Kloosterkrant Nazomer 2022 by Dominicanenklooster Huissen

2022

Nazomer

1 2 3 4 5 6 7 8

Ja zeggen tegen het leven Vieren Stichting Vrienden Tuin-nieuws Programma’s

www.kloosterhuissen.nl

Activiteiten in de kapel Patershuis

u kunt ons ook volgen op de social media

Agenda

d oo r a alt ba kke r, d i re c te u r s ti c h ti ng d omi ni ca nenkloos ter h ui s s en

Ja zeggen tegen het leven met regen en zonneschijn Als ik deze tekst schrijf, is de begrafenis van Dominicanes Holkje van der Veer net geweest. Onverwacht overleed ze op 61 jarig leeftijd, terwijl ze nog volop in het leven stond. Ze was voor velen een rolmodel van steeds weer ja-zeggen tegen het leven en van open staan voor wat het leven je brengt. Prachtig hoe haar uitvaart ook in dat teken stond. Geen toeval dat het thema van de kloosterkrant dit keer levensgeluk is, in mooie tijden maar ook in lastige tijden.

innerlijke vrijheid. Het hield hem op de been in onmenselijke omstandigheden. Hij zag veel medegevangenen wegvallen, die de betekenis om voor te leven niet of niet meer zagen.

Bij ja-zeggen tegen het leven en openstaan voor wat je toekomt, moet ik altijd denken aan Viktor Frankl, de Oostenrijkse psychiater die meerdere concentratiekampen overleefde in de 2e Wereldoorlog. Hij overleefde de kampen door ja te zeggen, naast een enorme portie geluk, zo zei hij zelf. Wie humor heeft én een waarom om voor te leven, kan heel veel verdragen, zo citeerde hij Nietzsche en zo overleefde hij de kampen. Voor Frankl was die waarom om voor te leven liefde en

Zes zinvolle inzichten die je kunt leren van ongelukkig zijn

Jasmijn Koelink is ademcoach, yogadocente en facilitator van The Work©. Ze geeft al jaren retraites in Dominicanenklooster Huissen. Meer informatie kun je vinden op JasmijnKoelink.com.

door ja smijn ko eli nk

elukkig zijn en blijven lijkt in onze maatschappij allesbepalend. Alleen wat als je

Totale Ontspanningsweekend Vrijdag 2 september t/m zondag 4 september 2022 Vrijdag 2 december t/m zondag 4 december 2022 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1588

met tegenslag te maken hebt? Of je je ongelukkig voelt? Of je vindt het leven even

niet leuk? Jasmijn Koelink, ademcoach, yogadocente en psychologe, deelt zes zinvolle inzichten die je kunt leren van ongelukkig zijn en hoe je kunt omgaan met tegenslag. Onlangs raakte ik geïnspireerd door het boek De kunst van het ongelukkig zijn van psychiater en hoogleraar Dirk de Wachter. Daarin beschrijft hij hoe het streven naar geluk als levensdoel een vergissing is. Verdriet om verlies of ziekte of tegenslag kunnen je juist nieuwe inzichten geven. In het leven draait het er juist om dat je streeft naar zin en betekenis. Je ontkomt er niet aan. In je leven ervaar je fysieke, mentale of emotionele pijn. Je verliest iemand, je verliest je baan of je gezondheid laat je in de steek. Ineens voel je je ongelukkig. Dat overkwam mij en mijn vriendin recentelijk bij de eerste termijnecho. Van gelukkig zwanger veranderde dat in één keer naar verdriet om het verlies van ons kindje. Ik deel - in samenwerking met de Wachter - enkele inzichten die verborgen zaten in deze tegenslag en hoe ik ermee omging. In de blog online lees je mijn persoonlijke verhaal en wijze woorden van de Wachter. Hier enkel de inzichten: 1. Geef jezelf toestemming om verdriet te ervaren 2. Praat en deel met anderen

ONDERWEG

3. 4. 5. 6.

Iedereen ervaart nu en dan een of andere vorm van stress, verdriet, pijn, vermoeidheid, ongeluk of spanning. Dat ís onze gemeenschappelijke deler. But there is a crack in everything, because this is the realm of the crack, the realm of failure, the realm of death, and unless we affirm failure and death, we’re going to be very unhappy.

THEMA NAZOMER 2022

Levensgeluk

verhaal lezen? Ga dan naar

Wanneer je pijn, verdriet of ongeluk onderdeel laat zijn van je leven, kun je het dragen en op die manier heling toelaten. Niet om je pijn te vergroten, maar om het waardig en moedig mee te nemen op je verdere levensweg.

Wie kies je om te zijn Roek Lips

Wie ben ik als niemand meer kijkt Liesbeth Woertman

Eenzaam en ongelukkig zijn Roy Clermons

Adem en stilteweekend Vrijdag 18 november t/m zondag 20 november 2022 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1590

Wil je het volledige

~ Leonard Cohen on Leonard Cohen, 1993

KATERN ONDERWEG Kwartaalthema belicht vanuit verschillende invalshoeken

Vijfdaagse Adem en Stilteretraite Woensdag 2 november t/m zondag 6 november 2022 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1616

Geef expressie aan je gevoel Bouw rust en stilte in Wat is, is Zin en betekenis

Durf ongelukkig te zijn Filip Haas

Betekenis ontvangen en ontdekken in je leven is een essentiële levensspirit. Het kan je helpen om voorspoed en tegenspoed in je leven te kunnen dragen en ook gelukkig te zijn met het gewone in je leven. Dan zijn sommige dingen minder van belang en zie je juist meer mooie dingen in je leven. Dat geeft innerlijke rust en dan kun je verwonderd zijn en ja-zeggen. Dan kun je je verbonden weten met jezelf, met anderen én met de bron van leven en liefde. Dat draagt bij aan een menselijker samenleving en een leven in vrijheid en liefde.

blog.kloosterhuissen.nl.

Geluk en ongeluk in de daklozenopvang Nienke van Ittersum

In de buik van de Space Shuttle Paul Loomans

De moed vinden gelukkig te zijn Pauline Weseman

Gelukkig de treurenden Jesse Reith in gesprek met Jakob van Wielink en Sandra Goossens

k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 o 2 2

d oo r h an s va n d e r vi nne , d om i ni c a ne nkloos ter h ui s s en

Mijmering (on)geluk zit in een klein hoekje

eluk en ongeluk liggen soms dicht bij elkaar. Ik heb het dan niet over groot ongeluk maar de ‘light’ variant. Zo had ik voor het derde jaar op

rij getraind voor een expeditie naar de Denali in Alaska, de hoogste berg van Noord Amerika.

Drie keer trainde ik en bereide ik me er tot in de puntjes op voor. Twee keer ging het feest niet door vanwege corona en afgelopen mei kreeg ik, geheel onverwacht, op het allerlaatste moment mijn inreisvergunning voor de USA niet rond. Natuurlijk waren m’n klimmaatje en ik erg teleurgesteld op het moment dat we door hadden dat we opnieuw onze expeditie moesten gaan uitstellen, maar vrij snel hadden we een plan B verzonnen. Toen ook plan B letterlijk in het water viel vanwege hevige regenval gingen we over op plan C. Omgaan met ongeluk, flexibel zijn en je plannen aanpassen is nu eenmaal onderdeel van een hobby als Alpinisme en klimmen. Dus zo kwam het dat we eind mei afreisden naar Montserrat, een bijzondere rotsformatie met een prachtig klooster in Catalonië. Toen ik een paar dagen later bovenop een van de pijlers van deze spectaculaire rotsen stond voelde ik me even gelukkig. Na zoveel tegenvallers was dit een hele ontlading. Toen we waren afgedaald en terugliepen naar de camping gleed ik heel onhandig een beetje uit, waardoor ik m’n knie verdraaide. De volgende dagen kon ik nauwelijks lopen en nog veel moeilijker klimmen. Omdat ik verder niet zo veel kon, besloten we op een middag het vlakbij de camping gelegen klooster te bezoeken. De grote trekpleister van het klooster is een beeldje van ‘de zwarte madonna’. Dit Mariabeeldje heeft Jezus op schoot en een bol in haar hand die het universum symboliseert.

Kindje Jezus heeft zijn rechterhand opgeheven met een gebaar van zegening. Ik weet niet of het klopt, maar ik heb de betekenis van dit beeld geïnterpreteerd als: jij hebt niet je toekomst, je universum, in je eigen hand. Je hebt zogezegd niet je geluk of ongeluk in eigen hand, maar je mag wel weten dat je gezegend bent!

‘Je hebt zogezegd niet je geluk of ongeluk in eigen hand, maar je mag wel weten dat je gezegend bent!’

d oor r i a klei n wolter i nk, wer kg roep vi eren

Psalmen in de getijden

e getijden in het klooster dragen we meer en meer samen en dat is een groeiproces. Een belangrijk onderdeel van het kloosterlijk getijdengebed zijn de psalmen. En juist deze psalmen leveren

in ons spreken over de toekomst van de getijden stof tot gesprek op, omdat ze qua tekst en melodie lang niet voor iedereen vertrouwd zijn, soms juist vervreemdend.

Vieringen en het kloosterritme

Tijdens de lauden en vespers zingen we de psalmen uit de bundel “Heel mijn ziel” van Nico Vlaming en Christiaan Winter. Zij schrijven: ‘Het reciteren van psalmen op abdijtonen is naast

et kloosterritme bepaalt het dagelijkse

een geconcentreerde zangoefening ook een oefening

leven in het Dominicanenklooster. Zowel

in spiritualiteit. Deze wijze van zingen biedt alle

de gasten in het klooster als omwonenden

gelegenheid om over fraaie, vreemde, weerbarstige,

zijn daarbij van harte welkom. Het biedt een

soms haast onbegrijpelijke teksten te mediteren en

moment van verstilling en bezinning op de dag.

zich de inhoud eigen te maken. Psalmzingen heeft een voor lichaam en ziel genezende werking. Gereguleerd

Dagelijks ritme 08:00 uur Lauden (ochtendviering) 12.10 uur middagviering (maandag t/m vrijdag) 18.30 uur Vespers (avondviering) (op dinsdag en vrijdag met eucharistie) Zondag 08.00 uur Lauden 10.00 uur Viering van de Eucharistie 18.30 uur Vespers (1e zondag van de maand)

Voor wie dat wil zijn de vespervieringen en zondagse vieringen ook te volgen via www.kerkomroep.nl (plaatsnaam: Huissen; kerk: Koningin van de allerheiligste Rozenkrans).

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

ademgebruik is sowieso gezond, en zich voegen in een traditie van dankbaarheid, vertwijfeling, scheldkanonnades en innige liefdesliedjes is zeer behulpzaam om op creatieve en heilzame gedachten te komen.’ Voor een groep ‘voorgangers’ van de getijden gaf Henk Jongerius een toelichting op de psalmen in het psalmengebed. Ze staan midden in de bijbel als beleving van de thema’s die in de Bijbel aan bod komen. Door de psalmen te zingen worden we “gedwongen” om gevoelsmatig bij de woorden van de bijbel te komen. De psalmen zijn geschreven door de psalmist en hoeven dus niet letterlijk over jezelf te gaan. Genoeg stof tot nadenken dus. Ondertussen blijven we tijdens de lauden en vespers psalmen zingen en doen we dat tijdens de middagviering juist niet.

Al doende bouwen we ervaring op bij het mede dragen van de getijden, met en zonder psalmen) en groeien we toe naar een vorm van getijden die bij ons klooster van de toekomst past.

door eve l in e d e koc k , voo rzi tte r s ti c h ti ng vr i end en d omi ni ca nenkloos ter h ui s s en

Feestelijke bijeenkomst voor iedereen die zich vriend voelt van het Dominicanenklooster Huissen

k wandel door het de prachtige kloostertuin. Ik stel me open, zo goed als ik kan. Ik hou van deze plek. Van de rust van de tuin, van de wijsheid die ademt uit de poriën van het gebouw, van de levenslessen die ik als rijp fruit plukken mag.

En jij? Voel jij je hier ook thuis?

Ik vind het klooster, en alles waar het voor staat, prachtig. Ik werk er vaak vanuit mijn eigen onderneming, ik hielp mee met het ontwerp van de tuin en ik begeleid er retraites. En sinds kort ben ik voorzitter van de Stichting Vrienden van Dominicanenklooster Huissen. René Nijhof en Jeroen Top zitten samen met mij in het bestuur. En daar hebben we veel plezier in. We maken er graag iets moois van.

aan gebouw en tuin. En we maken bijzondere projecten mogelijk voor mensen die het moeilijk hebben. Als je meedoet, nodigen we je ieder seizoen uit voor een bijzondere bijeenkomst. Om te laten zien hoe we samen verschil maken en om samen iets leuks of moois te doen.

Jij en ik, wij zijn al verbonden met het klooster. Of we nu medewerker, trainer, gast, broeder of kapelbezoeker zijn. En sommige mensen willen die band nog verder versterken. Misschien jij ook wel?

Voel je je verbonden met het klooster en wil je misschien wel financieel bij dragen aan de prachtige plek die het klooster biedt? Dan nodig ik je graag uit voor een feestelijk samenzijn op 24 september. We zien je graag als gast. Door te komen geef je aan dat je ons initiatief in je hart steunt. Je verplicht je tot niets.

De stichting Vrienden van het Dominicanenklooster maakt daarom ook financiele steun (naar draagkracht) mogelijk. Daarmee begunstigen we al het moois dat het klooster te bieden heeft. We zorgen voor zichtbare verbeteringen

Christa Anbeek (Hoogleraar aan de Radbouduniversiteit) vertelt ons op 24 september iets over het belang van gemeenschappen met lef in tijden van vernieuwing. Herman Weelink (Koordirigent en Stembevrijder) zal die

gemeenschapszin op zijn eigen manier in ons oproepen. En we zullen het gebouw en de tuin beter leren kennen. En natuurlijk vertellen we je wat het voor jou betekent om op deze manier vriend van het klooster te worden. Als je overweegt om te komen, stuur dan een mailtje aan vrienden@kloosterhuissen.nl. We hopen van harte dat je komt. Dompel je onder en besluit dan of je met ons meeloopt.

