RÓŻNE RODZAJE KOŚCI W NASZYM
CIELE
Ludzki szkielet składa się z około 210 kości. Można je podzielić na sześć różnych typów w zależności od ich kształtu lub struktury:
• Kości zawierające przestrzenie wypełnione powietrzem: Kości z przestrzeniami wypełnionymi powietrzem znajdują się głównie w czaszce. Przykłady obejmują górną kość szczęki i kość czołową. Przestrzenie te zmniejszają wagę kości, minimalizując obciążenie kręgosłupa szyjnego. Kości wypełnione powietrzem są również ważne jako rezonatory głosu.
• Kości krótkie: Są to małe, zwarte kości, które zazwyczaj mają kształt sześcianu lub cylindra. Przykładami są kości nadgarstka i krótkie kości stopy (kości stępu), które tworzą kostkę i tylną część stopy. Dzięki połączeniom z sąsiednimi kośćmi, umożliwiają one precyzyjne, wielokierunkowe ruchy naszych dłoni i stóp.
• Kości długie (rurowe): Należą do nich kość udowa, kość ramienna, kość łokciowa, kość promieniowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa, śródręcze i śródstopie. Składają się one z długiego trzonu pomiędzy dwoma
zaokrąglonymi końcami (nasadami). Dzięki swojemu wydłużonemu kształtowi zapewniają optymalne wsparcie dla naszych mięśni podczas ruchu i aktywności. Wewnątrz tych kości znajdują się jamy szpikowe, które zawierają czerwony szpik kostny odpowiedzialny za tworzenie krwi.
• Kości płytkowe: Obejmują one płaskie kości, takie jak łopatka, mostek i żebra. Chronią narządy wewnętrzne, zapewniają powierzchnie mocowania dla mięśni i wspierają ciało.
• S ezamoidy: Są to małe kości osadzone w ścięgnach. Działają jako przekładki między ścięgnem a otaczającymi je kośćmi, zwiększając dźwignię ścięgna. Dodatkowo chronią ścięgna przed nadmiernym zużyciem, zmniejszając tarcie między ścięgnem a sąsiednimi kośćmi. Największym sezamoidem jest rzepka.
• Kości nieregularne: Mają nieregularny kształt i spełniają specjalne funkcje, takie jak ochrona tkanki nerwowej przez łuk kręgowy otaczający rdzeń kręgowy.
oraz minerałów, takich jak fosforan wapnia i magnez, które stanowią około 65% tkanki kostnej i przyczyniają się do jej twardości. Dzięki tej specjalnej kompozycji składników organicznych i nieorganicznych, kości są elastyczne, a jednocześnie tak mocne, że mogą wytrzymać różne naprężenia mechaniczne (np. skręcanie lub nacisk).
NASZE KOŚCI NIEUSTANNIE SIĘ ZMIENIAJĄ
Chociaż kość wygląda jak obojętna tkanka, nieustannie zmienia się i przebudowuje w ciągu naszego życia, tworząc nową kość i rozkładając istniejące struktury. Ten naturalny proces regeneracji umożliwia również kościom dostosowanie się do zmieniających się wymagań, takich jak aktywność fizyczna, jednostronny stres lub gojenie po złamaniach.
Szybki wzrost kości we wczesnym dzieciństwie spowalnia około drugiego roku życia, ale trwa aż do zamknięcia płytek wzrostowych u nastolatków lub około 20-go roku życia. Jednakże, podczas gdy kości przestają rosnąć na długość, mogą zwiększać swoją masę, gdy są poddawane stresowi, na przykład podczas treningu siłowego. Proces tworzenia kości dominuje do około 30 roku
życia, kiedy to masa kostna osiąga swój szczyt. Po 40. roku życia resorpcja kości stopniowo wzrasta, prowadząc do stopniowej utraty masy kostnej wraz z wiekiem.
Przez całe nasze życie różne hormony i narządy są zaangażowane w regulację tworzenia i rozpadu kości. Ponadto ważną rolę odgrywają określone składniki odżywcze, takie jak witamina C, witamina D i minerały, które zostaną omówione w następnej części tej broszury.
