ld e hij ee n aa nta l waa rn emers het b loed onder de nage ls va ndaa n door voo rtdurend te ve rd w ijn en in de boomtoppe n. Va n zond ag tot en met din sdag 8 o kto ber werd de eerstejaa rs v ireo wee r o p de o ud e plek gezien. Het betrof de vijfd e Roodoogv ireo voo r Nederl and en de eerste ve ldwaa rn emin g. Eerdere geva ll en betroffe n ee n vond st te Wo rm ervee r o p 13 o kto ber 1985 en ee n va ngst op Rottum erp laat, G ronin gen, op 19 okto ber 1985 (Du tc h Birdin g 8 : 121-125, 1986) en twee va ngste n ko rt na elkaa r o p V li eland, op 24 september en 2 o kto ber 199 1 (Dutc h Birdin g 16 : 64-66, 105, 1994).

PETER DE KN IJ FF & ENNO B EBE LS

280

!Duteh Birding 78: 280-284, 19961

OB Actueel Klein Amerika op Vlieland, deel 2: Geelstuitzanger D at de Roodoogv ireo Vireo o/i vaceus niet de eni ge A merikaanse za ngvogel was die op V lieland, Fri es land, was aangeland bleek een week later. Zo ndagochte nd 13 oktober rond 09:30 trok een groep Vin ke n Fringilla coelebs en Kepe n F montifringilla in een rij eiken langs de begraa fpl aats va n het dorp Oost-Vlieland de aandacht va n Tom va n der Have. Een voge l met twee opva llende w itte v leugel strepen trof zijn netv li es . Een microseco nde later rea li see rd e hij z ich dat de voge l in kwesti e bruin gestreepte w itte fl anken had, een opva llende w itte, ond erbro ke n oog rin g en een donkere oo rstreek, terw ijl de snavel tegen de do nkere achtergrond wegv iel. Een hefti ge reactie va n het parasympatri sc h zenu wstelse l was het gevolg, terw ijl slechts één gedachte overheerste: Dendro ica ! ' Bl ackpo ll' of ' Yell owrumped'? M aar de voge l was alweer weg . Enkele minuten later zag G uido Bulteel uit het Belgisc he Schoten dezelfde voge l in een rij esdoorn s langs de begraa fpl aats. Na een subtiele wenk meldde hij uiterst koe l en in o nve rva lst V laams een Amerikaanse za nger en we l moge lijk een ' Bl ackpo ll W arbi er' (Zwa rtkopza nger) striata gez ien te hebben, maa r de voge l was weg ....TvdH ook, en we l naa r pensi on Torenzi cht, het thui shonk va n Decepti on Tours (ee n voge laarscollectief d at voo r het vij fde achtereenvo lgende j aar Vli eland uitkamde op ze ldzaa mh eden). Sn el was, gewaa rsc hu wd met behul p va n fluitj es, pi epers en mobi ele telefoo ns, de gehele Deception Tours-groep va n c 25 vogelaa rs ter pl ekke om het dorp te doorzoe ken. Nerveu ze minu ten leken uren. Fl arden mi st ve rdui sterd en de zo n en gezongen psa lmen stegen op uit de kerk. Om c 10:30 vond Paul Schrij ve rshof, gea larm ee rd doo r een opva llend dz ik-roe pj e, de voge l teru g in de Dorpsstraa t, vlakbij pension Torenzicht. Kort daa rn a kreeg de hele groep de voge l in bee ld waa rbij deze z ijn heldergele stui t ontbl ootte: 'Gee lstuitzanger', kl o nk het in koo r.

Na het ritu eel va n jui chen, snikken, omh elze n en kussen, bl eek de voge l nog steeds zee r beweeg lijk. Doo r z ijn luide roe p was deze echter eenvoudig teru g te vin den. Het geel op de fl anken onder de v leugel en op de kruin , alsmede de grote w itte vlekken op de drie bui tenste staartpennen werd en b ij nadere obse rvati e zichtbaa r. Later pendelde de Geelstuitza nger 0 coronata tu ssen de esdoo rn s in de Dorpsstraat en de begraafp laats. Met de boot va n 14:20 arri vee rden 92 tw itchers va n de vastewa l, die de voge l na een lange sprint door de D orpsstraat p rachti g in een esdoo rn op het terrein va n fi etsenve rhuurbedrij f Fri sia konden bekijken. De vo lgende dag en din sdag 15 oktobe r we rd de voge l hier oo k nog gez ien.

