De Natuurvriend Lente 2022

driemaandelijks: december-januari-februari

Ledenmagazine voor Natuurvrienden & Bergstijgers - lente 2022

Korte Berichten

Herinnering aan Freddy Peirens

Bergstijgers Kempen wuiven uit

Ledenvoordelen

Vluchtelingen in De Berk

Kijk op www.denatuurvrienden.be/nv/lid-worden-van-de-natuurvrienden voor de ledenvoordelen die dit jaar gelden.

In Natuurvriendenhuis De Berk worden er momenteel enkele gezinnen uit Oekraïne opgevangen.

Kerstboomactie

Nivon Jong nodigt uit

De redactie vernam het overlijden van Freddy Peirens, voorzitter van De Natuurvrienden Deinze. Johan Hellinckx van afdeling Geraardsbergen herinnert zich Freddy als een actief lid: “Hij was op elke afspraak van De Natuurvrienden aanwezig. Ik ken hem als een aangename en vriendelijke man. Het doet mij persoonlijk veel pijn dit te moeten vernemen, zeker omdat ik hem als een persoonlijke vriend beschouw. Hij zal een plaats in onze herinneringen blijven behouden.”

Naturefriends International wil alle leden bedanken die hebben bijgedragen aan de Kerstboomactie voor Senegal. NFI vroeg de leden om de 15 € die ze normaal spenderen aan een kerstboom, te storten in het project Plant uw (kerst)boom in Afrika. Met dat bedrag kunnen er in Senegal 3 fruitbomen worden gekocht. Fruitbomen zijn een enorme meerwaarde voor dorpen: niet alleen houden ze de bodem vast, ze geven schaduw en vruchten, én – als ze oud genoeg zijn – uiteindelijk ook nog eens brandhout. NFI haalde in totaal 2090 € op.

De Kempense Bergstijgers geven een eresaluut aan twee zeer gewaarde bestuursleden die na een lange staat van dienst hun bestuurdersmandaat hebben neergelegd. Paul Calders heeft 25 jaar lang in het bestuur gezeteld. Vic Verlinden heeft 21 jaar lang als secretaris de club mee helpen groeien en bloeien. Het bestuur bedankt Paul en Vic te bedanken voor hun harde werk.

Jonge leden van De Natuurvrienden krijgen een speciaal verzoek om af te zakken naar het PiKa festival dat plaatsvindt van 3 - 6 juni. Jongeren kunnen overnachten op een kampeerterrein dat is gereserveerd voor gasten van 16 - 30 jaar. Onze Noorderburen willen de kans aangrijpen om ons beter te leren kennen. PiKa is een festival voor jong en oud vol met interessante lezingen, muziek, workshops en gezelligheid. Meer info over het festival: www.pikafestival.nivon.nl.

Italiaanse Natuurvrienden

Amici della Natura ondervindt last van de naweeën van de corona-pandemie: de Italiaanse Natuurvrienden verloren 30% van het ledenbestand. Nochtans kan de groep een breed draagvlak gebruiken in hun strijd tegen de waterkrachtcentrales die her en der herrijzen in de rivieren en beken in de Alpen.

De Natuurvrienden Podcast

De jonge Natuurvrienden van International Young Naturefriends hebben een podcast gelanceerd. In de eerste episode ligt de focus op de workshop “Let the Climate Game begin!” die in Finland werd gehouden. De (Engelstalige) podcast valt te beluisteren via Spotify.

3 - 6 juni

www.pikafestival.nivon.nl Hall (NL)

NATUURREIZEN IN NEDERLAND EN EUROPA 100% NATUURBELEVING Persoonlijke aandacht Kleine groepen

Reis thema's:

►VOGELREIZEN ►VLINDERREIZEN ►NATUURFOTOGRAFIE ►EXPEDITIECRUISES

Telefoon: +31(0)682210682

Website: www.goldcrestnaturetours.nl

Beste Natuurvrienden Nu er eindelijk meer licht kwam in de coronaduisternis en we stilaan ons normale leven weer konden opnemen en opnieuw vrijelijk mensen konden ontmoeten, verscheen er een nieuwe, zwarte wolk: de oorlog in Oekraïne. Het is niet de eerste oorlog waarmee we sinds de tweede wereldoorlog mee geconfronteerd worden en die gevolgen had voor de ganse wereld. Het is ook niet de eerste oorlog die zich in Europa afspeelt. Maar om een of andere reden raakt deze oorlog ons wel harder. Is het omwille van de nucleaire dreiging? Of door de directe en ingrijpende verslaggeving in de (sociale) media. Feit is dat de oorlog een grote golf van solidariteit teweeg gebracht heeft – gelukkig maar. Ook in onze Natuurvriendenbeweging. Zo zijn er verschillende initiatieven om zowel ter plekke in Oekraïne, als hier in België steun en hulp te verlenen aan de vele slachtoffers en vluchtelingen. Ook in ons Natuurvriendenhuis De Berk worden Oekraïense families opgevangen. We staan er in deze Natuurvriend bij stil.

De aanval van Rusland op Oekraïne en de sancties die daarop tegen Rusland ingevoerd werden, hebben ook het debat over de energiebevoorrading sterk aangewakkerd. En bij ons, in België, de kernuitstap opnieuw hoog op de politieke agenda geplaatst. Het blijft een moeilijk vraagstuk, waarin verschillende elementen meespelen: continuïteit in de energiebevoorrading, aandacht voor de prijzen en dan in het bijzonder voor mensen die het moeilijker hebben, het probleem van het kernafval, en last but not least: de o zo nodige aandacht en zorg voor natuur en milieu. We kunnen het akkoord dat de federale regering in maart bereikt heeft, een typisch Belgisch compromis kunnen noemen: enerzijds meer investeren in alternatieve energie, anderzijds wel twee kerncentrales die langer open blijven. Of hoe we pogen ecologische, sociale en economische belangen met elkaar te verzoenen.

Maar laat ons niet vergeten dat de lente in het land is. We merken het aan het frisse groen van de ontluikende bomen en planten, de bloesems, de eerste warme zonnestralen. Meer dan reden genoeg om eropuit te trekken. Verschillende afdelingen plannen wandel- en fietstochten, maak er gebruik van! Geniet van de natuur, van het samen zijn – en laat ons solidair zijn en blijven!

Hartelijk Berg vrij!

Greet van Gool Voorzitter

Colofon Redactieadres De Natuurvriend Oude Baan 110 2910 Essen

Verantwoordelijk Uitgever Greet van Gool Oude Baan 110 2910 Essen

Hoofdredacteur & layout

Dries Everaerts (dries@denatuurvrienden.be)

Stuur foto’s, artikels en afdelingkalenders naar dries@denatuurvrienden.be

Actieweken rugzakkenweek 26-30 april schoenenweek 17-21mei Plezantstraat 11 9220 Hamme Tel 052/47 85 22 info@berghut.be https://berghut.be

Fotomuur

Adidat jeugdtoneel Willebroek bracht het stuk Cool at School op de planken, het regiedebuut van Dena Pintens.

Wafelenbak op de Nieuwjaarswandeling tussen Diest en Aarschot van De Natuurvrienden Aarschot.

Angelique (afd. Antwerpen), Umu en Sam (beiden van afd.

Schoten) ontdekten de weidse panorama’s rondom Gesves.

De Aarschotse Natuurvrienden en de Bergstijgers Kempen hielden een spontane sneeuwwandeling in de Hoge Venen.

Wilfried Meulenbergs beklom het standbeeld van Jan Breydel en Pieter de Coninck op de markt van Brugge om samen met Grootouders voor het Klimaat een fatsoenlijk klimaatplan te eisen.

Bergstijgers Tist, Nand en Hannes willen kaalkap monumentale dreef tegenhouden

Op zondag 20 februari trotseerden 400 wandelaars storm Eunice om te protesteren tegen de plannen van het Herentalse stadsbestuur om de bomen in de Begijnendreef te kapen. Zeventig monumentale eiken worden bedreigd. Bergstijgers Tist en Nand Liekens en Hannes Vrelust zetten hun schouders onder de Mars voor behoud van de Begijnendreef.

De Bergstijgers mogen terugblikken op een succesvolle actie. Ondanks de gietende regen kwamen honderden mensen op straat om de kap van de eeuwenoude eiken te verhinderen. Tist: “Onze afdeling JNM Neteland had de actie opgezet omdat het stadsbestuur de Begijnendreef wil kappen. Ze willen er een nieuwe gelijkjarige dreef voor in de plaats zetten. De eeuwenoude bomen zouden te gevaarlijk zijn, hoewel er geen enkele is gesneuveld tijdens de zware storm Eunice. In tegenstelling tot het spandoek van de stad met het toekomstbeeld van de dreef, dat toekomstbeeld werd aan flarden gescheurd!”

Tist gaat verder: “We hadden geen beter signaal kunnen geven aan het stadsbestuur, 400 mensen in een klein Kempisch stadje in de gietende regen!”

Els Vrindts, woordvoerder van actiegroep Save De Dreef: “In tijden van klimaat- en biodiversiteitscrisis, is het onverantwoord om deze dreef verloren te laten gaan. In de oude eiken huizen talrijke vleermuissoorten, vogels en insecten. Die bomen kunnen nog veel langer mee, als we dat willen. Ze hebben tenslotte al verschillende stormen doorstaan, zo ook de meeste recente van afgelopen weekend.”

De actievoerders hadden ondertussen een onderhoud met het stadsbestuur. De regerende coalitie bestaande uit CD&V en N-VA toonde zich misnoegd met het brandmerk van “bomenkappers”, maar liet weten blij te zijn dat jongeren zich engageren voor groen in de stad. Het stadsbestuur zegt dat ze subsidies zouden verliezen als ze het oorspronkelijke plan niet uitvoeren, fondsen die nodig zijn om natte natuur aan te leggen. De plannen zullen dus ongehinderd doorgaan, maar de Bergstijgers worden uitgenodigd om in de toekomst mee na te denken over andere projecten.

