SHRI SATYANARAYAN VRAT KATHA BOOK IN GUJARATI

1

ૐ

શ્રી ગણેશાય નમઃ ગણપતિ વંદના વક્રતડંુ મહાકાય સ ૂર્યકોટિસમપ્રભઃ નિર્વિઘ્ન કુ રુ મે દે વ સર્વ કાર્યેષ ુ સર્વદા મંગલમ ભગવાન, વિષ્ણ ુ મંગલમ ગરુડધ્વજ: મંગલમ શારદા પણ્ુ ડરીકાંક્ષાય, મંગલાય તન્નો હરિ:

ુ સ્તતિ ુ ગશયનં પદ્મનાભમ સરુ ે શ ં શાન્તાકારં ભજ ુ ગ વિશ્વાધારં ગગન સદૃશ ં મેઘવર્ણમશભ ં મ. લક્ષ્મીકાંતમ કમલનયનં યોગીભિધ્યાનગમ્યમ વંદે વિષ્ણ ુ ભવભયહરમ સર્વાલોકેકનાથમ.

l

2

શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથા અધ્યાય ૧ પ્રથમોઅધ્યાય શ્રી વ્યાસ ઉવાચઃ વ્યાસજીએ કહ્ય ં ુ કે એક વખત નૈમિષારણ્યમાં રહેનારા શૌનક ુ જી ને પ ૂછવા આદિ ઋષિઓ સંપ ૂર્ણ પરુ ાણોને જાણનારા શ્રીસત ુ જે વ્રત અથવા તપથી અમીષ્ટ ફળ મળે લાગ્યા કે હે મહામનિ એવ ંુ કય ંુ વ્રત છે અમને કહો.

?

જે અમારે સાંભળવાની ઇચ્છા છે તો આપ

3

ુ ઉવાચઃ શ્રીસત ુ જીએ કહ્ય ં ુ કે એક વખત દે વર્ષિ નારદજીએ ભગવાન શ્રીસત વિષ્ણ ુ ને પ ૂછ્ય ંુ હત ંુ ત્યારે ભગવાન શ્રીવિષ્ણ ુ એ દે વર્ષિ નારદને જે ઉત્તર આપેલો તે તમને કહંુ છું તે ધ્યાનથી સાંભળો. એક વખત નારદજી બધાન ંુ ભલ ંુ કરવાની ઇચ્છાથી બધે ફરતા ફરતા મ ૃત્ય ુ લોકમાં આવ્યા ત્યાં તેમણે જન્મેલા મનષ્ુ યોને

કલેશયક્ુ ત,

પ્રકારના દુઃખોથી દુઃખી જોયા, કયો તમામ

અનેક યોનિઓમાં

પીડાયક્ુ ત

અને અનેક

ઉપાય કરવાથી

આ

મનષ્ુ યના દુઃખ દૂર થાય એવ ંુ વિચારતાં વિચારતાં

ુ ોકમાં ગયા. ત્યાં શ્વેતવર્ણ અને ચારભજા ુ ઓ નારદજી વિષ્ણલ વાળા દે વો ના દે વ નારાયણ ભગવાન વિષ્ણ ુ કે જેમના હાથ માં શંખ, ચક્ર, ગદા અને પદ્મ હતા તથા વનમાળાઓ ધારણ કરે લ ુ હતી તેવા ભગવાન ની સ્તતિ નારદજી કરવા લાગ્યા અને કહેવા લાગ્યા કે

'

હે ભગવાન, તમો સર્વશક્તિમાન છો, મન

તથા વાણી પણ તમોને પામી નથી શકતા, તમારો કોઈ આદિ મધ્ય કે અંત નથી. નિર્ગુણ સ્વરૂપ હોવા છતાં ુ ો થી યક્ુ ત છો. ગણ

તમો અનંત

4

આપ સંપ ૂર્ણ સ ૃષ્ટિ ના આદિ ભ ૂત તથા ભક્તો ના તમામ દુઃખો ને દૂર કરનાર છો. આપને મારા નમસ્કાર હો, હંુ તમોને પ્રણામ ુ કરં ુ છું. આ પ્રમાણે નારદજી એ કરે લી સ્તતિ સાંભળી શ્રી ુ તમો ભગવાન વિષ્ણ ુ એ દર્શન આપ્યા અને કહ્ય ં ુ કે હે મહામનિ શા કારણ થી પધાર્યા છો

? શંુ જાણવાની ઈચ્છા છે

તે કહો

? હં ુ

તમારં ુ સમાધાન અવશ્ય કરીશ. ભગવાન શ્રી વિષ્ણ ુ ન ંુ કહેવ ંુ સાંભળી નારદજી એ કહ્ય ં ુ કે,

“હે

ુ ોક માં ઉત્પન્ન પ્રભ ુ મ ૃત્યલ

થયેલા જીવપ્રાણી માત્ર પોતાના પાપ કર્મો થી ઘણા જ દુઃખી થઇ રહ્યા છે આપ કોઈ એવો ઉપાય બતાવો જે જેનાથી તેમના ુ લોકો ઉપર કૃપા દુઃખ દૂર થાય. ભગવાને કહ્ય ં ુ કે હે મહામનિ કરવી એ તમારી ઈચ્છા છે , તે ઘણી જ ઉત્તમ વાત તમે પ ૂછી ુ ોક માં પણ દુર્લભ છે . તે માટે આજે હંુ તમોને સ્વર્ગ અને મ ૃત્યલ એવ ંુ વ્રત કહંુ છું તે ધ્યાન થી સાંભળો. શ્રી સત્યનારાયણ દે વ ના વિધિપ ૂર્વક અને શ્રદ્ધાથી કરાયેલા

વ્રત થી દરે ક પ્રાણી

ુ ભોગવે છે અને પરલોકમાં મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે . આ તરુ ત જ સખ પ્રકારન ંુ ભગવાન ન ંુ કહેવ ંુ સાંભળી નારદજી એ પ ૂછ્ય ંુ કે, “આ વ્રત કરવાથી શ ંુ ફળ મળે છે અને તેની વિધિ શ ંુ છે ?

5

તે વ્રત કોણે કોણે કરે લ છે અને આ વ્રત કયા દિવસે અને ક્યારે કરવાન ંુ હોય છે તે વિસ્તારપ ૂર્વક મને કહો. શ્રી ભગવાન ુ કહ્ય ં ુ કે આ સત્યનારાયણ વિષ્ણએ કરનાર, દુઃખ હરનાર અને

ભગવાન ન ંુ

વ્રત

ુ સખ

ધંધો વધારનાર, સૌભાગ્ય અને

સંતાન દે વાવાળું તથા વિજયી બનાવનાર તેમજ સર્વત્ર આનંદ આપનાર છે . હે નારદ અને

!

જે દિવસે કોઈ પણ મનષ્ુ યને ભક્તિ

શ્રદ્ધા મનમાં હોય તે

દિવસે

સંધ્યાના સમયે

શ્રી

સત્યનારાયણ ભગવાનની વિધિપ ૂર્વક પ ૂજા કરવી, બ્રાહ્મણ તથા ુ બંધઓ અને ઘર નાં સર્વે મળી આ વ્રત કરવ ંુ તથા સવાયો પ્રસાદ, કેળાં, ઘી, દૂધ વગેરે શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ને ભોગ ધરાવવો. પોતાના ઘરના ભાઈ ભાંડુઓ, કુ ટંુ બીજનો તથા મિત્રો સહીત શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાનની કથા સાંભળવી અને બ્રાહ્મણોને દાન-દક્ષિણા આપી ભોજન કરાવવ,ંુ ત્યારબાદ પોતે પ્રસાદ ગ્રહણ કરવો અને શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાનન ંુ

શ્રદ્ધા

ુ માં નિશ્ચય ભક્તિ થી નામ લેવ ંુ આ પ્રમાણે કરવાથી આ કળિયગ હી મનષ્ુ યો ની તમામ ઇચ્છાઓ ભગવાન પ ૂર્ણ કરે છે . ઈતિ શ્રી સ્કં ધ પરુ ાણે રે વાખંડે સત્યનારાયણ વ્રત કથાયામ પ્રથમોઅધ્યાય સમાપ્ત. બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય.