Feestelijke bijeenkomst Vrienden van Dominicanenklooster Huissen Zaterdag 24 september 2022 14.00 -17.30 uur Meer informatie en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1704

‘Retraites en inspiratiemiddag’ Wie kies je om te zijn door Roek Lips Voor iedereen die op zoek is naar zelfkennis, inspiratie en reflectie op de vraagstukken van onze tijd. De meeste mensen willen aan het einde van hun leven kunnen zeggen dat het leven de moeite waard was. Maar wat betekent dat in deze tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is. Socrates wist het al: we hebben echte dialoog nodig om te ontdekken wie we zijn en hoe we ons tot de wereld om ons heen verhouden. Vanaf september 2022 begeleidt Roek Lips een inspiratiemiddag en meerdere retraites in Huissen. De middag en de retraites ‘Wie kies je om te zijn’ dagen je uit tot reflectie. Want hoewel er van alles op je pad komt, is er altijd een moment waarop je een keuze kunt maken. Roek Lips neemt je aan de hand van opgedane inzichten, persoonlijke ervaringen en inspirerende verhalen mee en daagt je uit met prikkelende vragen. De rust, stilte, de inzichten van anderen en bijzondere omgeving van het Dominicanenklooster in Huissen brengen je nieuwe inzichten. Roek is een veelzijdig mens; hij is onder andere journalist, schrijver, spreker, mentor en oud-bestuurder. Toen in

2011 zijn achttienjarige zoon Job onverwacht overleed, koos hij ervoor om zijn leven een andere wending te geven. Gefascineerd door de vraag ‘wat werkelijk van waarde is’ besloot hij zijn opgedane inzichten met zoveel mogelijk mensen te delen. Hij is in gesprek gegaan met inmiddels meer dan 170 bestuurders, wetenschappers, kunstenaars, jongeren en andere mensen met een bijzonder verhaal, op zoek naar inspiratie en houvast. Al deze gesprekken zijn met camera vastgelegd. Door gebruik te maken van deze gefilmde fragmenten zet Roek in deze interactieve retraite aan tot reflectie en dialoog. ‘Wie kies je om te zijn’ met gefilmde ontmoetingen met onder meer Ahmed Aboutaleb, Paul de Blot, Claudia de Breij, Louis van Gaal, Arnon Grunberg, Joke Hermsen, Glenn de Randamie, Irene van Lippe-Biesterfeld, Ivo van Hove, Gerdi Verbeet, Damiaan Denys, Kauthar Bouchalikht, Paul Verhaeghe, Jan Terlouw, Laurentien van Oranje, Zuster Janny en vele anderen. Onlangs verscheen ‘Wie kies je om te zijn’ in boekvorm. De 6e druk is aanstaande.

Wie kies je om te zijn Retraites en inspiratiemiddag met Roek Lips Inspiratiemiddag Zaterdag 17 september 2022 14.00 – 16.30 uur 3 daagse retraite voor nieuwe leiders Woensdag 12 oktober 2022 10.30 uur tot vrijdag 14 oktober 13.30 uur 3 daagse retraite voor jongvolwassenen Woensdag 30 november 2022 10.30 uur tot vrijdag 2 december 13.30 uur Bekijk de video: youtu.be/uCC9ZjIt6J8 Kijk voor meer info op www.kloosterhuissen.nl

Programma’s Meditatieweekend Het Compassie kompas Herinner je waar het om gaat, keer terug naar je thuisbasis, vind de moed om met compassie door het leven te gaan en verander je gewoonten zo nodig, zodat je vol vertrouwen je vleugels kan uitslaan.

Bert van Baar, coach 9 t/m 11 sept, 25 t/m 27 nov en 16 t/m 18 dec 2022

Retraite Stilte bevrijdt! In deze dagen ga je ervaren dat er onder je onrust een bron van stilte en vrijheid is. Gewoon in jou! Vier dagen in stilte zijn, iets voor jou?

Laurence Mol of Christie Arends, coaches 11 t/ 15 sept, 23 t/m 27 okt en 11 t/m 15 dec 2022

Vierdaagse retraite Zen Zien Tekenen

Driedaagse Bij-Zinnen-komen

Tijdens deze dagen oefenen we ons in onbevangen waarnemen van de dingen om ons heen en verwonderen we ons opnieuw over dat wat er is.

Drie inspirerende dagen voor geestelijk verzorgers en belangstellenden. Neem kennis van de belangrijkste recente ontwikkelingen in zingeving, spiritualiteit en geestelijke verzorging.

Nelleke Metselaar, tekendocent 11 t/m 14 sept 2022

Anne Stael, begeleidster 14 t/m 16 sept 2022

Retraite Meester Eckhart over onthechten

Weekend Meer verbinding in je leven

De mysticus Meester Eckhart schrijft vaak over onthechting – of afgescheidenheid, zoals hij het noemt. We lezen en overwegen enkele van zijn teksten daarover.

Een weekend om te verbinden met jezelf en de ander aan de hand van de uitgangspunten van geweldloze communicatie. Om te verwelkomen wat er in je leeft en verbindingen nieuw leven in te blazen.

Marga Haas, theologe 21 t/m 23 sept 2022

Helmie Willems, trainer 23 t/m 25 sept 2022

k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 o 2 2

d oo r l a n dsc h a p s a rc h i te c t eve li ne d e kock

Plannen -in uitvoering- voor de voortuin

inds een paar jaar kunnen we, nog meer dan voorheen, volop genieten van de ommuurde kloos-

‘Een tuin waar je

tertuin. Er zijn zitjes met mooie bloemborders, een meanderend wandelpad, de natuurlijke vijver is

alleen kunt zitten

beter zichtbaar en we hebben de bomen op hun gezondheid onderzocht en ze zijn ‘wel bevonden’. De

of met elkaar,

tuin wordt steeds vaker deel van de programma’s en dat is prachtig om te zien.

Nu gaan we ook de voortuin meer uitnodigend maken, waarmee we de beleving en het gebruik van het hele complex verbeteren. Wat is dit voor een plek, dat ook het gezicht is van het klooster vanaf de dijk? Hier is meer reuring van verkeer, er staan prachtige bomen van verschillende soorten, er is meer schaduw, er is flink wat reliëf en we grenzen aan de gracht. We willen hier een uitnodigende, natuurlijke tuin van maken waar je alleen kunt zitten of met elkaar, in de schaduw bij een majestueuze boom, of in de zon tussen de bloemen.

De ommuurde kloostertuin

Als je een wandeling maakt door deze tuin, valt in de zomer direct op dat de picknicktafels een geliefde plek zijn om met de maaltijd neer te strijken. Minder opvallend – want op veilige afstand- is de bijenkast verderop in de tuin. De heerlijke honing die er gemaakt wordt, is te koop bij de receptie.

Inmiddels is er een goed begaanbaar wandelpad neergelegd. Zo kun je een grote ronde wandelen, die begint bij de ingang van de kerk tot aan de immense rode beuk, die langs de entree staat. Er komen zitplekken bij de bloemborders, die, naar wij wensen, meer insecten en vogels trekken, voor zowel hun voedsel als schuilplaatsen. Dan ligt het voor de hand een paar nestkasten op te hangen. Achter het labyrint komen fruitbomen en ook daar is het heerlijk toeven straks.

Wat roept jou

Labyrint

Bij je ronde door de tuin moet je beslist even een moment van bezinning inlassen bij de grote steen met prachtig gedicht. Deze steen is aangeboden aan de School voor Transitie ter gelegenheid van hun 5-jarig bestaan. dSvT houdt kantoor in de Herberg en verzorgt diverse programma’s in het klooster.

in de schaduw bij een majestueuze boom, of in de zon tussen de bloemen.’ Op deze manier willen we als klooster helpen bij het goed zorgen voor de natuur die ons is toevertrouwd. En bieden we een uitbreiding van fijne en inspirerende plekken in de hele tuin.

In de tuin bevindt zich ook een labyrint. Een labyrint is een metafoor voor het levenspad in het echte leven. Via omzwervingen kom je tot de kern. Het lopen van een labyrint geeft je inzichten over onderwerpen die je op dat moment bezig houden op je eigen levenspad. In het hart vind je vaak de antwoorden waarnaar je zocht. Dat maakt een labyrint tot een fijne plek voor mooie rituelen.

Ora et labora

Een grote en mooie tuin als deze vergt uiteraard ook veel onderhoud en gelukkig mogen we daarbij rekenen op de hulp van vaste vrijwilligers. Sinds enige tijd maken we gebruik van elektrisch tuingereedschap. Met deze schonere en vooral stillere apparaten wordt de sfeer van rust en verstilling in en rondom het klooster zo veel mogelijk gerespecteerd. Ook gasten zijn van harte uitgenodigd de schoffel en hark ter hand te nemen. Daarvoor is er bij de achterdeur van het klooster een gereedschapskastje gerealiseerd. Misschien ervaren zij dan -wat de eerste kloosterlingen ook al ondervondendat tuinieren (en andere arbeid) ook een vorm van meditatie is.

Vrijwilligers groentetuin gezocht Medio juli is een start gemaakt met een groentetuin waar we groenten willen verbouwen voor de maaltijden van onze gasten. We voeren al geruime tijd een 100% vegetarische keuken, omdat we vinden dat we een verantwoordelijkheid hebben voor het voortbestaan van onze planeet en we op deze manier een steentje bij kunnen dragen. Nu willen we daar een stap verder in gaan met het telen van onze eigen biologisch geteelde en onbespoten groenten. Dit is smakelijker, gezonder en beter voor de aarde. Hiervoor hebben we een stuk grond beschikbaar gekregen op zo’n 2 km afstand van het klooster.

Om dit (letterlijk en figuurlijk) van de grond te krijgen, zijn we op zoek naar vrijwilligers die willen helpen in de groentetuin. We zoeken vooral mensen die zich willen committeren aan een vaste wekelijkse bijdrage van minimaal 2 dagdelen per week. De vaste bezetting vullen we aan met mensen die op vrijwillige basis zo nu en dan willen komen helpen. Heb je zin om in de tuin te komen werken? Meld je dan aan via tuin@kloosterhuissen.nl. Laat je direct in je mail even weten of je regelmatig wilt helpen of zo nu en dan?

‘Smakelijker, gezonder en beter voor de aarde’

Programma’s Individuele kloosterdagen

Weekend Engelse Evensong

Verblijf op individuele basis in het Dominicanenklooster om tot jezelf te komen. Kom tot rust, raak geïnspireerd en ontmoet anderen.

Een weekend voor ervaren koorzangers. O.l.v. de Engelse dirigent Peter North wordt een volledige Evensong (gezongen avonddienst) ingestudeerd die zondag 2 okt wordt uitgevoerd.

26 t/m 29 sept 2022 Voor meer data: zie website

Trix Smit en Peter North, 30 sept t/m 2 okt 2022

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Schrijfretraite Op drift Je bent in een fase waarin je nieuwe wegen in moet slaan. In deze schrijfretraite verken je hoe je vanuit jouw levensverhaal opnieuw vaste grond onder de voeten kunt vinden.

Pauline Weseman, schrijfdocente 5 t/m 7 okt 2022

Weekend Je plek innemen

Driedaagse retraite Loslaten in de herfst

Weekend Mindfulness met een rode neus

Verlang jij ook naar een eigen plek waar je helemaal tot je recht komt? Ontdek in dit weekend met behulp van familieopstellingen hoe je jouw plek kunt innemen in je leven.

Bekijk de herfst met nieuwe en frisse ogen. Wat heeft dit seizoen jou te vertellen en wat neem je mee terug in de rugzak van je leven?

Maak kennis met de clown als zenmeester, die ons leert om aandachtig aanwezig te zijn in het moment en om “ja” tegen te zeggen tegen alles wat zich daarbij aandient. Hierdoor verwerf je vrijheid in jezelf.

Erna Bakker, therapeute en coach 7 t/m 9 okt 2022

Daniëlla Martina, geestelijk verzorger 9 t/m 11 okt 2022

José Sueters, clown en trainer 14 t/m 16 okt 2022

ONDERWEG Durf ongelukkig te zijn

Filip Haas (47) werkt als arts in verpleeghuizen en begeleidt in het klooster Huissen samen met zijn zus Marga Haas de driedaagse retraite De dood als bron van levenslust.

edereen ervaart periodes van ongeluk en misschien wel depressie in het leven. We kunnen simpelweg niet altijd maar gelukkig zijn, zeker niet als we dat juist voor onszelf zo willen regelen. Hoe kunnen we

dan omgaan met gevoelens van ongeluk of depressie in ons leven? Op basis van ervaring met depressie geef ik mijn invalshoek.