“Als je dorp door bommen wordt verwoest en je buren op de vlucht slaan, kun je niet op je matje in de meditatieruimte blijven zitten.”

Bovenstaand citaat van Thich Nhat Hanh - uit het boek Wat de wereld nodig heeft - is brandend actueel wanneer ik op het binnenplein van De Heerlijckyt van Elsmeren in Geetbets zijn discipel Leni Cellini aantref. Terwijl Russische tanks in kolonne door Oekraïne trekken, zullen wij het hebben over de in januari overleden Vietnamese boeddhistische monnik. Thich Nhat Hanh kende de verwoestende gevolgen van oorlog maar al te goed: decennialang leefde hij in ballingschap omdat hij zich actief verzette tegen de oorlog in Vietnam. Hij werd een vredesactivist en pleitbezorger voor een geëngageerd boeddhisme. Over de hele wereld stichtte hij leefgemeenschappen, waaronder Plum Village in Dordogne. Leni Cellini bezocht deze plek meermaals en raakte er hevig onder de indruk van de teachings van Thay…

De Natuurvriend: Hoe was het om het bericht van zijn overlijden te horen?

Leni Cellini: Ik was verrast, maar ook heel verdrietig. Wat er vooral bij mij naar boven kwam, was een grote bezorgdheid voor de wereld. Ook al gaf hij geen teachings meer in de laatste jaren van zijn leven; hij was er nog wel, zijn bewustzijn was wel nog aanwezig. Enne… nu niet meer. Ik dacht: de wereld heeft zijn liefdevol bewustzijn, mededogen en diepe wijsheid net zo hard nodig. Wat nu?

Wat heeft je geholpen in die dagen?

Er was heel veel zorgzaamheid vanuit mijn omgeving. Mensen vroegen hoe het met me ging. Ze kennen natuurlijk de impact van Thich Nhat Hanh op mijn leven. Ik heb samen met vriendinnen een herdenkingsmoment gehouden, een wandelmeditatie gedaan, liedjes gezongen en ervaringen uit Plum Village uitgewisseld.

Het hielp om samen te kunnen rouwen met de gemeenschap van Plum Village. Na zijn dood maakten zijn kloosters elke dag een uitzending rond de herdenking van Thay (zoals zijn volgelingen hem noemen, “meester” of “leraar”, nvdr.). Dat creëerde een verbinding met de monastics. Ik voelde de behoefte om te rouwen. Dankzij die online sessies werd het gemakkelijker om het te plaatsen.

Wanneer heb je Thich Nhat Hanh voor het eerst gezien?

Dat was in Nederland, in 2009, in een groot congrescentrum, nogal chique, ik dacht: amai, wat is dat hier allemaal. Op de eerste dag gaf hij ‘s morgens een lezing. Ik herinner mij vooral dat die man zo traag sprak… (lacht) en dat ik me daar echt een beetje aan ergerde omdat ik klaar zat om te leren en ik verwachtte dat ik eindelijk het antwoord op al mijn vragen zou krijgen. En dat was niet. Hij nam alle tijd, ik denk dat hij anderhalf uur heeft gesproken. Hij nam alle tijd om ons uit te leggen hoe je naar een bel moet luisteren.

Ik snapte niet waarover hij het had. Ik snapte niet waarom het zo belangrijk was om te luisteren naar die klankschaal. Ik wou antwoorden op vragen als: hoe moet ik leven? Hoe moet ik met mijn emoties omgaan? Ik had zoveel vragen over het concrete dagelijkse leven en hij had het over het luisteren naar de bel. Ik dacht: wat is dit? Hier ben ik niet voor tot in Nederland gekomen. Ik mag dus niet zeggen dat het meteen grote liefde was. (lacht) Wat me wel raakte - ik weet niet of het de eerste

dag al was, maar zeker in de loop van de retraite - was de manier waarop hij sprak. Ik heb het wel eens als volgt verwoord: de geweldloosheid en de vrede die hij uitstraalde, de liefde en de zachtheid... Het was niet zozeer wát hij zei dat me raakte, maar de manier waarop…

Hoe is die eerste retraite verlopen?

Die eerste retraite was serieus oefenen. Ik was stilteretraites gewend en ik ergerde me blauw aan al het gebabbel van de anderen. Stilte is voor mij comfortabeler dan praten.

Hij zei op een bepaald moment dat we ons hadden over te geven aan de sangha (oorspronkelijk de groep monniken en nonnen die de Boeddha volgden, nvdr.). Hij gebruikte de woorden: “You are not a drop, don’t behave like you are a drop in the ocean”.

En ik dacht: “Maar ik ben totaal een druppel!” (lacht) Dat is mij altijd bijgebleven, dat we in de sangha worden uitgenodigd om mee te stromen met de rivier, om ons te laten opgaan in die rivier. Tijdens die retraite wist ik nog allemaal niet wat dat betekende. Of waar dat hij het allemaal over had. Maar het kwam wel binnen.

Het was ook de eerste keer dat ik zag hoe monastieken mindfulness belichamen. Je kan nog zoveel lezen over mindfulness of het zelf proberen te beoefenen, maar door de monikken en nonnen bezig te zien wordt het veel helderder en concreter.

Ondertussen heb je de Sangha Heerlijckyt opgestart. Hielp Thich Nhat Hanh je bij het openstellen voor anderen?

Ik denk dat het voor mij nog steeds een stretch is om in groep te zijn. Elke retraite in de Plum Village-traditie blijft een stap uit mijn comfortzone. Toch blijf ik gaan. Omdat ik dat wil leren.

Omdat ik dat nog altijd aan het leren ben: mij op mijn gemak voelen bij mensen die ik niet ken. Om te leren dat ik wel welkom ben en dat ik er mag zijn. Het zijn die oude overtuigingen die in de weg zitten. Dat zorgt voor heel veel stress en spanning in interacties. Het zal een levenslang proces zijn om dat te transformeren. Maar er is wel iets veranderd. Vijftien jaar geleden had ik niet in een community als die van De Heerlijckyt willen wonen. In Plum Village heb ik geleerd dat er toch ook een sociaal dier in mij zit. Ik heb wel een kluizenaar in mij, die vind het heel fijn om alleen en in stilte te zijn. Maar er zit ook iets sociaal in mij, iets dat bij mensen wil zijn en wil verbinden.

Ik ben dat meer en meer aan het voeden.

Kan je iets vertellen over je eerste retraite in Plum Village in Frankrijk?

Ik was begin twintig en koesterde er bijzonder hoge verwachtingen van. Weet je, ik had ook een heel diep verlangen om gelukkig te zijn. En van het leven te mogen genieten. En, gewoon ontspannen, licht en vrij te mogen zijn. En wat gebeurt er? Ik ga naar Plum Village en ik voel me daar supereenzaam.

Tijdens een retraite kunnen er dingen naar boven komen die dan de ruimte krijgen om naar boven te komen. En dat was bij mij dus ook zo. Ik voelde me eenzaam en afgescheiden van de groep. Dat had ik niet verwacht. Dat was pittig. Lastig. Ik heb er veel geweend. Wat ik toen geleerd heb, is dat het lijden geen hindernis is voor ons geluk. Maar dat het lijden - in mijn geval de eenzaamheid en het verdriet - een voedingsbodem is voor ons geluk. Dat het eigenlijk de compost is waaruit de bloemen of de vruchten groeien. En dat het dus ook niet wijs is om het uit de weg te gaan.

Ik had een gesprek met een zuster over mijn rampzalige retraite. Ik vroeg me af wat ik misdeed: “Waarom voel ik mij zo slecht, ik moet vast iets mis doen”. Ze zei: “Dit is heel normaal.

Gebruik deze tijd om het gevoel te omarmen, om daarbij te zijn, om het te leren kennen. Er is niks mis met uw verdriet, met uw tranen”. Dat was zo eenvoudig wat ze mij teruggaf, zo mooi. En voor het eerst dat ik zoiets hoorde.

Wat is het belang van de gemeenschap in de boeddhistische traditie?

De sangha is in alle boeddhistische tradities heel belangrijk, maar Thay legde er enorm de nadruk op. Het belang van community, like-minded people, mensen die ook beoefenen. Hij heeft vaak gezegd dat als je van een retraite terugkeert naar huis, dat het zeer belangrijk is om een sangha te zoeken om de beoefening levend te houden. Hij herhaalde het steeds opnieuw: alleen is het heel moeilijk.

Eén van mijn favoriete citaten van hem is - ik ken het niet woord voor woord, maar het komt hierop neer: “It is possible that the next Boeddha will not be an individual, but a community.” Je moet het juiste citaat maar eens googlen (lacht).

(Het volledig citaat luidt: “It is possible that the next Buddha will not take the form of an individual. The next Buddha may take the form of a community - a community practicing understanding and loving kindness, a community practicing mindful living. This may be the most important thing we can do for the survival of the earth.”, nvdr.)

Ik vind het supermooi dat hij zegt dat de wereld niet één of andere charismatische mens nodig heeft die ons de weg wijst, maar dat we het samen moeten doen. De wereld heeft nood aan meer dan één Boeddha. We moeten allemaal Boeddha’s worden. (lachend) En mindfulness beoefenen voor de heling van onszelf en de wereld. Het grotere geheel, niet alleen voor onszelf, maar voor iedereen.

Klopt het dat hij tijdens zijn leven heeft geprobeerd om een match te maken tussen boeddhisme en christendom?

