Voor nu en Later / Wintereditie by Donkigotte

MAGAZINE OVER SCHENKEN, ERVEN EN NALATEN / WINTER 2017

JÖRGEN RAYMANN:

‘LATEN WE VRIJGEVIG BLIJVEN’ BANG VOOR DE FISCUS?

LEES DAN ONZE TIPS! ADEL IN NEDERLAND WAT STELT HET NOG VOOR? HOE HELPT U UW KIND OP DE WONINGMARKT?

GRATIS

MEENEEMEXEMPLAAR WINKELPRIJS € 7,95 ISBN 9789012397544

sduvoornuenlater.nl

BEKENDE EN ONBEKENDE NEDERLANDERS OPENHARTIG OVER HUN TESTAMENT

Marco Borggreve

Bernard Haitinks legendarische Mahler

MUZIEK IN UW TESTAMENT De Wiener Philharmoniker met Mahlers Zesde symfonie onder leiding van Bernard Haitink in 1998, het 25-jarig jubileum van de serie Meesterpianisten in 2012, aria’s van Händel door Ian Bostridge en het Orchestra of the Age of Enlightenment in 2007… De geschiedenis van Het Concertgebouw is een aaneenschakeling van onvergetelijke concerten. Een mooie manier om zo’n ervaring door te geven aan volgende generaties is Het Concertgebouw Fonds opnemen in uw testament. We leggen u graag uit hoe dat in z’n werk gaat, waarom het nodig is, en wat we met uw legaat of erfstelling voor moois kunnen doen.

Bel 020 - 573 04 65 of kijk op www.concertgebouwfonds.nl

VOORWOORD

‘W

e waren er nog niet aan toegekomen om bij de notaris een en ander te regelen’, zegt de 60-jarige Elise in een openhartige bekentenis. ‘We dachten dat we nog tijd genoeg zouden hebben. Nu was zijn dochter zijn enige erfgenaam.’ Elise’s ontroerende, persoonlijke verhaal (zie pagina 30) illustreert waarom het belangrijk is om eens serieus na te denken over uw eigen levenseinde. En wat u daarvoor zou willen en moeten regelen. Deze wintereditie 2017 van Voor nu en later, hét magazine over erven, schenken en nalaten, zet u misschien aan het denken. En niet alleen over het einde van uw leven, ook over de periode daarvoor, als u onverhoopt minder goed in staat bent uw eigen beslissingen te nemen. Nu een levenstestament opstellen, voorkomt onduidelijkheid in de toekomst en dat er dingen gebeuren die u eigenlijk niet gewild heeft.

‘WE WAREN ER NOG NIET AAN TOEGEKOMEN’

Er staan veel meer persoonlijke verhalen in deze wintereditie. Bijvoorbeeld over de emotionele betekenis die een erfstuk kan hebben. Ouders vertellen hoe ze hun kinderen geholpen hebben bij het kopen of huren van een woning en u krijgt tips over wat hierbij de mogelijkheden zijn. U kunt ook lezen wat er allemaal komt kijken bij het afwikkelen van een erfenis met schulden (let op: de wetgeving is veranderd!). En wat gebeurt er bij een echtscheiding eigenlijk met een opgebouwd pensioen? En zo is er veel meer te lezen in deze dikke aflevering. Raadpleeg voor meer informatie ook eens onze website (www.sduvoornuenlater.nl). Daar vindt u bijvoorbeeld ook de Geefwijzer: een goed instrument om meer te weten te komen over vele duizenden goede doelen in Nederland. Handig als u een gefundeerd besluit wilt nemen over schenken of nalaten aan een algemeen nut beogende instelling (ANBI), zoals een fiscaal erkend goed doel officieel wordt genoemd. Ook deze aflevering van Voor nu en later is een onmisbare bron van informatie voor wie nu bereid is na te denken over later. Veel leesplezier! Redactie en uitgever

VOOR NU EN LATER 2017

UITGAVE WINTER 2017 / www.sduvoornuenlater.nl

HET TESTAMENT VAN JAN LAMMERS

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

(EN 5 ANDEREN)

50 EEN ERFENIS MET SCHULD; HOE PAK JE DAT AAN?

12 4

ZO HELP IK MIJN KIND OP DE WONINGMARKT

MIJN DIERBAARSTE ERFSTUK

INHOUD

6 NIEUWS & TIPS – Pastoor mag erfenis houden; Opa jarenlang bestolen; Letterlijke tekst testament niet altijd doorslaggevend. 20 JE BENT 20 OF 30… en je hebt geen zorgen voor morgen. Toch is er reden genoeg om eens na te denken, voor als het noodlot toch toeslaat. 26 EEN INTERIEUR ALS NALATENSCHAP – Op sommige plekken in Nederland is een goed bewaard binnenhuis te vinden, onaangeroerd. 28 6 REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN – “Zijn dochter is enig erfgenaam; mij rest niets”, zegt iemand die ‘vergat’ een testament te maken. Waarom zou je dat ook doen? 36 ERVEN ONDER MOSLIMS – Welke regels stelt het islamitisch erfrecht. Wat kan wél en wat niet onder de Nederlandse wetgeving? 52 WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS? – Over erfenissen en schenkingen moet belasting betaald worden. Maar niet altijd. Hoe zit het precies? 70 KIES MET DE GEEFWIJZER – Maak een keuze uit duizenden goede doelen met deze digitale hulp van Sdu en de Kennisbank Filantropie. 78 DE REGIE HOUDEN, DAT WILT U TOCH? – Natuurlijk heeft u de regie over uw leven, maar wat gebeurt er als u uitgeschakeld bent? 84 BEN IK WILS(ON)BEKWAAM? – Waar ligt de grens? Hoe wordt vastgesteld dat iemand niet meer in staat is zelfstandig te beslissen? 98 WILT U EEUWIG VOORTLEVEN OP INTERNET? – U laat overal digitale sporen na. Maar wat gebeurt daarmee als u er niet meer bent? 104 EEN HEUS LANDGOED, MOET U DAAR BLIJ MEE ZIJN? – Het landgoed van de familie; dat klinkt als een sprookje. Maar leiden landgoedeigenaren een onbezorgd buitenleven? 112 ADEL IN NEDERLAND – Een adellijke titel is ook een erfenis. De rol van de adel in het moderne leven en de voordelen van een titel. 118 ARMER DAN JE OUDERS? – Is de generatiekloof terug? Groeit voor het eerst een minder welvarende generatie op? 128 SPAREN VOOR JE ZORG OF VOOR JE KINDEREN? – Zorg wordt duurder, vooral voor ouderen. Kunnen zij dat betalen? Plus: de gevolgen voor de nalatenschap! 134 DIE LELIJKE THEEPOT BLEEK 44.000 WAARD – Wat is een inboedel waard? En hoe wikkel je een erfenis het beste af ?

COLOFON Concept Hoeksjan Redactie en Communicatie, Amstelveen Redactie Roel Smit (hoofdredacteur) Floortje Jansen Teksten Peter Boorsma, Berber Bijma, Jaap Hoeve, Dorine Hommersen, Marloes Hooimeijer, Dorine van Kesteren, Bert Koopman, Corien Lambregtse, Sander Peters, Barbara Schilperoort, Marloes Smit, Roel Smit, Marianne Wenneker Art direction en vormgeving Ronald Koopmans Fotografie/beeld Hans Borst, Hollandse Hoogte, iStockphoto, Mascha Joustra, Gabby Louwhoff, Marcel Molle, David de Vos, e.a. Uitgever Sdu, Peter Frissen Postbus 20025 2500 EA ’s-Gravenhage T (070) 378 99 11 Redactie-adviesraad Oscar Balkenende, Chanien Engelbertink, Pieter Fangman, Willem Kam, Petra Knoppers, Bert Koopman, Cees Roëll, John Rozenboom, Mario Verlaan Verzending notariaat De leden van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) kunnen voor bijbestellen en voor het aan- en afmelden van een kantoor contact opnemen met Sdu T (070) 378 98 80 F (070) 799 98 98 notariaat@sdu.nl Advertentie-acquisitie Sdu, Martine Aspeslagh T 070-37 80 562 E m.aspeslagh@sdu.nl ISBN: 97 890 1239 7544 © Sdu Alle rechten voorbehouden. Behoudens de door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveel voudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is b esteed, aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever geen aansprakelijkheid voor e ventuele fouten of onvolkomenheden.

NIEUWS&TIPS Redactie Jaap Hoeve

Banken en Slachtofferhulp Nederland gaan er samen voor zorgen dat ‘achterblijvers’ van vermiste personen sneller worden geholpen. Daarover hebben zij in juni afspraken gemaakt.

MEER DUIDELIJKHEID OVER BANKZAKEN BIJ VERMISSING iStockphoto

Bij vermissing krijgen achtergebleven familieleden soms te maken met be talingsproblemen, bijvoorbeeld op de hypotheek. Het is soms pas jaren na een vermissing mogelijk om een overlijdensverklaring te krijgen. In de tussentijd lopen vaste betalingen door, terwijl achterblijvers geen aanspraak kunnen maken op bijvoorbeeld na

bestaandenpensioen of de erfenis. Banken kunnen in zo’n geval zorgen voor bijvoorbeeld een tijdelijke stop op de aflossing van de hypotheek. Maar omdat deze gevallen niet vaak voorkomen, was het bij de banken niet altijd duidelijk welke afdeling dit soort zaken behandelt. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) heeft daar nu samen met Slachtofferhulp Nederland duidelijke afspraken over gemaakt. Achterblijvers kunnen zich voortaan melden bij de hulporganisatie, waarna die hen in contact brengt met de juiste afdeling van de bank.

PASTOOR MAG ERFENIS HOUDEN Een pastoor uit Asten mag de erfenis van

gekregen dat het testament gewijzigd

een overleden vrouw houden, ondanks

was. De familie stapte naar de rechter

bezwaren van de familie.

om het testament nietig te laten verklaren, maar die ging daar niet in mee. De rechtbank meent dat de familie

testament de kinderen van haar nicht

onvoldoende heeft onderbouwd dat

tot enige erfgenamen. Daarnaast liet

de vrouw onder druk is gezet door de

ze de pastoor, die een jaar eerder de

pastoor en noemt dat speculaties. ‘Van

uitvaart van haar man had verzorgd,

groot belang is dat de vrouw het testa-

een beperkte geldsom na. Daarna had

ment al in mei 2010 heeft laten wij-

de vrouw regelmatig contact met de

zigen, waarna zij nog 4,5 jaar

pastoor, die ook 12.000 euro van haar

heeft geleefd’, aldus de

leende.

rechter. De n alatenschap

In 2010 wijzigde de vrouw haar testa

bestaat uit een bedrag

ment. De kinderen zouden nu een

van vermoedelijk

beperkte geldsom krijgen en de pastoor

120.000 euro, een

werd tot enige erfgenaam van het ove-

garagebox en de

rige geld en de goederen benoemd.

inboedel uit de

De vrouw overleed in 2014, een paar

huurwoning van

weken nadat haar familie te horen had

de vrouw.

iStockphoto

De vrouw benoemde in 2009 in haar

NIEUWS EN TIPS

iStockphoto

Cultuur profiteert nog niet van fiscaal gunstige regeling

Nederlandse huishoudens zijn na de invoering van de Geefwet in 2012 niet méér gaan geven aan culturele instellingen. Dit blijkt uit onderzoek van de Vrije Universiteit. De sponsoring door bedrijven is wel toegenomen. Vermogende Nederlanders gaven iets meer, maar het gemiddelde bedrag nam juist iets af. De Geefwet bepaalt onder andere dat sinds 2012 giften aan c ulturele instellingen met de status van algemeen nut beogende instelling (ANBI) niet voor 100 procent, maar voor 125 procent mogen worden afgetrokken van de inkomstenbelasting en voor 150 procent van de vennootschapsbelasting. Daarnaast hebben culturele instellingen meer mogelijkheden gekregen om extra inkomsten te verwerven met commerciële activiteiten (denk aan het verhuren van zalen door musea). De instellingen kunnen ook begeleiding krijgen bij het genereren van eigen inkomsten. Uit het onderzoeksrapport blijkt verder dat 40 procent van de instellingen erin is geslaagd meer eigen inkomsten te werven.

Wat moet je met een ‘criminele’ erfenis? Het kan voorkomen dat u bij het aanvaarden van een erfenis onbedoeld betrokken raakt bij criminele activiteiten. Pas dus goed op en verdiep u in het verleden van de erflater, voor u besluit of u een erfenis aanvaardt.

VOOR NU EN LATER 2017

iStockphoto

Nog niet zo lang geleden gold dat criminelen in principe via hun dood ongehinderd hun crimineel verkregen vermogen konden ‘witwassen’ door het door te geven aan de nabestaanden. Pas in 2006 maakte de Hoge Raad daar een einde aan. Het hoogste rechtscollege bepaalde dat wie ‘weet of had kunnen weten’ dat het geërfde vermogen uit misdaad afkomstig is, ‘onverwijld’ melding moet doen bij justitie. Sindsdien is de erfenis van een crimineel besmet en kunnen nabestaanden worden vervolgd voor witwassen. De notaris is verplicht de herkomst van het geld na te gaan, maar dat lukt niet altijd. De notaris zelf heeft alleen toegang tot de gemeentelijke basisadministratie. Om goed onderzoek te kunnen doen naar de herkomst van het geld is hij afhankelijk van anderen, zoals politie en justitie. In 2011 kwam een Amsterdamse drugscrimineel door geweld om het leven. Naast de handel in drugs had hij jarenlang ten onrechte een bijstandsuit kering ontvangen. De gemeente probeerde na zijn dood de onterecht uitbetaalde bijstand – ruim 125.000 euro – te verhalen op zijn erfgenamen. Het verweer dat de erfgenamen de nalatenschap beneficiair aanvaard hadden en dus niet voor eventuele schulden aansprakelijk konden worden gehouden, mocht niet baten. De rechter

liet onder meer meewegen dat de moeder van het slachtoffer voor die tijd al rondreed op de scooter van haar overleden zoon en die zelfs op haar eigen naam had laten zetten. Zij had zich zodoende ‘als erfgenaam gedragen’ en moest de navordering alsnog aanvaarden. Bij een liquidatie ligt het er misschien dik bovenop dat de overledene zich in het criminele circuit begaf, maar er zijn veel gevallen denkbaar waar de erfgenamen niet altijd weet van hebben. Een aanwijzing dat er sprake kan zijn van een besmette erfenis zijn grote sommen contant geld. De kans is groot dat daarover geen belasting is betaald. Neem in zo’n geval direct contact op met de Belastingdienst. Wie dat niet op tijd doet, kan navorderingen en boeten krijgen als de fiscus er later achter komt.

Foto Anneke Janssen | Hollandse Hoogte

Yolanthe ruziet met zus om villa

De erfenis van vader Xavier Cabau heeft voor een ruzie gezorgd tussen Yolanthe Sneijder-Cabau en haar zus Rebecca. De twee moesten afgelopen zomer voor de rechtbank verschijnen en hebben de zaak volgens het Algemeen Dagblad uiteindelijk geschikt. De in 2007 overleden Xavier Cabau was horeca ondernemer op Ibiza. Hij liet zijn – in totaal dertien – kinderen een klein dorp aan vastgoed op het Spaanse eiland na. Onder de villa’s en appartementen bevindt zich het ouderlijk huis van Yolanthe. Zij heeft het pand inmiddels in gebruik genomen als vakantieverblijf voor haar en haar man, voetballer Wesley Sneijder. De twee hebben plannen om zich na het einde van Sneijders voetballoopbaan permanent in het huis te vestigen. Via de zaakwaarnemer van Sneijder liet het koppel aan het AD weten dat Yolanthe het huis had verkregen in ruil voor het betalen van alle successierechten van de erfenis. Die kosten, die zouden zijn opgelopen tot ruim 4 miljoen euro, konden door de overige familieleden niet worden opgebracht. Rebecca verdacht haar zus ervan de prijs van de villa expres te laag te hebben ingeschat om zich zo de woning te kunnen toe-eigenen. Ze eiste daarom dat alle huizen opnieuw werden getaxeerd. Details over de uitkomst van de zaak zijn niet naar buiten gebracht.

€

€ €€

€€ €

Twee zussen krijgen naheffing van 15 miljoen euro Twee zussen uit Noord-Holland hebben over een gift een naheffing gekregen van 15 miljoen euro dankzij een foutje. Een administratief medewerker van de Belastingdienst had een punt aangezien voor een komma. De vrouwen spanden een rechtszaak aan, maar zullen toch moeten betalen. De twee vrouwen hadden ieder 37.713.473 euro van hun moeder gekregen, maar de medewerker van de Belastingdienst maakte daar 37.713,47 van. De zussen kregen daarover een aanslag van 3.268 euro, die ze netjes betaalden. De fout werd echter ontdekt: de vrouwen hadden eigenlijk ieder ruim 7,5 miljoen euro moeten betalen en kregen alsnog een aanslag voor dat bedrag. De vrouwen waren zo verbolgen dat ze een rechtszaak aanspanden. Volgens de rechter kan die menselijke fout de Belastingdienst niet worden verweten. De vrouwen hadden bovendien moeten begrijpen dat er sprake was van een vergissing, stelde de rechter.

OPA JARENLANG BESTOLEN Een vrouw uit het Noord-Brabantse Oud Gastel is veroordeeld tot een halfjaar gevangenisstraf omdat ze jarenlang geld had gestolen van haar opa. In vijf jaar tijd wist ze zeker 130.000 euro te verduisteren. De vrouw was gemachtigd geldzaken voor haar opa af te handelen, meldt Omroep Brabant. Maar deze had er geen weet van dat zijn kleindochter geld overmaakte naar haar eigen rekening. Toen hij daarachter kwam, deed hij aangifte. Een aantal maanden na de aangifte overleed de opa. Volgens de rechter heeft de 36-jarige vrouw ‘op beschamende wijze’ misbruik gemaakt van het in haar gestelde vertrouwen. Dat de vrouw en haar gezin in financiële problemen verkeerden, is volgens de rechter geen excuus.

iStockphoto

NIEUWS&TIPS

NIEUWS EN TIPS

Foto Polaris Images / Hollandse Hoogte

iStockphoto

Man loopt erfenis Prince mis

Winnie Mandela deelt niet mee in erfenis

Een Amerikaanse gevangene die zei de zoon van Prince te zijn, is na een DNA-test door de mand gevallen. Zijn DNA bleek geen enkele familieovereenkomst te hebben met dat van de overleden zanger. Prince, die in april op 57-jarige leeftijd overleed aan een overdosis pijnstillers, heeft voor zover bekend geen kinderen. Zijn erfenis, die wordt geschat op een waarde van 300 miljoen dollar (ruim 268 miljoen euro), komt daarom toe aan zijn zus en mogelijk een paar neven en halfbroers en -zussen. Prince zou in 1976 op een hotelkamer seks hebben gehad met de moeder van Carlin Williams, de gevangene. De 39-jarige Williams claimde daaruit te zijn voortgekomen en dus de erfgenaam van de zanger te zijn. Hij heeft een lang strafblad met drugs- en geweldsmisdrijven en zit op het moment een straf van acht jaar uit in een cel in Colorado. Na de dood van Prince claimden tientallen mensen familie van de popster te zijn. Prince’s zus en de andere erfgenamen moeten nog een DNA-test erfenis te kunnen

ondergaan om aanspraak op de maken.

iStockphoto

VOOR NU EN LATER 2017

Winnie Mandela heeft geen recht op bezittingen van haar ex-man Nelson. Dat heeft een rechter in Johannesburg bepaald. Winnie Mandela was naar de rechter gestapt omdat ze vindt dat ze recht heeft op het buitenverblijf van Mandela in de provincie Oost-Kaap. Het landgoed Qunu en de gebouwen erop zijn naar schatting ruim 4 miljoen euro waard. Mandela verdeelde het in zijn testament tussen zijn derde echtgenote Graça Machel, leden van zijn staf, verschillende scholen en zijn partij, het ANC. Winnie werd niet genoemd in het testament van Mandela, maar vocht voor de rechter dat testament aan. Ze meent op basis van plaatselijke gebruiken recht te hebben op het landgoed, omdat ze het toegewezen zou hebben gekregen in de tijd dat haar man in de gevangenis op Robbeneiland zat. Nkosi Zwelivelile Mandela, een kleinzoon van Nelson, zei namens de familie dat hij blij is met de rechterlijke uitspraak en dat het boek van de nalatenschap nu kan worden gesloten. Direct na de dood van Mandela eind 2013 barstte een felle strijd los om diens erfenis. Nelson Mandela trouwde in 1958 met Winnie Madikizela. Tijdens zijn gevangenschap (1963-1990) was Winnie het boegbeeld van het ANC en het verzet tegen het apartheidsregime. Hoewel de scheiding pas in 1996 werd voltrokken, leefde het stel sinds 1992 gescheiden.

Elk goed doel kan eigen loterij beginnen

NIEUWS&TIPS iStockphoto

Duizenden goede doelen in Nederland kunnen voortaan hun eigen loterij organiseren en daarmee een extra inkomstenbron aanboren. Dit is mogelijk via het nieuwe platform van Fair Share. World Animal Protection is het eerste goede doel dat hier gebruik van maakt met haar Wereld Dieren Loterij. Hoewel er in Nederland al een aantal grote goededoelenloterijen bestaat, profiteert slechts een klein deel van de in totaal 32.000 geregistreerde goede doelen van de honderden miljoenen aan loterijinkomsten. Dat terwijl ze steeds meer moeite hebben om via wervingsacties geld en donateurs binnen te halen. Wat de meeste

niet weten, is dat het is toegestaan om één keer per jaar een loterij te organiseren. Goede doelen die dat willen, hebben vaak niet de kennis, systemen en ervaring om dat te doen. Fair Share Nederland wil ze daarmee helpen door goede doelen een ‘Lottery as a Service’ (LaaS) aan te bieden. Elke organisatie kan op die manier een eigen op maat gemaakte loterij organiseren. Fair Share zorgt voor de hele uitvoering van het proces – van lotenverkoop tot promotie, van vergunningsaanvraag tot prijzenpot –, terwijl het goede doel alle zeggenschap houdt. De helft van de inleg gaat daarbij gegarandeerd naar het goede doel. Kijk voor meer informatie op www.fairsharenederland.nl

LETTERLIJKE TEKST TESTAMENT NIET ALTIJD DOORSLAGGEVEND

De letterlijke tekst van een testament

testament nooit aangepast. Bij haar

de huwelijkse voorwaarden, moeten

is niet in alle gevallen bepalend voor

overlijden meende haar nieuwe man

buiten beschouwing blijven, behalve

de verdeling van een erfenis. Bij twij-

recht te hebben op een derde van

als zonder die informatie het testa-

fel over de uitleg moet de kennelijke

de erfenis, aangezien dat is wat de

ment niet duidelijk is. Dat was hier niet

bedoeling van de overledene ook

wet bepaalt.

het geval, oordeelde de rechter. De

meegewogen worden.

De rechter concludeerde dat de

man liep zijn deel van de erfenis, een

letter van het testament inderdaad

bedrag van ruim 54.000 euro, mis.

Dat besliste de rechtbank in

bepaalt dat de stiefvader erfgenaam

Het kan dus ook bij andere testamen-

Rotterdam in januari van dit jaar.

is, maar dat de wens van de vrouw

ten zo zijn dat de laatste wil van de

De uitspraak kan verstrekkende ge-

op het moment dat zij het testament

overledene anders wordt geïnterpre-

volgen hebben.

liet opstellen en het feit dat zij het tes-

teerd dan de letterlijke tekst van het

De uitspraak kwam in een zaak die

tament na haar hertrouwen niet liet

testament. Om dit soort conflicten

de tweede man van een in 2014

aanpassen, meegewogen moeten

te voorkomen, is het, volgens Aniel

overleden vrouw had aangespannen

worden. Het testament van de vrouw

Autar (notaris bij Kooijman Autar

tegen zijn twee stiefkinderen.

moet dus zo uitgelegd worden dat zij

Notarissen Rotterdam) aan te raden

De vrouw had al in 1980 testamentair

de bedoeling had haar kinderen als

om, in overleg met een notaris, in de

laten vastleggen dat als zij ná

enige erfgenamen aan te wijzen.

premisse of preambule van het testa-

haar toenmalige echtgenoot zou

Als zij bedoeld had dat haar nieuwe

ment duidelijk de precieze bedoeling

overlijden, de erfenis ‘volgens de

man zou erven, had zij het testament

van de opsteller van het testament

wet’ zou worden verdeeld. De echt-

wel aangepast, aldus de rechter.

te formuleren (in dit geval dus dat zij

genoot overleed in 2005. De vrouw

Andere documenten waaruit de wil

haar kinderen tot enige erfgenaam

hertrouwde in 2012, maar heeft het

van de overledene zou blijken, zoals

wilde maken).

NalateN aaN het wereld kaNker oNderzoek foNds

Ook u heeft het vermogen om kanker te helpen voorkomen

het wereld kanker onderzoek fonds werkt aan

informatie over nalaten en handige formulieren om

een wereld waarin niemand een kanker krijgt die

uw nalatenschap voor uzelf overzichtelijk in kaart

voorkomen kan worden. ook u heeft het vermogen

te brengen.

om ons daarbij te helpen. een gift uit uw nalatenschap is een bijzondere manier om bij te dragen

Vraag de gratis gids aan via nalaten@wkof.nl

aan een mooie toekomst met minder kanker.

of 020-344 95 95.

In onze â&#x20AC;&#x2DC;Gids over nalatenâ&#x20AC;&#x2122; leest u meer over onze missie en doelen. De gids bevat tevens praktische

SamenKankerVoorkomen.nl

ZO HELP IK MIJN KIND OP DE WONINGMARKT Tekst Marianne Wenneker | Beeld iStockphoto

De crisis op de woningmarkt lijkt verleden tijd: de prijzen van woningen stijgen flink. Door die prijsstijgingen blijft het voor starters lastig aan een woning te komen. Ouders vertellen hoe zij hun kind hebben geholpen. Met tips van de notaris.

TWEEDE HUIS KOPEN EN VERHUREN

‘HET GEEFT VEEL RUST’

Inez en Robin (beiden 48) zijn de ouders van Daan (20). Zij kochten voor hun zoon een eenkamerappartement in Delft toen hij ging studeren.

Inez: ‘Toen Daan wist dat hij in Delft wilde studeren, heeft hij zich meteen aangemeld op een website om een kamer te vinden, maar dat schoot niet op.’ Robin: ‘Op een dag zag ik op Funda dat de prijzen van woningen in Delft meevielen. Ik zag bijvoorbeeld een eenkamerwoning voor 70.000 euro en ook een iets groter appartementje voor 119.000 euro. Meteen dacht ik: Hee, dat kunnen wij betalen. Waarom zouden we voor Daan eigenlijk geen huis kopen?’ Inez: ‘Dezelfde dag hebben we de makelaar gebeld.’ Robin: ‘Een week later heb ik drie eenkamerwoningen bekeken, samen met een makelaar en een vriend van ons.’

ZO HELP IK MIJN KIND OP DE WONINGMARKT

‘ Op de bank levert ons geld niks op. Dan kan het beter in dit huisje zitten’

HOE DEDEN INEZ EN ROBIN DIT? Investering Aankoop appartement: 65.000 euro. Verbouwings- en notariskosten: 10.000 euro.

Inez: ‘Wij kenden Delft nog niet. Dus toen is Robin met die vriend nog door Delft gereden. Uiteindelijk hebben we gekozen voor het appartementje dat het meest gunstig lag ten opzichte van winkels, de Technische Universiteit en het station. Daan wist ondertussen van niks; die was nog druk aan het reageren op huurkamers. Het is echt ons besluit geweest. Toen we het hem vertelden, vond hij het meteen fantastisch. Er viel echt wat van hem af dat hij niet meer hoefde te zoeken.’ Robin: ‘Het is natuurlijk een risico. Als je iets koopt en je zoon zou na drie maanden besluiten dat hij wil stoppen met studeren, dan zit je met de gebakken peren. Maar wij hebben altijd al gedacht dat Daan een echte TU Delft-student was, ook toen hij dat zelf nog niet wist. Daarom hebben wij geen minuut getwijfeld of het een zinvolle investering zou zijn. Ik wist zeker dat hij de komende vijf jaar goed zou zitten. Wij hadden het gevoel dat alles op z’n plek viel.’ Inez: ‘ Ja, wij hadden én het geld én we wisten dat hij daar lange tijd zou zitten. Het voelde logisch. De prijzen waren toen bovendien heel laag; nu kosten de woningen al meer.’ Robin: ‘Maar een hogere prijs had ons niet tegengehouden.’ Inez: ‘Nee zeker niet, wij zouden het zo weer doen. Het bevalt heel goed: de rust voor Daan, en voor ons het weten dat hij op een fijne plek zit. Hij heeft nu een éénkamerappartement met keuken, balkon en toilet-doucheruimte. Dat is voor zo’n jongen precies goed.’ Robin: ‘Hij woont ook voordelig: voor 310 euro. Normaal ben je in Delft al tussen 300 en 500 euro per maand kwijt. Vrienden van ons huren een kamer voor hun kinderen, en dat bedrag zijn ze dan kwijt.’ Inez: ‘Overigens worden wij er niet rijker van hoor.’ Robin: ‘Maar ook niet armer. We houden het bij, we betalen kosten, maar het kan toe. Op de bank levert het niks op. Dan kan het beter in dit huisje zitten.’ Inez: ‘We hebben het opgeknapt – nieuwe keuken, badkamer gestript – en Daan heeft meegeholpen. Wij zien dat hij er goed mee omgaat. Hij ziet het echt als zijn huisje. Wat ik heel belangrijk vind: je moet vooral kijken hoe je kind zelf graag wil wonen. Wij wisten dat Daan niet in een studentenhuis wilde; hij zocht echt een kamer voor zichzelf met een eigen douche en keuken. De wens van je kind moet wel leidraad zijn.’ Op verzoek van de geïnterviewden zijn hun namen gefingeerd.

VOOR NU EN LATER 2017

Totaal 75.000 euro. Contract Met hun zoon hebben ze een huurcontract gesloten. Daan betaalt hen 385 euro per maand, inclusief gas, water, licht en VVE-bijdrage. Daan krijgt huursubsidie. Zijn woonlasten zijn daardoor 310 euro per maand.

REGELS RONDOM VERHUREN • De eventuele hypotheek van uw tweede huis komt niet in aanmerking voor hypotheekrenteaftrek. • Als u uw kind meer dan 5.304 euro (bedrag 2016) bevoordeelt door een onzakelijk lage huur en/of losse schenkingen, moet hij of zij over het meerdere 10 procent schenkbelasting betalen.

TIPS VAN DE NOTARIS • Laat uw kind (en zijn eventuele medestudenten) huur betalen. Anders kan deze constructie door de fiscus gezien – en belast – worden als één grote schenking. • Bij kinderen die recht hebben op huurtoeslag, is het slim eerst de huurprijs te berekenen waarbij hij of zij de maximale toeslag ontvangt. U kunt deze verhuur combineren met een jaarlijkse schenking. Soms kan uw kind daardoor zelfs gratis wonen. • Voor u als ouders levert verhuur waarschijnlijk een hoger rendement op dan sparen. Daarnaast stijgt de woning mogelijk in waarde. Tot slot is deze constructie voordelig, omdat u inkomstenbelasting in box 3 bespaart. Een verhuurd huis is lager belast dan spaargeld.

SCHENKING

‘DE KOP IS VAN DE LASTEN AF’ Martin (55) en Anna (56) schonken hun zoon Hendrik (nu 29) 75.000 euro om de aankoop van een huis mogelijk te maken.

Martin: ‘Mijn zoon en zijn vriendin woonden in een huurhuis en besloten twee jaar geleden naar een koophuis uit te kijken. Wij hebben daarop ook een beetje aangedrongen. In een huurhuis zit je toch met een behoorlijke kostenpost. En de woningmarkt was behoorlijk ingezakt; inmiddels was het verschil tussen koop en huur niet zo groot meer. Wij besloten om Hendrik een deel van het aankoopbedrag te schenken.’ ‘Tot 1 januari 2015 was de schenkingsregeling verruimd; maximaal mocht je 100.000 euro belastingvrij schenken. Wij hadden geld contant op de bank staan en dan kun je er drie dingen mee doen: zelf gebruiken, onberoerd laten of het aan iemand anders schenken. Wij besloten aan elk van onze drie kinderen 75.000 euro te schenken. Met alle drie hebben wij dat afzonderlijk besproken. Dat vonden ze natuurlijk erg plezierig. Ook mijn

andere zoon was op zoek naar een huis. Onze dochter nog niet, maar we hebben bij de notaris vastgelegd dat zij hetzelfde bedrag krijgt.’ ‘De schenking zelf hebben we via de notaris geregeld. Daarnaast hebben we in een overeenkomst een aantal voorwaarden opgesteld; met name hoe het zou moeten in het worstcasescenario, dus als het stel uit elkaar zou gaan of als onze zoon zou wegvallen. Hoe wij dat zagen, hebben wij ook besproken met de schoondochters én met hun ouders. Zij moeten het er immers mee eens zijn, en we willen misverstanden voorkomen. Als alles goed gaat – waar je uiteraard op hoopt – is er niets aan de hand. Maar de realiteit leert dat het leven soms anders loopt. Als ze uit elkaar gaan, dan vinden wij niet dat dit bedrag bij beiden moet zijn. Deze schenking blijft daarom buiten de gezamenlijke huishouding.’ ‘Beide zoons hebben toen heel snel een huis gevonden. Dat moest ook, omdat die regeling afliep. Voor het overige bedrag dat Hendrik nodig had voor de aankoop van een huis, hebben hij en zijn vriendin een

ypotheek genomen. Aan huizen h en locaties hebben wij overigens geen voorwaarden gesteld; dat was natuurlijk allemaal hun eigen keuze. Bij deze schenking is de gedachte van mijn vrouw en mij geweest: wij schenken liever met de warme hand dan met de koude hand. Wij konden het doen en het geeft ons veel voldoening, omdat we onze kinderen een heel stuk op weg helpen en wij zien dat zij er leuke dingen mee kunnen doen. De kop is van de lasten af. Dat geeft jonge mensen even wat meer ruimte. Voor hen is het mooi dat zij op deze manier zijn begonnen.’ Voor onszelf scheelt het belasting; op vermogen, dat in box 3 valt, moet je immers 1,2 procent vermogensrendementsheffing betalen. Aan de andere kant: je gaat er niet op vooruit, want je bent geld kwijt. Maar wij hebben het ook niet nodig. Wij wonen prima, dus wij hoeven niet een nog groter huis. En ik heb ook geen drie auto’s nodig. Dan is de keuze heel makkelijk.’ Op verzoek van de geïnterviewde is zijn achternaam achterwege gelaten.

ZO HELP IK MIJN KIND OP DE WONINGMARKT

HOE DEDEN MARTIN EN ZIJN VROUW ANNA DIT?

gifte te doen, tenzij u meer schenkt.

Ook kunt u een ‘uitsluitingsclausule’

• Per 1 januari 2017 komt de verruiming

opnemen om te voorkomen dat de

van de eenmalige schenkingsvrijSchenking

stelling terug. U mag uw kind dan

€ 75.000 (per kind)

eenmalig 100.000 euro belastingvrij

schenking bij de partner van uw kind terechtkomt als uw kind overlijdt. • Omdat het bedrag van de schenking

schenken. Eerdere eenmalige be-

al voor overlijden van de ouders naar

Schenkingsovereenkomst

lastingvrije schenkingen moeten van

het kind gaat, is de erfenis straks

De schenking is vastgelegd bij de

dit bedrag worden afgetrokken. Dus:

kleiner. Daarom hoeft er straks bij het

notaris. Ook is vastgelegd wat er met

hebt u uw kind twee jaar geleden al

overlijden van de ouder(s) minder

het geld moet gebeuren als Hendrik zou

53.016 euro geschonken, dan mag u

erfbelasting betaald te worden. Dat

komen te overlijden; dan gaat het ge-

in de genoemde periode nog 46.984

levert dus ook een mooi voordeel op

schonken bedrag over op de eventuele

euro belastingvrij schenken.

voor later. • Als u niet zeker weet of u over een

kleinkinderen.

aantal jaren zelf geld nodig hebt, is een combinatie van schenken en

TIPS VAN DE NOTARIS REGELS RONDOM SCHENKEN

• Schenkt u uw kind 53.016 euro

lenen aan te raden. • Maakt u gebruik van de verruimde

(bedrag 2016) voor de aankoop of

schenkingsregeling van 100.000

u eenmalig 53.016 euro (bedrag 2016)

verbetering van een eigen woning?

euro? Uw kind mag de schenking

belastingvrij schenken voor de eigen

Hoewel dit eenmalig belastingvrij kan,

ook besteden aan aflossing van de

woning. Voorwaarde is dat van dit

moet u er wel schenkingsaangifte van

hypotheek, aan een verbouwing of

bedrag minstens 27.567 euro wordt

doen. Schenkt u meer, dan moet uw

een uitstaande lening voor de eigen

gebruikt voor verwerving, verbetering

kind over het meerdere minimaal 10

woning (bijvoorbeeld aan uzelf) aflos-

of onderhoud van de eigen woning

procent schenkingsbelasting betalen.

sen. Doe dit laatste transparant en

of aflossing van de eigenwoning- of

• Het is aan te raden een schenking bij

• Aan kinderen van 18 tot 40 jaar mag

op papier. Bijvoorbeeld: ‘Ik schenk je

de notaris te regelen. In de akte kan

70.000 euro, onder voorwaarde dat

worden bepaald of bij de toekomstige

je dit gebruikt voor de aflossing van

(bedrag 2016) per kind schenken.

erfenisverdeling met deze schenking

mijn lening.’ Uw kind moet daarmee

Hiervan hoeft u geen schenkingsaan-

rekening moet worden gehouden.

schriftelijk akkoord gaan.

restschuld. • Daarnaast mag u jaarlijks 5.304 euro

VOOR NU EN LATER 2017

COMBINATIE VAN SCHENKING EN LENING

‘MIJN ZOON NOEMT MIJ NU DE MOEDERBANK’ Antje (65) en haar man kochten eind 2014 een appartement voor hun toen nog studerende zoon Ramses (nu 24). D aarvoor combineerden zij een schenking en een lening.

Antje: ‘Onze zoon Ramses studeerde nog, toen hij aangaf dat hij over een paar jaar, als hij aan het werk zou zijn, een huisje wilde kopen. In september 2014 k wamen we erachter dat je nog tot 1 januari 2015 een ton belastingvrij aan je kind kon schenken. En vlak daarna kwam er een interessant vernieuwbouwproject met een aantal appartementen op ons pad in Amsterdam-Oost. Toen hebben mijn man en ik enorm gewikt en gewogen. We hadden het geld voor zo’n appartement wel op de bank staan, maar we hebben nóg een kind en bovendien hadden wij al een aantal jaren de wens om nog eens te verhuizen naar een huis buiten de stad. De vraag die we onszelf stelden was dus: gebruiken we dat geld voor onszelf of voor onze kinderen? Uiteindelijk besloten we om te bieden op een van de appartementen.’ ‘Ramses gaf uiteraard zelf zijn voorkeur aan, maar over het koopen verbouwingsproces heb ik de regie gehouden. Onze zoon kon nog niet alles overzien, terwijl ik juist heel goed vooruit kan kijken en de praktische motor in ons huishouden ben. We hebben een bod uitgebracht en dat werd gelukkig geaccepteerd. Via de Vereniging Eigen Huis en een aankoopmakelaar hebben we de technische staat van het huis laten beoordelen. Na de overdracht bij de notaris zijn we aan het klussen geslagen: muren gestuukt en geschilderd, vloeren gerepareerd en gelegd, schachten verwijderd, een keuken geplaatst en overal nieuwe deuren ingezet. Ook heb ik de zolder nog laten isoleren.’ ‘Met Ramses hebben we alles goed

ZO HELP IK MIJN KIND OP DE WONINGMARKT

besproken. Het grootste deel schenken we je, een deel is jouw spaargeld en de rest lenen we je tegen een marktconforme rente. Ook heb ik met hem besproken dat we hem dit geld nú geven en dus niet na ons overlijden. Hij is er enorm blij mee en noemt me nu steeds “de moederbank”, haha. Afgelopen juli is Ramses cum laude afgestudeerd voor zijn tweede master. Hij geeft nu bijlessen wiskunde en Nederlands. Zodra hij een baan heeft – hij is aan het zoeken – is de intentie dat hij vervroegd kan aflossen. Tot die tijd krijgt hij van ons het maximale bedrag dat je jaarlijks belastingvrij mag schenken, zo rond de 5.000 euro. ‘Hoe ik erop terugkijk? Dit soort intensieve processen moet je met elkaar in goede harmonie door lopen; met veel overleg, geduld en tact. Daarin zijn we goed geslaagd en dat vervult me met trots. Mijzelf en mijn man geeft het bovendien heel veel voldoening dat we dit voor onze zoon – en binnenkort ook voor onze dochter – hebben kunnen doen. Dat onze eigen verhuiswens daardoor voorlopig in de koelkast moet, heb ik er graag voor over.’ Op verzoek van de geïnterviewde is haar achternaam achterwege gelaten.

HOE DEDEN ANTJE EN HAAR MAN DIT?

als een schenking zien en is uw kind schenkingsbelasting schuldig. Bovendien komt uw kind anders niet

Investering voor aankoop en

in aanmerking voor hypotheekrente-

verbetering woning

aftrek. Handig is ook het toevoegen

Schenking 100.000 euro Annuïteitenlening 57.000 euro

van een aflosschema. • Door een lening te combineren met

Inleg eigen geld 18.000 euro

een schenking besparen ouders en

Totaal 175.000 euro

kind(eren) samen meer dan zij met een (vrijgestelde) schenking voor de

Akte van lening

eigen woning zouden doen. Met een

Met hun zoon hebben Antje en haar

schenking regel je of dat voordeel

man voor het leningsdeel een akte

uiteindelijk vooral terechtkomt bij de

van lening gesloten. Hij betaalt hen

kinderen of bij de ouders. Veel ouders

330,58 euro per maand; dit is deels

maken gebruik van deze ‘familie-

rente (op jaarbasis 3,5 procent van het geleende bedrag) en deels aflossing.

bankconstructie’. • Wilt u de rente die uw kind aan u betaalt inderdaad via een jaarlijkse

Akte van schenking

schenking terugschenken? Dan is

In de schenkingsakte is een aantal

aan te raden dat uw kind de rente

clausules opgenomen, onder andere

daadwerkelijk maandelijks aan u

dat de schenking moet worden ver-

overmaakt en dat u de (jaarlijkse)

rekend met een toekomstig erfdeel en

schenking op de rekening van uw

dat de schenking buiten een eventuele

kind stort. Verreken de bedragen dus

toekomstige goederengemeenschap

niet met elkaar, maar laat de stor-

met een partner valt.

tingen daadwerkelijk plaatsvinden, het liefst losgekoppeld in tijd. Anders moet uw kind alsnog schenkings belasting betalen.

REGELS RONDOM LENEN AAN UW KIND • Omdat het uitgeleende bedrag uw eigendom blijft, moet u over dit

VIERDE MANIER: BORG STAAN

vermogen (dat in box 3 valt voor

Er is nog een vierde manier om uw

de inkomstenbelasting) 1,2 procent

kind te helpen met het kopen van een

belasting betalen, net zoals het geval

woning, óók als u zelf geen vermogen

zou zijn als het nog op uw bankreke-

hebt: u kunt voor uw kind borg staan.

ning stond.

Daardoor krijgt uw kind mogelijk een

• Uw kind mag de rente aftrekken van

hogere hypotheek. De bank zal eerst

de inkomstenbelasting. Daarvoor

onderzoeken of u kredietwaardig

moet uw kind de lening doorgeven

genoeg bent. En als u borg staat, kunt

via de IB-aangifte (voorheen moest

u zelf minder lenen. Bovendien bent

dit via het formulier ‘Opgaaf lening

u aansprakelijk voor uw kind als hij/

eigen woning’).

zij niet aan zijn verplichtingen voldoet. Borg staan wordt officieel vastgelegd en geldt in principe voor de hele duur van de lening of hypotheek.

