Zoom na

nie Jak leczyć się latem

Kapelusz z szerokim rondem i krem z wysokim filtrem UV mogą pomóc uniknąć zmian na skórze przy stosowaniu niektórych leków. Czasem jednak konieczne bywa ich odstawienie, i to na całe wakacje!

Czy wiesz, że substancje obecne w niektórych preparatach mogą sprawić, że twoja skóra stanie się bardziej wrażliwa na promienie słoneczne? To bywa przyczyną fotodermatoz, czyli chorób prowokowanych przez światło. Objawiają się one najczęściej wysypką, zaczerwienieniem, czy bolesnymi pęcherzami na ciele – taka reakcja widoczna jest na ogół po 1-2 dniach lub nawet kilku godzinach opalania się po zażyciu pewnych leków. Ale są też zmiany, takie jak przebarwienia lub brązowe plamy na skórze, które mogą utrzymywać się długo i, niestety, zwykle są bardzo trudne do usunięcia. Dlatego wybierając się na wakacje i planując wielogodzinne plażowanie sprawdź, po jakich lekach lepiej się nie opalać. Jeśli je przyjmujesz, skonsultuj się ze swoim lekarzem – zdarza się bowiem, że na lato trzeba dany preparat odstawić lub zmienić na inny, a gdy taka decyzja dotyczy specyfików stosowanych przewlekle (zwłaszcza tych na receptę), może ją podjąć tylko specjalista. Zdarza się jednak, że czasem okazuje się to niemożliwe i nie można leku odstawić – podpowiemy ci, co wówczas robić, by uniknąć skórnych problemów.

Co dzieje się na skórze narażonej na promieniowanie UV?

Zmiany, które pojawiają się pod wpływem

słońca mogą być dwojakiego rodzaju. Wszystkie zaczynają się od przyjęcia leku lub zioła (zarówno w postaci doustnej, jak i kremu czy maści) i wystawienia skóry na promieniowanie UV. ● Odczyny fotoalergiczne. Dotyczą jedynie niektórych osób z predyspozycjami do uczuleń. Mają postać rumienia, grudek, często też bolesnych pę-

CHROŃ LEKI PRZED PROMIENIAMI SŁOŃCA!

Wiele preparatów pod wpływem promieni słonecznych i ciepła ulega przemianom. Ich skutkiem może być np. rozkład substancji czynnej, zmiana składu leku czy utrata leczniczych właściwości. Dlatego warto pamiętać o tym, by przechowywać leki w temperaturze poniżej 25 st. C (chyba, że na ulotce jest inne zalecenie, np. trzymanie preparatu w lodówce) i nie wystawiać ich nigdy na bezpośrednie działanie słońca.

pytamy eksperta

MGR FARM. JOANNA NACZYŃSKA

Czym smarować skórę, gdy pojawi się uczulenie na słońce?

Pokrzywka słoneczna może pojawić się na skórze jako reakcja alergiczna na promienie słoneczne lub jako fotoalergia, czyli reakcja po zażyciu niektórych leków i kontakcie skóry ze słońcem. Najczęściej ma postać swędzących bąbli, pęcherzy lub grudek przypominających poparzenie pokrzywą. Miejsca te można posmarować żelem o miejscowym działaniu przeciwhistaminowym, zawierającym maleinian dimetyndenu lub niewielką ilością dostępnego w aptece bez recepty kremu z hydrokortyzonem. Efekt przeciwświądowy możemy uzyskać, stosując na skórę puder płynny z anestezyną. Gdy pokrzywka po słońcu pojawiła się u dzieci albo gdy występuje na dużej powierzchni ciała, należy zasięgnąć porady lekarza.

cherzy na skórze ciała i to niekoniecznie w miejscach narażonych na ekspozycję na słońce. Ustępują po zaprzestaniu stosowania leku. Pomocne mogą być tabletki antyhistaminowe, czasem potrzebna jest jednak maść z glikokortykosteroidami (patrz wypowiedź eksperta). Jeśli objawy nie miną po 1-2 dniach, konieczna jest konsultacja z dermatologiem. ● Odczyny fototoksyczne. Mogą wystąpić u każdego. Powstają dlatego, że substancje chemiczne będące w kontakcie ze skórą uwalniają wolne rodniki tlenowe, które uszkadzają struktury komórkowe, co powoduje rozwój ostrej reakcji zapalnej. Zmiany pojawiają się jedynie w tych miejscach na ciele, które były odsłonięte, dlatego często bywają mylone z oparzeniem słonecznym. Skóra wygląda też podobnie – pojawia się rumień, obrzęk i nadwrażliwość na dotyk. Objawy te zwykle szybko mijają po odstawieniu leku (lub zaprzestaniu opalania się), ale czasem mogą pozostać po nich ciemne plamy lub przebarwienia.