Dat klopt. Hij wilde niemand bekeren. Integendeel, hij zei tegen de westerlingen die bij hem op retraite kwamen: “Je hoeft helemaal geen boeddhist worden, dankzij mindfulness kan je een betere christen worden, of een betere jood, hindoe of atheïst”. Hij zag het boeddhisme niet als een leer die je moet volgen, maar als een practice, een levenswijze die je beoefent. En die complementair is aan andere tradities.

Het pad van liefde en begrip zag hij zowel in Jezus als in Boeddha. En dat heeft hij heel erg mooi verwoord in zijn boeken en lezingen. Het is door hem dat ik opnieuw geïnteresseerd ben geraakt in het christendom. Tijdens de kerstperiode ging ik naar Plum Village en daar wordt kerstmis heel erg gevierd.

Dat had ik niet verwacht in een boeddhistisch klooster. Thay gaf dan lezingen over Jezus. En God, maar op zo’n manier dat ik nog nooit iemand had horen spreken over Jezus of

over God. Dat verbaasde me. Langzaamaan ben ik dan terug nieuwsgierig geworden naar mijn traditie, het katholicisme, waarin ik ben grootgebracht.

Thich Nhat Hanh hechtte veel belang aan het zingen van liederen. Is dat gebruikelijk binnen het boeddhisme?

Voor zover ik weet, zijn er geen of weinig Boeddhistische stromingen waar er gezongen wordt. Er wordt wel veel gechant, maar dat zijn eerder monotone gezangen. In de Japanse zen wordt er gechant. In Plum Village ook, maar daar doen ze nog iets anders: ze zingen echt heel kinderlijk eenvoudige liedjes, meditatieve liedjes. Het zijn liedjes waarvan de tekst kan helpen om te beoefenen. In sommige liedjes gaat het over ademen (lacht) of over wandelmeditatie. Maar het gaat even goed over liefde.Thay zag dat als een manier om onze innerlijke vreugde, blijheid en lichtheid te voeden. Samen zingen, ook als sangha, voedt de lichtheid, de vreugde van het samenzijn.

We hebben zelf de mogelijkheid om die zaadjes van vreugde te voeden. En voor mij kan dat ook met muziek want dat maakt me blij en levendig.

Hoe kijkt een boeddhist naar de crisis in Oekraïne?

Ik vind dat heel moeilijk om mee om te gaan. Vooral als ik beelden zie van mensen die op de vlucht zijn. Ik zag een filmpje van een vader die afscheid nam van zijn dochter… ik vind dat heftig. Ik vind dat heel… destabilizing. Ik kijk niet veel naar het nieuws uit zelfbescherming, omdat ik weet dat ik daar heel gevoelig aan ben. Ik vraag me soms af hoe anderen naar het nieuws kunnen kijken en daar zo weinig bij voelen.

Thay sprak daar ook over: “Hoe kan je hoop blijven hebben als je naar de wereld kijkt? Hoe kun je omgaan met het lijden in de wereld?” Er zijn twee dingen die ik probeer toe te passen: blijven zien wat er goed is in de wereld. Het lijkt soms of we worden overspoeld door rampen. Dat is een lens waarmee we naar de wereld kijken. Er zijn heel wat andere dingen die niet op het nieuws komen, maar die er wel zijn, die ons herinneren aan het goede in de mens en in de wereld. Om dát te zien, en niet alleen op grote schaal, dat is wat Thay benadrukte: blijf in contact met de dingen die bijdragen aan jouw geluk.

Bijvoorbeeld de zon die schijnt. Of de vogeltjes. Het zijn vaak kleine dingen. Blijf dat zien, ga daar niet aan voorbij, dat is niet vanzelfsprekend. Dan hebben we een grotere draagkracht en stabiliteit om om te gaan met het lijden. Het is belangrijk om eerst ons eigen geluk te voeden.

Thay zegt: “Dat is een daad van liefde. Liefde is eigenlijk: je eigen geluk leren voeden”. Ik vond dat héél mooi gezegd, want dat lijkt egoïstisch, he. Hoe, mijn eigen geluk voeden? Maar hij zegt dat we dan pas iets kunnen betekenen voor de andere.

Dat is één manier om daarmee om te gaan, maar een andere manier - en die vond ik heel verrassend om te horen - is: laat het je raken. Als je hart breekt, laat het dan maar breken. Ik voel de tranen al bijna komen...

Joanna Macy, die ook een band heeft met Thay, maar eerder vanuit het Tibetaans Boeddhisme, heeft daar heel mooie dingen over geschreven. Zij zegt: “Wat we te doen hebben, is het

lijden van de wereld onder ogen te zien. En te voelen wat dat met ons doet. Want als we onverschillig blijven of wegkijken, dan helpen we de wereld niet”. We moeten erkennen dat wat er gebeurt, zoals de oorlog bijvoorbeeld, ons overstuur maakt.

En pas dan kunnen we iets doen. Maar ze zegt ook: “Je moet het niet alleen doen, daar hebben we elkaar voor nodig”.

Zij maakt bijvoorbeeld grieving circles, ik vind dat zo mooi gevonden: grieving circles voor de wereld, rouwcirkels. Ik heb een paar keer zo’n rouwcirkel begeleid, in de traditie van Joanna Macy. Samen met anderen in een cirkel zitten en de gelegenheid krijgen om te zeggen wat het met ons doet; dat wat er in de wereld gebeurt. Maar ook om dankbaarheid te voeden om het evenwicht te bewaken. Dat is een waardevolle manier om ermee om te gaan: het met anderen te delen en mezelf toe te staan overstuur te zijn.

Wat dacht Thich Nhat Hanh dat er na zijn dood zou gebeuren: geloofde hij in een leven na de dood?

Thay kon daar heel mooi over spreken. Hij zei dat je na de dood niet dood bent, in de zin van: niet verdwenen. Natuurlijk is de fysieke vorm er niet meer, maar je leeft voort in mensen, in anderen. In de mensen die je gekend hebben. Het concept dat hij daarbij gebruikte is karma. En karma is, volgens zijn lering, action: daden en handelingen, dat is karma. En die leven voort in anderen. Vanuit zijn filosofie leeft hij voort in zijn discipelen, zijn studenten, zowel de monastieken als de nietmonastieken. Hij had helemaal geen schrik voor de dood. Hij heeft er ook een boekje over geschreven, No Death, No Fear (in het Nederlands vertaald als Geen dood en geen vrees door Uitgeverij Ten Have, nvdr.).

Ik heb het zelf nog niet gelezen. Dat thema ligt voor mij nog te gevoelig. Hij heeft heel vaak gedeeld dat we eigenlijk niet worden geboren en niet sterven. En vanuit de bril van inter-zijn of interbeing is dat ook zo. We zijn geen apart zelf. We zijn geen individuutje dat op zichzelf staat. Wij interzijn met onze ouders, onze voorouders, onze nakomelingen, de bomen, de zon… Zonder bomen en zonder zon zouden wij er nooit geweest zijn. We interzijn met al die dingen. Vanuit die bril is de dood ook iets anders dan het einde van het leven. Ik durf daar niet te diep op ingaan omdat ik dat zelf nog niet helemaal… (lacht) begrijp.

Gaat het leven in zijn kloosters nu gewoon verder?

Ik ben overtuigd van wel. De laatste zeven jaar was hij al ziek, he. Hij is eerst naar Amerika gegaan om te revalideren, wat niet echt gelukt is. Dan is is hij naar Thailand gegaan en vervolgens Vietnam. Iedereen wist dat hij niet terug naar Europa zou komen. De laatste jaren zijn ze al verder gegaan zonder hem. Dat zal zo blijven, ja, ik hoop het alleszins. Er zijn nog altijd nieuwe mensen die zich tot monnik of non laten wijden.

Het feit dat hij in Vietnam is mogen sterven, hoe belangrijk is dat? Want hij was toch verbannen…

Ik denk dat het zijn laatste wens was. Om daar te mogen sterven in het klooster waar hij ook novice is geweest, waar het voor hem allemaal begonnen is. Het moet voor hem en zijn volgelingen uit Vietnam heel moeilijk zijn geweest dat hij tientallen jaren zijn land niet binnen mocht. Hij heeft daar nooit veel over gedeeld toen ik bij hem op retraite was, maar ik kan me niet voorstellen dat hij daar niet onder heeft geleden. Als hij in Vietnam een lezing gaf, dat was niet voor een paar honderd mensen, dat was voor een publiek van tienduizend. Hij was er erg geëerd. Dus ik ben superblij dat het zo is mogen eindigen. En dat hij daar de laatste jaren is mogen zijn en is mogen overgaan.

Dries Everaerts Meer weten over Leni Cellini: www.ont-moeten.be Of over Plum Village: www.plumvillage.org

Boven: Martin Luther King en Thich Nhat Hanh in Chicago in 1966: er was een groot wederzijds respect tussen de twee vredesactivisten.

Onder: enkele foto’s van Leni Cellini in Plum Village, het boeddhistische centrum in de Dordogne in Frankrijk dat werd gesticht door Thich Nhat Hanh.

FotoWEDSTRIJD

De winnaars van de fotowedstrijd van De Natuurvrienden Aalst. De leden stuurden massaal foto’s in: maar liefst 108 foto’s werden er ingezonden!

Luc Timmerman behaalde de eerste en tweede prijs lopen met zijn foto’s van IJsland. De derde prijs ging naar Ben Blancquaert. De grappigste foto nam Rina Eeckhaut met de “varkens”.

Eerste plaats, Luc Timmerman

Tweede plaats, Luc Timmerman Derde plaats, Ben Blancquaert

Grappigste foto, Rina Eeckhaut

In november vorig jaar gaf Wim Van Riet tijdens de clubavond van de Antwerpse Bergstijgers een felgesmaakte lezing over Ötzi, de ijsmummie die in 1991 werd gevonden in de Italiaanse Ötztaler Alpen. Wim was betrokken bij het wetenschappelijk onderzoek op een van de oudste mummies die ooit in Europa is gevonden, en schreef voor De Natuurvriend over zijn ervaringen met Ötzi.