Dit artikel kwam tot stand met mede

Kijk voor meer informatie hierover

werking van notaris mr. Edwin ten Hoor,

TIPS VAN DE NOTARIS OVER LENEN AAN UW KIND

Notariskantoor ten Hoor in Landsmeer,

• Het is aan te raden een geldlenings-

http://rubriek.nl/financien/2014/07/02/

www.notaristenhoor.nl.

overeenkomst te laten opstellen, bij

De tarieven en vrijstellingen die ik dit

voorkeur door een notaris. Neem

artikel genoemd worden, gelden voor

hierin een rentepercentage op en

2016. De actuele tarieven vindt u op de

afspraken over de (annuïtaire) aflos-

website: www.sduvoornuenlater.nl

sing. Anders kan de fiscus de lening

VOOR NU EN LATER 2017

bijvoorbeeld op hoe-werkt-borg-staan/.

Wat wilt u aan volgende generaties meegeven?

Gezonde hersenen zijn van levensbelang, maar vrijwel iedereen krijgt in zijn of haar leven te maken met een hersenaandoening. Een beroerte, de ziekte van Parkinson of dementie, het kan iedereen overkomen. Per jaar komen er 160.000 mensen met een hersenziekte bij. Bijna een half miljoen mensen in Nederland kampen met blijvende ernstige gevolgen. Ook naasten worden hierdoor getroffen. Dat moet stoppen! En het kán stoppen. Daarom laten we wetenschappelijk onderzoek doen, voeren we vernieuwende projecten uit en dragen we bij aan goede patiëntenzorg.

Geef om je hersenen

Wilt u bijdragen aan het bestrijden van hersenaandoeningen, verbeteren van patiëntenzorg en het gezond houden van hersenen? Voor patiënten van nu en in de toekomst? Ga naar www.hersenstichting.nl of neem contact op met Henriëtte Hindriks: 070-302 47 40 hhindriks@hersenstichting.nl

ADVERTORIAL Foto Marc van Oene

WEET WAARVOOR JE GEEFT Veel mensen nemen een goed doel op in hun testament. Om een organisatie waar ze al een band mee hebben ook na hun dood te begunstigen. Of ze willen een organisatie steunen die opkomt voor maatschappelijke doelen die hen ter harte gaan. Als de goededoelenorganisatie die u in uw testament wilt opnemen door de Belasting dienst is aangemerkt als “algemeen nut beogende instelling” (anbi), dan hoeft die organisatie geen erfbelasting te betalen. U kunt ook letten op het logo ‘erkend goed doel’ van het CBF. Dan weet u zeker dat het CBF als onafhankelijke toezichthouder deze organisatie heeft beoordeeld. Erkenning door het CBF betekent dat de organisatie de basis goed op orde heeft, weet wat ze wil en hierover helder communiceert. Nederlanders zijn gul en geven ruimhartig aan goede doelen. Dat is geweldig, want goededoelenorganisaties vervullen een cruciale rol in de maatschappij. Zij financieren projecten en werven vrijwilligers voor zaken die onmisbaar zijn voor de kwaliteit van onze samenleving. Zo zetten goede doelen zich onder meer in voor mensen in moeilijke situaties, natuur en dierenwelzijn, behoud van cultureel erfgoed, onderzoek en ondersteuning bij ziektes en verlichting van noden in het buitenland.

JE SCHENKT ZOVEEL MEER DAN GELD, JE SCHENKT VERTROUWEN

U wilt natuurlijk wel zeker weten dat het goede doel, ook na uw dood, verantwoord met uw geld omgaat. Vertrouwen is voor goede doelen onmisbaar. Het CBF zorgt dat dit publieksvertrouwen behouden en versterkt wordt. Door organisaties te toetsen aan door de sector zelf opgestelde normen. Alleen na een positieve beoordeling mogen organisaties zich ‘erkend goed’ doel noemen. Het CBF heeft inmiddels meer dan vijfhonderd organisaties erkend. Wij verwachten dat dat de komende jaren verder toeneemt. Daarmee zal de erkenning door het CBF steeds meer dé norm voor de goededoelensector worden.

CBF, Anthony Fokkerweg 1, 1059 CM Amsterdam, 020 – 417 00 03,

Met de CBF-erkenning weet u waarvoor u geeft.

VOOR NU EN LATER 2017

info@cbf.nl

De meeste twintigers en dertigers staan niet stil bij morgen. Regelen komt later wel. Maar ook deze groep is vaak getrouwd of woont samen, en heeft kinderen en een huis. Reden genoeg om na te denken over huwelijkse voorwaarden, samenlevingscontract en (levens) testament. Tekst Dorine van Kesteren Beeld iStockphoto

JE BENT 20 OF 30… EN JE HEBT GEEN ZORGEN VOOR MORGEN?

et noodlot kan ineens toeslaan, ook bij jonge mensen. Nickey Smelt van Hart en Have ziet het misschien niet dagelijks gebeuren, maar wel regelmatig. En dan is er vaak niets geregeld. Smelt, fiscaal jurist, mediator en familiebedrijvenadviseur, werkt bij Hart en Have samen met Kirsten Kievit, fiscaal en notarieel jurist. Zij begeleiden particulieren en ondernemers bij het regelen van hun financiële en juridische zaken.

Smelt: ‘Twintigers en dertigers weten heus dat ze dingen moeten regelen, maar willen daar nú geen tijd en geld in investeren. Ze schuiven het op de lange baan. Ze denken: mij kan niets gebeuren. Maar ook jonge mensen scheiden, krijgen een ongeluk of gaan dood. Het is natuurlijk ook best confronterend om daarbij stil te staan. Maar het is tamelijk egoïstisch om alles op zijn beloop te laten. Zeker als je kinderen hebt. En je wilt toch ook niet dat je ouders of partner alle laatjes moeten opentrekken omdat jij niets hebt geregeld?’ Huwelijkse voorwaarden

Nog altijd trouwt 85 procent van de stellen in gemeenschap van goederen. Alle bezittingen, schulden, erfenissen en giften worden dan eigendom van beide echtgenoten.

VOOR NU EN LATER 2017

DE SAMENLEVINGSOVEREENKOMST VORMT HET EQUIVALENT VAN HUWELIJKSE VOORWAARDEN Bij scheiding wordt alles fiftyfifty verdeeld. Het zou echter beter zijn als meer mensen huwelijkse voorwaarden lieten maken, aldus Kievit. ‘Nog steeds wordt het raar gevonden als mensen trouwen op huwelijkse voorwaarden, maar het enige dat je doet, is verstandige, zakelijke afspraken maken. Het belang daarvan wordt onvoldoende onderkend: mensen realiseren zich simpelweg niet dat deze voorwaarden bescherming en zekerheid bieden.’ In de huwelijkse voorwaarden regelt u welke bezittingen en schulden apart blijven. Dat is handig als u wilt dat een bepaald familiestuk voor altijd van u blijft of als een van de partners al vóór het h uwelijk veel geld heeft. Huwelijkse voorwaarden zijn zeker verstandig als een van beide echtelieden een eigen zaak heeft of van plan is om ooit voor zichzelf te beginnen. Zo voorkomt u dat schuldeisers bij een faillissement een deel van het privévermogen opeisen. Smelt: ‘Als je nu duidelijk vastlegt hoe het vermogen nu en in de toekomst verdeeld wordt en wat daarbij de intenties zijn, kan bij echtscheiding een groot deel van de discussies worden voorkomen.’ Mensen die al in gemeenschap van goederen getrouwd zijn, kunnen alsnog huwelijkse voorwaarden opstellen. Als u dit doet binnen drie jaar na het sluiten van het huwelijk, hoeft u geen schenkbelasting te betalen. Ook niet als de huwelijkse voorwaarden leiden tot een vermogensverschuiving (schenking) van de ene naar de andere partner.

Samenlevingsovereenkomst

Voor mensen die samenwonen, vormt de samenlevingsovereenkomst het equivalent van huwelijkse voorwaarden. Hierin worden de financiële gevolgen van het samenwonen geregeld: Welke goederen zijn gemeenschappelijk en welke privé? Hoe worden de kosten van de huishouding verdeeld? Wat is de positie van de partij die geen medeeigenaar is van het huis, maar wel meebetaalt aan de woonlasten? Een andere belangrijke afspraak is dat het werkgeverspensioen naar uw partner gaat als u overlijdt, en vice versa. Pensioenfondsen accepteren bij samenwoners alleen een samenlevingsovereenkomst als bewijs van hun relatie. En, wat ook steeds vaker voorkomt: een bepaling over het betalen van partner alimentatie na het verbreken van de relatie. Smelt: ‘Dit past bij de algemene tendens om samenwoners, die volgens de wet geen recht hebben op partneralimentatie, gelijk te schakelen met gehuwden en geregistreerde partners.’ Samenwoners moeten zich ook goed realiseren dat zij voor de wet niet elkaars erfgenaam zijn. Dat betekent dat uw familie voor de helft erfgenaam is van de gezamenlijke bezittingen en volledig van de bezittingen die alleen op uw naam staan. Dit kan vervelend uitpakken, bijvoorbeeld als uw familie aanspraak maakt op de helft van de waarde van de woning en uw partner geen geld heeft om hen ‘uit te kopen’. Of als niet uw partner, maar uw familie uw spaardeel op

de en/of-rekening krijgt. Met een samenlevingscontract met bijvoorbeeld een verblijvingsbeding kunt u dit voorkomen. Bepaalde specifieke goederen die aan beide partijen gezamenlijk toebehoren (woning, auto, spaargeld), gaan dan bij overlijden over op de langstlevende. Smelt adviseert echter om toch ook altijd een testament te maken. ‘Hoe goed de samenlevingsovereenkomst met verblijvingsbeding ook is vormgegeven, de langstlevende is geen erfgenaam. Deze krijgt bij de afwikkeling van de nalatenschap dus altijd te maken met de wettelijke erfgenamen. De positie van de langstlevende is eenvoudiger te beschermen wanneer deze (ook) als erfgenaam wordt benoemd in het testament.’ Voogdij en bewind

Voor gehuwden én samenwonenden met minderjarige kinderen is het belangrijk dat zij de voogdij goed regelen. ‘Als beide ouders overlijden en er is geen voogd benoemd, wijst de kantonrechter iemand aan. En dat is misschien net die ene zus die jij niet wilt. Bovendien komen de kinderen tijdens de procedure in “het systeem” terecht. Dat moet je allemaal niet willen’, zegt Smelt. Dit kunt u voorkomen door in een testament een voogd aan te wijzen die voor uw kinderen zorgt als u en uw partner zijn overleden. Tegenwoordig is het ook mogelijk om dit te regelen via een aantekening in het gezagsregister bij de rechtbank. Kievit: ‘Het nadeel daarvan is echter dat je hierin alleen een naam kunt >>

JE BENT 20 OF 30… EN JE HEBT GEEN ZORGEN VOOR MORGEN?

EEN LEVENSTESTAMENT VOOR TWINTIGERS EN DERTIGERS? In een levenstestament staat wat er namens u moet worden gedaan of geregeld als u (tijdelijk) niet meer in staat bent uw eigen belangen te behartigen. Dit is niet alleen relevant voor ouderen die vergeetachtig of ziekelijk worden. Ook jonge mensen kunnen tijdelijk uit de running zijn – denk bijvoorbeeld aan de revalidatieperiode na een ongeval – en wie zorgt er dan bijvoorbeeld dat de hypotheek wordt betaald? Het is namelijk niet vanzelfsprekend dat uw partner namens u mag handelen in het financiële verkeer. Hij of zij heeft bijvoorbeeld niet zomaar toegang tot uw bankrekening. Met een levenstestament kunt u dit ondervangen, omdat u daarin een vertrouwenspersoon aanwijst die in uw naam (financiële) beslissingen mag nemen. U kunt deze persoon een algemene volmacht geven, maar ook gedetailleerd vastleggen welke taken hij of zij krijgt en voor welke specifieke situatie de volmacht is bedoeld. Het levenstestament biedt ook de kans om alle praktische informatie voor de vertrouwenspersoon op een rij te zetten: overzichten van bankrekeningen, verzekeringspolissen, codes en wachtwoorden. Daarnaast kunnen (alleenstaande) ouders vastleggen wie er voor hun kinderen moet zorgen als zij dat zelf even niet meer kunnen, welke financiële en dagelijkse zorgtaken er moeten worden verricht en hóé dit moet gebeuren. Ondernemers ten slotte kunnen het levenstestament gebruiken om instructies te geven voor hun bedrijf: wie krijgt de dagelijkse leiding en welke strategie moet gevolgd worden?

SAMENWONERS MOETEN ZICH GOED REALISEREN DAT ZIJ VOOR DE WET NIET ELKAARS ERFGENAAM ZIJN VOOR NU EN LATER 2017

JE BENT 20 OF 30… EN JE HEBT GEEN ZORGEN VOOR MORGEN?

opnemen, terwijl je in een testament ook uitgebreidere (opvoedings)wensen kunt vastleggen.’

ONDER TWINTIGERS EN DERTIGERS IS DE GROEP ZELFSTANDIGEN RUIM VERTEGEN WOORDIGD

Het is ook mogelijk om in het testament een aparte bewindvoerder te benoemen, die voor het kind de erfenis beheert. Doet u dat niet, dan is zowel de dagelijkse als de financiële zorg bij de voogd ondergebracht. Smelt: ‘Persoonlijk vind ik dat niet verstandig, omdat de persoon die voor een intens verdrietig, ontheemd kind moet zorgen, zich eigenlijk niet druk zou moeten maken over de afwikkeling van de nalatenschap en/of het beheer van het vermogen.’ Samengestelde gezinnen

Samengestelde gezinnen komen steeds vaker voor, zeker ook onder jongere generaties: Nederland kent inmiddels meer dan 180.000 gezinnen die bestaan uit een gescheiden ouder, diens nieuwe partner en kinderen uit eerdere relaties. Het regelen van de erfenis ligt bij deze gezinnen vaak ingewikkelder en gevoeliger. Kinderen moeten hun ouder immers delen met zijn of haar nieuwe liefde, ook financieel. Kievit: ‘In een testament wordt meestal afgesproken dat de langstlevende partner de volledige erfenis ontvangt, inclusief het kindsdeel. Dat levert vaak een hoop strijd op tussen de nieuwe partner en de kinderen. Maar dat was helemaal niet de bedoeling van de erflater, die alleen zijn partner goed verzorgd wilde achterlaten. Bij samengestelde gezinnen is het de kunst om in het testament de belangen van de langstlevende én die van de kinderen te beschermen. En dat

kan ook. Als mensen zich er maar van bewust zijn dat er meer mogelijkheden zijn dan een standaard langstlevende testament.’ Smelt: ‘Als de bedoelingen van de erflater bekend zijn, kunnen later zo veel problemen in de familie worden voorkomen. Daarom maken wij altijd een bijlage bij een testament, waarin precies staat wat de erflater wil bereiken en waarom.’ Zelfstandigen

Onder twintigers en dertigers is de groep zelfstandigen ruim vertegenwoordigd. Smelt en Kievit merken dat zij doorgaans wel nadenken over de onderneming, zoals de rechtsvorm, algemene voorwaarden en verzekeringen, maar niet over de persóón van de ondernemer – en alles wat hem of haar kan over komen. ‘Mensen realiseren zich vaak niet dat het gezin afhankelijk is van de geldstroom uit de onderneming, en dat die moet worden gecontinueerd als er iets met de ondernemer gebeurt’, zegt Smelt. ‘Wij adviseren ondernemers dus met klem om tijdig na te denken over de gevolgen van overlijden, arbeidsongeschiktheid en echtscheiding. Dat kan niet alleen door de juiste verzekeringen af te sluiten, maar ook door goede huwelijkse voorwaarden en een (levens)testament [zie kader] op te stellen. Denk daarnaast bijvoorbeeld aan op het (levens)testament afgestemde statuten en aandeelhoudersovereenkomsten. Het komt vandaag de dag helaas nog steeds voor dat een bedrijf moet worden verkocht om een echtscheiding financieel af te wikkelen.’ <<

Nalaten aan een land dat je lief is

Je kunt in je leven veel doen om Nederland socialer te maken… En ook daarna. We delen met elkaar een land waarin iedereen zich thuis moet kunnen voelen. Helaas is dit niet vanzelfsprekend. Mensen kunnen wegens ziekte of beperking alleen zijn of het gewoon lastig vinden contact te zoeken met anderen. Ze kunnen een achterstand hebben of hier nieuw zijn en nog niet gewend. Het Oranje Fonds versterkt betrokkenheid in de samenleving. Dit is belangrijk. Het voorkomt eenzaamheid en zorgt ervoor dat iedereen zich thuis voelt in zijn of haar buurt, dorp of wijk. U kunt op veel manieren meehelpen aan een betrokken samenleving.

✁

Ook op een heel persoonlijke wijze: door het Oranje Fonds in uw testament op te nemen. Daarmee steunt u sociaal welzijn voor iedereen binnen ons Koninkrijk. Nalaten Iedereen heeft zo zijn of haar eigen drijfveren om het Oranje Fonds financieel te steunen. Toch zijn er gemeenschappelijke noemers: iedereen wil bijdragen aan een sociaal en leefbaar Koninkrijk én de zekerheid dat het geld goed besteed wordt.

Vraag de brochure gratis aan!

Stuur deze bon naar Stichting Oranje Fonds, t.a.v. Judith van Kranenburg, antwoordnummer 54525, 3504 WB Utrecht. U krijgt de brochure thuisgestuurd, hartelijk dank voor uw interesse.

Het Oranje Fonds in mijn testament, daar wil ik over nadenken. Naam: Adres: Postcode:

Woonplaats:

Telefoonnummer:

E-mailadres:

EEN INTERIEUR ALS

NALATENSCHAP Een compleet interieur als nalatenschap. Op sommige plekken in Nederland is zoâ&#x20AC;&#x2122;n goed bewaard binnenhuis te vinden. Voor nu en later bezocht er drie, zoals Jachthuis Sint Hubertus op Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Tekst Marloes Smit | Beeld Het Nationale Park De Hoge Veluwe

EEN INTERIEUR ALS NALATENSCHAP

JACHTHUIS SINT HUBERTUS Een van de belangrijke monumenten van ons land ligt in het noorden van Het Nationale Park De Hoge Veluwe: Jachthuis Sint Hubertus. De bijzondere architectuur, de ligging en het volledig bijpassende inte rieur maken het jachthuis uniek. Een bijzonder ontwerp van een invloedrijke N ederlandse architect, Hendrik Petrus Berlage. Berlage Veel van het werk van Berlage is terug te vinden in Amsterdam, het gros is naar hem vernoemd – de Beurs van Berlage, de Berlagebrug en de Burcht van Berlage. Zijn ontwerpen zijn vaak zakelijk en verantwoord, maar voor het ontwerp van het Jachthuis Sint Hubertus is alles uit de kast getrokken. En dat wordt door zowel het binnen- als buitenland hogelijk gewaardeerd. Het ontwerp van Berlage is tot in detail uitgewerkt, exterieur en interieur. De meubels, de tuin, het interieur: een zogenoemd Gesamtkunstwerk. ‘Een groots opgezet spektakel dat kunsten verenigt.’ Kröller-Müller De opdracht voor het ontwerp van Jachthuis Sint Hubertus kwam van Helene Kröller-Müller (een van de eerste Europese vrouwen die een kunstcollectie bijeenbracht) s amen met haar man Anton. De Hoge Veluwe was in hun bezit en werd gebruikt voor de privéjacht. Het jachthuis moest dienst doen om zakenrelaties te kunnen ontvangen, als buitenverblijf voor het stel, maar bovenal moest het van architec tonische waarde zijn. De bouw heeft dan ook zo’n vijf jaar geduurd en het jachthuis werd opgeleverd in 1920. De naam dankt het jachthuis aan de heilige Hubertus van Luik. In het verhaal over de legende spelen de jacht en een hert de hoofdrol, het gebouw heeft dan ook de vorm van een hert. In 1935 werd het jachthuis geschonken aan de Staat der N ederlanden. De zorg voor de inventaris is op gedragen aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de zorg voor het gebouw aan het Rijksvastgoedbedrijf. Er heeft een aantal jaar geleden een grote renovatie plaatsgevonden. Benieuwd naar dit Gesamtkunstwerk? Tegenwoordig is het jachthuis deels geopend voor het publiek.

VOOR NU EN LATER 2017

Tekst Dorine van Kesteren en Barbara Schilperoort

goede 6 redenen om een testament te maken Wie erft er van u? Wat gebeurt er met uw spullen of huisdieren? Wie zorgt er voor de kinderen als u er niet meer bent? De wet regelt veel rond erven en nalaten, maar niet alles. Of niet op de manier die u wilt. Met een testament houdt u de regie zelf in handen. Zes redenen om een testament te laten maken.

1: Zelf bepalen wie er van u erft Als u geen testament hebt, dan bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn. De eerste groep erfgenamen bestaat uit echtgenoot en kinderen. Bent u ongetrouwd en hebt u geen kinderen, dan erven uw ouders, broers en zussen (groep 2). Voor broers of zussen die al zijn overleden, komen de kinderen of kleinkinderen in de plaats. Bij iemand die geen familieleden heeft in de eerste of tweede groep, erven de grootouders en als deze overleden zijn, hun afstammelingen (groep 3). Bij gebrek aan familie leden in de derde groep, komt de erfenis terecht bij de afstammelingen van de overgrootouders (groep 4). Mochten deze er ook niet zijn, dan vervalt de erfenis aan de staat. De wet wijst de erfenis dus per definitie toe aan familieleden. Om vrienden of goede doelen te laten erven, is een testament noodzakelijk. Vooral voor de groeiende groep alleenstaanden kan dit een reden zijn een testament te laten maken, zeker als zij willen voorkomen dat hun erfenis eindigt bij heel verre familieleden, die zij niet of nauwelijks kennen.

2: Zorg voor de kinderen In een testament kunt u een voogd benoemen die voor uw minderjarige kinderen zorgt als u en uw partner zijn overleden. Sinds 2014 is het ook moge lijk om bij de rechtbank een voogd aan te wijzen. Als u noch in uw testament, noch via de rechtbank een voogd hebt benoemd, gebeurt dit door de kantonrechter – en de uitkomst van zo’n procedure is ongewis. Het kan dan zomaar zijn dat de kinderen worden ondergebracht bij het familielid dat u nu net het minst geschikt acht, of dat ze uit elkaar worden gehaald. >>

6 GOEDE REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN

Zelf bepalen wie er van u erft

1 3 5

Iemand de leiding geven bij de afwikkeling van de erfenis

VOOR NU EN LATER 2017

Belasting besparen

Hertrouwen zonder dat de kinderen hun deel opeisen

De langstlevende partner beschermen

Zorg voor de kinderen

ALS ER GEEN TESTAMENT IS ...

Elise (60)

‘We dachten dat we nog tijd genoeg zouden hebben’ ‘Bonaire … We fantaseerden erover om daar te gaan wonen. Ooit, als we niet meer zouden werken. Het is er nooit van gekomen. Tijdens een slapeloze nacht ging hij naar beneden om nog wat op het internet te surfen. Dat deed hij wel vaker. De volgende ochtend zat hij daar nog. Met zijn hoofd op zijn borst gezakt. Alsof hij voor zijn pc in slaap was gevallen. Hij was al uren dood. Hartstilstand, concludeerde de arts later. Zijn dochtertje – uit zijn eerdere huwelijk – had aangebeld, maar niemand deed open. Door het raam van de woonkamer zag ze hem toen zitten. De buurvrouw kwam mij waarschuwen. Ik was toen al in m’n honden-trimsalon aan het werk. We waren meestal samen, maar soms moesten we allebei even alleen zijn. Dan kon ik terecht in het huis van een goede kennis. Kan een mens letterlijk verstijven van verdriet? Ik in ieder geval wel. Door een aanval van ischias kon ik me lange tijd nauwelijks meer bewegen. Voorheen verzorgde ik dertig of veertig honden per week. Nu hooguit één per dag. Mijn inkomen kelderde. Ik kon de huur van mijn salon annex winkel niet meer opbrengen. Een hypotheek kon ik wel vergeten. Zodoende lukte het me ook niet om zijn huisje te kopen. Dat piepkleine negentiende-eeuwse pandje in de oude binnenstad, zo slim verbouwd dat je er heel comfortabel met zijn tweeën kon leven. Daar was ik graag blijven wonen. Want we hadden het goed samen. Deelden dezelfde interesses. Hielden van dezelfde muziek, hij had een prachtige muziekinstallatie. Maar we waren er nog niet aan toegekomen om bij de notaris een en ander te regelen. We dachten dat we nog tijd genoeg zouden hebben. Nu was zijn dochter zijn enig erfgenaam. Ik kreeg een bureau en een deel van zijn cd’s. Gekopieerd.’ Om privacyredenen is de achternaam van de geïnterviewde niet genoemd.

Een testament is nog steeds noodzakelijk als u een aparte bewindvoerder wilt benoemen die voor het kind de erfenis beheert. Niet iedereen die goed is in de dagelijkse zorg, is immers goed met geld. En regelt u niets, dan zijn beide taken bij de voogd ondergebracht. Als u niets regelt, eindigt ook het bewind als uw kind 18 jaar is en hij of zij krijgt dan de beschikking over uw erfenis. Vindt u 18 jaar te jong? In een testament kunt u vastleggen dat de b ewindvoering over de erfenis nog een paar jaar doorloopt, bijvoorbeeld tot het 21ste of 23ste levensjaar.

3: De langstlevende partner beschermen Sinds 2003 erft de langstlevende partner op grond van de wet álle bezittingen. De kinderen kunnen hun erfdeel pas opeisen als ook de tweede ouder is overleden. In het oude erfrecht hadden zij onmiddellijk al recht op hun deel, en konden zij ook mede-eigendom claimen van goederen, zoals het ouderlijk huis. Dat het recht veranderd is, betekent echter niet dat het niet meer nodig is een testament te maken. Soms is het verstandig de ‘standaard’ wettelijke verdeling aan te passen aan uw persoonlijke situatie, bijvoorbeeld als u al eerder getrouwd bent geweest. Bovendien kunt u in een testament een zogenoemde uitsluitingsclausule opnemen. Daarin staat onder meer dat de erfenis niet in de gemeenschap van goederen valt waarin uw kind getrouwd is, maar privébezit blijft van uw eigen kind. Hiermee voorkomt u dat als uw kind ooit gaat scheiden, hij of zij de erfenis moet delen met een ex-partner. Op 1 januari 2017 wordt de wet die gemeenschap van goederen regelt, mogelijk aangepast. Dit betekent onder andere dat de uitsluitingsclausule het uitgangspunt wordt: een erfenis valt standaard buiten de gemeenschap van goederen. Kinderen kunnen wel vastleggen in hun huwelijkse voorwaarden dat zij de erfenis wél willen delen met hun partner. Ouders die dat niet willen, moeten dus nog steeds een uitsluitingsclausule opnemen in hun testament. Dit wetsvoorstel is aangenomen door de Tweede Kamer en momenteel onder behandeling in de Eerste Kamer.

6 GOEDE REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN

Ongetrouwde stellen die de langstlevende willen beschermen, moeten zeker een testament opstellen. In de wet staat namelijk dat de kinderen – of familie als er geen kinderen zijn – in dat geval erven. Door een samenlevingscontract én een testament te maken, kunt u ervoor zorgen dat de partner ook erft. In het testament kan ook worden opgenomen dat de kinderen hun erfdeel pas kunnen opeisen als ook de laatste partner is overleden.

4: Hertrouwen zonder dat de kinderen hun deel opeisen Als een van beide ouders overlijdt, kunnen de kinderen hun geldvordering meestal pas opeisen bij het overlijden van de langstlevende. In de wet staat echter dat de kinderen op het moment dat de langstlevende hertrouwt, mede-eigendom kunnen claimen van goederen van de nalatenschap (dit zijn de zogeheten wilsrechten). Veel mensen willen niet het risico lopen dat zij dan (een deel van) de eigendom van bijvoorbeeld het huis moeten afstaan. Zij lossen dit op door in een testament vast te leggen dat de kinderen hun erfdeel alléén kunnen opeisen als de langstlevende hertrouwt zonder huwelijkse voorwaarden. Op deze manier wordt voorkomen dat de erfdelen van de kinderen ‘verdwijnen’ in een nieuwe gemeenschap van goederen, met het risico dat zij weer met lege handen staan als hun vader of moeder in dit nieuwe huwelijk als eerste overlijdt. >>

SOMS IS EEN CODICIL HANDIG Een codicil is een document van de overledene zelf, waarin de verdeling van bepaalde voorwerpen onder de erfgenamen is vastgelegd. Bijvoorbeeld aan wie bepaalde sieraden, meubels of kledingstukken worden nagelaten. Om dit te regelen, is dus geen notarieel t estament

TESTAMENT MAKEN: HOE GAAT DAT EN WAT KOST HET?

nodig. De wet stelt echter wel strikte eisen aan

• Tijdens de eerste afspraak vraagt de notaris naar uw wensen. Hij informeert ook naar uw

een codicil: het moet

vermogen (bezittingen en schulden) en eventuele polissen, lijfrenteverzekeringen of andere

handgeschreven zijn en

regelingen die u in verband met uw overlijden hebt getroffen.

voorzien van datum en handtekening. Voldoet

• Vervolgens maakt de notaris een ontwerp van het testament, dat u rustig thuis kunt nalezen.

het codicil hier niet aan, dan kan na het overlij-

• Het ontwerp wordt besproken tijdens een tweede bijeenkomst. Regelt dit testament uw erfenis zoals u wilt? Is alles duidelijk? Indien nodig wordt het ontwerp aangepast.

den blijken dat het niet geldig is.

• Als u het eens bent met de tekst, kunt u het testament ondertekenen. Het originele exemplaar gaat in de kluis van het notariskantoor en u krijgt een afschrift mee. • Aan het Centraal Testamentenregister in Den Haag geeft de notaris door dat u een testament hebt gemaakt, zodat dit na uw overlijden altijd teruggevonden kan worden. De inhoud van het testament blijft vertrouwelijk. In het algemeen kost een testament voor een alleenstaande minstens 450 euro en is een echtpaar circa 650 euro kwijt. Afhankelijk van uw wensen en omstandigheden kunt u duurder uit zijn. Vraag uw notaris om een offerte op maat. Bedenk ook dat een testament periodiek onderhoud behoeft. Niet alleen wetten en regels veranderen voortdurend, maar ook uw persoonlijke situatie en wensen. Misschien maakte u uw testament tijdens uw eerste huwelijk of toen u nog geen kinderen had. In dat geval kan uw testament anders uitwerken dan de bedoeling is. Laat uw testament dus regelmatig beoordelen door een notaris.

VOOR NU EN LATER 2017

GEVEN AAN ONZE NATUUR Bijna iedereen heeft wel een stukje natuur dat hem na aan het hart ligt. Natuurmonumenten wil zulke plekken behouden. Daar kunt u ook aan bijdragen. Bijvoorbeeld door een schenking of door Natuurmonumenten op te nemen in uw testament. Vraag onze brochure â&#x20AC;&#x2DC;Geven aan onze natuurâ&#x20AC;&#x2122; aan via schenken.nalaten@natuurmonumenten.nl. U kunt ook bellen met onze Ledenservice (035) 655 99 11.

6 GOEDE REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN

5: Belasting besparen Een erfgenaam hoeft alleen erfbelasting te betalen als hij meer erft dan het vrijgestelde bedrag. Voor een echtgenoot of partner geldt een vrijstelling van 636.180 euro; die van kinderen en kleinkinderen bedraagt 20.148 euro (tarieven 2016). Als de wet of het testament bepaalt dat de overblijvende ouder alle bezittingen erft, krijgen de kinderen een geldvordering (een ‘tegoedbon’). De fiscus wacht echter niet: over de vorderingen van de kinderen die het bedrag van 20.148 euro te boven gaan, moet in de meeste gevallen direct al worden afgerekend. Omdat de kinderen de erfenis nog niet uitbetaald hebben gekregen, moet de langstlevende deze erfbelasting betalen. Dit kan een ongewenste situatie zijn, bijvoorbeeld als er geen liquide middelen zijn omdat het hele vermogen in de woning zit. Met een testament kan de betaling van belasting, afhankelijk van een aantal persoonlijke factoren, worden verschoven naar het moment dat beide ouders zijn overleden. Bij een zogenaamd tweetrapstestament wordt de langstlevende partner tot enig erfgenaam benoemd. De kinderen krijgen dan geen vordering en ontvangen beide nalatenschappen als de tweede ouder is overleden en deze nog iets nalaat. Pas dan betalen zij erfbelasting, waarvoor twee vrijstellingen (want: twee erfenissen, van vader én moeder) gelden. De notaris kan u vertellen of een dergelijk testament voor u gunstig is. Daarnaast kunt u in een testament opnemen dat de geldvorderingen van uw kinderen opeisbaar worden op het moment dat de langstlevende langdurig wordt opgenomen in een verzorgingsinstelling. Wanneer de kinderen hun geldvorderingen opeisen, neemt het vermogen van de langstlevende af, waardoor de eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg (voorheen AWBZ) mogelijk lager wordt. >>

HOE WORDT EEN ERFENIS AFGEWIKKELD? Het is een misverstand te denken dat er na een overlijden niets meer hoeft te gebeuren als er eenmaal een testament is. Aan welke dingen moet u denken? • Praktische zaken, zoals het opzeggen van abonnementen en verzekeringen, het opleveren van een huurhuis of kamer in een verzorgingshuis en het doorgeven van het overlijden aan instanties.

Met een testament kan het betalen van belasting soms verschoven worden

• De notaris inschakelen. Die achterhaalt wie de erfgenamen zijn, en vraagt of zij dit wel wíllen zijn. Een erfenis aanvaarden of verwerpen? De notaris kan advies geven. • De notaris geeft een verklaring van erfrecht af. Hiermee kan de executeur zich namens de erfgenamen legitimeren bij de bank, de Belastingdienst, verzekeringsmaatschappij of gemeente. • De afwikkeling van de erfenis: wie krijgt wat? De notaris ziet erop toe dat dit volgens de wens van de overledene verloopt. • De aangifte voor de erfbelasting moet binnen acht maanden na het overlijden bij de Belastingdienst worden ingediend. De notaris kan u hierbij helpen.

VOOR NU EN LATER 2017

6 GOEDE REDENEN OM EEN TESTAMENT TE MAKEN

ALS ER GEEN TESTAMENT IS ... Manja (72)

‘We waren immers niet op elkaars geld uit’ ‘Hij had een mooie verzameling iconen. Dat had ik via via horen vertellen. Dat intrigeerde me. Dus toen ik hem tijdens een wijkbijeenkomst tegen het lijf liep, vroeg ik of ik eens mocht komen kijken. Diezelfde week stond ik voor zijn deur. We raakten aan de praat, dronken een borrel, later ging hij met mij mee omdat ik net boodschappen had gedaan voor het avondeten. Eigenlijk is hij nooit meer weggegaan. We bezochten tentoonstellingen, galeries, kunstbeurzen. ’s Zomers ging hij mee naar mijn huis in Frankrijk. Dat lome leven daar was een weldaad voor zijn drukke hoofd. Een paar jaar eerder was hij gereanimeerd na een hartstilstand. Maar door het zuurstoftekort waren zijn hersenen onherstelbaar beschadigd. Na een psychotische aanval moest hij korte tijd in een verpleeghuis doorbrengen. Toen merkte ik dat artsen en verzorgers niet mij, maar zijn dochter als formeel aanspreekpunt beschouwden. Want haar vader had – kort nadat hij weduwnaar werd – haar een algemene machtiging afgegeven. Zodat zij over en voor hem besluiten kon nemen als hij dat zelf niet kon. Maar inmiddels woonden haar vader en ik samen. Mijn huis had ik deels laten verbouwen, vooral met het oog op zíjn toekomstige zorgbehoeften. Een deel van zijn meubels kreeg een mooie plek in mijn interieur. Bij de notaris lieten we vastleggen dat ik de zeggenschap over zijn welbevinden kreeg. ‘Toch raad ik u ook aan om de algemene machtiging van uw dochter in te trekken. Nu bent u nog helder van geest.’ We sloegen zijn advies in de wind; de relatie met zijn dochter werd al zo precair. Evenmin stelden we een testament op. We waren immers niet op elkaars geld uit? Maar je kunt elkaar ook een mooie lamp, een bijzonder kunstwerk nalaten. Vorig jaar overleed hij. In het verpleeghuis dat mijn bemoeienis nooit helemaal accepteerde. Zijn dochter is enig erfgenaam. Mij rest niets.’ Om privacyredenen is de achternaam van de geïnterviewde niet genoemd.

6: Iemand de leiding geven bij de afwikkeling van de erfenis De erfgenamen moeten veel regelen als u overlijdt: de uitvaart, de administratie, de belasting, de formaliteiten rond de erfenis … In een testament kunt u iemand benoemen die hierbij de leiding heeft en als aanspreekpunt fungeert: de executeur. Zeker als u een onderneming hebt, er veel erfgenamen zijn of als er erfgenamen in het buitenland wonen, is dit verstandig. De executeur kan een familielid of kennis zijn, maar ook de notaris. U kunt één executeur benoemen, die alle taken verricht. Maar het is ook mogelijk dat u verschillende personen benoemt, die verschillende taken krijgen. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat de langstlevende de uitvaart organiseert en een andere executeur – kind, notaris of accountant – de financiële en juridische zaken regelt. Bij ingewikkelde nalatenschappen is het raadzaam om (ook) een professionele executeur te benoemen. U kunt ook een reserve-executeur benoemen en bepalen dat de executeur een vergoeding krijgt voor zijn werkzaamheden. De benoeming van een executeur heeft ook nog een ander voordeel. Want als er een executeur is, is het soms mogelijk om een nalatenschap beneficiair te aanvaarden zonder al te veel formaliteiten te hoeven verrichten. De vereffeningsprocedure bij de kantonrechter, waarbij alle bezittingen en schulden in kaart worden gebracht, kan dan achterwege blijven. Bij een beneficiaire aanvaarding zijn de erfgenamen niet met hun eigen vermogen aansprakelijk voor de schulden van de overledene. << Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met mw. mr. L. Stokkel van Olenz Notarissen in Veenendaal.

ERVEN ONDER MOSLIMS WAT KAN EN MAG IN NEDERLAND?

Hoe kijken moslims naar het onderwerp ‘erven en nalatenschap’? Welke regels stelt het islamitisch erfrecht? En: kunnen moslims deze regels volgen zonder dat dit in strijd is met de Nederlandse wet? Tekst Sander Peters Beeld iStockphoto

n naam van Allah, de Barmhartige, de Meest Genadevolle, verklaar ik… Wie op internet zoekt naar een voorbeeld van een islamitisch testament, vindt talloze documenten die met dit soort formuleringen doorspekt zijn. Het islamitisch testament of shariatestament vormt daarmee een bijzondere mengeling van religieuze en juridische bepalingen en formuleringen. Het illustreert de spagaat waar de miljoen moslims in Nederland zich nogal eens in verstrikt weten: hoe kun je je als vrome moslim houden aan de islamitische geloofsregels, terwijl je je tegelijkertijd wilt conformeren aan de Nederlandse – seculiere – wetgeving? Op het gebied van erven en nalatenschap bijvoorbeeld zijn er grote verschillen tussen het islamitisch recht – het geheel aan morele, religieuze en juridische voorschriften van de islam, ook wel sharia genoemd – en het Nederlandse erfrecht. Wat zegt de sharia over nalatenschap? De belangrijkste regel is dat de bezittingen automatisch naar de bloedverwanten gaan. Mannelijke afstammelingen – zoons, kleinzoons – erven meer dan dochters of kleindochters. En heel belangrijk: niet-moslims kunnen geen erfgenaam zijn van een moslim, en andersom evenmin. Een testament bestaat wel onder moslims, maar wordt vooral toegepast om het bezit dat niet automatisch naar de bloedverwanten gaat, te schenken aan anderen. Dat mag maximaal een derde deel zijn. Voor de duidelijkheid: we hebben het hier over het islamitisch erfrecht, zoals dat in een groot aantal landen in de wet is opgenomen. In Nederland liggen de zaken anders, óók voor moslims. >>

ERVEN ONDER MOSLIMS. WAT KAN EN MAG IN NEDERLAND?

VOLGENS DE SHARIA ERVEN ZOONS MEER DAN DOCHTERS

VOOR NU EN LATER 2017

LEER KINDEREN OVER HET LEVEN IN PLAATS VAN OVERLEVEN

NALATEN AAN TERRE DES HOMMES ‘Ik ben Mercy Muthea en zit op de Ruben Primary School in Nairobi, Kenia, samen met mijn zusje. Tot 2011 ging ik vaak niet naar school. Mijn familie had niet genoeg inkomen om mijn schoolgeld te kunnen betalen. Om geld te verdienen verkochten we pinda’s. Sinds 2011 word ik geholpen door Terre des Hommes en vanaf dat moment volg ik alle lessen op school. Ik ben nu het beste meisje uit de klas. Ook mijn familie is geholpen om inkomsten te genereren en de school wordt ondersteund’.

Terre des Hommes reikt dagelijks de helpende hand aan kinderen die uitgebuit worden of het risico lopen hier slachtoffer van te worden. Deze kinderen hebben vaak geen familie of vrienden die in staat zijn hen een betere toekomst te geven. Wij werken samen met lokale projectpartners die precies weten wat er in een land speelt of hoe kinderen het beste geholpen kunnen worden. Uw hulp is hierbij heel erg welkom. Of eerlijk gezegd, heel hard nodig. Wilt u vrijblijvend van gedachten wisselen over de mogelijkheden voor uw nalatenschap? U kunt contact opnemen met Colette Bolomey, 070-310 5000 of nalaten@tdh.nl.



Ja, ik wil graag de brochure Nalaten ontvangen Naam Adres Postcode Woonplaats

Terre des Hommes reikt dagelijks de helpende hand aan kinderen die worden uitgebuit of het risico lopen hier slachtoffer van te worden.

Knip de bon uit en stuur deze op in een envelop zonder postzegel naar: Terre des Hommes, t.a.v. Colette Bolomey, Antwoordnummer 61255, 2506 WB Den Haag, of ga naar:

www.terredeshommes.nl/testament

ERVEN ONDER MOSLIMS. WAT KAN EN MAG IN NEDERLAND?

VOOR EEN MOSLIM KAN EEN BEZOEK AAN DE NOTARIS ZINVOL ZIJN

ISLAMITISCH RECHT OF SHARIA? Hét islamitisch recht of dé sharia bestaat niet. De

Geen testament?

Als iemand overlijdt zonder testament, bepaalt de Nederlandse wet wie de erfgenamen zijn. Daarin staat dat op de eerste plaats de echtgenoot of echtgenote alle bezittingen krijgt. Is die er niet, dan krijgen de kinderen een evenredig deel – ongeacht het geslacht. Zijn er geen kinderen, dan komen de ouders, de broers en zussen van de overledene in beeld. Daarna volgen de grootouders en als laatste ‘groep’ eventueel de overgrootouders. Kortom: een moslim die geen testament opstelt of alleen een testament opstelt voor een klein deel van zijn bezittingen, kan er niet van uitgaan dat zijn nalatenschap volgens islamitische principes verdeeld wordt. En dus is het voor iedere moslim die dat scenario wil uitsluiten, raadzaam om een notaris te bezoeken om zijn of haar specifieke islami tische wensen kenbaar te maken. En te laten vastleggen. Goede zeden

Zit die moslim eenmaal om de tafel met de notaris, dan kan hij dus zijn specifieke islamitische wensen vastleggen. Daarin heeft hij/zij bijzonder veel vrijheid, al gelden bij de uitvoering van iemands laatste wil ook altijd de beginselen van ons Nederlandse erfrecht. De nalatenschap mag bijvoorbeeld niet in strijd zijn met onze (grond)wet. Het is dus sowieso maar zeer de vraag of een zogenoemd shariatestament – met het onderscheid tussen mannen en vrouwen, tussen moslims en niet-moslims, en wellicht ook tussen hetero’s en homo’s – in ons land volledig uitgevoerd kan worden. Daarnaast is het zo dat de notaris ‘dienst mag weigeren’ als hij vindt dat de inhoud van het testament of de gedachte daarachter ‘in strijd is met de openbare orde of de >>

sharia is geen algemeen, wereldwijd uniform en tijdloos systeem van rechtsregels. Het is veel eerder een reeks islamitische voorschriften van morele, religieuze en juridische aard, die door God zijn geopenbaard via de profeet Mohammed. Uiteenlopende interpretaties van deze goddelijke voorschriften hebben geleid tot religieus en regionaal verschillende normen- en rechtsstelsels. Pas sinds de tweede helft van de negentiende eeuw zijn delen van de sharia in de wetgeving van een groot aantal islamitische landen opgenomen. Daarvóór werd het islamitisch recht eerder beschouwd als gedragsregels waaraan iedere moslim jegens God en de rest van de

GEMENGD HUWELIJK

maatschappij gebonden

Het komt nog steeds niet heel vaak voor, maar stel: een moslim met een Marokkaanse én

was.

