Issuu

Koos Marsman pleit voor een Berkienstraot en ook een Oliemullerlaon

P. 11

Utrecht maakt zich op voor mogelijke stroomuitval in de stad

Soworker maakt delen op Social media makkelijk!

Boost je content en benut de kracht van je collega’s als ambassadeurs; 8 x meer bereik, 7 x hogere conversie en aanzienlijk meer sollicitanten.

Test gratis ons platform!

Kennisgeving participatie ondergrondse verbindingen Netversterking Utrecht Noord

Deze kennisgeving gaat over de participatie voor het projectbesluit van de ondergrondse kabelverbindingen. In het project Utrecht Noord onderzoekt TenneT nu drie routes voor de kabeltracés namelijk van Haarrijn naar Breukelen-Kortrijk, Lage Weide en opstijgpunt Soest en mogelijk de ondergrondse verbindingen naar het nieuwe station van Stedin. Deze kennisgeving is een aanvulling op de participatie inzake realisatie TenneT hoogspanningsstation Utrecht Noord van 9 oktober 2024 en een aanvulling op de kennisgeving Netversterking TenneT hoogspanningsstation Utrecht Noord van 18 juni 2025 inzake aanvullende participatie over realisatie van het TenneT-station.

Door de toename van vraag naar elektriciteit en de toegenomen opwek van duurzame energie, staat het elektriciteitsnetwerk enorm onder druk. Om toch duurzame energie te kunnen blijven leveren aan alle inwoners en bedrijven, werkt de provincie Utrecht samen met netbeheerders TenneT en Stedin aan versterking van de infrastructuur. Zowel TenneT (landelijke beheerder van het hoogspanningsnet) en Stedin (regionale beheerder van het midden- en laagspanningsnet) investeren de komende jaren daarom fors in het uitbreiden van het elektriciteitsnet. Er zijn onder andere twee nieuwe hoogspanningsstations ten noorden van de stad Utrecht met bijbehorende ondergrondse kabelverbindingen nodig.

Op 19 maart 2024 hebben Gedeputeerde Staten (GS) van Utrecht besloten de eerste stap te zetten voor de afweging van zoekgebieden voor de bouw van de hoogspanningsstations en de kabeltracés in Utrecht Noord. In de kennisgeving van 9 oktober 2024 werd u geïnformeerd dat GS voornemens zijn een projectbesluit te nemen voor het project en daartoe de projectprocedure te doorlopen. In deze kennisgeving was tevens aangegeven hoe de participatie over het project plaats zou vinden.

Naast de locaties waarvoor de participatie is gestart zijn er uit het gehouden participatieproces nog andere locaties door de omgeving aangedragen. Op 18 juni 2025 is er een kennisgeving gedaan van aanvullende participatie over de zoeklocatie Haarrijn voor het TenneT-station, gelegen nabij het Shell-station. TenneT heeft op basis van deze participatie en ruimtelijke kansen en belemmeringen, aan de provincie gevraagd de verdere verkenning en participatie te richten op deze zoeklocatie. De provincie heeft aangegeven hieraan mee te willen werken. Tevens vraagt TenneT aan de provincie om de verdere verkenning en participatie voor de ondergrondse kabelver-

5.47 lid 4 Omgevingswet informeren wij u over hoe de participatie over de ondergrondse kabelverbindingen van Haarrijn naar Breukelen-Kortrijk, Lage Weide en het opstijgpunt Soest zal plaatsvinden. Het zoekgebied voor deze kabelverbindingen is aangegeven op onderstaande kaart.

Waarom is dit project nodig? Sinds 2021 is er sprake van netcongestie: ﬁlevorming op het elektriciteitsnet. Om ervoor te zorgen dat er in de (nabije) toekomst wel voldoende elektriciteit in de provincie Utrecht is en blijft, moet het elektriciteitsnet snel worden uitgebreid om de netcongestie op te lossen. Zonder uitbreiding van het elektriciteitsnet kan de leveringszekerheid van elektriciteit in de provincie Utrecht en directe omgeving niet worden gewaarborgd. Ook kunnen nieuwe woningen, bedrijven en maatschappelijke voorzieningen (bv. scholen, winkels) niet vanzelfsprekend op het elektriciteitsnet worden aangesloten. De huidige hoogspanningsstations in de omgeving van Utrecht kunnen de verwachte groei in elektriciteitsopwek en -verbruik niet aan. Daarom moeten er twee nieuwe hoogspanningsstations gebouwd worden, waarvoor ten noorden van

worden gezocht. Het nieuwe TenneT station moet verbonden worden met ondergrondse kabels met de bestaande TenneT-stations in Soest, Utrecht Lage Weide, en Breukelen-Kortrijk en het nieuwe station van Stedin, ten noorden van de stad Utrecht. De provincie, TenneT en Stedin geven de voorkeur aan één locatie voor beide nieuwe stations, om zo de impact op de beperkte ruimte, zowel boven- als ondergronds, te beperken.

Wat houdt het totale project in?

- Er moet een nieuw hoogspanningsstation van TenneT worden gerealiseerd, met een oppervlakte van ongeveer zes hectare (dit is vergelijkbaar met twaalf voetbalvelden);

- Er moet een nieuw hoogspanningsstation van Stedin komen in het gebied Maarssen / Utrecht Noordwest, met drie transformatoren, een schakelgebouw en eventueel een schakeltuin, op een terrein van ongeveer 0,75 hectare (dit is vergelijkbaar met de grootte van 1,5 voetbalveld) of circa 0,5 hectare als dit wordt gecombineerd met het TenneT-station. Dit terrein zal een groot schakelgebouw en drie gebouwen bevatten voor de transformatoren. Stedin is nog op zoek naar een geschikte locatie. Daarvoor is een haalbaarheidsonderzoek en participatie gestart;

- 6 circuits, dat zijn 18 ondergrondse kabelverbindingen van het TenneT-station naar de bestaande hoogspanningsstations in Soest (2), Breukelen-Kortrijk (2), en Utrecht Lage Weide (2).

- Ondergrondse kabelverbindingen vanaf het Stedin-station naar het

Zoekgebieden voor tracés vanaf Utrecht Noord naar de elektriciteitsstations Breukelen-Kortrijk, Lage Weide en het opstijgpunt naar elektriciteitsstation Soest.

- Als de stations van TenneT en Stedin niet op één locatie kunnen worden gebouwd, zijn er 9 ondergrondse kabelverbindingen nodig tussen de hoogspanningsstations van TenneT en Stedin. Dat betekent dat er extra ruimte onder de grond nodig is voor de kabels.

Op dit moment wordt de locatie Haarrijn nader verkend voor het TenneT-station. Deze locatie was niet in het eerdere zoekgebied van TenneT opgenomen. Doordat het zoekgebied voor het station is gewijzigd kunnen bovenstaande technische aspecten wijzigen. Hierbij kan gedacht worden aan meer kabels die nodig zijn of extra spoelen op de hoogspanningsstations. Dit wordt gedurende het participatieproces onderzocht.

Deze kennisgeving heeft betrekking op participatie van de ondergrondse kabelverbindingen van TenneT. In het project Utrecht Noord onderzoekt TenneT nu drie routes voor de kabelverbindingen namelijk: - Tracé Haarrijn naar Breukelen-Kortrijk; - Tracé Haarrijn naar Lage Weide; - Tracé Haarrijn naar opstijgpunt Soest.

Hierbij wordt opgemerkt dat als het Stedin-station niet op dezelfde locatie als het TenneT-station komt, er ook een extra kabelverbinding zal moeten worden aangelegd van Haarrijn naar de locatie van het Stedin-station.

Participatie

Als onderdeel van de projectprocedure, heeft TenneT een participatieplan speciﬁek voor de ondergrondse verbindingen opgesteld: ‘Utrecht Noorddrie ondergrondse verbindingen van Haarrijn naar Breukelen-Kortrijk, Lage Weide en opstijgpunt Soest’. In dit plan kunt u op de site www.tennet.eu/utrecht-noord lezen wie wanneer en op welke manier betrokken wordt bij de projectprocedure en wat met de uitkomsten hiervan in het vervolgproces wordt gedaan. Van het participatieproces wordt een verslag opgesteld en de opbrengst van de participatie wordt betrokken in de verkenningsfase.

Proces TenneT onderzoekt de technische mogelijkheden van de routes voor de genoemde kabelverbindingen. Met een aantal stakeholders, te weten Rijkswaterstaat, ProRail, gemeente Utrecht, gemeente De Bilt, gemeente Stichtse Vecht, Waterschappen en Gasunie, worden ontwerpateliers georganiseerd om de kansrijkheid van de tracés te toetsen op basis van een vooraf opgesteld afwegingskader

(naar verwachting in januari 2026 gereed). TenneT zal de ingebrachte adviezen van de stakeholders verwerken. Dit advies wordt daarna in een bestuurlijk overleg met TenneT, Stedin en de betrokken gemeenten besproken.