Het betrof ve rmoede lijk een adul t mannetje in w in terkleed op bas is va n de grootte va n de v lekken op de drie buitenste staartpennen, die bove ndien te ronde toppen leken te hebben voo r een eerstej aars. De w itti ge keel en ko rte we nkb rauwstreep weze n op de nom inaat, Mirtezanger 0 c coronata, die in de oostelijke VS broedt. Het ondersc heid tu ssen eerste- en adult-w interkl eed is echter zeer lasti g en staat bij deze voge l nog ter di sc uss ie.

Deze nieuwe soort voor Nederl and betreft na de

o

Baltimoretroepi aa l Icterus ga lbula va n 14- 19 oktober 1987 en de dri e Roodoogv ireo's (twee in 199 1 en één in 1996) de v ijfde Nearcti sc he za ngvogel d ie op V lieland is vastgesteld, alle in de afgelopen 10 jaa r.

Beide Nearct isc he za ngvogels op V lieland werden gezien in een peri ode dat oo k in G root-Brittannië vee l dwaa lgasten uit A meri ka werden gez ien, waa ronder ten min ste acht soo rten zangvogels. Deze influ x bracht ook een Geelstuitza nger naar Utsira, Roga land, Noorwegen, op 8 oktober (de eerste voo r Scand in avië en het Europese continent), voo rafgegaan door de tweede Dwe rglij ster Catharus ustulatus voor di t eil and (en Noorwegen) op 28 september. TOM M VAN DER HAVE & D ECEPTION TOURS Boszangerparade in oktober In de eerste we ken va n oktober we rd en versc hill ende ze ldza me bosza ngers Ph ylloscopus vastgesteld . De eerste was tevens de beste. In de late mi ddag va n 2 oktober zag A ri e O uwerkerk tijd ens zeetrektellen met Rol and va n der Vli et bij paa l 18 op Tersc hellin g, Fri esland, een voge ltje in het helm landen. Bij nadere bestuderin g bl eek het niet om de ee rder geopperd e Bl adkonin g P ino rnatus maa r om een Noord se Bosza nger P borea /is te gaa n, die ongestoo rd doo r het helm kroop en tot op een meter te benaderen was . In totaa l ko nden 14 vogelaars die op het eil and ve rbl even de voge l bekijken. Het betreft de negende ' Nobo' voo r Nederland en de eerste ve ldwaa rn emin g. De vo lgende dag leve rd en zoekacti es niets op.

Op 3 oktober we rd een Raddes Boszanger P schwarz i gerin gd te Kamperhoek, Fl evoland. Op 11 oktober werd en twee Raddes Bosza ngers waa rgenomen. Arend W ass ink ontdekte er 's ochtend s één in de Korve rskooi op Texel, Noord-Holl and, die ec hter niet voor breder publi ek toega nkelijk is. Laat in de midd ag ontdekte Ferry Ossend orp er één op de uiterste noo rdoostpunt va n V li eland, Fri es land. Deze voge l w as erg ' ril ' en kon slechts met moe ite doo r alle c 30 aanwezi ge voge laars wo rden gez ien. Direct daarop vo lgde een rin gvangst in de Amsterdamse Waterl eidingduinen, Za ndvoo rt, NoordHoll and, op 12 oktober, waa rmee het totaa l voo r dit naj aar op een reco rd score va n minim aa l v ier uitkwa m.

Op 8 oktober we rd een (vroege) Bruin e Boszanger P fusca tus geringd, eveneens op de rin gbaan in de A msterd amse W aterl eidin gduinen. Vroeger dan normaa l en in grotere aantall en we rden van 8 tot 27 oktober zeke r 15 Pall as' Bosza ngers P proregulus gemeld, w aarond er een rin gvangst in de Kennemerduinen, Bloemendaa l, Noord -Holl and, op 14 oktober. Va naf halfseptember werden al vee l Bl adkoningen gemeld . Zo werd en op Schierm onnikoog, Fri es land, in de eerste twee weken va n okto ber 11 exempl aren gevangen.