Nederlandse nationaliteit trouwt met een Nederlandse vrouw met een ander (of geen) geloof. Mocht de man in zijn testament hebben vastgelegd dat zijn bezittingen naar zijn mannelijke familieleden (broers, neven) in zijn geboorteland gaan, dan kan de vrouw dit dus aanvechten via de rechter. Ingewikkelder wordt het als de bezittingen zich in Marokko bevinden. Onroerend goed bijvoorbeeld. In dat geval geldt het Marokkaanse erfrecht, en behandelt de Nederlandse rechter deze kwestie vanuit de Marokkaanse rechtsregels. Tenminste: als de Nederlandse echtgenote aanspraak maakt op dit bezit.

VOOR NU EN LATER 2017

ERVEN ONDER MOSLIMS. WAT KAN EN MAG IN NEDERLAND?

goede zeden’. Dat is een belangrijke, maar ook ingewikkelde bepaling. Want: wat zijn dat eigenlijk, goede zeden? En heeft een notaris daar zicht op? Uitgangspunt is dat de notaris zich hierbij baseert op de maatschappelijke opvattingen over ‘goede zeden’ van dát moment. Dus het moment MOSLIMS EN NIET-MOSLIMS Het is een veelgestelde vraag door moslims: mag ik een erfenis accepteren van een nietmoslim? En: mag ik een deel van mijn bezit nalaten aan een niet-moslim? In principe zegt de islam dat de profeet heeft bepaald dat ‘de moslim niet van een kaafir (niet-moslim, red.) erft en een kaafir niet van een moslim’. Een andere overlevering zegt dat de profeet heeft gezegd dat ‘mensen met een verschillende godsdienst niet van elkaar kunnen erven’. Tegelijk is het zo dat een testament volgens het oordeel van de islam is toegestaan: ‘Het is u voorgeschreven dat wanneer de dood tot een uwer komt, en hij een vermogen nalaat, hij een testament opmake voor ouders en naaste familieleden, billijker-

waarop het testament opgesteld is en niet het moment waarop dat uitgevoerd wordt. Ook al zijn de maatschappelijke opvattingen veranderd in de tussenliggende tijd. Discriminerend

Ook over de formulering ‘niet in strijd met de openbare orde’ is natuurlijk volop discussie mogelijk. Het gaat dan om de vraag: zijn de beweegredenen van degene die het testament opstelt en de uitwerking ervan toelaatbaar? Laten we een voorbeeld nemen: een moslim wil bij de notaris laten vastleggen dat ‘al zijn vrouwelijke familieleden de helft krijgen van de mannelijke’. Of: ‘Als blijkt dat Yassin homoseksueel is, krijgt hij niets.’ In beide gevallen zijn de beweegredenen en de uitwerking in strijd met de openbare orde, want discriminerend. Dus is het onwaarschijnlijk dat de notaris hieraan zal meewerken. Maar als dezelfde man wil b epalen dat ‘Yassin niets krijgt’ of dat ‘mijn dochters Samira en Layla 10.000 euro krijgen en mijn zoon Ahmed 20.000 euro’, dan is er geen vuiltje aan de lucht.

Een bezit dat via een testament aan iemand wordt nagelaten, wordt in de islam beschouwd als een geschenk. Als een donatie. En omdat volgens de overlevering Ibn ’Omaar, de vrouw van de profeet, iets heeft nagelaten aan een Joods familielid, is het toegestaan dat een moslim een kaafir iets schenkt en andersom. Kortom: over en weer erven kan niet, maar een testamentaire schenking na het overlijden mag wel.

Moslims die hun nalatenschap per se volgens het islamitisch recht ofwel de sharia willen verdelen, moeten dat dus vastleggen in een testament. Zo’n testament noemen we ook wel een shariatestament. In de praktijk blijkt de gang naar een notaris voor veel moslims een grote stap te zijn: ten eerste is het in hun land van herkomst en in hun sociale omgeving niet gebruikelijk om zulke zaken officieel vast te laten leggen (door een seculiere functionaris!), ten tweede is het vaak een knelpunt dat de notaris zelf geen moslim is. In de grote steden vestigen zich inmiddels meer en meer notarissen die ofwel zelf moslim zijn ofwel gespecialiseerd zijn op het gebied van islamitisch recht; zij hebben vaak binnen no time veel klanten in islamitische kring. Tot slot een waarschuwing: op internetfora die door veel m oslims worden bezocht, circuleren berichten dat een moslim die niet naar een notaris wil, zijn testament ook door een imam mag laten opstellen. Dat klopt niet. In Nederland heeft een testament alleen waarde als het bij een n otaris is gepasseerd. In alle andere gevallen geldt dus het wettelijke – Nederlandse! – erfrecht.

wijze. Dit is een verplichting voor de godvruchtigen.’

SHARIATESTAMENT BIJ NOTARIS OF …?

Tot slot: hoe strikt moet een notaris zijn in de rol als ‘hoeder’ van de goede zeden en de openbare orde? Hierover verschillen de meningen. De ene deskundige zegt dat het nu eenmaal de taak is van de n otaris als een door de gemeenschap ‘benoemde functionaris’. De ander stelt dat heel strikt zijn niet per se nodig is, omdat de uitvoering van zo’n niet fatsoenlijk testament toch door het Nederlandse erfrecht ‘gekeerd wordt’. Bovendien heeft degene die zich

benadeeld voelt door een sharia testament de mogelijkheid om dit document via de rechter nietig te laten verklaren. << Dit artikel is onder meer gebaseerd op het artikel ‘Martha Nussbaum en de toelaatbaarheid van ‘sharia-testamenten’’ van Nora van Oostrom-Streep, en op een gesprek met Susan Rutten, bijzonder hoogleraar Islamitisch Familierecht in een Europese Context aan de Universiteit Maastricht.

Vraag ons magazine Voortleven aan via nierstichting.nl/nalaten In Voortleven vertellen drie generaties over de impact van een nierziekte en leest u meer over de innovatieve projecten voor nierpatiënten. Ook vindt u in het magazine

VOORTLEVEN Een uitgave van

informatie over nalaten en het werk van de Nierstichting.

Fabian (36), nier

patiënt

‘Hoop op iets beters’

de Nierstichting

Fotografie Thomas Steenvoorden, Buro Binnen

REDDINGBOOT NIKOLAAS WIJSENBEEK

“HOREN JULLIE DAT? DAT IS ÓNZE NIKOLAAS”

Hetty en André Wijsenbeek

eilen heeft altijd een prominente rol gehad in het gezin Wijsenbeek. André en Hetty zeilen samen zo lang ze elkaar kennen. “André is de echte zeiler,” verduidelijkt Hetty. “Ik had de keuze: Het zeilen ook leuk gaan vinden of alleen thuis zitten. Ik koos voor het eerste en ben het enorm gaan waarderen.” Terwijl pa en ma het zeilen vooral zien als een vorm van ontspanning, daar kozen de zoons Simon en Nikolaas voor de sportieve uitdaging. Het gezin was elk weekend op stap, van wedstrijd naar wedstrijd.

“Tijdens de crematie van Nikolaas werden giften gevraagd voor de Redding Maatschappij, in plaats van bloemen”, vertelt André. Het was voor hem en zijn vrouw het begin van een serie (grote) schenkingen. “We waren al heel lang donateur van de KNRM en het leek ons een prachtig idee een reddingboot te schenken, alleen stond onze financiële situatie niet toe die wens in daden om te zetten”. Een erfenis veranderde in 2000 die situatie acuut. Ineens waren de mogelijkheden er wel. Thuisgehaald

Noodlottig

Een wedstrijd in Oostende werd het gezin noodlottig. Op de terugweg werden ze aangereden, waarschijnlijk door drugskoeriers. De daders reden door, een ravage achterlatend. André: “Ik was alleen bewusteloos, Hetty moest naar de IC worden vervoerd, bij het zeilmaatje van Nikolaas werd onder andere een zware hersenschudding geconstateerd en Nikolaas overleefde de aanrijding niet…”

In gesprekken met de directie van de KNRM kwam naar voren dat de KNRM de wens had een nieuwe reddingbootklasse te ontwikkelen, speciaal voor de binnenwateren. “Dat sprak ons erg aan”, stelt André. De familie koos voor een periodieke schenking, wat de familie een maximaal belastingvoordeel opleverde, terwijl de KNRM de tijd kreeg zich te oriënteren op een goede scheepsklasse. Uiteindelijk werd gekozen voor de Mare-klasse, een beproefd Noors basisontwerp.

ADVERTORIAL

Nikolaas Wijsenbeek is niet a lleen de naam van een reddingboot, het is ook de naam van een complete reddingbootklasse. Nikolaas had nog een heel leven en een mooie zeiltoekomst voor zich toen hij in 1994 als tienerjongen het slachtoffer werd van een verkeersongeluk.“Die reddingboot heeft ongelooflijk veel positivisme gebracht in een verder inktzwarte p eriode”, zegt vader André. “En daarnaast leeft onze jongen op deze manier voort,” vult m oeder Hetty aan. “Hij vaart nog…”

functies heeft gehad. “In de eerste plaats was en is het natuurlijk een In Memoriam van onze Nikolaas”, zegt Hetty stellig. “Daarnaast heeft die reddingboot enorm veel positivisme gebracht in een verder inktzwarte periode”, zo vult André aan. En dat positivisme duurt voort tot op de dag vandaag. “Het begon al vlak na de doop”, herinnert Hetty zich. “We lagen met ons schip in Medemblik, toen we op de marifoon de eerste noodmelding hoorden voor de Nikolaas Wijsenbeek. We hebben de hele actie meegeluisterd en riepen tegen de mensen in de box naast ons: ‘Horen jullie dat? Dat is ónze Nikolaas!’” Omdat er inmiddels meerdere reddingboten van de Nikolaasklasse in gebruik zijn genomen, houdt het positivisme aan. Hetty: “We worden door de KNRM uitgenodigd om bij dopen en openingen te zijn. We voelen ons onderdeel van de KNRM-familie en dat voelt heel goed.” André noemt daarbij expliciet ook de rol van het reddingstation Huizen. “Dat zijn varensjongens. Relatie beheer is niet hun werk. Juist daarom maakt hun geweldige betrokkenheid bij onze familie zo’n indruk op ons. Wij ervaren in Huizen een prachtige vorm van medemenselijkheid!” Meer lezen over de KNRM en de verhalen achter de namen van reddingboten? Vraag het boek ’Wie goed doet..’ aan via de bon in de KNRMadvertentie in dit blad.

Doop van de Nikolaas Wijsenbeek

André reisde tijdens de bouw van de Nikolaas Wijsenbeek mee af naar Noorwegen, terwijl Hetty na aankomst van het schip in Nederland de boot naar zijn eindbestemming bracht: het reddingstation Huizen. “Vlak voor aankomst werden we tegemoet gevaren door de r eddingboten van Blaricum en Naarden. Ik vond dat heel emotioneel. Nikolaas werd thuis gehaald…” Positivisme

Terugkijkend zien de ouders dat het schenken van de reddingboot Nikolaas Wijsenbeek twee belangrijke

VOOR NU EN LATER 2017

DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE REDDING MAATSCHAPPIJ De KNRM komt mensen in nood op het water te hulp. Staat dag en nacht klaar met 1.300 vrijwilligers. Vaart met 75 redding boten per jaar ongeveer 2.000 keer uit en redt meer dan 3.000 mensen. De reddingen zijn kosteloos en worden betaald door de bijdragen van donateurs, schenkingen en nalatenschappen. De KNRM ontvangt geen subsidie. Er zijn verschillende manieren om de KNRM te steunen. Bijvoorbeeld door de KNRM in uw testament op te nemen. U kunt de KNRM benoemen tot (mede-) erfgenaam of de KNRM een legaat toekennen. In overleg kan de KNRM ook als executeur optreden en dus zorgdragen voor de afwikkeling van uw nalatenschap. Zonder u redden we het niet: www.knrm.nl/help-mee.

NIEUWE WET BIEDT BETERE BESCHERMING ERFGENAMEN

ERFENIS MET SCHULD… HOE PAK JE DAT AAN? Een nieuwe wet beschermt mensen beter tegen schulden in een erfenis. U aanvaardt een erfenis nu minder gauw per ongeluk. Ook kunt u nog af van een schuldenerfenis nadat u deze al hebt aanvaard. Tenminste… als u onmogelijk van de schuld(en) had kunnen weten.

44 00

ERFENIS MET SCHULD … HOE PAK JE DAT AAN?

Tekst Dorine van Kesteren | Beeld iStockphoto

ederlanders worden voorzichtiger met het accepteren van een erfenis. Niemand wil immers een paard van Troje binnenhalen. Dat gebeurt bijvoorbeeld als u een huis erft dat ‘onder water’ staat of als uw overleden vader of moeder veel op de pof heeft gekocht. Ook een vergeten legaat aan een goed doel of schenkingen ‘op papier’ aan familieleden kunnen een erfenis negatief maken. Als u vermoedt dat een erfenis meer schulden dan bezittingen bevat, kunt u kiezen voor beneficiaire aanvaarding. Dit houdt in dat u de erfenis onder voorbehoud accepteert, namelijk alleen als het saldo van de bezittingen en schulden positief uitpakt. Het voordeel van deze constructie is dat u niet met uw privévermogen aansprakelijk kan worden gesteld voor een geërfde schuld. Goed geregeld, zult u denken. Maar dat valt tegen in de praktijk. In 2012 signaleerden Netwerk Notarissen en de Radboud Universiteit Nijmegen in het rapport ‘Erven zonder financiële zorgen’ dat veel mensen in de problemen kwamen als zij een erfenis hadden aanvaard en er later een schuld bleek te zijn die niet meer uit de erfenis kon worden betaald. In dat geval moesten zij de schuld uit eigen zak betalen, want na zuivere aanvaarding – lusten én lasten – was er in het oude regime geen weg terug meer. Betere bescherming

Dit rapport was reden voor het kabinet om de wet te wijzigen. De Wet bescherming erfgenamen tegen schulden, die op 1 september 2016 in werking is getreden, brengt twee grote veranderingen met zich mee. Ten eerste is het nu mogelijk om toch nog af te komen van een schuldenerfenis nadat u deze hebt aanvaard. Als u wordt geconfronteerd met een of meerdere onverwachte schulden, kunt u de kantonrechter toestemming vragen om alsnog beneficiair te aanvaarden. Als de rechter dit verzoek inwilligt, is uw privévermogen beschermd tegen de schuldeisers van de erflater. Zo’n verzoek aan de kantonrechter moet u doen binnen drie maanden na het ontdekken van de schuld(en). Het moet dan wel echt om onbekende schulden gaan, waarvan u het bestaan niet kon bevroeden. Denk aan de situatie dat u opeens wordt aangeschreven door een online gokbedrijf, omdat uw overleden vader of moeder een fanatieke pokeraar bleek te zijn, die nog een rekening had openstaan. >>

VOOR NU EN LATER 2017

ERFENIS MET SCHULD … HOE PAK JE DAT AAN?

AANVAARDEN, VERWERPEN EN BENEFICIAIR AANVAARDEN Ons rechtssysteem kent drie manieren om met een erfenis om te gaan: • Zuivere aanvaarding: u erft de lusten én de lasten en bent met uw eigen vermogen aansprakelijk voor eventuele geërfde schulden. Hoe? Aanvaarding van een nalatenschap vereist geen actie. • Verwerping: u doet afstand van al uw rechten. Bij verwerping treden uw kinderen voor u in de plaats. Verwerpen zij ook, vererft de nalatenschap naar de broers en zussen van de overledene en vervolgens hun kinderen. Hoe? U legt een verklaring af bij de rechtbank in de regio waar de overledene woonde. Dit kunt u zelf doen of via de notaris. De verklaring wordt opgenomen in een openbaar register, zodat voor de schuldeisers duidelijk is dat u niet aansprakelijk bent voor de schulden in de nalatenschap. Kosten? 123 euro griffierecht. • Beneficiaire aanvaarding: u accepteert de erfenis alleen voor zover het saldo positief is. Hoe? Verklaring van beneficiaire aanvaarding afleggen bij de rechtbank in de regio waar de overledene woonde. Dit kunt u zelf doen of via de notaris. De verklaring wordt opgenomen in een openbaar register, zodat voor de schuldeisers duidelijk is dat u niet aansprakelijk bent voor de schulden in de nalatenschap. Kosten? 123 euro griffierecht.

‘De erfgenaam die gebruik wil maken van de escape van de nieuwe wet, moet bij de rechter aannemelijk maken dat hij in eerste instantie al voldoende onderzoek heeft gedaan om alle schulden boven tafel te krijgen, en dat de schuld in kwestie toen niet naar voren kwam’, zegt erfrechtadvocaat Petra Knoppers van SmeetsGijbels Advocaten in Amsterdam. ‘Hoe ver die onderzoeksplicht precies reikt, moet uit de jurisprudentie blijken en is nu nog moeilijk te zeggen. Maar controle van administratie, hypotheekakte, creditcards en bank afschriften is het minimum.’ Per ongeluk

Ten tweede verkleinen de nieuwe regels het risico dat u een erfenis per ongeluk aanvaardt, en daarmee niet alleen de bezittingen, maar ook de schulden erft. Voorheen pleegden erfgenamen soms geheel onbewust een

‘daad van zuivere aanvaarding’. Als ze een schilderijtje meenamen uit het ouderlijk huis bijvoorbeeld. Onder de nieuwe regels aanvaardt u een erfenis pas wanneer u goederen uit de nalatenschap verkoopt of verhuurt of op een andere manier onttrekt aan eventuele schuldeisers, zoals wanneer u het volledige servies verdeelt onder de broers en zussen. Knoppers: ‘De inboedel opslaan, is geen probleem. Net zomin als de fotoalbums meenemen, een openstaande rekening betalen, de huurovereenkomst opzeggen of spullen van geringe waarde afgeven bij de kringloopwinkel. Wat ook vaak misging: nabestaanden die onder druk van de wachtlijst de woning van hun overleden vader of moeder in het verpleeg- of verzorgingshuis snel ontruimden. Zij aanvaardden daarmee soms ongewild de nalatenschap.’ Vereffening

Het is goed om te bedenken dat aan beneficiaire aanvaarding een procedure bij de kantonrechter vastzit. In de wet staat namelijk dat de erfenis dan volgens bepaalde regels moet worden afgewikkeld. Dit staat bekend als de ‘vereffening van de erfenis volgens de wet’. Vereffenen betekent letterlijk: goederen verkopen om de schulden te betalen. Bij deze procedure worden alle bezittingen en schulden nauwkeurig in kaart gebracht. Daarna worden de schuldeisers via een advertentie in de krant opgeroepen om zich te melden met hun vordering. Als er niet voldoende geld is om de schuldeisers te betalen, moeten de bezittingen worden verkocht. De schuldeisers verdelen de opbrengst vervolgens onder elkaar. Preferente schuldeisers, zoals de Belastingdienst, begrafenisondernemer en notaris, gaan hierbij voor. Schuldeisers voor wie er in de nalatenschap geen geld meer is, vissen achter het net. Deze procedure duurt ongeveer acht maanden en kost geld, onder andere het griffierecht (123 euro) en de krantenadvertentie. Nabestaanden kunnen ervoor kiezen om deze proce dure helemaal zelf af te handelen. Nabestaanden die dit niet kunnen of willen, kunnen een professionele vereffenaar inschakelen. Vaak is dit een advocaat of notaris. Ook in de situatie dat ná de vereffeningsprocedure nog een onverwachte schuld opduikt, biedt de nieuwe >>

UW SCHENKING HELPT LEVENS REDDEN De vrijwilligers van de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij komen elk jaar zo’n 2.000 keer in actie. Sinds de oprichting in 1824 zijn meer dan 100.000 mensen uit noodsituaties op zee gered. Het reddingwerk is volledig afhankelijk van vrijwillige bijdragen: donaties, schenkingen en nalatenschappen. Uw schenking helpt levens redden! Meer weten over de KNRM en de mogelijkheden om te schenken? In het boek “Wie goed doet... waarom heten reddingboten zoals ze heten?” leest u inspirerende verhalen over schenkers die een persoonlijke wens aan hun schenking koppelden, zoals naamgeving. Namen waar vaak een wereld achter schuil gaat. Vraag deze gratis KNRM-uitgave vrijblijvend aan met onderstaande bon of bel met Cora Bartels via 088 - 999 6033.

gratis KNRMuitgave

O Ik ontvang graag het boek “Wie goed doet...waarom heten reddingboten zoals ze heten?” O Ik wil graag een persoonlijk gesprek. Achternaam

Voorletters

m/v

Straat Postcode Telefoonnummer

Woonplaats Geboortedatum

E-mail Stuur deze bon in een envelop naar de KNRM, t.a.v. Cora Bartels, Antwoordnummer 507, 1970 WB IJmuiden. Een postzegel is niet nodig. 51609

Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

knrm.nl

ERFENIS MET SCHULD … HOE PAK JE DAT AAN?

STAPPENPLAN BENEFICIAIR AANVAARDEN Beneficiair aanvaarden gaat niet vanzelf. Dit is het stappenplan: 1. Leg een officiële verklaring van beneficiaire aanvaarding af bij de rechtbank. 2. Stel een boedelbeschrijving op: een overzicht van alle schulden en bezittingen van de overledene. Deze boedelbeschrijving moet ter inzage worden gelegd bij de rechtbank of de boedelnotaris.

3. Roep de schuldeisers op om hun vordering voor een bepaalde datum in te dienen bij de boedelnotaris. Als er niet voldoende geld is om de schulden te betalen, moeten de bezittingen worden verkocht. 4. Maak een lijst op waaruit blijkt hoe de opbrengst verdeeld is over de schuldeisers (uitdelingslijst). Ook deze moet weer ter inzage worden gelegd bij de boedelnotaris. Tegen deze lijst kunnen de schuld eisers in verzet gaan. Als de uitdelingslijst definitief is geworden, worden de schuldeisers uitgekeerd. 5. Stap 2 tot en met 4 zijn overbodig als er bij testament een executeur is benoemd die kan aantonen dat

den, en niet te speculeren op de spijtoptantenregeling. ‘Tenzij je een uitputtend onderzoek hebt gedaan en het héle financiële plaatje van de overledene kent, is het verstandig om het zekere voor het onzekere te nemen en altijd eerst beneficiair te aanvaarden. Zo kom je niet voor onaangename verrassingen te staan’, aldus Knoppers.

de bezittingen van de nalatenschap ruimschoots voldoende zijn om de schulden af te betalen. Tip 1: Willen meerdere broers en zussen beneficiair aanvaarden? Doe dan een gezamenlijk verzoek bij de rechtbank, want dan hoeft u maar één keer griffierecht (123 euro) te betalen. Tip 2: Vergeet niet u dat u wél verantwoordelijk bent voor de afwikkeling van de erfenis. Zo moet u de woning van de overledene leeghalen, schuldeisers aanschrijven en de vereffeningsprocedure bij de rechtbank voeren. De ondernemers die u hierbij nodig hebt, zoals de notaris en de boedelopruimer, moet u uiteraard ook betalen. En als

Oorspronkelijk pleitte Netwerk Notarissen voor een ingrijpender stelselherziening, waarbij de beneficiaire aanvaarding het uitgangspunt zou worden. Maar daar heeft het kabinet niet voor gekozen. Minister Van der Steur van Veiligheid en Justitie vindt dat erfgenamen hierdoor onnodig op kosten worden gejaagd, omdat er griffierechten bij de rechtbank verschuldigd zijn. Bovendien vreest hij dat de rechtbanken overbelast raken. Knoppers: ‘Het is jammer dat dit voorstel het niet heeft gehaald, omdat erfgenamen dan écht volledig beschermd zouden zijn.’

er geen geld in de nalatenschap is, moet dit uit uw eigen portemonnee komen.

wet soelaas. Dan kunt u de kantonrechter binnen drie maanden na ontdekking van de schuld vragen om te worden ontheven van de verplichting om die schuld uit uw eigen vermogen te voldoen. Zo’n uitspraak van de kantonrechter geldt alleen voor die ene specifieke schuld. Duikt er daarna nog een schuld op, dan zult u nogmaals naar de kantonrechter moeten. Niet speculeren

Betere bescherming of niet, het advies blijft om bij enige twijfel toch onmiddellijk beneficiair te aanvaar-

Het rapport van Netwerk Notarissen dat de aanleiding vormde voor de nieuwe wet, dateert uit de crisistijd, toen het aantal negatieve nalatenschappen significant toenam. Inmiddels is de economische crisis voorbij en stijgen de huizenprijzen weer. Is de nieuwe wet geen mosterd na de maaltijd? ‘Absoluut niet’, zegt Knoppers stellig. ‘Natuurlijk was het fijn geweest als de wet eerder tot stand was gekomen, maar het is nog altijd even urgent. Lang niet iedere Nederlander heeft een positief saldo bij overlijden. Bovendien wikkelen steeds meer mensen een erfenis zelf af, zonder tussenkomst van een notaris. Zij worden dus ook niet gewaarschuwd voor de valkuilen, en voor hen is het heel goed dat deze wet er is.’ <<

Neem het Leger des Heils op in uw testament

Steun het werk van het Leger des Heils. Vraag een gratis informatiepakket aan via onze site of bel (036) 539 81 62 voor een vrijblijvend gesprek.

www.legerdesheils.nl/nalaten

Adv_VoorNuEnLater_Nalatenschappen_178x116,5.indd 1

VREDE: mede mogelijk gemaakt door het vfonds ĂŠn:

Door uw investering kan het vfonds projecten ondersteunen waarmee vrede en vrijheid weer een stukje dichterbij komen. Samen werken aan vrede! Doe mee en investeer ook. Meer informatie vindt u op www.vfonds.nl/steun-ons

Notariaat2016.indd 1

14-4-2014 11:40:53

Donaties zijn welkom op bankrekening: TriodosBank: NL 64 TRIO 0197 642 691 o.v.v. vfonds gift. Ook is het mogelijk om een Fonds op Naam te realiseren. We bespreken graag in een persoonlijk gesprek de voorwaarden waarmee uw steun op maat kan worden ingezet (info@vfonds.nl of 073 613 91 00).

07-06-16 11:00

Wat is een erfstuk waard? Vaak is dat niet in geld uit te drukken. Althans niet voor wie het erft. Voor nu en later interviewde enkele erfgenamen over het verhaal achter hun bijzondere erfstuk.

‘EEN HERINNERING AAN HET LOGEREN BIJ MIJN GROOTOUDERS’

Tekst Marloes Smit | Fotografie Gabby Louwhoff

MIJN ERFSTUK

Nienke Selbeck (28) Delft Erfstuk: tuba met bijpassend schilderij

‘M

idden in de woonkamer van mijn opa en oma hing jarenlang een tuba aan de muur. Een beeld dat op mijn netvlies staat, een herinnering aan het logeren bij mijn grootouders in Delft. De tuba was van mijn opa. Nee, hij speelde geen instrument. Ooit kocht hij het om te kunnen naschilderen, waarschijnlijk vanwege de bijzondere vorm. Mijn opa werkte in de bouw, maar was ook kunstenaar. Zijn kunst bestond voornamelijk uit schilderijen. Hij schilderde van alles, van landschappen tot katten. En bij een bezoek aan mijn grootouders stond creativiteit dan ook centraal. We mochten bijvoorbeeld mozaïeken, maar dat moest van mijn opa wel op basis van een stappenplan gebeuren. Niet zomaar plakken, eerst een goede tekening. Toen ik 9 jaar oud was, stierf mijn opa. Na zijn dood is zijn kunst altijd in het huis blijven hangen, net als deze tuba. Mijn oma overleed zo’n drie jaar geleden en toen mijn vader het huis aan het leeghalen was, bleek dat zij daadwerkelijk alles van mijn opa had bewaard. Er waren heel wat schilderijen te verdelen onder kinderen en kleinkinderen. Mijn oog viel direct op de tuba. En op de eerste verdieping hing het schilderij dat hij ooit van het instrument maakte. Zo prominent als de tuba bij mijn opa en oma in de woonkamer hing, zo staat hij nu – naast het schilderij – in het huis van mijn vriend Gerrit en mij. Als ik naar het instrument kijk, dan kan ik mij die leuke tijd weer helemaal voor de geest halen. Dit erfstuk brengt mooie herinneringen naar boven. Jammer dat Gerrit mijn opa nooit heeft leren kennen. Hij is net als mijn opa creatief en houdt van zijn kunst. Ik weet zeker dat het goed geklikt had tussen die twee. Gelukkig hangt ons huis nog vol herinneringen.’

VOOR NU EN LATER 2017

Tekst Roel Smit

9 vragen (en antwoorden) over schenken, nalaten en belastingen

Wie is er bang voor de fiscus? Eigenlijk weten we het allemaal wel een beetje: over e rfenissen en schenkingen moet belasting betaald worden. Maar niet altijd. En soms kunt u de aangifte voor erfgenamen laag houden, bijvoorbeeld door slim te schenken. Hoe zit het precies? Uitleg aan de hand van negen vragen en antwoorden.

1. Waarom moeten mijn erfgenamen eigenlijk belasting betalen over de erfenis? Goeie vraag! Erfbelasting wordt door velen als onredelijk ervaren. Er wordt immers belasting geheven over vermogen waarover al (inkomsten)belasting is betaald toen het werd verdiend en waarover vaak ook vele jaren (vermogens)belasting is betaald. Dat is de ene kant van het verhaal. De andere kant is dat erfbelasting niet wordt geheven bij degene die het vermogen bijeen heeft gebracht, maar bij wie het (vaak zonder grote inspanningen) in de schoot geworpen krijgt. En dan is erfbelasting (net als bijvoorbeeld kansspelbelasting) misschien niet zo onredelijk. Economen zijn het onderling niet eens over het nut en de redelijkheid van deze belastingsoort. Je kunt je er druk om maken, maar feit is dat de overheid geen enkele aanstalten maakt om de belasting op erfenissen en schenkingen (totale opbrengst in 2017 circa 1,8 miljard euro) af te schaffen. We hebben er dus voorlopig mee te leven.

2. Hoeveel moeten mijn erfgenamen afrekenen met de fi scus? Dat varieert van 10 tot 40 procent van hetgeen ze erven, na aftrek van de geldende vrijstelling. Bij het bepalen van de tarieven en de hoogte van de vrijstellingen hanteert de (Successie)wet het principe dat het hemd nader is dan de rok. Dat betekent dat partners de grootste vrijstelling krijgen. Zij hoeven over de eerste 636.180 euro (bedrag 2016) geen belasting te betalen en over het meerdere 10 procent (als dit maximaal 121.903 euro is en 20 procent over het meerdere). >>

WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS?

Waarom moeten mijn erfgenamen eigenlijk belasting betalen over de erfenis?

Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn kinderen zo min mogelijk belasting hoeven te betalen?

Is de fiscus vriendelijker voor goede doelen dan voor mijn familie?

Ik begreep dat ik zelf ook fiscaal voordeel kan halen uit een schenking aan een goed doel. Hoe groot is dat?

Hoeveel moeten mijn erfgenamen afrekenen met de fiscus?

Is een gift aan een goed doel voor mijzelf fiscaal aantrekkelijk? Ik hoorde dat het fiscale voordeel nog groter kan zijn voor wie schenkt aan een culturele instelling. Klopt dat?

Heb ik voor een periodieke schenking echt geen notaris nodig?

Ik kan dus niet onbeperkt schenken aan mijn kinderen?

VOOR NU EN LATER 2017

Het is de moeite waard om te kijken hoe u die vrijstelling optimaal kunt benutten ten behoeve van de langstlevende partner in een testament. De vrijstelling geldt overigens alleen voor levenspartners die met elkaar zijn gehuwd, een geregistreerd partnerschap zijn aangegaan of een notarieel samenlevingscontract hebben gesloten. Onder bepaalde omstandigheden kunnen ook mantelzorgers – mits inwonend en met een notarieel samenlevingscontract – als partner worden aangemerkt en hebben zij dus ook recht op het bijbehorende tariefvoordeel en de hogere vrijstelling. Een notaris of belastingadviseur kan u precies vertellen of u daarvoor in aanmerking komt. Kinderen vallen in hetzelfde belastingtarief (10 tot 20 procent) als partners. Hun vrijstelling is echter een stuk lager: 20.148 euro (2016). Gaat het om een gehandicapt kind dat grotendeels door de overleden ouder onderhouden werd, dan bedraagt de vrijstelling 60.439 euro (2016). Voor ouders geldt een vrijstelling van 47.715 euro (2016). Voor alle overige partijen is de vrijstelling voor erfbelasting 2.122 euro. ANBI’s (door de fiscus erkende goede doelen) vormen hierop een uitzondering, waarover straks nog iets meer. Niet alleen zijn de vrijstellingen lager, de tarieven voor kleinkinderen, ouders en overige verkrijgers liggen aanzienlijk hoger.

Soms is het verstandig bij leven al wat vermogen weg te Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn kinderen zo min schenken 3.mogelijk belasting hoeven te betalen?

Op de website van de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl) staat een handige rekenhulp, die u precies vertelt wat onder welke omstandigheden aan erfbelasting moet worden betaald. Voorbeeld: u erft 100.000 euro. Als u echtgenoot of geregistreerd of samenwonend partner bent van de overledene, dan betaalt u geen erfbelasting (wat u erft, valt immers geheel onder de fiscale vrijstelling). Bent u kind van de overledene, dan betaalt u 8.872 euro (2016). Als kleinkind wordt de belastingaanslag over dezelfde erfenis 17.528 euro (2016), als achterkleinkind 21.485 euro en als ouder zou u 22.407 euro moeten betalen. Bent u niets van dat alles (en ook geen goed doel), dan bedraagt de erfbelasting over dezelfde erfenis 44.932 euro.

Het beste advies dat we kunnen geven, is: laat u hierover adviseren door een deskundige, bijvoorbeeld een notaris of belastingadviseur. Het kan echter zeker verstandig zijn om bij leven al een deel van het vermogen weg te schenken. Wat u bij leven vrijgesteld schenkt, kan niet meer belast worden met erfbelasting. Door slim om te gaan met schenkingen kunt u het bedrag dat uiteindelijk bij de begunstigden terechtkomt substantieel verhogen. Dat geldt zeker bij wat grotere vermogens. Door de schenkingen te spreiden, kunt u maximaal profiteren van lagere tarieven en optimaal gebruikmaken van de vrijstellingen in het schenkingsrecht. Maar pas op: ook hier gelden beperkingen!

4. Ik kan dus niet onbeperkt schenken aan mijn kinderen? Zeker niet. Overschrijdt u een bepaald maximum, dan kan de fiscus alsnog aan de deur kloppen. De basisregels zijn: kinderen (ongeacht leeftijd) mogen jaarlijks 5.304 euro (2016) belastingvrij ontvangen. Daarnaast is het mogelijk om kinderen tussen 18 en

WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS?

40 jaar eenmalig 25.449 euro (2016) belastingvrij te schenken. Dat kan overigens ook een schenking op papier zijn. Dat laatste kan handig zijn wanneer u als ouder dat geld eigenlijk niet contant hebt liggen of het nog niet echt weg wilt geven. Door een toezegging te doen van schenking wordt er op papier een schuld aan het kind gecreëerd. Over die schuld moet de ouder dan wel elk jaar rente betalen. Het voordeel is dan dat het kind straks minder erfbelasting betaalt, mits de schenking op papier via de notaris gaat. Slim schenken betekent ook dat u optimaal gebruikmaakt van de mogelijkheden voor verhoogde vrijstelling. Per 1 januari 2017 komt bijvoorbeeld de verruiming van de eenmalige schenkingsvrijstelling terug. U mag uw kind dan eenmalig 100.000 euro belastingvrij schenken. Eerdere eenmalige belastingvrije schenkingen moeten van dit bedrag worden afgetrokken. Dus: hebt u uw kind twee jaar geleden al 53.016 euro geschonken, dan mag u in de genoemde periode nog 46.984 euro belastingvrij schenken.

5. Is de fiscus vriendelijker voor goede doelen dan voor mijn familie? In zekere zin wel. Schenkingen aan goede doelen worden, onder bepaalde omstandig heden, door de Belastingdienst fiscaalvriendelijk behandeld. Sinds 2005 hoeven goede doelen geen schenken erfbelasting te betalen. Dat wil zeggen: goede doelen met de status van algemeen nut beogende instelling (ANBI). Met andere woorden: wat u geeft of nalaat, komt ook echt volledig ten goede aan het doel. Hebben we het over een erfenis, dan moet het goede doel wel met name genoemd worden in het testament dat u bij de notaris hebt laten opstellen. Het is wel handig om bij de Belastingdienst (www.belastingdienst.nl) even te checken of het doel dat u in gedachten hebt inderdaad nog steeds de ANBI-status heeft. Dat verandert nog weleens. Ook sociaal belang behartigende instellingen (SBBI’s) hoeven geen erf- en schenkbelasting af te dragen. SBBI’s zijn geen goede doelen, maar organisaties die een bepaalde maatschappelijke waarde hebben, zoals zangkoren, buurtverenigingen, hobbyclubs en dergelijke. Ook goed om even te checken.

6. Is een gift aan een goed doel voor mijzelf fiscaal aantrekkelijk? Als u bij leven een bedrag schenkt aan een goed doel, dan kunt u deze gift onder voorwaarden aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting. Een van die voorwaarden is dat de instelling die de gift ontvangt bij de Belastingdienst geregistreerd staat als ANBI (of als ‘culturele ANBI’, waarover straks nog wat meer). Giften aan SBBI’s zijn niet fiscaal aftrekbaar. Wél aftrekbaar zijn giften aan een ‘Steunstichting SBBI’. Dit zijn speciale stichtingen die worden opgericht om geld op te halen voor bijvoorbeeld een jubileumfeest. Een andere voorwaarde is dat u de gift vrijwillig doet en dat u er niets voor terugkrijgt. Als u dus bij een patiëntenvereniging een speciaal kookboek koopt of als u een lot koopt in een loterij, dan zijn dit geen aftrekbare giften. Aan de andere kant: als u kosten maakt voor een ANBI die niet worden vergoed of als u zonder betaling voor zo’n instelling vrijwilligerswerk doet, dan is dat wel weer als gift te beschouwen. Kijk voor de precieze regels op de website van de Belastingdienst. >>

VOOR NU EN LATER 2017

Clenton (1985), gevlucht uit Rwanda:

‘Dankzij het UAF kijk ik optimistisch naar de toekomst’ Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF geeft vluchtelingen de kans om hun talenten te ontwikkelen. Het UAF begeleidt hen bij hun studie en het vinden van een baan die aansluit bij hun capaciteiten. Zo kunnen vluchtelingen in Nederland een nieuw bestaan opbouwen en een zinvolle bijdrage leveren aan de samenleving.

Wilt u met uw nalatenschap ook vluchtelingen een kans bieden op een nieuwe toekomst? Kijk dan op www.uaf.nl/nalaten of bel met Mariëtte Flipse (030) 219 26 99.

UAF_Adv_Nu en Later_178 x 115mm.indd 1

09-06-16 17:09

Heeft ú het vermogen om te schenken? Ga dan naar www.vriendenvandekesslerstichting.nl en kijk hoe u kunt schenken en/of nalaten. Kessler Stichting: De la Reyweg 530, 2571 GN Den Haag, 070-8 500 500. IBAN: NL90INGB0000059898 t.n.v. Vrienden van de Kessler Stichting

WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS?

7. Ik begreep dat ik zelf ook fiscaal voordeel kan halen uit een schenking aan een goed doel. Hoe groot is dat? Dat klopt. Er zijn voor de Belastingdienst twee soort schenkingen aan goede doelen. De eerste is de eenmalige schenking. Hiervoor geldt een drempel. Een geschonken bedrag is pas aftrekbaar voor zover het meer is dan 1 procent van het belastbaar inkomen (met een minimum van 60 euro). Schenkingen in een kalenderjaar mogen bij elkaar worden opgeteld. Ofwel: bij een belastbaar inkomen van 30.000 euro moet u eerst 300 euro aan goede doelen geven voordat de volgende giften aftrekbaar zijn. Overigens geldt er ook een maximum voor belastingvrij schenken: 10 procent van het zogeheten drempelinkomen (dat is het totaal van inkomens en aftrekposten, zonder de persoonsgebonden aftrek). De tweede categorie is die van de periodieke schenking. Dan geeft u minimaal vijf jaar achtereen aan hetzelfde goede doel. Het leuke daarvan is dat dan de hele gift aftrekbaar is; er geldt dus geen drempel. Natuurlijk stelt de Belastingdienst daaraan wel enkele andere voorwaarden. Dat zijn: • u bent verplicht elk jaar hetzelfde bedrag aan het goede doel te betalen (en dus minstens één keer per jaar de schenking te doen); • dat moet u minimaal vijf jaar achtereen doen (naar dezelfde instelling of v ereniging); • uw gift stopt bij uw overlijden of het overlijden van een ander, bijvoorbeeld uw broer of uw partner. U moet wel bij het vastleggen van de gift een keuze maken of u de uitkeringen laat stoppen bij uw eigen overlijden of bij het overlijden van die ander. Een voorwaarde is ook dat u de periodieke gift laat vastleggen in een notariële akte of schriftelijke overeenkomst. Een model daarvoor is te vinden op de website van de Belastingdienst.

8. Heb ik voor een periodieke schenking echt geen notaris nodig?

Een notaris inschakelen bij een periodieke schenking is niet verplicht (maar soms wel verstandig)

Dat is sinds 2014 inderdaad niet meer verplicht. Het kan nu zonder tussenkomst van een notaris via een zogeheten ‘onderhandse schenkingsovereenkomst’ tussen de gever en het goede doel. Het heeft echter voordelen om via een notariële akte te schenken. Via zo’n akte staat immers vast dat het inderdaad de bedoeling van de schenker is om gedurende het vermelde aantal jaren het in de akte genoemde bedrag te schenken. De schenker of diens familie kan zich er later niet op beroepen ondoordacht te hebben gehandeld. Een tweede voordeel is dat vaststaat dat inderdaad de persoon die schenkt zelf heeft getekend (de identiteit van de schenker staat vast). Ook zal de notaris u altijd kunnen informeren over de gevolgen van de schenking in combinatie met uw overlijden. Sommige goede doelen betalen de akte voor u, als u een bepaald minimumbedrag structureel schenkt. Via www.schenken.nl is het opstellen van een notariële akte gratis. Goede doelen betalen hier indirect aan mee. >>

VOOR NU EN LATER 2017

WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS?

9. Ik hoorde dat het fiscale voordeel nog groter kan zijn voor wie schenkt aan een culturele instelling. Klopt dat? Dat is juist. De overheid wil op die manier de cultuur in Nederland stimuleren. Als u een gift doet aan een culturele instelling (met een ANBI-status), mag u voor het berekenen van de aftrek deze gift verhogen met 25 procent. Voor deze verhoging geldt een maximum van € 1.250. Het maakt hierbij niet uit of u een gewone gift doet of een periodieke gift, of beide. Voor gewone giften geldt wel het drempelbedrag en het maximum. De verhoging die u krijgt voor de gift telt niet mee voor de berekening van uw maximum voor gewone giften. Stel, u valt met uw inkomen in het maximale belastingtarief van 52 procent en een gift van bijvoorbeeld 2.000 euro is volledig aftrekbaar. U mag dan in de belastingaangifte 2.500 euro opgeven, waardoor uw belastingvoordeel uitkomt op (52 procent van 2.500 euro =) 1.300 euro. Bij precies dezelfde gift aan een niet-cultureel doel zou het belastingvoordeel uitkomen op (52 procent van 2.000 euro =) 1.040 euro. Of een instelling een culturele ANBI is, kunt u nagaan via de website van de Belastingdienst. Let op: kerken en kerkelijke instellingen zijn geen culturele ANBI’s. << Let op: • In dit artikel zijn alleen de algemene regels rondom schenken en nalaten aan goede doelen besproken. Individuele omstandigheden passen niet altijd binnen hetgeen hier is beschreven. Ga voor een goed advies op maat daarom naar uw notaris of belastingadviseur. • De in dit artikel genoemde tarieven en vrijstellingen voor erf- en schenkbelasting gelden voor 2016. Voor de meest actuele gegevens, gebruik de QR-code of kijk op onze website: www.sduvoornuenlater.nl.