W JAKI SPOSÓB METABOLIZM KOŚCI JEST REGULOWANY?
Najważniejszymi hormonami wpływającymi na metabolizm i mineralizację kości są parathormon, kalcytonina i kalcytriol. Dodatkowo, na metabolizm kości wpływają między innymi estrogen, testosteron oraz witaminy D i C.
Kalcytonina, uwalniana przez tarczycę, obniża poziom wapnia we krwi poprzez hamowanie aktywności osteoklastów resorbujących kości, zmniejszając uwalnianie wapnia z kości do krwiobiegu. Promuje również magazynowanie minerałów w kościach.
Kalcytriol jest hormonem wytwarzanym w nerkach z witaminy D3 (chole -
kalcyferolu). Pomaga on budować kości poprzez stymulowanie aktywności osteoblastów.
Estrogen (u kobiet) i testosteron (u mężczyzn) mają kluczowe znaczenie dla utrzymania masy kostnej w wieku dorosłym, ponieważ stymulują aktywność osteoblastów, a tym samym mają działanie kościotwórcze.
Parathormon (PTH) jest antagonistą kalcytoniny. Aktywuje osteoklasty, które promują rozpad substancji kostnej i uwalniają wapń i fosforan z kości do krwiobiegu.
Zbyt wysoki poziom wapnia we krwi może wskazywać na nadczynność przytarczyc.
Na metabolizm kości wpływają również składniki odżywcze, w szczególności witaminy C i D3. Witamina
C, wraz z aminokwasami lizyną i proliną , jest niezbędna do syntezy kolagenu, podczas gdy witamina
D3 ułatwia wchłanianie wapnia w jelitach, a także jego wchłanianie i magazynowanie w kościach.
Na kolejnych stronach dowiesz się więcej na temat istotnego wpływu witamin i innych mikroelementów na zdrowie kości.
POWSZECHNE CHOROBY KOŚCI
W ciągu całego życia różne czynniki mogą zaburzać metabolizm kości i przyczyniać się do ich uszkodzeń lub chorób. Należą do nich starzenie się, zmiany hormonalne i zaburzenia metaboliczne. Jednak najważniejszym czynnikiem ryzyka problemów z kościami jest przewlekły niedobór kluczowych mikroskładników odżywczych, który może przyspieszać nadmierną utratę minerałów z tkanki kostnej. Osłabia to kości, sprawiając, że stają się bardziej kruche i podatne na złamania. Zrozumienie prawdziwych przyczyn utraty masy kostnej i sposobów przeciwdziałania jej jest niezbędne dla kształtowania pozytywnego postrzegania zdrowia kości. Niektóre schorzenia szkieletu powstają w wyniku prób korekty zaburzeń równowagi biochemicznej starzejącego się
organizmu. Jednak choroby kości nie są stanem trwałym, a raczej odzwierciedleniem aktualnego stanu kości, na który można wpływać poprzez ukierunkowane naturalne działania. Dotyczy to również osteoporozy i osteomalacji, dwóch najczęstszych schorzeń kości.
OSTEOPOROZA (UTRATA MASY KOSTNEJ)
Diagnoza osteoporozy może być szczególnie stresująca, ponieważ wiele osób ma ograniczoną wiedzę na temat przebudowy kości i czynników, które na nią wpływają. Pacjenci często uważają, że osteoporoza jest spowodowana czynnikami, na które nie mają wpływu, takimi jak wiek, płeć lub genetyka. Chociaż czynniki te odgrywają pewną rolę, dobrą wiadomością jest to, że schorzenie to można aktywnie leczyć, a nawet poprawić, poprzez połączenie zmian w diecie, aktywności fizycznej i innych nawyków prozdrowotnych.
Warto wiedzieć!
Gęstość kości to stosunek zmineralizowanej substancji kostnej do określonej objętości kości i jest wskaźnikiem wytrzymałości kości. Im wyższa gęstość kości, tym mocniejsze kości. Niska gęstość kości zwiększa ryzyko złamań, zwłaszcza w przypadku osteoporozy, gdy kości tracą wytrzymałość z powodu utraty minerałów.