ENNo B EBELS Izabeltapuit op Maasvlakte (Woerden slaat toe) O p maa nd ag 2 1 oktober 1996 gin gen Jan Maas en W outer D ijksma n va nuit hun woo npl aats Woe rden, Utrecht, een dagje voge len op de Maasvlakte, Zuid-H o ll and. Na eni ge tijd doo rgebrac ht te hebben bij de EZ H-ce ntrale, waa r een Purperglansspreeuw Lamprotornis p urpureus

28 1

OB Actueel ve rb leef, bes lote n we o m de vuurto renv lakte te gaa n uitkammen. We begonnen bij de Stui fdijk, waa r o ns direct een li chte tap ui t Oenanthe opv iel. We sc ho nke n er in eerste insta ntie ni et vee l aa nd ac ht aa n en ve rvo lgden o nze toc ht. Na eni ge tij d bego n o ns o nderbewustz ijn op te spe len en kee rden we o p o nze sc hreden terug om de tapuit op ni euw te zoeke n. O mstreeks 15 :00 vo nden we hem te ru g. Bij nadere in spectie viel o ns ee n aa ntal kenmerke n op di e pasten o p Izabe ltapui t 0 isabellina, zoa ls het (in verge lij king met Ta puit 0 oenanthe) iets grote re formaat, de ko rte re staa rt d ie b ij het voo rtd ure nd ' po mpen' de gro nd ni et raa kte, de opva ll end e zwa rte staa rt en het o ntbreken va n contrast o p de mi ddelste dekveren. O m 15:45 bes loten we andere voge laa rs te lefoni sc h te raadp legen en de voge l als 'vrij zeker' door te pi epen. Teru g b ij de voge l we rd en aa nvull end e kenmerken waa rgenomen : de izabe lkl euri ge stuit, w itte o nd erv leuge ldekveren en o nd iepe zwa rte T op de staa rt. Deze zaken we rd en z ichtbaa r doo rd at de voge l z ich ging poetse n en ko nden doo r W D fotog rafi sc h wo rden vastgelegd. Hoewe l we ze lf eigenlijk al overtui gd wa ren va n de determin at ie bes loten we de voge l voo rz ichti gheid shalve nogmaa ls als 'vrij ze ker' door te geven. Nu was het wac hten op and ere voge laa rs o m de jui sth eid va n on ze determin atie te bevesti gen. O mstree ks 17:1 5 ve rsc hee n Eu s va n der Burg als ee rste, vrij we l direct gevolgd door ee n 10-tal andere voge laa rs. Na ee n kwa rtie r was iederee n ove rtui gd va n de determin ati e als Iza beltapui t en werd hij als 'zeker' doorgepi ept. De vogel ko n tot do nker doo r c 50 voge laa rs met groot entho usiasme bekeken w orden. Ook de daaro p vo lgende dage n konden ve le 100en voge laa rs va n deze soo rt geni eten; de ta puit bl eef tot ten min ste 8 nove mber aa nwez ig. Dit betrof de ee rste Izabe ltapui t voor Nederl and. JAN W MAAS & WOUTER J M DIJKSMAN

Mongoolse Pieper op Maasvlakte (Woerden slaat weer toe) O p vrijd ag 25 oktober 1996 bes loten W outer Dijksm an, Jan Maas, Peter M eij er en M arc Pl omp, all en uit Woerden, Utrecht, te gaan voge len o p de Maasv lakte, Z uid-H o ll and . A ls ee rste reden we naa r de grote v lakte, waa r va naf 2 1 o ktober de ee rste Iza beltapuit Oenanthe isabellina voo r Nederl and ve rbl eef. Na deze voge l wedero m uitvoeri g bekeken en gefil md te hebben bes loten we in twee groepj es de vuurtorenv lakte af te zoeken naa r andere soo rten.

O mstreeks 11 :30 joegen PM en MP een grotere pi eper Anthus uit het helmgras op. De tzjep-roe p, gevol gd doo r ee n Ge le Kw ikstaa rt Motacilla f1ava-ac htig tsijeiep, deed on s beiden denke n aa n Duinpi eper Anthus campestris. De tweede keer dat de voge l o pv loog dacht MP echter va n doe n te hebben met een G rote Pi eper A richardi, waa rvoo r de Maasv lakte in oktober een ge ijkte pl ek is (cf pl aat 277). JM, WD en de ook o p de M aasv lakte aa nwez ige Max Berlijn werden in geseind.

De voge l werd teru ggevonden in het helmgras. Na eni ge tijd vloog hij naa r de ka le open v lakte en li et hij zich op grote afstand aa n de grond bekijken. Hier b leek dat het in ieder geva l om een grotere pi eper ging; de voge l was o ngeveer anderh alf keer zo groot als de

282

aa nwez ige G rasp iepe rs Apratensis.