Schenken aan cultuur kan een groot belastingvoordeel opleveren

Weet u nog?

U kocht naast uw eerste kleurentelevisie zoâ&#x20AC;&#x2122;n handig koffiezetapparaat. En u leerde op school dat er maar elf provincies waren.Herkent u het? Dan heeft u wellicht ook al best wat meegemaakt en opgebouwd. Maar weet u wat daarmee gebeurt als u er niet meer bent? Met de handige Testamentwijzer weet u in een paar minuten of u een testament nodig heeft. Of dat uw bestaande testament nog bij u past.

Ga naar MomentVoorJeTestament.nl

E E N

S E R V I C E

V A N

K W F

K A N K E R B E S T R I J D I N G

Nationaal Archief, 2.24.01.03, 926-8019, licentie CC-BY-SA

U fietste op de rijksweg tijdens autoloze zondagen.

Waarom nalaten aan Stichting Vluchteling een goed idee is. Zeker nu. Steeds meer mensen nemen Stichting Vluchteling op in hun testament. En daar zijn wij heel blij mee, want wereldwijd zijn momenteel maar liefst 60 miljoen mensen op de vlucht. Allemaal mensen die dringend onze hulp nodig hebben. Als u nalaat aan Stichting Vluchteling biedt u vluchtelingen en ontheemden in de armste landen, vooral in Afrika, Azië en het Midden-Oosten, weer een toekomst. Wat ú nalaat aan de wereld kan een beter leven betekenen voor anderen.

Vluchteling voor directe hulp, zoals onderdak, medische zorg, voedsel en schoon drinkwater. Ook bij langdurige crises zorgt Stichting Vluchteling voor hulp, bijvoorbeeld met medische zorg of onderwijs in vluchtelingenkampen. Stichting Vluchteling maakt deel uit van het International Rescue Committee, wereldwijd één van de grootste en meest ervaren noodhulporganisaties. Samen zijn we actief in bijna 50 landen. “Mijn dochter is een continue inspiratiebron voor mij. Omdat we de wereld voor de volgende generaties beter moeten achterlaten dan we haar aantroffen. Daar voel ik me verantwoordelijk voor.”

Wilt u het verschil maken voor vluchtelingen in nood? Met uw nalatenschap kunt u zorgen dat er wereldwijd meer vluchtelingen levensreddende hulp krijgen. Ook als u er niet meer bent. Neem Stichting Vluchteling daarom op in uw testament. Of het nu gaat om een groot of een klein bedrag, u maakt een verschil. Zo werkt Stichting Vluchteling. Stichting Vluchteling is een pure noodhulp organisatie die zich wereldwijd inzet voor hulp aan vluchtelingen en ontheemden. Bij acute nood zorgt Stichting

Tineke Ceelen, directeur Stichting Vluchteling

Wilt u meer weten? Neem contact met ons op. Vindt u het belangrijk om uw idealen mee te geven aan volgende generaties? Wilt u Stichting Vluchteling opnemen in uw testament? Of misschien wilt u Stichting Vluchteling nu al steunen met een bijzondere gift, zoals een periodieke schenking of een fonds op naam? Voor een persoonlijk advies kunt u contact opnemen met Petra Mast. U kunt haar bellen via 070-3468946 of mailen via PetraMast@vluchteling.nl

JA! STUUR MIJ VRIJBLIJVEND DE GRATIS BROCHURE OVER NALATEN AAN STICHTING VLUCHTELING. G. Naam:

Voorletters:

Adres:

m/v Huisnummer:

Postcode:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

Ja, a, ik wil graag een persoonlijk gesprek over nalaten, neemt u telefonisch contact met mij op. Opsturen naar Stichting Vluchteling t.a.v. Petra Mast, Antwoordnummer 18003, 2501 VJ Den Haag. Een postzegel is niet nodig. Wilt u de brochure liever via internet aanvragen? Ga naar www.vluchteling.nl/nalaten

W Wat er in mijn testament staat? Nog maar 4 procent van de Nederlanders heeft een goed doel opgenomen in zijn testament. Voor nu en later stelde daarom zes bekende en onbekende Nederlanders, die een goed doel steunen, de brutale vraag: staat er in uw testament al een goed doel? Tekst Barbara Schilperoort Fotografie Marcel Molle

‘ Laten we onze vrijgevigheid niet kwijtraken’

Jörgen Raymann (1966) is theatermaker, programmamaker en televisiemaker. Begon zijn eigen restaurant in Suriname als entertainer, reisde later door Nederland met theatershows, kreeg grote bekendheid met latenightshows op televisie. Momenteel is hij presentator in het Amsterdamse College Hotel, stand-upcomedian in het restaurant op de Scheveningse Pier en trekt hij met een nieuw soloprogramma ‘Zo kan het ook’ door het land.

Jörgen Raymann: ‘We kregen het thuis met de paplepel ingegoten. Dat we niet moesten vergeten dat er mensen zijn die het minder hebben. Zodat je, als het met jouzelf goed gaat, óók iets voor een ander moet doen. Dus toen ik meer bekendheid kreeg en goede doelen mij benaderden of ik hun ambassadeur wilde worden, stond ik daar in principe welwillend tegenover. Maar het kwartje viel pas echt toen Paul van Vliet mij belde. Want Unicef vind ik de moeder van alle goede doelen. Hieraan wilde ik mijn naam verbinden. Om zo anderen te stimuleren geld te doneren. Met mijn oudste dochter reisde ik voor Unicef naar Zambia. Daar ontmoette ik Memory, die als kind al eens kennismaakte met Paul van Vliet, nu was opgegroeid tot puber en droomde van een loopbaan als onderwijzeres. Omdat ze dan kinderen op weg kon helpen, zoals zij ook zelf op weg was geholpen. Dankzij het onderwijsprogramma van Unicef. Dáár begint het! Met dat ene kind dat weer andere kan helpen. Met vaccinatieprogramma’s om de kindersterfte terug te dringen. Zo help je een land vooruit. Ja, daar doe ik het dus voor. Daarom werk ik mee aan empowermentsessies voor onze vrijwilligers, die immers onze belangrijkste medewerkers zijn. Daarom houd ik bedrijfspresentaties, maak ik televisiespotjes, ga ik op reis en vertel ik over mijn ervaringen. Mijn grote missie is om mensen ervan bewust te maken dat Unicef echt een goed doel is en dat elke euro goed terechtkomt. Ja, ik heb een testament opgesteld, en ja, ik heb daarin ook Unicef opgenomen. Sommigen noemen steun aan een goed doel “een linkse hobby”. Kom op, zeg! Al met de marathonactie met Mies Bouman voor Open Het Dorp in 1962 lieten we zien hoe vrijgevig we zijn. Laten we die vrijgevigheid alsjeblieft niet kwijtraken. Laten we ons hart openhouden voor de mensen die het nodig hebben.’

‘ Dat je wagen in brand vliegt en dat jij er nog in zit…’

Jan Lammers: ‘Dat je wagen in brand vliegt en dat jij er nog in zit. Als autocoureur is dat je grootste angst. Denk aan Nikki Lauda, die veertig jaar geleden crashte en een minuut lang in zijn hevig brandende auto zat opgesloten. Sindsdien is hij getekend én beperkt voor het leven. Ook Rob Slotemaker raakte ernstig gewond bij een bizar ongeluk op zijn circuit toen hij een brandende emmer omver schopte. Ik zag het met eigen ogen gebeuren. Het was in 1973 – ik was zestien – en kort daarna zou ik mijn eerste race rijden. Tijdens het evenement ‘Wings and Wheels’ maakte ik kennis met de Nederlandse Brandwonden Stichting. Inmiddels ben ik een aantal jaren hun ambassadeur. Graag wil ik meer voor ze gaan betekenen. Dankzij het succes van Max Verstappen zit de Nederlandse autosport weer in de lift. Ook ik profiteer daarvan. Als BN’er kan en wil ik me ook voor anderen inzetten, zoals voor de Nederlandse Brandwonden Stichting. Samen bedenken we welke acties we kunnen o rganiseren om de zo noodzakelijke fondsen te werven. Welke rol ik daarin zal spelen. Hoe we dat het best moeten aanpakken. Bij een rondleiding door een laboratorium raakte ik nog meer gemotiveerd. Er zijn baanbrekende experimenten gaande, bijvoorbeeld in het ontwikkelen van kunsthuid, in het voorkómen van het ontstaan van pijnlijke en ontsierende littekens. Brandwondenslachtoffers die hun leven kunnen leiden zónder littekens en pijn. Dat is het doel. Nee, ik heb geen testament. Financieel heb ik een aantal moeilijke jaren achter de rug. Goede doelen steun ik nú. Zolang ik leef, zal ik me inzetten voor de maatschappij. Je neemt nu eenmaal deel aan het instituut leven. Je ademt zuurstof in. Plukt een appel of peer van een boom. In ruil daarvoor moet je iets terugdoen. Dus: als ik het verschil kan maken, doe ik dat.’

Jan Lammers (1956), autocoureur, werkte als kind op de anti-slipschool bij Rob Slotemaker, won als 17-jarige het Nederlands Kampioenschap Toerwagens, werd 5 jaar later Europees Kampioen Formule 3. Hij stond zo’n 150 keer op het podium, won races in toerwagens, sportscars en Formule 1-auto’s en schreef 11 nationale en interna tionale kampioenschappen op zijn naam.

‘ Laten we een beetje voor elkaar en voor de aarde zorgen’

Miryanna van Reeden (1967), actrice, speelde na haar opleiding aan de Toneelschool in Amsterdam diverse theaterrollen. Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw is zij ook te zien in bioscoop- en televisiefilms (onder andere Eline Veere, Liever verliefd) en treedt zij op in vele televisieprogramma’s (Diamant, Flikken Maastricht). Dit seizoen doet zij haar intrede bij Goede Tijden, Slechte Tijden.

Miryanna van Reeden: ‘Oh, hij is weer omgevallen. Zo reageerden wij, kinderen, geschokt als het jongetje in onze straat een epilepsieaanval kreeg. Toen ik ouder werd, hoorde ik niet veel meer over epilepsie, ook niet in de media. Aan de buitenkant zie je niet zomaar of iemand epilepsiepatiënt is. Bovendien bestaan er zo veel verschillen de verschijningsvormen. Absences komen bijvoorbeeld vrij vaak voor. Dan ben je even ‘weg’. Een ander denkt dan dat je g ewoon niet oplet. Of dagdroomt … En weet je dat iedereen epilepsie kan krijgen? Op elke leeftijd? Dus zei ik meteen “ja” toen het Epilepsiefonds mij vroeg als ambassadeur. Er is meer voorlichting nodig over wat epilepsie is, hoe die ziekte je leven bepaalt. Er is meer geld nodig voor onderzoek. Het Epilepsiefonds organiseert ook allerlei activiteiten voor epilepsiepatiënten en hun naasten. De vakantietochten met de hotelboot zijn daarvan een mooi voorbeeld. Door er mijn naam aan te verbinden, help ik mee aan meer naamsbekendheid voor alles wat het E pilepsiefonds is en doet. Allerlei verenigingen en organisaties zetten speciale activiteiten op touw om geld in te zamelen. Als ambassadeurs mogen wij deze opluisteren en de cheque in ontvangst nemen. Ook particulieren komen in actie. Zo ontroerend als een stel geld inzamelt ter gelegenheid van hun huwelijksjubileum. Dan blijkt dat we echt wel wat voor elkaar over hebben. Zelf probeer ik zo bewust mogelijk te leven. Laten we een beetje voor elkaar en voor de aarde zorgen. Want de aarde kan het niet alleen. En veel mensen ook niet. Dat is mijn motto. Daarom ben ik ambassadeur van meer goede doelen. Nee, ik heb zelf geen testament. Ik heb geen koophuis, geen kinderen. Maar als ik te zijner tijd iets ga vastleggen, dan zal ik zeker overwegen om ook goede doelen op te nemen. Omdat die goede doelen het niet alleen af kunnen.’

Frits Huffnagel: ‘Ik denk dat jij dit ook een mooi project vindt, zei een vriend een aantal jaren geleden tegen mij. We kennen elkaar goed, ik stond bereidwillig tegenover zijn suggestie om er ambassadeur te worden, maar wilde eerst zelf een oordeel vormen. Zo raakte ik bij Dutch Cell Dogs betrokken. In 2007 opgericht door Marlies de Bats en Betsy Buijtels. Het was hun idee om asielhonden en gedetineerden aan elkaar te koppelen. Wie op zoek is naar een hond, wil vaak best een asielhond in huis nemen. Behalve als die hond probleemgedrag vertoont. Agressief is naar andere dieren, bijterig. Vaak zijn negatieve ervaringen uit het verleden de oorzaak. Net als bij gedetineerden het geval is. Wat blijkt? Omdat gedetineerden dat gedrag bij honden herkennen, kunnen ze daarop inspelen. Zo zijn zij de perfecte trainers die honden negatief gedrag kunnen afleren. Indirect trainen gedetineerden ook zichzelf. Tijdens een bezoek aan de penitentiaire inrichting in Alkmaar zag ik hoe het in zijn werk ging. Hoe gedetineerden die emoties in “hun” hond herkennen. Hoe een ongehoorzame hond toch een bevel wilde opvolgen. Enfin, heel Nederland kon meeleven met de lotgevallen van hond en mens in de serie “Tot elkaar veroordeeld” die Jan Kooijman voor de televisie maakte. Er zijn alleen maar winnaars: de honden, hun nieuwe gastgezin en de gedetineerden. Beschadigde mensen, beschadigde honden. Er ging iets mis in hun levens. Maar via elkaar kunnen ze ook weer een nieuwe start maken. Zo vonden bijna vierhonderd honden een nieuw thuis, dankzij hun heropvoeding door bijna vierhonderd gedetineerden. Zeven penitentiaire inrichtingen en negen asielen doen mee. Met minimale middelen maximaal resultaat behalen. Dat spreekt mij aan. Weet je dat de Dutch Cell Dogs een ANBI- status heeft? Nee, zelf heb ik geen testament opgesteld. Maar het is mooi om iets aan dit goede doel na te laten.’

‘ Er ging iets mis in hun levens’

Frits Huffnagel (1968) was van 1998 tot en met 2011 gemeenteraadslid en wethouder voor de VVD in Amsterdam en Den Haag en is als zelfstandig ondernemer actief op het gebied van citymarketing en het voeren van (politieke) campagnes. Hij treedt regelmatig op als commentator bij tv-programma’s (Pauw) en als presentator van zijn eigen talkshow (Omroep West en Noord-Holland).

‘ Met al die overvloed en goedgeefsheid zijn we blij en vooral dankbaar’

Jos Meijer (83) was op vele manieren actief in de oecumene van de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Bilthoven.

Jos en Ronald Meijer:

Ronald Meijer (78) werkte als journalist bij onder meer ANP en het weekblad Elsevier.

‘De pastor van de Onze-LieveVrouwekerk in onze vorige woonplaats Bilthoven was een Dominicaan, die zijn parochianen voorhield om vanuit bezinning bezield te raken en vervolgens in actie te komen. Hij was een vrijzinnig man. Wel duizend bezoekers kwamen af op de oecumenische diensten die hier een aantal keren per jaar plaatsvonden. Dan ging werkelijk iedereen ter communie. En kregen we allen de zegen van onze pastor, de dominee én – in later jaren ook – de rabbijn. Bij talrijke gelegenheden tijdens het kerkelijk jaar kwamen we in actie voor goede doelen. Het samenzijn vanuit bezinning en van daaruit samendoen inspireert ons. “Wat ik overheb, moet je besteden aan de allerarmsten!” Dat drukte Jos’ moeder ons op het hart, vlak voordat ze overleed. Terwijl ze niet eens veel weg te geven had … Op een gegeven moment kwam het Liliane Fonds op ons pad. De naamgeefster Liliane Brekelmans bezocht ooit haar geboorte-eiland Sumatra, waar zij een vrouw ontmoette die net als zij gehandicapt was geraakt door polio. Ze keerde terug naar Nederland en zamelde geld in voor een naaimachine, zodat haar lotgenote voortaan zelf de kost kon verdienen. Dat verhaal raakte ons in onze ziel. Inmiddels helpt het fonds tienduizenden kinderen met een beperking, in meer dan dertig landen in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Ze krijgen medische zorg, onderwijs, begeleiding, kortom: een toekomst. Ook wij willen die kinderen helpen. Daarom zijn we sinds een jaar of tien donateur van het Liliane Fonds. Wij hebben het goed: zijn al bijna vijftig jaar samen, genieten van ons pensioen, wonen hier prachtig tussen IJssel en Veluwe. Met al die overvloed en goedgeefsheid zijn we blij en vooral dankbaar. Een paar jaar geleden stelden we ons testament op. Daarin hebben we meerdere goede doelen opgenomen. Het Liliane Fonds benoemden we als onze erfgenaam. De manier waarop zij werken – zo concreet en praktisch – spreekt ons bijzonder aan.’

Nance Coolen: ‘Het was bij de voorbereidingen van “Kinderen dansen op het ijs” dat ik als presentator de mensen van K inderfonds MAMAS ontmoette. De opbrengst van dat televisieprogramma zou namelijk aan hun hulpprojecten ten goede komen. Voor die gelegenheid ben ik ook zelf naar Zuid-Afrika gereisd. MAMAS zijn ZuidAfrikaanse vrouwen die als een tweede moeder zorgen voor grote groepen kinderen die geen ouders meer hebben of anderszins aan hun lot zijn overgelaten. Armoede en de besmetting met hiv maakten miljoenen slachtoffers. Doen dat nog steeds. De MAMAS geven die kinderen eten, kleren en knuffels, brengen ze naar school, laten ze leren en studeren. Totdat ze oud genoeg zijn om op eigen benen te staan en voor zichzelf te zorgen. MAMAS doen dus wat alle moeders doen, vanuit hun moedergevoel. Toen was ik zelf nog geen moeder, maar ik voelde instinctief dat dit goed was. Het was liefde op het eerste gezicht. Daarom ben ik al negen jaar met hart en ziel ambassadeur van het Kinderfonds MAMAS, het Nederlandse fonds dat die vrouwen dáár helpt. In interviews op televisie, in bladen, op internet, enzovoort: op allerlei manieren vertel ik over die 1.100 MAMAS, hun 30.000 kinderen, hun 36 projecten. MAMAS bepalen zelf wat nodig is. De kleine Nederlandse organisatie controleert wel streng, aan de hand van strikte regels, hoe ze het geld besteden. Ik hoor tot de generatie die nog niet met een testament bezig is. Natuurlijk zou dat wel moeten. En vanzelfsprekend krijgen ook de MAMAS daarin een plek. Door hen, door hun kinderen te helpen, investeer je in de toekomst van het land. Al klinkt dat als een waanzinnig cliché. Net als elk ander kind zeurt m’n zoontje weleens dat hij geen zin heeft om naar school te gaan. Of om te eten. Dan kan ik het niet laten om te verwijzen naar die kinderen in Zuid-Afrika.’

‘ Soms wijs ik mijn zoontje echt op die kinderen in ZuidAfrika’ Nance Coolen (1973), zangeres, danseres en televisiepresentator. Ze werd ontdekt op de dansvloer van een discotheek. Ging meezingen en kreeg vele gouden en platina platen met de Dance-formatie Twenty 4 Seven en begon later een succesvolle solocarrière. Presenteert bij TMF, RTL5, TROS en SBS6 veelbekeken programma’s als Lingo, Sterren Dansen Op Het IJs en Familie Gezocht.

Wist u dat vrouwen vaak de zwaarste tol betalen bij milieuvervuiling en klimaatrampen? Het zijn vrouwen die bij ontbossing, droogte, overstromingen of verontreiniging worstelen om hun gezin te voeden en brandstof en drinkwater te vinden. Gelukkig komen vrouwen over de hele wereld in actie tegen milieu-ontwrichtende projecten. Ze werken aan duurzame ontwikkeling en groene rechtvaardigheid. Mama Cash steunt deze vrouwen.

Laat uw overtuiging na

Mama Cash investeert in toekomstige generaties

Wanneer u Mama Cash in uw testament opneemt, laat u meer na dan geld alleen. U geeft uw overtuiging door dat een betere, rechtvaardiger wereld mogelijk is. Wilt u meer informatie ontvangen, of bent u geĂŻnteresseerd in een persoonlijk gesprek? Laat het ons weten via nalaten@mamacash.nl of 020-5158700.

Uw nalatenschap geeft mensen met epilepsie

ZICHT OP GENEZ ING

www.epilepsie.nl

LEEF VANDAAG GEEF OM MORGEN

Foto: Chris de Bode

Mijn dochter kreeg een aanval tijdens het zwemmen. Toen ging bij haar het l icht uit.

Het is niet makkelijk om stil te staan bij de dood, maar hoe mooi is de gedachte om na uw overlijden van betekenis te zijn voor de toekomst van kinderen? Of uw bijdrage nu klein of groot is, u maakt het verschil. Nalaten aan Save the Children? Neem contact op met Chris Ochtrup via 070 338 4448 of nalaten@savethechildren.nl

DIGITALE HULP BIJ SCHENKEN EN NALATEN

KIES UW EIGEN GOEDE DOEL MET DE GEEFWIJZER!

VIND SNEL HET GOEDE DOEL DAT BIJ U PAST

KIES UW EIGEN GOEDE DOEL MET DE GEEFWIJZER!

Waar vind ik dat ene goede doel? Welke goede doelen houden zich allemaal bezig met een bepaald thema? Vind de antwoorden in de digitale Geefwijzer, een initiatief van de Kennisbank Filantropie in samenwerking met Voor nu en later. Wilt u meer informatie over de Hartstichting, over de Stichting AAP of over de Stichting School en Scholing Siaya? Wilt u weten welke goede doelen in uw provincie opkomen voor het behoud van de natuur? Of misschien wilt u geld geven of nalaten aan een organisatie die opkomt voor de zwerfkatten in de haven van IJmuiden? Maak dan gebruik van de Geefwijzer, te vinden via de website van Voor nu en later op www.sduvoornuenlater.nl. Deze geefwijzer is een initiatief van de Kennisbank Filantropie. Een uitgebreide, gebruiksvriendelijke databank, waarin de gegevens zijn opgenomen van inmiddels meer dan zevenduizend goede doelen in Nederland. Dus zoek op ‘zwerfkatten’ en u vindt niet alleen de organisatie die zich daar in IJmuiden mee bezighoudt, maar het meer algemene ‘Zwerfkattenhulp’ en nog drie goede doelen die zich over deze dieren ontfermen. En kiest u voor het onderwerpen ‘bomen’, dan ploppen binnen enkele seconden de namen en gegevens van maar liefst zestien instellingen op het scherm. En daarop kunt u uiteraard weer een extra zoekcriterium loslaten. Detailinformatie

MEER NIEUWS OP sduvoornuenlater.nl

• De website die hoort bij dit magazine bevat meer zaken die een bezoek de moeite waard maken, zoals: • het laatste nieuws over alles wat te maken heeft met erven, schenken en nalaten; • alle artikelen die eerder in Voor nu en later zijn verschenen en die nog steeds actualiteitswaarde hebben; • de laatste (zomer)editie van het magazine in een handige, bladerbare vorm; • antwoorden op veelgestelde vragen over alles wat te maken heeft met erven, schenken en nalaten.

De goede doelen die op de Geefwijzer vermeld worden, hebben allemaal hun informatie ingevoerd in de Kennisbank Filantropie, een organisatie die als doel heeft gevers meer informatie te geven over goede doelen in Nederland en de transparantie te b evorderen. Per goed doel kan op een detailscherm informatie verkregen worden over de kenmerken van het goede doel, de eventuele prestaties die het heeft geleverd, financiële gegevens en dergelijke. Goede doelen zijn zelf verantwoordelijk voor de juistheid van deze informatie en zorgen zelf geregeld voor een update. Bij een groot aantal organisaties is er een online donatiemogelijkheid. Dat maakt het de gever gemakkelijk en scheelt het goede doel veel kosten. ‘Deze database speelt in op de toenemende vraag naar transparantie in de filantropische sector’, zegt Norbert van Berckel, de >>

VOOR NU EN LATER 2017

KIES UW EIGEN GOEDE DOEL MET DE GEEFWIJZER!

Op elke vraag over goede doelen een antwoord

man achter de Stichting Kenniscentrum Filantropie. ‘Donateurs en andere belanghebbenden kunnen filantropische instellingen hier niet alleen vinden, maar ook met elkaar vergelijken. Daardoor kunnen ze uiteindelijk een bewuste keuze maken. En daardoor gaan goede doelen kritischer kijken naar hun eigen functioneren, wat de kwaliteit in de héle sector bevordert.’ Effectiviteit

De goededoelenorganisaties leveren de benodigde informatie grotendeels zelf aan via een online vragenlijst. Maar daar blijft het niet bij: de Kennisbank bevat ook informatie over de effectiviteit van de organisaties. ‘Het doel is om de informatie te verdiepen van “wat doen goede doelen?” naar “hoe goed doen zij goed?” Dat is namelijk pas echt relevant.’ Het Kenniscentrum maakt die effectiviteit inzichtelijk door te laten zien hoe groot de kans is dat een goed doel een positieve maatschappelijke prestatie levert. Van Berckel: ‘Dat doen wij met de Performance Prediction Scan-methodiek (PPS), die is ontwikkeld door de Erasmus Universiteit Rotterdam. Dit is uitdrukkelijk geen instrument om de behaalde maatschappelijke impact te meten, maar om de kans op succes te voorspellen. De PPS scant filantropische instellingen op drie terreinen: transparantie, organisatie en activiteit. Denk daarbij aan vragen als: In hoeverre krijgen belanghebbenden de gelegenheid om de organisatie te controleren? Hoe is het goede doel georganiseerd en hoe komt het beleid tot stand? Welke projecten en programma’s vinden er plaats?’

sduvoornuenlater.nl

De informatie uit de Kennisbank wordt voor het publiek ontsloten via diverse media, onder meer via de website van Voor nu en later. Van Berckel: ‘De Geefwijzer, die in 2015 dertigduizend keer werd geraadpleegd, voorziet in een behoefte. Ook voor de goede doelen, die zo kunnen laten zien dat ze te goeder trouw zijn. Maandelijks zijn er in de database van de Geefwijzer twee- tot driehonderd mutaties. Daaruit blijkt wel dat zij hun gegevens actief beheren.’ <<

Maak dromen waar en geef uw idealen door

Monica (29), Zuid-Sudan: ‘Dankzij een kleine lening kon ik een eigen bedrijf beginnen. Nu heb ik voldoende geld om voor mijn kinderen te zorgen.’

Neem dan contact op met: Thomas Grosse Stüve Tel 070 – 34 21 899 Thomas.Grosse.Stuve@oxfamnovib.nl Of knip de bon uit om de brochure aan te vragen. Stuur deze in een envelop zonder postzegel naar Oxfam Novib T.a.v. Thomas Grosse Stüve Antwoordnummer 10710 2501 WB DEN HAAG

‘Mensen in hun kracht zetten, zodat men zelf een duurzaam en zelfstandig leven kan leiden heeft me altijd al geboeid. Ook de speciale aandacht voor de positie van vrouwen vind ik heel belangrijk. Ik ben ervan overtuigd dat als vrouwen onafhankelijker worden dit heel positief is voor een samenleving als geheel. Door Oxfam Novib in mijn testament op te nemen, kan ik één van mijn idealen nalaten. Ik beveel het iedereen aan: schuif het regelen van je nalatenschap niet voor je uit.’ Annelies van der Horst (1960), Eckelrade

Ja, ik ontvang graag vrijblijvend

de brochure over nalaten aan Oxfam Novib Man /

Vrouw

Naam

Adres Postcode

Woonplaats

40260143

Wilt u meer weten over nalaten aan Oxfam Novib?

EEN INTERIEUR ALS

NALATENSCHAP

Een compleet interieur als nalatenschap. Op sommige plekken in Nederland is zo’n goed bewaard binnenhuis te vinden. Voor nu en later bezocht er drie. Een ervan is het Huis Van Gijn, de voormalige woning van een verzamelaar in de haven van Dordrecht.

Tekst Marloes Smit | Foto’s Mascha Joustra / Huis Van Gijn

EEN INTERIEUR ALS NALATENSCHAP

HUIS VAN GIJN Herinnering aan een bijzondere verzamelaar Een bolhoed aan de kapstok, een gedekte tafel en brandende kaarsen. Het lijkt of de heer Van Gijn ieder moment kan binnen stappen. Toch staat het Huis Van Gijn al vanaf 1922 leeg en is het open voor publiek. Museum Het monumentale pand, gevestigd aan de haven van Dordrecht, is in opdracht van Johan van Neurenberg (een rijke regent) in 1729 gebouwd. Simon van Gijn kocht het samen met zijn vrouw in 1864. Van Gijn was bankier, maar bovenal verzamelaar. Al van jongs af aan verzamelde hij historische prenten en naarmate hij ouder werd, werden de verzamelingen groter en gevarieerder: wapens, munten, zilver, keramiek en interieurs. Van ieder stuk dat Van Gijn aanschafte, wilde hij genieten. Het kreeg dan ook een prominente plaats in huis. Wat resulteert, is een woning met veel pracht en praal, wandschilderingen, muurtapijten en porselein. Tentoonstellingen Kunst en kunstnijverheid hebben altijd Van Gijn zijn interesse gehad. En anderen daarvan laten meegenieten vond hij fijn. Hij vertelde geïnteresseerden graag over zijn prenten en organiseerde zo nu en dan tentoonstellingen van zijn eigen bezittingen. Daar had hij in het pand speciale ruimten voor gecreëerd. De verzameldrang en de wil anderen te informeren, zorgden ervoor dat Van Gijn de laatste jaren van zijn leven al zijn prenten, foto’s en tekeningen ging inventariseren en beschrijven. In 1922 overleed Simon van Gijn in Dordrecht. Originele inrichting In zijn testament had Van Gijn bepaald dat zijn huis en het merendeel van zijn verzamelingen na zijn dood voor publiek moest worden opengesteld. Op één voorwaarde: het interieur moest zo veel mogelijk intact blijven. En dus stelde de Vereniging Oud-Dordrecht – de erfgenaam – het huis al in 1925 open voor geïnteresseerden. Tussen 1999 en 2001 is het museum ingrijpend gerestaureerd. Het huis is hersteld in de staat waarin Van Gijn het tot 1922 bewoonde. Om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de originele inrichting is de renovatie gedaan met behulp van restjes behang en textiel, interieurfoto’s uit 1902 en 1904 en de notitieboekjes van de bijzondere verzamelaar die Simon van Gijn is geweest.

VOOR NU EN LATER 2017

Voor de natuur in Fryslân Foar de natoer yn Fryslân

UW NALATENSCHAP

Geef het door

Ondersteun met uw gift het wetenschappelijk onderzoek

Door bijvoorbeeld It Fryske Gea als begunstigde in uw testament op te nemen, beschermt u het Friese erfgoed voor later. Neem contact op met ons secretariaat voor onze gratis brochure over nalaten. It Fryske Gea Postbus 3 9244 ZN Beetsterzwaag Tel. 0512 - 381448 info@itfryskegea.nl Provinciale vereniging voor natuurbescherming www.itfryskegea.nl

ten faveure van Astma/COPD! Voor meer informatie: Stichting Astma Bestrijding Prof. H.F.J.informatie: (Huub) Savelkoul (E1260), Voordr.meer voorzitter Stichting Astma Bestrijding De Elst 1 (Gebouw 122) mr. E. Habers, secretaris 6708 WD Wageningen Brediusweg 16, 1401 AGWageningen Bussum corr.: Postbus 338, 6700 AH email: email:huub.savelkoul@wur.nl e.habers@halunotarissen.nl

www.astmabestrijding.nl

HVO-Querido is een zorgorganisatie in Amsterdam, Haarlem, Diemen en Amstelveen die al sinds 1904 bestaat. We ondersteunen kwetsbare burgers zodat ze weer deel kunnen nemen aan de maatschappij. We gaan daarbij uit van wat iemand kan, in plaats van niet kan. Wij bieden opvang en begeleiding aan dak- en thuislozen, vrouwen en gezinnen, jongeren en slachtoffers mensenhandel. Het gaat om kwetsbare mensen die om allerlei redenen niet meer in een eigen huis kunnen wonen. Bijvoorbeeld vanwege een verslaving, financiële en psychiatrische problemen. De overheid subsidieert en toetst ons werk. Wij zijn volledig afhankelijk van subsidies, legaten en donaties. Stichting HVO-Querido Amsterdam Bestuurder: C.M.L. Blaas MBA-H, contactpersoon: mr. C.W.M. Bruggeling. NL51 ABNA 0467 7741 88 t.n.v. Stichting Vrienden van HVO-Querido.

100172_HVO-Querido opmaak.indd 1

11/23/2016 11:09:58 AM

Nationaal MS Fonds

Advertorial

Over de ziekte Multiple Sclerose is nog veel onbekend. Zo weten we nog niet waardoor MS veroorzaakt wordt en hoe we het kunnen genezen. Daarom investeert het Nationaal MS Fonds in innovatieve onderzoeken naar betere behandelmethoden én naar de uiteindelijke genezing van MS.

Investeer in een toekomst zonder MS Het Nationaal MS Fonds investeert in het baanbrekende onderzoek van Dr. Geert Poelmans en Prof. Gerard Martens van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Het gaat om een onderzoek onder maar liefst 11.500 MS-patiënten en een controlegroep van 21.000 gezonde mensen. Aan de hand van genetische studies is er een overzichtskaart (MSmap) voor MS samengesteld waarin de biologische processen staan die betrokken zijn bij MS. Ook zijn er stoffen ontdekt die een belangrijke rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van baanbrekende medicijnen. De basis voor de MSmap is aanwezig. Nu is het zaak deze uit te breiden. Een volgende fase hierin is bloedonderzoek bij mensen met MS en de genetische gegevens daarvan ‘over’ de overzichtskaart leggen. Hieruit kan duidelijk worden welke specifieke processen bij een bepaalde patiënt zijn aangetast. Dit kan in de toekomst helpen bij het opstellen van een behandelplan op maat. Na deze fase moeten de doelwitten binnen de overzichtskaart gevonden gaan worden. Deze doelwitten staan centraal bij de biologische processen die bij MS zijn aangedaan. Stoffen die de doelwitten beïnvloeden, worden in contact gebracht met gekweekte MS-achtige cellen of stamcellen van MS-patiënten, dit laatste in nauwe samenwerking met een instituut in New York dat met stamcellen werkt. De reactie van de cellen wordt vervolgens geanalyseerd om te zien hoe ze reageren buiten het lichaam om. Dit kan op termijn veel nieuwe inzichten en hopelijk zelfs een doorbraak in onze kennis over MS opleveren en daarmee de genezing van MS een stapje dichterbij brengen.

Joyce: “Met Can Do de regie over mijn eigen leven weer terug pakken”

Can Do Behandelprogramma Het Nationaal MS Fonds heeft het Can Do Behandelprogramma ontwikkeld voor mensen met MS en hun partner. Tijdens dit programma gaan deze mensen samen met een multidisciplinair team aan de slag om uit de negatieve spiraal te komen die veroorzaakt is door de diagnose MS. Ze gaan de confrontatie aan met zichzelf en hoe zij in het leven staan met MS. Ze krijgen handvatten aangereikt waarmee ze een voor zichzelf gesteld doel kunnen realiseren. Hierdoor leren ze hoe je met MS toch een kwalitatief goed leven kunt hebben, grenzen te verleggen, meer over de ziekte MS en hoe ze MS zelf in de hand kunnen houden. “De impact die dit weekend op mijn leven en onze toekomst heeft gehad is enorm. Ik heb harde confrontaties gehad en bevrijdende inzichten. Ik ben erachter gekomen dat ik mijzelf aardig was verloren in de jaren na de diagnose MS. Ik heb mijn zelfstandigheid en daarmee ook mijn zelfvertrouwen beetje bij beetje weg gegeven. Ik heb nu geleerd dat ik de regie over mijn leven weer terug kan pakken en dat heeft ertoe geleid dat wij ervoor gekozen hebben ons gezin uit te breiden met een tweede kindje. Iets wat ik voor Can Do als onmogelijk achtte.” Joyce, deelneemster Can Do.

Geven aan het Nationaal MS Fonds betekent dat u investeert in kennis, een beter leven met Multiple Sclerose NU en een toekomst zonder MS. Samen sterk tegen MS! Contact

Nationaal MS Fonds Mathenesserlaan 378 3023 HB Rotterdam

T (010) 591 98 39 E info@nationaalmsfonds.nl I www.nationaalmsfonds.nl

NL92 INGB 0000 0050 57

Tekst Bert Koopman | Beeld iStockphoto

Zelf de regie houden, dat wilt u toch ook? Natúúrlijk! U bepaalt zélf welke zorg u krijgt als u ouder wordt. Hoe het verder gaat met uw geld, met schenkingen aan kinderen of goede doelen. Maar wat gebeurt er als u tijdelijk of blijvend uitgeschakeld bent?

Zes dingen die u zeker moet weten! 1. Niets spreekt vanzelf Een ongelukkige samenloop van omstandigheden. De postbode belt aan om een aangetekende brief te bezorgen terwijl u juist onder de douche staat en niet persoonlijk kunt tekenen voor ontvangst. Gelukkig is uw partner in de buurt om bij te springen. Foutje! Overdreven officieel, maar toch: uw partner mág helemaal niet tekenen. Dat mag alleen als hij of zij van u een zogeheten volmacht heeft gekregen – zeg maar de schriftelijke bevoegdheid om namens u te handelen. Daar hebt u natuurlijk niet aan gedacht. Zo is de praktijk: vaak ontbreekt zo’n volmacht. Een moment om even na te denken. Nu staat u onder de douche, morgen is er misschien iets anders. Het is niet te hopen, maar misschien bent u dan wel voor langere tijd uitgeschakeld. Het overkwam een bekende Nederlander als Marco Borsato. Hij werd begin 2014 getroffen door een beroerte. Even niet meer in charge. Het overkwam ook tv-producent Reinout Oerlemans. Hij kreeg een hartaanval. Beiden waren enige tijd uit de roulatie, terwijl hun leven – zakelijk en privé – doorging. Hoe ze dat geregeld hadden, is niet bekend. Misschien hadden ze wel een ‘levenstestament’. Er zijn al enkele tienduizenden van zulke levenstestamenten. In een levenstestament kunt u van alles regelen, precies volgens uw eigen wensen. Het verschil tussen een ‘gewoon’ testament en een levenstestament is dat het eerste pas in werking treedt als u bent overleden, terwijl het levenstestament al tijdens uw leven hulp kan bieden. Volgens professionals is het levenstestament ‘een praktisch en pragmatisch document waarin iemand wensen en instructies doorgeeft aan mensen en instanties in de omgeving voor het geval er tijdens diens leven iets gebeurt waardoor hij zelf zijn belangen >>

ZELF DE REGIE HOUDEN, DAT WILT U TOCH OOK?

VOOR NU EN LATER 2017

niet meer kan behartigen’. Wie even nadenkt, ontdekt al gauw dat er legio redenen zijn om een levenstestament te overwegen. Denk aan een skiongeluk of een ziekte waardoor iemand – al dan niet tijdelijk – belangrijke aangelegenheden niet zelf kan regelen, privé en/of zakelijk. Of aan het steeds ouder worden en meer kans lopen op een vorm van dementie.

Een testament helpt niet tijdens het leven, want het treedt pas na het overlijden in werking

Kern van het verhaal: niets spreekt vanzelf. Dat geldt zeker voor wat er met u, uw eigen welzijn, maar ook met uw bedrijf, met uw vermogen gebeurt als u daarover zelf niet meer kunt beslissen.

2. Voelt u het al? Ouderdom komt met gebreken Geheugenverlies, stramme ledematen, spierzwakte, slechtere ogen en oren: niemand heeft het eeuwige leven. Toch worden mensen steeds ouder en deze paradox maakt ouderdom tot hét onderwerp van de eenentwintigste eeuw. Sterftekansen dalen, levensverwachtingen stijgen. Voor een jongen die in 2014 werd geboren, is de levensverwachting 89,9 en voor een meisje 92,2 jaar, zo meldt het Koninklijk Actuarieel Genootschap. Ouder worden gaat gepaard met meer ongemakken dan alleen lichamelijke. Financieel misbruik van ouderen – onder meer door het plunderen met bankpassen – is geen incident meer. Uit overheidscijfers blijkt dat 30.000 ouderen er jaarlijks mee te maken krijgen. Vaak wordt een oudere het slachtoffer van een bekende, de huishoudelijke hulp, een ogenschijnlijk zo aardige kleinzoon … Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport startte in 2011 het actieplan ‘Ouderen in veilige handen’. Een van de doelstellingen is: hoe voorkomen we financiële uitbuiting van ouderen? U bent nog niet oud? Wel, de definitie van ‘oudere’ is rekbaar. Volgens gerontologen is er naast de oudere en de jongere ook de ‘jongere oudere’. Dat is iemand boven de 50 jaar, in goede gezondheid en met voldoende middelen en interesses om er een druk sociaal leven op na te houden. Ook deze jongere ouderen kunnen (tijdelijk) uit de roulatie zijn door ziekte of een ongeval. In dergelijke gevallen is er behoefte aan vormen van vertegenwoordiging. Dat wil zeggen: iemand die uw welzijn kan dienen en zaken kan behartigen. Notarieel jurist en estate planner Chanien Engelbertink onderscheidt gezonde ouderen, een groep met lichamelijke handicaps en ouderen met geestelijke beperkingen – al dan niet gecombineerd met lichamelijke. ‘Zelfs gezonde ouderen moeten handelingen soms aan anderen overlaten, omdat ze geen computer hebben of omdat bank en pinautomaat verplaatst zijn naar grotere dorpen en steden.’ Engelbertink, verbonden aan Van Ewijk Estate Planning in Bussum, werkte onder meer aan de websites www.regiehouden.nl en www.hetlevenstestament.nl waarop veel informatie te vinden is over het levenstestament. Ze hoort het de echte ouderen tijdens gesprekken over een levenstestament regelmatig zeggen: ‘Ik maakte de overgang mee van de gulden naar de euro, de overschrijvingsfor-

ZELF DE REGIE HOUDEN, DAT WILT U TOCH OOK?

mulieren van de bank zijn gewijzigd, er zijn IBAN-nummers ingevoerd en straks verdwijnen de vertrouwde acceptgiro’s ook nog. Er verandert te veel, het is genoeg zo. Ik word er te oud voor.’ Engelbertink: ‘Veel mensen komen aan het einde van hun leven terecht in een schemergebied. Misschien vervelend om over na te denken, maar zo is het wel. Je bent er nog wel, maar je bent kwetsbaar, het proces heeft het kenmerk van een glijdende schaal. En als zich dan een ingrijpende gebeurtenis voordoet, het plotselinge overlijden van een dierbare, een verhuizing, een ongeval of een operatie, dan wordt het proces van achteruitgang nog eens versneld.’ Volgens Engelbertink wordt bij discussies over een levenstestament vaak het accent gelegd op wilsgebreken of ziekten waarbij de wil niet meer goed kan worden geuit. Toch komen lichamelijke gebreken relatief vaker voor. ‘Het levenstestament kan dan ondanks de achteruitgang een handig hulpmiddel zijn om de regie tijdens het leven in eigen hand te houden.’