Héél lang geleden De koude leek de man niet te deren. Het leek of hij andere zorgen aan zijn hoofd had. Het was anders wel erg fris voor de tijd van het jaar, nu reeds begin van de zomer. Dat had ook te maken met het vroege uur waarop de man al actief was. Het begon stilaan licht te worden maar het was nog even wachten alvorens de zon over de bergtoppen van de Alpen zou verschijnen. Buiten lag er nog tamelijk veel sneeuw. “Ik zal m’n warme kledij best kunnen gebruiken”, dacht de man.

Hij maakte zich klaar voor een lange, gevaarlijke tocht door de Alpen. Dat was niet de eerste keer, maar ditmaal was hij duidelijk gestresseerd en gehaast. Liefst was hij vertrokken voor dag en dauw zodat niemand hem zou zien, maar hij had meer tijd nodig dan hij dacht om het nodige materiaal te vinden voor de zware tocht.

niet kon geïdentificeerd worden, gaf men toch de opdracht om ’s anderendaags de mummie te begraven. Gelukkig kwam de redding van de ijsman net op tijd…

Twee jaar later Laat ik me eerst even voorstellen: ik ben Wim Van Riet en woon in Bonheiden. Ik heb net plaatsgenomen op de vlucht Chicago – Brussel. Ik ben moe na een drukke week van meetings en demo’s geven op de grootste radiologiebeurs van Amerika waar ik voor mijn toenmalige werkgever Agfa-Gevaert aanwezig was. Een stewardess nodigt me uit om een tijdschrift te nemen, een beetje leesvoer voor de lange vlucht.

Ik heb er niet zoveel zin in omdat ik moe ben en liever wil slapen tijdens de nachtvlucht, maar ik raak geïntrigeerd door een afbeelding op één van de boekjes. Het was Time Magazine met op de cover een afbeelding van een hoofd: Ötzi’s hoof, met bijpassende tekst: ”The Iceman’s Secrets – The discoDe man zag er zeer sportief uit, erg gespierd. Hij had een very of a frozen Stone Age man yields new clues about life verweerd gezicht waarop je kon aflezen dat hij al één en in 3300 B.C.”. Ik herinnerde me dat mijn vader, die enorm in ander had meegemaakt. Een leiderstype. Hij mocht nu niet wetenschap was geïnteresseerd, er mij iets over had verteld langer meer wachten. Hij pakte zijn rugzak met proviand, zijn ten tijde van de ontdekking. Ondanks de vermoeidheid heb ik slaapmat die hij ook als mantel kon gebruiken wanneer het het artikel doorgenomen en was ik erg onder de indruk van de echt koud werd en zijn eerste-hulp-kit. Die zou hij zeker novondst. Ik vermoed dat dit het zaadje was dat bij mij alles in dig hebben om de zware wonde aan zijn hand te verzorgen. gang heeft gezet.

Zijn boog zou hij onderweg verder moeten afwerken met z’n Een half jaar later - in 1993 - kreeg ik de unieke gelegenheid koperen bijl, een zeldzaam pronkstuk om mee te helpen aan het onderwaar hij enorm fier op was. Ook de zoek van de ijsmummie en bemeeste van zijn pijlen waren nog niet “Het manische gevoel dat ik had gint mijn verhaal pas echt. Ik was klaar: “Die moet ik nog voorzien van bij mijn ontmoeting met Ötzi heeft toen 29 jaar en werd als applicaeen vuurstenen punt.”, dacht hij. Hetie manager Digitale Radiografie laas was hij bijna door zijn voorraad plaatsgemaakt voor ontzag, eerbied, door Agfa op “speciale missie” vuursteen heen. “Als alles voorbij is respect en het besef dat hij wel eens gestuurd naar de Universitätsklimoet ik hierover dringend mijn netvan Innsbruck, waar toen het het belangrijkste lichaam ter wereld nik werk aanspreken,” dacht hij alweer onderzoek op de mummie plaatszou kunnen zijn.” “want vuursteen is essentieel voor de vond. Agfa had er een prototypejacht, vuur, snijden, villen…”. Maar machine om digitale röntgenbeeldaar leek nu geen tijd voor. Hij keek den te maken en men wou deze voorzichtig naar buiten. Er was niemand te zien. “Voor alle apparatuur gebruiken om te zien of men diagnostisch meer zekerheid kies ik toch maar voor de moeilijke weg door de kon ontdekken van de ijsman. Ik mocht Ötzi met de nieuwe dibergen, in plaats van het dal. Moeilijker maar veiliger”. En toen gitale apparatuur onderzoeken. Ik heb hem uit de diepvriezer vertrok hij… zien halen en hem zien ontdoen van alle ijs.

Daarna heb ik 23 radiografische opnames gemaakt voor het 5300 jaar later medisch onderzoek met o.a. een schedelopname, waarin Op 19 september 1991 vinden twee Duitse wandelaars een duidelijk de hersenen te zien waren en een thoraxopname, ijsmummie in de Ötztaler Alpen, op 3200 m hoogte, niet ver waaruit de doodsoorzaak bleek. Die doodsoorzaak was iets van de top van de Hauslabjoch. De mummie kreeg de naam héél speciaal en werd pas tien jaar later in 2001 ontdekt. Raar, Ötzi, naar de plaats waar hij gevonden was. Al snel bleek dat want ze was reeds te zien op onze radiografische opnames, deze man een belangrijke vondst was … zelfs dé vondst van maar je moet natuurlijk weten waarnaar je moet kijken om de het jaar! Door de goede staat waarin de mummie zich bevond diagnose te kunnen stellen. Het onderzoek was één van de en aan de hand van zijn uitrusting die rondom hem werd gemeest indrukwekkende momenten uit mijn loopbaan! Vanaf vonden, kon het leven van de man uit de steentijd – begin het moment dat ik oog in oog stond met de man uit de koperkopertijd – tot in detail worden gereconstrueerd. tijd stond er geen rem meer op mijn interesse voor hem.

De berging van de mummie verliep echter niet geheel rimpelloos. Ze werd beschadigd in een poging haar los te maken uit 2010 het ijs waarin ze 5300 jaar had gelegen bij een temperatuur Dit keer zit ik samen met een professor van de Universiteit van -6°C. Nu lag ze reeds drie dagen opgebaard bij 18°C, te Leuven op een oude Russische trein om van Kiev naar Berlijn wachten op een identificatie. Het liep bijna helemaal mis. Gete reizen. We hadden net in Jalta – toen nog Oekraïne – les lukkig waren er twee bekende bergbeklimmers in de buurt van gegeven in de “Advanced Mammo School” en we hadden een het gletsjerlijk – de heren Hans Kammerlander en Reinhold probleem: de uitbraak van de IJslandse vulkaan EyjafjallajöMessner – die al vlug door hadden dat bergbeklimmers tekull zorgde ervoor dat we niet meer konden terugvliegen naar genwoordig niet meer de bergen intrekken met pijl en boog en België. We waren genoodzaakt om met de trein terug te reieen koperen bijl. Maar omdat het lijk na drie dagen nog steeds zen; een tocht van meer dan 24 uur door eindeloze bossen

met een stop aan de grens met Polen waar de wielen werden verwisseld omdat men daar overgaat van breedspoor. De plafonds van de trein staken tjokvol sigaretten die ‘s nachts in grote plastieken zakken op strategische plaatsen uit de trein werden gegooid. Er was geen eten aan boord. We overleefden op oploskoffie, gedroogde vis en wodka. Die fles was voor thuis bedoeld, maar we hebben die onderweg toch maar gekraakt. Door zo’n tocht leer je elkaar heel goed kennen, en om de tijd te doden begin je anekdotes en verhalen te vertellen.

Een verhaal zoals dat van Ötzi, de ijsman. De professor vond het een goed idee om hierover eens een lezing voor de medische kring te maken waarvan hij voorzitter was. De eerste lezing was een schot in de roos. Voor mij voelde het aan als pure rock-’n-roll, maar dan zonder de gitaren. Het smaakte naar meer.

Vandaag En zo is het allemaal begonnen. De lezing is een mooi verhaal geworden, historisch correct en met een vleugje humor, dus zeker geen saaie geschiedenisles, al komt geschiedenis natuurlijk wel aan bod. We gaan immers terug naar het steentijdperk, begin van het kopertijdperk, zo’n 5300 jaar geleden. Ik vertel over de “bergkledij” die Ötzi droeg en uiteraard ook over de bergen, de natuur en het klimaat. De rode draad van het verhaal speelt zich af in de Alpen van Zuid-Tirol. Ik praat over bergbeklimming, afsmeltende gletsjers en vergelijk het klimaat van 5000 jaar geleden met dat van 30 jaar geleden en dat van nu. Wist je trouwens dat men lucht uit de longen van Ötzi heeft geanalyseerd en vergeleken met de lucht van nu?

Ik heb het over de laatste maaltijden van Ötzi en zijn lievelingskost. Maar ook over wat hij zoal deed voor de kost, wat de gebruiken waren van toen en welke gebruiksvoorwerpen en wapens hij bij zich had. Ötzi wist zeer goed van welk hout pijlen maken. Hij was een top bushcrafter. Ötzi had meer dan 60 tattoo’s op zijn lichaam – de oudste ter wereld - en we gaan na of die dienden als versiering of dat ze andere doeleinden hadden.