Door het o ntb reken va n ee n do nkere teugel werd Du inp iepe r snel uitges lote n. Een Grote Pieper dan maa r? Toc h wa ren we ni et tevreden; het gelui d en de gehee l 'buff' gek leurd e o nderzij de leken n iet te k loppe n voo r deze soo rt. MB was de eerste d ie voorz ichtig over Mongoolse Pieper A godlewskii bego n. De dekveren konden we door de grote afsta nd ni et in deta il be kijken . W el v ielen de relati ef ko rte staa rt, ' nette' tekenin g op de bove n borst, f ijn e baa rdstreep en tekenin g va n de bove nd elen op. Ook het ged rag deed ni et aa n ee n G rote Pi eper denken; de voge l bewoog zich vrij ho ri zo ntaa l, als ee n kw ikstaa rt, en 'bidde' ni et voo r het landen.

Na bevesti gi ng va n deze ke nm erken in de aa nwez ige literatuur bes loten we o nze vo nd st om c 13 :30 via de se mafoo ns te melden als Mongoolse Pi eper, met code 6 (' moge lijk deze soo rt'). Na ve rdere bestuderin g va n de voge l en raadpl eg in g va n derden, we rd dat al snel code 5 ('vr ij zeke r') . Toen de ee rste 20 tw itchers ter pl aatse wa ren, I iet de p ieper z ich nog ee nm aa l vrij z ittend bestud eren. Tijd ens een poetsbe urt werden zowe l de ko rte ac hte rteenn age l als de twee buitenste staa rtpennen (met een voo r M o ngoo lse Pi eper 'goede' ve rdelin g va n zwa rt-w it) gez ien: code 2 ('zeker') ! De rest va n de midd ag moesten de toeges neld e voge laa rs het met een verre blik of ee n ove rvli egend e (maa r gelukkig we l roepend e) voge l doe n.

Zaterd ag 26 o ktobe r we rd de voge l, tot genoege n en oplu chtin g va n ruim 150 voge laa rs, teru ggevonden op de grote vlakte. In tege nstellin g tot vrijd ag liet hij zich vee l minder in het o pen ve ld z ien en landd e steeds in het helm gras, wa arn a hij zich lo pend ve rplaa tste. In de midd ag li et de voge l z ich toc h een paa r maa l goed bekij ke n en ko nden foto's, film o pn ames en geluid sopnames gemaakt worde n (d ie all e van groot belang zuIlen zijn om de determ in ati e va n deze lasti ge soort ve ili g te stell en). O p 28 o kto ber we rd de p ieper tijd ens sto rm ac hti g weer voor het laatst gez ien.

Dit betrof de tweede Mongoo lse Pieper voo r Nederland ; de eerste werd op 13 nove m ber 1983 gevangen en verza meld te W estensc houwe n, Zee land (D utc h Birding 15: 198-206, 1993) . PETER C MEIJER & MARC PLOMP

Zweedse Dwergganzen in 1996 Lambart von Essen meldd e dat Dwe rgga nzen Anser erythropus in Zweden in 1996 een goede zomer hebben gehad. In totaa l z ijn 10 jo ngen grootgebrac ht. De vo lgende info rm ati e kan in z icht geven in hoevee l en we lke ind iv iduen de komende w inte r in Nederl and z ijn te verwac hten.

O p 6 september 1996 wa ren 21 Dwergganze n va nuit hun broedgebi ed te Sva ipa, Lapl and, op hun vaste ru stpl aats te Hud iksva ll , Hälsin gland, gearri vee rd . Het gin g o m dri e gerin gde vro uw tj es (80 1, 809, 11 0) met hun o ngeringde partn ers en, res pecti evelijk, vij f, twee en twee jon gen, ee n o ngerin gd paa r met één jo ng en dri e o ngerin gde adulte voge ls. Vier ad ulte voge ls zonder jo ngen wa ren reeds in juli o p deze pl aats gearrivee rd: een geringd vro uw tj e (8 18) met ee n o ngeringde partner en een o ngeringd paa r. In totaa l betrof het du s

OB Actueel

273 M irtezanger / M yrtl e W arbi er Dendroica coronata coronata, adu lt mannetje, V lieland, Fri es land, 14 oktober 1996 (H ans Gebuis) 274 M irteza nger / M yrt le W arb ier Dendroica coronata coronata, adu lt mannetj e, V lieland, Fri es land, 14 oktober 1996 (RenĂŠ Pop) 275 Mongoo lse Pieper / Bl yth 's Pip it Anthus god!ewskii, M aasv lakte, ZuidHoll and, 26 oktober 1996 (Hans Gebuis)