3. Failing to plan is planning to fail Een praktijkvoorbeeld. Een man in goeden doen wil zijn vermogen laten beheren op het moment dat hij dat zelf niet meer kan, en hij heeft ook bedacht wie daarvoor per se niet geschikt is. Hij legt hierover niets vast. Wel heeft hij een goed testament met een regeling voor na zijn overlijden. Een levenstestament – bedoeld voor de laatste levensfase – ontbreekt echter. Dan breekt het moment aan dat de betrokkene zijn eigen belangen niet meer kan behartigen. De kinderen willen het vermogen onder bewind stellen en dienen een verzoek in bij de rechter, waarbij ze een bewindvoerder suggereren die de man in kwestie nu juist niet wilde. Zelf is hij niet meer in staat zijn wensen hierover te uiten. En de notaris mag geen informatie verstrekken over het testament omdat de persoon nog in leven is. Engelbertink: ‘Een teleurstellende situatie, maar gedane zaken nemen geen keer. Alles zou anders zijn gelopen als de man niet alleen een testament had gehad, maar ook een levenstestament waarin hij een duidelijke voorkeur voor een bewindvoerder had opgenomen. Het lijkt zo voor de hand te liggen. In dat geval zou er voor de rechter een duidelijke aanwijzing zijn geweest waar hij in de meeste gevallen gehoor aan zou hebben gegeven.’ Hebt u enig beeld van hoe u ervoor staat over tien, vijftien of twintig jaar? In negen van de tien gevallen loopt het anders dan u had gedacht of gehoopt. Anders dan bij de laatste akte van een opera bestaat er voor de laatste levensfase geen libretto. Het levenstestament is daarom niet alleen het overwegen waard voor degenen die zijn wensen en instructies kenbaar wil maken, maar ook voor de naasten en omstanders; naast de (zaken)partner ook familieleden en zorgverleners. Engelbertink: ‘Het geeft betrokkenen rust en overzicht en voorkomt vervelende verrassingen.’ Tegelijk realiseert ze het zich als geen ander: nadenken over een levenstestament is een bewustwordingsproces. ‘Talloos zijn de excuses voor uit- of afstel’, aldus Engelbertink. ‘De juiste informatie en goede gesprekken helpen. Creëer je moment en maak het >>

VOOR NU EN LATER 2017

In een levenstestament legt u instructies en wensen vast voor latere levensfasen

niet te beladen.’ Dat is wat ze iedereen adviseert die een levenstestament overweegt. Geen levenstestament is hetzelfde. Het proces ernaartoe is volgens haar weliswaar niet altijd eenvoudig, maar daar staat tegenover dat de opluchting groot is wanneer de hele exercitie achter de rug is en allerlei persoonlijke regelingen goed op papier staan.

4. Elk leven is anders, elk levenstestament dus ook

Excuses om het levens testament maar even uit te stellen, zijn er altijd genoeg

In een levenstestament staat helder beschreven wat u belangrijk vindt in uw specifieke situatie. In de praktijk zijn dit meestal zaken op het gebied van financiën en zorg. Het levenstestament is een soort draaiboek met instructies, zodat duidelijk is wat moet worden geregeld bij een onverhoopte calamiteit. Om het concreter te maken: • Hoe wilt u dat uw eigen geld echt voor u wordt gebruikt? • Wat moet er gebeuren met bezittingen en schenkingen? • Wat wilt u op het gebied van medisch handelen? • Hoe moeten digitale zaken beheerd worden? • Hoe zorgt u ervoor dat dierbare fotoboeken altijd in de buurt blijven? • Hoe zorgt u dat u altijd op het einde van de dag uw vertrouwde borreltje krijgt en bij uw favoriete kapper blijft komen? • Hoe zorgt u ervoor dat u uw hond zo lang mogelijk kunt houden – ook als u bijvoorbeeld aan huis gekluisterd bent – en dat het dier dagelijks zijn favoriete voer krijgt? Een levenstestament is dus maatwerk. De ene persoon is van de grote lijnen, de andere van de details. Is de opsteller werknemer of ondernemer? Daarnaast vergen bezit of vermogen, zoals een vakantiehuisje in Frankrijk, lopende of aflopende verzekeringspolissen, aanvullende eisen. Bij ondernemers kan (tijdelijk gedwongen) afwezigheid leiden tot vertraging in de bedrijfsvoering en daardoor tot schade. Dat lot kan ook startende ondernemers of zzp’ers treffen – groepen om serieus rekening mee te houden. Ze hebben hun administratie vaak wel in hun hoofd, maar feitelijk niet goed georganiseerd, waardoor het lastig is om zaken over te nemen. Zeker als opdrachtgevers en werkafspraken niet duidelijk in beeld zijn. Voor een ondernemer die (tijdelijk) uit de roulatie is, biedt een ondernemersvolmacht soelaas. Daarmee kan een ondernemer alle rechtshandelingen op elk rechtsgebied laten regelen door een of meer gevolmachtigden. Denk aan het doen van investeringen, contact opnemen met leveranciers, salaris aan het personeel uitkeren, geld vanuit de zaak naar de privérekening overboeken. Deze regeling kan eveneens op maat gemaakt worden. Een levenstestament bestaat in de praktijk eigenlijk uit drie grote onderdelen, zogeheten modules. Ten eerste het antwoord op de vraag wie de vertrouwenspersoon is en op welk gebied – financieel, medisch dan wel zakelijk. Ten tweede de ‘juridische huls’ met daarin de verschillende volmachten voor hetgeen aan bevoegdheden wordt gegeven aan een of meer van deze vertrouwenspersonen. En ten slotte alle aanwijzingen, verklaringen en wensen aan uw vertrouwenspersoon. Met andere woorden: wat iemand wel en niet wil en hoe dit alles moet worden uitgevoerd.

ZELF DE REGIE HOUDEN, DAT WILT U TOCH OOK?

5. Zorg voor een stabiele relatie met vertrouwenspersonen Laten we even teruggaan naar het begin: u hebt géén levenstestament en helemaal niets geregeld. En toch gebeurt het: door ziekte of door een ongeluk wordt u – geheel of gedeeltelijk – wilsonbekwaam, zoals dat in jargon wordt genoemd. In gewoon Nederlands: u kunt niet meer alles zelf beslissen. In dat geval is er een wettelijke regeling via de kantonrechter. Deze rechter benoemt dan al naar gelang de situatie een mentor en/of bewindvoerder, dan wel een curator. Dat is een procedure die niet alleen de nodige tijd in beslag neemt, maar voor alle betrokkenen vaak ook een zware emotionele belasting oplevert. Wat zijn dat overigens precies: een mentor, curator en bewindvoerder? • Een mentor beschermt de persoon die zijn belangen (tijdelijk) niet meer kan behartigen op het persoonlijk vlak en gaat dus niet over geld of goederen. Hij beslist (mee) over verzorging, verpleging of medische behandeling van betrokkene. Hij treedt dan ook op wanneer er volgens hem fouten in de zorg voor de cliënt worden gemaakt. Als de persoon wilsonbekwaam is, moet de mentor instemmen met een behandelings- of een zorgplan. • Een bewindvoerder behartigt iemands fi nanciële belangen op het moment dat die persoon dit (tijdelijk) niet meer zelf kan. Zolang het enigszins mogelijk is, moet de bewindvoerder samen met de persoon in kwestie beslissen. Het is ook niet altijd nodig dat alle goederen onder bewind worden gesteld. En als de persoon en de bewindvoerder het met elkaar oneens zijn, hakt de kantonrechter de knoop door. De bewindvoerder moet jaarlijks rekening en verantwoording afleggen. Bovendien moet hij vooraf machtiging aanvragen voor belangrijke zaken, zoals de verkoop van een huis of een schenking. • De curator heeft de meest vergaande bevoegdheden. Bij ondercuratelestelling wordt niet alleen de persoon beschermd, maar ook zijn of haar vermogen. Dit gebeurt als iemand niet langer handelings bekwaam wordt geacht. In dat geval mag eigen-

VOOR NU EN LATER 2017

lijk geen enkele handeling meer worden verricht zonder toestemming van de curator. De curator kan bijvoorbeeld een huur- of koopovereenkomst terugdraaien van iemand die onder curatele is gesteld. Over het benoemen van zulke vertrouwenspersonen kunt u zelf beslissen via een levenstestament. Het spreekt vanzelf hoe belangrijk het is dat u dan wel met de betrokkene werkt en blijft werken aan een stabiele relatie. U moet hem of haar volstrekt vertrouwen, hij of zij moet uw wensen kennen en volledig in uw geest kunnen handelen. Wat nu als een vertrouwenspersoon niet langer voldoet? Een levenstestament kan op elk moment worden herroepen of gewijzigd door het maken van een nieuwe (notariële) akte. Voorwaarde is wel dat de opsteller ervan ‘wilsbekwaam’ is, wat wil zeggen: naar het oordeel van de notaris in staat is zijn eigen wil te bepalen.

6. Hoe gaat het praktisch? Een levenstestament kan worden vastgelegd in een notariële akte, maar dit is niet verplicht. De notaris kan de opsteller met zijn kennis en ervaring adviseren. De bewijskracht van een akte is sterker, de notaris zorgt voor registratie. Daarbij komt dat voor sommige handelingen uit een levenstestament een notariële volmacht wettelijk is vereist. Ook sommige banken hechten daar waarde aan. Het levenstestament wordt vervolgens bij de notaris in de kluis bewaard. De opsteller ontvangt een door de notaris ondertekende officiële kopie van de originele akte. De handeling – het door een notaris opstellen van een levenstestament – kan worden geregistreerd in het Centraal Levenstestamentenregister. Alleen via notarissen is er toegang tot dit register (de gesprekken over rechtstreekse toegang door de rechterlijke macht zijn in een gevorderd stadium, red.). De kosten van een levenstestament lopen uiteen van 300 tot 800 euro, de omvang ervan varieert van twee tot tien pagina’s. << Meer lezen: www.regiehouden.nl www.hetlevenstestament.nl

Tekst Marloes Hooimeijer

Ben ik wils(on) bekwaam? En wie bepaalt dat eigenlijk? Als u uw zaken voor nu of later notarieel wilt vastleggen, moet u ‘wilsbekwaam’ zijn. Maar wie bepaalt dat eigenlijk, en op grond waarvan? En wat gebeurt er als de nood daadwerkelijk aan de man is?

‘Vergeet niet te zeggen dat ...’ Een familielid of andere naaste fluistert het nog even in op de gang van het notariskantoor. Of geeft een getypt briefje mee met aandachtspunten. U komt voor úw (levens) testament, maar in hoeverre gaat het daarbij om úw wil? Of zit u vooral bij de notaris omdat uw naasten willen dat u bepaalde zaken regelt, zoals volmachten en erfenis? Wat overigens goed bedoeld kan zijn, maar het komt helaas ook voor dat financiële uitbuiting een achterliggende motivatie is. Logisch verhaal?

Gelukkig is de notaris getraind om dit soort signalen te herkennen. Hij moet zeker weten dat het o pstellen van een bepaalde akte daadwerkelijk de wil is van zijn cliënt. En hij moet vaststellen of de persoon die voor hem zit ‘wilsbekwaam’ is: kan begrijpen wat de gevolgen zijn van die akte. Als er aanleiding is daaraan te twijfelen, heeft de notaris een checklist om een beter beeld te vormen van de wils(on)bekwaamheid van zijn cliënt (zie kader Wils(on)bekwaam?). ‘Het allerbelangrijkst is om genoeg tijd uit te trekken om de wensen rond het (levens)testament met de cliënt te bespreken’, zegt Aniel Autar, notaris bij Kooijman Autar Notarissen in Rotterdam. ‘Gedurende het gesprek ga ik na of het een logisch, consistent verhaal is, of er geen vreemde zaken spelen.’ Want waarom wil cliënt bijvoorbeeld zoon X onterven en huisvriend Y als erfgenaam toevoegen, of gevolmachtigde in zijn levenstestament maken voor zijn financiële zaken? Onafhankelijke arts

Als er ondanks de checklist twijfel blijft bestaan bij de notaris, kan hij een tweede gesprek inplannen. Of de notaris verwijst de cliënt door naar een onafhankelijke arts om te bepalen of die wilsbekwaam is voor hetgeen hij wil regelen. Het oordeel kan ook zijn dat de persoon op het ene vlak wel wilsbekwaam wordt geacht, bijvoorbeeld om wensen vast te leggen over hoe hij de zorg ingevuld wil zien. En op het andere vlak niet meer, bijvoorbeeld >>

BEN IK WILS(ON)BEKWAAM? EN WIE BEPAALT DAT EIGENLIJK?

WILS(ON)BEKWAAM? Hoge leeftijd van de cliënt, een ander dan de cliënt die de afspraak maakt, verblijf in een zorginstelling, ziekten of aandoeningen die van invloed kunnen zijn op het verstandelijk vermogen (depressie, alzheimer, verstandelijke beperking, enzovoort), het zijn voorbeelden van indicatoren die de notaris extra alert maken. De notaris of onafhankelijke arts bepaalt de mate van wils(on)bekwaamheid vervolgens aan de hand van de volgende factoren: •

het vermogen een keuze uit te drukken;

•

het begrijpen van informatie;

•

het beseffen en waarderen van de betekenis van de

•

informatie;

•

het logisch kunnen redeneren.

VOOR NU EN LATER 2017

Je man verliezen terwijl hij nog leeft Mensen met Alzheimer verliezen meer dan alleen hun geheugen. De ziekte pakt woorden, gedachten en emoties af. En vernietigt uiteindelijk het meest waardevolle dat een mens bezit: zichzelf. Dementie dreigt volksziekte nummer ĂŠĂŠn te worden. Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie. Wetenschappelijk onderzoek brengt een oplossing dichterbij, daarvoor is meer geld nodig.

Denk eens na over het opnemen van Alzheimer Nederland in uw testament. Vraag de gratis brochure op via www.alzheimer-nederland.nl/nalaten of bel 033 - 303 2567.

Help Alzheimer overwinnen. Dan hoeft niemand zichzelf te verliezen.

BEN IK WILS(ON)BEKWAAM? EN WIE BEPAALT DAT EIGENLIJK?

De notaris is getraind in het herkennen van signalen doordat hij niet meer in staat is de gevolgen van zijn financiële wensen te overzien. Autar herinnert zich een situatie die voor hem een bevestiging was om bij de geringste twijfel door te verwijzen. ‘Een vader en zoon kwamen bij mij op kantoor om de zoon te onterven. Niet uit onenigheid, maar omdat dochter het harder nodig zou hebben en zoon bij leven al veel geschonken had gekregen. Tot twee keer toe had vader een black-out tijdens onze gesprekken: hij herinnerde zich niet meer wat hij gisteren had gegeten en wat de kleur van zijn sokken was. Op hun eigen verzoek verwees ik vader door naar een onafhankelijke arts. Die concludeerde dat het kortetermijngeheugen van vader weliswaar beschadigd was, maar dat hij wel degelijk wist wat hij wilde.’

Het is natuurlijk handig als de gevolmachtigde weet dat die genoemd staat in uw levenstestament, zodat hij of zij zelf bij de notaris kan aankloppen. Maar soms is er geen sprake van volmachten, is er geen levenstestament, of weten naasten niet dat er een levenstestament is. Als zij in zo’n geval toch menen dat u niet meer wilsbekwaam bent om bepaalde beslissingen te nemen, zoals de verkoop van uw huis of over een medische behandeling, kunnen zij zich tot de kantonrechter wenden om mentorschap, bewind of curatele (zie het artikel op pagina 78) aan te vragen. Ook bij zo’n verzoek is het behulpzaam als er een medische verklaring van wilsonbekwaamheid van een onafhankelijke arts beschikbaar is. Briefing

Geharrewar

Dat iedere twijfel wordt weggenomen, is niet alleen van belang om zeker te weten dat u uw wil kunt bepalen, maar ook om later geharrewar daarover te voorkomen. Het zou niet de eerste keer zijn dat (benadeelde) betrokkenen de wilsbekwaamheid ten tijde van het opstellen van een (levens)testament in twijfel trekken. Autar: ‘Ik heb het nog nooit meegemaakt, maar het komt voor dat zij er een zaak van maken bij de kantonrechter. Als notaris moet je dan hard maken dat je voldoende reden had om iemand wilsbekwaam te achten. In zo’n proces wil je niet belanden. Daarom adviseer ik bij gevoelige testamenten sowieso om een onafhankelijke arts de wilsbekwaamheid vast te laten stellen. Ook als ik daar zelf geen twijfel over heb.’ Het kost de cliënt wat extra geld, maar het maakt het praktisch onmogelijk dat anderen iemands wil later succesvol ter discussie stellen. Nood aan de man

Goed, u hebt in wilsbekwame toestand bepaald wie u (op specifieke gebieden) wilt volmachten in het geval u iets overkomt. Wat nu als de nood daadwerkelijk aan de man is? In het levenstestament staat nadrukkelijk vermeld dat de gevolmachtigde (of gevolmachtigden) pas gebruik kan maken van de volmacht als is vastgesteld dat u wilsonbekwaam bent. Meestal staat daar bij dat dat door een onafhankelijke arts moet gebeuren. Pas dan kan de notaris het levenstestament ‘activeren’.

VOOR NU EN LATER 2017

De ervaring leert volgens Autar dat kantonrechters in zo’n geval ook steeds vaker nagaan óf er sprake is van een levenstestament en wat daarin qua wensen, geboden, verboden en volmachten is bepaald. ‘Het levenstestament vormt in feite een briefing richting de rechter. Als er geen gevolmachtigden zijn, dan kan de rechter een mentor, bewindvoerder of curator aanwijzen. Soms heeft de testateur zijn voorkeur voor een bepaald persoon aangegeven. De rechter mag daar alleen bij zwaarwegende bezwaren van afwijken, zoals eerder financieel misbruik door de gewenste bewindvoerder of curator.’ Overigens vervallen alle volmachten van een ‘geactiveerd’ levenstestament als iemand onder curatele wordt gesteld. Foute keuze

Ook als blijkt dat uw gevolmachtigde er opzettelijk of onopzettelijk een potje van maakt, en niet in uw geest of belang handelt, bent u nog niet per definitie reddeloos verloren. U kunt daar zelf weliswaar niets meer aan doen (u bent immers wilsonbekwaam op het moment dat de gevolmachtigde aan zet is), maar uw oplettende naasten kunnen wel bij de kantonrechter aan de bel trekken. Autar: ‘Als zij bijvoorbeeld kunnen aantonen dat de gevolmachtigde steelt uit de “kas”, kan de rechter de volmacht intrekken en een bewindvoerder of curator aanstellen.’ <<

Wat is een erfstuk waard? Vaak is dat niet in geld uit te drukken. Althans niet voor wie het erft. Voor nu en later interviewde enkele erfgenamen over het verhaal achter hun bijzondere erfstuk. Tekst Marloes Smit | Fotografie Gabby Louwhoff

Loes Hoogendijk (46) Amsterdam Erfstuk: walnotenhouten kastje

‘I

n 2004 kwam ik in het bezit van een wel heel bijzonder erfstuk. Als kind was ik mij niet bewust van het verhaal achter dit kastje, dat in de woonkamer van mijn opa en oma stond. Nu zie ik het als een deel van mijn familie, uit de moeilijke oorlogstijd.

Medio 1944 verspreidde zich in de buurt van Vlaardingen – waar mijn grootouders woonden – het gerucht dat de Duitsers massaal bomen gingen kappen aan de kustlijn, om een linie aan te leggen. Tot grote schrik van mijn oma, die in haar tuin een mooie walnotenboom had staan. Om te v oorkomen dat de Duitsers deze boom zouden gebruiken, heeft ze het personeel van de gemeentelijke plantsoenendienst gevraagd haar te helpen. En de boom is in het holst van de nacht gekapt. Hierbij werden behoorlijke risico’s gelopen, want de Duitse Ortskommandant woonde vlakbij. De stam van de boom is in een nabijgelegen sloot tot zinken gebracht en nooit door de Duitsers gevonden. In 1948 is hij uit de sloot gehaald en bij een firma jarenlang te drogen gelegd. Ik herinner me mijn oma als een bijzondere dame. Ze stond haar mannetje en was pittig in de goede zin van het woord. Ten tijde van oorlog heeft ze dan ook veel voor de familie betekend, waarvoor mijn opa haar wilde bedanken. Hij heeft een h outbewerker opdracht gegeven een kastje te maken van planken van de notenboom. Het werd gemaakt naar voorbeeld van een exemplaar uit het Rijksmuseum en heeft al die jaren bij mijn opa en oma in de woon kamer gestaan. Met bovenop, zoals ik het mij herinner, het theeservies. Dit erfstuk staat voor mij symbool voor de moeilijke tijd die ook mijn familie in de oorlogsjaren heeft doorstaan. Hoewel ik er niet dagelijks bij stilsta, draagt dit kastje een gelaagd verhaal met zich mee. Ik ben dan ook heel trots het in mijn bezit te hebben.’

MIJN ERFSTUK

‘DE BOOM VOOR DIT KASTJE IS IN HET HOLST VAN DE NACHT GEKAPT’

VOOR NU EN LATER 2017

Steeds meer mensen benoemen een levensexecuteur. Die komt op voor uw belangen als u daar zelf niet goed meer toe in staat bent.

Wie behartigt uw belangen als u dat zelf (tijdelijk) niet meer kunt?

Wie regelt uw bankzaken als u dat door ouderdom, ziekte of

Levenstestament in opmars

een ongeval zelf (tijdelijk) niet meer kunt? Wie doet de boodschappen als u een zware chemokuur moet ondergaan of uw heup heeft gebroken? Wie weet wat uw wensen zijn? Kortom, wie behartigt dan uw belangen? Het zijn vragen waar u waarschijnlijk niet dagelijks bij stil staat

Als u geen

of die misschien zelfs nog nooit bij u zijn opgekomen. Maar stel

levenstestament

dat, hoe zou het dan gaan? En gaat het dan zoals u dat wilt?

heeft opgemaakt, kan het nodig zijn dat

Om uw welzijn en (financiële) belangen zo veel mogelijk te

een rechter een

waarborgen, kunt u een levenstestament laten opmaken bij

bewindvoerder of curator

een notaris. U benoemt daarin een levensexecuteur, iemand

aanwijst. Misschien iemand die

in wie u vertrouwen heeft, die deze taak op zich wil nemen en

uw persoonlijke voorkeur niet

die uw wensen kent.

heeft. Bovendien kan de gang naar de rechtbank in zo’n situatie als zeer

De levensexecuteur heeft de juridische bevoegdheid namens u

belastend worden ervaren.

te handelen als u dat zelf (tijdelijk) niet goed kunt. U kunt met uw levensexecuteur afspraken maken over financiële zaken,

Trouwens, dat uw partner altijd uw belangen

uw verzorging en medische zaken. Het is ook mogelijk

kan behartigen, is een misverstand. Als u in

meerdere levensexecuteurs te benoemen, bijvoorbeeld iemand

gemeenschap van goederen bent getrouwd, is er bij

die opkomt voor uw privébelangen en iemand die uw zakelijke

de afhandeling van bepaalde zaken een handtekening

belangen behartigt. U kunt zelfs voor verschillende

van beide partners nodig. Zonder levenstestament komt

omstandigheden andere wensen formuleren.

Geen rechter nodig Het aantal mensen dat een levens-executeur aanstelt, stijgt snel. Er komen maandelijks

daar toch een rechter aan te pas.

Professionele (levens)executeur Mocht u voor de benoeming van een levensexecuteur geen beroep willen of kunnen doen op familieleden, vrienden of

enkele duizenden bij. Een levens-testament

kennissen, bijvoorbeeld omdat u ze er niet mee wilt belasten

en -executeur zijn niet per definitie iets

of omdat er sprake is van een ingewikkeld vermogen, dan is

voor ouderen. Ook jonge mensen kunnen door ziekte of een ongeval (tijdelijk) afhankelijk worden van anderen.

het mogelijk een professionele levensexecuteur in te schakelen. NOVEX (Nederlandse Organisatie voor Executeurs èn levensexecuteurs) weet uit ervaring dat met een goede levensexecuteur heel wat problemen kunnen worden voorkomen. Voor u en uw naasten kan het een hele geruststelling zijn als alles vooraf goed is geregeld.

www.novex-executeur.nl e: info@novex-executeur.nl

www.sce-executeurs.nl t: 020 - 388 29 28

Steun CliniClowns en geef zieke en gehandicapte kinderen de kracht die ze zo hard nodig hebben Steeds meer mensen nemen een goed doel op in hun testament. Overweegt u dit ook? Vraag onze brochure aan of neem contact op met onze juriste en relatiemanager Frances Kuijs. Zij denkt graag met u mee. Met uw steun maakt u ons werk mogelijk. Frances is te bereiken op 033-4699040 of via nalaten@cliniclowns.nl. Gery en Frances in gesprek over schenken aan CliniClowns

Wat doet Stichting Zwerfdier?

Stichting Zwerfdier is een belangenorganisatie die zich bezighoudt met het opvangen en verzorgen van zwerfkatten binnen de regio Alkmaar. Wij proberen deze dieren geschikt te maken voor herplaatsing en een permanent onderdak voor ze te vinden bij welmenende liefhebbers. Naast de opvang van zwerfkatten worden er (indien er voldoende opnameruimte beschikbaar is) ook afstandskatten opgenomen van eigenaren die bijvoorbeeld allergisch blijken te zijn of waarvan het baasje is overleden. Verder registreren wij vermiste en gevonden dieren met de bedoeling het dier en de eigenaar te herenigen. Stichting Zwerfdier beschikt daarnaast over een uiterst modern kattenpension, Kattenpension Felis. De winst van het kattenpension komt geheel ten goede aan de asieldieren. Wij krijgen geen structurele subsidie van de overheid dus wij moeten het doen met donaties en giften. Uw gift is daarom van harte welkom en goed besteed.

170130_zwerfdier.indd 1

Naamloos-11 1

Stichting Zwerfdier / Pension Felis Klompenmakerstraat 38, 1825 AG Alkmaar (072) 5612482 / info@stichtingzwerfdier.nl http://www.facebook.com/stichtingzwerfdier www.stichtingzwerfdier.nl NL49 INGB 0002 6164 89 01-11-16 08:51

11/8/2016 10:38:19 AM

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

Wie gaat scheiden, moet veel regelen in een roerige tijd. Pensioen staat doorgaans niet bovenaan het lijstje. Toch is het verstandig pensioenzaken goed te regelen. ‘Pensioen wordt vaak gezien als sluitstuk bij een scheiding, maar je kunt het juist goed gebruiken als f undament om andere financiële vraagstukken mee op te lossen.’ Tekst Berber Bijma Beeld iStockphoto

ensioen, dat komt later wel. Met name jonge mensen kunnen zich er nog niet zo druk over maken en hebben geen idee van wat ze opbouwen en wat dat later oplevert. Veel zzp’ers bouwen niet eens pensioen op. Geen wonder dat een onderwerp waarvoor normaal al bijna niemand warm loopt, bij een scheiding al helemaal niet vooraan in de gedachten zit. Vooropgesteld: als u niets regelt, verspeelt u niet uw rechten, maar het wordt in de praktijk wel veel lastiger om het geld waar u recht op hebt, ook daadwerkelijk te krijgen. Niet echt verstandig dus. Ook al omdat je met pensioen bij een scheiding veel meer kunt doen dan simpelweg ‘elk de helft’. Waar hebt u precies recht op? Wat zijn de belangrijkste keuzes die gemaakt kunnen worden? Met welke risico’s moet u rekening houden? En: hoe pakt u dat concreet aan?

1. Waar heb ik recht op?

Je hebt na een scheiding nooit recht op een deel van elkaars AOW-uitkering. Die is persoonsgebonden. De verdeling van het pensioen gaat dus alleen over het ouderdomspensioen: de uitkering vanaf uw pensioen ingangsdatum (nu meestal 67 jaar) die u via uw werkgever(s) hebt opgebouwd bij een pensioenfonds of een verzekeraar. Beide ex-partners hebben recht op de helft van het ouderdomspensioen dat de ander heeft opgebouwd. Belangrijk is dat het daarbij alleen gaat om het pensioen dat de andere echtgenoot of geregistreerde partner tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap heeft opgebouwd. Het pensioen dat daarvoor en daarna is opgebouwd, blijft geheel toebehoren aan degene die het heeft opgebouwd. Dat is het gevolg van een wetswijziging in 1995. In dat jaar werd de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding van kracht. Voor 1 mei 1995 viel het gehele opgebouwde pensioen onder het huwelijkse vermogen (bij een huwelijk in >>

VOOR NU EN LATER 2017

Ik ben er weer.

Sam de Wijs

Toen ik ziek was, dacht ik nooit aan later. Nu wel. Ik weet ook al wat ik wil worden: dokter. Omdat het mij mooi lijkt om kinderen te helpen, ik weet wat ze voelen. Alleen doe ik niet zoâ&#x20AC;&#x2122;n witte jas aan. Ik wil een blauwe jas aan. En gympen. Sam hoort bij de 75% van de kinderen met kanker die genezen. Dat percentage moet en kan omhoog. Wij streven naar minstens 95%. Om dit te bereiken moet er meer wetenschappelijk onderzoek worden gedaan. Daar hebben wij uw steun hard bij nodig. Wilt u meer weten over ons fonds en hoe u ons kunt steunen met schenkingen en nalatenschappen, stuur dan een e-mail naar tomvoutefonds@kika.nl of ga naar www.kika.nl/tomvoutefonds.

Maak het verschil, schenk aan de toekomst.

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

g emeenschap van goederen) en werd dus het gehele bedrag bij scheiding verdeeld. Naast het ouderdomspensioen kan een ex-partner ook recht hebben op bijzonder nabestaandenpensioen, ook wel bijzonder partnerpensioen genoemd: pensioen dat wordt uitgekeerd aan de ex-partner na het overlijden van degene die pensioen heeft opgebouwd. Dit pensioen heet ‘bijzonder’, omdat het een variant is op het ‘gewone’ nabestaandenpensioen, dat wordt uitgekeerd aan de partner na overlijden van degene die het pensioen heeft opgebouwd. Of u daadwerkelijk recht hebt op bijzonder nabestaandenpensioen hangt af van de regeling van het betreffende pensioenfonds of de verzekeraar. Steeds meer fondsen en verzekeraars hanteren namelijk sinds 2000 een regeling ‘op risicobasis’, waarbij het recht op nabestaandenpensioen vervalt bij een scheiding (zie ook punt 3: Welke risico’s zijn er?).

2. Welke keuzes kan ik maken?

Heel erg veel. Welke keuze u ook maakt, het is zeer aan te raden de scheiding en de regeling die beide partijen voor het pensioen hebben getroffen, binnen twee jaar te melden bij het pensioenfonds of de pensioenfondsen waar beide partners opbouwen of hebben opgebouwd. Dat kan met het formulier ‘Mededeling van scheiding in verband met de verdeling van ouderdomspensioen’, te vinden op www.rijksoverheid.nl. Een tijdige melding zorgt ervoor dat een fonds of verzekeraar te zijner tijd het pensioengeld overmaakt aan degene die er recht op heeft en dat u er dus niet voor bij elkaar hoeft aan te kloppen. De wet volgen

De meest eenvoudige keuze is om simpelweg de verdeling van de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding te volgen, die beide ex-partners recht geeft op de helft van elkaars pensioen dat tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap is opgebouwd. Let op: pensioenen die na verdeling op minder dan 465,94 euro per jaar uitkomen, worden niet verdeeld, omdat de administratieve lasten van het pensioenfonds dan onevenredig groot worden. Wel kan zo’n klein pensioen in z’n geheel aan de ex-partner worden overgedragen. In de praktijk gebeurt dat overigens weinig.

VOOR NU EN LATER 2017

Afzien van aanspraken

Met name jonge mensen met een vergelijkbaar inkomen en een vergelijkbare pensioenopbouw – al is dat laatste niet eenvoudig vast te stellen – kiezen er nogal eens voor om na een scheiding totaal af te zien van aanspraken op elkaars pensioenrechten, zowel wat betreft het ouderdomspensioen als het (bijzonder) nabestaandenpensioen. Dat kan, maar het moet wel tijdig en schriftelijk worden vastgelegd, in het scheidingsconvenant of een aanvullend convenant. Conversie

Een mogelijkheid die aantrekkelijk kan zijn, is conversie. De aanspraak op de helft van het pensioen van de ander wordt dan omgezet in een eigen, rechtstreekse aanspraak bij het pensioenfonds. Bij conversie keert het pensioenfonds niet alleen rechtstreeks uit aan de expartner, zoals bij verevening, maar wordt die ex-partner zelfstandig (gewezen) deelnemer van het pensioenfonds. Het pensioenfonds is daardoor ook verplicht rechtstreeks te communiceren met de ex-partner, zij het nog niet zo frequent: op z’n minst eens in de vijf jaar. Nadeel is dat de pensioenopbouwer het afgestane deel niet terugkrijgt als de ex-partner overlijdt. Deze rechten zijn namelijk door conversie gebaseerd op het leven van de ex-partner. Een alternatieve verdeling

Pensioendeskundige Ingrid Leene-Hoedemaeker van Get Smart Pensioenconflicten in Oisterwijk houdt zich onder andere bezig met pensioenconflicten bij echtscheidingen en merkt dat veel mensen zich niet bewust zijn van wat je met een pensioen allemaal kunt. ‘Pensioen wordt vaak gezien als sluitstuk bij een scheiding, maar je kunt het juist goed gebruiken als fundament om andere financiële vraagstukken mee op te lossen. Denk aan een eerlijke verdeling van de overwaarde van een woning of afspraken over alimentatie. Het pensioen biedt de mogelijkheid om zogezegd met gesloten beurs – want het kost je nu nog niets – zaken af te kopen of uit te ruilen. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om nu iets meer alimentatie te ontvangen en later iets minder pensioen, of andersom. Voorwaarde is wel dat beide partners ermee instemmen.’ De afspraken moeten schriftelijk worden vastgelegd, bijvoorbeeld in het scheidingsconvenant of een aanvullend convenant. >>

Geef uw testament een missie

Mensen met een Missie steunt gedreven mensen die in hun gemeenschap opstaan tegen onrecht en uitsluiting. Dit doen wij samen met onze partners in 14 landen in Afrika, AziĂŤ en Latijns-Amerika.

Mensen met een Missie in uw testament

Wij geloven daarbij in de verbindende kracht van religie. Laat u iets na voor een rechtvaardige wereld? Contact: Julie Mingeli, 070 - 31 36 731 of juliemingeli@mensenmeteenmissie.nl mensenmeteenmissie.nl/testament

SCHEIDEN? DENK AAN JE PENSIOEN!

Als de scheidende partijen het niet eens kunnen worden over alternatieve afspraken, geldt de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding: elk de helft van elkaars ouderdomspensioen dat tijdens het huwelijk is opgebouwd. Soms is dat een prima oplossing, ook wanneer partijen het wél eens zijn, merkt advocaat Dianne Kroezen van Fam. Advocaten in Amsterdam. ‘Maar met name als er wat meer vermogen is, kan het een heel goed idee zijn om afwijkende afspraken te maken. Dat moet fiscaal wel heel goed geregeld worden, want 100 euro nu is niet hetzelfde als 100 euro pensioen in de toekomst. De toekomstige aanspraken moeten worden omgerekend naar contante waarde nu.’ ‘Daar heb je zeker een deskundige bij nodig. Het is goed om je te laten begeleiden door een advocaat/ scheidingsmediator die is aangesloten bij de vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators – de vFAS – of een pensioendeskundige die is aangesloten bij de Nederlandse Orde van Pensioendeskundigen – de NOPD – met mediationvaardigheden. In mijn werk merk ik dat mijn de-escalerende vaardigheden als mediator helpen om mijn werk als advocaat nog beter te doen. Je bent beter in staat alle belangen op elkaar af te stemmen, ook die van eventuele kinderen. Je hoeft niet altijd het onderste uit de kan te halen, maar wel genoeg, voor alle partijen.’ Ook Leene is mediator. ‘Discussies en conflicten over pensioen gaan niet alleen maar over cijfers. Die gesprekken kunnen heel emotioneel zijn. Maar een goede verdeling is altijd te maken, is mijn ervaring.’

3. Welke risico’s zijn er?

Het grootste risico is dat u (een deel van) het pensioen geld waarop u had gerekend, toch niet krijgt. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als u de scheiding niet binnen twee jaar hebt gemeld bij pensioenfondsen en na pensionering geen medewerking krijgt van uw expartner. Daarnaast is het belangrijk na te gaan of een nabestaandenpensioen op risicobasis is verzekerd of dat er een kapitaal is opgebouwd. Als een nabestaandenpen sioen op risicobasis is verzekerd, vervalt de aanspraak na een scheiding. Wanneer u in dat geval het ouderdomspensioen standaard wettelijk hebt verdeeld,

VOOR NU EN LATER 2017

v ervalt ook dat bij het overlijden van de ex-partner die het pensioen heeft opgebouwd. Leene: ‘Soms heb je als ex-partners al jaren geen contact meer en merk je ineens dat je pensioenuitkering vermindert of vervalt. De oorzaak blijkt dan dat je ex is overleden en het nabestaandenpensioen op risicobasis is opgebouwd. Dergelijke onaangename verrassingen zijn alleen te voorkomen door het in een vroeg stadium goed te regelen.’ Ook bij conversie is er een risico. Die uitkering begint namelijk pas als iemand de pensioengerechtigde leeftijd behaalt. Mocht de ex-partner eerder overlijden, dan is er geen overbruggend nabestaandenpensioen. Steeds veranderend beleid van pensioenfondsen vormt ook een risico, merkt Leene. ‘Conversie is een wettelijk toegestane regeling die aantrekkelijk kan zijn als het leeftijdsverschil gering is, maar niet alle pensioenfondsen willen eraan meewerken. Ze hebben het recht om te weigeren en hun eigen regels aan te houden. Die kunnen per fonds erg verschillend zijn. Je kunt bij een scheiding dus wel van alles bedenken, maar je moet wel laten nagaan of jouw fonds daar wel aan wil meewerken.’

4. Hoe regel ik het?

Een deel van het (voor)werk kunt u zelf doen. Dat scheelt tijd en dus geld als u eenmaal bij een gespecialiseerde advocaat en/of pensioendeskundige aan tafel zit. Op www.mijnpensioenoverzicht.nl kunt u met uw DigiD inloggen en de stand van de pensioenopbouw aan het eind van het voorgaande jaar vinden. Daarnaast kunt u bij het fonds of de verzekeraar waar u nu pensioen opbouwt, informatie opvragen over de meest recente stand van zaken en de opbouw op de verwachte scheidingsdatum. Daarna is het vooral belangrijk een deskundige in te schakelen. Als beide partijen kiezen voor een ‘simpele’ verevening volgens de wet, kan de gespecialiseerde advocaat of scheidingsmediator die de scheiding begeleidt, daarin adviseren en de afspraken opnemen in het scheidingsconvenant. Als de partijen de mogelijkheden voor een alternatieve verdeling willen verkennen, zal de betrokken advocaat de hulp van een (gespecialiseerde) pensioendeskundige inroepen. Uiteraard kunt u ook zelf een pensioendeskundige benaderen. <<

IEDEREEN LAAT EEN DIGITALE ERFENIS NA

WILT U DAT? EEUWIG DOORLEVEN OP INTERNET?

Bijna iedereen heeft tegenwoordig een profiel op Facebook, LinkedIn of Instagram en een e-mailadres bij Google of Yahoo. Vermoedelijk werkt u ook in de cloud of slaat u daar foto’s op. U hebt vast bankrekeningen die u digitaal beheert en diverse digitale abonnementen. Maar als u er niet meer bent, kan niemand er meer bij en leeft u eeuwig voort op internet. Tenzij u iets hebt geregeld voor uw digitale erfenis. Tekst Corien Lambregtse

ien jaar geleden kende haast niemand dat begrip: digitale erfenis. Maar het is vrijwel zeker dat u ook zoiets hebt. Wie gebruikmaakt van internet, laat daar persoonlijke sporen na en heeft daar vaak bezit: socialemediaprofielen, een tegoed bij PayPal, digitale abonnementen, aangeschafte muziek en films, bitcoins en wat denkt u van punten en tools die bij games zijn verzameld? Grote kans dat als u er niet meer bent, die bezittingen niet meer toegankelijk zijn en waarschijnlijk niet eens worden ontdekt. Volgens Lucienne van der Geld, juridisch directeur van Netwerk Notarissen en docent notarieel recht in Nijmegen, blijkt uit Brits onderzoek dat er jaarlijks op die manier 500 pond per persoon aan bezittingen ‘verdampt’. Niemand die er aanspraak op maakt. De digitale wereld is zo enorm verweven met ons dagelijks leven, dat we er niet meer omheen kunnen bij het nadenken over testamentaire zaken. De digitale erfenis vraagt aandacht. Al was het maar omdat profielen en e-mailadressen die niet worden opgezegd, altijd blijven bestaan. Dan kan het gebeuren dat u via Facebook de melding krijgt dat een vriend jarig is, terwijl die persoon al een tijdje overleden is. Dat is toch bitter. Wanhopig zoeken

In 2015 had 81 procent van de Nederlanders niets geregeld voor hun digitale nalatenschap, zo bleek uit onderzoek van Nuvema Uitvaartverzekering. Als iemand overlijdt, moeten de nabestaanden alle digitale zaken dus maar zelf regelen. En dat begint dan vaak bij het (wanhopig) zoeken naar de wachtwoorden van computer, laptop, tablet of telefoon. Marlies Schoneveld is uitvaartbegeleider in Hoorn. Uit eigen ervaring weet ze wat er allemaal op je af komt als iemand onverwacht overlijdt. Ze ervoer zelf hoeveel stress het geeft als je geen toegang hebt tot iemands computer of telefoon. Zij heeft zich de afgelopen jaren grondig in het fenomeen ‘digitale erfenis’ verdiept. ‘Ik geef workshops in de opleiding voor uitvaartbegeleider en bijvoorbeeld ook lezingen voor ondernemersnetwerken. Veel mensen denken wel na over hun testament, maar nog niet over hun digitale testament. >>

VOOR NU EN LATER 2017

HOE REGEL JE EEN DIGITALE NALATENSCHAP? Sociale media en e-mailaccounts bieden verschillende mogelijkheden om de digitale nalatenschap te regelen. Hieronder enkele voorbeelden: Facebook: biedt de mogelijkheid iemand aan te wijzen die uw Facebookpagina beheert na overlijden. Via de beveiligingsinstellingen van een Facebook account kunt u bepalen wie uw digitale erfgenaam is. Deze erfgenaam kan na uw dood de pagina verwijderen of er een herdenkingspagina van maken. Hij kan bijvoorbeeld de profielfoto en omslagfoto veranderen en reageren op vriend-

Ze hebben geen idee wat daar allemaal bij komt kijken.’ Haar advies is: ‘Als je het je nabestaanden makkelijk wilt maken, zet dan op een rijtje welke accounts, rekeningen en digitale abonnementen je hebt. Je kunt er ook de wachtwoorden bijzetten, maar daar zitten veiligheidsrisico’s aan. Bovendien moet je wachtwoorden regelmatig wijzigen en dus ook steeds je lijstje bijwerken. Je kunt ook een digitale kluis gebruiken, waarin wachtwoorden automatisch mee veranderen als je ze wijzigt. Daar zijn verschillende apps voor. Die bieden ook de mogelijkheid om aan te geven wat je wensen zijn voor bijvoorbeeld je Facebook-account, als je er niet meer bent. Denk er dan wel aan dat je aan je naasten vertelt waar ze het wachtwoord kunnen vinden om die digitale kluis te openen. Zo’n inventarisatie is trouwens ook tijdens je leven al handig. Is het niet razend lastig om van al die accounts de wachtwoorden te onthouden?’

schapsverzoeken. De erfgenaam krijgt geen toegang tot privéberichten. Als er

Bij leven regelen

geen erfgenaam is aangewezen, kunnen

Voor een digitaal testament kunnen mensen ook bij de notaris terecht. Lucienne van der Geld: ‘Als notarissen geven wij mensen het advies om hun digitale erfenis bij leven te regelen. En dan hebben we het niet alleen over socialemedia-accounts, maar over alle persoonlijke digi tale data en zakelijke of financiële bezittingen. Maak een lijstje met accounts, gebruikersnamen, abonnementen en de wachtwoorden van je computer en telefoon. En wijs een socialemedia-executeur aan: iemand die weet wat er na jouw dood met jouw socialemediaprofielen moet gebeuren: wil je ze afsluiten of moet er een herinneringspagina van worden gemaakt? Dat lijstje wordt aan het testament gehangen en samen met het testament in de fysieke kluis bewaard. Dat kan dus nooit kwijtraken.’ Maar het kan ook digitaal. Een voorbeeld is de digitale kluis van Digizeker, waarbij wordt samengewerkt met lokale notarissen. De notaris bewaart de digitale sleutel van de kluis en overhandigt die na overlijden aan de digitale executeur of nabestaanden. Die weten dan wat ze moeten doen. Dat is dan ook de belangrijkste winst van het regelen van een digitale nalatenschap: u voorkomt veel gedoe bij de nabestaanden. Want misschien wilt u een profiel via een herinneringspagina in stand houden, maar een ander wil dat juist niet. Door zelf uw zaken te regelen, helpt u uw nabestaanden om uw digitale nalatenschap op een goede manier af te sluiten. <<

nabestaanden een formulier invullen met het verzoek het account op te heffen of er een herdenkingspagina van te maken. Instagram: nabestaanden kunnen kiezen het profiel te verwijderen of het een herdenkingsstatus te geven. LinkedIn en Twitter: bieden nabestaanden alleen de mogelijkheid om het account op te heffen.