6

અધ્યાય ૨ દ્વિતીયોઅધ્યાય ુ ઉવાચઃ શ્રીસત ુ જીએ કહ્ય ં ુ કે હે ઋષિઓ પહેલા ના સમય માં એક સમયે શ્રીસત જેણે આ વ્રત ને કરે લ ંુ તે તમો ધ્યાન થી સાંભળો .અતિ સદ ંુ ર એવા કાશીપ ૂર નામના નગર માં એક નિર્ધન બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તે ભ ૂખ અને તરસ થી આ પ ૃથ્વી ઉપર નિત્ય ફર્યા કરતો હતો. હંમેશા બ્રાહ્મણો ને પ્રેમ કરનાર ભગવાને આ બ્રાહ્મણ ની દુઃખી દશા જોઈ અને એક વ ૃદ્ધ બ્રાહ્મણ ન ંુ રૂપ લઇ તેની પાસે જઈ અને પ ૂછ્ય ંુ કે ' હે વિપ્ર ! દરરોજ દુઃખી થઇ અને આ પ ૃથ્વી માં કેમ ફરી રહ્યા છો ? તમારે શ ંુ દુઃખ છે ? તે મને કહો હંુ સાંભળવા ઇચ્છુ છું . બ્રાહ્મણે કહ્ય ં ુ કે હંુ બહુ જ ગરીબ બ્રાહ્મણ છું અને ભિક્ષા અર્થે રોજ આ પ ૃથ્વી માં નીકળું છું , આપ કૃપા કરી ને એવો કોઈ ઉપાય જાણતા હો જેથી મારં ુ દુઃખ દૂર થાય તો તમે મને કહો હંુ તે અવશ્ય કરીશ. વ ૃદ્ધ બ્રાહ્મણ ના રૂપ માં આવેલા ભગવાને કહ્ય ં ુ કે - સત્યનારાયણ ભગવાન મનચાહે ફળ આપવાવાળા છે

તેમની કૃપા થી સર્વ ફળ મળે છે તો હે વિપ્ર

7

ત ંુ તેન ંુ પ ૂજન અને વ્રત કર કે જેના પ ૂજન અને વ્રત થી મનષ્ુ ય ુ ુ ો પ્રાપ્ત સર્વ દુઃખો થી મક્તિ મેળવે છે અને સર્વ પ્રકાર ના સખ કરે છે . આ પ્રમાણે વ ૃતાન્ત બતાવી બ્રાહ્મણના રૂપ માં આવેલા ભગવાન અંતર્ધ્યાન થઇ ગયા. વ ૃદ્ધ બ્રાહ્મણે બતાવેલા વ્રત ને હંુ જરૂર કરીશ તેવો નિશ્ચય કરી બ્રાહ્મણ સ ૂતો પરં ત ુ શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની કથા ના વિચાર માં તેને ઊંઘ આવી નહિ. સવાર માં પ્રાતઃ મર્હુ​ુ ત માં ઉઠી ને નાહી ને તૈયાર થઇને તેણે શ્રી સત્યનારાયણ ના વ્રત નો સંકલ્પ કર્યો અને ભિક્ષા માટે ચાલી ુ જ સારા નીકળ્યો. તે દિવસે તેને ભિક્ષા માં ખબ

પ્રમાણ માં

ધન પ્રાપ્ત થય.ંુ તેણે સગાસંબધ ં ીઓ ની સાથે મળીને શ્રી સત્યનારાયણ ન ંુ વ્રત કથા કરી અને પ્રસાદ ગ્રહણ કર્યો અને બ્રાહ્મણો ને ધન-દક્ષિણા આપી. આ વ્રત કરવાથી તે બધા જ દુઃખો થી મક્ુ ત થઇને અનેક પ્રકાર ની સંપત્તિ થી સંપન્ન થયો. ત્યાર બાદ તે બ્રાહ્મણ દર માસે આ વ્રત કરવા લાગ્યો આમ આ વ્રત કરવાથી તે બધા જ પાપો થી મક્ુ ત થઇને મોક્ષ ને પ્રાપ્ત થયો. આ પ ૃથ્વી ઉપર

જે

કોઈ

મનષ્ુ ય આ સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા કરશે તે બધા જ પાપો થી મક્ુ ત થઇ જશે. આમ આ ભગવાન વિષ્ણ ુ દ્વારા શ્રી નારદજી

8

ને કહેલ ંુ વ્રત કહ્ય ં ુ હે વિપ્રો હવે શ ંુ કહંુ તે કહો. ઋષિ બોલ્યા તે બ્રાહ્મણ પાસે થી સાંભળીને કોણે કોણે આ વ્રત કરે લ તે સાંભળવાની અમો ઈચ્છા રાખીએ છીએ. સ ૂતજી બોલ્યા કે જેણે આ વ્રતને કર્યું છે તે તમને કહંુ છું તે ધ્યાનથી સાંભળો. એક ુ ાર બંધઓ ુ સમયે આ બ્રાહ્મણ ધન-સંપત્તિની શક્તિ અનસ તથા મિત્રમંડળ સહિત શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાનન ંુ વ્રત કરી રહ્યો હતો તે સમયે એક કઠિયારો ત્યાં આવ્યો. તેણે પોતાના લાકડાનો ભારો બહાર રાખ્યો. તરસ્યો કઠિયારો ત્યાં પાણી પીવા માટે ગયેલો, ત્યાં તેણે શ્રીસત્યનારાયણ ન ંુ વ્રત થત ંુ જોય.ંુ તેણે બ્રાહ્મણને હાથ જોડી નમસ્કાર કરી પ ૂછ્ય ંુ કે ,' તમે આ શ ંુ કરી રહ્યા છો, અને આ વ્રત કરવાથી શ ંુ ફળ મળે છે તે વિસ્તારથી મને કહો. બ્રાહ્મણે કહ્ય ં ુ કે, સર્વ મનોરથ પ ૂર્ણ કરવાવાળું આ શ્રી સત્યનારાયણ ન ંુ વ્રત છે ,મેં આ વ્રત કર્યું તે દિવસથી મને ધન ધાન્ય સંપત્તિ વગે રે મળે લ છે . બ્રાહ્મણ પાસેથી વ્રત વિધાન ુ જાણી કઠિયારો પ્રસાદ લઈ પાણી પીધ ંુ અને ખશ થતો લાકડાનો ભારો માથે ઉપાડીને ચાલ્યો ગયો, તેણે રસ્તામાં સંકલ્પ કર્યો કે મને આજે લાકડા વેચવાથી જે ધન મળશે તેમાંથી હંુ શ્રી સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા કરીશ.

9

તે શાહક ંુ ર ુ ાર લોકો ના નગરમાં લાકડા વેચવા માટે ગયો તે સદ નગરમાં લાકડા વેચવાથી આજે તેને પષ્ુ કળ ધન મળ્ય ંુ તેથી તે ુ થયો. ત્યાર બાદ મળે લ ધનમાંથી પાકા કેળા, સાકર, ઘી ખશ અને રવો વિગે રે બધ ંુ જ સવાય ંુ કરી લીધ ંુ અને પોતાના ઘરે આવી સગા સંબધ ં ી ભાઈઓ ને બોલાવી વિધિપ ૂર્વક ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથા કરી. આ વ્રતના પ્રભાવથી ુ ો ભોગવીને તે કઠિયારાને ધનધાન્ય મળ્યા અને સંસારનાં સખ વૈકંુ ઠમાં ગયો. ઈતિ શ્રી સ્કં ધ પરુ ાણે રે વાખંડે સત્યનારાયણ વ્રત કથાયામ દ્વિતીયોઅધ્યાય સમાપ્ત. બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય.

10

અધ્યાય

3

ત ૃતીયોઅધ્યાય ુ ઉવાચઃ શ્રીસત ુ જીએ કહ્ય ં ુ કે હે ઋષિઓ - હવે તમને આગળ ની કથા કહંુ શ્રીસત ુ નામનો છું જે ધ્યાનથી સાંભળો. પહેલાના સમયમાં ઉલ્કામખ એક રાજા હતો, તે જિતેન્દ્રિય અને સત્યવાદી હતો અને હંમેશા દે વ મંદિરે

જતો અને બ્રાહ્મણોને ધન-દક્ષિણા આપીને સંતોષ

ુ વાળી અને ઘણા સારા પમાડતો. તેની પત્ની કમલ સમાન મખ સ્વભાવની ભદ્રશિલા

હતી. બન્ને

પતિ-પત્નીએ

મળીને

એક

વખત

નદીને કિનારે શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાનની

વ્રત-

કથા કરતા હતા તે સમયે નદીના કાંઠે સાધ ુ નામનો

એક

વણિક વેપારી કે જેની પાસે ઘણ ંુ જ ધન હત ંુ અને તે વેપાર અર્થે નીકળ્યો હતો, તે નદીના કાંઠે પોતાન ંુ વહાણ લાવી અને બન્ને રાજા રાણી જ્યાં વ્રત કરતા હતા ત્યાં આવ્યો, અને ઘણી જ