28 3

DB Actueel

276 Iza beltapu it / Isabelli ne Wh eatear Oenanthe isabellina, M aasv lakte, Z uid-H o ll and, 23 oktober 1996 (René Pop) 277 Gro te Pi eper / Ric hard 's Pipit Anthus richardi, M aasv lakte, Z u id-H o ll and , 13 o kto ber 19 9 6 (Peter van Rij) 278 Mongoolse Pi eper / Blyth 's Pipit Anthus godlewskii, M aasv lakte, Z uid-H o ll and, 26 o ktober 1996 (M arc Cu yt)

25 ind iv idu en, di e tot c 20 september aa nwez ig b Ieve n. De v ro uw tj es 818, 809 en 801 z ijn zeve n jaa r o ud en 11 0 is vij f j aa r o ud. Het vrouw tje 809 betreft de bekende Limpin g Lotta, di e ond anks het fe it dat ze hinkt o pni euw jo ngen heeft grootgebra cht (cf Dutch Birdin g 17: 70-72, 199 5).

Bove ndi en z ijn deze zom er 21 jon ge Dwergga nzen sa men met Bra nd gans 8 ra nta leucopsis-p leego ud ers losge laten, in fami li es va n zes, zes, vijf (waa rva n er éé n deze zomer stierf) en v ier jo ngen. In tota al z ijn er de ko mende w inter uit Zweden du s 30 ju veni ele Dwerg-

284

ganzen in Nederl and te ve rwac hten evenals, behalve de 15 adulte va n Hudiksva ll , nog 17 adulte of o nvo lwassen voge ls di e vo lgens Lambart vo n Essen (in li tt) v ia ee n andere ro ute dan d ie over Hudiksva ll v li egen.

In formati e ove r waa rnemin gen va n al dan ni et gekleurringde Dwe rgganze n in Nederl and kan men sturen naa r Lambart vo n Essen, Fage lvik, Lud go, 611 91 Nyköping, Zweden. Voor meer info rm ati e over het Zweed se reïntrodu cti eproject zij verwezen naa r Dutch Birdin g 15: 220- 22 4, 1993 . ARNOU D B VAN DEN BE RG & G ERARD L OUWENEEL

TiriOn . -Y

Lars Jonsson

Vogels van VOGELS

EuroP!"'~Hfl

VAN EUROPA

f65,OO

Uitgavea van

Tirion

v

BIRD WATCHING IN SRI LANI<A

MONTHLY GUlDE TO BIRD IDENTIFICATION AND BEHAVIOUR

CEYLON JUNGLE FOWL

Experienced Tour Operator Delmege Forsyth Tours (Pvt) Ltd., 101, Vinayalankara Mawatha, Colombo 10. Sri Lanka.

Tel: 94-1-693361 T1x: 21320 LEWIS CE Fax: 94-1-698139 email: delmege@sri.lanka.net

'I,

?

SUBSCRIPTIONS, Tower Publishing, Tower House, Sovereign Park, Market Harborough, Leicestershire LEl6 9EF, England.

MEBWEB

hetVogeljaar

. (\

If( Het tijdschrift 'het Vogel", '\ jaar' verschijnt zes maal . . per jaar en houdt haar le.. zers al ruim 40 jaar op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van vogelstudie en vogelbescherming .

Services

EASY DOES IT! Dutch Birding Natuur en Boek Dutch Birding Travel Report Service

'het Vogeljaar' wordt als het meest informatieve vogeltijdschrift in de Benelux beschouwd.

ANDNEW!

Birder's email

Omdat het geen commercieel blad is kan de abonnementsprijs uiterst laag worden gehouden.

' the Bird Connection ' NEW ADDRESS

hup :l/www.mebweb.nl!B irdC onnection

Door overmaking van f 25,- op postbanknummer 964 472 ten name van 'het Vogeljaar' Boterbloemstraat 20, 5321 RR Hedel (04199 - 1967), onder vermelding van 'nieuwe abonnee' ontvangt u als welkomstgeschenk onze nieuwe veertiendaagse Vogelkalender, waarvan u na gebruik een vogelboekje overhoudt.

FOR D E TAIL S C O NT AC T:

MEBWEB pla Marc Guyt, J.W. Frisodreef 17 2224 Be Katwijk, Tel.: +31 714073317

email: contact@mebweb.nl VI

OUDE NUMMERS DE VOLGENDE NUMMERS ZIJN

o.