Ooit was ik fors depressief. De levensenergie leek continu in een groot zwart vacuüm in mij te verdwijnen. Ik had vertrouwen in leven noch God, en ik dacht dat het nooit meer anders zou worden. De onaangename leegte was het enige wat mij nog te wachten stond tot mijn dood. Ik verzette mij daartegen, ging er de strijd mee aan. Daar zat zeker een vitale wens achter om te blijven leven, om niet de hand aan mijzelf te slaan en mijn leven te beëindigen. Wat ik op dat moment echter miste was vertrouwen. Vertrouwen om ook hierin te kunnen zijn, en ten diepste om zelfs het meest donkere gastvrij te kunnen ontvangen. Depressie gastvrij ontvangen, hoe is dat mogelijk? Misschien heb je zelf ervaring met depressie, en het lijden daarvan ontken ik niet. De vraag is echter wat de weg terug naar het leven is, naar vitaliteit, naar de ervaring van verbinding met de wereld om je heen. En wat alledaagser: op momenten dat we onszelf kwijt zijn, ons ongelukkig voelen, het niet meer zien zitten: hoe kom ik weer terug bij mijzelf en de natuurlijke staat die daaruit volgt? Daar is geen recept voor, geen procedé. Maar net zoals de weg naar depressieve gevoelens in jezelf zit, ben ik ervan overtuigd dat ook de weg terug in jezelf besloten ligt. De kunst is om daarop te vertrouwen en ermee contact te maken. Ik kan dat niet bewijzen. Ik kan alleen mijn eigen ervaring delen. Ik heb twee grote golven van depressie in mijn leven ervaren. De eerste was in mijn studententijd. Het leek of de depressie een eigen bestaan had, een eigen wil, en stap voor stap werden vitale functies uitgeschakeld. Allereerst het vermogen om geluk te ervaren, contact met mijzelf te ervaren en met anderen. De verbinding met de wereld om mij heen leek verbroken. Later sneuvelde ook mijn

vermogen om te leren, en zelfs bewegen werd moeilijk en zwaar. Ik ben daar doorheen gekomen met discipline: naar de lessen blijven gaan, mijzelf in beweging zetten, contact maken met mensen om mij heen en elke dag fietsen en wandelen. De depressie ging over, al hield ik er een verdoofd gevoel aan over. Het gevoel net niet meer helemaal te kunnen ervaren, dat gevoelens niet echt tot mijn hart konden doordringen, of anders: mijn hart niet tot mij. De tweede golf kwam later en ontstond in korte tijd. Ik kende de weg naar depressie, en alle paden daarvoor lagen nog klaar in mij. Binnen een paar weken was ik knock out. Ik hing voor apengapen op de bank. Alleen al de gedachte aan bewegen en iets ondernemen was zwaar, peilloos zwaar. En ik wist: hier kan ik niet meer met discipline uit komen, er is iets anders nodig. Op grote vellen papier tekende ik mijn ellende. Op een van die vellen tekende ik mijzelf, en in grote boze letters: ‘Uw wil geschiede.’ Ik kon niet meer. En juist die tekening heeft me de weg gewezen. Ik gaf me over. Ik had geen idee waaraan. Alle verhalen over geloof en God, alles was stuk, kapotgeslagen. Ik besloot niets meer te doen en af te wachten. Als dat mijn dood zou zijn, dan was dat maar zo. Toen moest ik plassen, het werd steeds erger en pijnlijk. En niet ik bewoog, maar mijn lichaam kwam in beweging en ging naar het toilet. En ik keek alleen maar toe. Daarna kreeg ik dorst en uiteindelijk zag ik hoe ik opstond, naar de kraan liep, mijn hoofd boog en dronk. Zo ben ik opnieuw in beweging gekomen. Niet vanuit discipline, maar ik had nog geen idee van waaruit wel. En de depressie verdween voorgoed.

Nu ben ik jaren verder en tot mijn grote verrassing is de verdoving die ik over had gehouden aan deze depressieve periodes in een plotseling moment verdwenen. De kleuren die ik zie zijn ineens kraakhelder, wat ik ervaar en voel is direct en totaal, er zit niets meer tussen. Wat daartussen zat besef ik nu, was mijn denken. Ik heb het gezien als een ondoordringbare bunker, en ik heb het leven uitgenodigd daarin binnen te gaan. Ik ervaar een frisheid en wakkerheid waarvan ik nu pas besef hoe erg ik die heb gemist. Ik kan wel huilen, en dat doe ik ook. Zo ben ik tot de conclusie gekomen dat of ik gelukkig ben of ongelukkig van secundair belang is. Of ik er ben, of ik wakker ben of slaap, dat is de grote vraag. Leef ik vanuit gewoonte, vanuit wat me geleerd is, vanuit wat ik denk dat goed of slecht is? Of leef en ben ik eenvoudig, durf ik los te laten, vertrouw ik dat vanzelf op een natuurlijke manier mijn leven zich ontvouwt? En dat dit een goed leven is, in alle aspecten, voor mij als ook voor alles om mij heen. Als dat leven echt levend is, als ik mijzelf herken in dit leven, als de weg die ik bewandel samenvalt met mijzelf, dan volgt geluk vanzelf. Niet het geluk van de tegenstelling geluk-ongeluk, maar een gelukzaligheid die dit overstijgt en die geluk-ongeluk kan omvatten. Waarom schrijf ik daarnet het donkere gastvrij ontvangen? Omdat dit de meest diepe overgave betekent, zoals ook beschreven in het gedicht De herberg van Rumi. Hoe het leven zich ook aandient, het is leven. En het leven is het meest kostbare dat ons gegeven is. Het is de kunst je daarmee te verbinden door het volledig te omarmen. Door me daarmee te verbinden herstelde ik de verbinding met mezelf, met mijn hart. Toen was ook zinnig contact met de mensen om me heen weer mogelijk. Maak contact met het ongelukkige gevoel, en je maakt contact met jezelf. Mocht je zelf in een depressieve periode zitten: houd moed. Ik wens je goede mensen op je pad die je bij kunnen staan.

De herberg Dit menszijn is een soort herberg. Elke ochtend weer nieuw bezoek. Een vreugde, een depressie, een benauwdheid, een flits van inzicht komt als een onverwachte gast. Verwelkom ze, ontvang ze allemaal gastvrij zelfs als er een menigte verdriet binnenstormt die met geweld je hele huisraad kort en klein slaat. Behandel dan toch elke gast met eerbied. Misschien komt hij de boel ontruimen om plaats te maken voor extase… De donkere gedachte, schaamte, het venijn, ontmoet ze bij de voordeur met een brede grijns en vraag ze om erbij te komen zitten. Wees blij met iedereen die langskomt de hemel heeft ze stuk voor stuk gestuurd om jou als raadgever te dienen. Rumi

k at e r n k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 0 2 2

onderweg 1

Wie ben ik als niemand meer kijkt, wie ben ik nu ik ouder ben

uim 2,5 jaar geleden stond professor psychologie Liesbeth Woertman midden in het leven. Tijdens de eerste corona lockdown viel ineens heel veel weg. Ze kon haar kleinkinderen niet zien en ze kon haar

moeder niet bezoeken. Ze ging met pensioen en kon vanwege corona geen afscheid nemen van collega’s en studenten. Alle rollen die ze had, vielen abrupt stil. Toen drong de vraag ‘’wie ben ik’’ zich bij haar op. Wie ben je als alles wegvalt, als je niet meer wordt aangesproken op waar je goed in bent. Dat was ingrijpend en toen ontstond het idee om hierover een boek te schrijven. “Wie ben ik als niemand meer kijkt” heet het boek. Eind juni jl. is het boek gepresenteerd tijdens een inspiratiemiddag in de kapel van het klooster. Ouder worden “Vroeger was je oud als je met pensioen ging. Nu is een groot deel van de mensen die met pensioen gaan nog vitaal en leven ze gemiddeld nog zo’n 20 jaar en is er lang niet altijd sprake van ‘’lek en gebrek’’. Dat is een nieuwe situatie in onze samenleving en de vraag is hoe we hiermee omgaan. Ouderen zijn veelal nog vitaal en kunnen na hun pensioen nog vele jaren een bijdrage leveren. Op dit moment zijn er overal personeelstekorten. De overheid komt zelfs met een plan om jongeren uit de voorsteden van Parijs in ons land te laten werken. Ik heb nog niemand gehoord die voorstelde om ouderen, die dat willen, de mogelijkheid te bieden om door te werken. In onze samenleving bestaat er een negatief beeld over ouderen en zeker over oudere vrouwen. Vrouwen worden

niet veel gezien als een bron van kennis en wijsheid. Dat geldt minder voor mannen. Men vindt dat vrouwen eerder aftakelen dan mannen en vrouwen worden sneller afgeschreven. Terwijl vrouwen die wijsheid ook hebben en juist vrouwen heel veel vrijwilligerswerk verrichten in de samenleving. Het is belangrijk dat we niet meegaan in het verhaal van aftakeling en vrouwen afschrijven. Er komt ook veel voor terug en als we met pensioen gaan vallen ook sommige zorgen en verplichtingen weg. We kunnen rustiger gaan leven en het is ook belangrijk om de tijd te nemen, bijvoorbeeld te gaan wandelen en aandacht te geven aan wat we doen en ook onze innerlijke wereld serieus te nemen en je af te vragen wat wezenlijk is voor jou. Dan kan je pensionering een fase worden om je identi-

Liesbeth Woertman em. hoogleraar psychologie

teit weer naar boven te laten komen, wie ben je en wat betekent vrouw zijn. In elke levensfase is er verlies en verdriet, maar ook bloei en ontwikkeling. Ik zie het leven meer als een spiraal van verlies én bloei. Als we kunnen leven vanuit het idee van overvloed en van delen in plaats van tekort en concurrentie, dan ontstaat er een enorme ruimte en dan vinden we veel meer dingen mooi. Kunnen we ouder worden zien als een spannende open levensfase, die we met verwondering nieuwsgierig ontdekken? Dan kan ouder worden een fase zijn van genieten van je wijsheid en je eigenheid en een fase van innerlijke rust én kun je als oudere bijdragen aan de samenleving en aan andere generaties”.

Schoonheid “Natuurlijk is het lastig om om te gaan met dingen die wegvallen en die minder worden, zoals je gezondheid. Maar ouderen kunnen met hun levenservaring nog veel bijdragen en van betekenis zijn voor anderen. Belangrijk ook dat we schoonheid niet zien als perfect zijn, maar meer als vitaal zijn, uitstraling hebben en een bron van wijsheid zijn voor anderen”.

Moediger “Gezien alle ontwikkelingen in de wereld en rondom het klimaat is het ook belangrijk dat we, zeker als ouderen, moediger worden, ons meer uitspreken en ook meer de verantwoordelijkheid nemen. Zeker ouderen weten wel hoe het zit en wat er nodig is. We hebben steeds maar geloofd in economische groei. We weten al lang dat dat anders moet, maar we hebben onze kop ook in het zand gestoken. Laten we ons meer uitspreken. Soms kan een kleine groep of een eenling een enorme impact hebben. Kijk maar naar Martin Luther King. Kunnen we een tandje moediger zijn en dat geldt natuurlijk ook voor mij?”

Leren leven met minder “We leren ook niet meer om te gaan met minder of met tegenvallers en verdriet. Als we jong zijn dan bruisen we van ambitie en denken we soms dat alles kan. Maar verdriet en pijn horen er ook bij en daar is amper ruimte voor. Onze kleine kinderen voeden we op als prinsjes en prinsesjes. Alles wordt geregeld voor ze en we doen ons best om bij hen alle pijn en teleurstelling te voorkomen. Dat is natuurlijk prima, maar laten we ze ook leren dat dat ‘minder’ er bij hoort. Daar worden we juist sterk en veerkrachtig van. Als we dat niet in ons leven leren, wordt het ouder worden ook lastiger. Als we dat meer leren, dan helpt ons dat ook als we ouder worden”

Een paar jaar met pensioen “Ik ben nu een paar jaar met pensioen en het gaat goed met me. Ik mis de intellectuele uitdagingen en de nieuwe ideeën waar ik in mijn werk zo van genoot, nog steeds. Maar ik heb er ook veel voor terug gekregen. Ik ga minder dingen uit de weg en heb meer innerlijke rust. Het lukt me om scherp te blijven en ook rustiger te zijn, minder fel en minder belerend. Ik geniet nu volop van het oma zijn. Ik wou dat ik toen mijn kinderen klein waren, de rust had gehad die ik nu ervaar als oma. Ik voel me rustig én scherp. Ik benoem meer dingen en leef meer van binnenuit. Wie had dat kunnen bedenken. Tijdens het schrijven van mijn boek besefte ik hoe belangrijk rolmodellen voor mij waren, zoals Andreas Burnier. Andreas leefde tegen de tijdgeest in en deed dingen die in die tijd niet pasten; nieuwe en oorspronkelijke dingen. Andreas was niet bezig met in welk vakje ze behoorde, maar deed nieuwe en oorspronkelijke dingen die bij haar pasten. Ik wil ook nog graag zo lang mogelijk bijdragen aan een mooiere samenleving en aan het levensgeluk van jongere generaties. Ik wil ze graag bemoedigen om te zoeken naar wie ze zijn, om schoonheid niet als perfectie te zien en om eerder te beginnen om te leren gelukkig te zijn met minder”.

2 onderweg

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Over geluk en ongeluk in de daklozenopvang

Nienke van Ittersum, pastor in de dak-en-thuislozenopvang van Arnhem

ijn eerste ervaringen met een dakloze waren die met Swiebertje. Op zondag wilde mijn vader nog al eens in een nostalgische bui de afleveringen van deze vrolijke landloper met zijn drie dochters

delen. Binnen tien minuten lag hij dan zelf te slapen op de bank en zaten wij de voor ons veel te trage televisie uit. Maar buiten het feit dat het voor mij saaie en langzame film was, gaf Swiebertje mij wel een indruk, namelijk dat een ‘zwerver’ gelukkig is en bovendien kiest voor dat dakloze bestaan.

Nu ik reeds vier jaar werk in de daklozenopvang van Arnhem, wil ik wel weer eens die indruk heroverwegen. Hoe zit dat nou met geluk en ongeluk in de daklozenopvang? Als je geen huis hebt, geen thuis, kun je dan geluk ervaren of ben je als dakloze mens per definitie veroordeeld tot een ongelukkig bestaan?