11

નમ્રતાથી પ ૂછવા લાગ્યો કે તમો ભક્તિભાવપ ૂર્વક આ શ ંુ કરી ુ પરિવાર માટે સગાસબંધીઓ રહ્યા છો ? રાજા એ કહ્ય ં ુ કે ,' પત્ર સાથે અમો મહાશક્તિમાન શ્રીસત્યનારાયણ ભગવાન ન ંુ પ ૂજન અને વ્રત કરીએ છીએ. સાધ ુ વણિક આ સાંભળી પ ૂછવા લાગ્યો કે આ વ્રત ન ંુ વિધિવિધાન શ ંુ છે તે મને કહો, મારે પણ સંતાન નથી મને શ્રદ્ધા છે કે આ વ્રત કરવાથી મને તે જરૂર થશે. રાજા પાસે થી વ્રત ુ થતો પોતાના ઘરે ગયો. ની વિધિ વિધાન સાંભળી તે ખશ ુ પોતાની પત્ની લીલાવતી ને ભગવાન ઘરે જઈને વણિક સાધએ શ્રી સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા બતાવી અને શ્રદ્ધાપ ૂર્વક સંકલ્પ કર્યો કે આપણે ત્યાં સંતાન થશે ત્યારે આ વ્રત અવશ્ય કરીશ.ંુ ુ થઇ અને બંને ના હૃદય માં તેની પત્ની લીલાવતી ઘણી જ ખશ શ્રદ્ધાભાવ પ્રકટ થયો. શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની કૃપા થી લીલાવતીએ એક કન્યા ને જન્મ આપ્યો, તે દિન પ્રતિદિન ુ ી ન ંુ નામ કલાવતી પ ૂનમ ના ચાંદ ની જેમ વધવા લાગી, પત્ર રાખવામાં

આવ્ય.ંુ નામકરણ કર્યા બાદ લીલાવતીએ વણિક

ુ બ વ્રત કથા કેમ કરતા નથી સાધ ુ ને કહ્ય ં ુ કે તમારા સંકલ્પ મજ ? કલાવતી ના વિવાહ સમયે કરીશ ંુ એવ ંુ આશ્વાસન વણીકે તેની પત્ની ને આપ્ય.ંુ

12

વણિક સાધ ુ વેપાર અર્થે બીજા નગર માં ગયો , કલાવતી પિતા ને ઘરે દિવસે દિવસે મોટી થવા લાગી અને ઉંમરલાયક થઇ. સાધ ુ વણિકે તેને ગામ માં તેની સખીઓ સાથે જોઈ અને તેણે ુ ીમ ને દૂત ના રૂપ માં મોકલાવ્યો અને કહ્ય ં ુ કે પોતાના મન યોગ્ય અને ઉત્તમ વર શોધી લાવો. ફરતાં ફરતાં

ુ ીમ કાંચનપરુ નગરમાં આવી પહોંચ્યો ત્યાં મન

ુ જોયો અને તેણે અતિ સદ ંુ ર રૂપવાળો વાણીયાનો પત્ર

જોડે

વાત કરી સાથે લઈ પોતાના નગરમાં પાછા ફર્યા. અતિ ુ વાન અને સદ ગણ ંુ ર રૂપ વાળા યોગ્ય ુ સાધએ

વર

જોઈ ને

વણિક

ુ પોતાના સગા-સંબધ ં ી,જ્ઞાતિ બંધઓ સહિત મિત્રો

વગે રેને બોલાવી પોતાની કન્યા કલાવતીના તેની સાથે વિધિપ ૂર્વક શ્રાદ્ધ વિધિથી લગ્ન કર્યા. પણ સાધ ુ કલાવતી ના લગ્ન સમયે કર્મસંજોગે વ્રત કરવાન ંુ ભ ૂલી ગયો આથી ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણ તેમના પર ક્રોધે ભરાયા અને આ વાતને ઘણા દિવસ વીતી ગયા પછી પોતાન ંુ કર્તવ્ય કરવામાં ચતરુ સાધ ુ વણિક પોતાના જમાઈને સાથે લઈને વેપાર અર્થે નીકળ્યો. સિંધ ુ ની પાસે બંને રત્નપ ૂર નગર માં

વેપાર કરવા લાગ્યા

ત્યાંથી તેઓ રાજા ચંદ્રકેત ુ ના નગર માં પહોંચ્યા બાદ શ્રી

13

સત્યદે વે શ્રાપ આપ્યો કે પ્રતિજ્ઞા ન ંુ ઉલ્લંઘન કર્યું માટે બંધન તિરસ્કાર વિગે રે કઠિન દુઃખ પ્રાપ્ત થાઓ. એક દિવસ રાજા ચંદ્રકેત ુ નો ખજાનો તોડી ને ચોર, ચોરી કરીને વણિક સાધ ુ અને તેમનો જમાઈ બંને

રહેતા હતા

ત્યાં આવ્યો

પાછળ

રાજા ના સિપાહીઓ આવતા જોયા તો બધ ંુ જ ધન ત્યાં છોડી ને તે ભયભીત બનીને

ભાગી ગયો. રાજા ના સિપાહીઓ ને

રાજા ન ંુ ધન વિગે રે અહીં થી મળી આવતા બંને વણિક સાધ ુ અને

તેમના

જમાઈને

પકડી ને

રાજા સમક્ષ હાજર કરી

દીધા. અને રાજા ચંદ્રકેત ુ એ ભગવાન શ્રી સત્યનારાયણ ની માયા થી મોહિત થઈને તેમન ંુ કઈ પણ કહેવ ંુ સાંભળ્ય ંુ નહિ અને રાજના ખજાના ન ંુ ધન પણ લઇ લીધ ંુ અને સાથે સાથે તેમન ંુ ધન પણ લઇ લીધ.ંુ

અને બંને ને કારાગ્રહ માં પરુ ી દીધા. તેમ જ શ્રી સત્યદે વ ના શ્રાપ ના પ્રતાપ થી પોતાના ગામ માં પણ સાધ ુ વણિક ના ઘર માં થી પણ ચોર બધ ંુ જ લટૂં ી ગયા અને તેની કન્યા કલાવતી પણ ઘેર ઘેર માંગી ને ખાતી. આમ એક દિવસ તે ભ ૂખ અને તરસ થી પીડાતી એક બાહ્મણ ના ઘેર ગઈ ત્યાં તેને શ્રી સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા થઇ જોઈ. મોડી રાત્રે પ્રસાદ ગ્રહણ કરી ને તે ઘેર ગઈ, તેની માતા

લીલાવતી એ પ ૂછ્ય ંુ આટલી

14

ુ ી ક્યાં ગઈ હતી? કલાવતી એ કહ્ય ં ુ મા, મેં એક મોડી રાત સધ બ્રાહ્મણ ને ઘેર શ્રી સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા થતી જોઈ ત્યાં ુ થઇ અને તેણે બેઠી હતી. લીલાવતી આ સાંભળી ઘણીજ ખશ શ્રી સત્યનારાયણ

ભગવાન ને પ્રાર્થના કરી કે હે ભગવાન,

મારા પતિ અને જમાઈ જલ્દી ઘેર પાછા આવે, તેમનો અપરાધ ક્ષમા કરો. તેણે

સગા – સંબધ ં ીઓ, ભાઈ ભાંડુઓ સાથે મળી ને શ્રી

સત્યદે વ ની વ્રત કથા કરી

તેથી ભગવાન તેમના પર પ્રસન્ન

થયા અને તેમણે રાત્રે સ્વપ્ન માં રાજા ચંદ્રકેત ુ ને આજ્ઞા કરી કે જે બે વણિક ને તે બંદી બનાવેલ

છે , તેમને બંદીખાને થી

છોડીને તેમને તેમન ંુ ધન વિગે રે આપીને આદર સત્કાર

થી

ુ સહીત તારા કુ ળનો નાશ વિદાઈ કર નહીંતર, તારા સ્ત્રી પત્ર થશે. આમ કહીને શ્રી સત્યનારાયણ દે વ અંતર્ધ્યાન થઇ ગયા. સવાર ના રાજા ચંદ્રકેત ુ એ રાત્રી ના સ્વપ્ન ની વાત રાજસભામાં

કરી અને

સિપાહીઓ ને આજ્ઞા કરી ને જે બંને

વણિકને બંદી બનાવેલ છે તેઓ ને રાજસભામાં આદર સહીત લઇ આવો. એમન ંુ ધન અને વસ્ત્રાભ ૂષણ આપી રાજા એ તેમને ઘેર જવા રજા આપી , બંને રાજા ને નમસ્કાર કરી ઘેર જવા રવાના થયા.

15

ઈતિ શ્રી સ્કં ધ પરુ ાણે રે વાખંડે સત્યનારાયણ વ્રત કથાયામ ત ૃતીયોઅધ્યાય સમાપ્ત. બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય.

