SIGURIA KIBERNETIKE- REVISTE

2023

SIGURIA KIBERNETIKE ËSHTË BËRË E

DOMOSDOSHME PËR JETËN TONË

DIXHITALE NË BOTËN TONË TË

NDËRLIDHUR.

D O K U F E S T | S H F M U “ T E F I K Ç A N G A ” - F E R I Z A J

REVISTË SHKOLLORE

PËRMBAJTJA

ÇfarëështëSiguriaKibernetike? 1

PërçkanaduhetSiguriaKibernetike? 2 3 4 5

SitëmbrohemingahakimetnëInternet?

LlojeteHakimeve LlojeteHakerëve 6 7

Pseështëerëndësishmesiguriakibernetike?

Llojetekërcënimevetësigurisëkibernetike 8 Pjesëmarrësit

1

SIGURIA KIBERNETIKE

SIGURIA KIBERNETIKE ËSHTË

MËNYRA SE SI INDIVIDËT DHE

ORGANIZATAT REDUKTOJNË

RREZIKUN E SULMEVE

KIBERNETIKE.

Funksioni kryesor i sigurisë

kibernetike është të mbrojë

pajisjet që ne të gjithë

përdorim (telefonat

inteligjentë, laptopët, tabletët dhe kompjuterët)

dhe shërbimet në të cilat aksesojmë - si në internet ashtu edhe në punë - nga

vjedhja ose dëmtimi.

Ka të bëjë gjithashtu me parandalimin e aksesit të

paautorizuar në sasinë e madhe të informacionit personal që ruajmë në këto

pajisje dhe në internet.

3

PËRÇFARËNADUHET SIGURIAKIBERNETIKE?

SIGURIA KIBERNETIKE ËSHTË E RËNDËSISHME SEPSE MBRON

TË GJITHA KATEGORITË E TË DHËNAVE NGA VJEDHJA DHE DËMTIMI. KJO PËRFSHIN TË DHËNA TË NDJESHME, INFORMACIONE TË IDENTIFIKUESHME PERSONALISHT (PII), INFORMACIONE TË MBROJTURA SHËNDETËSORE (PHI), INFORMACIONE PERSONALE, PRONË INTELEKTUALE, TË

DHËNA DHE SISTEME INFORMACIONI QEVERITAR DHE INDUSTRI.

SIGURIA KIBERNETIKE ËSHTË E RËNDËSISHME SEPSE

TELEFONAT INTELIGJENTË, KOMPJUTERËT DHE INTERNETI

JANË TANI NJË PJESË KAQ THEMELORE E JETËS MODERNE, SAQË ËSHTË E VËSHTIRË TË IMAGJINOHET SE SI DO TË

FUNKSIONONIM PA TO. NGA BANKAT DHE BLERJET NË

INTERNET, TE EMAILET DHE MEDIAT SOCIALE, ËSHTË MË E RËNDËSISHME SE KURRË TË NDËRMERREN HAPA QË MUND TË

PARANDALOJNË KRIMINELËT KIBERNETIKË TË MARRIN NË

DORË LLOGARITË, TË DHËNAT DHE PAJISJET TONA.

1 .

M O S H Y N I N Ë T Ë

D H Ë N A T

P E R S O N A L E O S E

F I N A N C I A R E M E W I -

F I P U B L I K .

2 .

F I K N I Ç D O G J Ë Q Ë

N U K J U N E V O J I T E T . Hakerët mund të përdorin disa veçori në telefonin tuaj për të marrë informacionin, vendndodhjen ose lidhjen tuaj

3 . Z G J I D H N I

A P L I K A C I O N E T

T U A J A M E M E N Ç U R I .

Shkarkoni aplikacione vetëm nga burime të besueshme që kanë krijuar një reputacion të mirë

5 .

J I N I S K E P T I K R R E T H

L I N Q E V E .

Phishing është një nga format më

të zakonshme të krimit kibernetik

6 .

G J U R M O N I O S E

F S H I N I .

Sigurohuni që të dhënat tuaja të

jenë të sigurta nëse pajisja juaj

celulare është vjedhur ose humbur

4 . P Ë R D O R N I N J Ë

F J A L Ë K A L I M O S E

E N K R I P T I M . Merrni parasysh menaxhimin e fjalëkalimeve tuaja nëpërmjet një menaxheri me reputacion të koduar të fjalëkalimeve

LLOJET E HAKIMEVE

Zakonisht ekzistojnë katër shtytës kryesorë që çojnë në hakerimin e faqeve ose sistemeve nga aktorët e këqij:

1. përfitimi financiar nëpërmjet vjedhjes së detajeve të kartës së kreditit ose duke mashtruar shërbimet financiare,

2. spiunazhi i korporatës,

3. për të fituar famë ose respekt për hakerimi i talenteve dhe

4. hakerimi i sponsorizuar nga shteti që synon të vjedhë informacionin e biznesit dhe inteligjencën kombëtare.

LLOJET E

HAKERËVE

Hakerat e Kapelës së Zezë

Hakerat e kapelave të zeza janë "djemtë e këqij" të skenës së hakerëve. Ata bëjnë përpjekje për të zbuluar dobësi në sistemet kompjuterike dhe softuerët për t'i shfrytëzuar ato për përfitime financiare ose për qëllime më keqdashëse, si për të fituar reputacion, për të kryer spiunazh korporatash ose si pjesë e një fushate hakerimi të shtetit-komb.

Hakerat e Kapelës së Bardhë

Hakerat e kapelave të bardha mund të shihen si "djemtë e mirë" që përpiqen të parandalojnë suksesin e hakerëve të kapelave të zeza përmes

hakerave proaktive. Ata përdorin aftësitë e tyre teknike për të depërtuar në sisteme për të vlerësuar dhe testuar nivelin e sigurisë së rrjetit, i njohur gjithashtu si hakimi etik.

PSE ËSHTË E RËNDËSISHME SIGURIA KIBERNETIKE?

Pse është e rëndësishme siguria kibernetike?

Në botën e sotme dixhitale, nuk mund të injorohet siguria kibernetike. Një shkelje e vetme e sigurisë mund të çojë në ekspozimin e informacionit personal të miliona njerëzve.

Këto shkelje kanë një ndikim të fortë

financiar në kompani dhe gjithashtu humbje

të besimit të klientëve. Prandaj, siguria

kibernetike është shumë thelbësore për të

mbrojtur bizneset dhe individët nga

spammers dhe kriminelët kibernetikë.

LLOJET E KËRCËNIMEVE TË

SIGURISË KIBERNETIKE

Phishing

Phishing është praktikë e dërgimit të emaileve mashtruese që ngjajnë me email nga burime me reputacion.

Inxhinieria Sociale

Inxhinieria sociale është një taktikë që

përdorin kundërshtarët për t'ju mashtruar për të zbuluar informacione të ndjeshme.

Ransomware

Ransomware është një lloj softueri me qëllim të keq. Ai është krijuar për të zhvatur para duke bllokuar aksesin në skedarë ose në sistemin kompjuterik derisa të paguhet shpërblimi.