Laat ik voor ik mijn overweging begin allereerst wat zeepbellen van ideeën doorprikken. Swiebertje, die bestaat niet meer, als hij al ooit bestaan heeft. Om maar een korte opsomming van verschillen te noemen, leven de meeste dakloze mensen in grote steden en niet in dorpen waar gemeenschapsgevoel heerst. Veel dakloze mensen hebben te maken met ontwrichtende verslavingen en er is (vaak daardoor) geen of weinig contact meer met vrienden of familie. Een aanzienlijk aantal mensen in onze opvang is ontslagen arbeidsmigrant of uitgeprocedeerde vluchteling. Zij leven ver van hun geboorteland een ontheemd bestaan. Bepaald geen vrolijke landlopers dus, die gebakken eieren gaan eten bij hun goede vriendin Saartje en grapjes uit kunnen halen met de politie. Wel zijn het mensen met dromen, met name dromen van een ‘normaal’ en burgerlijk leven. Al zijn hun kansen hierop klein of (met name in het geval van illegale status) zelfs nihil. Het dakloze bestaan is daarom voor mij door de jaren heen vooral een ongeborgen en oriëntatieloos bestaan gaan betekenen. Want waar leef je naartoe en wie houdt je vast? Je staat op, je dwaalt door de straten van de stad, je drinkt een kop koffie in een opvang vol mensen die een confronterende spiegel voor je vormen, je dwaalt weer wat en je gaat slapen. Er is weer een dag voorbij. ‘Wij’ maken ons zorgen over geluk en ongeluk, ‘zij’ over overleven of niet overleven. Dat allemaal gezegd hebbende, is een dakloos persoon dus ook uitgeprocedeerd of pertinent ontslagen als het gaat over geluk? Is geluk te verstaan als een privilege voor mensen met een thuis? Nee, zo gemakkelijk zijn we ook weer niet klaar. Geluk is en blijft namelijk ook een myste-

rie en geen rekensom. Huis + goede baan + gezin = geluk, dat gaat niet op. Op dat idee kunnen mensen, en dakloze mensen vormen daar absoluut geen uitzondering op, zich soms ook blindstaren. Er zijn miljoenen ongelukkige mensen op aarde met een huis, een goede baan en een gezin. Met dat soort zaken hebben we immers alleen een buitenkant van een bestaan beschreven, niet de binnenkant.

“Geluk vloeit uiteindelijk voort uit solidariteit van mens tot mens.“

Geluk, zie ik keer op keer weer, is niet een kwestie van een rekensom bij elkaar sprokkelen. Ze valt ons vaak in genadevolle momenten toe. Er zijn momenten waarop de zon plotseling door de wolken breekt; geluk is er even. En dit kan letterlijk zo zijn, maar meestal gebeurt het metaforisch. Want al is het zo dat dakloze mensen vaak zonder gevoel van toebehoren en betekenisvolle oriëntatie door het leven gaan, soms zijn die dingen er plotseling wél even. Ik moet dan in het bijzonder denken aan de reizen die wij twee keer per jaar naar dit Dominicanenklooster maken. We zijn dan samen even uit de stad, in een kleinere groep, we zingen, vieren en creëren

samen. Er gaan capuchons af, die nog niet eerder afgingen, we zien glimlachen en horen grapjes uit monden die we nog niet eerder een grapje hoorden maken. De omgekeerde werkelijkheid breekt door. “Zág je dat?” zeggen we als collega’s tegen elkaar, “zo heb ik hem nog nooit gezien”. Er wordt even niet op elkaars spullen geaasd, we zijn even uit de overleefstand. Mensen komen tevoorschijn en genieten van een plek waar het ergens over gaat en waar je dat samen beleeft. Geluk is niet één op één te meten in termen van succes, in kansen van het kunnen meekomen in de samenleving. Er is een diepere werkelijkheid die ons allerlei contradicties vertelt over een gelukkig bestaan samen. Dat het bestaan gaat over erkenning, erbij horen en een innerlijke vreugde. En die diepere werkelijkheid kan voor iedereen openbreken, in welke omstandigheid dan ook. We zijn misschien geneigd om een leven zonder kansen en mogelijkheden als uitzichtloos en ongelukkig te bestempelen, maar dan doen we haar tekort. Men kan er voor blijven kiezen om oog te houden voor de diepere laag in het leven: de erkenning, het toebehoren en de innerlijke kracht. Is de kous hiermee af? zou ik willen vragen. Nu we gerustgesteld zijn dat ook dakloze mensen momenten van geluk kunnen ervaren. Kunnen we dit beschouwen als een feelgood-conclusie waar wij in kunnen berusten? Ik denk het niet. De God van de omgekeerde werkelijkheid, die ieder mens genadig momenten van geluk geven wil, wil immers ook dat wij elkaar bevrijden van het onrecht dat we elkaar aandoen. En dakloosheid is nog steeds in veruit de meeste gevallen vervlochten met systemisch onrecht en sociaaleconomische ongelijkheid. Iedere keer dat we onszelf wijsmaken dat een ander ons geluk in de weg staat met zijn lijden, wil de God van de omgekeerde werkelijkheid ons laten zien dat wij hun bevrijding nodig hebben voor ons eigen geluk. De strijd voor sociale rechtvaardigheid is daarmee zeker ook een strijd voor geluk. Wanneer wij de ander bevrijden uit het juk van moderne slavernij, armoede, racisme, noem maar op, dan worden wijzelf in dat proces ook stukje bij beetje bevrijd. Bevrijd van verdwaalde oriëntaties, gericht op zekerheid, status, succes en consumeren bijvoorbeeld. Zeker, hiermee wil ik afsluiten, geluk vloeit uiteindelijk voort uit solidariteit van mens tot mens.

k at e r n k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 0 2 2

onderweg 3

De moed vinden gelukkig te zijn

Pauline Weseman is journalist, religiewetenschapper en docent. Ze geeft schrijfretraites en workshops over het levensverhaal, onder meer in Dominicanenklooster Huissen.

ijdens de voorbereiding van dit essay staat mijn zoon (18) voor zijn vwo-herexamen. De zon schijnt volop, zijn vrienden vieren al feest, maar hij moet nog even door. Hij baalt tot in zijn vezels. Ik vroeg

hem wat geluk voor hem was, omdat ik voor mezelf het begrip nog wat aan het verkennen was. Hij verstond eerst ‘of het gelukt was’ met leren vandaag. Zijn antwoorden op ‘geluk’ of ‘gelukt’ verschilden nauwelijks van elkaar en ik realiseerde me hoe vaak we geluk afmeten aan de mate waarin iets gelukt is. Als de to-do-lijst af is, als we van nut zijn geweest, hebben gesport, gemediteerd, op tijd in bed lagen.

Voor mijn zoon betekent geluk wanneer hij geslaagd is, door de hoepel van het schoolsysteem is gesprongen dat mijlenver verwijderd ligt van wat hij interessant en relevant vindt. Straks volgt een tussenjaar – met het adagium dat je zoiets goed moet plannen, anders haal je er niet uit wat er in zit – om daarna door te schuiven naar een studie en een baan. Daar werk je je tot een burn-out om in je tweede levenshelft - tijdens bijvoorbeeld een retraite - je te herinneren waar je als kind al blij van werd en dat te gaan doen. Doet me denken aan het verhaal van de Chinese visser en de zakenman. De visser haalt dagelijks voldoende vis uit een beekje voor zijn gezin, doet een dutje, wandelt ’s avonds met zijn vrouw over het strand, kijkt naar de zonsondergang, terwijl hun kinderen in zee zwemmen. Hij is zielsgelukkig. Een passerende zakenman attendeert hem erop dat hij veel geld kan verdienen als hij meer vis vangt en verkoopt om daarna te rentenieren. Om te doen wat hij nu al doet?, vraagt de visser. Ja, zegt de zakenman, met het verschil dat de kinderen dan volwassen zijn. Waarom, zo vraagt de visser zich af, dit heeft hij nu toch al? Beter die vermoeiende cyclus overslaan en meteen doen wat je gelukkig maakt. Volgens mij zijn er drie soorten mensen. Mensen die niet weten wat hen gelukkig maakt, mensen die dit wel weten en hier ook naar leven, en mensen die het dondersgoed weten maar er te weinig naar leven. Tot die laatste groep behoor ik en vele anderen die ik dagelijks ontmoet, vrienden, collega’s, mijn studenten journalistiek en de deelnemers aan mijn schrijfretraites en workshops. We weten wat ons goed doet, maar doen het niet. Mij fascineert niet zozeer wat geluk is, dat verschilt voor iedereen. Voor de een is dat kunst, voor de ander Ubuntu, allemaal prima. Mij fascineert waarom we onszelf het geluk niet gunnen. Op de eerste avond van mijn retraites bespreek ik vaak de draken die ons tegenhouden

4 onderweg

in het schrijven. Hebben we dat alvast gehad. Het blijken meestal dezelfde draken die ons verhinderen volop te leven. We houden onszelf klein, denken dat we het niet kunnen, het niet waard zijn. Ook ik heb een vreemde verhouding tot geluk. Ik leerde al jong dat geluk breekbaar was, dat het zo kon vervliegen na een verkeerde opmerking of actie. Op mijn twaalfde bedacht ik het geruststellende motto dat je niets moet verwachten van het leven, dan kan het altijd meevallen. Een overlevingsstrategie, weet ik nu. Toen mijn man ziek werd en overleed - ik was 41 en bleef achter met twee jonge kinderen - was ik intens verdrietig maar niet geschokt dat zoiets je overkomt. Zo is het leven. Ongeluk is voor mij misschien wel leefbaarder dan geluk. Ik weet wat ik eraan heb. Met geluk weet ik me vaak geen raad. Mij daaraan overgeven, is het verliezen. Ik gedij bij de dreiging van ongeluk om geluk te voelen en veerde op toen ik las dat de Amerikaanse schrijfster Susan Cain van Bitterzoet ook kickt op melancholie. Net als zij word ik vrolijk en licht van zware, melancholische muziek en gesprekken. Zij ziet

“Volgens mij zijn er drie soorten mensen. Mensen die niet weten wat hen gelukkig maakt, mensen die dit wel weten en hier ook naar leven, en mensen die het dondersgoed weten

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

maar er te weinig naar leven.“

daarin een functie. Volgens haar ‘kan melancholie leiden naar creativiteit, verbinding met elkaar en de wereld, en zelfs ervaringen van transcendentie,’ vertelde ze aan Trouw. We worden al eeuwen aangetrokken door droevige kunstwerken. In verdrietige muziek zit een bepaalde diepte en troost. De kunstenaar neemt jouw verdriet en zegt tegen je: ik heb dit ook gevoeld, we zijn verenigd in onze menselijkheid. En het ontroert dat de kunstenaar de moeite nam om deze gedeelde menselijke ervaring om te vormen tot iets moois, haar te verheffen. Wij zijn schepsels die geboren zijn om pijn te transformeren tot schoonheid.” Dat herken ik. In het delen van die kwetsbaarheid, uitspreken dat we nog te vaak kiezen voor ‘gelukt’ boven ‘geluk’, vinden we elkaar, ervaren we schoonheid vanuit pijn. Mijn indruk is dat we dit collectief beginnen te beseffen, door vele ontmoetingen met mensen die door de maakbaarheid zijn heen gezakt, verlangen naar echtheid. We zijn ons – mede door de crises van corona, energie, klimaat en oorlog – uitstekend bewust van de onzin van doorrazen en overmatig verbruik. We schamen ons soms dat we ons druk maken over zelfontplooiing, daar aan de top van de Maslow-piramide, wetende dat dat is voorbehouden aan drie procent van de wereldbevolking. Ook ik schaam mij toe te geven dat ik met zoveel luxe worstel met geluk. Na jaren heb ik weer een fijne relatie en wil leren ervan te genieten, niet te vluchten in hard werken, zoals voorheen. Mede daarom ga ik minder werken, om net als de visser te genieten van wat er nu is, niet pas later, als dit of dat. Ik vind het spannend. Wat als ook hij doodgaat? Het is absoluut makkelijker alleen te blijven dan mij opnieuw te verbinden. Het had gekund, ik had het min of meer al geaccepteerd, kan goed alleen zijn, weet dat de pot met goud in mijzelf zit, maar het was ook de veilige weg. Dus nu ga ik het geluk aan in de hoop dat de liefde de vrees uitdrijft. Mijn zoon is inmiddels gezakt en moet het over doen. Hij staat nog voor het leven. Wat maakt hem gelukkig? Muziek maken en sporten. Dan zie ik hem de tijd verliezen, genieten, zijn hele lijf doet mee. Ik wil hem zo graag beschermen tegen ongeluk. Maar misschien kan ook hij niet om die vermoeiende cyclus heen. Ook hij moet zijn eigen draken verslaan en de moed vinden zijn geluk een kans te geven.

Aalt Bakker in gesprek met Roek Lips.

Wie kies je om te zijn

Roek Lips is een veelzijdig persoon. Hij is journalist, schrijver, mentor, motivator, filosoof, adviseur, film en theatermaker.

Hoe vinden we onze weg in tijden van crisis en verwarring

n 2011 overleed onverwacht zijn achttienjarige zoon Job. Hij koos ervoor zijn leven een andere wending te geven. Hij ging in gesprek met inmiddels meer dan 170 bestuurders, wetenschappers, kunstenaars en

andere mensen met een bijzonder verhaal, op zoek naar inspiratie en houvast. Gefascineerd door deze gesprekken over de vraag ‘wat werkelijk van waarde is’ besloot hij opgedane inzichten met zo veel

mogelijk mensen te delen en hen te inspireren tot reflectie en dialoog. Met zijn scherpe en realistische blik op heden, verleden en toekomst heeft hij al velen weten te inspireren. Hij publiceert met regelmaat artikelen in dagblad Trouw in de serie Nieuwe leiders. Eerder schreef hij onder andere het boek Job over zijn zoon en onlangs verscheen zijn nieuwste boek “Wie kies je om te zijn” waarvan de 6e druk binnenkort wordt verwacht. Met zijn verhaal en de vele opgedane inzichten geeft hij lezingen en gaat de theaters in. In het najaar leidt Roek in het klooster retraites, voor (nieuwe) leiders voor jongvolwassenen, en andere belangstellenden over het thema Wie kies je om te zijn in een tijd dat niets meer vanzelfsprekend is. Een verslag van een bijzonder gesprek voor de Kloosterkrant.