Wist je trouwens dat Ötzi het meest onderzochte lichaam ter wereld is? Wil je weten welke bloedgroep hij had of aan welke ziekten hij leed? En of hij nog afstammelingen heeft vandaag de dag? Ik toon het allemaal met film en foto’s. Ik laat ook zien hoe Ötzi er van binnen “eutzie” door de unieke rradiografische opnames te tonen die ik in 1993 gemaakt heb en waar uiteindelijk ook de doodsoorzaak op te zien is.

Sinds 1998 is de mummie gehuisvest in een speciaal ontworpen koude cel in het Zuid-Tirol Museum van Archeologie in Bolzano. De koude cel simuleert de gletsjeromstandigheden.

De mummie weegt ongeveer 13 kg, is 1,54 m lang en ligt op precisieschalen bij -6°C en 99% vochtigheid. Ze is zichtbaar voor het publiek via een klein venster en wordt regelmatig met steriel water bevochtigd om uitdroging te voorkomen.

Ondertussen hebben ongeveer 500 wetenschappers Ötzi de voorbije jaren bestudeerd. Gebruikmakend van de nieuwste technologieën worden er op regelmatige basis nog verrassende ontdekkingen gedaan. Het feit dat we vandaag de dag zoveel geleerd en ontdekt hebben over de mens uit het stenen/ koperen tijdperk hebben we te danken aan één persoon: Ötzi!

Het manische gevoel dat ik had ten tijde van het onderzoek en mijn ontmoeting met Ötzi heeft 30 jaar en honderden onderzoeksresultaten later, plaats gemaakt voor ontzag, eerbied, respect en het besef dat hij wel eens het belangrijkste lichaam ter wereld zou kunnen zijn. Ondanks zijn kleine gestalte voel ik me naast hem zeer nietig en klein. Hij is het oudst bewaarde lichaam ter wereld en dat maakt hem zó bijzonder.

Ik volg alle onderzoeken op de voet en pas regelmatig mijn lezing aan met de nieuwste weetjes en onderzoeksresultaten.

Ik heb de lezing reeds twee keer gegeven bij de Antwerpse Bergstijgers en dat was telkens een voltreffer, vooral door de link met de bergen en het klimaat. Wil je graag weten waarom Ötzi deze tocht door de bergen heeft ondernomen, welke weg hij heeft gevolgd, welke proviand hij in zijn rugzak had, waar, wanneer en wat hij gegeten heeft en waar en hoe hij is gestorven? Ben je geïnteresseerd in de onderzoeken op en in zijn lichaam en de resultaten ervan? Dan geef ik met veel plezier een lezing bij jullie!

Lezing van Wim over Ötzi?

Info over de lezing: www.wimvanriet.be/otzi Contactinfo: www.wimvanriet.be/contact Mail: info@wimvanriet.be

Ötzi!

April

kalender mei

8 mei Busreis Efteling Natuurvrienden Aarschot 17 mei Natuurvriendenavond met voordracht Wouter Cocquyt: “Met fiets en boot(je) door Amerika”, door De Natuurvrienden Aalst.

21 - 22 mei Clubweekend (wandelen): Bouillon

28 maart - 2 april Bezoek Natuurvriendenhuis Hofgasteinerhaus

Een delegatie van De Natuurvrienden Rotselaar bezoekt het totaal vernieuwde Hofgasteinerhaus van ‘de Natuurvrienden’ te Bad Hofgastein. Het Hofgasteinerhaus te Bad Hofgastein is een nieuwe toplocatie van De Natuurvrienden op meer dan 2000 m hoogte midden de prachtige Alpen. Dit huis zal voor de Naturfreune Akademie Österreich een nieuw centrum worden waar ze ondermeer de skileraars van die Natufreunde zullen opleiden en bijscholen, maar het zal ook de ontmoetingsplaats zijn voor vele seminaries en opleidingen die alle aspecten van de alpensporten en natuurvriendenmateries aangaan.

10 - 18 april Paaskamp Le Thaurac en Le Hortus We trekken naar het zuiden van Frankrijk te trekken, ten noorden van Montpellier. Er zijn massieven in de buurt waarvan Le Thaurac en Le Hortus de belangrijkste zijn. In de buurt zouden er ook enkele via ferrata’s zijn en het is er natuurlijk aangenaam wandelen en de zee is natuurlijk ook niet ver weg. Slapen doen we op camping Le Val D’Hérault in Brissac. Tenten, campers en chalets zijn mogelijk. www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/paaskamp-lethaurac-en-le-hortus 15 - 18 april Paasweekend aan zee Natuurvrienden Willebroek Kostprijs: € 265 p.p. voor een tweepersoonskamer, € 310 p.p. voor een single kamer 19 april Natuurvriendenavond met voordracht door Marc Sebille: “De speeltuin van de koningen”, door De Natuurvrienden Aalst.

23 - 24 april Clubweekend te Pont-à-Lesse (klimmen) Klimmen: zaterdag Freyr en zondag Rocher des Neviau (Dave), telkens om 10u. Overnachting: camping Villatoile. Prijs: € 12 www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/clubweekend-tepont-%C3%A0-lesse-klimmen 23 - 24 april Weekendje Reims Natuurvrienden Rotselaar trekt voor een leuke tweedaagse naar de Champagnestreek. Prijs: 240 euro op basis van een tweepersoonskamer, 260 euro op basis van een éénpersoonskamer, 225 euro op basis van een driepersoonskamer inschrijven kan via info@atb-rotselaar.be 23 - 24 april Clubweekend (wandelen) te Monschau We overnachten in de jeugdherberg van Monschau-Hargard.

Bijeenkomst aan de jeugdherberg om 11u en we starten zaterdag om 12u, zondag om 9 u. Kaarten: Wanderkarte des Eifelvereins nr 3. www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/clubweekendwandelen-te-monschau-let-op-de-datum

We overnachten in de jeugdherberg van Bouillon. Bijeenkomst aan de jeugdherberg om 11u. Training bergtrekkers: vertrek zaterdag om 12 u, zondag om 9 u.

Prijs: € 39,50 inclusief ontbijt, avondmaal en lakens. Reserveer voor 10 mei door te storten op rekening BE69 9799 8644 8878, Natuurvrienden Bergstijgers en vermeld “Bouillon +naam + aantal personen”. Opgelet: Er is een beperkt aantal plaatsen gereserveerd in de JH. Hoe vroeger je inschrijft, hoe meer kans dat je erbij bent. www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/clubweekendwandelen-bouillon 22 mei Railbike + slakkenbier en slakkenproeverij Natuurvrienden Aarschot 22 mei Open dans-dag door Natuurvrienden Willebroek Hanne, Jolien, Dena en Kady zijn in 2022 10 jaar dansleiding en dat moet gevierd worden. Op zondag 22 mei organiseren ze samen met de dansers van Dancing4Fun een opendansdag. Op deze geweldige namiddag worden er optredens en workshops gegeven en wordt het vooral dikke fun. Veel herinneringenvan de afgelopen 10 jaar zullen worden opgehaald en een vooruitblik naar de toekomst van onze dansjeugd staat op de agenda.

26 - 29 mei Fontainebleau Het weekend begint donderdag om 11u op de camping.

-klimmen met mogelijkheden voor iedereen, van aanvanger tot superbleausard -wandelen in de uitgestrekte bossen -circuit de montagne Er is geen klimschool. Afspraken om te te klimmen of te wandelen worden ter plaatse gemaakt. Om te klimmen is geen materiaal nodig.

Topo’s: -Escalade à Fontainebleau les plus beaux sites et blocs.

-Montchaussée et Godoffe. Uitg. Guides Arthaud.

-Guides des sentiers de promenade dans le massif de Fontainebleau www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/fontainebleau-2022

26 - 29 mei Wandelweekend in Doornik Natuurvrienden Kapellen Het begrip ‘droomligging’? Dat moet ontstaan zijn in Floreal Le Panoramique: luxe “with a view”, op de top van de wulps golvende Mont-Saint-Aubert. Mont-Saint-Aubert ligt op amper 5km van het centrum van Doornik.

Verblijf: Floréal Mont-Saint-Aubert Prijs halfpension: eenpersoonskamer 108 euro per nacht tweepersoonskamer 155 euro per nacht Praktische info: Parking aan het hotel .

Gratis Wifi in het hele gebouw.

Brasserie “Panoramique” voor een fris biertje, cocktail, snack, zoet moment… met overdekt en verwarmd terras.

juni

3 - 6 juni Sinksenweekend in Burg Reuland Natuurvrienden Willebroek Verblijf in hotel Burghof van vrijdagavond tot maandagmorgen in half pension. Kostprijs: € 242 p.p. voor een tweepersoonskamer, € 302 p.p. voor een single kamer 4 - 6 juni Lentetrektocht in Echternach Natuurvrienden Aarschot 21 juni Natuurvriendenavond met voordracht fotograaf Ann Coppens, door De Natuurvrienden Aalst.

juli

3 juli Touwparkour en oriëntatie Natuurvrienden Aarschot 16 - 30 juli Zomerkamp Dit jaar richten we opnieuw een zomerkamp in van 16 tot 30 juli. We trekken naar Innertkirchen in het zwitserse Berner-Oberland. Innertkirchen ligt bij de Brienzersee, de Sustenpass en Furkapass, Grindelwald. Er is voor elk wat wils: rustige dagtochten, uitdagende dagtochten met klettersteigs (en zonder), meerdaagse trekkings, rotsklimmassieven zowel single als multipitch, gletsjertochten, berghutten, Schluchten en ga zo maar door. En uiteraard tijd voor wat zalig rust. We gaan tijd te kort komen.