Zodra er meer bekend is over de mogelijke kabelverbindingen ontvangen de omwonenden en grondeigenaren een brief van TenneT en de provincie, met meer informatie. Tevens zal worden vermeld hoe belanghebbenden worden betrokken en kunnen reageren. Dit gebeurt naar verwachting in januari 2026. TenneT zal dan ook een webinar organiseren waarin wordt uitgelegd wat het project behelst, waar de kansrijke routes voor de tracés zijn gepland en wat dit voor deze belanghebbenden betekent. Deze informatie kunt u ook vinden op de site www.tennet.eu/utrecht-noord

Vanaf medio januari 2026 vragen we van u om:

Aandachtspunten aan te geven voor het onderzoek, zodat we weten waar we zeker op moeten letten.

Speciﬁeke gebiedskennis en informatie over lokale en regionale ontwikkelingen in te brengen. • Relevante belangen, issues en stakeholders die we moeten betrekken te benoemen, zodat we een zo compleet mogelijk beeld van de projectomgeving krijgen.

Aan te geven op welke manier de overlast zoveel als mogelijk beperkt kan worden.

Aan te geven welk tracés uw voorkeur heeft. Waar mogelijk kan binnen een bepaalde marge een tracégedeelte iets verschoven worden. Deze mogelijkheden zullen tijdens de inloopbijeenkomst en op de projectatlas nader door TenneT worden toegelicht.

U kunt uw suggesties delen via de site www.tennet.eu/utrecht-noord of de projectatlas, www.tennet.eu/utrechtnoord. Het totale participatietraject voor de ondergrondse kabelverbindingen loopt naar verwachting tot en met 30 juni 2026.

Waar kunt u meer informatie vinden? Het participatieplan is digitaal te raadplegen op de ter inzage pagina op de website van de provincie, provincie-utrecht.nl, via www.tennet.eu/utrecht-noord en is in te zien bij de balie op het Provinciehuis, Archimedeslaan 6 in Utrecht, gemeente Utrecht, Stadsplateau 1, Utrecht, gemeente De Bilt, Soestdijkseweg Zuid 173, Bilthoven, gemeente Stichtse Vecht, Endelhovenlaan 1, Maarssen. Op de bovenstaande website kunt u ook meer informatie vinden over het hele project.

INHOUD

Nieuws

4 DUIC in beeld

Knooppunt

7 Noodsituatie

Hoe reageert Utrecht op extreme stroomuitval?

9 Met DUIC naar de rechtbank

Mishandeling met een hond

11 Column Koos Marsman

Oliemuller

Cultuur / Uit

13 Uittips

Elke week de leukste tips

15 Astronomisch Kabinet

Een 18e-eeuws mechanisch planetarium

Stad / Leven

16 Op bezoek bij Keck & Lisa

Erop of eronder

17 Verdwenen schoolgebouwen

Mahatma Gandhischool aan de Beiroetdreef Sport

19 Puzzel

Zoek de verschillen

Eerder deze maand was de website van DUIC – net als vele andere internetpagina’s – tijdelijk niet te bereiken door een storing bij het Amerikaanse Cloudfare. Een typisch voorbeeld van een bedrijf waar weinig mensen van hebben gehoord, maar waar velen ongemerkt afhankelijk van zijn. Ook energievoorziening is zo’n stille randvoorwaarde: talloze bedrijven en instellingen draaien erop, en in tijden waarin zelfs het Sinterklaasjournaal adviseert een noodpakket in huis te halen, is een draaiboek voor een grote stroom-

DE VERANDERENDE STAD IN BEELD

GANZENMARKT

Utrecht is constant in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt. Hierdoor ziet de stad er op sommige plekken heel anders uit dan vroeger, terwijl andere straten en pleinen juist al decennia hetzelfde blijven. In deze rubriek laten we dat zien.

Ga naar DUIC.nl voor meer oude en nieuwe foto’s van de stad.

storing allesbehalve overbodig. DUIC ging de stad in om te onderzoeken hoe verschillende partijen zich op zo’n scenario voorbereiden. Wijzelf zijn in elk geval al sinds 2015 klaar voor het onverwachte: naast online nieuws brengen we ons journalistieke werk sindsdien ook op papier. Zo blijft DUIC óók tijdens digitale tegenslag bereikbaar.

De DUIC-redactie

Colofon

Jasper Witte, Josje Janssen, Marly Claassen, Nella van Leeuwen, Robert Oosterbroek en Sam Pol

CONTACT REDACTIE redactie@duic.nl 030 7600 226

VRAGEN OVER DISTRIBUTIE? Pierre Schoonhoven via pierre@duic.nl, 030 7600 146

Joris Daalhuisen en Martijn Rademakers

ADVERTEREN

Helling 13, 3523

CB Utrecht, adverteren@duic.nl Dave Vorstenbosch dave@duic.nl 030 7600 146

Uniek gesigneerde print van Amor Fati - the city of Utrecht

Het schilderij Amor Fati van Iris Frederix toont een engel met elementen van Sint-Maarten, de beschermheilige van Utrecht, met de Domstad op de achtergrond. Amor Fati betekent ‘liefde voor het lot’ en staat voor het omarmen van alles wat het leven brengt. Dit unieke schilderij is nu te koop als hoogwaardige print, persoonlijk gesigneerd door Iris. De oplage is beperkt, dus bestel snel. De prijs is inclusief btw en bezorging Voor de echte Utrecht-liefhebber!

Advertentie

Bas van Setten, Bo Steehouwer, Cas Bergsma, Elin Pronk, Else Marie Vonk,

DUIC IN BEELD

Zoals inmiddels algemeen bekend, liggen er al jaren plannen om de A27 bij Utrecht te verbreden. Vooral omdat dit ten koste gaat van een deel van Amelisweerd, stuiten deze plannen op veel verzet. Het zogenoemde Tracébesluit A27/A12 Ring Utrecht omvat echter meer dan alleen de verbreding van de A27. Ook knooppunt Lunetten wordt aangepakt. Zo komt er een extra rijbaan en wordt het verkeer dat vanaf de A27 vanuit het zuiden naar de A28

Fotogra e: Bas van Setten

richting Amersfoort wil rijden, via een zogenoemde bypass geleid. Zo’n bypass vermindert kruisende verkeersstromen, wat de veiligheid en de doorstroming ten goede moet komen. Eerder deze maand heeft de minister het plan op enkele punten aangepast. Tot en met dinsdag 23 december 2025 kan beroep worden ingesteld tegen het besluit, en gezien de aanhoudende weerstand is de kans groot dat dit gaat gebeuren. a

Hoe lang ruikt u de bloemkool?

Na het eten niet in de etensluchten blijven zitten – dat vindt ook u vast prettig. Als u goede afzuiging in uw keuken heeft, dan is dat mogelijk. Het belang van een goede afzuigkap wordt snel onderschat, terwijl dit u toch een veel prettiger leefklimaat kan opleveren! Bij Vink Witgoed helpen we u graag om de lucht in huis door middel van een afzuigkap te verbeteren.

Nieuwe afzuigkap

Veel mensen wachten tot een afzuigkap het volledig begeven heeft voordat zij een nieuwe aanschafen. Dit terwijl het zuigefect soms al jaren ver onder de maat is en u de bloemkool nog veel te lang blijft ruiken. Bent u toe aan frisse lucht? Dan is het raadzaam om contact op te nemen met Vink Witgoed. Wij laten u graag zien welke mogelijkheden er zijn die passen bij uw situatie. Of u nu kiest voor een geïntegreerde kap, een stijlvolle schouwkap of een praktische onderbouwkap, wij leveren en monteren alles vakkundig. Onze specialisten letten daarbij ook op de details, zoals de juiste afvoerslang en een goed geplaatst buitenrooster. Zo bent u verzekerd van een frisse keuken zonder nare luchtjes.

Marjan kreeg hulp bij hoge energiekosten

Maak er gebruik van !

Winkel, telefonisch of via de website

U wilt kiezen en informatie verzamelen op een manier die het beste bij u past. Dat kan bij Vink Witgoed. Als u in de showroom komt, kunnen wij u vakkundig voorlichten over witgoed of keukenrenovatie. Ook kunt u via onze website of telefonisch uw informatie verkrijgen.

Blijvende service

Bij Vink Witgoed helpen we u van het oriëntatiegesprek tot het installatiemoment daarna. Bij ons in de winkel zoekt u uw nieuwe afzuigkap uit. Wij leveren en installeren de nieuwe aankoop op een tijd die u het beste schikt. De oude voeren we gratis voor u af. Mocht u een vraag of een storing hebben, dan kunt u ook een beroep op ons doen.

Tot ziens bij Vink Witgoed!

Vink Witgoed @vinkwitgoed

Hulp bij hoge energiekosten

Heb je hoge energiekosten en wil je weten hoe je daarop kunt besparen?

De gemeente Utrecht helpt!

• Gratis hulp bij vragen over je energierekening.