Yahoo: geeft nabestaanden geen inzage in de mailbox. Na het tonen van een overlijdensakte zal Yahoo het account en alle bijbehorende informatie deleten.

Google: biedt gebruikers een Inactive Account-manager. Daarin kunt u aangeven dat alle Gmail-gegevens gewist moeten worden als de mailbox drie, zes of twaalf maanden niet meer is gebruikt. Google neemt contact op met degene die u daarvoor hebt aangewezen.

100

WILT U DAT? EEUWIG DOORLEVEN OP INTERNET?

LEG WENSEN EN WACHTWOORDEN VAST EN WAT ALS ALLE WACHTWOORDEN WEG ZIJN? • Voor uw digitale nalatenschap kunt u net als voor Persoonlijke bezittingen, zoals een mobiele telefoon

uw ‘gewone’ testament naar de notaris. Maar u kunt

of laptop, vormen belangrijke bronnen van informatie.

uw digitale erfenis ook zelf regelen. Op internet zijn

Als iemand onverwacht overlijdt, willen nabestaanden

diverse digitale kluizen te vinden om wachtwoorden

daar heel graag toegang toe hebben. Maar wat als

op te slaan – al dan niet tegen betaling. Ook kunt u

de wachtwoorden nergens te vinden zijn?

zelf een socialemediatestament opstellen, waarin u aangeeft wat er met uw profielen moet gebeuren.

Het Haarlemse bedrijf Digitale Nazorg kan in zulke gevallen uitkomst bieden. Directeur Sander van der

• Digizeker is een digitale kluis (betaald) die kan wor-

Meer: ‘Wij zijn ICT-experts die vanuit onze professie

den gekoppeld aan een notariskantoor. Hierin be-

ervaring hebben met het achterhalen en ontsluiten

waart en beheert u alle accounts en bijbehorende

van digitale informatie op computers en telefoons.

inloggegevens. Na overlijden krijgen nabestaanden

Wij kwamen nogal eens wanhopige nabestaanden

via de notaris de inlogcode van de digitale kluis en

tegen die geen toegang konden krijgen tot de laptop

kunnen zij accounts beëindigen en een eventueel

of telefoon van hun echtgenoot, zoon of dochter. Ze

persoonlijk bericht lezen.

wilden de foto’s ervan afhalen, de contactgegevens gebruiken en weten wat iemand in die laatste dagen

• Ziggur biedt de (gratis) mogelijkheid om vast te

nog had gedaan. Maar als je de wachtwoorden niet

leggen wat er met uw online identiteit en bezit-

kent, kom je er gewoon niet in.’

tingen moet gebeuren als u er zelf niet meer bent. Per sociaal netwerk of online profiel legt u vast wat

In zo’n geval hoeven nabestaanden niet te blijven

uw wensen zijn. Ook kunt u vertrouwenspersonen

wanhopen. Van der Meer: ‘Wij kunnen bijna altijd alles

opgeven die aan Ziggur kunnen melden dat u

achterhalen: filmpjes, foto’s, appjes en contacten. In

overleden bent en vervolgens uw wensen kunnen

de zeldzame gevallen dat wij het niet kunnen, is het

uitvoeren. Als u een Ziggur Plus-account neemt

technisch ook echt niet mogelijk. De klant hoeft dan

(betaald), voert Ziggur uw wensen voor u uit. U kunt

ook niet te betalen. Wij zijn er niet om mensen op

uw Ziggur Plus-account vastleggen in een speciaal

kosten te jagen, we doen het omdat we dit probleem

notarisregister. Hierdoor is de account zichtbaar

willen helpen oplossen. Er is één ding dat mensen zich

voor notarissen die dit register raadplegen. Op die

wel moeten realiseren: ze krijgen álle data die wij vin-

manier weet u zeker dat Ziggur bericht krijgt als u

den. Wij maken geen selectie van wat nabestaanden

overleden bent. www.ziggur.me.

wel of niet te zien krijgen. Daar kunnen dingen bij zijn die je liever niet had geweten.’

• Socialemediatestament: uitvaartverzekering

Wat hij mensen altijd aanraadt, is om na een overlij-

Nuvema heeft een gratis app gemaakt waarmee u

den niet meteen alle internet- en mobieletelefoon-

kunt aangeven over welke accounts en profielen u

abonnementen te beëindigen. ‘Houd ze een paar

beschikt en hoe u wilt dat er na uw dood mee wordt

maanden aan, zodat je kunt beslissen wat je met de

omgegaan. Nuvema heeft ook een ‘Handleiding

gegevens wilt. Want zodra je de abonnementen hebt

social media verwijderen of wijzigen’ gemaakt,

opgezegd, kun je nergens meer bij.’

waarin voor alle sociale media wordt aangegeven wat nabestaanden precies moeten doen om de ver-

Mensen kunnen ook bij Digitale Nazorg terecht voor

schillende profielen te verwijderen of aan te passen.

de administratieve afhandeling van de digitale erfenis.

www.nuvema.nl/social-media-testament

Van der Meer: ‘Met onze dienst I-Finish zorgen wij voor het opzeggen van abonnementen en online dien-

• Socialemediaexecuteur: bij een Netwerk Notaris

sten en het opheffen van sociale media en andere

kunt u vastleggen wie u als socialemediaexecuteur

accounts. Zo nodig stellen we waardevolle data veilig.

aanwijst. Deze krijgt na uw dood uw accountge-

Dat bespaart de nabestaanden een hoop geregel,

gevens en regelt uw online bestaan in lijn met uw

onnodige kosten en pijnlijke herinneringen.’

wensen. De naam van de socialemediaexecuteur

www.digitalenazorg.nl

en de accountgegevens worden opgenomen in het testament. www.netwerknotarissen.nl

VOOR NU EN LATER 2017

101

Sinds kort heeft Mwangi schoon water.

Een gift in uw testament is voor Mwangi een leven lang schoon water

Ga voor meer informatie naar www.wildeganzen.nl/uw-testament of vraag de brochure aan. U kunt mij ook bellen op 035-8700281, of een e-mail sturen naar emmy@wildeganzen.nl.

Wilde Ganzen staat voor kleinschalige, duurzame projecten in ontwikkelingslanden. Meer kinderen naar school, schoon water, betere medische zorg. Wilt u onze projecten steunen en ook ná uw leven een groot verschil maken in het leven van mensen in armoede? Neem dan Wilde Ganzen op in uw testament.

Naamloos-5 1

Geef kinderen als Pim een toekomst en neem de VOKK op in uw testament

met kanker zo gewoon mogelijk opgroeien. Daarom steunen we het hele gezin tijdens maar ook na de behandeling en werken we mee aan de Samen voor beter.

Wij dragen uw huisdier een warm hart toe! Steunt u ons?

11/7/2016 1:00:39 PM

MET UW GIFT KUNNEN WIJ ONS BLIJVEN INZETTEN VOOR DE PROFESSIONELE EN PERMANENTE ZORG VAN BEJAARDE HONDEN EN KATTEN. WIJ DOEN ER ALLES AAN OM UW HUISDIER EEN PLEZIERIGE OUDE DAG TE GEVEN, IN HET GEVAL U DAT ONVERHOOPT NIET ZELF KUNT DOEN. VOOR BEJAARDE DIEREN ZONDER BAASJE, OF WAARVOOR NIET VOLDOENDE MIDDELEN BESCHIKBAAR ZIJN, HEBBEN WIJ EEN ADOPTIEFONDS. ELKE STEUN IS WELKOM! EEN GIFT VOOR DE STICHTING NATIONALE DIERENZORG KUNT U STORTEN OP ABN AMRO NL41ABNA0472335502, TNV STICHTING NATIONALE DIERENZORG, ONDER VERMELDING VAN ‘GIFT’. UW SCHENKING IS VOLLEDIG AFTREKBAAR VAN UW BELASTBAAR INKOMEN.

De VOKK wil dat kinderen

allerbeste zorg en nazorg.

Om privacy-redenen is de foto van Mwangi veranderd.

Informatie bureau@vokk.nl T. 030 - 242 29 44 IBAN NL 72 SNSB 0938 4000 45

Stichting Nationale Dierenzorg Zijdeweg 56 2245 BZ Wassenaar 070-5179852 info@ndz.nl www.ndz.nl

www.vokk.nl - samen voor beter

ASIEL PENSION DIERENBEJAARDETEHUIS CRECHE DIERENAMBULANCE

ADVERTORIAL

Het klinkt als een sprookje: eigenaar zijn van een landgoed. Een mooi kasteel of een karakteristiek landhuis in een parkachtige tuin. Wie wil dat nou niet? Maar is dat bezit in de praktijk wel zo idyllisch? Leiden landgoedeigenaren werkelijk een onbezorgd buitenleven? Wat komt er kijken bij het bewonen en in stand houden van deze, vaak monumentale, buitenplaatsen? Tekst Dorine Hommersen Beeld Hans Borst Fotografie iStockphoto | Hollandse Hoogte

104

EEN HEUS LANDGOED MOET JE DAAR BLIJ MEE ZIJN? Kasteel Vosbergen, Gelderland

EEN HEUS LANDGOED. MOET JE DAAR BLIJ MEE ZIJN?

HBorstFotografie.nl

VOOR NU EN LATER 2017

r bestaat veel misverstand over wat een landgoed feitelijk inhoudt. Een landgoed is veel meer dan een grote woning en een riante tuin. Het gaat bij een landgoed om de samenhang van verschillende functies. Het beheer van een landgoed is erop gericht het geheel in stand te houden, verder te ontwikkelen en aan de volgende generatie over te dragen. Dat klinkt als een zware taak. Er is echter een algemeen belang mee gediend. Daarom kan een eigenaar zijn landgoed laten rangschikken onder de Natuurschoonwet 1928. Dan kan het zowel gaan om een bestaand landgoed als om een nieuw landgoed (zie kader Bestaande en nieuwe landgoederen). De Natuurschoonwet biedt – vanzelfsprekend onder bepaalde voorwaarden – belastingvoordeel (zie kader Natuurschoonwet 1928). Tegenwoordig is deze wet niet alleen aantrekkelijk voor landgoedeigenaren, maar bijvoorbeeld ook voor agrariërs die hun boerenbedrijf (deels) staken, terwijl er nog veel eigendomsgronden aanwezig zijn. In dat geval neemt de belastingdruk vaak aanzienlijk toe (vermogensrendementsheffing). Dan kan de Natuurschoonwet soelaas bieden. >>

105

Om de ontwikkeling van nieuwe landgoederen te stimuleren, werd bovendien de regeling Nieuwe landgoederen in het leven geroepen. Deze biedt mogelijkheden om een locatie te ontwikkelen met een multifunctionele invulling. Voorwaarde is wel dat het landgoed ook onder de Natuurschoonwet gerangschikt worden. BESTAANDE EN NIEUWE LANDGOEDEREN Landgoederen zijn er in twee categorieën: bestaande en nieuwe landgoederen. Een bestaand landgoed wordt gedefinieerd als ‘een groot stuk grond van meer hectares, met landerijen, tuinen en daarop vaak een of meer landhuizen, een kasteel, grote boerderij of kerk’. De

Een voorbeeld van zo’n transformatie is landgoed Oudtbijlenburgh in Bergen (NoordHolland). De enige manier voor boerenzoon Bijl om op het land te kunnen blijven dat door zijn familie sinds 1902 werd bewerkt, was door het landbouwbedrijf om te vormen tot een landgoed. Hij was zelf niet financieel draagkrachtig genoeg om dat proces – waarmee één à twee miljoen euro gemoeid zou zijn – te bekostigen. Bijl verkocht het bedrijf van zijn vader aan een financier en sloot een woon- en gebruikersovereenkomst met de nieuwe eigenaar. Hij deed een beroep op de regeling Nieuwe landgoederen, sloopte de boeren schuren en bouwde een nieuw pand waarin hij een buitenschoolse opvang begon. Een deel van de landbouwgrond kreeg een nieuwe bestemming als boomgaard en er werd een klein bos aangeplant. Hoewel niet langer eigenaar van ‘zijn erfenis’, garandeerde hij voor zijn familie toch het ‘vruchtgebruik’.

gebouwen, bossen, natuurterreinen, landerijen

Piece of cake?

en boerderijen zijn zowel

Theoretisch gezien biedt de weten regelgeving genoeg financiële voordeeltjes om een landgoed draaiend te houden, zou je zeggen. Toch laat de praktijk ook een ander beeld zien. Om een landgoed ‘levend’ te houden, is veel meer geld nodig dan uit subsidies en belastingvoordeel beschikbaar komt. Bovendien teert de overheid al jarenlang in op de te behalen belastingvoordelen. De ‘opbrengst’ van de regeling Nieuwe landgoederen is dan ook minder groot dan oorspronkelijk was be- en gedacht. Veel van de ruim 1.500 landgoederen die vallen onder de Natuurschoonwet, zijn inmiddels om financiële redenen niet langer in particuliere handen, maar in bezit van de Vereniging N atuurmonumenten en de Provinciale Landschappen. Ze zijn opengesteld voor publiek en hebben een

landschappelijk, cultuurhistorisch als economisch een eenheid. Het gaat meestal om monumen tale, historisch waardevolle landgoederen. Een nieuw landgoed is ‘een openbaar toegankelijk boscomplex, al dan niet met overige gronden, met daarin een woongebouw “van allure” met maximaal twee à drie wooneenheden en een

NATUURSCHOONWET 1928

minimale omvang van de

De Natuurschoonwet van 1928 (NSW) was oorspronkelijk alleen bedoeld voor eigenaren van

bebossing van minimaal

een landgoed. De wet moest voorkomen dat het landgoed na de dood van een of meer

vijf hectare. Bovendien

eigenaren zou worden versnipperd. Erfgenamen moesten soms het landgoed verkopen om

moet het woonhuis een

hun successierecht te kunnen betalen.

architectonische eenheid

De NSW geeft ook nu nog belangrijke fiscale tegemoetkomingen aan eigenaren van deze

vormen met het omrin-

onroerende zaken. Zo hoeft de erfgenaam van een NSW-landgoed geen successierechten te

gende groen’. Wel is het

betalen, maar dan moet het landgoed wel volledig opengesteld zijn voor publiek. Is dat niet

zo dat elke provincie en

het geval, dan geldt 50 procent vrijstelling op basis van de economische de waarde.

gemeente ook eigen

Voor een NSW-landgoed is bovendien bij overdracht geen overdrachtsbelasting verschuldigd.

eisen stelt aan een nieuw

Verder wordt zo’n landgoed voor de WOZ-waarde lager gewaardeerd en vallen alleen de

landgoed.

opstallen onder de vermogensrendementsheffing. En omdat de WOZ-waarde lager is, valt ook de inkomstenbelasting voor de eigenaar lager uit. En tot slot: wie een rechtspersoon is of heeft, kan vrijstelling krijgen van de vennootschapsbelasting. Voorwaarde is dat de onroerende zaken als landgoed in stand worden gehouden en zo het natuurschoon wordt bevorderd. Daarnaast moeten de onroerende zaken aan bepaalde kenmerken voldoen.

106

EEN HEUS LANDGOED. MOET JE DAAR BLIJ MEE ZIJN?

Foto George Burggraaff / Hollandse Hoogte

Heerlijkheid Marienwaerdt

nieuwe bestemming gekregen als (openlucht)museum, trouwlocatie of zelfs als camping. En zelfs dan is het succesvol voortbestaan vaak mede afhankelijk van de inzet van heel veel vrijwilligers. Moderne onderneming

Toch heeft een aantal eigenaren kans gezien het generaties lang tot de familie behorende bezit – wat landgoederen toch meestal zijn – veilig te stellen via creatieve, maar vooral economisch noodzakelijke maatregelen. Oudtbijlenburgh is daarvan een voorbeeld.

iStockphoto

Van een totaal andere orde is landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, een familielandgoed van ruim 900 hectare aan de rand van Beesd in de Betuwe. Het is al sinds 1734 in handen van de familie Van Verschuer. Inmiddels ‘regeert’ de negende generatie het landgoed, dat drie landhuizen en zeventien boerderijen telt en veertig rijksmonumenten rijk is. Om dit pareltje in zijn totaliteit binnen de familie te houden, is Mariënwaerdt ondergebracht in een bv met aandelen waardoor opdeling onmogelijk is. Bovendien is het terrein onder de Natuurschoonwet gerangschikt met de bijbehorende fiscale voordelen, zoals vrijstelling van successierecht en lagere onroerendezaakbelasting. De consequentie dat een deel van het terrein moest worden opengesteld voor publiek, hebben de Van Verschuers groots vertaald. Het landgoed is ‘omgetoverd’ in een goed lopend bedrijf met een brasserie, pannenkoekenhuis en kaasmakerij, een B&B en twee vakantiewoningen, vergader- en trouwfaciliteiten, een landgoedwinkel, een eigen glossy en de jaarlijks terugkerende Landgoed- en Kerstfair. Dat alles trekt jaarlijks zo’n 100.000 bezoekers. Het succesvol runnen van al die ‘ondernemingen’ vraagt om veel handen. Het bedrijf telt dan ook 150 personeelsleden. Samen met de familie moeten zij zorgen dat de >>

VOOR NU EN LATER 2017

107

EEN HEUS LANDGOED. MOET JE DAAR BLIJ MEE ZIJN?

commerciële inspanningen het benodigde kapitaal opleveren om dit landgoed voor de volgende generaties Van Verschuer te behouden. Eigendom koesteren

Met zijn 45 hectare aan park, bos, weilanden en landbouwgrond is landgoed Vosbergen in het Gelderse Heerde bescheidener van aard. Maar ook hier zwaait ‘de familie’ nog steeds de scepter, zij het op een veel traditionelere manier. Het landgoed kwam, na een paar keer van eigenaar te zijn gewisseld, begin achttiende eeuw in handen van de familie Van Dedem. Op het landgoed staan een kasteeltje (dat in 1623 zijn uiteindelijke vorm kreeg), drie boerderijen en een bouwhuis (bijgebouw). Begin jaren zeventig van de vorige eeuw werd het landgoed o nder de Natuurschoonwet gerangschikt en uitvoerig gerestaureerd door de bewoners mr. H.M.A. Kamerlingh Onnes en G.A. Kamerlingh Onnes-barones van Dedem. Ook werden het oude lanenstelsel en de waterlopen van het omliggende park in oude glorie hersteld. Sinds 1987 is Vosbergen een rijksmonument.

Kasteel Vosbergen

Mevrouw Kamerlingh Onnes woont nog steeds op kasteel Vosbergen. Het kasteel staat niet open voor bezoekers, maar dient wel als trouwlocatie. Het omliggende park en bos zijn vrij toegankelijk. Alle ‘onroerende zaken’ zijn nog in functie als woning of (agrarisch) bedrijf. Zo zetelt in een van de schitterende boerderijen een B&B: Landgoedhoeve Vosbergen. En in het bouwhuis is Stoeterij Vosbergen gevestigd, in 1974 opgericht door mevrouw Kamerlingh Onnes samen met de familie Jonkers, die het flink uitgebreide bedrijf nog steeds runt. Het mooie van Vosbergen is, dat er weliswaar een nieuw soort bedrijvigheid is ontstaan, maar dat dit geen afbreuk heeft gedaan aan het traditionele landgoed. <<

LEVEN OP EEN LANDGOED: HOE IS DAT IN PRAKTIJK? Is het nog leuk om een landgoed te bezitten? Mevrouw drs. Jeanne C.M. Kamerlingh Onnes, dochter van mevrouw Kamerlingh Onnes-barones van Dedem, de bewoonster van kasteel Vosbergen, formuleert het zo: ‘Het is niet eenvoudig om daar eenduidig met ja of nee op te antwoorden. Ja, het is leuk om op een landgoed te wonen en er te zijn. Het is er heerlijk rustig en het is mooi in alle jaargetijden. Maar een landgoed geeft ook zorgen: over het onderhoud, over de overheidsregelingen, over het doorgeven aan een volgende generatie, of er genoeg middelen zijn om het te onderhouden, enzovoort. Dit is maar een greep uit de verschillende zaken die spelen rondom het bezit van een landgoed. Het hele jaar door is er geregeld overleg over het reilen en zeilen van het landgoed tussen de familieleden en met pachters die op het landgoed wonen.’ Landgoed Vosbergen heeft veel van zijn beslotenheid weten te behouden. Maar het landgoed staat wel open voor wandelaars en het kasteel wordt gebruikt als trouwlocatie. Toch ervaart Jeanne dat niet als een grote inbreuk op de privacy van de familie: ‘De trouwerijen duren gemiddeld maar een uur. Bovendien beleven we daar zelf ook plezier aan. We vinden het niet erg om als familie zichtbaar te zijn. Mijn moeder woont natuurlijk op het kasteel en er komen regelmatig bezoekers voor de bedrijven op het landgoed. Ook organiseren we eenmaal per jaar een landgoedborrel. En, heel belangrijk, er zijn bosdagen waarop we met vrijwilligers werken in het bos en aan de lanen. Alleen dat al maakt dat je als van familie niet onzichtbaar moet willen zijn.’

108

De aarde als erfgenaam? Door het Wereld Natuur Fonds een plek in uw testament te geven helpt u ook in de toekomst bedreigde diersoorten en hun leefgebieden te beschermen. Belangrijk, want we hebben maar 1 aarde…

Ja. ik ontvang graag de gratis brochure ‘Onze aarde. Uw nalatenschap. Hun toekomst. ’

Meer informatie vindt u in onze gratis brochure. U kunt deze geheel vrijblijvend opvragen bij Karin Gerritsen via telefoonnummer 030-6937309, kgerritsen@wwf.nl of via onze website www.wnf.nl/ testament. Of stuurt u a.u.b. de bon op deze pagina ingevuld op naar: Wereld Natuur Fonds, t.a.v. Karin Gerritsen, Antwoordnummer 6210, 3700 VB Zeist.

Voorl.:

Naam:

Geboortedatum:

M -

Straat: Huisnummer: Postcode:

Het Wereld Natuur Fonds legt bij uw brochureaanvraag gegevens vast, die we kunnen gebruiken om u te informeren over onze activiteiten, projecten en producten. Als u deze informatie niet wilt ontvangen kunt u dat aan ons laten weten, via Antwoordnummer 7040, 3700 TA Zeist of via info@wwf.nl.

Woonplaats:

Telefoonnummer:

MA100

✁

Emailadres:

EEN INTERIEUR ALS

NALATENSCHAP Een compleet interieur als nalatenschap. Op sommige plekken in Nederland is zo’n goed bewaard binnenhuis te vinden. Voor nu en later bezocht er drie, zoals Museumwoning Tuindorp Vreewijk, een Tekst Marloes Smit | Foto’s David de Vos woonhuis als een eeuw geleden.

110

EEN INTERIEUR ALS NALATENSCHAP

MUSEUMWONING TUINDORP VREEWIJK Waar de tijd al 100 jaar stilstaat Op nog geen 500 meter van stadion De Kuip staat een bijzonder rijtjeshuis. Een woning waar de tijd ongeveer 100 jaar heeft stilgestaan: Museumwoning Tuindorp Vreewijk in Rotterdam. Tuindorp Vreewijk is een wijk die tijdens een thuiswedstrijd van Feyenoord rood-wit kleurt, maar ook een die door de toenmalige minister Ella Vogelaar in 2008 werd onderkend als ‘probleemwijk’. Een veelbesproken gebied, al merk je van dit alles in de historische woning op Lede 40 bijzonder weinig. Museum De museumwoning is het voormalige woonhuis van ‘meneer Arends’. Het huis werd opgeleverd in 1918 en in 1928 betrok Arends – toen nog een jongetje – de woning samen met zijn ouders. Na de dood van zijn ouders bleef Arends bewoner. In 2008 overleed hij en deed men een bijzondere ontdekking. Alles in het rijtjeshuis bleek nog in originele staat. Van het behang aan de muur tot het bed in de slaapkamer. De tijd lijkt een eeuw te hebben stilgestaan. Terug naar toen Hoewel dezelfde woningen in de buurt wel aan de eisen van de tijd waren aangepast, was dat op Lede 40 niet gebeurd. Daarom is er geen geiser of boiler (dus geen warm water), om over een badkamer nog maar te zwijgen. Water moet gekookt worden en wassen doe je in een teil. Deze bijzondere ontdekking in 2008 heeft ervoor gezorgd dat een groep vrijwilligers zich nu inzet voor het behoud van deze woning. De vereniging geeft de woning ook een educatieve waarde. Het is een plek voor foto’s en herinneringen uit de wijk en door het pand in alle facetten op een vooroorlogse woning te laten lijken, waan je je even in een andere periode. De vereniging kan hier nog wel wat hulp bij gebruiken, dus mocht u nog authentieke meubeltjes uit de jaren dertig van de vorige eeuw hebben staan … in Museumwoning Tuindorp Vreewijk zijn ze welkom.

VOOR NU EN LATER 2017

111

Adel in Nederland Wat stelt het nog voor?

112

ADEL IN NEDERLAND. WAT STELT HET NOG VOOR?

Is de adel in Nederland op sterven na dood? Nee hoor, dat hebt u mis. Ook wie denkt dat de adelstand bestaat uit excentriekelingen die zich op landgoederen hebben terug getrokken, heeft een vertroebeld beeld van de werkelijkheid. Hoe zit het dan wel? Welke rol speelt de adel nog in het moderne leven? Tekst Dorine Hommersen Beeld iStockphoto

et percentage mensen met een adellijke titel is klein (zo’n 0,07 procent van de Nederlandse bevolking), maar hun aantal blijft redelijk constant. Nederland heeft ongeveer 11.000 mensen die een adellijke titel mogen dragen. Van hen wonen er zo’n 8.450 ook daadwerkelijk in ons land. De overige edelen hebben zich in het buitenland gevestigd. Met elkaar vormen zij de ruim 300 adellijke families of geslachten die zijn opgenomen in het Nederland’s Adelsboek, in de volksmond het Rode Boekje. De kans dat het aantal adellijke families met de tijd weer zal groeien, is klein. Toetreden tot de adel kan in Nederland alleen bij hoge uitzondering. Sinds de nieuwe Wet op de adeldom van 1994 mag ons vorstenhuis niemand meer verheffen in de erfelijke adelstand. De leden van het koningshuis zelf vormen daarop een uitzondering. Zo kreeg koningin Máxima in 2002 de persoonlijke titels van prinses der Nederlanden en prinses van Oranje-Nassau. Daarnaast kunnen naar Nederland verhuisde, buitenlandse edelen desgewenst worden opgenomen in de Nederlandse adelstand én mensen die kunnen bewijzen dat hun familie ooit van adel is geweest. De Nederlandse adelstand zal dus beperkt blijven tot een select gezelschap. Maar wat doen die edelen met hun uitzonderingspositie? Maakt het ze wereldvreemd, trekken ze zich terug of maken ze gewoon deel uit van onze maatschappij? Met andere woorden: adel, wat stelt het nog voor? >>

VOOR NU EN LATER 2017

113

Formeel geeft een adellijke titel geen enkel privilege

In de wereld van de edelen is de emancipatie nog niet doorgedrongen. Althans waar het de erfelijkheid van de titulatuur betreft. Slechts wie afstamt van een adellijke vader en ook zijn achternaam draagt, erft de adellijke titel en het adellijk predicaat. Titel en predicaat gaan hand in hand met de achternaam van de patriarch. Adeldom kan daarom alleen in de mannelijke lijn worden doorgegeven. Een kleine troost voor een moeder met een eigen adellijke titel is dat zij haar adellijke familienaam aan haar kinderen mag doorgeven als ze met een niet-adellijke man trouwt. Maar daarbij blijft het dan ook, want deze kinderen ontberen de bijbehorende titel of het predicaat. Wordt er een ‘rasecht’ adellijk kind geboren, dan volgt inschrijving in het filiatieregister van de Nederlandse adel bij de Hoge Raad van Adel. Hierin worden ook huwelijken, echtscheidingen en overlijdens geregistreerd. Adel woonachtig in Nederland komt tegenwoordig automatisch in dat register terecht. Nederlandse edelen die in het buitenland verblijven, moeten meer moeite doen. Zij moeten zelf gewaarmerkte, volledige afschriften aanleveren om in het register opgenomen te kunnen worden. Eliteposities

Formeel geeft een adellijke titel geen enkel privilege. De adelstand is in 1848 staatsrechtelijk afgeschaft en alleen het recht op het voeren van de titel is gebleven. De werkelijkheid is genuanceerder. Socioloog Jaap Dronkers (begin 2016 overleden) heeft in het recente verleden onderzoek gedaan naar de ontwikkelingen binnen de Nederlandse adel. Zijn conclusie was, dat de adel nog altijd duidelijk aanwezig is op eliteposities in het openbaar bestuur en in het bedrijfsleven. Een adellijke titel geeft – meer dan een universitaire studie – ook in deze tijd blijkbaar een voorsprong bij het verwerven van vooraanstaande posities. Waren de edelen voorheen in de topposities in de wereld van de diplomatie en de industrie te vinden, tegenwoordig manifesteren ze zich vaker in de wereld van de consultancy en in de culturele sector. Dat zij hun positie in de hogere sociale en economische regionen hebben weten te handhaven, heeft veel te maken met de bewuste keuze om (in de studententijd opgedane) netwerken in stand te houden en op waarde te schatten. Het frequente contact met mede-edelen is een belangrijk onderdeel van hun sociale en economische leven. Het lidmaatschap van de Nederlandse Adelsvereniging (NAV) helpt daarbij. Deze vereniging werd al in 1899 opgericht en is volgens eigen zeggen ‘de enige vereniging in Nederland, waarvan alle leden van de Nederlandse adel lid kunnen zijn, ongeacht geloof, geslacht of financiële gegoedheid’. Om de onderlinge adellijke contacten te intensiveren, organiseert de vereniging onder meer familiedagen. Ook ontwikkelt zij charitatieve activiteiten, want noblesse oblige. Dat een vooraanstaande maatschappelijke positie verplichtingen met zich brengt, is ook anno 2016 het credo van de adel. De laatste jaren besteedt de NAV steeds meer aandacht aan de maatschappelijke belangen van de Nederlandse adel en treedt op als gesprekspartner van Nederlandse overheidsinstanties. Relaties zijn er dus om langdurig te onderhouden en te koesteren. Maar daarbij blijft het niet. De moderne adel schroomt niet om de adellijke titel in het dagelijkse leven

114

ADEL IN NEDERLAND. WAT STELT HET NOG VOOR?

ADELLIJKE TITELS EN PREDICATEN Niet alle edelen zijn gelijk. Ook binnen de adelstand is sprake van ‘rangen’. Van hoog naar laag heeft de Nederlandse adel de volgende titels. •

Prins en prinses: de Nederlandse adel kent op dit moment twee families met de titel van prins: de Britse familie Wellesley en de familie De Bourbon de Parme.

•

Hertog en hertogin: binnen de Nederlandse adel heeft niemand de titel van hertog.

•

Markies en markiezin: er is één markies, die in het Verenigd Koninkrijk woont en met verschillende andere titels tot de adel van Ierland en van het Verenigd Koninkrijk behoort.

•

Graaf en gravin: er zijn zeventien families met de grafelijke titel.

•

Burggraaf en burggravin: er is in Nederland maar één burggraaf.

•

Baron en barones: de titel van baron komt bij meer families voor.

•

Ridder en jonkvrouw: er zijn zeven families met de titel van ridder.

Het leeuwendeel van de Nederlandse adel heeft geen titel en voert het predicaat jonkheer/jonkvrouw(e).

verder uit te baten. Niet door daarmee uitdrukkelijk in het openbaar te pronken en de publiciteit te zoeken (de enkele uitzondering bevestigt ook hier de regel), maar door de adellijke achtergrond subtiel in te zetten als extra ‘selling point’ in het zakenleven. En dat lijkt te werken. Werkgevers en ‘clubs’ blijken gevoelig voor toevoeging van een adellijke titel aan hun bedrijf of ledenlijst.

Adel trouwt volgens de statistieken nog steeds buitenproportioneel met adel

Ons kent ons

Het ‘ons kent ons’ is ook terug te vinden in het zoeken naar een partner. Er is onmiskenbaar sprake van homogamie in de maatschappelijke betekenis. Dat wil zeggen dat twee mensen met belangrijke overeenkomende kenmerken, zoals klasse, opleiding, religie, enzovoort, met elkaar trouwen. Adel trouwt volgens de statistieken nog steeds buitenproportioneel met adel (11 procent in twintigste eeuw). Dat lijkt weinig, maar dit lage percentage is misleidend. Het aantal van de adellijke huwelijkskandidaten is in verhouding tot de niet-adellijke huwelijkskandidaten klein. De cijfers tonen aan dat vrouwelijke adel vaker met adel trouwt dan de mannelijke leden van de adelstand. Overigens is er wel een dalende tendens zichtbaar. Uiteindelijk trouwt het overgrote merendeel van de adel met een titelloze partner, maar dan wel uit de ‘gegoede burgerlijke bovenlaag’. De juiste keuze

Een huwelijkspartner uit hetzelfde milieu treffen, is een kwestie van de juiste keuzes maken. Ook daarin spelen het gebruikmaken van de sociale contacten van ouders en >>

VOOR NU EN LATER 2017

115

Today a reader, tomorrow a leader

Wereldwijd gaan 65 miljoen meisjes niet naar school. Ze moeten werken of trouwen als ze nog heel jong zijn. Hun kansen op betaald werk zijn daardoor verkeken en ze blijven hun hele leven afhankelijk van familie of een man. Een opleiding geeft een goede garantie voor een baan, voldoende inkomsten en zelfstandigheid. Plan Nederland geeft, mede dankzij geld uit nalatenschappen, zoveel mogelijk meisjes de kans naar school te gaan en hun opleiding af te maken. Zo kunnen deze meisjes opgroeien tot krachtige vrouwen.

Geef meisjes een toekomst plannederland.nl/nalaten

ADEL IN NEDERLAND. WAT STELT HET NOG VOOR?

RODE BOEKJE / BLAUWE BOEKJE Het Nederland’s Adelsboek, in de volksmond het Rode Boekje, geeft een alfabetische weergave van de genealogieën van alle

De keuze voor het juiste corps geeft toegang tot mensen van het ‘juiste niveau’

Nederlandse adellijke families. De reeks startte in 1903. Bij afronding van een serie van A tot Z werd een nieuwe reeks gestart. De reeks werd op 28 november 2014 afgesloten met de verschijning van deel 98 (2013-2014). Tijdens een speciaal symposium kreeg de vicevoorzitter van de Nederlandse Adelsvereniging, tevens oud-secretaris van de Hoge Raad van Adel, Otto Schutte, de eerste exemplaren van het laatste deel uitgereikt. Deze laatste historische reeks bevat alle personen die vanaf 1814 tot 2014 deel hebben uitgemaakt en/of nog steeds deel uitmaken van de Nederlandse adel. Naast het Rode Boekje is er het Blauwe Boekje, officieel Neder land’s Patriciaat genoemd. Daarin zijn genealogieën opgenomen van bijna 1800 geslachten/families die de afgelopen 150 jaar (of langer) een vooraanstaande rol hebben gespeeld in de Nederlandse samenleving en waarvan de leden nog steeds een voorname rol hebben in de wetenschap en cultuur, rechtspraak, het openbaar bestuur of het bedrijfsleven. Zij b ehoren tot de zogenaamde elite. Deze serie startte in 1910 en er zijn inmiddels 94 deeltjes verschenen.

het lidmaatschap van de adelsvereniging een rol. De jonge adel heeft een eigen ‘club’: de Vereniging voor Jongeren van Adel in Nederland (VJAN). Deze relatief jonge vereniging (opgericht in 1990) telt ongeveer vierhonderd adellijke leden. Doel is de onderlinge contacten tussen jongeren van adel van 18 tot en met 35 jaar te stimuleren en hun belangen te behartigen. Activiteiten op ‘zowel het gebied van sociale ontspanning als op het maatschappelijk en charitatief gebied’ moeten dat doel bereiken. En dan zijn er natuurlijk nog de universiteiten. Een groot deel van de jonge adelstand doet een hogere opleiding en kiest voor het lidmaatschap van een studentenvereniging of studentencorps. Ook daar maakt de jonge edele kans om een passende partner te ontmoeten. De keuze voor het juiste corps geeft toegang tot mensen van het ‘juiste niveau’. Utrecht wordt vanouds het bolwerk van de studerende adel genoemd. Leiden is een goede tweede keuze. Het zal geen toeval zijn dat veel leden van ons koningshuis hun bul daar hebben gehaald. Een adellijke partner heeft dat echter zelden opgeleverd.

VOOR NU EN LATER 2017

Het komt later wel

Historicus en schrijver Constanteyn Roelofs, zelf tot 2013 Leidse student geweest, interviewde in 2012 voor Mare, Leids Universitair Weekblad, een aantal adellijke studenten over hun afkomst en wat die voor hen betekent. De nuchtere conclusie van een van hen was, dat anderen zich er drukker over maken dan hijzelf. ‘Maar je hebt mensen en families die er heel erg mee bezig zijn, met de tradities en adelsclubjes. Ik ben zelf misschien wat moderner. Voorlopig ben ik nog bezig met mijn studie en het studentenleven – al die ridderschappen en adelborrels komen later nog wel.’ Misschien wel een gezond uitgangspunt … << DE ADEL ONLINE Wie geïnteresseerd is in (met name de geschiedenis van) de adel, kan op internet veel informatie vinden. Interessante sites zijn: •

hogeraadvanadel.nl

•

adelsvereniging.nl

•

vjan.nl

•

facebook.com/adelinnederland

•

adelsgeschiedenis.nl

•

republiekvanadel.wordpress.com

117

DRAAIEN DE JONGEREN OP VOOR HET LUXE LEVEN VAN DE OUDEREN?

WAT KRIJGEN WE NU? ARMER DAN JE OUDERS?

Foto Flip Franssen / Hollandse Hoogte

118

WAT KRIJGEN WE NU? ARMER DAN JE OUDERS?

Tekst Peter Boorsma | Beeld Hollandse Hoogte / iStockphoto

Decennialang ging het met de jonge generatie steeds beter dan met de vorige. Steeds meer inkomen, steeds hoger opgeleid en steeds meer vrije tijd. Maar geldt dat ook voor de jongeren van nu? Groeit er een generatie jongeren op die armer zijn dan hun ouders?

et gebeurt niet veel dat een ingezonden brief zulke heftige reacties oproept als die van Gert Klein (zomer 2016) in de Volkskrant over klagende ouderen. Dat zijn volgens Klein ‘Rupsjes Nooitgenoeg’ die juist volop hebben geprofiteerd van de naoorlogse economische groei. ‘Rupsje at zich door jarenlange volledig met studiebeurs gefinancierde studie heen, maar had nog niet genoeg. Kocht vervolgens een gesubsidieerde premie A-woning, maar had nog niet genoeg, had in zijn werkende bestaan altijd werk met een vast contract, maar had nog niet genoeg. Ontvangt een pensioen gebaseerd op 70 procent van het eindloon, maar heeft nog niet genoeg’, foetert Klein. ‘Een eenzijdig beeld van de generatie, want er zijn ook veel ouderen die het heel krap hebben’, reageerden verbolgen lezers. ‘Vergeet niet dat veel ouderen al op hun veertiende zijn begonnen met werken, 48 uur in de week. En dat ze nu lage woonlasten hebben, komt ook omdat ze hun hypotheek gewoon hebben afbetaald.’ Niet solidair

Het is niet voor het eerst dat er een beeld wordt geschetst van een generatie ouderen die alle rijkdom voor zichzelf wil houden en niet solidair is met de jongeren. De ouderen genieten van riante pensioenen, bewonen grote, afbetaalde huizen en reizen in hun campers onbezorgd de wereld over. Dit terwijl de jongeren >>

VOOR NU EN LATER 2017

119

HELP! HULP!

HELP!

U KUNT OOK OPNEOMNS E IN UW N TESTAMEN T. www.dier.n u

HULP!

HELP!

HULP!

WIE ZORGT ER VOOR UW HUISDIER ALS U ER NIET MEER BENT? Denkt u er wel eens over na wat er met uw huisdieren gebeurt, na uw overlijden? Wie gaat er net zo liefdevol als u voor ze zorgen? Wie zal die taak op zich nemen? Heel veel mensen denken daar over na, op bijzondere momenten. Bijvoorbeeld wanneer men het testament laat opmaken.

Help dieren in nood, ook als u er niet meer bent

Hulp aan dieren in nood, ook bij u in de buurt

Misschien denkt u momenteel na over uw nalatenschap en wilt u meehelpen om later, als u er niet meer bent, hulp aan dieren mogelijk te maken. Als u DierenLot opneemt in uw testament betekent dit een heel belangrijke bijdrage voor de hulp die wij bieden, nu en later, aan ieder dier die dit nodig heeft. Wij willen hen helpen. Samen met u maken wij dit graag mogelijk.

Samen met lokale en regionale dierenhulporganisaties helpt Stichting DierenLot mishandelde, verwaarloosde en afgedankte dieren in Nederland. Stichting DierenLot ondersteunt hen met o.a. geld voor opvang en verzorging van de dieren, voedsel of medicatie, reparatie of verbouwing aan de opvang, of met hulpmaterialen zoals benches. Maar ook bieden wij hulp bij transportproblematiek. Door eigen DierenLot dierenambulances in bruikleen te geven. Inmiddels rijden er al ruim 100 in Nederland!

Stichting DierenLot is voor de hulp aan dieren in Nederland geheel afhankelijk van donateurs en van giften. Maar het is ook mogelijk ons te steunen door DierenLot in uw testament op te nemen.

Wilt u meer weten over nalaten aan DierenLot? Neemt u gerust contact op met ons. Wij vertellen u graag meer. Stichting DierenLot Postbus 359 | 3500 AJ Utrecht Telefoon: 030-241 57 61 (op werkdagen van 10 tot 16 uur) E-mail: info@dier.nu

www.dier.nu

iStockphoto

WAT KRIJGEN WE NU? ARMER DAN JE OUDERS?

