Therapeutische werking van probiotica

In de conventionele geneeskunde zijn antibiotica bij een aantal ziekten de eerste behandelingskeuze. Aangezien het gebruik van antibiotica (en andere medicijnen) dikwijls gepaard gaat met negatieve bijwerkingen, verdient de toepassing van probiotica extra aandacht.

Infecties en diarree

Specifieke probiotica bezitten een groot aantal gezondheidsbevorderende eigenschappen bij aandoeningen met diarree en infecties.

Studies suggereren dat Lactobacillen en Bifidobacteriën een positieve invloed heb-

Bij diarree door gebruik van antibiotica (antibiotica-geassocieerde diarree) kan een vermindering van symptomen vastgesteld worden. Daardoor lijkt de gecombineerde inname van antibiotica en probiotica raadzaam. De reden: bij het afsterven van bacteriën die door de behandeling met antibiotica vernietigd worden, komen epitheelbeschadigende stoffen vrij. Probiotica (in het bijzonder Lactobacillen) binden die giftige stoffen of breken ze af. Bovendien nemen ze een plaats in binnen het microbioom en verdringen daardoor ziektekiemen.

Ook bij andere aandoeningen met diarree (bacterieel, door virus of reizigersdiarree) zijn in onderzoek bij mensen positieve effecten door het gebruik van probiotica vastgesteld.

Prikkelbaredarmsyndroom

Bij prikkelbaredarmsyndroom (veroorzaakt door een darminfectie of psychische stress) lijkt vooral de toepassing van specifieke Bifidobacteriën effectief te zijn om de symptomen te verminderen. De volgende effecten werden geobserveerd:

• Toename van de darmbeweging en daardoor een snellere passage van de voedselbrij door het verteringskanaal

• Normalere darmfunctie en betere opname van vocht en elektrolyten

• Effect op de aanmaak van gassen

Ook van andere probiotische bacteriestammen, zoals Lactobacillus of Streptococcen, is therapeutische werking aangetoond:

• verminderen van pijn, opgeblazen gevoel en obstipatie

• normaliseren van frequentie en consistentie van de ontlasting

Vooral de combinatie van verschillende bacteriestammen kan door het ontstane synergie-effect goed helpen bij herstel.

• meer activiteit van enzymen die kankerremmende eigenschappen bezitten

• binden van carcinogene stoffen aan de celwand van probiotische bacteriën ➛ remmen van schadelijke werking

• toegenomen aanmaak van beschermende korteketenvetzuren ➛ remmen van groei en toename van vernietiging van tumorcellen

Kanker

De anti-kanker werking is enerzijds het gevolg van het inactiveren of remmen van mutagenen of andere kankerverwekkende stoffen, en anderzijds van verbeteren van het immuunsysteem. Vooral Lactobacillus-soorten en specifiek Streptococcus thermophilus, laten een beschermende werking zien.

Met onderzoek zijn de volgende observaties gerapporteerd:

• minder vrije radicalen ➛ minder DNA-schade

• minder kankerbevorderende bacteriën en enzymen in de dikke darm (specifiek bij darmkanker)

• minder activering en/of opname van carcinogene stoffen

Darmontstekingsziekten

(Inflammatory Bowel Disease = IBD)

Bij IBD, met name bij Colitis Ulcerosa, een chronische ontsteking van het slijmvlies in de dikke darm, heeft inname van de bacterie E.coli Nissle invloed op de symptomen van de ziekte. Dat geldt ook voor Lactobacillus- en Bifidobacteriestammen.

Vermindering van de symptomen wordt veroorzaakt door de reeds vermelde positieve eigenschappen van probiotica, zoals remmen van pathogene bacteriën, verbeteren van de barrièrefunctie van het darmslijmvlies en de invloed op het immuunsysteem.

Patiënten met IBD vertonen een significant lagere concentratie van een specifiek korteketenvetzuur (boterzuur). Die concentratie kan door activiteit van ingenomen probiotica verhoogd worden, waardoor ontwikkeling van ontstekingsbevorderende stoffen verhinderd wordt.