Stilte en tijd In zijn boek schrijft Roek: “Hoeveel tijd neem ik om na te denken? Dat klinkt zo vanzelfsprekend, maar ons belangrijkste kapitaal ís tijd, samen met ons vermogen om te reflecteren. Ieder heeft daarin een eigen zoektocht, een leerproces, dat je niet kunt kopiëren en je jezelf eigen moet maken. Omgaan met de dynamiek van het leven vraagt om innerlijke rust. Om helder te kunnen denken en reflecteren hebben we een rustige geest nodig. Het is goed om tussenruimte te creëren. Wandelen, mediteren, sporten, de hond uitlaten, een retraite; ruimte maken voor activiteiten die meer geaardheid en balans geven. Stilte verfrist.”

De roepstem in me Roek Lips: “In de tijd dat ik bestuurder was bij een van de omroepen, werd ik geregeerd door de waan van de dag. Ergens ver op de achtergrond was er een roep in me om het anders te doen en hoorde ik de vraag ‘’doe je nog wel de juiste dingen’’? Maar die stem, die oproep hoor je niet goed in de drukte. Het ging goed met me en waarom zou ik gaan twijfelen? Toen ik een sabbatical nam kwamen er andere dingen naar boven bij me. Ik realiseerde me toen dat er iets al lang bij mij op de deur klopte. De stem van mijn hart.

werk en succes te stappen. Maar mijn zoektocht naar hoe wij ons in deze tijden van verwarring opnieuw kunnen verhouden tot het leven en levensvragen, was, als ik nu terugkijk al jaren gaande. Tijdens een sabbatical ben ik begonnen om met velen bijzondere mensen gesprekken over levensvragen gaan voeren. Dat heeft mij veel nieuwe inzichten gegeven die ik nu met zoveel mogelijk mensen wil delen en mensen uitnodigen tot eigen reflectie en dialoog.

Dankbaarheid als kracht Dankbaarheid is een kracht waar we veel aan kunnen ontlenen. Wat er ook gebeurt: je leeft en dat mag je vieren. ‘Als je dankbaar bent ben je altijd tevreden.’, zei Paul de Blot in een van onze eerste gesprekken. In het leven gebeuren mooie dingen, maar overkomen je ook dingen die je lastig vindt en die je liever niet wilt. Dankbaarheid gaat voor mij over de levenshouding dat het leven je ten diepste gegeven is. Dat heb ik moeten leren in mijn leven. Dan gaat het over niet alleen dankbaar zijn voor de mooie dingen in je leven, maar ook dankbaar zijn voor de dingen in je leven die je niet kiest. Dan is dankbaarheid een grote kracht. Ik ben het verschil gaan zien tussen accepteren en aanvaarden. Voor mij gaat aanvaarden over het aanvaarden van wat op je pad komt. De lastige dingen in je leven hoef je niet te accepteren, maar wel aanvaarden. Als je het aanvaardt dan ga je niet in gevecht met de dingen die lastig zijn. Dat is voor mij genade.

Hoop en grenzen Hoop vind ik een lastig woord. Ik zie een verschil tussen valse hoop en actieve hoop. Er is veel valse hoop. Daarbij gaat het over “stil maar en wacht maar” en over je mooier voordoen dan het is. Die hoop leidt continu tot teleurstellingen. Er is actieve hoop die voortkomt uit het niet wegkijken, maar de realiteit onder ogen zien, die recht in de ogen kijken en het besef losmaakt dat het anders kan. Die hoop is gebaseerd op diep vertrouwen. Vanuit de realiteit in beweging komen. Dan gaat het over hoop en vertrouwen dat je aanzet tot daadkracht. In deze tijden ligt er voor ons allen een oproep waar grenzen liggen. Het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome is alweer 50 jaar oud. Tot voor kort was er onvoldoende urgentie om het rapport serieus te nemen. Nu ligt er voor iedereen wel die heldere oproep, zowel in het groot in de maatschappij als ieders eigen leven. We kunnen niet verder groeien en we moeten leren leven met minder. Onze kinderen zullen het qua welvaart naar alle waarschijnlijkheid niet beter gaan krijgen dan wij en dat is voor veel mensen confronterend. Na al die jaren van groei in de zin van meer en groter, kan dat niet meer. Dat vraagt om een nieuwe houding en andere keuzes. Hoe gaan we hier in ons eigen leven mee om? Dat vraagt om keuzes. Ik denk dat we met minder uiteindelijk gelukkiger kunnen leven.

Bijdrage en betekenis Toen ik bestuurder was ging het om doelen stellen en die vervolgens realiseren en daar was ik best goed in. Dat keerde in mijn leven om naar de vraag wat het leven van mij wil en welke bijdrage kan ik daaraan leveren. Iedereen kan een bijdrage van betekenis leveren en wat dat is kan in iedere levensfase veranderen. De essentie van een betekenisvol leven is om daar steeds weer naar te zoeken. De ruimte van een retraite biedt je de mogelijkheid om hierop te reflecteren en vervolgens keuzes te maken. Iedereen heeft naar mijn idee een vrije keuze en daarin is het luisteren naar onze innerlijke roepstem van groot belang.

“Als je dankbaar bent ben je altijd tevreden“

Die roepstem is zacht. Als je druk bent moet je moeite doen om die stem te horen, maar hij blijft volhouden om gehoord te worden. Als je stil bent kun je je roepstem beter horen. Rabbijn Abraham Soetendorp sprak over het gefluister dat je in de stilte kunt horen. ‘In die stilte raak ik ontroerd’, zei hij. Dit staat lijnrecht tegenover een druk en vol leven waarin je het gefluister amper hoort. Door het overlijden van mijn zoon Job was ik misschien wel eerder in staat om de roepstem van mijn hart weer te horen, het roer om te gooien en uit de gouden kooi van

k at e r n k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 0 2 2

onderweg 5

Eenzaamheid en ongelukkig zijn

oor de jaren heen heb ik veel ongelukkige mensen meegemaakt in mijn werk als geestelijk verzorger in de ouderenzorg en psychiatrie. Ook privé heb ik te maken gehad met mensen die zich korte of

langere tijd ongelukkig hebben gevoeld in hun leven. Vaak heb ik me afgevraagd wat mensen nou precies ongelukkig maakt? Is dat een aaneenschakeling van tragische en heftige gebeurtenissen, of het feit dat mensen langdurig of ongeneeslijk ziek worden en daardoor hun toekomstperspectief verliezen?

In eerste instantie zou je haast denken dat dit inderdaad het geval is, maar ervaring door de jaren heen heeft mij geleerd dat dit lang niet altijd zo is. Natuurlijk kunnen deze factoren weldegelijk een rol spelen in het ongelukkig zijn, maar dan zijn ze de aanleiding voor iets anders dat mensen ongelukkig maakt. Wanneer tragiek, heftige levensgebeurtenissen en ziekte ertoe leiden dat mensen de verbinding verliezen met de mensen om hen heen en met hun omgeving en daarmee uiteindelijk ook de verbinding verliezen met zichzelf, is de kans groot dat mensen zich ongelukkig voelen. Ze komen meer en meer alleen te staan, op zichzelf aangewezen, zonder verbinding met de wereld om hen heen. Op deze manier worden mensen eenzaam. Eenzaamheid is voor mij een doorslaggevende factor geworden in de beleving en ervaring van geluk en ongeluk. Ik wil hierbij twee belangrijke kanttekeningen plaatsen. Op de eerste plaats heeft eenzaamheid voor mij niet alleen te maken met het feit dat er geen andere mensen in je nabijheid zijn of dat je een gebrek of gemis ervaart in contact met medemensen. Natuurlijk is het zo dat sociale contacten ertoe kunnen bijdragen dat mensen zich minder eenzaam en daardoor minder ongelukkig voelen. Maar dat is lang niet altijd een garantie. Sterker nog: wanneer je op een plek bent met anderen en je hebt het gevoel dat

“Het ervaren van geluk is een diepe ervaring van een geliefd en gewild mens te zijn en een plek hebben op deze wereld die alleen van jou is en van niemand anders.“

6 onderweg

je niet gezien wordt als de mens die je ten diepste bent, niemand echt wil luisteren naar je verhaal en waar je mee zit, kun je je doodongelukkig en eenzaam voelen in de nabijheid van anderen, al zijn het je meest dierbaren. Juist het niet gezien worden door de mensen die je het meest nabij zijn, kan de grootste eenzaamheid teweeg brengen. Op de tweede plaats wil ik opmerken dat het ervaren van geluk geen extatische toestand van ‘Himmelhoch’ Hallelujah is, maar een diepe ervaring van een geliefd en gewild mens te zijn en dat je een plek hebt op deze wereld die alleen van jou is en van niemand anders. De essentie van ons mens-zijn ligt ten diepste in de verbondenheid die we ervaren met onze medemensen en de wereld om ons heen. Je bent iemand, een persoon, omdat je in je mens-zijn wordt aangesproken en bevestigd door een ander en dat er door je dierbaren van je gehouden wordt. Dat je de moeite waard bent als mens. En het is tegelijkertijd een wederkerig gebeuren. Wij kunnen anderen weer het gevoel geven dat zij de moeite waard zijn en dat er van hun gehouden wordt. Maar het belangrijkste is, dat wij ons realiseren dat we alleen kunnen geven wat we zelf reeds ontvangen hebben. We kunnen niet geven wat we niet hebben. Als er vanaf onze geboorte van ons gehouden wordt, onvoorwaardelijk en dat we voelen dat we er als mens toe doen, kunnen we ook anderen hierin bevestigen. Dan kunnen we dat gevoel van liefde en genegenheid met anderen delen. Het is een onuitputtelijke bron. We zullen ons diepste innerlijk weten van een geliefd mens te zijn niet verliezen wanneer we anderen hierin bevestigen en in die liefde laten delen. Wie wij zijn als mensen, onze identiteit, creëren we niet zelf. Wij kunnen onszelf niet bevestigen. Wij zijn pas echt mensen wanneer we door anderen worden aangesproken

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Roy Clermons, geestelijk verzorger en lekendominicaan

en bevestigd. ‘Ik ben ik, omdat jij jij zegt.’ Dat wie wij zijn, ontvangen we door onze verbondenheid met de wereld om ons heen en onze (dierbare) medemensen. Tragiek, pijn en lijden zullen er altijd zijn in ons leven, maar wanneer we voelen dat we hierin gekend worden, gesteund en dat er nog steeds van ons gehouden wordt, ervaren we dit totaal anders dan wanneer in deze tragiek, pijn en lijden ook de verbinding met de wereld om ons heen afbrokkelt. Hieruit wordt duidelijk wat het schrijnende is aan het verband tussen eenzaamheid en ongelukkig zijn. Het uit verbinding zijn met de wereld om ons heen maakt ons ongelukkig omdat we hierdoor ook de verbinding verliezen met onszelf. Onze identiteit wordt hierdoor geraakt. Eenzaamheid is een aantasting van onze identiteit en we kunnen daardoor zo ongelukkig zijn, dat we niet meer weten wie we zijn. Ik heb het verschillende mensen die ik in mijn leven ontmoet heb, horen zeggen. Hun grootste verdriet zat haast altijd in het verlies van verbinding, van het gevoel afgesneden te zijn van de wereld en de mensen om hen heen. Soms waren ze er wel, maar er was geen contact, geen bevestiging over en weer van ‘ik zie jou als de mens die je bent.’ Velen van hen leven inmiddels ook niet meer. Sommigen zijn een natuurlijke dood gestorven, maar voor anderen was dit leed ondraaglijk en zij hebben de keuze gemaakt om zelf uit het leven te stappen, hetzij met hulp, maar anderen hebben hun daad in volledige eenzaamheid gepleegd, alleen. Aan de andere kant ken ik ook mensen die al heel lang te maken hebben met tragiek en tevens langdurig en ongeneeslijk ziek zijn. Toch ervaren velen van hen verbinding met het leven, met hun dierbaren en met de wereld om hen heen. Op een of andere manier voelen zij zich nog steeds gezien als een dierbaar en waardevol mens en zijn in staat de verbinding met de wereld om hen heen aan te gaan en anderen ook te bevestigen in hun gevoel een dierbaar en waardevol mens te zijn. We moeten ons realiseren dat onze identiteit iets is dat wij zowel ontvangen van anderen alsook geven aan anderen. We kunnen niet alle eenzaamheid en ongeluk oplossen, maar laten we ons beseffen dat we geen verzameling ikken zijn, maar een samenleving van mensen die onderling met elkaar verbonden zijn en alleen in die verbondenheid gelukkig kunnen worden.

In de buik van de Space Shuttle

Paul Loomans, zenmonnik, auteur en oprichter van de StressOntknoping

ijn zoon was vroeger in zijn kleuterjaren een ruimtevaartfanaat. Hij had niet alleen

passie voor ruimtevaart, maar ook voor treinen en vrachtauto’s, vooral als die ook nog konden kiepen of een draaiende betonmolen op hun rug hadden, voor kraanwagens en raceauto’s, maar ruimte-

vaarttuigen biologeerden hem. Op een gegeven moment bezochten we met z’n tweeën het ruimtevaartmuseum in Noordwijk. We klommen cabines in en zagen het vuur spatten bij lanceringen op groot scherm. Aan het einde van de dag kocht ik, zonder dat hij het zag, een Space Shuttle voor hem. Het was een mooi dingetje met op de rug twee klepjes die open konden klappen. Daaronder was een satelliet opgeborgen met twee zonnepaneeltjes die konden draaien. In de trein terug gaf ik hem de Space Shuttle. Hij was er uitzinnig gelukkig mee. Hij kon niet ophouden de klepjes open te doen, de satelliet eruit te halen, te draaien aan de paneeltjes en hem weer terug te vouwen in de shuttle.