Vol. :3 Vo.15:4 VĂ&#x2013;.15:5 ol. 15:6 v.ol. 16:1 v.ol. 16:2 Vid. 16:3 Val. 16:4 VO.16:5 ol. 16:6 Vol. 17:1 Vol. 17:2 Vol. 17:3 Vol. 17:4 Vol. 17:5 Vol. .6

1980 1990 1990 1991 1991 1991 199 199 ' 2 1992 1992 1993 1993 1993 1993 1993 1993 1994 1994 1994 1994 1994 1994 1995 1995 19 5 995 1995 1995

NOG

LEVERB

NLG 5,00 NLG , 0 C 5,00 LG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,0 7,00 G 700 NJLG 7,00 LG 7,00 N G 7,00 NL 7,00 N ,c 7,00 LG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00 NLG 7,00

NJ:

Y

Prijzen exclusief porto

SPECIALE AANBIEDING VOOR NIEUWE LEDEN:

Voor het bedrag van NLG 150,- zenden wij u franco alle leverbare oude nummers en indexen , Tevens ontvangt u het boek "Vogels, nieuw in Nederland" .

In dit boek staan artikelen over eerste waarnemingen voor Nederl and, verschenen in de eerste 10 jaargangen van " Dutch Birding" (oorspronkelijke prijs NLG 34,90).

Desgewenst kunt u gebruik maken van de bijgesloten acceptgiro.

VII

ORNITHOLOGICAL SOCIETY OF THE MIDDLE EAST • promotes the study and conservation of birds throughout the Middle East • encourages the standardised recording of bird observations • brings together knowledge of the region's birdlife • maintains a conservation and research fund to support small-scale projects by members • publishes Sandgrouse twice a year, sent to all members

OSME

Join US today!

To join (UK fee t:12 a year), write to Membership Secretary, OSME c/o The Lodge, Sandy, Bedfordshire SG19 2DL, UK

GEVRAAGD TER OVERNAME OF TE LEEN

SOVON Vogel onderzoek Nederland

DUTCH BIRDING Jaargang 1 nummer 1 Jaargang 2 nummer 2 Jaargang 3 nummers 1 en 3

Sovon verricht Vogelonderzoek ten behoeve van natuurbehoud, -beleid en wetenschap. Hierbij zijn duizenden vrijwilligers betrokken. Hun resultaten worden o.a. gebruikt door Vogelbescherming.

Ook u kunt ons helpen.

J.H . Becking Ericalaan 7, 6703 EM Wageningen

Heeft u hart voor vogels, dan verdient SOVON uw steun. Voor slechts f 15,per jaar ontvangt u viermaal SOVONNieuws. Wilt u waarnemer worden of meer informatie hebben, vraag dan de folder aan bij: SOVON, Rijksstraatweg 178, 6573 DG Beek-Ubbergen, tel: 024-6848111.

De Vogels van Katwijk is te verkrijgen door overmaking van NLG 15 verm eerde rd met NLG 5 porto op bankre keningnr. 39 18.44 .4 31 van de RABO-bank te Katwijk (gironr. van de bank 230.2871, ten name van Arjan den Hollander. ovv 'Vogels van Katwijk' .

VIII

Dutch Birding

Dutch 8irding

CHIEF EDITOR Arnoud van den Berg (telephone +31-235378024, fax +31-235376749) DEPUTY CHIEF EDITOR Enno Ebels (telephone / fax +31-302961335, e-mail ebels@worldaccess.nl) EXECUTIVE EDITOR André van Loon (telephone / fax +31-206997585 ) PHOTOGRAPHIC EDITOR René Pop (+31-183630585) EDITORlAL BOARD Ferdy Hieselaar, Graham Holloway (England), Peter Meininger and George Sangster EDITOR lAL ADVISORY BOARD Peter Barthel (Germany), Gerald Driessens (Belgium), Klaas Eigenhuis (Netherlands), Dick Forsman (Finland), Ted Hoogendoorn (Netherl ands), Lars Jonsson (Sweden), Anthony McGeehan (Northern- Ireland), Killian Mullarney (Ireland), Gera ld Oreel (Netherlands), Kees Roselaar (Netherlands) , Frank Rozendaal (Netherlands), Hadoram Shirihai (lsrael ), Gunter De Smet (Belgium), Lars Svensson (Sweden) and Peter Symens (Belgium) EDITORlAL ASSISTANTS Ruud van Dongen, Gera ld Driessens, Remco Hofland, Hans van der Meulen, Peter de Rouw, Jaap Schelvis and Roland van der Vliet PRODUCTION AND LAY-OUT André van Loon and René van Rossum ADVERTISING Peter Meijer (telephone +31-348431905, fax +31-348420394) SUBSCRIPTIONS The subscription rate for 1996 is: NLG 57.50 (Netherlands), BEF 1250.00 (Belgium), NLG 65.00 (other countries inside Europe) and NLG 70.00 (countries outs ide Europe, airmai l).