• Tips om energie te besparen.

• Eigen koophuis isoleren? Bekijk de lening met 0% rente.

Heb je een U-pas?

Dan ontvang je ook:

• € 275 korting op een nieuwe koelkast.

• Een gratis Energiebox met energiebesparende producten en advies ook voor huurders zonder U-pas.

• Mogelijk gratis isolatie van je eigen koophuis (zoals vloer- of gevelisolatie) jij vraagt aan, wij regelen de rest!

Heel veel Utrechters kunnen hulp en geld krijgen van de gemeente. Lang niet iedereen maakt er gebruik van. Jammer toch? Weet jij waar je recht op hebt? Kijk op utrecht.nl/rondkomen

Wat doet Utrecht als lange tijd de stroom uitvalt?

Utrecht kan, net als de rest van het land, plots zonder stroom, water of internet komen te zitten. Daarom vroeg de gemeente Utrecht tijdens de landelijke actiedag ‘Nederland valt uit’ op maandag 17 november aandacht voor wat inwoners zelf kunnen doen in een noodsituatie. “We zijn allemaal afhankelijk van dagelijkse voorzieningen zoals stroom, water en telecommunicatie. Deze voorzieningen kunnen plots uitvallen, ook voor langere tijd”, waarschuwt de gemeente.

Tekst: Josje Janssen / Fotogra e: Bas van Setten

‘Nederland valt uit’ is onderdeel van de overheidscampagne Denk vooruit, die het belang van voorbereiding benadrukt. De campagne richt zich op drie stappen: stel een noodpakket samen, maak een noodplan, en kijk naar elkaar om.

Noodpakket

Ook de gemeente Utrecht onderstreept het belang van een goede voorbereiding. Bij extreme situaties — zoals het langdurig uitvallen van elektriciteit, drinkwater of internet — adviseert zij inwoners om een noodpakket in huis te hebben. Zo’n pakket moet ervoor zorgen dat mensen de eerste 72 uur kunnen overbruggen.

Op Instagram deelt de gemeente een video met uitleg over wat er in een noodpakket moet zitten: water, etenswaren die niet bederven wanneer de koelkast uitvalt, een powerbank, een ouderwetse radio, lichtbronnen zoals kaarsen en lucifers, en een EHBO-setje. Met zo’n basisuitrusting kunnen inwoners zich beter redden tijdens een langdurige stroomstoring.

Ook Vitens, de drinkwaterleverancier in vrijwel de hele provincie Utrecht, benadrukt dat er maatregelen zijn getroffen voor dit soort situaties. Het bedrijf beschikt over noodvoorzieningen, zoals aggregaten, om de drinkwatervoorziening draaiende te houden. “In het geval van stroomuitval kunnen wij tien dagen draaien (drinkwater blijven maken én leveren) op noodvoorzieningen”, zegt een woordvoerder.

Noodplan en gesprek Daarnaast roept de gemeente inwoners op een noodplan te maken. Daarin kan bijvoorbeeld worden vastgelegd wie er wordt gebeld en waar men elkaar ontmoet als er geen contact mogelijk is.

Ook adviseert de gemeente om NL-Alert

in te stellen op de mobiele telefoon, zodat waarschuwingen binnenkomen. Wie de sirene hoort, wordt aangeraden naar binnen te gaan en ramen en deuren te sluiten. Verder benadrukt de gemeente het belang van elkaar helpen en met elkaar in gesprek blijven.

Hulpdiensten Een belangrijke rol tijdens een noodsituatie is weggelegd voor de Veiligheidsregio Utrecht (VRU). Zij informeren inwoners en zorgen dat de hulp waar mogelijk goed wordt geregeld. De VRU bereidt zich daarom voor op een noodsituatie: “We maken plannen, organiseren oefeningen en zorgen dat gemeenten, brandweer, politie, geneeskundige diensten en andere partners goed samenwerken. Daarnaast onderzoekt de VRU samen met gemeenten waar en hoe wij noodsteunpunten zullen inrichten, lokale netwerken ingezet kunnen worden en welke bijdrage het bedrijfsleven hierin kan bieden”, legt een woordvoerder uit.

112 bij stroomuitval Hulpdiensten spelen tijdens een noodsituatie een belangrijke rol, maar raken naar verwachting ook snel overbelast. “Bij een noodsituatie zijn de overheid en hulpdiensten daar waar zij het hardst nodig zijn”, licht de overheid toe.

Een woordvoerder van de VRU bevestigt dit. “Bij een acute crisissituatie werken hulpdiensten en gemeenten samen om mensen die in directe nood zijn te helpen. Maar tijdens een grote ramp of crisis zijn alle hulpdiensten zwaarbelast en kunnen ze niet overal tegelijk zijn. Daarom is het belangrijk dat mensen de eerste 72 uur voor zichzelf en elkaar kunnen zorgen.”

De bereikbaarheid van 112 bij een noodsituatie is afhankelijk van hoe lang de zendmast van de mobiele aanbieders doorwerkt

'Als we morgen onverwacht te maken krijgen met stroomuitval, moeten we improviseren'

op noodstroom. Dit staat uitgelegd op de website van de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur. Als de stroom uitvalt, kunnen de zendmasten uitvallen of op noodstroom gaan werken.

De noodstroom raakt na verloop van tijd op; hoe snel dat gebeurt hangt af van de capaciteit van het systeem en het stroomverbruik van de aangesloten apparatuur. Zodra de noodstroom is uitgeput, kan er geen verbinding meer worden gemaakt met 112. Bij langdurige stroomstoringen treffen providers bij sommige zendmasten wel extra noodmaatregelen, zodat 112 alsnog bereikbaar blijft. Toch betekent een grote stroomuitval dat veel maatschappelijke voorzieningen alsnog stil komen te liggen.

Openbaar vervoer

Zo kan ook het openbaar vervoer nauwelijks alternatieven bieden. Hoewel NS werkt aan protocollen voor noodsituaties, is het bij een stroomuitval niet mogelijk om reizigers te vervoeren en vallen ook de informatieborden uit. Voor treinreizigers is er in zo’n situatie geen ander vervoersmiddel beschikbaar. “Treinen rijden op stroom, dus bij een grote stroomuitval kunnen wij helaas geen treinen meer rijden”, vertelt een woordvoerder van NS. “Voor reizigers geldt dan; zoek alternatief vervoer.”

Nu nog improviseren

Om inwoners toch ondersteuning te kunnen bieden, werkt de VRU aan het opzetten van regionale coördinatie- en steunpunten waar mensen met acute hulpvragen terechtkunnen, bijvoorbeeld bij een hartaanval. “We werken momenteel aan de inrichting van deze punten en organiseren pilots om dit scenario te oefenen”, aldus de woordvoerder.

Maar dat lost het probleem voor nu niet op. “Als we morgen onverwacht te maken

krijgen met stroomuitval, moeten we improviseren, zoals we ook in 2019 hebben gedaan. Door een KPN-storing was 112 voor veel inwoners onbereikbaar. Brandweerposten in onze regio zijn toen gebruikt om 112-meldingen te ontvangen van inwoners. Inwoners zijn hier toentertijd over geïnformeerd via een NL-Alert-bericht.”

Het ziekenhuis

Het Diakonessenhuis in Utrecht werkt al lange tijd met protocollen voor noodsituaties. Een woordvoerder legt uit hoe de zorgprocessen kunnen doorgaan als voorzieningen uitvallen. “Bij stroomuitval pakken onze generatoren de stroomvoorziening op, en kunnen dat in elk geval drie dagen volhouden. Duurt de storing langer, dan is er toevoer van diesel nodig om de generatoren door te laten werken”, zegt een woordvoerder van het ziekenhuis.

De woordvoerder raadt Utrechters die tijdens een noodsituatie zorg nodig hebben aan om te handelen zoals zij dat normaal zouden doen. “Inwoners van Utrecht moeten in een dergelijke situatie gewoon handelen als altijd, en dat is altijd als eerste stap naar de huisarts of – buiten kantoortijden – de huisartsenpost.”

Met de landelijke actiedag wordt nu extra aandacht gevraagd voor noodsituaties, maar een onderwerp als ‘stroomuitval’ is voor ziekenhuizen te allen tijde een belangrijk thema. “De zorg moet immers altijd ‘gewoon’ door kunnen gaan”, benadrukt de woordvoerder. Desondanks merkt het ziekenhuis wel dat er in de buitenwereld meer aandacht voor is. Mocht Utrecht te maken krijgen met stroomuitval, dan staan de generatoren van het Diakonessenhuis al heel lang klaar. “Gelukkig zijn ze zelden nodig geweest.” a

René en Klassie voelen zich tevredener dan ooit langs de Jutfaseweg:

'We wonen aan de boulevard'

René Kil woont sinds 1973 met zijn vrouw Klassie aan de Jutfaseweg in Utrecht, direct naast de voormalige W.G. van de Hulstschool, nu De Wereldwijzer. Hij is er zijn hele leven mee verbonden geweest: eerst als kleuter, als lagere school leerling en later als directeur en nu nog steeds als vrijwilliger. Samen zagen ze de straat veranderen. “We horen eigenlijk vooral positieve reacties. Ik ben blij dat ik hier nog met de auto kan komen en vind het prettig dat er langzamer gereden wordt.”