Zoeken in het zand Je voelt al aankomen dat dit verhaal niet goed eindigt, want daarvoor is het te mooi. De Space Shuttle moest van hem mee naar school, wat wij eigenlijk niet verstandig vonden maar ook niet konden weigeren. Simon, een klasgenootje van hem, mocht er van hem in de speeltijd buiten ook mee spelen. Toen de shuttle terugkwam was er een paneeltje kwijt. Ik weet nog dat het even duurde voordat mijn zoon zijn emotie liet zien. Maar toen was hij ook dermate treurig dat ik de fiets pakte en wel een uur in het zand gezocht heb naar een ontiegelijk klein paneeltje dat niet meer te vinden was. Later thuis heb ik er een gefabriceerd van aluminiumfolie en een stukje karton, die echter niet meer zo mooi draaien kon. Het verdriet van mijn zoon was evenredig met zijn eerdere geluk.

Als bonus Ik haal dit voorbeeld aan omdat het al destijds zo’n indruk op mij maakte, maar ik denk dat iedereen dit thema onmiddellijk herkent, ook bij zichzelf als volwassene. Geluk en verdriet zijn verbonden met elkaar. Hoe meer je van iets houdt, hoe groter de pijn als je het verliest. Mijn zoon was zijn verdriet na een paar dagen gelukkig alweer kwijt. Hij verzon een nieuwe manier van spelen met de shuttle. Hij had het aanvaardt. Je kunt stellen dat je ongelukkig voelen voortkomt uit het niet kunnen aanvaarden van de realiteit van het nu.

“Je kunt stellen dat je ongelukkig voelen voortkomt uit het niet kunnen aanvaarden van de realiteit van het nu.“ De Kloosterkrant van Huissen vroeg mij een artikel te schrijven over geluk en ongeluk. Het is een onderwerp wat je als zenboeddhist raakt. Het voert terug naar Boeddha zelf, die de oorzaak van het lijden wilde oplossen. Kort gezegd komt het antwoord van Boeddha hierop neer: als je geluk nastreeft, zul je daar juist vaak ongelukkig van worden. Maar laat je het los, dan valt het geluk vanzelf als bonus in je schoot. Boeddha heeft het trouwens over verlangen. Als je verlangens onderhoudt, maakt je dat ongelukkig. Dus ook het verlangen naar geluk.

“Tot rust komen, afstand nemen van de dagelijkse beslommeringen, je hoofd leeg maken of in balans komen.“ Meditatie Het loslaten van het verlangen beoefen je als zenboeddhist tijdens de meditatie. Je zit onbeweeglijk in een uitgebalanceerde verticale houding, in stilte en met je gezicht naar de muur zodat de zintuigelijke prikkeling tot een minimum wordt gereduceerd. De houding is bijzonder aandachtig net als de geest. Je zou kunnen zeggen dat de lichaam-geest tijdens de meditatie aandacht is. Op die manier kun je alle gedachten die opkomen, voorbij laten gaan. Veel vormen van meditatie formuleren een doel: tot rust komen, afstand nemen van de dagelijkse beslommeringen, je hoofd leeg maken of in balans komen. Maar de authentieke meditatie gaat een stap verder: je beoefent zonder doel of winstoogmerk. Je beoefent zonder verlangen. In het begin is dat confronterend. Hoe kun je nou geen doel hebben? Maar later begrijp je dat dit nu juist de essentie van de beoefening is: elk doel, elk verlangen voorbij te laten gaan en loslaten. Meester Dogen, een beroemde Japanse zenmeester uit de 13de eeuw, zegt: het ware ontwaken, het satori, is de beoefening zelf: stil zitten in de leegte en je ermee vertrouwd voelen. Als je de verlangens niet meer onderhoudt, ontstaat er een steeds dieper gevoel van vrijheid. Je accepteert elk moment zoals het is en beleeft het ten volle. Alles wat je beleeft, zul je intens doorleven. Zo zul je verscheurd zijn van verdriet bij het verlies van iemand waar je intens van gehouden hebt. Maar… het verdriet duurt niet zo lang. Het is een fase die je helpt om het verlies te verwerken en te transformeren naar een nog diepere band met de overledene en met het leven. Als je de leegte aanvaardt, word je vervuld met een diep gevoel van vertrouwen, verbondenheid en liefde die niets vraagt. Het is daarbij niet nodig zo te leven dat er maar weinig verlangens kunnen zijn. Een sober leven, met wortels, volle rijst en tofu, geen feesten of alcohol is een optie maar geen voorwaarde. Je omarmt de uitersten. Je kunt

zowel genieten van de uitbundigheid van het leven als ook omgaan met soberheid tijdens intensieve meditatieperiodes.

De zee van rust en vertrouwen Om goed te kunnen omgaan met verlies, is het belangrijk het verdriet toe te laten. Door zo intens verdrietig te zijn, opende zich voor mijn zoon de volgende fase: aanvaarding van het verlies. In de workshop ‘De innerlijke metamorfose’ in Zelfbeeld en Emoties, die ik enkele malen per jaar in het klooster van Huissen geef, leer je naast zenmeditatie o.a. ook om je niet te verzetten tegen onaangename emoties. Als je verdriet of angst aanvaardt en durft toe te laten, zal het uit zichzelf tot rust komen. Vaak worden we hierin tegengehouden door onze gedachten. Die willen de situatie helemaal niet aanvaarden. Maar wanneer we de situatie op gevoelsniveau beleven en de tegenstribbelende gedachten observeren, is aanvaarding en verwerking het vanzelfsprekende gevolg. Zo kun je telkens terugkeren naar wat ik De zee van rust en vertrouwen noem. Dat is het grondgevoel dat ontstaat als de emotionele golven tot rust komen. Het is de beste basis om je te openen voor het vele kleine geluk dat op elk moment van de dag om ons heen verspreid ligt.

Paul Loomans Paul Loomans is zenmonnik, auteur en oprichter van de StressOntknoping. In 2014 verscheen zijn boek Ik heb de Tijd, handleiding in Tijdsurfen. Het werd bekroond als beste spirituele boek van het jaar. In 2016 verscheen Goed gevoel, emoties als medicijn. In 2021 verscheen Vleugels van vertrouwen, gids voor de innerlijke metamorfose. Hij geeft workshops en trainingen waarin hij inzicht geeft hoe je stress kunt voorkomen en vanuit rust kunt leven. Hij begeleidt organisaties en bedrijven om een gezonde en effectieve manier van werken te hanteren.

k at e r n k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 0 2 2

onderweg 7

Jakob van Wielink is internationaal rouwcounselor, auteur en opleider in leiderschap. Hij is partner in De School voor Transitie.

Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden

Sandra Goossens is trainer en coach bij De School voor Transitie, waar ze mensen begeleidt in het ontwikkelen van persoonlijk leiderschap bij verlies, afscheid en rouw.

eluk en ongeluk: wat is het en hoe ga je er mee om? En wat leert Jezus ons hierover? Jesse Reith gaat in gesprek met Jakob van Wielink en Sandra Goossens. ‘Vreugde wordt mogelijk als je

terneergeslagen en verloren bent en dán een totaal tegennatuurlijke beweging maakt.’ Jesse: Jakob en Sandra, wat betekent geluk voor jullie? Sandra: ,,Geluk gaat bij mij om een beleving die ik in mijn lijf voel. Dan stroomt het, komt er energie vrij en wil ik dansen en bewegen. Voor mij is dat nieuw en niet vanzelfsprekend. Door een paar ingrijpende gebeurtenissen was het voor mij juist vanzelfsprekender dat er vooral verdriet in het leven was. Nu mag geluk er meer en meer zijn. Ik ervaar het soms in kleine dingen, bijvoorbeeld in de auto op weg naar dit gesprek waar ik dankbaar voor ben.” Jakob: ,,Ik leer hoe belangrijk het is om een onderscheid te maken tussen geluk en vreugde, dat dieper gaat. Geluk is goed, maar verbonden aan tijdelijkheid en dingen die voor een deel maakbaar zijn. Ik kan een appeltaart bakken, wandelen of wielrennen en vervolgens kan ik geluk ervaren. ‘Bliss’, noemen de Engelsen dat soort geluksmomenten. Daarmee doe ik niets af aan de waarde van geluk, maar het kan wel een verslaving worden om maar niet tot je diepere lagen te komen. Vreugde is duurzamer en betekent weten wie je bent en waar je naar op weg bent. De vraag of je vandaag gelukkig bent is dan minder belangrijk. Vreugde is veel minder afhankelijk van de stormen van het leven. Ons grootste verzet komt voort uit het feit dat we ons niet willen verhouden tot het ongeluk dat er is in ons leven. Hoe groter dat verzet, hoe minder vreugde we ervaren. Een paradox van het leven.”

worden dat mensen in rouw zijn?”

Sandra: ,,Onlangs ervaarde ik dat ook zo. Na een mooi resultaat op de opleiding kwam ik laat in de avond thuis. Ik was blij, maar merkte ook hoe het gevoel wegzakte naar binnen omdat ik alleen was. Mijn dochters vroegen of ik langs wilde komen om het te vieren. Ik twijfelde, maar heb het toch gedaan. We dronken een biertje en toen ervaarde ik hoe fijn het is om succes met anderen te delen. Ja, ik was diep in de nacht thuis en de ochtend daarna moe, maar dat was het waard.”

Jakob: ,,Vreugde wordt mogelijk als je terneergeslagen en verloren bent en dán een totaal tegennatuurlijke beweging maakt. Op weg naar Golgotha, de plaats waar Jezus kapotgeslagen aan het kruis werd geslagen, besluit Hij niet op zichzelf gericht te zijn maar op de mensen langs de kant van de weg. Ik oefen dat ook: het licht in mijn leven bereik ik niet als ik mezelf opsluit, maar als ik uitreik naar anderen. Er is geen andere weg. En Jezus gaat mij hier elke dag in voor.”

Jakob: ,,Dat is een mooie prijs voor het maken van verbindingen in je leven. Ook uit zoveel onderzoek weten we dat helen pas mogelijk wordt als we delen. Deel over je pijn, maar óók je plezier en successen. Doe je dat niet, dan leidt dat uiteindelijk tot overspanning, dat is ongezonde stress. Geluk hangt samen met de beweging om een keuze te maken. De beweging om actief verbindingen aan te gaan.”

Sandra: ,,Wat me is bijgebleven is een gesprek dat ik laatst had met een vrouw die haar man is verloren. Ze zei: ‘Goh, bij een geboorte zetten we een ooievaar of bord in de tuin. Waarom mag niet zichtbaar worden dat mensen in rouw zijn?’ Dat vond ik zo’n mooie vraag! Waarom is daar niet meer aandacht voor in onze samenleving, zodat we elkaar tot troost kunnen zijn?”

Jesse: Jullie hebben allebei veel ervaring met rouw en verlies. Jezus zegt: ‘Gelukkig de treurenden, want zij zullen getroost worden.’ Wat kunnen jullie met die uitspraak? Sandra: ,,Het meest verwonderlijke aan mijn werk is als mensen vastlopen in pijn en rouw en dat er dan tóch een verlangen is om verder te gaan. Samen, soms simpelweg in totale stilte of juist met muziek, kan dan een nieuwe ervaring ontstaan die hoop geeft en het vertrouwen om weer ten volste te leven.”

Jesse: Soms ervaar ik spontaan geluk, vooral als ik zinvol bezig ben met anderen. Jakob: ,,Ik ontmoette ooit een man die het machtig vond om in zijn eentje weken in de bergen in Canada te wandelen. Een ‘lone trekker’. Hij kreeg een partner en zei toen: ‘Samen kwam er een dimensie bij die ik zelf helemaal niet had kunnen bedenken’. Het geluk ging nóg dieper. Dat zat ‘m in het delen met de ander.”

8 onderweg

“Waarom mag niet zichtbaar

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

“Uit zoveel onderzoek weten we dat helen pas mogelijk wordt als we delen.“

Jesse: Na tien jaar geef jij, Jakob, het stokje aan Sandra over in de begeleiding van het kloosterprogramma ‘persoonlijk verlies in perspectief’. Ruim vijfhonderd mensen deden daar al aan mee. Wat is de waarde van dat programma? Sandra: ,,De kracht zit voor mij in het maken van een veilige omgeving met elkaar, waarin alles er mag zijn, ook rouw, verdriet en boosheid. Samen gaan we de diepte in en delen we alle emoties. De plek, het klooster, geeft natuurlijk een extra dimensie aan het programma. De eerste keer dat ik de ochtendviering in de kapel bijwoonde, wat een onderdeel van het programma is, was ik echt ontroerd en verwonderd. Het is prachtig hoe mensen daar samenkomen. Dat is dan ook de uitnodiging die ik doe: laat je steeds opnieuw verwonderen.” Jakob: ,,Rouwen betekent dat je je herinnert dat je ooit hoopvol was. Samen kunnen we dat vuurtje van hoop weer aansteken om een toekomst mogelijk te maken. Dáár schuilt de vreugde, al is het met vallen en opstaan.”

Interview met Geertje Couwenbergh, auteur en schrijfdocente Wat onderscheidt jouw benadering van andere schrijfprogramma’s?

Foto gemaakt door Harold Pereira.

Mijn schrijfprogramma’s zijn erop gericht de zin in het schrijven te (her)ontdekken. De focus ligt minder op de vraag ‘hoe schrijf ik een goed boek?’ en meer op het worden van een goede schrijver. In de zin van; ben je wakker naar je leven? Ben je bereid radicaal eerlijk naar jezelf te zijn? Kun je alle kanten van je menselijke bestaan naar voren laten komen? Het is mijn ervaring dat schrijverschap daar begint. En uiteindelijk je beste kans zijn om dat goede boek te schrijven, als dat is wat je wilt.