અધ્યાય ૪ ુ ચતર્થઅધ્યાય ુ ઉવાચઃ શ્રીસત ુ જીએ કહ્ય ં ુ કે હે ઋષિઓ- વણિક પત્ર ુ ો મંગલાચરણ કરીને શ્રીસત બ્રાહ્મણો ને ધન દક્ષિણા આપી ને પોતાના નગર જવા રવાના થયા. તેમન ંુ

વહાણ

લંગર

થયેલ

જોઈને

પરબ્રહ્મ

શ્રી

સત્યનારાયણ દે વે તેમની પાસે જઈને પ ૂછ્ય ંુ કે, “વહાણ માં શ ંુ ભર્યું છે ?” બંને સત્યદે વ ની મસ્કરી કરીને કહેવા લાગ્યા કે

16

વહાણ માં

વેલ અને પાંદડા ભરે લ છે , ભગવાન શ્રી

સત્યનારાયણે

કહ્ય ં ુ તમારં ુ કહેવ ંુ સત્ય થાઓ અને

એમ કહી

વહાણથી થોડે દૂર જઈને ઉભા રહ્યા. થોડી વાર માં વહાણ હલકું બની ગય ંુ અને તરવા લાગ્ય ંુ અને ુ ો એ જોય ંુ તો ચક્કર ચક્કર ફરવા લાગ્ય,ંુ બંને વણિક પત્ર વહાણ

માં વેલ અને પાંદડા

ભરે લ હતા. જમાઈ એ

સાધ ુ

વણિક ને કહ્ય ં ુ કે હમણાં સન્યાસી એ શ્રાપ આપેલ છે તેથી આમ બન્ય ંુ છે ચાલો તેમના શરણે જઈએ એટલે આપણ ંુ ધારે લ ંુ કામ પાર પડશે.

ુ ીશ્વર કૃપા તેઓ સન્યાસી પાસે જઈને કહેવા લાગ્યા કે ,' હે મન કરો

દયા કરો અને રોવા લાગ્યા.અમારા અપરાધ ની ક્ષમા

કરો.' સન્યાસી ના રૂપ માં આવેલ શ્રી સત્યદે વ કહેવા લાગ્યા કે ુ બનેલ છે , હે દુષ્ટ બદ્ધિ ુ વાળા તને ,' ત ંુ મારી પ ૂજા થી વિમખ મારી

આજ્ઞા થી ઘણા જ દુઃખો ભોગવવા પડયા છે .' સાધ ુ

વણિક આ સાંભળીને કહેવા લાગ્યો,' હે દે વ ! તમોને તો બ્રહ્માદિ દે વ પણ ઓળખી શકતા નથી તો અમો તો પામર મનષ્ુ ય છીએ. અમને ક્ષમા કરો

અને અમારા પર પ્રસન્ન થાઓ હંુ

તમારી વ્રત કથા અને પ ૂજા અવશ્ય કરીશ. ' શ્રી સત્યદે વ આથી

17

સંતષ્ુ ટ થયા અને ફરી થી વહાણ માં ધન માલ વિગે રે આવી ગયા. આમ આશીર્વાદ આપીને શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન અંતર્ધ્યાન થઇ ગયા. તેઓ એ રત્નપરુ ી નગરી નજીક આવતા પોતાના એક સિપાહી ને સમાચાર આપવા ઘરે મોકલ્યો , જ્યાં લીલાવતી શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની પ ૂજા વ્રત કથા કરતી હતી, તેણે સમાચાર સાંભળી ને

કલાવતી

ને કહ્ય ં ુ ત ંુ પ ૂજા પરુ ી કરી ને

આવ, મારા સ્વામી અને જમાઈ આવે છે , હંુ જાઉં છું.

કલાવતી પ ૂજા પરુ ી કરીને કથાનો પ્રસાદ લીધા વગર જ દોડી ગઈ, આમ પ્રસાદ ગ્રહણ નો અનાદર થવાથી શ્રી સત્યદે વ રૂઠયા અને સમદ્રુ કિનારે થી આવત ંુ થઇ ગય.ંુ લીલાવતી

બંને વણિક ન ંુ વહાણ અદ્રશ્ય

ુ રૂપ પહોંચશે તો બોલી જો વહાણ સખ

વ્રત કથા કરીશ. આમ સંકલ્પ કરવાથી વહાણ ફરીથી દે ખાવા લાગ્ય ંુ અને પ્રસાદ ગ્રહણ નો અનાદર થવાથી આમ બનેલ જે ફક્ત સંકલ્પ માત્ર થી આનંદ થયો. વહાણ કાંઠે આવતા સર્વે મળ્યા અને

ઘેર જઈને સગા-

સંબધ ં ીઓ, ભાઇભાંડુઓ સાથે મિત્રમંડળ સહીત

તેમણે શ્રી

18

સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા કરી અને બધાએ પ્રસાદ ગ્રહણ કર્યો અને ફરીથી આનંદ આનંદ થયો, ત્યાર બાદ તે સાધ ુ વણિક દર માસ ની પ ૂનમે આ વ્રત કથા કરવા લાગ્યો

અને અંતે તે

સત્યપરુ વિષે ગયો. ુ ઈતિ શ્રી સ્કં ધ પરુ ાણે રે વાખંડે સત્યનારાયણ વ્રત કથાયામ ચતર્થઅધ્યાય સમાપ્ત. બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય.

અધ્યાય ૫ પંચમોઅધ્યાય ુ ઉવાચઃ શ્રીસત ુ જીએ કહ્ય ં ુ કે હે ઋષિઓ પ્રજાન ંુ સર્વ પ્રકારે હિત ઇચ્છનાર શ્રીસત તગ ંુ ધ્વજ નામનો રાજા હતો તેણે પણ

શ્રી સત્યનારાયણ ના

પ્રસાદ નો અનાદર કરવાથી ઘણ ંુ જ દુઃખ ભોગવેલ.

એક

વખત તે શિકાર કરી ને વડ ના એક ઝાડ પાસે આવ્યો ત્યાં

19

તેણે ગોવાળો ને શ્રી સત્યનારાયણ ની વ્રત કથા કરતા જોયા, રાજા જાણવા છતાં ના તો ત્યાં ગયો કે ના તો તેણે ભગવાન ને નમસ્કાર કર્યા કે હાથ જોડ્યા ગોવાળો એ

અને પ ૂજા પરુ ી થતા જયારે

રાજા ને કથા નો પ્રસાદ આપ્યો, તો અભિમાની

રાજા એ તેનો પણ તિરસ્કાર કર્યો. તેથી તે

ઘણો

જ

દુઃખી

ુ ો અને રાજપાટ બધ ંુ જ નષ્ટ થઇ થયો અને તેના સો પત્ર ગય.ંુ તેને યાદ આવ્ય ંુ કે

પ્રસાદ ના

અનાદર ન ંુ જ આ

પરિણામ છે , તેથી તે ફરીથી ગોવાળો પાસે ગયો અને શ્રદ્ધા ભક્તિ થી અને

શ્રી

ભગવાન ની પ ૂજા કથા કરી

પ્રસાદ ગ્રહણ કર્યો.

આથી ભગવાન અને

સત્યનારાયણ

શ્રી

સત્યનારાયણ

ુ થયા તેના પર સંતષ્ટ

તેન ંુ ગયેલ ંુ રાજપાટ ધનધાન્ય તેને ફરીથી પ્રાપ્ત થયા

ુ ો ભોગવી ને સત્યપરુ માં ગયો. તેમ જ તે સાંસારિક સખ જે કોઈ મનષ્ુ ય આ પરમ દુર્લભ શ્રી સત્યનારાયણ ન ંુ વ્રત ુ ાદિ પ ૂજન કરશે તેને શ્રી સત્યદે વ ની કૃપા થી ધન ધાન્ય પત્ર મળે છે અને નિર્ધન ધનવાન બને છે , બંદી બંધનમાં થી મક્ુ ત ુ ુ બને છે અને બધા જ દુઃખો થી મક્તિ મેળવે છે , આ કળિયગ માં