Osteoporoza jest najczęstszą chorobą kości, dotykającą około jednej trzeciej kobiet i jednego na pięciu mężczyzn powyżej 50. roku życia na całym świecie. Prowadzi do postępującej utraty tkanki kostnej i zmniejszenia gęstości kości. Chociaż gęstość kości u wszystkich ludzi naturalnie zmniejsza się wraz z
wiekiem, u osób z osteoporozą utrata ta jest znacznie poważniejsza i szybsza niż normalnie. Utrata gęstości kości przyspiesza wraz z menopauzą, która u kobiet rozpoczyna się zazwyczaj około 50. roku życia. Jest to związane ze spadkiem produkcji hormonów, zwłaszcza estrogenu, który ma kluczowe znaczenie dla zdrowia kości.
Innym czynnikiem, jak wykazano w kilku badaniach, może być związany z wiekiem wzrost poziomu parathormonu, który sprzyja usuwaniu wapnia z kości. U osób starszych może to wynikać z niewydolności nerek, niskiego spożycia wapnia i witaminy D w diecie lub zmniejszenia hydroksylacji witaminy D w nerkach. Oprócz niedoboru witaminy D, niektóre leki na receptę mogą również upośledzać wchłanianie wapnia w jelitach.
Niedobory składników odżywczych, które często występują u osób starszych, są w rzeczywistości ważnym aspektem osteoporozy. Zmiany metaboliczne związane z procesem starzenia się zwiększają zapotrzebowanie organizmu na niezbędne składniki odżywcze, takie jak witaminy i minerały, w tym wapń i magnez.
Odpowiednie spożycie tych minerałów ma kluczowe znaczenie nie tylko dla ochrony kości, ale także dla utrzymania funkcji życiowych, takich jak regulacja pracy serca i wspieranie układu nerwowego. Gdy brakuje tych minerałów, organizm czerpie je z zapasów wapnia i magnezu zgromadzonych w kościach. Chociaż ten „awaryjny” środek pomaga utrzymać optymalny poziom tych minerałów we krwi, stopniowo osłabia strukturę kości, czyniąc je kruche i bar-
Osteocyt, wyspecjalizowana komórka kostna regulująca metabolizm kości. Sygnalizuje ona tworzenie i resorpcję kości, odgrywając kluczową rolę w utrzymaniu gęstości kości.
Warto wiedzieć!
Witamina D (kalcyferol) wyróżnia się spośród innych witamin tym, że może być wytwarzana w organizmie pod wpływem promieniowania słonecznego (promieniowania UVB). Niedobór witaminy D występuje zatem częściej w miesiącach zimowych, kiedy nasłonecznienie jest mniejsze. Kolejną szczególną cechą witaminy D jest to, że spożycie pokarmowe stanowi jedynie niewielką część jej dziennego zapotrzebowania. Wynika to z faktu, że witamina D występuje naturalnie tylko w nielicznych produktach spożywczych, takich jak tłuste ryby i olej z wątroby dorsza. Ponadto do niedoboru witaminy D mogą prowadzić również choroby, takie jak celiakia i choroba Leśniowskiego-Crohna, w których dochodzi do upośledzenia wchłaniania składników odżywczych w jelitach (zaburzenia wchłaniania).
OPTYMALNY STAN KOŚCI DZIĘKI
SYNERGII KOMÓRKOWYCH
SKŁADNIKÓW
ODŻYWCZYCHES
Naukowcy z Badawczego Instytutu Dr. Ratha zbadali wpływ trzech konkretnych synergii mikroskładników na niektóre procesy metaboliczne w komórkach kości ludzkich. Kompozycje użyte w badaniu składały się z multiwitamin (Formuła A), minerałów (B) i niezbędnych składników budujących kolagen (C) – wszystkie opisane w poprzednim rozdziale.
W badaniu oceniono wpływ tych kompozycji na kluczowe biomarkery procesów komórkowych związanych z metabolizmem kości. Biomarkery te obejmowały enzym fosfatazę alkaliczną (ALP),
białko osteokalcynę wytwarzane przez osteoblasty oraz białko sklerostynę wytwarzane przez osteocyty. Najważniejsze wyniki tego badania podsumowano na rys. 1 i 2.