HET NIBUD MAAKT ZICH ZORGEN OVER ... DE GEPENSIONEERDEN Budgetvoorlichtings instituut Nibud en

al geluk hebben als ze beladen met studieschuld een tijdelijk baantje kunnen vinden, waarmee ze nooit genoeg verdienen om een huis te kunnen kopen. Huizen zijn dankzij de koopkracht van de ouderen immers onbetaalbaar. Babyboomer bashing, volgens sommigen. Maar klopt de veronderstelling? Groeit er voor het eerst een generatie jongeren op die het slechter hebben dan hun ouders? Wel als je afgaat op de titel van het rapport dat McKinsey eerder dit jaar naar buiten bracht: Poorer than their parents. Driekwart van de huishoudens in de westerse landen is er in de periode 2005-2014 niet in inkomen op vooruitgegaan, zo berekende het bureau. Dat komt deels door de crisis, maar ook door structurele ontwikkelingen als de vergrijzing, het kleiner worden van de huishoudens en druk op de lonen als gevolg van nieuwe technologie. Verandert er niets, dan zet deze ontwikkeling zich door en komt er een eind aan de jarenlange welvaartsgroei in het westen, aldus McKinsey. Die stagnatie in welvaart lijkt in Nederland echter juist bij ouderen plaats te vinden. Zo meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in september 2016 dat de koopkracht van werkenden er sinds 2000 ruim 30 procent op vooruit is gegaan, terwijl die van gepensioneerden gelijk bleef. Daarbij zijn er grote verschillen tussen de gepensioneerden onderling. Voor een derde van de ouderen maakt AOW nog steeds 80 procent of meer uit van hun inkomen. Dat is geen vetpot. Het gaat hierbij vooral om de ‘oudere ouderen’; mensen die nu met pensioen gaan, hebben vaker aanvullende regelingen en staan er beter voor. Precies die groep wordt bij ‘conflicten’ tussen de generaties steeds als voorbeeld genoemd.

accountantsfirma PwC maken zich zorgen over de toekomstige gepensioneerden. De huidige generatie heeft al veel meer uitgaven aan bijvoorbeeld zorgkosten, maar de aankomende generatie werkt vaker op flexibele contracten of als zzp’er en bouwt daardoor minder pensioen op. Na pensionering hebben ze daardoor ook nog eens minder inkomen. Het Nibud maakt zich vooral zorgen over de groep huurders en koopwoningbezitters met een aflossingsvrije of nog niet afbetaalde hypotheek. Zij blijven na hun pen sioen met hoge woonlasten zitten.

Overdrachten

Het Centraal Planbureau (CPB) zocht enkele jaren geleden uit hoeveel nettoprofijt de verschillende generaties hebben van het overheidsbeleid. Het blijkt dat vooral ouderen profiteren van de overheid: ze betalen relatief weinig belastingen en sociale premies en ontvangen veel aan AOW, zorg en andere voor zieningen. >>

VOOR NU EN LATER 2017

121

WAT KRIJGEN WE NU? ARMER DAN JE OUDERS?

Een ander beeld ontstaat echter als de onderzoekers het nettoprofijt uit het verleden en de toekomst bij elkaar optellen. Dan blijkt ineens dat de echte babyboomers – geboren tussen 1946 en 1955 – in hun jonge jaren maar weinig hebben ontvangen van de overheid. Het grootste profijt genieten degenen die zijn geboren in de periode 1960-1990. Zij hebben geprofiteerd van ruime onderwijsuitgaven en worden minder dan de toekomstige generaties getroffen door de verhoging van de indirecte belastingen, stelt het CPB. Balans

NIEMAND ZAL ONTKENNEN DAT DE GENERATIE DIE NU OP DE ARBEIDSMARKT KOMT, HET MOEILIJK HEEFT

Probleem bij het opmaken van de balans ouderen-jongeren is dat we geen zekerheid hebben over de economische groei en de verdeling van de welvaart in de toekomst. Niemand zal ontkennen dat de generatie die nu op de arbeidsmarkt komt, het moeilijk heeft. Jongeren moeten hard zoeken naar een baan en als ze die al vinden, is het zelden een vaste aanstelling. Maar dat zegt nog niet alles over hoe ze ervoor staan als zij met pensioen gaan. Neem de generatie die begin jaren tachtig van de vorige eeuw uit de schoolbanken kwam, een periode met een jeugdwerkloosheid van 25 procent, ruim twee keer zo hoog als nu. Ondanks de slechte start, heeft deze generatie de schade aardig kunnen inhalen. Er is voor alle generaties een soort levensloop te zien waarbij het inkomen groeit naarmate de leeftijd toeneemt. Het kan dus gebeuren dat de jongeren over veertig jaar meer vermogen en een hoger inkomen hebben dan de ouderen van nu. Onzekerheid

In de verwijten aan de ouderen en de reacties daarop lijkt echter meer mee te spelen dan alleen financiële kwesties. Misschien gaat het wel meer om de toegenomen onzekerheid en het verliezen van het geloof dat altijd alles beter wordt. ‘Dat jullie armer werden geboren dan mijn generatie, is geen persoonlijke verdienste, maar toeval. In ruil hebben jullie vrijwel alleen vooruitgang gekend’, brieste de Volkskrant-redacteur Yvonne Hoffs drie jaar geleden tegen de ouderen. ‘De 25-jarigen van nu zijn op het hoogtepunt van de welvaart geboren. Hun perspectief is nu: levenslang inleveren.’ Overigens betwijfelen ook ouderen of het de nieuwe generatie het qua opleidingsniveau en welvaart beter af zal gaan. Uit onderzoek uit 2011 van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling bleek dat 73 procent van de Nederlanders denkt dat de toekomstige generaties het slechter zullen hebben. Vooral de laagopgeleiden zijn daar bang voor. ‘Steeds meer ook verbreidt zich bij ouders het ongemakkelijke gevoel dat de eigen kinderen het minder goed zullen hebben dan zijzelf ’, aldus Paul Schnabel in 2010, destijds directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Maar is sociale daling erg?, zo vraagt hij zich af. Volgens Schnabel hoeft een objectief vast te stellen daling in inkomens- en welvaarts niveau nog niet tot een subjectief gevoel van positieverslechtering te leiden. Omdat in de meeste huishoudens nu beide partners werken, kunnen ze toch het inkomen verwerven dat hun vaders alleen verdienden, redeneert hij. En, juist omdat ouderen nu meer armslag hebben dan voorheen, kunnen ouders hun kinderen vaker financieel bijstaan, aldus Schnabel. ‘En in de praktijk doen ze dat ook op grote schaal.’ <<

122

✆ 0800 - 7 800 800

Een geschenk voor het leven Uw nalatenschap geeft kinderen met een handicap op de armste plekken van de wereld een betere toekomst. Kinderen zoals Supriya, het meisje op de foto. Kinderen die het aan alles ontbreekt; buitengesloten, kansloos en veel vaker dan anderen slachtoffer van verwaarlozing, misbruik en geweld. Al meer dan 35 jaar ondersteunt het Liliane Fonds deze kinderen met (para) medische zorg, onderwijs, vergroting van hun weerbaarheid en de opheffing van barrières die hun toegang tot de maatschappij en sociale contacten blokkeren. Vaak kunnen we kinderen steunen dankzij een erfstelling of legaat. Gunt u kinderen als Supriya ook een eerlijkere kans? Dan durven we u te vragen (een deel van) uw bezit aan hen door te geven. Dat kan door het Liliane Fonds op te nemen in uw testament, als (mede-)erfgenaam of voor een legaat.

Hebt u vragen? Wilt u meer weten over Supriya en het werk van het Liliane Fonds? Of wilt u gewoon eens een goed gesprek over nalaten aan het Liliane Fonds? Vraag nu de gratis informatiebrochure aan. Ga hiervoor naar www.lilianefonds.nl/ nalaten. Of bel met uw vragen naar Fien van Halder op 0800 - 7 800 800 (gratis). U kunt haar bereiken maandag t/m vrijdag van 09.00-17.00 uur.

Een geschenk

voor het leve

Uw nalatenschap n met geeft kindere een een handicap st betere toekom

08-08-16 09:34

opmaak erfenisbrochure

A4.indd 1

Een legaat is zo geregeld Een legaat (testamentaire schenking van een geldbedrag) aan het Liliane Fonds regelt u al met een simpele notariële akte als aanvulling op uw testament. Ook als u geen testament hebt, kan dit via deze weg. De akte kunt u zelf invullen via de website van het Liliane Fonds. Ga daarvoor nu naar www.lilianefonds.nl/nalaten. Daarna hoeft u maar één keer naar een van de deelnemende notarissen te gaan om de akte te ondertekenen.

www.lilianefonds.nl/nalaten

CREËER MET UW NALATENSCHAP EEN BLIJVENDE BAND MET ISRAËL Voor advies staat de afdeling nalatenschappen voor u klaar op: 020-6448429 of nalaten@israelactie.nl

PROJECT YOUTH FUTURES

WWW.ISRAELACTIE.NL/NALATEN IBAN NL91 INGB 0000 7777 77

Waarom

HARTPATIËNTEN NEDERLAND?

1. 2. 3. 4.

We zijn volledig onafhankelijk Hartpatiënten Nederland brengt lotgenoten samen op het Forum Meldpunt Hartpatiënten HartSignaal: voor een totale scan van de hartzorg

5. 6. 7. 8.

Aandacht voor jonge hartpatiënten HartbrugReizen: Zorgeloos samen op pad Hartbrug-Magazine en HartbrugReizen Hartbemiddelaar: adviseert waar u het best behandeld wordt

Schenken aan Hartpatiënten Nederland? Bel 0475 - 31 72 72 of kijk op Hartpatienten.nl Postbus 1002, 6040 KA Roermond 0475 - 31 72 72 Hartpatienten.nl I roermond@hartpatienten.nl

Nu en Later 2017.indd 1

17-11-2016 11:58:18

ADVERTORIAL

Mecenaatsadviseurs Marceline Loudon, Menno Tummers en Mathilde Stuyling de Lange (vlnr)

De Kunst van het geven… Een eigen fonds als nalatenschap De restauratie van het interieur van Kasteel Heeze, een optreden van de jonge musici van het Jong Metropole of de theatervoorstelling Het Pauperparadijs in Veenhuizen. Allemaal mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Maar er is meer: de activiteiten van het Cultuurfonds waaieren uit van beeldende kunst naar popmuziek, fotografie, film, geschiedenis en letteren, buurtcultuur, theater en monumentenzorg.

Eigen filantropie-vehikel

Steeds vaker komt het geld voor al deze projecten – zo’n 3.500 per jaar - van particulieren, stichtingen of bedrijven die een eigen fonds oprichten bij het Prins Bernhard Cultuurfonds. Bij leven of als nalatenschap. Met een eigen CultuurFonds op Naam zetten zij hun betrokkenheid om in het geven of nalaten aan een doel dat hen na aan het hart ligt. Ze stellen een eigen fonds in waarvan ze naam en doelstelling zelf bepalen. Het Cultuurfonds kleurt het fonds in overleg met de schenkers of de erfgenamen in met mooie projecten. Inmiddels zijn er al meer dan 400 van deze eigen filantropie-vehikels in beheer bij het Prins Bernhard Cultuurfonds. Voor bijvoorbeeld kindertheater, poëzie, jonge musici, behoud van bijzondere natuur of restauratie van eeuwenoude monumenten. cultuurfonds.nl/mecenas

Huis van het mecenaat

De opleving van het mecenaat brengt soms vragen met zich mee. Over schenken, beleggen, lenen, nalaten en het beheren van fondsen. Het Prins Bernhard Cultuurfonds zet de deuren van

het ‘Huis van het mecenaat’ daarvoor wagenwijd open. Niet alleen voor een CultuurFonds op Naam, maar ook voor andere geefvormen, bij leven of als nalatenschap. “Met het Mecenaat op maat springen we in op een groeiend aantal mecenassen met uiteenlopende ambities’, zegt Menno Tummers, een van de mecenaatsadviseurs van het Cultuurfonds. “We zijn echt een professioneel adviescentrum geworden, waar alle geefvragen besproken kunnen worden. En die als ze binnen onze werkterreinen passen, ook ten uitvoer worden gebracht.” En dan gebeuren er mooie dingen. Van een buurtcultuurproject dat de verdraagzaamheid in de buurt vergroot, het verfraaien van architectuur in een stad tot de doorbraak van een talent. ‘Dat brengt de kunst van het geven allemaal tot stand’, aldus Tummers.

De kunst van het geven

In de 21e eeuw is het ondersteunen van cultuur, natuur en wetenschap nog steeds even belangrijk voor de ontwikkeling van de maatschappij. Het Prins Bernhard Cultuurfonds, al sinds de Tweede Wereldoorlog zelf actief aanjager van het particulier initiatief, brengt partijen bij elkaar, geeft advies en zoekt samenwerkingsmogelijkheden om extra geld bij elkaar te krijgen voor cultuur, natuur en wetenschap in Nederland. Vanuit dit ‘Huis van het mecenaat’ worden jaarlijks zo’n 3.500 initiatieven ondersteund, onder meer namens de moderne mecenas. Ook iets teweeg brengen met een gift of nalatenschap? Kijk op cultuurfonds.nl/geven

Marceline Loudon, Menno Tummers en Mathilde Stuyling de Lange begeleiden de geefwensen van schenkers aan het Prins Bernhard Cultuurfonds. Als mecenaatsadviseurs hebben zij meer dan 400 CultuurFondsen op Naam onder hun hoede, van particulieren, (familie)stichtingen, bedrijven en overheden. Samen met de gevers kunnen zij jaarlijks honderden mooie projecten ondersteunen voor cultuur, natuur en wetenschap.

125

Elzemien Brouwer (50) Groningen Erfstuk: ring van zilver en goud

‘I

k was 29 jaar toen mijn moeder stierf. En hoewel ik weinig sieraden draag, erfde ik haar gouden trouwring. Mijn vader is pas zo’n drie jaar geleden overleden en als vanzelf kwam ook zijn ring in mijn bezit. Het leek mij mooi om de twee losse ringen te laten omsmelten tot drie bijzondere varianten. Drie ringen voor de drie dochters van mijn ouders. En zo geschiedde. Het resultaat is prachtig geworden: drie verschillende, maar vooral persoonlijke ringen in de combinatie zilver met goud. De verbintenis tussen mijn ouders, nu ook voor ons een draagbare herinnering aan hen. Zo blij als ik was met het resultaat, zo verdrietig was ik begin september. Het was een warme dag en voor wat afkoeling bezocht ik met mijn zoon het nieuwe stadsstrand van Groningen aan het Oosterhamrikkanaal. Nauwelijks lag ik nog te dobberen, toen ik mijn ring voelde afglijden. In een ogenblik zonk hij naar de bodem. De extreem warme dag en het koude water zorgden waarschijnlijk voor smallere vingers. Al snel bleek duiken, naar drie meter diepte, een behoorlijke klus. In pure wanhoop heb ik mijn zoon zelfs geld geboden om te blijven zoeken, maar het opduiken van mijn erfstuk was onmogelijk in het troebele water. Althans … dat dacht ik. Nog diezelfde avond kreeg ik een berichtje van een vriendin. Een bedrijfje uit Eindhoven duikt verloren waardevolle spullen op, vertelde ze mij. Eindhoven leek mij erg ver voor een ring in Groningen, maar het was te proberen. En wat bleek, de heren waren datzelfde weekend toevallig bij het Sneekermeer en wilden best wel even doorrijden. Hoewel het in Sneek na bijna vier uur niet lukte om het stuk dat daar lag op te duiken, was mijn ring in twintig minuten boven water. Wat een helden! Eigenlijk is de ring inmiddels peperduur geworden, maar voor mij persoonlijk onbetaalbaar.’

126

MIJN ERFSTUK

‘EN TOEN LAG MIJN ERFSTUK DRIE METER DIEP IN TROEBEL WATER’

VOOR NU EN LATER 2017

127

Zorgkosten voor ouderen stijgen â&#x20AC;&#x201C; en

SPAART U VOOR UW ZORG OF UW KINDEREN?

het einde is

niet in zicht 128

SPAART U VOOR UW ZORG OF UW KINDEREN?

Tekst Sander Peters | Beeld istockphoto

De zorgkosten stijgen. Dat geldt voor ons land, op macroniveau, en voor iedere inwoner afzonderlijk. Misschien wel het zwaarst getroffen zijn ouderen; zij hebben nu eenmaal meer zorg nodig. Welke kosten komen op hen af ? Kunnen ze het betalen? En: wat betekenen die hoge zorguitgaven voor de nalatenschap?

raditiegetrouw maakte DSW eind september als eerste zorg verzekeraar de nieuwe premie voor het nieuwe jaar bekend. In 2017 betalen verzekerden bij DSW 1.296 euro per jaar, oftewel 108 euro per maand, 9,25 euro meer dan in 2016. De vier grote verzekeraars – Menzis, VGZ, CZ, Achmea – volgden het voorbeeld van hun kleine broertje. De gemiddelde stijging van de zorgpremie ligt daarmee een stuk hoger dan de 3,50 euro die het kabinet op Prinsjesdag voorspelde.

De zorgpremie is natuurlijk niet de enige kostenpost in de zorg. Op allerlei manieren zult u de komende jaren in uw portemonnee voelen dat de zorguitgaven in Nederland het laatste decennium explosief zijn gestegen. In 2016 gaven we met ons allen bijna 100 miljard uit aan zorg. Dat u hier als burger aan meebetaalt, is een logische gedachtegang. Ook op het idee dat de grootste zorgconsument de zwaarste lasten draagt, valt weinig af te dingen. Alleen: wat betekent dit voor mensen die nu eenmaal meer zorg nodig hebben dan anderen? Chronisch zieken bijvoorbeeld, of mensen met lichamelijke of verstandelijke beperkingen? En what about de snelst groeiende bevolkingsgroep: de ouderen. Dát hun uitgaven aan zorg de komende tien, twintig jaar zullen toenemen, is allang niet meer de vraag. Het is meer de vraag met hoeveel. Voor nu en later zet de voornaamste kostenposten voor ouderen op een rij. Waar zit ’m die groei in? Kunnen zij de zorg wel betalen straks? En op de achtergrond de gewetensvraag: spaart u voor uw eigen zorg of voor uw nabestaanden?

KOSTENPOST 1: DE BASISPREMIE De premie stijgt al bijna tien jaar op rij; u betaalt drie keer zoveel als in 2005.

Even het geheugen opfrissen: vóór 2006 waren minder vermogende Nederlanders verzekerd via het ziekenfonds. Ongeveer tien jaar terug is het huidige systeem met de basisverzekering en de aanvullende pakketten ingevoerd. De verschillen in premies zijn spectaculair: grofweg betaalt u in 2017 ruim drie keer zoveel premie als in 2005. De afgelopen zes jaar is de basispremie met bijna 50 procent gestegen: van 80 euro in 2010 naar circa 120 euro in 2017. Omgerekend betekent dat een stijging van bijna 500 euro op jaarbasis. Alleen in 2014 daalde de premie vergeleken met het jaar ervoor. Door lagere >>

VOOR NU EN LATER 2017

129

Oog voor blinde en slechtziende mensen In ons land zijn ruim 350.000 mensen blind of slechtziend. De een wordt met een visuele beperking geboren en moet er van kleins af aan mee leren omgaan; de ander overkomt het op latere leeftijd en moet zich dan aanpassen. Blind zijn of worden heeft ingrijpende gevolgen. Gelukkig is met hulpmiddelen, aanpassingen en begeleiding veel mogelijk.

Meedoen in de maatschappij Bartiméus Sonneheerdt zet zich sinds 1915 in voor mensen die blind of slechtziend zijn. Wij vinden dat mensen met een visuele beperking gelijkwaardig moeten kunnen meedoen in de maatschappij. Daarom helpen we met wetenschappelijk onderzoek, vernieuwende hulpmiddelen, slimme aanpassingen en specifieke begeleiding.

Betere toekomst Wij ontvangen geen subsidie van de overheid. Voor ons werk zijn we volledig afhankelijk van donaties, erfstellingen en legaten. Met uw nalatenschap maken wij zinvolle projecten mogelijk. Door de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt op te nemen in uw testament geeft u blinde en slechtziende mensen een betere toekomst.

Uw nalaten schap maakt Onderzoek beste het oogzorg bij albinisme versch il Onderzoek moet beter kunnen

Wilt u meer weten? Wij gaan graag met u in gesprek over de mogelijkheden van nalaten aan de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt. U kunt meedenken over de doelbestemming van uw erfstelling of legaat en vast laten leggen dat u een bijdrage wilt leveren aan bijvoorbeeld onderwijs, oogzorg of onderzoek. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Marianne Koppenol, (030) 693 50 42 of mkoppenol@steunbartimeus.nl. U kunt ook onze brochure ‘Nalaten: uw visie, onze toekomst’ aanvragen.

Utrechtseweg 82a • Postbus 999 • 3700 AZ Zeist

steunBartimeus.nl

voorspellen wat de beste oogzorg is voor kinderen met albinisme. Mede dankzij nalatenschappen kon dit belangrijke onderzoek van start gaan.

SPAART U VOOR UW ZORG OF UW KINDEREN?

geneesmiddelenprijzen dan verwacht hadden de zorgverzekeraars meer reserves (winst). Die meevaller is toen collectief besteed aan het verlagen van de premies. Dat is ook de afspraak: zorgverzekeraars zijn geen organisaties met winstoogmerk. Wel zijn zij, zoals elke organisatie, natuurlijk gedwongen om hun financiën op orde te hebben en dus hun buffers op peil te houden. Dat is de reden waarom de premies voor 2017 een stuk hoger uitvallen dan het kabinet voorrekende. Volgens de verzekeraars zijn de ‘potjes met reserves niet bodemloos’ en is enige voorzichtigheid geboden.

KOSTENPOST 2: AANVULLENDE VERZEKERING Jonge mensen kunnen af met de basiszorg; ouderen kunnen niet zonder aanvullende pakketten.

Het idee achter ons zorgstelsel is heel eenvoudig: de verplichte basisverzekering vergoedt alle noodzakelijke zorg. Wie gezond is, heeft daar in principe genoeg aan. Het is vervolgens ieders eigen keuze om wel of geen aanvullende verzekeringen af te sluiten. Juist in die individuele keuzevrijheid zit ook iets ogenschijnlijk onrechtvaardigs: de jongeman van 22 jaar oud, die in de kracht van z’n leven is en tot dan toe gevrijwaard gebleven is van ziekten of ander lichamelijk ongemak, heeft een eenvoudige keuze. Maar hoe zit dat bij ouderen? Iedereen die de 65 jaar gepasseerd is, krijgt er vroeg of laat mee te maken: lichamelijke klachten, ziekten en een groeiende zorgbehoefte. Een simpel rekensommetje leert iedere senior dat hij of zij maar beter voor een goed pakket aan aanvullende verzekeringen kan kiezen. Het stevige prijskaartje van die aanvullende verzekering(en) ten spijt.

KOSTENPOST 3: EIGEN RISICO

Maar voor ouderen vormt dit eigen risico letterlijk een risico. Niet alleen omdat het bedrag sinds 2006 flink gestegen is – in 2016 was het 385 euro per jaar en in 2021 zitten we op 500 euro, verwacht het Centraal Planbureau – maar ook omdat het bedrag voor iedere Nederlander gelijk is, ongeacht het inkomen. Ouderen die van een AOW-uitkering en/of een karig aanvullend pensioen leven (en dat zijn er heel wat), betalen dus relatief veel. Belangrijkste factor echter waarom het eigen risico op dit lijstje staat, is de volgende: ouderen doen nu eenmaal een groter beroep op de zorg. Of ze willen of niet, ze souperen vrijwel allemaal hun eigen risico op. Het is niet overdreven om te stellen dat vrijwel iedere Nederlander van boven de 70 jaar ruim 30 euro (385 gedeeld door 12) bij zijn maandelijkse zorgpremie kan optellen.

KOSTENPOST 4: EIGEN BIJDRAGE WMO Ook de eigen bijdrage voor hulp in huis steeg de voorbije jaren.

Ouderen die hulp in huis nodig hebben, kunnen bij hun gemeente aankloppen. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) regelt dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Maar: deze hulp is niet kosteloos. Iedereen die Wmo-hulp ontvangt, betaalt een bijdrage aan de gemeente. Deze bijdrage is overigens wel inkomensafhankelijk. Opmerkelijk: de eigen bijdrage voor 2017 ligt lager dan die in 2016. Dat klinkt mooier dan het is, want in 2016 was de bijdrage drie tot zes keer zo hoog als in 2015. Twee uur huishoudelijke hulp kostte mensen met de laagste inkomens vorig jaar 65 euro per maand, tegenover 20 euro in 2015. Degenen die meer te besteden hebben, komen uit op 130 euro per maand.

Vrijwel iedere oudere ‘verbruikt’ zijn gehele eigen risico.

KOSTENPOST 5: EIGEN BIJDRAGE WET LANGDURIGE ZORG (WLZ)

Iedereen betaalt een eigen risico, dat gekoppeld is aan het basisdeel van de zorgverzekering. Het idee hierachter is tweeledig: de premiestijging kan enigszins binnen de perken blijven én mensen zouden zich op deze manier meer bewust zijn van hun ‘zorgconsumptie’. Zodat ze zich niet voor ieder ‘wissewasje’ willen laten doorverwijzen. Ook hiervoor geldt: een logische gedachtegang, die op macroniveau vast en zeker haar vruchten afwerpt.

Veel spaargeld of vermogen? Dan ook veel mee

VOOR NU EN LATER 2017

betalen aan langdurige zorg!

Tot slot de kostenpost waar het meest over te doen is: de eigen bijdrage die mensen sinds 2013 voor langdurige zorg betalen (de ‘oude’ AWBZ). Afhankelijk van de situatie waarin iemand verkeert, is dit een zogenoemde lage of hoge bijdrage. U betaalt de lage bijdrage als (niet limitatief): >>

131

SPAART U VOOR UW ZORG OF UW KINDEREN?

• u voor het eerst verblijft in een zorginstelling of als uw vorige verblijf langer dan 6 maanden geleden was; • u in een zorginstelling woont en uw partner daar buiten; • u beschikt over een persoonsgebonden budget voor de Wlz, een volledig pakket thuis of een modulair pakket thuis; • u betaalt voor het levensonderhoud van uw kinderen, jonger dan 27 jaar; • u een indicatie heeft voor 4 tot 6 dagen verblijf per week; • u een indicatie heeft voor zorgzwaartepakket 10 (terminale zorg).

‘KOOPKRACHTPLAATJE’ OUDEREN Rond Prinsjesdag 2016 heeft het Nibud speciaal gekeken naar de ontwikkeling van de zorgkosten aan de ene kant – zoals de premies voor de zorgverzekering, het verplichte eigen risico en de eigen bijdrage Wmo – en de vergoedingen van de zorgkosten aan de andere kant, zoals de zorgtoeslag en belastingaftrek van specifieke zorgkosten. Wat blijkt? De zorgkosten van ouderen zijn de afgelopen vijf jaar harder gestegen dan

De lage bijdrage varieert in 2016 tussen 159,80 euro en 838,60 euro per maand, afhankelijk van de hoogte van uw inkomen en uw vermogen in box 3. Voor degenen die niet aan bovenstaande punten voldoen, geldt de hoge eigen bijdrage. Deze kan oplopen tot 2.301,40 euro (!) per maand.

de vergoedingen, met minimaal 1.000 euro per jaar.

KOSTENPOST 6: ZELF ZORG ORGANISEREN

• voor echtparen met AOW plus 10.000 euro aanvullend

Voor de (zeer) welgestelden onder u: zelf langdurige

De kosten per jaar: • voor alleenstaande AOW’ers stegen van 1.204 naar 2.221 euro; • voor alleenstaande AOW’ers met 10.000 euro aanvullend pensioen stegen van 2.053 naar 4.499 euro; • voor echtparen met alleen AOW stegen van 2.032 naar 3.516 euro; pensioen stegen van 2.897 naar 6.336 euro.

zorg inkopen – in uw thuissituatie.

Wie niet in een instelling terecht wil komen én voldoende financiële middelen heeft, kan deze zorg ook thuis organiseren. Hoeveel dat kost, hangt af van de mate waarin hulp nodig is. Én van uw inkomen, want u kunt een deel van de kosten aftrekken van uw inkomen voor de inkomstenbelasting. Een rekensom die uitgaat van 24-uurszorg komt uit op ongeveer 100.000 euro netto. Per jaar dus. En als we uitgaan van een gemiddelde zorgbehoefte van 3 tot 4 jaar, is duidelijk dat dit voor de meeste mensen niet op te hoesten is. Wat betekent dit voor uw nalatenschap?

Wie de eigen bijdrage wil verminderen of zelfs geheel wil ontlopen, kan in actie komen. Dat is tenminste de boodschap die veel notariskantoren en financiële dienstverleners hun cliënten meegeven. Wie tijdig en slim zijn box 3-vermogen weet te verlagen, hoeft zijn spaarcenten niet in te zetten. Helder en duidelijk. Maar hoe pak je zoiets aan? Zes actiepunten én een kanttekening:

132

1. De meest voor de hand liggende ‘oplossing’ is om uw kinderen of kleinkinderen een schenking te doen. 2. Beleg uw vermogen in zogeheten groene fondsen. Dan wordt dat bedrag niet meegerekend bij het bepalen van uw eigen bijdrage. Deze vrijstelling kan oplopen tot 112.840 euro per huishouden. 3. Bepaal in uw testament dat uw kinderen hun erfdeel kunnen opeisen vanaf het moment dat de langstlevende echtgenoot – niet tijdelijk – wordt opgenomen in een instelling. 4. Breng uw spaargeld, beleggingen of onroerende zaken onder in een besloten vennootschap (bv). Uw vermogen verhuist dan naar box 2. 5. Even simpel als doeltreffend: betaal een eventuele belastingschuld vóór 1 januari. 6. Benut uw spaargeld om (een deel van) uw hypotheekschuld af te lossen. 7. Realiseert u zich dat u via bovenstaande acties de kosten van uw verblijf in een zorginstelling op anderen – de maatschappij, andere generaties, of concreter: uw kinderen of kleinkinderen – afwentelt. <<

ADVERTORIAL

Elsa en Adriaan Gerritsen ‘Onze nalatenschap is nu gOed geregeld, een geruststellende gedachte’ “Ook over het welzijn van onze dieren hoeven we ons geen zorgen meer te maken. We zijn beide opgegroeid met dieren, dus die liefde zat er al vroeg in. Omdat we geen kinderen hebben, een bewuste keuze, beschouwen we onze katten een beetje als onze kindjes. We overspoelen ze met liefde, maar krijgen er ook veel voor terug. En omdat we ons erg verantwoordelijk voor ze voelen, gaan we nooit lang van huis. Een paar jaar geleden lazen we een artikel over nalaten, waarin stond dat de Dierenbescherming na overlijden de zorg voor de dieren kan overnemen. We hadden al een testament, maar omdat wij onze familie niet wilden opzadelen met de katten, sprak ons dat erg aan. Na een paar fijne gesprekken met relatiebeheerder Jana van Muijden van de Dierenbescherming hebben we laten vastleggen dat de Dierenbescherming na ons overlijden de katten vanuit het asiel zal herplaatsen. Over het welzijn van onze dieren hoeven we ons geen zorgen meer te maken en daarnaast hebben we er alle vertrouwen in dat de Dierenbescherming ons geld goed zal besteden.”

Nalaten aan de Dierenbescherming De Dierenbescherming is de grootste organisatie in Nederland die zich 24 uur per dag, samen met duizenden vrijwilligers, inzet voor dieren in nood. Uw hulp is daarbij

hard nodig, nu en in de toekomst!

Zorg voor uw huisdier bij overlijden Wist u dat de Dierenbescherming de zorg voor uw huisdier op zich kan nemen als u komt te overlijden? Wij zorgen ervoor dat uw huisdier wordt opgevangen in een asiel, of wanneer gewenst, in een gastgezin. Van daaruit gaan we op zoek naar een nieuw thuis.

Executeurschap Wanneer u heeft besloten de Dierenbescherming op te nemen in uw testament kunt u ons ook tot executeur benoemen. De Dierenbescherming heeft een overeenkomst met Executeursdiensten.nl om een deskundige afwikkeling te kunnen waarborgen. Wilt u meer informatie over nalaten aan de Dierenbescherming vraag dan onze brochure aan of neem contact op met onze relatiebeheerders Jeroen van Dijke of Jana van Muijden: telefoonnummer 088 - 81 13 066. Of mail: nalaten@dierenbescherming.nl

De Dierenbescherming is geen overheidsinstelling. Om dieren te kunnen helpen, zijn we afhankelijk van giften van mensen zoals u.

133

AFHANDELEN VAN EEN ERFENIS VRAAGT EEN ZEKERE KENNIS

‘Die lelijke theepot’ bleek waard Tekst Berber Bijma | Beeld Veilingbedrijf Derksen en iStockphoto

134

Soms valt ’t mee, soms valt ’t tegen. Als dat ergens voor geldt, dan wel voor een erfenis. Het saldo van bankrekeningen spreekt voor zich, maar wat is de waarde van een inboedel? Sommige erfgenamen schatten te hoog, andere te laag. Twee deskundigen geven advies.

AFHANDELEN VAN EEN ERFENIS VRAAGT EEN ZEKERE KENNIS

Antieke Chinese theepot Taxatie: 1.000-1.500 euro Opbrengst:

‘I

s dit oude theepotje ook iets voor de veiling?’ Zo’n vraag krijgt taxateur/veilingmeester Albert Keddeman regelmatig bij een bezoek aan huis naar aanleiding van een nalatenschap. Mooi theepotje, jammer van de kleine beschadiging, maar toch goed voor een voorzichtige schatting van 1000 tot 1500 euro. ‘Nou, neem dat lelijke potje dan maar mee naar de veiling.’ En daar bleek een Chinese verzamelaar liefst 44.000 euro over te hebben voor het ‘lelijke potje’. Het is een van de vele anekdoten die Keddeman, directeur van Derksen Veilingbedrijf in Arnhem, kan vertellen. ‘Het gebeurt heel vaak dat mensen verwachtingen hebben van meubelen en klokken, maar niet van Chinees porselein. Als mensen me vragen om ergens naar te komen kijken, luister ik altijd naar hun verhaal, maar ik kijk ook even goed om me heen en vraag bijvoorbeeld vaak of ik even in de keukenkastjes mag kijken. Daar vind je nog weleens mooie dingen.’ Het goed op waarde schatten van een inboedel is voor de meeste leken lastig, zegt ook Oscar Balkenende. Met zijn bedrijf Obelisk Boedelbeheer wikkelt hij erfenissen af in opdracht van notarissen, particulieren en goede doelen die een nalatenschap toegewezen hebben gekregen. Daarnaast presenteert hij het MAX-programma ‘De Nalatenschap’. Balkenende werkte bij veilinghuis Sotheby’s toen hij merkte dat nabestaanden vaak geen goede hulp krijgen bij het afwikkelen van een erfenis, zeker als het gaat om de inboedel. Dat was voor hem reden om voor zichzelf te beginnen als onafhankelijk adviseur. Het gebeurt overigens ook regelmatig dat mensen de waarde van een inboedel te hoog inschatten, zegt Balkenende. ‘De emotionele waarde voor de nabestaanden wil er nog weleens voor zorgen dat mensen de feitelijke waarde wat overschatten.’ Zorgvuldige aanpak

Het leegmaken van een huis verdient een zorgvuldige aanpak, zegt Balkenende. Sterker nog: je moet helemaal niet meteen met dat leegruimen beginnen. Wacht tot de nodige zorgvuldigheidsmaatregelen zijn genomen én tot iedereen er emotioneel voor klaar >>

VOOR NU EN LATER 2017

135

is, adviseert hij. Er moeten diverse dingen gebeuren voor ook maar iemand een theelepel uit het huis meeneemt – antiek of niet.

Taxateur/veilingmeester Albert Keddeman

Russisch bronzen beeld van een Kaukasisch koppel te paard, gesigneerd Taxatie 750-1.000 euro Opbrengst:

De eerste vraag is of de overledene een testament heeft. ‘Je kunt in het huis gaan zoeken,’ zegt Balkenende, ‘maar dan weet je nooit of je de meest recente versie hebt. Beter is het om naar een notaris te gaan. Iedere notaris heeft toegang tot het Centraal Testamentenregister en kan zo zien of er een testament is.’ In een testament staat wie de executeur is: degene die de verantwoordelijkheid krijgt over het afwikkelen van de gehele erfenis. Hij of zij kan daarvoor overigens de hulp van een deskundige inroepen, zoals een notaris. De executeur maakt een boedelbeschrijving van alle bezittingen van de overledene, dat is inclusief

‘ Erfgenamen schatten soms antieke meubelen op waarde, terwijl vintage goederen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw momenteel juist hip zijn’ ankrekeningen, en een inboedelbeschrijving van alle b roerende (verplaatsbare) goederen die de overledene heeft nagelaten. Tot duidelijk is of er wel of geen positief saldo te erven is, kunnen nabestaanden de erfenis ‘beneficiair’ (onder voorbehoud) aanvaarden. Foto’s

Buisframe toiletladekastje Taxatie 50-100 euro. Veilingopbrengst:

Foto’s maken bij een inboedelbeschrijving is een goed idee, zegt Balkenende. ‘Dat kan allerlei discussies voorkomen, zeker achteraf.’ Ook adviseert hij om op het moment dat de woning voor het eerst wordt betreden, een nieuw slot te plaatsen in de toegangsdeuren, waarvan alleen de executeur een sleutel heeft. ‘Mensen vinden dat vervelend – er spreekt zo’n wantrouwen uit. Maar ook daarmee voorkom je discussie. Want stel dat er iets weg is; dan is iedereen die een sleutel heeft, meteen verdacht.’ Voor het verdelen kan beginnen, moet dan eerst nóg een stap worden genomen: de executeur kijkt of er legaten in het testament zijn vastgelegd of dat er codicillen zijn. In een legaat kan bijvoorbeeld staan dat een

136

AFHANDELEN VAN EEN ERFENIS VRAAGT EEN ZEKERE KENNIS

bepaald schilderij voor een specifieke persoon bestemd is. Een codicil is een papier dat niet tot het officiële testament behoort, met eenzelfde soort mededeling. Een codicil kan aan het testament worden vastgehecht, maar ook in huis bewaard zijn. Het is alleen geldig als het niet ouder is dan de nieuwste versie van het testament. Bovendien moet het met de hand geschreven en gedateerd zijn. Hip of uit de mode

En dan kan – eindelijk – het echte verdelen en afwikkelen beginnen. Al bij het maken van de inboedellijst is het goed een expert in te schakelen, zegt zowel Balkenende als Keddeman. Erfgenamen schatten soms antieke meubelen op waarde, terwijl vintage goederen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw momenteel juist hip zijn. ‘De waarde van antieke meubelen wordt negen van de tien keer overschat’, zegt veilingmeester Keddeman. ‘Van die meubelen is in de jaren zeventig gezegd dat ze alleen maar meer waard worden. In plaats daarvan zijn ze uit de mode geraakt. Ik veil nog best weleens een antieke staartklok, maar die brengt dan zo’n 300 euro op en niet 6.000, zoals mensen soms verwachten. Die staartklokken gaan trouwens bijna allemaal de plas over naar Amerika. Daar is er nog vraag naar, hier niet meer. Anderzijds: een Tomado-boekenrek van de kringloop bracht op een veiling bij ons 2.150 euro op. Van spullen uit de jaren zestig en zeventig hebben mensen vaak totaal geen verwachting, maar die zijn nu juist wél heel erg in de mode.’ Keddeman legt als register-taxateur de waarde van roerende zaken vast. Soms gaat het om een hele inboedel, van waardevolle spullen tot Tupperwarebakjes. ‘Die laatste zetten we dan op de inboedellijst met waarde “nihil”. Daarmee voorkom je ook dat er achteraf nog discussie kan komen over de waarde van iets dat bijvoorbeeld naar de kringloop is gegaan.’ Eerlijke verdeling

Uiteraard hoeft een inboedel niet in zijn geheel geveild te worden, de erfgenamen kunnen ook onderling goederen verdelen. Een zo eerlijk mogelijke verdeling, waarin iedereen zich kan vinden, is dan wel verstandig. In de voorbereiding daarvan speelt de executeur een belangrijke rol. Als de relevante inboedel is >>

VOOR NU EN LATER 2017

Mahonie met mahonie op eiken negentiende-eeuws kabinet Taxatie 400-600 euro Opbrengst: Blanc de Chine Guanyin, zeventiende eeuw, 33 cm hoog Taxatie 2.000-4.000 euro Opbrengst

Oude, ijzeren vitrinekast met glazen schappen, afkomstig uit dokterspraktijk Taxatie 200-400 euro Opbrengst:

137

AFHANDELEN VAN EEN ERFENIS VRAAGT EEN ZEKERE KENNIS

Poul Cadovius Royal wandsysteem Taxatie 100-200 euro Opbrengst:

Empire mahonie met eiken kabinet Taxatie 500-1.000 euro Opbrengst:

beschreven, met alle bijbehorende waarden, is het verstandig dat de executeur de erf genamen vraagt hun voorkeur vast te leggen, adviseert Balkenende. ‘Zelfs bij inboedels van weinig waarde zijn er vaak wel een stuk of twintig dingen die binnen zo’n nalatenschap het vermelden waard zijn, in ieder geval voor de betrokken belanghebbenden. Erfgenamen hebben dan een goed idee van wat de belangrijkste stukken zijn om uit te kiezen.’ Op zeker moment komen ze dan bij elkaar om die spullen te verdelen, mogelijk onder leiding van de executeur. Dat vraagt de nodige tact, waarschuwt Balkenende. Een van zijn tips: begin met de spullen die maar één persoon heeft aangekruist. ‘Dan kan daarover geen discussie meer ontstaan. Bij voorwerpen die meerdere mensen wel willen hebben, kan onenigheid ontstaan. Als dat al aan het begin van het samenzijn gebeurt, kan daarna álles omstreden worden, ook dingen waarover eerst geen onenigheid was. Daarom is het verstandig die onomstreden voorwerpen eerst te verdelen. Dat is dan een voldongen feit.’ Opkoper

Antieke eiken staartklok Taxatie 100-200 euro Opbrengst:

Voor alles wat na het verdelen overblijft, staan erfgenamen voor de keuze: een opkoper, een veilinghuis, een onafhankelijk adviseur, de kringloop? Balkenende en Keddeman wijzen beiden op een belangrijk verschil tussen een veilinghuis en een opkoper. Die laatste probeert zo goedkoop mogelijk aan te kopen, om vervolgens (fors) duurder te verkopen. Voor een veilinghuis daarentegen bestaat de verdienste uit een percentage van de opbrengst en geldt dus: hoe hoger de opbrengst, hoe beter. Bij een veilinghuis houden de erfgenamen vaak dus meer over aan de inboedel, al moeten ze daar wel iets meer geduld voor opbrengen. Het veilinghuis van Keddeman organiseert bijvoorbeeld zes keer per jaar een veilingweek. ‘Niet alles wordt in één keer >>

138

Laat u de wereld een oplossing voor kapotte longen na? Carl heeft de ongeneeslijke longziekte COPD. Hij is de hele dag benauwd. Daarom wil het Longfonds kapotte longen repareren. U kunt helpen door het Longfonds op te nemen in uw testament. Laat u de wereld iets moois na?

Vraag de gratis brochure aan Bel gratis (0800) 2345 777 of ga naar longfonds.nl/nalaten

AFHANDELEN VAN EEN ERFENIS VRAAGT EEN ZEKERE KENNIS

Wortelnoten eethoek bestaande uit ovale kolompoottafel en vier rijk gestoken stoelen met goudkleurige stoffering Taxatie 300-500 euro Opbrengst:

Antiek noten Mechelse kast Taxatie 100-150 euro Opbrengst :

verkocht, maar wij weten door onze ervaring wel goed in te schatten wat wel of niet verkoopt, dus verreweg het meeste is vrij snel verkocht’, zegt Keddeman. De provisie voor het veilinghuis is meestal zo’n 20 procent, bij dure inboedels soms iets minder. Daarnaast betaalt zowel koper als verkoper veilingkosten. Een veilinghuis staat voor veel mensen gelijk aan grote bedragen en exclusieve goederen. Keddeman zet dat beeld graag recht. ‘Wij nemen echt niet alleen maar heel dure spullen aan. Het goedkoopste dat we ooit hebben geveild, bracht 10 euro op, het duurste 322.000 euro. In vrijwel iedere nalatenschap vind je wel íéts dat waardevol is en geschikt voor de veiling.’