શ્રી

સત્યનારાયણ ન ંુ વ્રત કથા પ ૂજન અતિ ફળદાયી છે

અને સર્વ મનોરથ પ ૂર્ણ કરનાર છે . તેમને કોઈ કાળ , કોઈ સત્ય

20

, કોઈ ઈશ, કોઈ સત્યનારાયણ તથા કોઈ

સત્યદે વ કહે છે , તે

અનેક રૂપો ધારણ કરીને ભક્તો ની તમામ ઈચ્છાઓ પ ૂર્ણ કરે ુ જીએ કહ્ય ં ુ કે હે ઋષિઓ જે કોઈ મનષ્ુ ય આ કથા ને છે . શ્રીસત નિત્ય દરરોજ વાંચે છે ભગવાન ની કૃપા થી તેના સર્વ પાપો નષ્ટ થાયે છે . જેણે શ્રીસત્યનારાયણ ભગવાન ના વ્રતો કરે લા તેના આગલા જન્મ કહંુ છું જે ધ્યાન થી સાંભળો. ુ માન શતાનંદ બીજા જન્મ માં સદ ુ ામા રૂપે જન્મ્યો અને ~ બદ્ધિ શ્રી કૃષ્ણ ન ંુ ધ્યાન ધરી ને મોક્ષ ને પ્રાપ્ત થયો. ~લાકડા ના ભારાવાળો કઠિયારો બીજા જન્મ માં ભીલ રૂપે જન્મ્યો અને શ્રી રામ ની સેવા કરી મોક્ષ ને પ્રાપ્ત થયો. ુ રાજા બીજા જન્મ માં દશરથ રૂપે જન્મ્યા અને શ્રી ~ઉલ્કામખ રામ ની સેવા કરી ને વૈંકંુ ઠ માં સ્થાન પામ્યા. ~ધર્માત્મા સત્યપ્રતિજ્ઞ સાધ ુ બીજા જન્મ માં મોરઘ્વજ બન્યા કે ુ ન ંુ અર્ધું અંગ કરવત થી ચીરી ને શ્રી કૃષ્ણ જેણે પોતાના પત્ર ભગવાન ના સાનિધ્યમાં મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો. ~ મહારાજ તગ ંુ ધ્વજ

બીજા જન્મ માં સ્વયંભ ૂ મન ુ બન્યા

કે

ુ ગાન કરી ને વૈંકંુ ઠ જેણે ભગવાન ના બધા જ ભક્તિરૂપોના ગણ માં મોક્ષ પ્રાપ્ત કર્યો.

21

ઈતિ શ્રી સ્કં ધ પરુ ાણે રે વાખંડે સત્યનારાયણ વ્રત કથાયામ પંચમોઅધ્યાય સમાપ્ત. ઈતિ શ્રી સત્યનારાયણ વ્રત કથા સંપ ૂર્ણ

.

બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય. બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય. બોલો શ્રી સત્યનારાયણ ભગવાન ની જય.

ૐ જય જગદીશ હરે

- આરતી

ૐ જય જગદીશ હરે , સ્વામી જય જગદીશ હરે ભક્ત જનોં કે સંકટ,દાસ જનોં કે સંકટ, ક્ષણ મેં દૂર કરે , ૐ જય જગદીશ હરે || 1 || જો ધ્યાવે ફલ પાવે, દુખ વીનસે મન કા ુ સંપત્તિ ઘર આવે, સ્વામી દુખ વીનસે મન કા, સખ ુ સંપત્તિ ઘર આવે, કષ્ટ મિટે તન કા સખ

22

ૐ જય જગદીશ હરે || 2 || ુ મેરે, શરણ ગહં ૂ મૈં કિસકી માત પિતા તમ ુ બિન ઔર ન દૂજા, સ્વામી શરણ ગહં ૂ મૈં કિસકી, તમ ુ બિન ઔર ન દૂજા, આસ કરૂં મૈં જિસકી તમ ૐ જય જગદીશ હરે || 3 || ુ પ ૂરણ પરમાત્મા, તમ ુ અંતરયામી તમ ુ અન્તરયામી, પારબ્રહ્મ પરમેશ્વર, સ્વામી તમ ુ સબ કે સ્વામી પારબ્રહ્મ પરમેશ્વર, તમ ૐ જય જગદીશ હરે || 4 ||

ુ કરુણા કે સાગર, તમ ુ પાલનકર્તા તમ ુ પાલનકર્તા, મૈં મ ૂરખ ખલ કામી સ્વામી તમ ુ સ્વામી, કૃપા કરો ભર્તાર મૈં સેવક તમ ૐ જય જગદીશ હરે || 5 || ુ હો એક અગોચર, સબકે પ્રાણપતિ, તમ સ્વામી સબકે પ્રાણપતિ, કિસ વિધ મિલ ૂં દયામય, ુ કો મૈં કુ મતિ કિસ વિધ મિલ ૂં દયામય, તમ ૐ જય જગદીશ હરે || 6 ||

23

ુ મેરે, દીનબંધ ુ દુખહર્તા, ઠાકુ ર તમ ુ મેરે, અપને હાથ ઉઠાવો, સ્વામી રક્ષક તમ અપની શરણ લગાવો, દ્વાર પડ઼ા તેરે ૐ જય જગદીશ હરે || 7 || વિષય વિકાર મિટાવો,પાપ હરો દે વા, સ્વામી પાપ હરો દે વા, શ્રદ્ધા ભક્તિ બઢાવો, શ્રદ્ધા ભક્તિ બઢાવો, સંતન કી સેવા ૐ જય જગદીશ હરે || 8 || ૐ જય જગદીશ હરે ……

શ્રી વિષ્ણ ુ સહસ્ર નામ સ્તોત્રમ ્ ુ જમ ્ । ૐ શક્ુ લાંબરધરં વિષ્ણ ંુ શશિવર્ણં ચતર્ભુ પ્રસન્નવદનં ધ્યાયેત ્ સર્વવિઘ્નોપશાંતયે ॥ 1 ॥

યસ્યદ્વિરદવક્ત્રાદ્યાઃ પારિષદ્યાઃ પરઃ શતમ ્ ।

24

વિઘ્નં નિઘ્નંતિ સતતં વિષ્વક્સેન ં તમાશ્રયે ॥ 2 ॥

25

હરિઃ ૐ ુ ષટ્કારો ભ ૂતભવ્યભવત્પ્રભઃુ । વિશ્વં વિષ્ણર્વ ભ ૂતકદ્ભૂ ૃ તભ ૃદ્ભાવો ભ ૂતાત્મા ભ ૂતભાવનઃ ॥ 1 ॥ પ ૂતાત્મા પરમાત્મા ચ મક્ુ તાનાં પરમાગતિઃ । અવ્યયઃ પરુ ુ ષઃ સાક્ષી ક્ષેત્રજ્ઞોઽક્ષર એવ ચ ॥ 2 ॥ યોગો યોગવિદાં નેતા પ્રધાન પરુ ુ ષેશ્વરઃ । નારસિંહવપઃુ શ્રીમાન ્ કેશવઃ પરુ ુ ષોત્તમઃ ॥ 3 ॥ ુ તાદિર્નિધિરવ્યયઃ । સર્વઃ શર્વઃ શિવઃ સ્થાણર્ભૂ ુ ીશ્વરઃ ॥ 4 ॥ સંભવો ભાવનો ભર્તા પ્રભવઃ પ્રભર ુ ાદિત્યઃ પષ્ુ કરાક્ષો મહાસ્વનઃ । સ્વયંભ ૂઃ શંભર અનાદિનિધનો ધાતા વિધાતા ધાતરુ ુ ત્તમઃ ॥ 5 ॥ અપ્રમેયો હૃષીકેશઃ પદ્મનાભોઽમરપ્રભઃુ । ુ ઃ ॥ 6॥ વિશ્વકર્મા મનસ્ુ ત્વષ્ટા સ્થવિષ્ઠઃ સ્થવિરો ધ્રવ અગ્રાહ્યઃ શાશ્વતો કૃષ્ણો લોહિતાક્ષઃ પ્રતર્દ નઃ । પ્રભ ૂતસ્ત્રિકકુ બ્ધામ પવિત્રં મંગળં પરમ ્ ॥ 7 ॥

26

ઈશાનઃ પ્રાણદઃ પ્રાણો જ્યેષ્ઠઃ શ્રેષ્ઠઃ પ્રજાપતિઃ । ુ ૂદનઃ ॥ 8 ॥ હિરણ્યગર્ભો ભ ૂગર્ભો માધવો મધસ ઈશ્વરો વિક્રમીધન્વી મેધાવી વિક્રમઃ ક્રમઃ । ુ મો દુરાધર્ષઃ કત અનત્ત ૃ જ્ઞઃ કતિ ૃ રાત્મવાન॥્ 9 ॥ સરુ ે શઃ શરણં શર્મ વિશ્વરે તાઃ પ્રજાભવઃ । અહસ્સંવત્સરો વ્યાળઃ પ્રત્યયઃ સર્વદર્શનઃ ॥ 10 ॥ ુ ઃ। અજસ્સર્વેશ્વરઃ સિદ્ધઃ સિદ્ધિઃ સર્વાદિરચ્યત વ ૃષાકપિરમેયાત્મા સર્વયોગવિનિસ્સ ૃતઃ ॥ 11 ॥ ુ સમ ુ નાઃ સત્યઃ સમાત્મા સમ્મિતસ્સમઃ । વસર્વ અમોઘઃ પડ ંુ રીકાક્ષો વ ૃષકર્મા વ ૃષાકૃતિઃ ॥ 12 ॥ ુ શ્વયોનિઃ શચિ ુ શ્રવાઃ । રુદ્રો બહશિ ુ રા બભ્રર્વિ ુ રારોહો મહાતપાઃ ॥ 13 ॥ અમ ૃતઃ શાશ્વતસ્થાણર્વ ુ ષ્વક્સેનો જનાર્દ નઃ । સર્વગઃ સર્વ વિદ્ભાનર્વિ વેદો વેદવિદવ્યંગો વેદાંગો વેદવિત્કવિઃ ॥ 14 ॥ લોકાધ્યક્ષઃ સરુ ાધ્યક્ષો ધર્માધ્યક્ષઃ કત ૃ ાકત ૃ ઃ। ુ ુ જઃ ॥ 15 ॥ ચતરુ ાત્મા ચતર્વ્યૂહશ્ચત ર્દંુ ષ્ટ્રશ્ચતર્ભુ