'De verlangzaming van het verkeer is een prettige ontwikkeling'

Als kind vond René de Jutfaseweg al een lastige route. “Het was druk en gevaarlijk, vooral door alle bussen. Als ik naar de kweekschool fetste, moest ik soms mijn adem inhouden vanwege de dieselwalmen. Wat dat betreft is het fantastisch dat er nu veel meer elektrische bussen door de stad rijden.”

Eind jaren 90 kwamen de eerste fetspaden en inmiddels is de Jutfaseweg een echte fetsstraat geworden waar de auto te gast is. “Het gaat om vertragen en de fets voorrang geven. Wij zijn het eens met het beleid van de gemeente: de auto levert snelheid in. Natuurlijk moet iedereen rekening met elkaar houden, van kinderfets tot maaltijdbezorger. Verkeer is ook samenwerken. Alles bij elkaar vinden wij het een goede voortuitgang.”

Meer ruimte voor groen

De stoep is breder geworden en daardoor was er ineens plek voor een tuintje voor de

deur. “We zeggen hier voor de grap: we wonen aan de boulevard,” lacht René. “Dat beetje groen maakt de straat gezelliger. En het is fjn dat we een stukje zelf mogen onderhouden. In het begin mocht dat niet; alles moest er hetzelfde uitzien. Nu kunnen we het zelf vormgeven en daardoor voelt het echt als ónze plek. Het tuintje groeit beetje bij beetje. Soms brengt een buurman iets mee, soms vinden we iets leuks op de plantenmarkt. Het is een stukje natuur midden in de stad, samen gemaakt en samen verzorgd.”

Een duurzame stad

Voor een gezonde groei van Utrecht is het nodig om het verkeer anders te organiseren. Wil je weten waar in de stad binnenkort aan de weg wordt gewerkt? Bekijk de actuele projecten op utrecht.nl/verkeershinder. Wil je zelf of samen met de buren zorgen voor een stukje openbaar groen in jouw buurt? Meer informatie: www.utrecht.nl/zelfbeheer.

Familie spreekt namens slachtofer over mishandeling met hond op de Amsterdamsestraatweg

Tekst: Josje Janssen / Fotogra e: Bas van Setten MET DUIC NAAR DE RECHTBANK

De zitting ziet er anders uit dan gebruikelijk. Op de plek waar normaal het slachto er zit, nemen nu haar dochter en schoonzoon plaats. Naast het slachto er is ook de verdachte nergens te bekennen. “Is hij er zelf niet bij”, vraagt de schoonzoon verbaasd. “Best wel raar eigenlijk.” Ondanks zijn afwezigheid start de zitting.

“Dat betekent wel dat we niet met de verdachte in gesprek kunnen”, legt de rechter uit. De 53-jarige man uit Utrecht wordt verdacht van mishandeling van zijn ex-partner. Hij zou haar tegen het gezicht en hoofd hebben geslagen en zijn hond niet hebben tegengehouden toen die op haar afsprong.

Trauma

“Mijn moeder heeft er een trauma aan overgehouden”, vertelt de dochter. “Ze komt nauwelijks meer buiten. Wij moeten haar steeds begeleiden, omdat ze zo is geschrokken.” De schoonzoon bevestigt dat de verdachte haar vaker slecht heeft behandeld. Beiden willen namens de vrouw een slachtofferverklaring afeggen. “Juridisch gezien kan alleen mevrouw zelf spreken”, zegt de rechter. Toch mogen zij een kort woordje doen voordat de rechter uitspraak doet.

‘Kankerjunk’

Hoewel in het dossier staat dat het incident op 1 september 2025 plaatsvond, gebeurde het een dag eerder op 31 augustus. Op 1 september deed zij aangifte. Ze verklaart dat ze haar ex aan de overkant van de Amsterdamsestraatweg zag lopen, waarna hij ‘kankerjunk’ naar haar riep. Daarna zou hij op haar zijn afgelopen en sprong zijn pitbull op haar

af. Volgens de vrouw riep de man: “Pak haar, pak haar!”.

Getuigen

Drie getuigen legden verklaringen af bij de politie. Zij bevestigen dat de verdachte achter de vrouw aanliep en dat de hond op haar afging. Een van hen hoorde hem inderdaad zeggen: “Pak haar maar!” Volgens een getuige sprong de hond direct bovenop de vrouw, waarna de verdachte haar een klap gaf. Andere getuigen zagen dit eveneens, en ook op beeldmateriaal is een klap te zien. De verdachte verklaarde bij de politie dat hij haar enkel bij haar jas heeft vastgepakt. Confrontaties met het beeldmateriaal en getuigenverklaringen beantwoordde hij met: “Als dat te zien is, dan zal het wel”. Hij ontkent dat de hond haar heeft aangevallen. “Ik laat mijn hond niet los, en hij valt geen mensen aan.” Volgens hem herkende de hond haar en sprong hij daarom blij op haar af. De hond werd na het incident in beslag genomen, maar later teruggegeven.

Meerdere meldingen De rechter vertelt dat de man schulden heeft en van een uitkering leeft. Ook zijn er eerdere meldingen gedaan van huiselijk geweld; zo had het slachtoffer volgens verklaringen eerder blauwe ogen. “Er zijn vermoedens dat dit

'Ik vind het gewoon zo zielig voor mijn moeder'

vaker is gebeurd”, zegt de rechter. Sinds het incident gold er een contactverbod. “Het was wel lekker rustig nu”, zegt de schoonzoon. Hij vertelt dat buurtbewoners vaker ruzie hoorden. “Ik vind het gewoon zo zielig voor mijn moeder”, zegt de dochter. De schoonzoon voegt toe: “Het is gewoon een enge man. Er moet wat gebeuren.”

‘Meer dan een confict’ De offcier van justitie gaat over naar de eis. “Dit is wel meer dan een confict.” Ze acht bewezen dat de verdachte de vrouw heeft mishandeld door haar vast te pakken, tegen een raam te duwen en te slaan. De getuigenverklaringen en beelden ondersteunen volgens haar de aangifte.

Ook vindt de offcier bewezen dat hij zijn hond niet heeft tegengehouden. “Het is een grote hond onder zijn verantwoordelijkheid.”

Alhoewel het slachtoffer had verklaard dat ze de hond kent en er niet bang voor is, noemt de offcier de hond onvoorspelbaar. “Het gaat om een pitbull. Je weet maar nooit wat ze doen.”

Dat het incident plaatsvond in een woonwijk maakt het ernstig volgens de offcier. “Kinderen hadden dit kunnen zien.” Voor mishandeling eist de offcier een taakstraf van 60 uur, waarvan 20 uur voorwaardelijk, plus een contactverbod en meldplicht. “Het

dossier schreeuwt om een contactverbod”, zegt de offcier. Voor het niet terughouden van de hond eist ze 40 uur taakstraf.

Moeilijke afweging

De rechter volgt de offcier voor een deel en veroordeelt de verdachte voor mishandeling. Voor het niet tegenhouden van de hond wordt hij vrijgesproken. “De moeilijkheid zit in het aanvallen”, legt de rechter uit. De hond beet niet en kende de vrouw. Daardoor is niet zeker dat het dier haar echt aanviel.

Volgens de rechter zou er sprake kunnen zijn van het aanhitsen van de hond, omdat de verdachte ‘pak haar maar’ zou hebben gezegd. Aangezien dit niet ten laste is gelegd, kan de verdachte hier niet voor veroordeeld worden.

De rechter noemt de mishandeling een ‘heel ernstig strafbaar feit’. Het incident gebeurde op een openbare plek waar iedereen het kon zien. “Mevrouw is publiekelijk vernederd.” De rechter legt de man een taakstaf van 60 uur op, waarvan 20 uur voorwaardelijk. Ook krijgt hij een contactverbod. “Dus heeft hij nou een taakstraf én een verbod”, vraagt de schoonzoon. De rechter legt het nogmaals uit. “Hij mag geen contact zoeken. Doet hij dat wel, dan moet hij de extra 20 uur alsnog uitvoeren.” a

geldig van maandag 24 november t/m zaterdag 29 november 2025

om je vingers bij af te likken

perstuk 3,00 nu voor: krokantenrijkelijkgevuld

Maximaal 2x per klant. Op = Op.

SnackpanXL € 37,99

± 10 pers. 90 hapjes

30 balletjes, 30 mini-saté, 10 pittige kluifjes, 10 zoete kluifjes, 10 naturel kluifjes.

Satépan € 42,99

met kaas of naturel

± 12 pers. 35 stokken

Keuze uit de smaken: pittig, ketjapof pindasaus.