ALP jest wytwarzany przez osteoblasty we wczesnych stadiach mineralizacji kości i jest kluczowym wskaźnikiem metabolizmu i aktywności kości. Naukowcy z Instytutu Dr. Ratha odkryli, że komórki kostne poddane działaniu określonych mikroskładników miały wyższy poziom ALP niż komórki kontrolne, które nie były poddane działaniu składników odżywczych. Obie testowane formuły zwiększyły poziom ALP, przy czym najwyższy wzrost (43%) odnotowano w komórkach poddanych działaniu formu-
Ryc. 1. Aktywność ALP, zawartość sklerostyny i osteokalcyny w komórkach kostnych poddanych działaniu formuły wieloskładnikowej A i mineralnej B. Połączenie tych formuł (A + B) spowodowało dalszy wzrost poziomu osteokalcyny, co wskazuje na poprawę
potasu i miedzi, a także bioaktywnych substancji roślinnych z ekstraktów ze skrzypu polnego i pokrzywy, znacząco wspomaga mineralizację kości i aktywnie wspomaga ich tworzenie.
Dzięki swoim osiągnięciom Badawczy Instytut Dr. Ratha dąży do jasnego celu: naturalnej i skutecznej profilaktyki wie-
lu problemów zdrowotnych, która jest naukowo potwierdzona i łatwa do wdrożenia dla każdego. Kompozycja mikroskładników odżywczych dla zdrowych kości jest wynikiem tej wizji — naukowo opracowana, przetestowana i opatentowana - dla mocnych, odpornych kości, które bezpiecznie przenoszą nas przez codzienne życie.
REFERENCJE
L. Shi et al. Different multi-nutrient formulations support calcification process in human bone cells. (2019). JCM&NH. https://jcmnh.org/2019/07/25/differentmulti-nutrient-formulations-supportcalcification-process-in-human-bone-cells
International Osteoporosis Foundation. (10. Oktober 2019). About Osteoporosis: Epidemiology. https://www.osteoporosis.foundation/ health-professionals/about-osteoporosis/ epidemiology
J. Jamdar et al. Reduction in tibial shaft fracture healing time with essential nutrient supplementation containing ascorbic acid, lysine, and proline. J Altern Complement Med. 2004; 10(6): 915-916. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15729747/
J.C. Souberbielle et al. The use in clinical practice of parathyroid hormone normative values established in vitamin D-sufficient subjects. J Clin Endocrinol Metab. 2003 Aug;88(8):3501-4.
P. Lips. Vitamin D deficiency and secondary hyperparathyroidism in the elderly: consequences for bone loss and fractures and therapeutic implications. Endocr Rev. 2001 Aug;22(4):477-501.
R. Freaney, Y. McBrinn, M.J. McKenna. Secondary hyperparathyroidism in elderly people: combined effect of renal insufficiency and vitamin D deficiency. Am J Clin Nutr. 1993 Aug;58(2):187-91.
WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE UTRZYMANIA ZDROWYCH KOŚCI
Złamania kości są nie tylko bolesne, ale mogą również znacznie ograniczyć naszą
mobilność i jakość życia. Osoby cierpiące na osteoporozę są szczególnie narażone, ponieważ nawet niewielkie upadki mogą prowadzić do złamań. Istnieje jednak wiele sposobów, aby długotrwale chronić kości i zapobiegać ich uszkodzeniom:
BĄDŹ AKTYWNY FIZYCZNIE
Regularne ćwiczenia wzmacniają kości poprzez aktywację komórek kostnych i stymulację tworzenia nowej tkanki kostnej. Zalecane są takie aktywności jak jogging, taniec lub wędrówki, ponieważ wzmacniają one również mięśnie, poprawiają równowagę i koordynację, zmniejszając tym samym ryzyko upadków i urazów.
STOSUJ ZDROWĄ DIETĘ
Zbilansowana dieta zawierająca wystarczającą ilość wapnia, witaminy D, magnezu, witaminy C, lizyny i innych ważnych mikroelementów jest niezbędna dla mocnych kości. Produkty mleczne i pełnoziarniste, zielone warzywa liściaste, orzechy i nasiona powinny stanowić stały element diety.