27

ુ જનં ભોક્તા સહિષ્નર્જ ુ ગદાદિજઃ । ભ્રાજિષ્ણર્ભો ુ ર્વસઃુ ॥ 16 ॥ અનઘો વિજયો જેતા વિશ્વયોનિઃ પન ુ મોઘઃ શચિ ુ રૂર્જિતઃ । ઉપેંદ્રો વામનઃ પ્રાંશર અતીંદ્રઃ સંગ્રહઃ સર્ગો ધ ૃતાત્મા નિયમો યમઃ ॥ 17 ॥ વેદ્યો વૈદ્યઃ સદાયોગી વીરહા માધવો મધઃુ । અતીંદ્રિયો મહામાયો મહોત્સાહો મહાબલઃ ॥ 18 ॥ ુ ર્મહાવીર્યો મહાશક્તિર્મહાદ્યતિ ુ ઃ। મહાબદ્ધિ અનિર્દેશ્યવપઃુ શ્રીમાનમેયાત્મા મહાદ્રિધ ૃક્ ॥ 19 ॥ મહેશ્વાસો મહીભર્તા શ્રીનિવાસઃ સતાંગતિઃ । અનિરુદ્ધઃ સરુ ાનંદો ગોવિંદો ગોવિદાં પતિઃ ॥ 20 ॥ ુ ર્ણો ભજ ુ ગોત્તમઃ । મરીચિર્દ મનો હંસઃ સપ ુ પાઃ પદ્મનાભઃ પ્રજાપતિઃ ॥ 21 ॥ હિરણ્યનાભઃ સત અમ ૃત્યઃુ સર્વદૃક્ સિંહઃ સંધાતા સંધિમાન ્ સ્થિરઃ । ુ ાત્મા સરુ ારિહા ॥ 22 ॥ અજો દુર્મર્ષણઃ શાસ્તા વિશ્રત ુ ુ ર્ગુરુતમો ધામ સત્યઃ સત્યપરાક્રમઃ । ગર નિમિષોઽનિમિષઃ સ્રગ્વી વાચસ્પતિરુદારધીઃ ॥ 23 ॥

28

અગ્રણીગ્રામણીઃ શ્રીમાન ્ ન્યાયો નેતા સમીરણઃ સહસ્રમ ૂર્ધા વિશ્વાત્મા સહસ્રાક્ષઃ સહસ્રપાત ્ ॥ 24 ॥ આવર્તનો નિવ ૃત્તાત્મા સંવ ૃતઃ સંપ્રમર્દ નઃ । અહઃ સંવર્તકો વહ્નિરનિલો ધરણીધરઃ ॥ 25 ॥ ુ સાદઃ પ્રસન્નાત્મા વિશ્વધ ૃગ્વિશ્વભગ્વિ ુ ભઃુ । સપ્ર ુ હ્નુર્નારાયણો નરઃ ॥ 26 ॥ સત્કર્તા સત્કત ૃ ઃ સાધર્જ અસંખ્યેયોઽપ્રમેયાત્મા વિશિષ્ટઃ શિષ્ટકૃચ્છુચિઃ । સિદ્ધાર્થઃ સિદ્ધસંકલ્પઃ સિદ્ધિદઃ સિદ્ધિ સાધનઃ ॥ 27 ॥ ુ ષપર્વા વ ૃષોદરઃ । વ ૃષાહી વ ૃષભો વિષ્ણર્વૃ ુ સાગરઃ ॥ 28 ॥ વર્ધનો વર્ધમાનશ્ચ વિવિક્તઃ શ્રતિ ુ જ ુ ો દુર્ધરો વાગ્મી મહેંદ્રો વસદ ુ ો વસઃુ । સભ ૂ શિપિવિષ્ટઃ પ્રકાશનઃ ॥ 29 ॥ નૈકરૂપો બ ૃહદ્રપઃ ુ ધરઃ પ્રકાશાત્મા પ્રતાપનઃ । ઓજસ્તેજોદ્યતિ ુ સ્કરદ્યતિ ુ ઃ ॥ 30 ॥ ઋદ્દઃ સ્પષ્ટાક્ષરો મંત્રશ્ચંદ્રાંશર્ભા અમ ૃતાંશ ૂદ્ભવો ભાનઃુ શશબિંદુઃ સરુ ે શ્વરઃ । ઔષધં જગતઃ સેતઃુ સત્યધર્મપરાક્રમઃ ॥ 31 ॥

29

ભ ૂતભવ્યભવન્નાથઃ પવનઃ પાવનોઽનલઃ । કામહા કામકત્ૃ કાંતઃ કામઃ કામપ્રદઃ પ્રભઃુ ॥ 32 ॥ ુ ાદિ કૃદ્યગ ુ ાવર્તો નૈકમાયો મહાશનઃ । યગ અદૃશ્યો વ્યક્તરૂપશ્ચ સહસ્રજિદનંતજિત ્ ॥ 33 ॥ ઇષ્ટોઽવિશિષ્ટઃ શિષ્ટેષ્ટઃ શિખંડી નહષ ુ ો વ ૃષઃ । ક્રોધહા ક્રોધકત્ૃ કર્તા વિશ્વબાહર્મ ુ હીધરઃ ॥ 34 ॥ ુ ઃ પ્રથિતઃ પ્રાણઃ પ્રાણદો વાસવાનજ ુ ઃ। અચ્યત અપાંનિધિરધિષ્ઠાનમપ્રમત્તઃ પ્રતિષ્ઠિતઃ ॥ 35 ॥ ુ વરદો વાયવ ુ ાહનઃ । સ્કં દઃ સ્કં દધરો ધર્યો ુ ે વો બ ૃહદ્ભાનરુ ાદિદે વઃ પરુ ં ધરઃ ॥ 36 ॥ વાસદ અશોકસ્તારણસ્તારઃ શ ૂરઃ શૌરિર્જનેશ્વરઃ । અનકુ લ ૂ ઃ શતાવર્તઃ પદ્મી પદ્મનિભેક્ષણઃ ॥ 37 ॥ પદ્મનાભોઽરવિંદાક્ષઃ પદ્મગર્ભઃ શરીરભ ૃત ્ । મહર્ધિરૃદ્ધો વ ૃદ્ધાત્મા મહાક્ષો ગરુડધ્વજઃ ॥ 38 ॥ ુ ઃ શરભો ભીમઃ સમયજ્ઞો હવિર્હરિઃ । અતલ સર્વલક્ષણલક્ષણ્યો લક્ષ્મીવાન ્ સમિતિંજયઃ ॥ 39 ॥

30

ુ મોદરઃ સહઃ । વિક્ષરો રોહિતો માર્ગો હેતર્દા મહીધરો મહાભાગો વેગવાનમિતાશનઃ ॥ 40 ॥ ઉદ્ભવઃ, ક્ષોભણો દે વઃ શ્રીગર્ભઃ પરમેશ્વરઃ । ુ ઃ ॥ 41 ॥ કરણં કારણં કર્તા વિકર્તા ગહનો ગહ ુ ઃ। વ્યવસાયો વ્યવસ્થાનઃ સંસ્થાનઃ સ્થાનદો ધ્રવ ુ ુ ેક્ષણઃ ॥ 42 ॥ પરર્ધિઃ પરમસ્પષ્ટઃ તષ્ટઃ પષ્ુ ટઃ શભ રામો વિરામો વિરજો માર્ગોનેયો નયોઽનયઃ । વીરઃ શક્તિમતાં શ્રેષ્ઠો ધર્મોધર્મ વિદુત્તમઃ ॥ 43 ॥ વૈકંુ ઠઃ પરુ ુ ષઃ પ્રાણઃ પ્રાણદઃ પ્રણવઃ પ ૃથઃુ । હિરણ્યગર્ભઃ શત્રઘ્ુ નો વ્યાપ્તો વાયરુ ધોક્ષજઃ ॥ 44 ॥ ુ ર્શનઃ કાલઃ પરમેષ્ઠી પરિગ્રહઃ । ઋતઃુ સદ ઉગ્રઃ સંવત્સરો દક્ષો વિશ્રામો વિશ્વદક્ષિણઃ ॥ 45 ॥ વિસ્તારઃ સ્થાવર સ્થાણઃુ પ્રમાણં બીજમવ્યયમ ્ । અર્થોઽનર્થો મહાકોશો મહાભોગો મહાધનઃ ॥ 46 ॥ અનિર્વિણ્ણઃ સ્થવિષ્ઠો ભ ૂદ્ધર્મય ૂપો મહામખઃ । નક્ષત્રનેમિર્નક્ષત્રી ક્ષમઃ, ક્ષામઃ સમીહનઃ ॥ 47 ॥