A subscription can be entered preferably by sending a Eurocheque, with the amount payable in Dutch guilders, to: Dutch Birding (subscriptions), c/o Jeannette Admiraal, Iepenlaan 11 , 1901 ST Castricum, Netherlands. Payment mayalso be made by cred it card (Access, Eurocard, MasterCard or Visa). Please send your credit card type and account number, indicating the expiry date and append ing a signature. (Note: this latter method of payment is not app li cable to subscribers resident in the Netherlands and Belgium.) British and Iri sh subscribers can pay by Sterl ing cheque (GBP 25.00) or Eurocheque (GB P 25 .00 or NLG 65 .00). The subscription starts upon receipt of payment.

Dutch Birding is a bimonth ly jou rna I with issues in February, Apri l, June, August, October and December. It publishes original papers and notes on morphology, systematics, occurrence and distribution of birds in the Benelux, Europe and elsewhere in the Palearctic region. It also publishes contributions on birds in the Asian-Pacific region and other regions.

The Dutch, English and scientific bird narnes follow: the Checklist of birds of the Netherlands by A B van den Berg & C A WBosman (1996, Santpoort-Zuid); The 'British Birds ' list of English names of Western Palearctic birds by British Birds (1993, Blunham); the list compil ed by C S Roselaar in the Dutch ed ition of The illustrated encyclopedia of birds of the world by C M Perrins (199 1, Weert); and Oistribution and taxonomy of birds of the world by C G Sibley & B L Monroe Jr (1990, New Haven).

Manuscripts shou ld should preferably be subm itted on diskette (Macintosh or MS-DOS word processors) together with a printed hard copy. If this is not possibl e, the manuscript should be typewritten with double line-spacing and wide margins on both sides. More information is availab le from the editors.

A schedule of payment rates for authors, photographers and artists is ava ilable from the ed itors.

Dutch Birding Association BOARD Gijsbert van der Bent (president, telephone +31-714013606), Chris Quispel (secretary, telephone +31-715124825), Roy de Haas (treasurer), Arnoud van den Berg and Peter Meijer BOARD ASSISTANTS Jeannette Admiraa l, Theo Admiraal, Gera ld Driessens, Ron van den Enden, Hans Gebuis, Leo Heemskerk, Remco Hofland, Paul KnolIe, Ger Meesters, Wim van der Schot, Kees Tiemstra and Arnold Veen DUTCH BIRDING TRAVEL REPORT SERVICE (DBTRS) Ib Huysman, Postbus 737, 9700 AS Groningen, Netherlands, telephone +31-505274993, fax +31-505272668, internet http://www.mebweb.nl/DBTRS

Dutch rarities committee (CDNA)

International journaIon Palearctic birds

EDITORS

Dutch Birding Postbus 116 2080 AC Santpoort-Zuid etherlands fax +31-235376749 PHOTOGRAPHIC EDITOR

Dutch Birding c/o René Pop Zusterhuis 10 4201 EH Gorinchem Netherlands SUBSCRIPTION ADMINISTRATION

Financial matters & payments: c/o Jeannette Admiraal Iepenlaan 11 1901 ST Castricum Netherlands Circulation & subscription information: Ron van den Enden c/o Dutch Birding Association Postbus 75611 1070 AP Amsterdam etherlands BOARD

Dutch Birding Association Postbus 75611 1070 AP Amsterdam Netherlands DUTCH RARITIES COMMITTEE

CD NA Postbus 45 2080 AA Santpoort-Zuid Netherlands

MEMBERS Edward van Ijzendoorn (chairman, telephone +31-235391446), Karel Mauer, Jan van der Laan, Kees Roselaar, Jelle Scharringa (secretary, telephone +31-302523801 ), Hans Schekkerman, Gerard Steinhaus and Wim Wiegant (archivist) The CDNA is a comm ittee of the Dutch Birding Association and the Netherlands Ornithological Union.

© 1996 Stichting Dutch Bi rdin g Association. The copyright of the photographs and drawings remains with the photographers and artists. ISSN 0167-2878.