Jakie preparaty mogą być przyczyną fotodermatoz?

Oto kilka grup leków, które najczęściej

wywołują zmiany na skórze. Nie podajemy ich nazw handlowych, a jedynie substancje czynne – sprawdź na ulotce przyjmowanych preparatów, czy mają je w swoim składzie. ● Leki przeciwalergiczne: cetyryzyna, loratadyna, prometazyna. ● Przeciwbólowe: ibuprofen, ketoprofen, naproksen, diklofenak. ● Preparaty stosowane w leczeniu cho-

rób układu krążenia i nadciśnienia tętnicze-

go (w tym moczopędne): m.in. amiodaron, bisoprolol, kaptopryl, furosemid, rosuwastatyna. ● Sulfonamidy i antybiotyki: szczególnie doksycyklina ale także tetracyklina, azytromycyna, ciprofloksacyna. ● Leki przeciwgrzybicze (szczególnie w maści i kremie): ketokonazol, terbinafina, itrakonazol i przeciwpasożytnicze, np. chlorochina. ● Przeciwcukrzycowe: m.in. metformina, glipizyd. ● Przeciwdeprepsyjne, uspokajające i neurologiczne, m.in.: amitriptylina, haloperidol, doksepina, promazyna. ● Hormonalne: antykoncepcyjne i HTZ (hormonalna terapia zastępcza). ● Przeciwłupieżowe i przeciwtrądzikowe (produkowane na bazie dziegciu). ● Zioła i rośliny lecznicze (najważniejsze wymieniamy w ramce obok). Uwaga! Niektóre leki stosowane profilaktycznie przez osoby wyjeżdżające do krajów tropikalnych (np. przeciwmalaryczne) także mogą powodować powstawanie fotodermatoz!

Jak powinnaś chronić swoją skórę, gdy przyjmujesz któryś z leków?

Podstawa to unikanie długotrwałego nasłonecznienia, zwłaszcza w godzinach połu-

dniowych (od 10 do 15). Ale wychodząc na słońce, niezależnie od pory dnia, zawsze smaruj odkryte części ciała kremem z wysokim filtrem (SPF 50+) i ponawiaj jego aplikację co 2–3 godziny (a także po każdej kąpieli w morzu czy jeziorze). Pamiętaj przy tym, że na powstanie fotodermatoz ma wpływ również promieniowanie UVA, które przenika przez szyby okienne i samochodowe. To dlatego zdarzają się niepożądane reakcje także podczas długiej jazdy

FOTOTOKSYCZNE DZIAŁANIE ZIÓŁ TRWA JESZCZE KILKA DNI PO ZAPRZESTANIU ICH STOSOWANIA!

NIE PIJ TYCH ZIÓŁ, GDY SIĘ OPALASZ!

Istnieje dosyć duża grupa roślin leczniczych stosowanych bardzo powszechnie, które uwrażliwiają skórę na działanie słońca. Na czas wakacji najlepiej je odstawić. Jeśli ich stosowanie jest niezbędne, trzeba unikać słońca i chronić skórę wysokim filtrem.

Dziurawiec. Zawiera czerwony barwnik, hiperycynę, który zwiększa wrażliwość komórek skóry na promienie UV. Opalanie się (lub zabiegi laserowe) po wypiciu naparu z tej rośliny czy stosowanie preparatów z zawartością dziurawca bywa przyczyną bardzo silnych reakcji alergicznych.

Nagietek, rumianek, krwawnik, arnika – mają w swoim składzie laktony seskwiterpenowe o działaniu fotouczulającym.

Arcydzięgiel, lubczyk a także m.in. seler

– zawierają furanokumaryny uwrażliwiające skórę na słońce.

samochodem czy przebywania w zamkniętym pomieszczeniu (np. gdy siedzisz blisko okna). Co więcej, możliwość wystąpienia reakcji fototoksycznej lub fotoalergicznej istnieje nawet podczas doraźnego stosowania niektórych leków, choćby przeciwzapalnych i przeciwbólowych preparatów z ketoprofenem. Po ich przyjęciu należy pamiętać o ochronie słonecznej przez dwa tygodnie!