± 10 pers. ± 100 hapjes

Feestpan € 43,99

20 balletjes ketjapsaus, 20 balletjes pindasaus, 20 mini-saté indian mystery marinade, 20 mini-saté ketjapsaus, ± 300 gram kippeling, 12 kluifjes naturel.

Kippieplank € 34,99

normaal 7,95 nu

Maaltijdpan € 37,99

± 6-8 pers. ± 2400 gram

Keuze uit: bami, nasi, mihoen of Chinese bami met 6 balletjes, 6 mini-saté.

± 10 pers. ± 1200 gram. ± 120 hapjes. Inclusief kartonnen plank. Direct klaar voor gebruik. Inhoud: gevulde olijven, kaasblokjes met dille, gevulde peppers met roomkaas, mini-saté, grillworst naturel, grillworst kaas, kipgehaktballetjes, salami blokjes, kipfilet roomkaas rolletjes, salami roomkaas rolletjes, serrano roomkaas rolletjes.

Alle pannen zijn ook in XXL variant verkrijgbaar. Inhoud x 3. Prijs x 3. Borg elektrische Kippiepan € 15,00. Borg elektrische Kippiepan XXL € 50,00.

Alle pannen zijn ook in XXL variant verkrijgbaar. Inhoud x 3. Prijs x 3. Borg elektrische Kippiepan € 15,00. Borg elektrische Kippiepan XXL

Ga voor het hele assortiment naar www.kippie.nl

Kippie Utrecht-Overvecht - Winkelcentrum Overvecht

Roelantdreef 263 - 3562 KK Utrecht

telefoonnummer 030-7370341 - overvecht@kippie.nl

COLUMN Oliemuller

Begin van ’t jaor vroeg de Uterechse Straotnaomekemissie op d’r website welleke (overleje) Uterechse kunstenaors de moeite waord waore ’n straot naor te vernoeme. Medeén voerde ‘k Herreman Berkien op en die kreeg ook veul hits van and’re Uterechters, maor sinsdien he’k niks meer gehoord. Ach, de in 2005 overleje kaberetjé het al ’n eige beeld bij de Tolsteegbrug, dus die mag nog nie eens klaoge over ze eeuwige populaoriteit (hoewel ied’reen onder de 40 jaor nu ech nie weet over wie we ’t hebbe). Maor erreges ’n straotsjie naor ‘m noeme zou toch zo aordig zijn. Net zo as voar ze leermeester Hennie Oliemuller (nu is ied’reen onder de 60 jaor zich an ’t afvraoge wie dit is). De kaberetjé en muzikant Oliemuller overleed vijf jaor eerder dan Berkien in 2000. Ook naor hem is d’r gin straot genoemp, maor zijn naom hânk wel an ’n voetgângersbrug. De Hennie Oliemullerbrug kej’ vinde in Kenaole-eiland op de Europalaon. Toen Oliemuller overleed was de brug zonder naom net geopend en ’t was de toenmaolige wethouwer Jan van Zaonen die bedach da ’t meschien aordig was as ze die naor de kaberetjé zouwe vernoeme. En da gebeurde, handig as je dich bij de Straotnaomekemmissie zit. Deze maond is ’t persies 25 jaor geleje da die brugnaom onthuld wer. Berkien was d’r bij en ook Tineke Schouten (ied’reen bove de dertig ken haor). En de zangeres Astrid van Helden was d’r bij (nu is alleén de 70-plus nog in staot daor herinneringe an te hebbe). Die voetgângersbrug was en is ’n bruggie van weinig belâng. Oliemuller voelde zich bij leve altijd al zwaor onderkend in ’t Uterechse en of Van Zaonen da nou bewus dee, ’t paste dus wel bij de in 2000 toen al vrijwel vergete kaberetjé. “Hennie zou zich vas en zeker rotgelache hebbe”, zeije ze bij de onthulling. Maar volleges ze dochter zou die toch ook wel ’n bietsjie trots zijn gewees. En zo is ‘t, ’t blijf toch mooi as je genoemp blijf worde en daorom Straotnaomekemissie: kom op mè die Berkienstraot en doe d’r ook ’n Oliemullerlaon bij. Doe ’s gek! a

Koos Marsman is ambesedeur vollekstaol en commetator. Hij schrijf tweewekelijks voor DUIC, natuurlijk in de Uterechse vollekstaol

Waarom families kiezen voor ons uitvaartcentrum:

• de sfeervolle opbaarkamers zijn warm en huiselijk ingericht

• de professioneel uitgeruste aula biedt ruimte voor grote afscheidsdiensten

U bent altijd welkom voor een open gesprek.

Noorderveld

Structuurbaan 1 030 - 604 42 35

SFEERVOL VERGADEREN

DE CAMPING

AL VANAF € 100,PER DAGDEEL

een vertrouwd gezicht voor al uw vragen gezicht

U bent altijd welkom voor een open gesprek.

Bel 0800 - 023 05 50 of ga naar monuta.nl/utrecht

Ook als u niet of elders verzekerd bent.

Bianca Versteeg Utrecht

KOOP NU HET BOEK

€34,95

Kofﬁetafel-fotoboek -/+160 pagina’s

Bestel via duicshop.nl en ontvang een gratis setje ansichtkaarten

• 4 vergaderruimtes, van 2 tot 60 personen

• Op een unieke locatie in Utrechts nieuwste hotspot Rotsoord

• Altijd goed bereikbaar met trein, bus, boot, ets of auto

• Flexibele catering, van drankjes tot diners Volledig gefaciliteerd met o.a. led-scherm, supersnelle WiFi en whiteboard

• Standaard gratis zwarte ko e, thee en water

• Mooi uitzicht op de Vaartsche Rijn

• 365 dagen per jaar, ook in de avond

DIRECT RESERVEREN?

Dat kan eenvoudig online met het contactformulier op onze website of mail je wensen naar vergaderen@ganspoort.nl. Liever bellen/appen? Pierre is te bereiken via 06-14415656. Kijk voor een indruk van alle zalen en mogelijkheden op WWW.CAMPINGGANSPOORT.NL

Advertenties

Een nare seksuele ervaring kan iedereen overkomen...

Wij kunnen je helpen.

Bel 0800-0188 of chat met ons via www.centrumseksueelgeweld.nl

In samenwerking met:

Maak een afspraak voor de gratis lichaamsscan & WIN een reis naar de Winter Spelen

een complete reis naar de Winter Spelen Hoe maak je kans?

Plan vóór 1 december een afspraak in bij jouw dichtstbijzijnde Beter Bed winkel en doe de gratis lichaamsscan. Je maakt dan automatisch kans op een complete droomreis voor 2 personen naar de Olympische Winter Spelen. Beleef de magie van Milaan inclusief vlucht, verblijf, wedstrijdtickets én TeamNL Experience. Bekijk alle actievoorwaarden op beterbed.nl/acties/winterspelen

What you see festival

Waar: Verschillende plekken in de stad

Wanneer: 19 t/m 23 november

Prijs: Varieert per activiteit

What You See is een kunstfestival over gender en identiteit. Tijdens de achtste editie vind je in heel Utrecht werk van kunstenaars die je zelden in Nederland ziet, verrassende programma’s, pop-up optredens en gratis exposities. Maar het is vooral een uitnodiging om samen te komen, elkaar te ontmoeten en je eigen aannames te onderzoeken. Samen met makers en publiek ontstaat zo een gezamenlijke zoektocht naar een meer inclusiviteit.

Utrechtse Makersmarkt

in biercafé Oproer

Waar: Biercafé Oproer

Wanneer: 22 november, 12.00 tot 17.00 uur

Prijs: Gratis

Liefhebbers van tekeningen in alle vormen en maten, kunnen dit weekend terecht in Biercafé Oproer. Zaterdagmiddag verandert het in de makersmarkt die helemaal in het teken staat van tekeningen. 22 makers verkopen hun werk, dat uiteenloopt van hoogwaardige afdrukken, boeken en kaarten tot originele illustraties. Ook voor wie niets zoekt om thuis aan de muur te hangen, moet het een leuk moment zijn om een biertje uit Oproers brouwerij te drinken.

Waar: TivoliVredenburg

Wanneer: 21 november, 12.30 uur

Prijs: Gratis

Menig Utrechter zal het al weten, maar het is te leuk om het niet af en toe te vermelden: Iedere vrijdag zijn er gratis klassieke concerten in de prachtige grote zaal van TivoliVredenburg. Smullen voor de liefhebber, maar ook een laagdrempelige manier om de schoonheid van een live orkest voor de eerste keer mee te maken. Deze week wordt het concert verzorgd door het Codarts Symphony Orchestra van het conservatorium in Rotterdam. Onder leiding van Johannes Leertouwer spelen ze een stuk van Brahms en de zesde symfonie van Beethoven. Je moet wel van te voren online een kaartje kopen.