Printed by Steens Schiedam BV, Postbus 59, 3100 AB Sch iedam, Netherlands

INTERNET

http://www.mebweb.nllDutchBirding

Dutch Birding Artikelen

J AARGANG

18

NUMM ER

5 1996

VOLUME

18

NUMBER

5 1996

22 1 226

Bul wers Storm vogel op Westplaat in aug ustus 1995 Aat Schaftenaar Daurische Kauw in Holl andse kuststreek in mei 1995 Arnold W J Meijer

23 1

Bulwers Stormvoge l per schip aangevoerd in Europoort in november 1993 C W (Kees) Maeliker & Erwin JO Kampanje Fli ght and feeding modes in White-faced Storm-petrel CC Moore Dark morph Marsh Harrier in Flevo land in Jun e 1992 Ruud F J van 8eusekom Ringsnavelmeeuw te Kluizen in apr il 1994 Peter Adriaens Ringsnavelmeeuw in Belgisch-Nederlands Maasplassengebied in j anu ari 1995 Paul Evers, H enk Swinke/s & Ton Cuypers First-yea r Mediterranean Gull w ith all-dark w in gs Mark LEdgeIler Hume's Yellow-browed Warbier in Ista nbul , Turkey, in December 1994 Enno 8 Ebels 'B iscu itkl eu rige' Spreeuw in nest bij Weerse lo in mei 1995 Anton Conings

234 237 238 240 24 1 242 244 Corrigenda

245

Asian-Pacific birds

246

Mountain Eared Nightjar in Arfak Mountains, Iri an Jaya: range extensio n and first description of nest and egg D avid Gibbs

Brieven

248

Relict Gull numbers at Beidaihe, China, in autumn 1992 Chris G 8radshaw & Adam Rowlands

Trends in systematics

248

Taxonomy of Houbara and Macqueen's Bustards and neg lect of intras pec ific diversity George Sangster Hybrid origin of Cox's Sa ndpiper confirm ed by mol ec ular analys is George Sangster

255 Mystery photographs

256

Mystery photograph 56: Hybr id Ca nada Goose x Barnacle Goose Arnoud 8 van den Berg

Recensies

257 257

Utsira Fuglestasjon Arbok 1995 by Bj0rn O lav Tve it (ed itor) André J van Loon Pitta's, broadbills and asities by Frank Lambert & Martin Woodcock Frank Rozendaal 8ird Images video guides: th e birds of 8ritain & Europe, volumes 5-7 by Paul Doherty & Bill O ddi e Arnoud B van den 8erg

258 DBA-nieuws

258

25% korting op Briti sh Birds; Betaling va n abon nementsge ld voor 1997; Ad resverandering Dutch Birding abonnementenad mini stratie; Payment of subscription for 1997; Change of address of Dutch Birding subscription adm ini stration ; Dutch Birding Travel Report Serv ice ni euws; Dutch Birding Trave l Report Service news; Dutch Birding Voge llijn vern ieu wd; N ieuw In ternetad res va n DBA-homepage; New Internetaddress of DBA-homepage; DBA-Vogelweek op Texel in september 1996

Aankondigingen & verzoeken

261

1996: v ijf jaar Milvus; In venta ri satie V laamse roofvogels; New add ress Texe l Birdwatching Center; N ieuw ad res Texe l Birdwatching Center; Reisgeze lschap gezocht; Request fo r photographs and tape recordings of lark s, pipits and wagta il s

WP reports

262

W P reports: Septembe r-Octobe r 1996 Arnoud 8 van den 8erg

Recente meldingen

272

Nederl and : augustu s-september 1996 Ruud M van Dongen, Remco H ofland & Peter W W de Rouw België: augustus-september 1996 Gerald Driessens

276 DB Actueel

280

Klein Amerika op Vli eland, deel 1 : Roodoogvireo; Klein Amerika op V li elan d, deel 2: Gee lstuitza nger; Boszangerparade in oktober; Izabeltapu it op Maasvlakte (Woerden slaat toe); Mongoolse Pieper op Maasvlakte (Woerden slaat weer toe); Zweedse Dwergga nzen in 1996

Voorplaat / front cover

Kleinste Strand loper / Least Sa ndpiper Calidris m inutilla, Vancouver Island, Ca nada, september 1994 (René Pop)

Abstracted/indexed in

Abstracted/indexed in Auk, Eco log ica l Abstracts, Emu, GEOBASE (Geo Abstracts Database), Ibi s, Ornitho log ische Schriftenschau, W ildli fe Review, Zoo log ical Record