Hou er rekening mee dat het zomerkamp geen cursus is: onze begeleiders gaan immers ook op vakantie. Je brengt zelf je materiaal mee dat nodig is om de activiteiten veilig uit te voeren. Het zomerkamp overlapt met de cursus jeugdalpinist (16-23 juli) en onze camping ligt kort bij de uitvalsbasis van de cursus jeugdalpinist. Gezinnen waarvan iemand deelneemt aan de cursus jeugdalpinist, kunnen dus makkelijk samen reizen. www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/zomerkamp-2022 17 - 24 juli Blekaut - Theaterkamp Natuurvrienden Willebroek Een theaterstuk in elkaar boksen op enkele dagen tijd?

De begeleidersploeg schrijft een toneelstuk op maat van de kinderen die deelnemen, er worden liedjes gekozen en daarop worden danspasjes bedacht. Daarnaast worden er nog een hoop andere activiteiten in elkaar gebokst. Aan het eind van de Blekautweek hebben we dan een voorstelling. Hier laten we ons toneelstuk zien aan ouders en sympatisanten.

Dus, ben jij 8 jaar of ouder? Heb je zin om je een volledige week onder te dompelen in theater, toneel & dans? Dan ben je bij Blekaut aan het juiste adres! www.natuurvriendenwillebroek.be/bridge/

augustus

13 - 15 augustus Clubweekend te Hotton Klimmen zaterdag Sy (Vieuxville), zondag Sy (Vignoble) en maandag Hotton. Telkens om 10u aan de rotsen. We kamperen op Camping Eau-Zone,Rue de Fonzays 10, Hotton. Vul wel even het onderstaande inschrijvingsformulier in. Zo hebben we er een idee van hoe groot de groep is. www.bergstijgers.org/nationaal/activiteiten/clubweekend-te-hotton

26 - 29 augustus Fiets- en wandelweekend Natuurvrienden Willebroek Kostprijs: € 70 per persoon + onkosten ter plaatse

Wandelkalender 27/03 Zondagwandeling Luswandeling Vertrek wandeling vertrek: Hazebeekstraat 11 in Oostduinkerke, (afd. Oostende) 02/04 Dagwandeling, Wortel (afd. Kapellen) 03/04 Dagstapper: Brasschaat - Kalmthout - Brasschaat Vertrek: 10u, kerk Brasschaat Maria Ter Heide.

BS Antwerpen 10/04 GR-tocht (afd. Oostende) 10/04 Paaswandeling (afd. Aarschot) 16/04 Namiddagwandeling, Zundert-Wernhout (afd. Kapellen) 24/04 Zondagwandeling (afd. Oostende) 24/04 Wandeling kunstproject Vermeylenfonds (afd. Aarschot) 24/04 Zondagwandeling: In ‘t hol van de lië (afd. Aalst) 01/05 Dagstapper Lommel Kattenbos, 21km, BS Antwerpen Vertrek Parking Kattenbos, Zandstraat - Lommel om 10u, Samenrijden P/R Wommelgem: vertrek 08u50 Inschrijven via am012248@skynet.be 07/05 Dagwandeling Hobokense Polder (afd. Kapellen) 08/05 Wandeling (afd. Willebroek) 21/05 Namiddagwandeling, Nieuwmoer (afd. Kapellen) 22/05 Zondagwandeling (afd. Aalst) 26-29/05 Wandelweekend Doornik (afd. Kapellen) 04/06 Dagwandeling, Lippelo (afd. Kapellen) 12/06 Zondagwandelen (afd. Willebroek) 18/06 Namiddagwandeling, St-Amands (afd. Kapellen) 19/06 Zondagwandeling in Affligem en Meldert (afd. Aalst) 02/07 Dagwandeling Geel (afd. Kapellen) 16/07 Namiddagwandeling Kalmthout-Heide-Essen (afd. Kapellen) 03/09 Dagwandeling, Brasschaat (afd. Kapellen) 17/09 Namiddagwandeling, Ravels (afd. Kapellen) 15/08 Namiddagwandeling, Zuidpolder-Stoppelbergen-Ossendrecht (afd. Kapellen)

05/11 Namiddagwandeling, Deurne (afd. Kapellen) 19/11 Namiddagwandeling, Langdonk (afd. Kapellen) 03/12 Wandeling, Antwerpen (afd. Kapellen) 17/12 Namiddagwandeling, Westmalle (afd. Kapellen)

Op 12 juni organiseert Bergstijgers Antwerpen:

Zoektocht “Kris Berkvens”

Vertrek: Vrieselhof Provinciaal Domein, Oelegem, start om 10u, afstand +/- 20 km, max 4p per ploeg.

Iedereen welkom met basiskennis kaart en kompas.

Inschrijven via: am012248@skynet.be ten laatste 8 juni.

Woensdagnamiddagwandelingen (afd. Oostende) Vertrek elke woensdagnamiddag om 14u.

6 april Daguitstap 13 april Nieuwpoort Tramhalte Station/Vismijn 20 april Brugge Vertrekhal station Brugge 27 april Wenduine Tramhalte Harendijke 4 mei De Vlasschaard Stene Dorp 11 mei Tramhalte Renbaan Bredene 18 mei Middelkerke Tramhalte Degreefplein 25 mei Tramhalte De Haan 1 juni Tramhalte Westende Bad 8 juni Oudenburg Ipso Facto Marktstr. 25 15 juni Blankenberge Tramhalte sealife 22 juni Nieuwpoort Tramhalte Station/vismijn 29 juni Oostende Tramhalte Weg naar Vismijn Vrijdagavondwandelen (Natuurvrienden Willebroek) In de maanden mei en juni wordt er in aangename vriendenkring elke vrijdagavond gewandeld (4 à 6 km). Vertrek op de Markt. Wekelijks andere ATB-wandelleider.

FotoWEDSTRIJD gent De winnaars van de fotowedstrijd van De Bergstijgers Gent:

De lauwerkrans was voor Jordan Slabbynck met zijn foto van een machtig uitkijkpunt bij zonsopgang in Wegelnburg, Duitsland.

Gedeeld brons voor Eveline Jansen, zij zond een foto in die genomen werd tijdens een klimtrip naar Siurana.

De andere tweede plaatser was Steven Vandersyppe met een foto die hij nam tijdens een spontane wildkampeernacht op weg naar de Pyreneeën, waarop de prachtige ochtendglorie te zien is.

Boommarter in opmars op Kalmthoutse Heide

De boommarter is bezig aan een opmars. En dat is goed nieuws, want het dier is ernstig bedreigd doordat er vroeger vaak op gejaagd werd voor de pels. Romeo Liekens, masterstudent aan de Universiteit Antwerpen, onderzocht de boommarter op de Kalmthoutse Heide. Via z’n cameravallen is hij zeker: de boommarter is nog lang niet verdwenen.

De boommarter (Martes martes) komt voor over heel Eurazië, maar de soort is zeldzaam in Vlaanderen en Nederland en is in beide landen een bedreigde diersoort. Tegenwoordig duikt de boommarter in meer en meer gebieden op. Een van die gebieden is het Grenspark Kalmthoutse Heide. Dit Natura 2000-gebied heeft een hoge diversiteit aan habitats met hoge natuurwaarde geschikt voor een veeleisende soort zoals de boommarter.

In de zomer van 2021 stelde Romeo Liekens 14 cameravallen op in het gebied. Uit eerder onderzoek bleek dat boommarters dol zijn op pindakaas, dus werd dit als lokmiddel gebruikt.

De cameravallen werden naar een opstelling gericht van twee paaltjes en een plank. Om van het goedje te kunnen smullen, moest de boommarter op zijn achterpoten gaan staan zodat de gelige borsttekening (ook wel bef genoemd) duidelijk zichtbaar werd. Elke boommarter heeft een unieke borsttekening waardoor het mogelijk is verschillende individuen te identificeren zonder moleculair onderzoek te moeten doen en zonder de dieren te vangen. Er werden in totaal 124 waarnemingen gedaan van Martes martes, vermoedelijk van 17 verschillende individuen.

Naast pindakaas, staan er vooral prooidieren op het menu van de boommarter, al eten ze soms ook bessen, eieren en insecten. Boommarters zijn vooral actief in de nacht en de schemering. In de dag rusten ze in boomholtes, maar ook vogelnesten en ondergrondse vossen- of konijnenholen worden gebruikt. Martes martes heeft ongeveer het formaat van een kleine huiskat met kortere poten. De vacht is chocoladebruin in de zomer en iets lichter bruin in de winter. Kenmerkend is de gelige borstvlek die voor elk individu anders is. De boommarter wordt vaak verward met de steenmarter (Martes foina). Bij steenmarters is de borstvlek witter, de oren korter en de snuit is lichter van kleur dan bij boommarters.

Hun leefomgeving bestaat uit bosrijke gebieden met naald-, loof- of gemengd bos. Boommarters worden beschouwd als indicatorsoort voor bossen met een hoge natuurwaarde. Er werd gedacht dat boommarters de voorkeur geven aan oud bos mogelijk omdat er daar meer boomholtes zijn, maar ze komen ook voor in jonge bossen. De pindakaas werd niet alleen door boommarters gesmaakt. Helaas werd er op één locatie een hond waargenomen die alle pindakaas al na twee dagen had opgelikt waardoor er op deze locatie geen boommarters meer passeerden. Er werd vastgesteld dat andere dieren zoals de rode eekhoorn en de bosmuis ook aangetrokken werden door de pindakaas en deze ook mee hebben opgegeten.

Dit artikel werd overgenomen van www.grensparkkalmthoutseheide.com en het stageverslag van Romeo Liekens.

Romeo, je koos de boommarter als onderwerp voor je stage. Wat sprak je aan om hier onderzoek naar te doen?