‘Lees een uitgebreidere versie van dit interview op de Kloosterblog’ Weekend Vraag je Vrij: stilte, beweging en The Work Vrijdag 14 oktober t/m zondag 16 oktober 2022 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1654

Vijfdaagse Schrijf en stilteretraite Woensdag 26 oktober t/m zondag 30 oktober 2022 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1647

De retraite Vraag je vrij is nieuw. Wat houdt het programma in? Tijdens de Vraag je Vrij programma’s die ik samen met Veronique van Veenendaal geef, onderzoeken we je stressvolle gedachtes aan de hand van de vier vragen van The Work van Byron Katie. Dit heeft de afgelopen zeven jaar mijn leven radicaal veranderd – en oneindig verbeterd- en het is een enorm plezier om dat nu te delen met anderen. Ik zou het wel elk weekend willen komen doen!

Wat nemen deelnemers mee naar huis aan het einde van je retraites? Ik hoor vaak dat mensen meer rust en inzicht hebben. Als je ze dan inderdaad zichtbaar lichter en meer verbonden ziet vertrekken dan is mijn missie geslaagd.

Kun je een bijzondere ervaring delen? Wat me raakt, is hoeveel ik geniet en groei van de mensen die naar mijn programma’s komen. Zo had ik de eer om Marjan Verhees een paar jaar trouw in mijn programma’s te hebben. Marjan kwam uit de varkenshouderij en gooide haar leven na een ingrijpend ongeval om. Inmiddels was ze boerin in permacultuur. Elke keer dat ze in Huissen was leerde ik meer van haar, over haar leven, ambities en relatie met haar man en zonen. Ik was totaal fan van Marjan. Toen ze ziek werd, bleef ze komen. Een paar weken voor haar overlijden volgde ze nog, met wat pijn en moeite maar totaal op z’n Marjan’s, een laatste retraite. Toen we afscheid namen op de parkeerplek vermoedde ik al dat dit de laatste keer zou zijn. De acceptatie waarmee Marjan haar lot tegemoet trad – een acceptatie die tegelijkertijd volkomen bescheiden en volkomen heroïsch was – was inspirerend. Het zijn ontmoetingen met geweldige mensen zoals Marjan, waar je een tijd lief en leed mee mag delen, die dit werk heel bijzonder maken.

door ma rga h a a s , th e o log e e n we r kz a a m a ls g ees teli jk verzorg er i n een h os p i ce

Levenseinde en levensvreugde

rie keer per week ben ik in het hospice waaraan ik verbonden ben als geestelijk verzorger. Elke keer wordt mij onder de neus gewreven dat het leven, ook míjn leven, eindig is.

Verrassend genoeg groeit daardoor mijn levensvreugde. Mevrouw Meijer is sinds een paar dagen in het hospice. Ik tref haar op een tuinstoel op het terrasje voor haar kamer. Haar glimlach vertelt me dat ze zit te genieten van de lentezon. ‘Als ik u zo zie, denk ik dat hier een gelukkig mens zit.’ Ze lacht. ‘Ja, dat is ook zo. Al voelt het gek om het zo te zeggen. Maar er is zoveel van me afgevallen sinds ik ziek ben. En nu ik hier ben, hoef ik echt niets meer. Ik kom helemaal tot rust.’ Ik nodig haar uit om te vertellen over haar leven. Ze schetst een beeld van een redelijk onbezorgde jeugd, huwelijk, kinderen. Samen met haar man een bedrijf gerund in de horecasector. ‘Alles ging… nou ja, op rólletjes is teveel gezegd, maar er was nooit tekort en de problemen waar we tegenaan liepen, hebben we altijd kunnen oplossen.’ ‘Dat klinkt als een fijn leven. Wat viel er dan van u af toen u ziek werd?’ Het is een tijdje stil. ‘Ik heb me toch altijd sterker moeten voordoen dan ik ben. Dat werd niet

van me gevraagd, dat moest ik van mezelf. Als ik zou omvallen, zou de wereld instorten. Dat gevoel.’ ‘En? Stortte de wereld in toen u ziek werd?’ Ze schudt haar hoofd. ‘En nu denk ik: hoe was mijn leven geweest als ik mezelf eerder had toegestaan om niet altijd maar sterk te zijn? Was ik dan niet… gelukkiger geweest?’ Wonderlijk! Decennialang doen we ons voor als diegene die we dénken dat we moeten zijn. We maken een beeld van onszelf in ons hoofd en dat beeld houden we koste wat het kost overeind. En pas aan het eind van ons leven kunnen we onszelf toestemming geven te zijn wie we zijn. Het is een voorrecht: ik krijg bij elke nieuwe bewoner de gelegenheid om bij wijze van spreken vanaf mijn sterfbed naar mijzelf te kijken. Dat perspectief geeft een heel ander zicht op mijn leven zoals het nú is. Kan ik mijzelf nú al toestaan te zijn wie ik ben?

Marga Haas (www.margahaas.nl) geeft samen met haar broer Filip Haas, als specialist ouderengeneeskunde werkzaam in verpleeghuissetting, het meerdaagse programma ‘De dood als bron van levenslust’.

Driedaagse retraite De dood als bron van levenslust Woensdag 23 november t/m vrijdag 25 november 2022 Meer info en aanmelden: www.kloosterhuissen.nl/p/1593

Programma’s Creatieve najaarsretraite De schoonheid van imperfectie Met beeldende middelen gaan we op speelse lichtvoetige manier de schoonheid van imperfectie verkennen. Het wordt een ontdekkingstocht vol oefeningen in de kunst van fouten durven maken. Conny Brouwer, kunstzinnig dynamisch coach 16 t/m 19 okt 2022

Retraite Neem de afslag

Retraite Thuiskomen in de stilte

Je voelt dat het tijd is een bepaald besluit te nemen of dat onbestemde gevoel te onderzoeken. Deze retraite is specifiek bedoeld voor mensen met een actuele (levens)vraag of een dilemma.

Terwijl het leven met al haar drukte doorgaat, vergeten we soms ons eigen innerlijke leven. Deze dagen helpen jou herinneren aan je pure zelf. We richten onze aandacht naar binnen en je ervaart welke positieve invloed stilte op jouw welzijn heeft.

Maria van Mierlo, geestelijk begeleider en Marcus Belle, psycholoog 20 t/m 23 okt 2022

Joyce Lakwijk, coach 21 t/m 24 okt 2022

Weekendretraite Het wonder van de waarneming Ontdek de westerse filosofische praktijkweg (fenomenologie) die zich bezighoudt met ‘onbevangen waarnemen’. Korte lezingen over filosofen en kunstenaars worden afgewisseld met waarnemingsoefeningen. Nelleke Metselaar, tekendocent en Hein van Dongen, filosoof 28 t/m 30 okt 2022

Herdenkingsdienst Allerzielen Tijdens deze speciale avond herdenken we onze geliefden in het kader van Allerzielen met het zingen van mantra’s, het opsteken van een kaarsje en het bezingen van de namen van hen die we gedenken

Jan Kortie, stembevrijder 1 november 2022

Vijfdaagse Schrijfretraite De papieren pleisterplaats Een pleisterplaats is een plek waar je tijdens een lange reis, even kunt rusten en voedsel vinden. De papieren pleisterplaats is dan ook een plek om schrijvend op adem te komen en je te voeden met innerlijke wijsheid en stilte. Hanny Kuijer, schrijfbegeleider 7 t/m 11 nov 2022

k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 o 2 2

Activiteiten in de kapel

e kapel van Dominicanenklooster Huissen is van oudsher een bijzondere plek voor de getijden en vieringen. Een plek voor mensen om samen te komen, te bidden, te zingen en te vieren. Een plek om eenheid en rust te ervaren. Al langere tijd werd

de kapel ook gebruikt voor uitvaarten van de paters of vaste Kapelgangers, bijzondere vieringen en bijeenkomsten voor grotere groepen. Een unieke plek kun je wel stellen, die vraagt om het houden van andere activiteiten naast de dagelijkse vieringen. De kapel wordt inmiddels ook aangeboden als uitvaartlocatie voor iedereen die daar interesse in heeft. Daarnaast is de ervaring dat de ruimte, de unieke sfeer en de vernieuwde geluidsinstallatie zich ook uitstekend leent voor congressen en symposia.

Waardevol afscheid Inmiddels zijn er al een aantal uitvaarten verzorgd met respect voor de traditie van het klooster. In samenwerking met verschillende uitvaartondernemers uit de regio heeft het klooster meerdere bijzondere en waardevolle afscheidsvieringen mogen verzorgen. Uit de reacties van familieleden en de uitvaartondernemers maken wij op dat de kloosterlijke gastvrijheid, de warme samenwerking met het personeel en de mooie akoestiek zorgen voor een onvergetelijk afscheid. Ook de mogelijkheid voor verschillende opstellingen waardoor ook een klein en intiem afscheid mogelijk is, wordt als een pluspunt gezien, alsmede de mogelijkheid voor een informeel samenzijn met koffie en thee, gebak of broodjes in de kapel of in de kloostertuin. De extra service van een aparte ruimte die beschikbaar gesteld kan worden om voor of na de afscheidsdienst met de familie samen te komen is een meerwaarde.

In een geval van een uitvaart kunt u ons bereiken op 06 - 437 959 87.

“Rust, warmte, vriendelijkheid, zorgvuldigheid, vanuit het hart… dat is wat ik als uitvaartondernemer, samen met de nabestaanden ervaar bij een afscheidsplechtigheid in de kapel van Dominicanenklooster Huissen. De kapel straalt die bijzondere kalme, serene sfeer uit die ruimte geeft om op religieuze -of níet religieuze wijze met zorg en aandacht afscheid te nemen van een dierbare. Helemaal zoals de familie het wil. De kapel is een aangename ruimte voor een ‘grotere’ uitvaart, maar biedt ook de intieme opstelling en sfeer om in kleinere setting afscheid te nemen. De medewerkers van het klooster denken en helpen met betrokken zorgvuldigheid enorm mee in het realiseren van wensen. Aan alles kun je merken dat zij meeleven en meeveren in het verdriet van nabestaanden. De kapel is een sfeervolle, warme (vloerverwarming!) locatie voor een plechtigheid in Huissen. Ook een condoleance of samenzijn met heerlijk luxe schotels (met liefde gemaakt) wordt altijd perfect verzorgd!” Cunera Schaapveld, Tumulus Uitvaart

Bijeenkomsten voor grote gezelschappen De ruime kapel van Dominicanenklooster Huissen leent zich ook uitstekend voor het houden van symposia, lezingen, conferenties en seminars. Denk daarbij aan een boekpresentatie, een lezing voor studenten of een inspiratiedag voor vrijwilligers en medewerkers uit de maatschappelijke sector. Zo mochten we in het voorjaar een groot symposium hosten voor het Exodus Comité, met ruim honderd bezoekers en bekende sprekers als Ahmed Marcouch, burgemeester van Arnhem. Het was een uitgelezen mogelijkheid om onder andere onze nieuwe beeld- en geluidsinstallatie uit te proberen en er kan gesteld worden dat het een geslaagde dag was. We hopen in de toekomst nog vele mooie bijeenkomsten te mogen verzorgen die aansluiten bij de missie en visie van Stichting Dominicanenklooster Huissen.

“Wij hebben de samenwerking als uitstekend ervaren en de kapel is een zeer geschikte plaats voor symposia en bijeenkomsten. De facilitaire- en technische ondersteuning vanuit het klooster was een succes en onder alle sprekers en deelnemers was na afloop een positief geluid te horen.” Martien van Hemmen is bestuursvoorzitter van het Exoduscomité en bestuurslid van de Marigold Foundation.

Nieuwsgierig geworden naar onze mogelijkheden? Neem dan gerust contact op via accommodatie@kloosterhuissen.nl

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n

Het Patershuis bestaat één jaar!

et is al weer meer dan een jaar geleden dat het Patershuis feestelijk geopend werd.

Patershuis biedt flexibele werken inspiratieplekken voor ZZP-ers, kleine ondernemers en andere creatieve personen en groepen die werkzaam zijn binnen de kernwoorden van Dominicanenklooster Huissen: Bezinning, Bezieling en Beweging. Denk daarbij aan activiteiten op het terrein van: • Zingeving, religie en spiritualiteit, • Kwetsbare groepen, • Maatschappelijke urgente thema’s of • Persoonlijke ontwikkeling Patershuis is gevestigd in een van de kloostergangen van het Dominicanenklooster Huissen. De kloosterlijke sfeer, de dagelijkse vieringen in de kapel en meditaties zorgen ervoor dat je werkplek is ingebed in een omgeving die bij je werkzaamheden past. Daarnaast hoef je zelf nergens aan te denken. Alle praktische zaken worden verzorgd zodat jij je kunt focussen op je werk. De kantoren zijn volledig ingericht en voorzien van een beveiligde internetverbinding. Er is een gedeelde kopier/scanner/printer beschikbaar, de kantoren worden voor je schoongemaakt en voor koffie, thee en dagelijks verse soep wordt gezorgd.

Bram Dhont, gebruiker van Patershuis: “Het Patershuis bestaat uit een gemêleerd gezelschap van zelfstandige ondernemers die allemaal iets met bezinning, bezieling en de samenleving doen. Iedereen is in beweging en het Patershuis beweegt daardoor ook. Er is behoefte om meer te weten van elkaars plannen en daar zijn goede ideeën uit voortgekomen.”