31

યજ્ઞ ઇજ્યો મહેજ્યશ્ચ ક્રતઃુ સત્રં સતાંગતિઃ । ુ મમ્ ॥ 48 ॥ સર્વદર્શી વિમક્ુ તાત્મા સર્વજ્ઞો જ્ઞાનમત્ત ુ તઃ સમ ુ ખ ુ ઃ સ ૂક્ષ્મઃ સઘ ુ ોષઃ સખ ુ દઃ સહૃ ુ ત્ । સવ્ર મનોહરો જિતક્રોધો વીર બાહર્વિ ુ દારણઃ ॥ 49 ॥ સ્વાપનઃ સ્વવશો વ્યાપી નૈકાત્મા નૈકકર્મકૃત।્ । વત્સરો વત્સલો વત્સી રત્નગર્ભો ધનેશ્વરઃ ॥ 50 ॥ ધર્મગબ્ુ ધર્મકૃદ્ધર્મી સદસત્ક્ષરમક્ષરમ॥્ ુ ધાતા કૃતલક્ષણઃ ॥ 51 ॥ અવિજ્ઞાતા સહસ્ત્રાંશર્વિ ગભસ્તિનેમિઃ સત્ત્વસ્થઃ સિંહો ભ ૂત મહેશ્વરઃ । આદિદે વો મહાદે વો દે વેશો દે વભ ૃદ્ગુરુઃ ॥ 52 ॥ ઉત્તરો ગોપતિર્ગોપ્તા જ્ઞાનગમ્યઃ પરુ ાતનઃ । શરીર ભ ૂતભ ૃદ્ ભોક્તા કપીંદ્રો ભ ૂરિદક્ષિણઃ ॥ 53 ॥ સોમપોઽમ ૃતપઃ સોમઃ પરુ ુ જિત ્ પરુ ુ સત્તમઃ । વિનયો જયઃ સત્યસંધો દાશાર્હઃ સાત્વતાં પતિઃ ॥ 54 ॥ જીવો વિનયિતા સાક્ષી મકુ ંુ દોઽમિત વિક્રમઃ । અંભોનિધિરનંતાત્મા મહોદધિ શયોંતકઃ ॥ 55 ॥

32

અજો મહાર્હઃ સ્વાભાવ્યો જિતામિત્રઃ પ્રમોદનઃ । આનંદોઽનંદનોનંદઃ સત્યધર્મા ત્રિવિક્રમઃ ॥ 56 ॥ મહર્ષિઃ કપિલાચાર્યઃ કૃતજ્ઞો મેદિનીપતિઃ । ત્રિપદસ્ત્રિદશાધ્યક્ષો મહાશગ ં ૃ ઃ કત ૃ ાંતકત ૃ ્ ॥ 57 ॥ ુ ેણઃ કનકાંગદી । મહાવરાહો ગોવિંદઃ સષ ુ ો ગભીરો ગહનો ગપ્ુ તશ્ચક્ર ગદાધરઃ ॥ 58 ॥ ગહ્ય ુ ઃ। વેધાઃ સ્વાંગોઽજિતઃ કૃષ્ણો દૃઢઃ સંકર્ષણોઽચ્યત વરુણો વારુણો વ ૃક્ષઃ પષ્ુ કરાક્ષો મહામનાઃ ॥ 59 ॥ ુ ઃ। ભગવાન ્ ભગહાઽઽનંદી વનમાલી હલાયધ ુ તિસત્તમઃ ॥ 60 ॥ આદિત્યો જ્યોતિરાદિત્યઃ સહિષ્ણર્ગ ુ ન્વા ખંડપરશર્દા ુ રુણો દ્રવિણપ્રદઃ । સધ દિવઃસ્પ ૃક્ સર્વદૃગ્વ્યાસો વાચસ્પતિરયોનિજઃ ॥ 61 ॥ ત્રિસામા સામગઃ સામ નિર્વાણં ભેષજ ં ભિષક્ । સન્યાસકૃચ્છમઃ શાંતો નિષ્ઠા શાંતિઃ પરાયણમ।્ 62 ॥ ુ ાંગઃ શાંતિદઃ સ્રષ્ટા કુ મદ ુ ઃ કુ વલેશયઃ । શભ ગોહિતો ગોપતિર્ગોપ્તા વ ૃષભાક્ષો વ ૃષપ્રિયઃ ॥ 63 ॥

33

અનિવર્તી નિવ ૃત્તાત્મા સંક્ષેપ્તા ક્ષેમકૃચ્છિવઃ । શ્રીવત્સવક્ષાઃ શ્રીવાસઃ શ્રીપતિઃ શ્રીમતાંવરઃ ॥ 64 ॥ શ્રીદઃ શ્રીશઃ શ્રીનિવાસઃ શ્રીનિધિઃ શ્રીવિભાવનઃ । શ્રીધરઃ શ્રીકરઃ શ્રેયઃ શ્રીમાલ્લોકત્રયાશ્રયઃ ॥ 65 ॥ સ્વક્ષઃ સ્વંગઃ શતાનંદો નંદિર્જ્યોતિર્ગણેશ્વરઃ । વિજિતાત્માઽવિધેયાત્મા સત્કીર્તિચ્છિન્નસંશયઃ ॥ 66 ॥ ઉદીર્ણઃ સર્વતશ્ચક્ષુરનીશઃ શાશ્વતસ્થિરઃ । ભ ૂશયો ભ ૂષણો ભ ૂતિર્વિશોકઃ શોકનાશનઃ ॥ 67 ॥ ુ ાત્મા વિશોધનઃ । અર્ચિષ્માનર્ચિતઃ કું ભો વિશદ્ધ અનિરુદ્ધોઽપ્રતિરથઃ પ્રદ્યમ્ુ નોઽમિતવિક્રમઃ ॥ 68 ॥ કાલનેમિનિહા વીરઃ શૌરિઃ શ ૂરજનેશ્વરઃ । ત્રિલોકાત્મા ત્રિલોકેશઃ કેશવઃ કેશિહા હરિઃ ॥ 69 ॥ કામદે વઃ કામપાલઃ કામી કાંતઃ કૃતાગમઃ । ુ ષ્ણર્વી ુ રોઽનંતો ધનંજયઃ ॥ 70 ॥ અનિર્દેશ્યવપર્વિ બ્રહ્મણ્યો બ્રહ્મકદ ૃ ્ બ્રહ્મા બ્રહ્મ બ્રહ્મવિવર્ધનઃ । બ્રહ્મવિદ્ બ્રાહ્મણો બ્રહ્મી બ્રહ્મજ્ઞો બ્રાહ્મણપ્રિયઃ ॥ 71 ॥

34

મહાક્રમો મહાકર્મા મહાતેજા મહોરગઃ । ુ હાયજ્વા મહાયજ્ઞો મહાહવિઃ ॥ 72 ॥ મહાક્રતર્મ ુ ઃ સ્તોતા રણપ્રિયઃ । સ્તવ્યઃ સ્તવપ્રિયઃ સ્તોત્રં સ્તતિ પ ૂર્ણઃ પ ૂરયિતા પણ્ુ યઃ પણ્ુ યકીર્તિરનામયઃ ॥ 73 ॥ ુ દઃ । મનોજવસ્તીર્થકરો વસરુ ે તા વસપ્ર ુ દો વાસદ ુ ે વો વસર્વ ુ સમ ુ ના હવિઃ ॥ 74 ॥ વસપ્ર સદ્ગતિઃ સત્કૃતિઃ સત્તા સદ્ભૂતિઃ સત્પરાયણઃ । ુ ામન ુ ઃ ॥ 75 ॥ શ ૂરસેનો યદુશ્રેષ્ઠઃ સન્નિવાસઃ સય ુ ે વઃ સર્વાસનિ ુ લયોઽનલઃ । ભ ૂતાવાસો વાસદ દર્પહા દર્પદો દૃપ્તો દુર્ધરોઽથાપરાજિતઃ ॥ 76 ॥ વિશ્વમ ૂર્તિર્મહામ ૂર્તિર્દીપ્તમ ૂર્તિરમ ૂર્તિમાન ્ । અનેકમ ૂર્તિરવ્યક્તઃ શતમ ૂર્તિઃ શતાનનઃ ॥ 77 ॥ ુ મમ્ । એકો નૈકઃ સવઃ કઃ કિં યત્તત ્ પદમનત્ત ુ કનાથો માધવો ભક્તવત્સલઃ ॥ 78 ॥ લોકબંધર્લો ુ ર્ણવર્ણો હેમાંગો વરાંગશ્ચંદનાંગદી । સવ વીરહા વિષમઃ શ ૂન્યો ઘ ૃતાશીરચલશ્ચલઃ ॥ 79 ॥