Romeo Liekens: Om eerlijk te zijn wou ik eigenlijk eerst het onderwerp van de kamsalamander, maar dit onderwerp was zeer gegeerd. Dus kwam ik toevallig op een aantal andere onderwerpen terecht die ooit in het Grenspark waren onderzocht. M’n oog viel al snel op het onderzoek met cameravallen van de boommarter. Ik had zelf net toevallig een cameraval aangeschaft en had die al in m’n tuin uitgeprobeerd. Tot m’n verbazing zag ik een steenmarter op de beelden verschijnen.

Ik vond het superleuk om telkens na een paar dagen de beelden op de computer te bekijken en te zien of de steenmarter weer in beeld kwam.

Hoe is het gesteld met de populatie en wat zijn je bevindingen in Grenspark Kalmthoutse Heide?

De laatste jaren lijkt het erop dat de boommarter in opmars bezig is. Ook in mijn onderzoek zijn er meer individuen gevonden en waarnemingen gedaan dan in het gelijkaardige onderzoek van in 2018. Dit jaar werden er op 3 maanden tijd, 124 waarnemingen gedaan van 17 verschillende boommarters. In het onderzoek van 2018, werden er 47 waarnemingen gedaan en 4 verschillende individuen gevonden. Dit is dus een aanzienlijke stijging wat goed nieuws is! Ook zijn er op de beelden moeders met jongen waargenomen wat een rechtstreeks bewijs is dat er voortplanting plaatsvindt in het Grenspark. Hierbij is het ook belangrijk om te vermelden dat er in m’n onderzoek bij elke cameraval minstens één boommarter is gevonden, wat in het vorig onderzoek maar voor 8 van de 14 locaties het geval was.

Hoe lok je een boommarter?

Om de diertjes naar de cameravallen te lokken kunnen er verschillende lokmiddelen worden gebruikt. Valeriaanolie, een blik sardines en pindakaas worden het meest gebruikt. Ikzelf ben geen grote fan van pindakaas maar de boommarters zijn er duidelijk verzot op!

Koekenbak in Vlaamse Ardennen: geutelingentraditie in de verdrukking?

detail uit De pannenkoekenbakkerij, Pieter Aertsen, olieverf op paneel, 1560 Wanneer men in de maand februari in de Vlaamse Ardennen op wandel is, ergens ter hoogte van Elst en Michelbeke, dan kan het zijn dat men door een weldadige baklucht in de richting van de dorpskern wordt gelokt. Sinds oudsher pookt men hier één keer per jaar de houtoven op om een koek te gieten, de geuteling. Maar op de grens van deze twee dorpen kwamen traditie en moderniteit ruw met elkaar in botsing…

Locatie: het Ovenmuseum in Elst. Een blonde knaap van de plaatselijke KSA schept met een gietlepel beslag uit een grote, witte emmer. Het mengsel bestaande uit tarwebloem, uierverse melk, eieren, bakkersgist, zout en een snuifje kaneel wordt vervolgens op de hete tegels in de oven uitgegoten. De tegels liggen tussen twee vuren die de oven op een constante temperatuur van ongeveer 340°C moeten houden. Het beslag stolt vrijwel meteen tot een ronde koek, die zacht van textuur is, bijna als mousse. Als de oven te heet dreigt te worden, pakt de jongeling een ovenwis waarmee hij de tegels bevochtigt.

Hij en zijn trawanten zullen deze maand in totaal 3.000 geutelingen hebben klaargemaakt.

Rond het gieten van de geuteling is een hele cultuur ontstaan met festiviteiten, wandelingen en een geutelingenworp. In de feestzaal naast het Ovenmuseum ontmoeten mensen elkaar rond een tafel met warme geutelingen. Het is een maaltijd die voor een stukje de lokale identiteit bepaald. Op sociale media deelt men foto’s van geutelingen, met bruine suiker bestrooid en ernaast een glas lokaal abdijbier. Het is meer dan een gebakje dat men snel even bij de koffie naar binnen werkt. Het is een herinnering aan al de mensen die voor ons kwamen en ook geutelingen aten in februari.

En zo wordt een ogenschijnlijk banaal gebaar zoals het beboteren van de korst, een eresaluut aan de voorouders die rond deze tijd van het jaar doorheen de voedselvoorraden zaten.

Ze gebruikten het laatste meel om er een koek van te maken die zo rond was als de zon, want die zou weldra de aarde opwarmen en dan kon er weer gezaaid worden. En alles kon weer van voren af aan beginnen.

Het had niet veel gescheeld of deze traditie was voorgoed verschwunden in de vergeetput van de geschiedenis. Het gebruik van het gieten van geutelingen werd pas rond de jaren tachtig van de vorige eeuw weer opgepikt, toen er geld nodig was om de Sint-Apolloniakerk van Elst te schilderen. Men herinnerde zich dat er vroeger geutelingen werden verkocht aan bedevaarders die de kerk bezochten. Het was de wedergeboorte van een gebruik dat stamde uit de tijd dat er op elk erf nog een houtoven aanwezig was. Elke familie had zijn eigen recept.

Met veel oefenen werd er een bruikbare methode overgehouden en dreef de geur van gebakken geutelingen weer over de dalen van de Vlaamse Ardennen.

Enkele decennia later is de geuteling ook een beetje big business. In 2016 daverde het anders zo rustige dorpje Elst op zijn grondvesten: het Geutelingencomité kondigde aan voortaan koeken te bakken in het nabijgelegen Michelbeke. De reden was een breuk met de slagersfamilie De Koekelaere, op wiens grond het Ovenmuseum is gevestigd. De familie wilde de geutelingenproductie opdrijven en installeerde in de slagerij een gasoven die wel 1.600 geutelingen per uur kan gieten. Pieter De Koekelaere zei hierover in Het Laatste Nieuws: “Op een bepaald moment moet je de realiteit onder ogen durven zien.

Het is economisch niet meer haalbaar om geutelingen te bakken zoals honderd jaar geleden. Daarvoor is de personeelskost in ons land te hoog en zijn de vereisten naar voedselveiligheid toe te streng.”

Dat was no pasaran voor het Geutelingencomité dat niks te maken wilde hebben met de gasgeutelingen: “Wij garanderen een ambachtelijk product en willen de mensen niet voor de gek houden door ze in het geniep gasgeutelingen te verkopen.” Het comité sprak de wens uit om snel terug te kunnen keren naar Elst, maar tot op heden bakken ze hun koeken in een mobiele geutelingenoven aan zaal Averbo van het buurdorp. Een jaar later kreeg het gebak de erkenning van Vlaams traditioneel streekproduct. Sindsdien werd het geutelingenseizoen flink uitgerekt en zijn ze beschikbaar van september tot in mei, in verschillende verkooppunten van Gent tot in Elzele.

Komt deze traditie in de verdrukking nu je in de Delhaize van Zingem een pak geutelingen kan kopen? Nee, integendeel: de interesse zal nog toenemen. Meer mensen zullen de wandelingen willen doen en zelf eens zien hoe dat oventje wordt opgestookt. Wel dreigt de banalisering van een oude methode om een streekeigen gerecht te bereiden. Met de gasoven wordt de traditionele houtoven een relict uit het verleden; schattig maar weinig efficiënt. Het verhaal van de geuteling toont aan hoe relatief tradities kunnen zijn: het had niet veel gescheeld of het baksel was geruisloos verdwenen. Geen haan had ernaar gekraaid. Het duurde slechts enkele decennia om er een verhaal, een beleving en een identiteit rond te weven, met alle emoties die erbij horen. Dat is net de charme van die koek. In de supermarkt ligt hij naast de snickers en de oreo’s. Harde competitie voor een stuk streetfood uit Elst…

Dries Everaerts

Zelf geutelingen gieten Hoewel een geteuling rond is als een pannenkoek, lijkt het beslag meer op dat van een wafel. Het recept is voor een twintigtal geutelingen. Grootste uitdaging is de oven: deze moet heet genoeg zijn zodat het beslag vlot kan stollen. Een alternatief voor een houtoven is een pizzasteen met een temperatuur van 340°C. Volgens de overlevering kan een goed beslag enkel door een oude boerin gemaakt worden, maar laat je hierdoor niet afschrikken. ingrediënten: 4 eieren 0,8 liter volle melk halve kilo fijne tarwebloem 5 gram zout snuifje kaneel 40 gram verse gist - Scheid het eiwit van de dooier.

- Verwarm de melk, zorg dat ze niet kookt.

- Los de gist op in een deel van de melk.

- Mix de dooiers, wat zout en kaneel.

- Voeg de bloem toe en meng het geheel - Klop het eiwit op en voeg het bij de rest van het deeg.

- Laat het deeg ongeveer een uur rijzen, afdekken met een doek, tot je bellen van koolzuurgas ziet bovenkomen.

- Giet het beslag met een pollepel op de steen.

De geutelingen zullen opbollen.

Je hoeft ze niet om te draaien.

Haal uit de oven wanneer ze een mooie bruine kleur hebben.

Vroeger werden ze op stro gelegd om af te koelen. Het stro geeft aan de geuteling zijn geur. De opgeblazen geuteling kan hierdoor aan alle kanten uitblazen en terug ineenzakken tot zijn uiteindelijke wat verschrompelde vlakke vorm.

NATUURVRIENDEN WERELDWIJD REAGEREN OP OORLOG IN OEKRAÏNE

“Oorlog in het nucleaire tijdperk is het einde van alle dingen. Meneer Poetin, trap de lont uit!”

NaturFreunde, De Duitse Natuurvrienden, nam op 27 februari deel aan de Rally for Peace in Berlijn, een actie waarbij 100.000 mensen op straat kwamen. Michael Müller sprak de massa toe.

Hieronder enkele fragmenten uit zijn speech.

• Friends of Nature UK en hun afdeling Borders Friends of Nature doneerden 1000£ aan het Disasters Emergency Committee, een samenwerkingsverband van 15 hulporganisaties dat zich inzet voor de slachtoffers van de oorlog.