Je deelt je werkruimte met collega’s zodat er interactie kan ontstaan. Vooraf kun je je werkplek reserveren. Naast je werkplek kun je gebruik maken van een lounge hoek in de gang en een pantry. Verder kun je gebruik maken van een aantal openbare ruimtes in het klooster, zoals de stilteruimte, de kapel en de kloostertuin. Voor 1 op 1 gesprekken zijn aparte ruimtes beschikbaar. Voor groepsbijeenkomsten kun je in het klooster ruimtes huren en overnachtingen en/of maaltijden zijn mogelijk. Bekijk voor alle mogelijkheden: www.kloosterhuissen.nl/patershuis

door ma rc u s b e lle , p s yc h oloo g e n p s yc h ot h era p eut, tra i ner

Mea Culpa

Over schuld en vergeving

acob manipuleerde zijn broer Ezau en zijn vader Isaac om het eerstgeborenenrecht en daarmee de vaderlijke zegen te ontvangen. Een diep, levenslang, besef van schuld achtervolgde hem. Uiteindelijk

leidt dit tot een gevecht op leven en dood met een engel bij de rivier Jabbok. Daardoor werd Jacob weer helder en kon hij zijn broer berouwvol tegemoet treden. Na diens vergeving werd zijn ziel bevrijd en kreeg hij, als teken van hergeboorte, een nieuwe naam: Israël. Een goed geweten is de grondslag voor gemoedsrust. Die kan verstoord worden door schuldgevoelens. Het besef dat ik schade heb gebracht aan anderen, aan mijn eigen leven, aan moeder Aarde. We dienen scherper onderscheid te maken tussen schuldig zijn en schuldig voelen. Tè makkelijk worden in hulpverlening schuldgevoelens geïnterpreteerd als gebaseerd op foute denkbeelden die ‘slechts’ persoonlijke groei blokkeren. Want systemische wetten spreken wel degelijk expliciet over schuld erkennen, genoegdoening vragen en geven. Dit, om de balans tussen geven en nemen tussen personen weer te herstellen. De liefdesdynamiek van het universum is weliswaar eindeloos geduldig en vertrouwt dat uiteindelijk alles goed komt en ieder een plaats heeft. Maar daar moeten we wel iets voor doen: fouten

toegeven, schuld erkennen, vergeving vragen, schade vergoeden en eventueel boete doen. Wie om vergeving vraagt, doet iets anders dan degene die zich verontschuldigt. Wanneer ik mij verontschuldig, verwacht ik begrip. Ik kom te laat voor een afspraak en verontschuldig me door te zeggen dat ik in de file heb gestaan. Ik zeg daarmee als het ware dat het niet mijn schuld is dat ik te laat ben. Ook in situaties waarin ik wel schuld heb, is verontschuldiging een poging om de schuld te verkleinen of weg te nemen. Wie om vergeving vraagt, neemt een radicaal andere positie in. Hij erkent dat hij verkeerd gehandeld heeft en dat niet ongedaan kan maken. Hij heeft spijt over wat hij heeft gedaan, maar neemt de schuld op zich. Ook de

vergeving waar hij om vraagt neemt die schuld niet weg, maar doet daar iets mee waardoor er een nieuwe situatie ontstaat. Gewetensonderzoek betekent: eerlijk zijn t.a.v. je eigen hart en je eigen geschiedenis. Dat vraagt moed. Maar is het niet mijn taak is om zwaarte te transformeren in lichtheid, om vrij te worden? Want wezenlijk ben ik een kind van het Licht.

Retraite Neem de afslag Donderdag 20 oktober t/m zondag 23 oktober 2022 www.kloosterhuissen.nl/p/1648

Programma’s Retraitemidweek Leef je vrij!

Meerdaagse Vertellen met flair

Een midweek met familieopstellingen en stilte. In deze retraite ga je ervaren dat je al goed bent! Precies zoals je NU bent, met alles erop en eraan.

In één workshop de kracht van storytelling ervaren, ‘durf’ aanboren en je publiek meenemen in de verbeelding. De vernieuwende werkvormen met effectief resultaat onderscheiden naast de persoonlijke manier van werken.

Erna Bakker, therapeute 14 t/m 18 nov 2022

Henriëtte de Graaf, storyteller, regisseur, sprekerscoach 23 t/m 25 nov 2022

Retraite Jongvolwassenen Wie kies je om te zijn

Weekend Leven zonder Kerstmis in het klooster Van Oud naar Nieuw waarom - Ontvankelijk- Kom Kerstmis vieren in het Verlangen We gaan op weg naar een klooster. De gezelligheid heid als levenskunst

Rust, stilte, de reflecties van anderen en het bijzondere verblijf in een andere omgeving, laten je stilstaan bij vragen die je misschien niet eens zo bewust bent en brengen nieuwe inzichten.

We verdiepen ons in drie denkers die allen in een traditie staan waarin innerlijkheid de centrale houding en drijfveer vormt: Meister Eckhart, Sören Kierkegaard en Dag Hammarskjöld.

Roek Lips, coach 30 nov t/m 2 dec 2022

Welmoed Vlieger, filosoof 9 t/m 11 dec 2022

en inspiratie met elkaar, de vieringen, meditaties, het afwisselende programma en de gastvrijheid van het Dominicanenklooster maken van ‘Kerstmis in het klooster’ een bijzondere ervaring. Christien Müskens en Hans Kok, begeleiders 22 t/m 26 dec 2022

onbeschreven nieuw jaar. Waar hopen we op? Waar verlangen we ten diepste naar? In deze retraite is plek om elkaar te ontmoeten en ruimte voor speelse en verdiepende workshops.

Diverse begeleiders 28 dec 2022 t/m 1 jan 2023

k loos t e r k ra n t n a zom e r 2 o 2 2

PROGRAMMA KLOOSTERHUISSEN.NL Totale Ontspanningsweekend

Weekend schrijfretraite De zoektocht van mijn ziel

2 t/m 4 sept en 2 t/m 4 dec 2022

11 t/m 13 nov 2022

Tijdens deze ontspannende stilteretraite kom je helemaal tot rust en maak je

Vanuit jouw persoonlijke levensverhaal diep je momenten en ervaringen op

kennis met directe methodes om je beter te voelen én je levenskrachtig

die tekenend zijn voor jouw levensweg, de zoektocht van jouw ziel. Je ontdekt

te blijven voelen thuis.

daarin wat voor jou belangrijk is, enkele oerthema’s en een rode lijn.

Begeleiding door Jasmijn Koelink

Begeleiding door Pauline Weseman

SEPTEMBER

2-4 Jongerenweekend Expositie van betekenis 2-4 Creatief weekend over Kiezen en Zijn 2-4 Totale ontspanningsweekend 6-7 Retraiteserie Dienend leiderschap 9-11 Meditatieweekend Het Compassie kompas 11-14 Vierdaagse retraite Zen zien tekenen 11-15 Retraite Stilte bevrijdt! 12-15 Inzichtsmeditatie Retraite 14-16 Driedaagse retraite Bij-Zinnen komen 16-18 Retraiteweekend voor jongvolwassenen 16-18 Weekend Schilderen met bekende kunstenaars 16-18 Camini Weekend-pelgrimage 17 Inspiratiemiddag Wie kies je om te zijn 20 Leerhuis - Exodus 21-23 Retraite Meester Eckhart over onthechten 23-25 Weekend Meer verbinding in je leven 23-26 Vierdaagse Iconenschilderen 26-28 Driedaagse Fresco schilderen 26-29 Individuele kloosterdagen 28-30 Midweek Je innerlijke focus 30-2 Weekend Engelse Choral Evensong 30-2 Driedaagse workshop De innerlijke metamorfose

NOVEMBER Agnes van der Sluijs & Saida Franken Marlieke Overmeer Jasmijn Koelink Henk Jongerius Bert van Baar Nelleke Metselaar Christie Arends Riët Aarsse Anne Stael Misha Beliën Magda Vlasblom Wilco Kruijswijk & Anouk Poll Roek Lips Henk Jongerius Marga Haas Helmie Willems Martin Mandaliev Martin Mandaliev Joyce Lakwijk Trix Smit & Peter North Paul Loomans

1 Workshop Stembevrijding 1 Herdenkingsdienst Allerzielen en mantrazingen 2-6 Vijfdaagse Adem en Stilteretraite 4-6 Creatief weekend Herinnering in beeld 6-9 Individuele retraite 7-10 Individuele kloosterdagen 7-11 Vijfdaagse schrijfretraite De papieren pleisterplaats 9-11 Driedaagse retraite Bij-Zinnen komen 11-13 Weekendretraite Op zoek naar vrijheid 11-13 Weekend schrijfretraite De zoektocht van mijn ziel 11-13 Leven zonder waarom - De kracht van de ontmoeting 12 Retraitedag Loslaten en ruimte maken 14-15 Tweedaagse Geef vorm aan je eigen rituelen 14-18 Midweek Leef je vrij 17-21 Vijfdaagse Iconenschilderen 18-21 Weekend Creatiekracht 18-20 Adem en stilteweekend 20-25 Kloosterweek 20-23 Vrije retraite 21-25 Vrij vertellen van je eigen herstelverhaal 23-25 Driedaagse retraite De dood als bron van Levenslust 23-25 Meerdaagse Storytelling; vertellen met flair 25-27 Meditatieweekend Het Compassie kompas 30-2 Retraite Jongvolwassenen – Wie kies je om te zijn

Jan Kortie Jan Kortie Jasmijn Koelink Marlieke Overmeer Maria van Mierlo Hanny Kuijer Anne Stael Willy Eurlings Pauline Weseman Welmoed Vlieger Ton Roumen Rikko Voorberg & Rick van Zutphen Erna Bakker Martin Mandaliev Christie Arends & Kiki Vos de Wael Jasmijn Koelink Maria van Mierlo Laurence Mol Margreet Roos & Pete Pronk Marga & Filip Haas Henriëtte de Graaf Bert van Baar Roek Lips

Weekend Vraag je Vrij: stilte, beweging en The Work 14 t/m 16 okt 2022

Inzichtmeditatie retraite Ontspannen in het huidige moment

Ben je op zoek naar rust in je hoofd? Verlang je naar ruimte voor

9 t/m 12 dec 2022

nieuwe inzichten en verdieping? Ontdek in dit unieke weekend de vrede

Deze retraite is een uitnodiging om te ontspannen in het huidige moment.

We oefenen vriendelijke opmerkzaamheid van het lichaam. We ontwikkelen

Begeleiding door Geertje Couwenbergh en Veronique van Veenendaal

een ontspannen gewaarzijn van alles wat zich in ons kan voordoen. Begeleiding door Riët Aarsse

OKTOBER

2 Avonddienst Choral Evensong 2-5 Retraite Op zoek naar… 5-7 Schrijfretraite Op drift 7 Vrijdagretraite Herademen 7-9 Weekend Je plek innemen 7-9 Weekend Persoonlijk verlies in perspectief 9-11 Driedaagse retraite Loslaten in de herfst 10-11 Tweedaagse Dienend coachen 10-14 Vijfdaagse Iconenschilderen 12-14 Visio Divina - Kijken met je ziel 12-14 Retraite Nieuwe Leiders - Wie kies je om te zijn 13-16 Verbindende communicatie voor koppels 14-16 Weekend Vraag je Vrij: stilte, beweging en The Work 14-16 Weekend Mindfulness met rode neus 16-19 Individuele retraite 16-19 Creatieve najaarsretraite De schoonheid van imperfectie 16-21 Midweek Het beste moet nog komen 17-20 Individuele kloosterdagen 17-21 Verdiepingsretraite Het Compassie kompas 19-21 Driedaagse retraite Voorbij God 20-23 Retraite Neem de Afslag 21-24 Retraite Thuiskomen in de stilte 23-27 Retraite Stilte bevrijdt! 25-26 Retraiteserie Dienend leiderschap 25-27 Driedaagse Clown en bezinning 26-30 Vijfdaagse Schrijf en stilteretraite 28-30 Retraite Het wonder van de waarneming 28-30 Meerdaagse Talentontwikkeling

DECEMBER Laurence Mol Pauline Weseman Henk Jongerius Erna Bakker Jakob van Wielink Daniëlla Martina Her Grimbergen Martin Mandaliev Frans Croonen Roek Lips Jan Daem & Karin Segers Geertje Couwenbergh & Veronique José Sueters Maria van Mierlo Conny Brouwer Jakob van Wielink Bert van Baar Jo Beckers Maria van Mierlo & Marcus Belle Joyce Lakwijk Laurence Mol Henk Jongerius Ton Kurstjens Geertje Couwenbergh Nelleke Metselaar & Hein van Dongen Henriëtte de Graaf

2 Vrijdagretraite Herademen Henk Jongerius 2-4 Weekend Persoonlijk verlies in perspectief Jakob van Wielink 2-4 Totale ontspanningsweekend Jasmijn Koelink 4-7 Op zoek naar… Maria van Mierlo 6-8 De Clown en de Danser wachten...in de advent José Sueters & Riëtte Beurmanjer 9-11 Leven zonder waarom - Ontvankelijkheid als levenskunst Welmoed Vlieger 9-12 Retraite Je innerlijke advent Joyce Lakwijk 9-12 Inzichtsmeditatie Retraite Ontspannen in het moment Riët Aarsse 11-15 Retraite Stilte bevrijdt! Laurence Mol 13-14 Retraiteserie Dienend leiderschap Henk Jongerius 14-16 Driedaagse Geloven in muziek Annemiek Vogels 16-18 Retraiteweekend voor jongvolwassenen Rozanne van der Veur 16-18 Zangweekend Prope est Dominus Wilko Brouwers 16-18 Meditatieweekend Het Compassie kompas Bert van Baar 16-18 Zangweekend Zin in zingen Frohmut Knie 16-19 Weekend Schrijven in en om het labyrint Monica Boschman 18 Kerstconcert 18-20 Mindful omgaan met verlies Mieke Ankersmid 18-20 Driedaagse Verhalen die ons verbinden Ton Kurstjens 19-22 Individuele kloosterdagen 19-23 Creatieve midweek Doen en laten Marlieke Overmeer 22-26 Kerstmis in het klooster Christien Müskens 23-26 Creatieve Kerstretraite Onderweg naar het Licht Conny Brouwer 28-1 Van Oud naar Nieuw - Verlangen Laurence Mol e.a.

Uitgave Stichting Dominicanenklooster Huissen, Stadsdam 1, 851 AH Huissen T 026 326 44 22 www.kloosterhuissen.nl Ontwerp en realisatie Avancé Communicatie, Zutphen © Stichting Dominicanenklooster Huissen 2022

d om i n i c a n e n k loos t e r h u i s s e n