Heroes Dutch Comic Con

Waar: Jaarbeurs

Wanneer: 22 en 23 november, 10.00 tot 18.00 uur

Prijs: 36 euro

Het Heros Dutch Comic Con is het grootste popcultuur evenement van Nederland. Er zijn speciale gasten van over de hele wereld, toonaangevende striptekenaars, activiteiten rondom cosplay en gamen, workshops en een gigantisch veel kraampjes om te winkelen. Veel bezoekers trekken zelf ook hun mooiste cosplay aan, dus er is altijd genoeg om je ogen uit te kijken.

Waar: Stadhuisbrug, Neude, Mariaplaats

Wanneer: 25 november, 19.00 uur

Prijs: Gratis

Tijdens ‘Orange the world’, de internationale dag die aandacht vraagt voor geweld tegen vrouwen, trekt traditiegetrouw de Catharina Dansparade weer door de stad. Tientalle dansers in verschillende stijlen maken samen een statement. De organisatie Catharina Nu staat voor zelfontwikkeling van meiden, vrouwen en de vrouwelijke kracht in iedereen, aan de hand van de legende van Catharina van Alexandrië. Iedereen kan meelopen, maar ook toekijken.

Saltylands Clubnight

Waar: KABUL à GoGo

Wanneer: 21 november, 21.00 tot 04.00 uur

Prijs: 14,50 euro

Nu de nachten lang zijn, kan je daar maar beter iets mee doen. In Utrechts grootste nachtclub slepen lokale artiesten je door de donkere uren heen met rollende house, spaanse techno en emotionele trance. Verwacht het onverwachte, aldus de organisatie, die verder niet veel bekend maakt over wat er te verwachten valt. Typisch voor de club die het mysterie van de nacht overeind wil houden.

Het kerstvisioen van Suster Bertken

Waar: Museum Speelklok

Wanneer: 19 november, 20.00 uur Prijs: 25 euro

Het is een van de meest spraakmakende verhalen uit de Utrechtse geschiedenis, dat van Suster Bertken. De vrouw liet zich in 1457 inmetselen in de Buurkerk, om er de laatste 57 jaar van haar leven door te brengen. Nadat de laatste steen geplaatst was, wijdde ze zich aan haar geloof, maar schreef ze ook gedichten. Die dienden voor Cappella Pratensis als inspiratie voor het programma ‘Het kerstvisioen van Suster Bertken’.

Catharina Dansparade

Gratis Lunchconcert

BLACK FRIDAY

ASTRONOMISCH KABINET

Sonnenborgh toont uniek Astronomisch Kabinet

Hoe werd de hemel bekeken vóór computers en ruimtevaart? In het Utrechtse museum en sterrenwacht Sonnenborgh staat sinds dinsdag 18 november het Astronomisch Kabinet: een bijzonder, historisch instrument dat daar meer inzicht in geeft in hoe men vroeger tegen het heelal aankeek. Het metersbrede uurwerk, met draaiende planeten en wereldbeelden, geeft inzicht in hoe verzamelaars in de 18e eeuw de hemel probeerden te bestuderen. “Het is de enige in zijn soort.”

Tekst: Else Marie Vonk / Fotogra e: Bas van Setten

Het imposante meubelstuk met uurwijzers en globes, ruim drie meter breed en meer dan tweeënhalve meter hoog, staat prominent opgesteld in de Utrechtse sterrenwacht. Over een uur begint de offciële opening. Onder anderen burgemeester Sharon Dijksma en Adrie Warmenhoven, directeur van het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium, zijn erbij.

Kunstverzamelaar Bert Degenaar, eigenaar van Planetarium Zuylenburgh in Oud Zuilen, staat trots voor het instrument dat hij tien jaar geleden in handen kreeg. “Mensen om me heen weten er meer van dan ik, maar ik vind het een heel mooi object en ben geïnteresseerd in de historie van de wetenschap.”

Het instrument kwam min of meer toevallig op zijn pad. De vorige eigenaar wilde ervan af, maar het bleek in te slechte staat voor een veiling. Degenaar werd getipt en reisde naar Brussel, waar het instrument al jaren stond en ooit is gemaakt. Pas na vijf jaar werd hij het eens met de vorige eigenaar. “Niet alleen over de prijs, maar ook over de vraag hoe je zo’n kostbaar apparaat in hemelsnaam gerestaureerd krijgt. Uurwerkmaker Pieter de Ruiter heeft me uiteindelijk overgehaald. Hij vond het de moeite waard en heeft bijna de hele restauratie uitgevoerd.”

Het kabinet staat eerst jarenlang ongerestaureerd in het Eise Eisinga Planetarium in Franeker. “Het apparaat is zo verschrikkelijk ingewikkeld; dat wilden we laten zien in de oude staat. Daarna duurde het vier tot vijf jaar voordat het helemaal hersteld was. Eén uurwerk was bijvoorbeeld helemaal kapot.” Eenmaal gerestaureerd is de verplaatsing naar Sonnenborgh voor hem een logische keuze. “De oude sterrenwacht, gebouwd in 1854, is een heel belangrijk gebouw en het staat in relatie tot het instrument.”

Een gek verhaal

Veel bezoekers zullen niet meteen begrijpen wat ze precies zien, maar achter het kabinet schuilt een enorme geschiedenis. Daar kan

dr. Huib J. Zuidervaart, wetenschapshistoricus, meer over vertellen. Als vriend van Degenaar raakte hij betrokken bij het Astronomisch Kabinet en schreef er een boek over. “Het is gewoon een gek verhaal.”

Zuidervaart was twintig jaar natuurkundedocent, voordat hij promoveerde in de wetenschapshistorie. Hij werkt daarna onder andere bij Museum Boerhaave en het Huygens Instituut. Hij deed veel onderzoek naar historische instrumenten, waaronder dit kabinet.

De tientallen bijgevoegde ontwerptekeningen intrigeerden Zuidervaart het meest. “Daarmee kon je het hele mechanisme doorrekenen. Ik vroeg me af: klopt wat in de oude beschrijvingen staat eigenlijk? Veel bleek verrassend goed te rijmen.”

Ook vond Zuidervaart een groot dossier met correspondentie in museum Het Broodhuis in Brussel, waar het instrument jarenlang stond. “Dat gaf me genoeg materiaal om de volledige geschiedenis te reconstrueren en zo ontstond het idee voor het boek: ‘The Astronomical Clock by Paulus & Ghiesbrecht’.

Jean Paulus

De geschiedenis begint bij Jean Paulus, een jezuïet van een religieuze, katholieke orde die het kabinet in 1771 ontwierp als model om astronomische fenomenen te demonstreren. “Het werd gebruikt om leerlingen te onderwijzen, maar het was ook echt een hebbedingetje. Planetaria waren in de achttiende eeuw populair; mensen hadden ze graag thuis staan. Maar het had ook een religieuze betekenis: het moest de grootsheid van Gods schepping tonen.”

Paulus werkte aan het hof van Karel van Lotharingen, stadhouder namens de Oostenrijkse keizer. Karel was een groot liefhebber van uurwerken en had eerder al een ander uurwerk van Paulus naar Brussel gehaald. Dit tweede kabinet moest de verschillende wereldsystemen uitleggen. Het is vóór Paulus’ overlijden in 1783 voltooid.

Daarna kwam het in de handen van Ghiesbrecht, onder andere professor wiskunde in Brussel, die veel tekeningen en beschrijvingen toevoegde, maar ook deed alsof het zijn eigen ontwerp was. Daarna is het kabinet nog vaak van eigenaar gewisseld. “Elke eigenaar heeft er iets aan veranderd,” zegt Zuidervaart. “Er zit bijvoorbeeld nu een nieuw aandrijvend uurwerk in, dat sterk genoeg is om het mechanisme weer volledig te laten lopen.”

Twee mogelijke wereldbeelden “Het instrument is uniek in zijn soort, zeker met zijn twee planetaria”, vindt Zuidervaart. “Het zijn twee verklaringen voor hemelbewegingen die in de 18e eeuw naast elkaar bestonden. De een vanuit kerkelijk perspectief, de ander vanuit de wetenschap. Niemand kon bewijzen wat waarheid was. Gezien vanaf de aarde kon het allebei.”

Ter verduidelijking begint Zuidervaart met een stukje belangrijke geschiedenis. “Het oudste wereldbeeld komt van Claudius Ptolemaeus uit de tijd van de Grieken, zo’n honderd jaar na Christus. Hij geloofde dat alles om de aarde heen draait. “Geen vreemde gedachte voor die tijd”, vindt hij. Pas in 1543 kwam Copernicus met een ander model: “Hij stelde dat de zon in het midden staat en de planeten daaromheen draaien, het beeld dat we nog steeds geloven.” Dit systeem zie je aan de rechterkant van het instrument.

Maar de katholieke kerk verzette zich lang tegen het idee dat de aarde slechts een ‘gewoon’ planeetje was, legt Zuidervaart uit. Daarom ontstond een tussenmodel van Tycho Brahe: “Daarin is de aarde het middelpunt, de zon draait om de aarde en alles verder om de zon”, zegt Zuidervaart. “Het grappige is dat je dit vanuit de aarde eigenlijk niet kon waarnemen, dus het viel ook niet te controleren.”