10 TIPS VOOR HET PRAKTISCH AFWIKKELEN VAN EEN NALATENSCHAP 1. Wacht met opruimen, al was het alleen al om eraan te wennen dat zelfs nachtkastjes nu geen ‘no-goarea’ meer zijn. Geduld voorkomt ook ruzie. 2. Vraag een notaris om na te gaan of er een testament is. 3. Laat de executeur of een onafhankelijke derde een boedel- en inboedellijst maken en de sloten vervangen. 4. Laat de executeur eerst de legaten afhandelen. 5. Vraag een deskundige om waardevolle spullen aan

Alles wat het veilinghuis niet wil veilen, kan door een opkoper of een kringloopwinkel worden opgehaald, al hebben Balkenende en Keddeman bij dat laatste enige reserve. Hun ervaring is dat kringloopwinkels met ophalen niet altijd even respectvol werken, terwijl het gaat om spullen met emotionele waarde. De goederen zelf naar de kringloop brengen of op Marktplaats zetten, is uiteraard ook een optie. Kleding en voedsel vinden vaak hun weg via de kleding- en voedselbanken en zo hoeft er vaak maar weinig over te blijven als echt afval. <<

te wijzen en op waarde te schatten. 6. Maak als erfgenamen kenbaar welke goederen ieder voor zich zou willen ontvangen. 7. Verdeel eerst de spullen die maar op één wensenlijstje staan. 8. Verdeel de rest zo eerlijk mogelijk 9. Schakel voor overgebleven goederen een veilinghuis, onafhankelijk adviseur of opkoper in. 10. Zorg dat er zo veel mogelijk inboedel hergebruikt

De goederen op de foto’s zijn de afgelopen jaren geveild bij Veilingbedrijf Derksen in Arnhem.

140

wordt.

ADVERTORIAL

Bijdragen voor de aidsbestrijding zijn nog steeds hard nodig. Sinds 2000 zijn al meer dan 25 miljoen mensen aan de gevolgen van aids overleden. En bijna 37 miljoen mensen leven nog met hiv. Veelal gaat het om jonge mensen, in de bloei van hun leven. Er is nog altijd geen geneesmiddel of vaccin tegen aids. Wel zijn er effectieve hiv-remmers. Maar wereldwijd heeft 60% van de mensen met hiv nog steeds geen toegang tot deze levensreddende medicijnen. Om de aidsepidemie een halt toe te roepen financiert het Aidsfonds wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, preventie, hulp, zorg en toegang tot behandeling. In Nederland en in landen waar dat het hardst nodig is. De nalatenschap van Hugo van Win

Hugo van Win was in 1947 een van de oprichters van het COC, de belangenvereniging van homoseksuelen, en bleef daar tot aan zijn dood op 83-jarige leeftijd aan verbonden. Hij maakte van dichtbij mee hoe aids vanaf de jaren ‘80 om zich heen greep en talloze slachtoffers eiste. Hij steunde het Aidsfonds en was zo betrokken dat hij ook op langere termijn een v erschil wilde maken. Toen Hugo van Win een testament maakte, liet hij dan ook een deel van de opbrengst van zijn huis en andere bezittingen na aan de aidsbestrijding.

hiv-onderzoek in het AMC / Foto: Harmen de Jong / Aids Fonds

Iets doen door iets na te laten Het Aidsfonds als erfgenaam

Steeds meer mensen nemen het Aidsfonds op in hun testament. Zoals Hugo van Win en dokter Imkamp die beiden een deel van hun nalatenschap gebruikten om de aidsbestrijding te steunen. Op die manier konden zij bijdragen aan de strijd tegen aids en gaven zij toekomstige generaties hoop.

De nalatenschap van dokter Imkamp

Dokter Imkamp wist al op jonge leeftijd dat zij zich wilde inzetten voor haar medemens. In een tijd waarin een universitaire opleiding voor meisjes hoogst ongebruikelijk was, studeerde ze medicijnen. Hierna vertrok ze naar Zambia en Zuid-Afrika om daar als arts te werken. Volgens haar neef, die optrad als executeur van haar testament, was het voor zijn tante ‘vanzelfsprekend dat het geld dat zij had verdiend ten goede zou komen aan de mensen voor wie ze al die jaren had gewerkt.’ Bijdragen aan de toekomst

Dokter Imkamp en Hugo van Win gebruikten hun nalatenschap om een verschil te maken. Noud Rietman houdt zich bij het Aidsfonds bezig met nalatenschappen: “Vaak willen mensen, zoals dokter Imkamp, hun geld nalaten aan een specifiek project of land. Anderen vinden het belangrijk dat hun geld wordt gebruikt voor patiëntenzorg of wetenschappelijk onderzoek. Wij bespreken de wensen van erflaters graag met hen.”

Naar een wereld zonder aids

Sinds 1985 zet het Aidsfonds zich in om aids te bestrijden. Onder andere door wetenschappelijk onderzoek te financieren, door voorlichting en preventie in Nederland en in landen die het hardst door de hiv/aidsepidemie zijn getroffen en door individuele steun. “Alles bij elkaar is dit een grote verantwoordelijkheid, en we beseffen maar al te goed dat we dit niet alleen kunnen,’’ zegt Noud Rietman van het Aidsfonds. “Als u het Aidsfonds opneemt in uw testament, maakt u het verschil voor toekomstige generaties. Met uw bijdrage, of die nu groot of klein is, strijdt u samen met ons tegen aids. En zo brengt u de droom van een wereld zonder aids dichterbij.’’

VOOR NU EN LATER 2017

Meer informatie over het Aidsfonds vindt u op www.aidsfonds.nl of bel met 020 - 62 62 669. NL37 INGB 0000 0089 57 Noud Rietman nrietman@aidsfonds.nl

141

Het Nederlandse Erfrecht Wat kan ik bij testament regelen?

Het Nederlandse Erfrecht Het Nederlandse Erfrecht biedt aan de hand van praktijkvragen tekst en uitleg over de meest voorkomende situaties die zich in het erfrecht voordoen. Het boek bestaat uit twee delen. Deel 1 beschrijft de erfrechtelijke gevolgen als iemand komt te overlijden zonder een testament op te stellen. Het tweede deel legt uit wat u allemaal zelf kunt regelen in een testament en welke mogelijkheden er zijn. Ook wordt aandacht besteed aan het levenstestament en de erfbelasting. (onder voorbehoud van wijzigingen)

Bestel direct via www.sdu.nl/erfrecht

VERDER KIJKEN DAN HET LEVEN LANG IS ‘Met uw nalatenschap een ander kansen bieden. Filosofeert u daar wel eens over? U bent niet de enige met zo’n mooie gedachte. Maar veel mensen stellen terecht ook vragen, zoals: “Kan ik Cordaid wel in mijn testament opnemen als ik ook mijn echtgenoot verzorgd wil achterlaten? Of als ik kinderen heb? En kan ik bepalen hoe Cordaid mijn nalatenschap besteedt?” Cordaid helpt u graag bij het nadenken over deze en andere vragen. Ik spreek regelmatig mensen die op zoek zijn naar een manier om een bijdrage te leveren aan een betere toekomst, bijvoorbeeld met hun nalatenschap, maar niet precies weten waar ze moeten beginnen. Wilt u hierover een keer persoonlijk van gedachten wisselen? Neemt u dan contact op met mij.’ Marielle Lindeboom, notarieel deskundige

Een nieuw ziekenhuis in Zuid-Soedan In Zuid-Soedan steunt Cordaid Memisa de bouw van een compleet nieuw ziekenhuis ten noorden van Wau: het Mary Help Hospital. Dit ziekenhuis biedt plaats aan 220 patiënten. Er komt veel extra zorg voor zwangere vrouwen. Zo wordt er een aparte kraamafdeling gebouwd en een dagbehandeling waar vrouwen poliklinisch kunnen bevallen. Daarnaast komt er een opleidingscentrum waar vijftig verpleegkundigen en vroedvrouwen een intensieve training krijgen.

Zuster Gracy: ‘Onlangs beviel de vrouw van Peter Akech, een van de mannen die dit ziekenhuis bouwt, van hun zoontje. Zij bleef bloeden en kon pas de volgende ochtend naar een verder gelegen ziekenhuis. Te laat. Moeder en kind

overleefden het niet. Dit maakt in een klap duidelijk hoe belangrijk het is dat dit ziekenhuis kan gaan draaien. We werken aan betere gezondheidszorg voor de allerarmsten, nu en in de toekomst.’

NALATEN AAN CORDAID Naast gezondheidszorg biedt Cordaid ook noodhulp, en werken we aan veiligheid, scholing en werk. Door deze aanpak kunnen we landen getroffen door conflict en (natuur)geweld weer echt opbouwen. Overweegt u (een deel van) uw erfenis na te laten aan Cordaid? Dan kunt u zelf kiezen waar wij uw nalatenschap aan besteden. Cordaid is de drijvende kracht achter de fondsen Cordaid Memisa, Cordaid Mensen in Nood, Cordaid Kinderstem, Cordaid Bond zonder Naam en Cordaid Microkrediet.

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Marielle Lindeboom. Zij nodigt u van harte uit om persoonlijk en vrijblijvend van gedachten te wisselen over uw nalatenschap en de mogelijkheden om dat bij Cordaid onder te brengen. Voor een afspraak kunt u haar telefonisch bereiken via 070 - 31 36 264 of 06 - 22 52 82 98, of via de mail: nalaten@cordaid.nl. Of kijk voor meer informatie op www.delenwerkt.nl

Wat is een erfstuk waard? Vaak is dat niet in geld uit te drukken. Althans niet voor wie het erft. Voor nu en later interviewde enkele erfgenamen over het verhaal achter hun bijzondere erfstuk.

‘MIJN VADER KOCHT DIT STILLEVEN VOOR 80 GULDEN’

Tekst Marloes Smit | Fotografie Gabby Louwhoff

144

MIJN ERFSTUK

Ab Jansen (76) Ouddorp Erfstuk: schilderij van schilder Dick Ket

‘E

en schilderij van dit formaat en met deze geschiedenis hang je niet zomaar ergens op. Het verdient een ereplaats. Mijn vader was huisarts en op een zeker moment vertrok hij – vanwege zijn dienstplicht – naar de kazerne in Ede. De vader van de jonge schilder Dick Ket (later een bekende Nederlandse impressionistische/magisch realistische schilder, red.) was toentertijd als beroepsmilitair werkzaam als apothekersassistent op diezelfde kazerne. De twee kwamen hier hoogstwaarschijnlijk met elkaar in contact. De zoon van vader Ket had het niet breed en daarom werd op verschillende manieren geprobeerd zijn schilderijen aan de man te brengen. Mijn vader ging overstag en kocht dit stilleven voor 80 gulden, zo heeft hij mij verteld. Een schilderij dat jaren bij mijn ouders prominent aan de muur heeft gehangen. Na de dood van mijn vader en jaren later een verhuizing van mijn moeder is het in mijn bezit gekomen. Dick Ket overleed op jonge leeftijd en is vooral na zijn dood een bekende Nederlandse schilder geworden, die schilderde met wat hij kon betalen en wat hij voorhanden had. Zo is op mijn schilderij een glazen pot te zien die hij mogelijk uit zijn vaders apothekerskast heeft meegenomen. De verf die hij gebruikte was hoogstwaarschijnlijk goedkoop en loopt om die reden met de jaren uit. Ik heb het schilderij – op advies – enkele jaren geleden uitgebreid laten restaureren. Zelf ben ik geen kunstkenner. Ik vind het schilderij prachtig, begrijp mij niet verkeerd, maar niet super bijzonder. Zijn zelfportretten, in het Stedelijk Museum in Amsterdam, zijn echt heel andere koek. Maar het verhaal van mijn vader en de manier waarop het nu in mijn bezit is, maakt dit schilderij ontzettend interessant. Het heeft dan ook van begin af aan een bijzondere plek in ons huis.’

VOOR NU EN LATER 2017

145

‘Het is prachtig dat mijn moeder doorleeft via deze projecten’

www.vogelhospitaal.nl IBAN NL73 INGB 0000 199 399 E management@vogelhospitaal.nl T 023 52 55 302

Doordat mensen via een testament hun vermogen én vertrouwen schenken, kan ZOA elk jaar vluchtelingen en ontheemden een betere toekomst geven. Zo ook de moeder van Roelof Pool. “Het verdriet blijft, maar het is prachtig dat mijn moeder doorleeft via deze projecten”, vertelt hij.

GIDS VOOR GULLE GEVERS ZOMER 2016

VOOR NU EN LATER – MAGAZINE OVER SCHENKEN, ERVEN EN NALATEN / ZOMER 2016

‘In juni 2014 is mijn moeder overleden, ze is 91 jaar geworden. Ze had ons verteld dat er een aanzienlijk deel van haar erfenis besteed zou worden aan goede doelen. Dat paste ook helemaal bij wie ze was, het zou ons verbaasd hebben als ze dat niet had gedaan. Van ZOA kregen we een uitnodiging om langs te komen. Vervolgens hebben we een enorm fijn gesprek gehad.

sduvoornuenlater.nl

TEKST EN UITLEG HOE BESTEDEN GOEDE DOELEN UW GELD? WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS? 5 TIPS VOOR SCHENKEN EN NALATEN PRIJS € 7,95

BEKENDE NEDERLANDERS: WAT IS HUN GOEDE DOEL?

ISBN 9789012397537

ZOA.NL/NALATEN

Geefwijzer!

WAAROM HEEFT U NOG GEEN GOED DOEL IN UW TESTAMENT?

789012 397537

Meer weten over nalaten aan ZOA? Neem contact met ons op of vraag gratis de brochure ‘Goed nalaten’ aan via info@zoa.nl of tel. 055 - 366 33 39.

RUIM 7.000 GOEDE DOELEN

Kies met onze

We kregen de mogelijkheid mee te beslissen aan welk project mijn moeders geld besteed zou worden. Na overleg met mijn broers en zus besloten we deze keuze aan ZOA over te laten. Uiteindelijk is het deels besteed aan een project voor ex-kindsoldaten in Congo. Dat zou mijn moeder mooi gevonden hebben, ze had altijd een zwak voor kwetsbare kinderen. Een ander deel is besteed aan een zelfredzaamheidproject voor vrouwen in Afghanistan. Ook daarin herken ik mijn moeder, zij is altijd trots geweest op haar vrouw-zijn en gaf hier tijdens haar leven een invulling aan. Als ik nu weer de projectinformatie doorlees, ben ik ontzettend trots op mijn moeder!’

ANITA WITZIER EN DE LIEFDE VAN EEN HOND

sduvoornuenlater.nl

30/06/16 15:50

Wilt u als goed doel ook adverteren in Voor Nu en Later Bel dan voor meer informatie: Martine Aspeslagh T 070 - 378 0562 E m.aspeslagh@sdu.nl

Of kijk op www.voornuenlater.nl

x_Bestel nu 88x172 2016.indd 1

11/23/2016 11:01:00 AM

GOEDE DOELEN UITGELICHT

VOOR NU EN LATER 2017

147

GOEDE DOELEN UITGELICHT

A STICHTING AIDSFONDS Wereldwijd leven bijna 37 miljoen mensen met hiv. Veelal jonge mensen, in de bloei van hun leven. Helaas is nog altijd geen geneesmiddel of vaccin tegen hiv. Wel zijn er levensreddende medicijnen. Maar meer dan de helft van de mensen met hiv heeft geen toegang tot deze hiv-remmers. Jaarlijks overlijden hierdoor nog steeds 1,2 miljoen mensen aan de gevolgen van aids. Om de aidsepidemie een halt toe te roepen financiert het Aidsfonds wetenschappelijk onderzoek, voorlichting, preventie, hulp, zorg en toegang tot behandeling. In Nederland en in landen waar dat het hardst nodig is. Stichting Aidsfonds – STOP AIDS NOW! – Soa Aids Nederland

CHRISTENEN VOOR ISRAEL Patroonstraat 1 3861 RN Nijkerk Postbus 1100 3860 BC Nijkerk T 033 - 245 88 24 E schenken@christenenvoorisrael.nl www.christenenvoorisrael.nl IBAN NL87 ABNA 0513 8529 05

STICHTING HET CONCERTGEBOUW FONDS Concertgebouwplein 10 1071 LN Amsterdam T 020 - 573 04 65 E fonds@concertgebouw.nl IBAN NL90 ABNA 0584 7414 21

C CBF Anthony Fokkerweg 1 1059 CM Amsterdam T 020 - 417 00 03 E info@cbf.nl www.cbf.nl IBAN NL89 INGB 0000 1175 34

148

STICHTING CENTRALE DIERENAMBULANCE Voorlandpad 2 1098 TZ Amsterdam T 0900-2100000 E info@dierenambulance-amsterdam.nl www.dierenambulance-amsterdam.nl IBAN NL58 INGB 0004 0174 92

STICHTING CLINICLOWNS NEDERLAND Soesterweg 300 A 3812 BH Amersfoort T 033 - 469 90 40 E info@cliniclowns.nl www.cliniclowns.nl IBAN NL31 INGB 0000 0066 40

Contact Postbus 10845 1001 EV Amsterdam T 020 - 626 26 69 / 06 - 531 456 54 (Noud Rietman) E nrietman@aidsfonds.nl E www.aidsfonds.nl IBAN: NL37 INGB 0000 0089 57

STICHTING ASTMA BESTRIJDING De Elst 1 (Gebouw 122) 6708 WD Wageningen Postbus 338 6700 AH Wageningen E huub.savelkoul@wur.nl

Contact Stationsplein 139 3818 LE Amersfoort E c.beemer@diabetesfonds.nl www.diabetesfonds.nl IBAN NL58 INGB 0000 0057 66

D DIABETES FONDS Een lang en gezond leven willen we allemaal, maar is niet vanzelfsprekend voor de 1 miljoen Nederlanders met diabetes. De ziekte leidt tot allerlei ernstige lichamelijke problemen. Onacceptabel, vindt het Diabetes Fonds. Daarom pakken we diabetes aan via onderzoek naar betere behandelingen en uiteindelijk genezing. Steun ons Uw bijdrage heeft zin! Met uw steun werkt het Diabetes Fonds aan een gezond leven zonder diabetes. Iedere gift is welkom, eenmalig of structureel! Voor meer informatie kunt u via onderstaande gegevens met ons contact opnemen. Alvast hartelijk bedankt!

STICHTING DIERENLOT Helaas worden er in Nederland nog steeds dieren verwaarloosd, in de steek gelaten, mishandeld of gewond gevonden. Stichting DierenLot komt op voor deze dieren in nood en doet dat door het ondersteunen van lokale en regionale dierenhulporganisaties. Dierenasielen of dierenambulance organisaties, maar ook gespecialiseerde opvangen voor bijvoorbeeld wilde inheemse dieren. Wij helpen zo’n 300 lokale organisaties, dus ook bij u in de buurt. Hierbij zijn wij volledig afhankelijk van giften en donateurs. Maar het is ook mogelijk om DierenLot te steunen door ons in uw testament op te nemen. Op die manier blijven die dieren verzekerd van hulp, opvang en verzorging, ook als u er niet meer bent. CONTACT Postbus 377 4200 AJ Gorinchem T 0183-563912 E sander@dier.nu www.dier.nu IBAN NL28 INGB 0000 0023 29

STICHTING NATIONALE DIERENZORG Zijdeweg 56 2245 BZ Wassenaar T 070 - 517 98 52 E info@ndz.nl www.ndz.nl IBAN NL41 ABNA 0472 3355 02

GOEDE DOELEN UITGELICHT

STICHTING HET DRENTSE LANDSCHAP Kloosterstraat 5 9401 KD Assen Postbus 83 9400 AB Assen T 0592 - 30 41 35 E a.stroetinga@drentslandschap.nl www.drentslandschap.nl IBAN NL87 RABO 0302 8757 51

E EPILEPSIEFONDS Het Epilepsiefonds draagt bij aan het beter begrijpen en behandelen van de aan doening epilepsie. We werken mee aan een betere zorg en een beter leven voor mensen met epilepsie. Zo investeren we in wetenschappelijk onderzoek dat bijdraagt aan een vollediger beeld van de aandoening en genezing dichterbij brengt. Verder geven we voorlichting op maat over epilepsie aan mensen met epilepsie en hun directe omgeving. En we verlenen financiële hulp aan mensen met epilepsie die als gevolg van hun aandoening voor extra uitgaven komen te staan. Voor mensen met epilepsie die niet zonder begeleiding met vakantie kunnen organiseren we speciale vakantiereizen. Contact De Molen 35 3994 DA Houten T 030 - 634 40 63 E info@epilepsiefonds.nl www.epilepsie.nl IBAN NL28 ABNA 0560 0182 07

HARTPATIËNTEN NEDERLAND Postbus 1002 6040 KA Roermond T 0475 - 31 72 72 E roermond@hartpatienten.nl www.hartpatienten.nl IBAN NL35 INGB 0000 5940 00

VOOR NU EN LATER 2017

HERINNERINGSCENTRUM KAMP WESTERBORK Oosthalen 8 9414 TG Hooghalen T 0593 - 59 26 00 E info@kampwesterbork.nl www.kampwesterbork.nl IBAN NL48 RABO 0306 5221 01

HOSPITAALBROEDERS Nieuwendammerdijk 530A 1023 BX Amsterdam T 020 - 636 07 52 E aukje@hospitaalbroeders.nl www.hospitaalbroeders.nl IBAN NL75 RABO 0384 4217 33

T 035 - 626 10 23 (direct) T 035 - 624 96 51 (algemeen) E info@kansfonds.nl (algemeen) www.kansfonds.nl INGB NL20 INGB 0660 9712 40 Contactpersoon Stefanie Lap, adviseur filantropie E s.lap@kansfonds.nl

KESSLER STICHTING De la Reyweg 530 2571GN Den Haag T 070 - 850 05 00 E info@kesslerstichting.nl www.kesslerstichting.nl IBAN NL90 INGB 0000 0598 98

K STICHTING KANJERGUUSJE Dr. Van Beurdenstraat 12 5171 GB Kaatsheuvel E iksteun@kanjerguusje.nl www.stichtingkanjerguusje.nl IBAN NL33 RABO 0167 7915 16

KANSFONDS. GEVEN OM EEN ANDER. Een samenleving waarin iedereen een plek heeft. Waar niemand buiten de boot valt. En waar mensen omzien naar elkaar. Kansfonds gelooft in zo’n samenleving. Net als de vele mensen die zich inzetten voor de kwetsbaren in hun omgeving. Ze zien aangrijpende situaties en problemen, en ze besluiten er iets aan te doen. Ze zetten hun tijd in, hun liefdevolle aandacht, hun kennis en vindingrijkheid. Kansfonds steunt jaarlijks zo’n 600, vaak lokale, initiatieven van betrokken burgers. Kansfonds doet dit samen met anderen; met ruim een halve eeuw ervaring helpen wij om goed, eerlijk en verantwoord te schenken of na te laten. Ook anoniem.

KNCV TUBERCULOSEFONDS KNCV Tuberculosefonds zet zich al ruim 110 jaar in voor de bestrijding van tuberculose (tbc). Ons doel is dat niemand meer onnodig sterft aan tbc, op dit moment de meest dodelijke infectieziekte ter wereld. Dagelijks sterven 4.000 mensen aan tbc terwijl de ziekte met de juiste behandeling gewoon te genezen is! Iedereen, onafhankelijk van geslacht, ras, religie of economische situatie, heeft recht op toegang tot goede voorlichting, diagnose en behandeling. In Nederland was tbc ooit één van de meest dodelijke ziektes maar we hebben de ziekte hier inmiddels goed onder controle. Mondiaal willen we bereiken wat ons hier is gelukt. Contact Benoordenhoutseweg 46 Postbus 146 2596 BC Den Haag T 070-4167288 E ed.fransen@kncvtbc.org www.kncvtbc.org IBAN NL37 INGB 0000 0001 30

Contact Utrechtseweg 40 1213 TV Hilversum Postbus 156 1200 AD Hilversum

149

GOEDE DOELEN UITGELICHT

L KNRM (KONINKLIJKE NEDERLANDSE REDDING MAATSCHAPPIJ) De KNRM komt mensen in nood op het water te hulp. Staat dag en nacht klaar met 1.300 vrijwilligers. Vaart met 75 redding boten ongeveer 2.000 keer per jaar uit voor noodmeldingen. Redt meer dan 3.000 mensen per jaar. Wordt in stand gehouden door vrijwillige bijdragen: donaties, schenkingen en nalatenschappen. Ontvangt geen subsidie. Verricht hulpverleningen kosteloos. De KNRM redt het niet zonder u. Help ons redden: www.knrm.nl. Contact Haringkade 2, 1976 CP IJmuiden Postbus 434 1970 AK IJmuiden T 0255 - 54 84 54 E info@knrm.nl www.knrm.nl IBAN NL27 RABO 0373 5461 81

KWF KANKERBESTRIJDING Kanker raakt ons allemaal. Eén op de drie Nederlanders krijgt gedurende zijn of haar leven kanker. Jaarlijks sterven er 43 duizend mensen als gevolg van kanker. De ziekte is hiermee in Nederland doodsoorzaak nummer één. Minder kanker, meer genezing en een betere kwaliteit van leven voor kankerpatiënten. Dat is het doel van KWF Kankerbestrijding.

LIGHT FOR THE WORLD is een ontwikkelingsorganisatie die wil bijdragen aan een wereld die recht doet aan mensen met een handicap. Contact Vendelier 13 3905 PB Veenendaal T 0318 - 58 63 58 E info@lightfortheworld.nl IBAN NL10 INGB 0000 0001 31

M STICHTING 3XM Postbus 2510 3800 GB Amersfoort T 033 - 760 19 13 www.3xm.nl IBAN NL13 INGB 0000 0011 44 met TV komt het evangelie écht binnen

MAF NEDERLAND Postbus 7 7390 AA Twello T 055 - 741 00 17 E info@maf.nl www.maf.nl IBAN NL40 ABNA 0558 3458 08

KWF werkt op 3 manieren aan het waar maken van haar missie: 1. Het financieren en faciliteren van kankeronderzoek; 2. Het beïnvloeden van beleid; 3. Het delen van kennis. U kunt ons helpen door in actie te komen, geld te doneren of door KWF op te nemen in uw testament. Contact Delflandlaan 17 1062 EA Amsterdam T 020-5700460 (Nalaten) E hannekelion@kwf.nl www.kwf.nl IBAN NL23 RABO 0333 7779 99

MAMA CASH Postbus 15686 1001 ND Amsterdam T 020 - 515 87 00 E info@mamacash.org www.mamacash.org IBAN NL58 INGB 0000 0005 28

MENSEN MET EEN MISSIE IS EEN KATHOLIEKE ONTWIKKELINGSORGANISATIE Al ruim 80 jaar steunen wij gedreven mensen die onrecht en buitensluiting

150

aanpakken in hun lokale gemeenschap. We doen dit samen met onze partnerorganisaties in zestien landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. We geloven daarbij in de verbindende kracht van religie. Speer punten in ons werk zijn het strijden voor gelijkwaardigheid, begeleiding van slachtoffers, het stimuleren van samenwerking tussen religies en het versterken van de lokale gemeenschap. Contact Postbus 16442 2500 BK Den Haag T 070-313 6731 E juliemingeli@mensenmeteenmissie.nl www.mensenmeteenmissie.nl IBAN NL6I RABO 0334 0565 78 t.n.v. Mensen met een Missie

MILIEUDEFENSIE (FRIENDS OF THE EARTH NETHERLANDS) Nieuwe Looiersstraat 31 1017 VA Amsterdam T 020 - 626 26 20 E service@milieudefensie.nl www.milieudefensie.nl IBAN NL32 INGB 0000 0186 50

STICHTING MS RESEARCH Stichting MS Research is dé organisatie die wetenschappelijk onderzoek naar multiple sclerose financiert. Ook geeft zij voorlichting over MS en bevordert en streeft de Stichting naar een optimale MS-zorg. Sinds de oprichting in 1980 is het structureel financieren van onderzoek het hoofddoel van de Stichting. Het kost € 50.000 per jaar om één wetenschapper een jaar lang onderzoek naar MS te laten doen. In ruim 35 jaar heeft Stichting MS Research in totaal meer dan € 55 miljoen toegekend aan ruim 300 onderzoeksprojecten. Ook bieden wij programmasubsidies voor MS-centra die verbonden zijn aan universitair medische centra. MS-centra die in Nederland subsidie ontvangen zijn: het VUmc MS Centrum in Amsterdam, ErasMS in Rotterdam en MS Centrum Noord Nederland. MS is letterlijk en figuurlijk een zenuw slopende ziekte die jonge mensen treft in de bloei van hun leven. Het is de meest invaliderende ziekte bij jong volwassenen. De ziekte leidt tot klachten van diverse aard: uitval van spierfunctie’s, extreme vermoeidheid, slecht zicht en spraak, maar ook cognitie en geheugen problemen.

GOEDE DOELEN UITGELICHT

Contact Postbus 200 2250 AE Voorschoten www.msresearch.nl IBAN NL36 INGB 0004 9417 16

N STICHTING NATIONAAL OUDERENFONDS Postbus 11 3980 CA Bunnik T 030 - 656 77 74 E info@ouderenfonds.nl www.ouderenfonds.nl IBAN NL94 RABO 0311 9117 57

NIERSTICHTING NEDERLAND Werken je nieren niet, dan ga je dood. De Nierstichting zet alles op alles zodat nierpatiënten in leven blijven en echt blijven leven: met een beter levensperspectief en meer vrijheid en energie om gewoon mens te zijn. De Nierstichting wil daarom het aantal donoren vergroten en doneren bij leven stimuleren. We zetten in op preventie. Door vroege opsporing van mensen met nierschade, met voorlichting en door aandacht te vragen voor minder zout in het eten. We werken keihard aan een draagbare kunstnier en maken onderzoek mogelijk naar de genezing van nierziekten.

en isolatie te voorkomen van kwetsbare groepen in de samenleving. Het Oranje Fonds steunde in 2015 zo’n 9.300 initiatieven en investeerde 31 miljoen euro binnen het Koninkrijk. Wij willen Nederlanders ertoe aanzetten goed te doen in de eigen buurt en klaar te staan voor anderen. Dit doen wij met de campagnes Burendag, NLdoet en de Beste Maatjes. Daarnaast zijn er programma’s zoals Kansen voor Jongeren, Groen Verbindt en het Groei programma. Contact Maliebaan 18 3581 CP Utrecht T 030 - 656 45 24 E info@oranjefonds.nl www.oranjefonds.nl IBAN NL70 INGB 0000 8884 44

Contact Zoutmanstraat 42-44 2518 GS Den Haag T (070) 310 5000 F (070) 310 5001 E nalaten@tdh.nl www.terredeshommes.nl IBAN NL10 INGB 0000 2525 25

RADBOUD ONCOLOGIE FONDS Postbus 9101 huispost 824 6500 HB Nijmegen T 024 - 366 83 28 E info@radboudoncologiefonds.nl www.radboudoncologiefonds.nl IBAN NL34 RABO 0330 0000 39

STICHTING NEDERLANDS COMITÉ UNICEF

Contact Groot Hertoginnelaan 34/Postbus 2020 1405 EE Bussum T 035 - 697 80 74 E nalaten@nierstichting.n1 www.nierstichting.nl/nalaten IBAN NL7O INGB 0000 0880 00

SIMAVI Naritaweg 135 1043 BS Amsterdam-Sloterdijk T 088 - 116 37 98 E info@simavi.nl www.simavi.nl IBAN NL37 ABNA 0561 2351 04

STICHTING ORANJE FONDS Het Oranje Fonds bevordert betrokkenheid in de samenleving. Door onze steun ontmoeten mensen elkaar of vinden zij een nieuwe plek in de maatschappij. Sociale samenhang is belangrijk om eenzaamheid

VOOR NU EN LATER 2017

zijn hen een betere toekomst te geven. Wij werken samen met lokale projectpartners die precies weten wat er in een land speelt of hoe kinderen het beste geholpen kunnen worden. Uw hulp is hierbij heel erg welkom. Of eerlijk gezegd, heel hard nodig. Wilt u vrijblijvend van gedachten wisselen over de mogelijkheden voor uw nalatenschap? Neem dan contact op met Colette Bolomey, 070-3105000 of nalaten@tdh.

TERRE DES HOMMES NEDERLAND Terre des Hommes reikt dagelijks de helpende hand aan kinderen die uitgebuit worden of het risico lopen hier slachtoffer van te worden. Deze kinderen hebben vaak geen familie of vrienden die in staat

UNICEF laat kinderen kind zijn Alle kinderen hebben onderwijs en zorg nodig. Ze moeten worden beschermd tegen geweld, uitbuiting en misbruik. En in noodsituaties moeten zij als eersten hulp krijgen. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk krijgen lang niet alle kinderen waar ze recht op hebben. Gelukkig helpt UNICEF hen. Onder alle omstandigheden, zonder onderscheid en in meer dan 190 landen. We geven hen een toekomst en laten hen gewoon kind zijn, met zo min mogelijk zorgen en zoveel mogelijk kansen. UNICEF - Voor ieder kind. Contact Bezuidenhoutseweg 74 2594 AW Den Haag T 088 - 444 96 50 E nalaten@unicef.nl Relatie manager Nalaten: Annemarie Blok www.unicef.nl/nalaten IBAN NL86 INGB 0000 0001 21

V vfonds Oranje Nassaulaan 5 5211 AR Den Bosch T 073 - 613 91 00 E info@vfonds.nl www.vfonds.nl IBAN NL 64 TRIO 0197 6426 91

151

GOEDE DOELEN UITGELICHT T 020 - 344 95 95 E informatie@wkof.nl www.wkof.nl IBAN NL51 ABNA 0424 3563 09

STICHTING VLUCHTELING Stichting Vluchteling is een noodhulporganisatie die zich wereldwijd inzet voor hulp aan vluchtelingen. Bij acute nood zorgt Stichting Vluchteling voor directe hulp, zoals onderdak, medische zorg en schoon drinkwater. Ook bij langdurige crises zorgen wij voor hulp, bijvoorbeeld met medische zorg of onderwijs in vluchtelingenkampen. In situaties waar vluchtelingen weer naar huis kunnen, ondersteunen wij de terugkeer. Stichting Vluchteling maakt deel uit van het International Rescue Committee, wereldwijd één van de grootste en meest ervaren noodhulporganisaties. Samen zijn we actief in bijna vijftig landen. Dankzij ruim 140.000 betrokken donateurs en partners als de Postcode Loterij en Buitenlandse Zaken wist Stichting Vluch teling in 2015 ruim 1 miljoen vluchtelingen hulp te bieden. Kijk op www.vluchteling.nl en ontdek de mogelijkheden van geven en nalaten. Contact Stadhouderslaan 28 2517 HZ Den Haag T 070 - 346 89 46 E info@vluchteling.nl www.vluchteling.nl IBAN NL48 INGB 0000 0009 99

STICHTING VOGELRAMPENFONDS/ VOGELHOSPITAAL Vergierdeweg 292 2026 BJ Haarlem T 023 - 525 53 02 E management@vogelhospitaal.nl www.vogelhospitaal.nl IBAN NL73 INGB 0000 1993 99 ANBI instelling/CBF erkend

WERELD NATUUR FONDS Het Wereld Natuur Fonds (WNF) is de grootste onafhankelijke natuurbeschermingsorganisatie ter wereld. WNF is al meer dan 50 jaar actief om de prachtige rijkdom aan dieren plantensoorten op aarde te beschermen. Onze missie is even uitdagend als helder: werken aan een wereld waarin de mens leeft in harmonie van de natuur. Een vitale en veerkrachtige natuur, die we vol trots kunnen doorgeven aan de generaties na ons. WNF werkt altijd vanuit drie basisprincipes: constructief, oplossingsgericht en samen met anderen. Om onze missie te realiseren richting we ons op vier thema’s: soorten, oceanen, bossen en zoetwater.

hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Het christelijk geloof is daarbij onze motivatie. ZOA is actief in 15 landen in Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Nalaten aan ZOA geeft u de kans bij te dragen aan hulp en herstel voor mensen in nood. Een prachtig teken van hoop! Meer weten? Ga naar zoa.nl of neem contact op met Yolenta Pater. Contact Postbus 4130 7320 AC Apeldoorn T 055 - 366 33 39 E info@zoa.nl www.zoa.nl IBAN NL02 RABO 0387 5120 12

Contact Driebergseweg 10 Zeist T 030-6937333 E info@wwf.nl www.wnf.nl IBAN NL31 RABO 0300 0000 30

WILDE GANZEN Heuvellaan 36 1217JN Hilversum T 035 - 625 10 30 E info@wildeganzen.nl www.wildeganzen.nl IBAN NL53 INGB 0000 0400 00

W WERELD KANKER ONDERZOEK FONDS Weesperstraat 105 A 1018 VN Amsterdam

152

ZOA In een wereld vol conflicten, armoede en rampen zet ZOA zich in voor tekenen van hoop en herstel. Dat doen we door ons in te zetten voor slachtoffers van natuurrampen en oorlogsgeweld. We bieden noodhulp en werken daarnaast samen aan wederopbouw, zodat mensen weer zelfstandig in

cultuurfonds.nl/

Bestel nu het gratis tijdschrift over erven, schenken en nalaten Voor Nu en Later GIDS VOOR GULLE GEVERS ZOMER 2016

VOOR NU EN LATER – MAGAZINE OVER SCHENKEN, ERVEN EN NALATEN / ZOMER 2016

ANITA WITZIER EN DE LIEFDE VAN EEN HOND

Geefwijzer! sduvoornuenlater.nl

WAAROM HEEFT U NOG GEEN GOED DOEL IN UW TESTAMENT? TEKST EN UITLEG HOE BESTEDEN GOEDE DOELEN UW GELD? WIE IS ER BANG VOOR DE FISCUS? 5 TIPS VOOR SCHENKEN EN NALATEN PRIJS € 7,95 9 789012 397537

ISBN 9789012397537

/geven

RUIM 7.000 GOEDE DOELEN

Kies met onze

sduvoornuenlater.nl

Bestel nu gratis exemplaren die u kunt verstrekken aan uw klant of ter inzage in uw wachtkamer kunt leggen. U kunt maximaal 10 exemplaren bestellen, zolang de voorraad strekt!

BEKENDE NEDERLANDERS: WAT IS HUN GOEDE DOEL?

Gebruik kortingscode “vnelactiegratis2016” om uw gratis exemplaren te ontvangen. Het tijdschrift Voor Nu en Later is erop gericht de consument te informeren over wat er allemaal komt kijken bij een goede afwikkeling van de eigen nalatenschap. De artikelen zijn voorzien van een kader met praktische tips voor de consument. Neem alvast een kijkje in het tijdschrift op www.sduvoornuenlater.nl

30/06/16 15:50

Bestel direct op sdu.nl/voornuenlater

DEELNEMENDE ORGANISATIES

Aidsfonds www.aidsfonds.nl

141/148

Alzheimer / Centrum Nalatenschappen www.alzheimer-nederland.nl Astma Bestrijding, Stichting www.astmabestrijding.nl

76/148

Blindenhulp, Stichting www.blindenhulp.nl

124

Centraal Bureau Fondsenwerving www.cbf.nl

19/148

Centrum Nalatenschappen www.centrumnalatenschappen.nl

18/86

Kessler Stichting www.kesslerstichting.nl KiKa, Stichting Kinderen Kankervrij www.kika.nl KNCV Tuberculosefonds www.kncvtbc.org KNRM, Koninklijke Ned. Redding Maatschappij www.knrm.nl KWF Kankerbestrijding www.kwf.nl

Christenen voor Israël www.christenenvoorisrael.nl

Leger des Heils www.legerdesheils.nl

56/149

149

42-43/47/150

59/150

124

Cordaid www.cordaid.nl

143

Diabetes Fonds www.diabetesfonds.nl

148

Dierenambulance, Stichting Centrale www.dierenambulance-amsterdam.nl

133

UMC St.Radboud Oncologie Fonds www.radboudumc.nl

151

Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker www.vokk.nl

102

MAF Nederland www.maf.nl

150

vfonds www.vfonds.nl

Mama Cash www.mamacash.org

69/150

Vluchteling, Stichting www.vluchteling.nl

Mensen met een missie www.mensenmeteenmissie.nl

96/150

Vogelhospitaal www.vogelhospitaal.nl

MS Research, Stichting www.msresearch.nl Nationaal Ouderen Fonds www.ouderenfonds.nl Natuurmonumenten www.natuurmonumenten.nl

Nierstichting Nederland www.nierstichting.nl/nalaten NOVEX www.novex-executeur.nl

150

omslag/151

41/151

149

Oranje Fonds www.oranjefonds.nl

25/151

Hospitaalbroeders www.hospitaalbroeders.nl

149

Oxfam Novib www.oxfamnovib.nl

HVO-Querido www.hvoquerido.nl

Plan Nederland www.plannederland.nl

It Fryske Gea www.itfryskegea.nl

Prins Bernhard Cultuurfonds www.cultuurfonds.nl

149

139

Het Drentse Landschap, Stichting www.drentslandschap.nl

KanjerGuusje, Stichting www.kanjerguusje.nl

UAF, Stichting voor Vluchtelingstudenten www.uaf.nl

38/151

Longfonds www.longfonds.nl

149

omslag/148

Terre des Hommes www.terredeshommes.nl

130

MS Fonds, Nationaal www.nationaalmsfonds.nl

Hersenstichting / Centrum Nalatenschappen www.hersenstichting.nl

103

Vereniging Bartimëus Sonneheerdt www.steunbartimeus.nl

102/148

Herinneringscentrum Kamp Westerbork www.kampwesterbork.nl

Stichting Dierennood www.dierennood.nl

123

Dierenzorg, Stichting Nationale www.ndz.nl

124/149

150

Liliane Fonds www.lilianefonds.nl

Milieudefensie www.milieudefensie.nl

Hartpatienten Nederland www.hartpatienten.nl

Stichting 3xM www.3xm.nl

151

120/148

69/149

Unicef Nederland www.unicef.nl/nalaten

Dierenlot, Stichting www.dier.nl

Epilepsiefonds www.epilepsie.nl

St. Antonius Onderzoeksfonds www.onderzoeksfonds.nl

151

150

124/148

Dierenbescherming, Ned. Vereniging tot Bescherming van Dieren www.dierenbescherming.nl

Simavi www.simavi.nl

Light for the World www.lightfortheworld.nl

91/148

Collectieve Israël Actie www.israelactie.nl

Het Concertgebouw NV www.concertgebouw.nl

149

148

CliniClowns www.cliniclowns.nl

154

Kansfonds www.kansfonds.nl

Save the Children Nederland www.savethechildren.nl

116

omslag/125

Wereld Kanker Onderzoek Fonds www.wkof.nl

49/151

60-61,152

146/152

11/152

Wereld Natuur Fonds www.wwf.nl

109/152

Wilde Ganzen, Stichting www.wildeganzen.nl

102/152

ZOA www.zoa.nl

146/152

Zwerfdier, Stichting www.stichtingzwerfdier.nl

Hebt u een warm plekje voor ouderen in uw hart? Gunt u uw leeftijdsgenoten een plezierige laatste fase van hun leven? Ook na uw overlijden kunt u van betekenis zijn voor deze ouderen. U zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen het Nationaal Ouderenfonds op te nemen in uw testament. In ons land leven 200.000 extreem eenzame ouderen, die maar eens per maand iemand spreken. Het Ouderenfonds stimuleert de sociale contacten van ouderen door het aanbieden van onder meer (zomer)uitjes en kerstdiners. De Boodschappen PlusBus vergroot bovendien de actieradius van ouderen. Voor een gezellig praatje of een luisterend oor biedt de Zilverlijn uitkomst. Wilt u ons helpen om deze ouderen een beter toekomst perspectief te bieden? Via een schenking of een gift maakt u

… wilt u dan ook eens denken aan een warm plekje voor hen in uw testament?

het verschil.

Voor meer informatie: www.ouderenfonds.nl/nalaten of neem telefonisch contact op met Peter Nicolasen via 030 - 656 7774.

Jong Metropole

klinkt mede dankzij uw bijdrage

Ook geven of nalaten aan cultuur, natuur of wetenschap? Het Prins Bernhard Cultuurfonds laat jonge musici klinken in Jong Metropole. Mede dankzij onze bijdrage kunnen 60 jonge, getalenteerde musici uit de klassieke en lichte muziek zich voorbereiden op een professionele carrière. Wilt u ook iets teweegbrengen met een gift of nalatenschap? Wij betrekken u graag bij ‘De kunst van het geven’. Bel 020 520 61 75 of ga naar cultuurfonds.nl/geven.

Foto: Erik Buis