“Een klein gebaar,” stelt de afdeling in een verklaring op Facebook, “maar we zijn solidair met wat zich waarschijnlijk zal ontvouwen tot een grote humanitaire crisis op de lange termijn en een reële bedreiging voor de vrijheid en democratie in de wereld.”

• Het Nivon (NL) richtte een team op dat hulpacties rond Oekraïne zal coördineren: “Wij willen bijdragen door hulp te bieden aan mensen die de oorlog ontvluchten, doen wat nodig is. We zullen ook onze stem laten horen tijdens vreedzame protesten en onze leden aanmoedigen hetzelfde te doen.”

• Přátelé přírody, de Tsjechische Natuurvrienden, sluiten zich aan bij de veroordeling van de gewapende aanval van Rusland op een vreedzaam en soeverein Oekraïne: “We hebben medelijden met alle slachtoffers en bewonderen het heroïsche verzet van het Oekraïense volk. Tegelijkertijd helpen onze leden Oekraïense vluchtelingen in Tsjechië en dragen ze bij aan de inzamelingen.”

• De Griekse Natuurvrienden sluiten zich aan bij de verklaring van de Internationale Campagne tot Afschaffing van Kernwapens (ICAN): “Oorlog is nooit acceptabel en Russische aanvallen op Oekraïne, vooral met kernwapens, zullen verwoestende gevolgen hebben voor burgers. De internationale gemeenschap moet verenigd zijn om ervoor te zorgen dat we burgers beschermen, te ondersteunen en om de schendingen van het internationaal recht door Rusland krachtig af te wijzen.”

ICAN waarschuwt voor een escalatie van het conflict: “Poetin voerde een strategie-oefening voor kernwapens uit, waarbij hij massavernietigingswapens op burgers liet vallen met intercontinentale ballistische raketten, onderzeeër gelanceerde raketten en bommenwerpers. We dringen er bij Rusland, Wit-Rusland en alle andere landen op aan geen militaire activiteiten te ondernemen waarbij kernwapens betrokken zijn, zoals kernwapenoefeningen en andere mogelijke nucleaire ontwikkeling.”

Theodor Adorno leerde ons dat het goede leven niet bestaat te midden van het foute. Dat geldt ook voor de meedogenloze en illegale oorlog in Oekraïne. Oorlog is altijd fout. Wij Natuurvrienden maken al tientallen jaren deel uit van de vredesbeweging. Ontwapening en detente waren in de afgelopen decennia onze leidende principes.

Onze waarschuwingen werden genegeerd.

Wij eisen: Meneer Poetin, trek onmiddellijk uw troepen terug uit Oekraïne. Wat u probeert te rechtvaardigen als “een speciale Russische operatie” voor “demilitarisering” en “denazificatie” is een moorddadige aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Oorlog is onaanvaardbaar. Oorlog valt niet te rechtvaardigen.

De invasie van Oekraïne moet stoppen. Meneer Poetin, schop de lont eruit! Meteen! Europa mag geen nucleair slagveld worden.

Ook Oekraïne heeft fouten gemaakt, vooral door de uitvoering van de Minsk-akkoorden te blokkeren. Het Westen heeft veel te weinig gedaan om een ​​pan-Europese vredesorde te bereiken. Niets van dit alles rechtvaardigt een oorlog. Onze zorg gaat uit naar het Oekraïense volk, dat herhaaldelijk het slachtoffer is geworden van agressie, oorlog en onderdrukking. Onze hoop is echter ook gericht op het Russische volk, dat de aanval op hun broedervolk niet wil accepteren.

We merken ook op: Poetin is niet langer de Poetin die 20 jaar geleden een “Europees humanisme” bepleitte voor de Duitse Bondsdag. Destijds kondigde Poetin aan dat het belangrijkste doel van het Russische beleid was om democratische rechten en vrijheid te waarborgen. Waarom vertegenwoordigt u vandaag het tegenovergestelde? U zei toen: de Koude Oorlog is voorbij, we moeten nu het gemeenschappelijke huis van Europa bouwen. Wij ondersteunen dat. De wereld heeft dat nu meer dan ooit nodig.

De grote kans voor een vreedzame orde in Europa die in 1990 ontstond met het Handvest van Parijs werd achteloos verkwist. Wij bekritiseren het feit dat de onderhandelingen over ontwapening en wapenbeheersing feitelijk tot stilstand zijn gekomen. En dat het Intermediate-Range Nuclear Forces-verdrag kon worden beëindigd zonder dat er massaal verzet kwam vanuit West-Europa.

We bekritiseren de dubbele moraal van de VS, die eisen dat Duitsland een einde maakt aan Nord Stream 2, maar verhullen dat ze olie blijven importeren uit Rusland. En die nu hun milieubelastende fracking-gas willen verkopen aan Duitsland. Het Westen had te weinig oog voor de belangen van Rusland. Maar dit alles is geen rechtvaardiging voor oorlog.

Het is waanzin dat de militaire uitgaven tegenwoordig hoger zijn dan in het historische jaar 1989, toen de Oost-West-kloof werd gedicht.

De bewapening en militarisering van de wereld moet stoppen. Olof Palme kwam 40 jaar geleden met een alternatief: gemeenschappelijke veiligheid. In het nucleaire tijdperk is oorlog het einde van alle dingen. Veiligheid kan alleen samen met de vijand worden bereikt. In plaats van afschrikking en herbewapening moet er gemeenschappelijke veiligheid zijn”. Dit is een kwestie van overleven voor de mensheid. In een wereld die verstrengeld is, moeten we mondiale uitdagingen samen aanpakken. Het antwoord hierop kan niet de militarisering van de wereld zijn. Integendeel: de wereld moet een mondiaal vredesproject worden.

Rusland hoort bij Europa. We hebben een pan-Europees perspectief nodig en we mogen Europa niet reduceren tot de EU, en zeker niet tot de NAVO. We strijden voor een vreedzame wereld, niet voor een wereld van wapens en herbewapening, maar voor een wereld van ontwapening en gemeenschappelijke veiligheid.

Meneer Poetin, stop de oorlog! Keer terug naar diplomatie!

Nieuwe rubriek: De laatste!

We eindigen De Natuurvriend met een nieuwe rubriek. Op deze laatste pagina’s stellen we enkele laatste vragen aan een interessante mens. Julie Van Houtryve opent deze rubriek met hetzelfde enthousiasme waarmee ze 7 jaar lang aan de slag was bij de Klimaatcoalitie. Vorig jaar begon ze een nieuwe job bij Vogelbescherming Vlaanderen vzw.

Heb je al een favoriete vogel?

De merel, omwille van zijn melodieuze zang en zijn fijne zwarte silhouet.

De laatste keer dat je ergens was waar je niet wilde zijn?

Op een feest waar we uren aan een stuk moesten blijven zitten en moe werden van het stilzitten.

Wat is het laatste boek dat je hebt uitgelezen?

Verlos ons van het kwaad, een recente roman van Joost Vandecasteele over de onderwereld in onze hoofdstad, want ik ben net naar Brussel verhuisd. Kwestie van mij een beetje te integreren.

De laatste keer dat je de slappe lach hebt gekregen?

Toen ik een strip aan het lezen was: Le guide du mauvais père van Guy Delisle. Hilarische scènes over hoe een vader zijn kinderen slecht opvoedt.

Wat staat er op de laatste foto die je hebt genomen?

Een uitzicht op een prachtige wolkenhemel in een rozig-oranje avondlicht.

Wanneer ben je de laatste keer echt bang geweest?

Tijdens een wandeling in de Ardennen nabij La Roche, nadat ik samen met een vriendin in een verlaten bos een uitgevreten everzwijn vond midden op het wandelpad. Het leek mensenwerk en dus nogal eng.

De laatste keer dat je dacht: “Dit moet ik vaker doen!”

Op reis in de Alpen, tijdens lange en uitputtende bergtochten en op een idyllische natuurcamping. Er waren daar trouwens overal vuurvliegjes bij duisternis, geweldig.

Heb je een ritueel waarmee je de dag afsluit?

Mijn neus nog eens buitensteken om de frisse buitenlucht op te snuiven.

De laatste keer dat je luidkeels hebt gezongen?

Op de klimaatmars van 10 oktober, samen met duizenden andere mensen.

De laatste keer dat je in spanning hebt zitten afwachten?

Wanneer het kindje van een goede vriendin geboren zou worden.

Ben je goed in afscheid nemen?

Ik neem er mijn tijd voor. Ik ben niet goed in een kort afscheid nemen.

De laatste Wikipediapagina die je hebt bezocht?

Toen ik toevallig de film Mira had gekeken op Netflix, zocht ik er wat meer uitleg over op. Een verfilming van het boek van Stijn Streuvels ‘De teloorgang van de waterhoek’ dat zich afspeelt in de Westhoek.

De laatste keer dat je een vakantiegevoel had?

Tijdens hevige rukwinden op een uitgestrekt strand nabij Cap Griz Nez in Noord-Frankrijk.

Ben je de laatste die vertrekt op een feestje?

Alleen als ik in een echte dansbui vertoef en niet meer te stoppen ben.

Wat is de laatste VHS-cassette die je hebt bekeken?

Bambi denk ik. Zo mooi en droevig tegelijk.

De laatste keer dat je onder een steen wilde wegkruipen van schaamte?

Enkele weken geleden, ik ga niet vertellen waarom.

Wat is het laatste dat je doet voor je ‘s morgens de deur achter je dichttrekt?

Nakijken of ik mijn huissleutels bij me heb.

Laatste woorden voor de lezers van De Natuurvriend?

Een klassieker: Be the change you want to see in the world!

Onderschat niet hoeveel macht je als burger hebt om verandering teweeg te brengen.