Dan was er nog het systeem van Martianus Capella uit de vijfde eeuw, dat wat wegheeft van het beeld van Ptolemaeus, met één belangrijk verschil: “Capella zei dat alles om de aarde draait, behalve Mercurius en Venus, want die draaien om de zon.” Dit model is aan de linkerkant van het instrument te zien, als tegenhanger van het beeld van Copernicus.

Venusovergangen in alle kranten Capella’s idee kwam in de achttiende eeuw opnieuw bij Paulus ter tafel, terwijl het daarvoor nooit serieus was opgepikt. Zuidervaart vermoedt dat dit kwam door de Venusovergangen van 1761 en 1769: tijdens zo’n overgang schuift Venus als klein zwart puntje voor de zon langs, een principe dat nog steeds wordt gebruikt om planeten buiten ons zonnestelsel te ontdekken. De Venusovergangen waren in die tijd een enorme sensatie, weet Zuidervaart. Ze komen maar twee keer voor in een periode van acht jaar, eens in de 200 jaar. “Het was

echt een hot topic, het stond in álle kranten.” Er werden zelfs de allereerste internationale expedities voor georganiseerd. Om die waarnemingen te verklaren én de aarde toch in het middelpunt te laten, werd door Paulus teruggegrepen op het bijna vergeten systeem van Capella. “Niemand kende het, behalve de jezuïeten, want dat waren zeer geleerde mensen.”

Levend stuk geschiedenis

Volgens Zuidervaart is het Astronomisch Kabinet uniek omdat dit het enige bewaard gebleven uurwerk van dit type uit de zuidelijke Nederlanden is. Paulus wordt ook wel “de Belgische Eise Eisinga” genoemd. Het apparaat toont naast de planetaria onder andere ook een hemel- en aardbol, uurwerk en de posities van de manen van de eerste vier manen van Jupiter zien.

De binnenkant is, zoals Zuidervaart het noemt, “een spaghetti van systemen die deze bewegingen aansturen”. “Als je het goed instelt, beweegt het instrument precies gelijk met de aangegeven hemellichamen. Je kunt er bovendien nog steeds astronomische fenomenen mee voorspellen, zoals volle maan, springvloed en eclipsen.”

Hoeveel mensen het kabinet in de achttiende eeuw hebben gezien, is onbekend. Het stond wel een periode in het stadhuis van Brussel. “Het is een levend stuk geschiedenis. Het is bijvoorbeeld in 1907 nog in handen geweest van een bierbrouwer. Hij trof het uit elkaar in mandjes aan.”

Zuidervaart benadrukt daarom nogmaals zijn waardering voor de restaurateur: “Een hele grote klus. Hij is vele malen knapper dan ik, want hij heeft het echt kunnen maken en reconstrueren aan de hand van die oude tekeningen.”

Voorlopig nog in Sonnenborgh Het kabinet blijft waarschijnlijk twee jaar in Utrecht staan. Daarna wil eigenaar Bert Degenaar het meenemen naar Musée international d'horlogerie in Zwitserland. “Omdat ik het belangrijk vind dat zoveel mogelijk mensen dit zien. Het heden kan niet zonder verleden.”

Giovanni Stijnen, directeur van Sonnenborgh, is “heel blij” met de aanwinst. “Het Astronomisch Kabinet is een uniek stuk erfgoed. We zijn trots dat we dit meesterwerk tijdelijk in ons museum mogen tonen.”

In Sonnenborgh ligt ook een inkijkexemplaar van Zuidervaarts boek The Astronomical Clock by Paulus & Ghiesbrecht. Het boek is verkrijgbaar bij Planetarium Zuylenburgh. Dat de restauratie de moeite waard was, kan Degenaar bevestigen. “Alleen al omdat het model van Capella de enige ter wereld is. Er is weinig vergelijkingsmateriaal. Het is een heel bijzonder apparaat.” a

Erop of eronder voor Keck & Lisa op de Zadelstraat

Dikke pech voor de eigenaar van cadeauwinkel Keck & Lisa: nanciële problemen door corona en een vervelende breuk met haar voormalige compagnon én een inbraak. Esther Sant doet haar stinkende best om haar winkel te redden. Over een paar maanden moet ze de knoop doorhakken: kan ze doorgaan of niet?

Keck & Lisa bestaat sinds 1997. De cadeauwinkel verkoopt spullen voor in huis, in de tuin, nijntje-producten en allerlei ‘kekke cadeautjes’. Van deurmatten en kapstokken tot speelgoed, servies, spelletjes en andere hebbedingen. Een pizzasnijder in de vorm van een teckel? Die is er. Een Domtoren-bakblik? Staat er ook. Een opblaasbare famingo als pot? Say no more. Voor het raam hangen nu ook allerlei nijntje-kerstballen, die voorbijgangers regelmatig staan te bewonderen.

Hoewel de feestdagen voor de deur staan, zijn de planken bij Keck & Lisa een stuk leger dan normaal. Ook is een deel van de winkel afgesloten voor klanten. Esther heeft simpelweg het geld niet om haar zaak vol te zetten. Dat komt onder andere door hoge coronaschulden, maar dat is niet alles.

“Ook is mijn compagnon op een verve-

lende manier vertrokken”, vertelt Esther. Ze staat achter de toonbank. “Ik heb al drie rechtszaken gewonnen, maar hij komt niet in beweging. Het is inmiddels drie jaar later en ik ben er nog mee bezig. Mijn geld gaat nu helaas op aan verkeerde zaken als juridische kosten.”

Eind oktober werd ook nog eens ingebroken. Gelukkig nam de dader niets mee, maar hij heeft onder meer een raam en een kast beschadigd. Om Esther te helpen, startte haar beste vriendin een crowdfunding. Ook haar medewerkers zitten niet stil.

‘De beste baas’ Een van haar medewerkers omschrijft Esther als “de beste baas die je je maar wensen kan”. Ook zij zou het “zo zonde vinden als de zoveelste unieke Utrechtse winkel de deuren moet sluiten”. Het team doet dan ook zijn

best om te helpen waar mogelijk. Ze zijn inderdaad een grote steun, zegt Esther. “Iedereen helpt waar hij of zij kan.”

Esther vindt het hartverwarmend. Een geslaagde crowdfunding zou betekenen dat ze haar winkel weer kan vullen, meer omzet kan maken en zo aan haar betalingsverplichtingen kan voldoen. “Dan gaat alles weer lopen. Het zou een nieuwe start zijn.”

Van stagiair tot eigenaar

Tot begin 2024 zat op de Oudegracht, waar nu platenzaak Variaworld zit, ook een tweede vestiging: Keck & Lisa Wonen. Die vestiging sloot vorig jaar na bijna 20 jaar de deuren. Het was een woonwinkel met onder meer meubilair, behang, gordijnen en lampen. Esther zei toen alle aandacht te willen richten op de vestiging in de Zadelstraat.

Ze was zestien toen ze als stagiair bij de

voormalige eigenaar van Keck & Lisa begon. Ze volgde een opleiding, bleef er werken, werd manager en uiteindelijk dus de nieuwe eigenaar. “Ik ging steeds een stapje hoger. Het is altijd al mijn droom geweest om een eigen cadeauwinkel te hebben. Ik leef mijn droom.”

“Het is een vrolijke winkel”, gaat ze verder. “Ik maak mensen blij.” Esther vindt het een van de mooiste panden én plekken in Utrecht. “In deze straat zitten veel kleine ondernemers. We kennen en helpen elkaar. Het is hartstikke gezellig.”

Of Keck & Lisa blijft, hangt van de komende maanden af. “In het eerste kwartaal van volgend jaar moet ik een besluit nemen. Ik zou het ontzettend zonde vinden als het zo zou eindigen. Ik wil heel graag blijven. Keck & Lisa is een begrip in Utrecht en ik geloof er nog in.” a

Tekst: Bo Steehouwer / Fotogra e:Cas Bergsma

VERDWENEN SCHOOLGEBOUWEN IN UTRECHT

Mahatma Gandhischool aan de Beiroetdreef

Vanaf 1962 waren tientallen scholen in serie gebouwd volgens het MUWI-systeem, die allemaal een H-vormige plattegrond hadden. Ook in de nieuwe wijk Overvecht verschenen veel van zulke 'gele scholen', zelfs drie naast elkaar aan de Charlotte van Bourbondreef. Voor de vijfde serie MUWIscholen koos de gemeente echter voor een nieuw ontwerp, zoals in 1970 bij de Mahatma Gandhischool aan de Beiroetdreef (later OBO De Klopvaart). Hoewel er dus identieke gebouwen verrezen, konden scholen zich onderscheiden met hun naam, een gevelkunstwerk en een eigen aanpak. Zo kon je op Gandhischool niet blijven zitten.