35

અમાની માનદો માન્યો લોકસ્વામી ત્રિલોકધ ૃક્ । ુ ેધા મેધજો ધન્યઃ સત્યમેધા ધરાધરઃ ॥ 80 ॥ સમ ુ ધરઃ સર્વશસ્ત્રભ ૃતાંવરઃ । તેજોઽવ ૃષો દ્યતિ પ્રગ્રહો નિગ્રહો વ્યગ્રો નૈકશૃગ ં ો ગદાગ્રજઃ ॥ 81 ॥ ુ ર્તિ શ્ચતર્બા ુ હુ શ્ચતર્વ્યૂ ુ હ શ્ચતર્ગ ુ તિઃ । ચતર્મૂ ુ ુ ચતરુ ાત્મા ચતર્ભાવશ્ચત ર્વેદવિદે કપાત ્ ॥ 82 ॥ સમાવર્તોઽનિવ ૃત્તાત્મા દુર્જયો દુરતિક્રમઃ । દુર્લભો દુર્ગમો દુર્ગો દુરાવાસો દુરારિહા ॥ 83 ॥ ુ ાંગો લોકસારં ગઃ સત ુ ત ુ ર્ધનઃ । શભ ં સ્ુ તંતવ ઇંદ્રકર્મા મહાકર્મા કૃતકર્મા કત ૃ ાગમઃ ॥ 84 ॥ ુ ોચનઃ । ઉદ્ભવઃ સદ ંુ રઃ સદ ંુ ો રત્નનાભઃ સલ અર્કો વાજસનઃ શગ ં ૃ ી જયંતઃ સર્વવિજ્જયી ॥ 85 ॥ ુ ર્ણબિંદુરક્ષોભ્યઃ સર્વવાગીશ્વરે શ્વરઃ । સવ મહાહૃદો મહાગર્તો મહાભ ૂતો મહાનિધિઃ ॥ 86 ॥ ુ ઃ કું દરઃ કું દઃ પર્જન્યઃ પાવનોઽનિલઃ । કુ મદ ુ ઃ ॥ 87 ॥ અમ ૃતાશોઽમ ૃતવપઃુ સર્વજ્ઞઃ સર્વતોમખ

36

ુ ભઃ સવ્ર ુ તઃ સિદ્ધઃ શત્રજિ ુ ચ્છત્રત ુ ાપનઃ । સલ ન્યગ્રોધોઽદુંબરોઽશ્વત્થશ્ચાણ ૂરાંધ્ર નિષ ૂદનઃ ॥ 88 ॥ સહસ્રાર્ચિઃ સપ્તજિહ્વઃ સપ્તૈધાઃ સપ્તવાહનઃ । અમ ૂર્તિરનઘોઽચિંત્યો ભયકદ્ભ ૃ યનાશનઃ ॥ 89 ॥ ુ હત્કૃશઃ સ્થ ૂલો ગણ ુ ભ ૃન્નિર્ગુણો મહાન ્ । અણર્બૃ અધ ૃતઃ સ્વધ ૃતઃ સ્વાસ્યઃ પ્રાગ્વંશો વંશવર્ધનઃ ॥ 90 ॥ ભારભ ૃત ્ કથિતો યોગી યોગીશઃ સર્વકામદઃ । ુ ર્ણો વાયવ ુ ાહનઃ ॥ 91 ॥ આશ્રમઃ શ્રમણઃ, ક્ષામઃ સપ ુ રો ધનર્વે ુ દો દં ડો દમયિતા દમઃ । ધનર્ધ અપરાજિતઃ સર્વસહો નિયંતાઽનિયમોઽયમઃ ॥ 92 ॥ સત્ત્વવાન ્ સાત્ત્વિકઃ સત્યઃ સત્યધર્મપરાયણઃ । અભિપ્રાયઃ પ્રિયાર્હોઽર્હઃ પ્રિયકૃત ્ પ્રીતિવર્ધનઃ ॥ 93 ॥ ુ ભઃુ । વિહાયસગતિર્જ્યોતિઃ સરુ ુ ચિર્હુતભગ્વિ રવિર્વિરોચનઃ સ ૂર્યઃ સવિતા રવિલોચનઃ ॥ 94 ॥ ુ દો નૈકજોઽગ્રજઃ । અનંતો હત ુ ભગ્ુ ભોક્તા સખ અનિર્વિણ્ણઃ સદામર્ષી લોકધિષ્ઠાનમદ્ભુતઃ ॥ 95 ॥

37

સનાત્સનાતનતમઃ કપિલઃ કપિરવ્યયઃ । ુ ્ સ્વસ્તિદક્ષિણઃ ॥ 96 ॥ સ્વસ્તિદઃ સ્વસ્તિકત્ૃ સ્વસ્તિઃ સ્વસ્તિભક અરૌદ્રઃ કું ડલી ચક્રી વિક્રમ્ય ૂર્જિતશાસનઃ । શબ્દાતિગઃ શબ્દસહઃ શિશિરઃ શર્વરીકરઃ ॥ 97 ॥ અક્રૂરઃ પેશલો દક્ષો દક્ષિણઃ, ક્ષમિણાંવરઃ । વિદ્વત્તમો વીતભયઃ પણ્ુ યશ્રવણકીર્તનઃ ॥ 98 ॥ ઉત્તારણો દુષ્કૃતિહા પણ્ુ યો દુઃસ્વપ્નનાશનઃ । વીરહા રક્ષણઃ સંતો જીવનઃ પર્યવસ્થિતઃ ॥ 99 ॥ ુ યાપહઃ । અનંતરૂપોઽનંત શ્રીર્જિતમન્યર્ભ ચતરુ શ્રો ગભીરાત્મા વિદિશો વ્યાદિશો દિશઃ ॥ 100 ॥ ુ ીરો રુચિરાંગદઃ । અનાદિર્ભૂર્ભુવો લક્ષ્મીઃ સવ જનનો જનજન્માદિર્ભીમો ભીમપરાક્રમઃ ॥ 101 ॥ આધારનિલયોઽધાતા પષ્ુ પહાસઃ પ્રજાગરઃ । ઊર્ધ્વગઃ સત્પથાચારઃ પ્રાણદઃ પ્રણવઃ પણઃ ॥ 102 ॥ પ્રમાણં પ્રાણનિલયઃ પ્રાણભ ૃત ્ પ્રાણજીવનઃ । ુ રાતિગઃ ॥ 103 ॥ તત્ત્વં તત્ત્વવિદે કાત્મા જન્મમ ૃત્યજ

38

ભ ૂર્ભુવઃ સ્વસ્તરુસ્તારઃ સવિતા પ્રપિતામહઃ । યજ્ઞો યજ્ઞપતિર્યજ્વા યજ્ઞાંગો યજ્ઞવાહનઃ ॥ 104 ॥ ુ ્ યજ્ઞસાધનઃ । યજ્ઞભ ૃદ્ યજ્ઞકૃદ્ યજ્ઞી યજ્ઞભક ુ મન્નમન્નાદ એવ ચ ॥ 105 ॥ યજ્ઞાંતકદ ૃ ્ યજ્ઞગહ્ય આત્મયોનિઃ સ્વયંજાતો વૈખાનઃ સામગાયનઃ । દે વકીનંદનઃ સ્રષ્ટા ક્ષિતીશઃ પાપનાશનઃ ॥ 106 ॥ શંખભ ૃન્નંદકી ચક્રી શારં ગધન્વા ગદાધરઃ । ુ ઃ ॥ 107 ॥ રથાંગપાણિરક્ષોભ્યઃ સર્વપ્રહરણાયધ ુ ૐ નમ ઇતિ । શ્રી સર્વપ્રહરણાયધ વનમાલી ગદી શારં ગી શંખી ચક્રી ચ નંદકી । ુ સદ ુ ે વોઽભિરક્ષત ુ ॥ 108 ॥ શ્રીમાન્નારાયણો વિષ્ણર્વા

ુ ે વોઽભિરક્ષત ુ ૐ નમ: ઇતિ । શ્રી વાસદ



દિવ્યેશ કોઠારી, દિલ્હી