De therapeutische werking van probiotica bij allergieën heeft te maken met de volgende eigenschappen:

• stimuleren van de slijmproductie en uitscheiding ervan

• activeren van antimicrobiële structuren

• beïnvloeden en trainen van het immuunsysteem

Op die manier kunnen bv. symptomen van een voedselallergie, huisstofallergie, hooikoorts of allergisch astma verminderd worden met het gebruik van probiotica.

Stofwisselingsstoornissen

Actueel wordt erover gesproken dat verschuiving van de samenstelling van het microbioom behoorlijk invloed heeft op de stofwisseling en andere lichaamsfuncties. Daarbij lijkt de functie van de darmbarrière een beslissende rol te spelen. De toepassing van probiotica bij de behandeling van overgewicht en adipositas, en de daarmee gerelateerde aandoeningen, zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en vetstofwisselingsstoornissen, lijkt een ondersteuning te zijn.

• luchtwegaandoeningen (longontsteking, griep)

• (chronische) ontstekingsziekten (artritis, reuma)

• voedselovergevoeligheden (lactose-intolerantie)

• depressie

• autoimmuunziekten

• chirurgische ingrepen (levertransplanta ties, darmoperaties)

• ernstige situaties (ongeval, pancreatitis, transplantaties, sepsis)

Verder onderzoek is nodig om de wer kingsmechanismen van diverse bacterie culturen en hun gezondheids bevorde rende capaciteiten vast te stellen.

Er zijn veel meer ziektes en situaties waarbij het gebruik van probiotica onderzocht is. Daartoe behoren:

Deze brochure laat zien welke enorme betekenis het microbioom heeft en hoeveel invloed op een groot aantal lichaamsprocessen uitgeoefend wordt. Zonder bacteriën zouden mensen niet in staat zijn zich te weren tegen een groot aantal invloeden vanuit de omgeving, voeding, ziekteverwekkers, medicijnen enz.

Voor een gezond organisme is kolonisatie van de darm met bepaalde bacteriën net zo belangrijk als een optimale verzorging met microvoedingsstoffen. Probiotica kunnen de fysiologische functies van het microbioom verbeteren.

Ook bij de behandeling van lichte tot ernstigere ziekten ondersteunt het gebruik

Vertaald vanuit het Duits: Biofunktionalität der LM-Inhaltsstoffe, D. Haller, T. Grune, G. Rimbach, 2013, Springer Spektrum, Pages 67–83, 282–286

Ernährungsbericht 2008, Deutsche Gesellschaft für Ernährung, Pages 346–361

Ernährungsmedizin nach dem Curriculum Ernährungsmedizin der Bundesärztekammer & der DGE, H.K.

Biesalski, S.C. Bischoff, C. Puchstein, 2010, 4. Auflage, Thieme Verlag, Pages 293–302 van probiotica het genezingsproces waar conventionele middelen hun grens bereikt hebben.

Tot dusverre zijn slechts enkele probiotische stammen voldoende bestudeerd, of uitsluitend met weefselonderzoek of dierstudies beschreven. Er is daarom meer onderzoek nodig om de complexe bacteriële structuren in de darm beter te begrijpen.

Toch kan beweerd worden dat op grond van de inmiddels bewezen werking, probiotica een zinvolle bijdrage leveren aan een gevarieerde, gezondheidsbevorderende, evenwichtige voeding.

Mikronährstoffcoach – Das große BIOGENA-Kompendium der Mikronährstoffe, C. Schmidbauer, 2015, 1. Auflage, Verlagshaus der Ärzte, Wien, Pages 395–400

Probiotika, Präbiotika und Synbiotika, SC Bischoff, 2009, Georg Thieme Verlag, Stuttgart

Probiotika – Mikroökologie, Mikrobiologie, Qualität, Sicherheit und gesundheitliche Effekt, J. Schulze. 2008, Hippokrates Verlag, Stuttgart

Taschenatlas Ernährung, H.K. Biesalski, P. Grimm, 2007, 4. Auflage, Georg Thieme Verlag, Stuttgart, Pages 296–297