De vijfde serie MUWI-scholen naar ontwerp van gemeente-architect Nijs Spronk waren rechthoekig met twee verdiepingen en één lagere hoek voor de entree. Ze bevatten zeven lokalen en een gemeenschapsruimte (aula). De gebouwen kregen kenmerkende witte daklijsten, waarop ook de naam stond. Met dit systeemontwerp dat in drie weken kon worden opgeleverd, ontstond rond 1970 niet alleen de Gandhischool maar bijvoorbeeld ook de katholieke Marcusschool aan de Mayadreef en de openbare Prins Willem-Alexanderschool aan de Agavedreef.

Volgens de percentageregeling voor beeldende kunst kreeg elke school een kunstwerk. Bij de Prins Willem-Alexanderschool was dat een driedelig speelplastiek, ontworpen door de beeldhouwer Jos Wong. Aan de Beiroetdreef kwam bij de ingang een tegelwand, gebaseerd op het leesplankje en ander lesmateriaal. Het was een speelse collage van letters, cijfers en plaatjes. De ontwerper van deze keramische tegels is helaas onbekend.

Vernieuwingsschool

De openbare school aan de Beiroetdreef werd vernoemd naar Mahatma Gandhi, de geweldloze strijder voor de onafhankelijkheid van India. Misschien had deze keuze ook te maken met de ligging van de school nabij de Indusdreef en Gangesdreef, of in ieder geval met de 'mondiale' straatnamen in de wijk. Of met het 'gemengd publiek' van de school, zoals een krant het destijds noemde. Op 17 juni 1970 werd de Mahatma Gandhischool offcieel geopend. De Indiase ambassadeur in Nederland, Jagan Nath Dhamija, woonde deze gebeurtenis bij. Als een van vier landelijk aangewezen 'modelscholen' kende de Gandhischool geen jaarklassen op leeftijd, zodat leerlingen niet konden blijven zitten. 'De modelscholen zullen een apart lokaal inrichten met de meest moderne audio-visuele hulpmiddelen gericht op individuele verwerking van de leerstof. Bovendien zullen er instructielokalen komen voor het leren in niveaugroepen, waarbij de

onderwijzer als leerstofbegeleider bijvoorbeeld goede leerlingen, minder vlotte kinderen kan laten helpen en het lesprogramma zal aanpassen aan de ontplooiingsmogelijkheden van de scholieren.' Ook werd er gewerkt aan het samengaan van kleuter- en lager onderwijs, wat uiteindelijk zou uitmonden in de basisschool. Het jaarloze systeem werd echter niet doorgevoerd. In 1972 werkten de leerlingen mee aan de wekelijkse 'Kinderkrant' van studenten van de Utrechtse School voor de Journalistiek. 'Wij vinden de Kinderkrant belangrijk omdat we meer van de wereld te weten komen. Want in de gewone krant is alles zo ingewikkeld. Als er geen Kinderkrant was dan leerden we niet hoe we met een krant moeten omgaan. Het is heel erg leuk dat te leren', volgens de Gandhischool-leerlingen Eric en Jules. Nog in 1992, na de landelijke invoering van de basisschool, was de Mahatma Gandhischool bezig met geïndividualiseerd onderwijs. 'Een weloverwogen chaos', noemde een Volkskrant-verslaggever het. 'De één is bezig

met taal, de ander met geschiedenis, weer een ander oefent in breuken. Op de gang is een jongetje bezig met een dictee. "Lineaal… materiaal", klinkt blikkerig uit een cassetterecorder. IJverig schrijft hij de woorden op. Een andere jongen doet aardrijkskunde op de computer: op een blinde kaart geeft hij de hoofdsteden van Europa aan. "Nul fout! Nul fout!", stormt hij even later juichend het klaslokaal in. Een penetrante etenslucht begeleidt al die vormen van zelfstudie. In een hoekje van de gang staan drie meisjes te "keukelen", ze maken een pot hachee klaar voor hun klasgenoten.'

OBO De Klopvaart

In 1995 fuseerden vier scholen in de wijk tot Openbare Basisschool Overvecht (OBO). Van een mondiale benaming kreeg de schoollocatie aan de Beiroetdreef juist een erg lokale naam: OBO De Klopvaart, naar het nabijgelegen inundatiekanaal dat uitkomt bij het Fort aan de Klop. De andere OBO-locaties heten De Gagel, De Watertoren en Spoorzicht. Na de eeuwwisseling raakten de snel gebouwde MUWI-scholen in slechte staat. Paula Swieringa, eindredacteur van het wijkblad Dreefnieuws, bezocht in 2011 de school aan de Beiroetdreef waarop ze in de jaren zeventig zelf had gezeten. 'Ik schrok van wat ik zag. De muren, de deuren, de vloeren… echt alles was oud, versleten en vlekkerig. Alsof ik nog niet overtuigd was, prikten de kinderen demonstratief hun vingers door de verrotte kozijnen naar buiten toe.' De aula was opgeofferd voor de kleutergroep, de remedial-teacher zat in het toiletblok en de directeur in de bezemkast.

'Ik zou er geen traan om laten als dit gebouw plat ging', dacht Swieringa toen. Dat gebeurde toch toen het enkele jaren later echt zover was. De gemeente had in 2007 besloten om alle (!) basisscholen in Overvecht te vervangen door nieuwbouw en na acht jaar was de helft van die klus geklaard. Het tijdperk waarin alle scholen op elkaar leken, was voorbij. Zo kreeg OBO De Watertoren een opvallende ronde vorm.

In 2016 kwam de nieuwe school aan de Eufraatdreef/Beiroetdreef gereed, een twee-onder-een-kapgebouw voor OBO De Klopvaart en de katholieke basisschool Johannes, ontworpen door architect Ron Verduijn. Helaas kon het tegelkunstwerk niet worden herplaatst, want dat was bij een eerdere verbouwing al verdwenen. a

Tekst: Arjan den Boer / Beeld: Het Utrechts Archief

Tegeltableau bij de ingang, geïnspireerd op het leesplankje.

Mahatma Gandhischool aan de Beiroetdreef 5 in 1975.

‘Je hoeft je niet te schamen, bankzaken doe je samen’

Jörgen Raymann:

‘Laatst zag ik bij mijn moeder een rekening die er al een tijdje lag. Toen ik ernaar vroeg merkte ik dat zij bang is om een fout te maken bij het overmaken. Toen hebben we het samen gedaan, zo gebeurd. En mijn moeder helemaal blij.’

Scan de code en bekijk het flmpje

Beter worden in bankzaken? www.bankinformatiepunt.nl

Bankinformatiepunt is een initiatief van samenwerkende banken, de Nederlandse Vereniging van Banken en Betaalvereniging Nederland.

ZOEKPLAAT

Zoek de zeven verschillen

OPLOSSING ZOEK DE VERSCHILLEN. LOCATIE: STEENWEG

Start je eigen Kwalitaria in Utrecht!

Je eigen Kwalitaria starten in Oog in Al? Franchisenemer gezocht met smaak voor ondernemen!

UTRECHT, november 2025. In de Utrechtse wijk Oog in Al krijgt Kwalitaria een complete make-over. De bestaande vestiging wordt op dit moment verbouwd en vernieuwd tot een frisse, sfeervolle en eigentijdse Kwalitaria. De bekende franchiseformule in de snackwereld zoekt voor deze locatie nog een nieuwe franchisenemer met smaak voor ondernemen, die de vernieuwde zaak tot een groot succes maakt. Kwalitaria zoekt een gemotiveerde ondernemer die gastvrijheid hoog in het vaandel heeft staan en oog heeft voor kwaliteit.

Kwalitaria is een cafetaria, maar dan net even anders dan je gewend bent. Smaak staat voorop, zonder duurzaamheid uit het oog te verliezen. Gasten kunnen er terecht voor friet, snacks, rijkbelegde burgers, verse broodjes en maaltijdsalades. Ieder seizoen is er bovendien een heerlijke selectie aan seizoensspecials, alles met zorg bereid.

“OoginAliseenwijkdiebruist,” vertelt Robert Odekerken, accountmanager Franchise bij Kwalitaria. “Met de verbouwing maken wij deze vestiging weer helemaal van nu: warm, uitnodigendenklaarvoordetoekomst. Een ideale kans voor een ondernemer die wil instappen in een bewezen concept met een sterkelokalebinding.”

De vernieuwde locatie ligt midden in een levendige buurt met veel gezinnen, scholen, winkels en voorzieningen. Een plek met loyale klanten, vaste aanloop en volop ruimte voor groei.

Kwalitaria biedt haar franchisenemers uitgebreide ondersteuning, van marketing en digitalisering tot personeelszaken en inkoop. “Je bent en blijft zelfstandig ondernemer, maar je staat er niet alleen voor,” benadrukt Odekerken. “Alles is erop gerichtdatjijlekkerkuntondernemeninjouweigenKwalitaria.”