Clarorum virorum Epistolae quae inter Ciceronis epistolas

"W'

Ap.9

yJt X- CLARORVM VIRORVA1

EPISTOLAE QVAE

INTER CICERONIS EPISTOLAS SERVATAE EXSTANT IN VNVM VOLVMEN REDACTAE

F. T DVTLICI COMMENTARIO ILLVSTRATAE A

BENIAMIN

WEISKE

LIPSIAE 1792.

SVMTIBVS SIEGFR1EO LEBRECHT CRVSH.

H

as clarorum virorum, vt eas appellare vifum

eft, epijiolas aliquando feparatim edi, atque

ita faltem, vt Ciceronis epiftolae folent, non incommodum erat; vtiure quis miretur, fi nemo ad

hunc vsque diem, inter tot foriptorum veterum

editores,

quibus nuper abundabamus,

eam rem

fufcepit, etfiio quocunque confilio has epiftolas fine

Tullianis edidit

Me vero quid ad hunc laborem

fufcipiendum maxime impulerit, et quas ego vtili-

tates ex jis peti velim, in Differtatione epiftolis prae-

miffa demonftraui.

Reflat, vt hoc loco de exter-

na libri, maximeque commentariorum forma, et

de fubfidiis quibusdam dicam, quibus ad librum hunc mehus exornandum vti mihi contigit.

E Ciceronis tantum operibus, nec aliunde colli-

gendas efle iudicaui epiftolas, quae cum Ciceronianis conferri poffent.

Nam fi quae aliae ex illa aetate * a

reflant,

IV

PK tEFATIO.

reflant, quae certe perpaucae funt, eae vel non funt integrae, vel manifcfto fidae, vel ita faltem fcriptae, vt illud hic valeat, quod Cicero ad diu.

XV. si. dicit: aliter firibimtu, quod eos filos, quibus mittimus; aliter, quod multos lefturos putamus : quod rationibus noflris non erat accommodatum.

Neque alia fuit caufla, cur Hirtii vnam ex epiftolis

ad Atticum excerperem, alteram quamuis pulchram,

quae apud Caefarem legitur, (B. G. VIII. id) ad hoc opus non pertinere exiftimarcm.

Sed, vtcun-

que fe res habet, illud certe nemo improbabit, quod certos colligendi fines mihi ponere volui,

neque committere, vtmihi ipfc fatis conflare non poflem.

Ceterum ex inftituti noftri ratione cum

non tam hiftoriam illorum temporum aliasue res in

epiftolis tradatas , quam rerum tradationem et genus fcribendi cuiusque audoris proprium cognofci et diiudicari cuperem, non multum intererat, quo

ordine fmguli earum audores fefe exciperent, nifi forte Homericam aciem in iis collocandis imitari

vellem.

Itaque ordine alphabetico eos pofui, vel

nomen eorum vel cognomen fecutus, prout ipfi

epiftolas fuas infcripferunt.

De Angulorum audo-

rum ingenio et oratione breuiter diflerui: quae indicia

V

PRAEFATIO.

«licia fine nniefhm, vt verius appellari poterant, vereor vt intelligentibus probentur.

Verfati fumus

in re obfcura: fubfidia habuimus perpauca; in audoribus non paucis plane nulla, vt in his omnia cogirationc noftra perfequi, aut de iis plane tacere

necefie cfiet.

Verumtamen cum ea res vel maxime

ad inftitutum pertineret, lingulis teftimonium, fi minus verum, at quoad poffem, et optima certe

fide, impertire volui.

Singulis epiffolis praepofui

argumenta, eaque maximam partem plenius et ac-

curatius indicata, vt in analyft earum aliquis vfus eflet: quam in rem etiam paragraphos melius et ex

rerum ordine et nexu diftinxi;

in qua tamen re

commodior vfus animaduerfionum, ct, quod Ben-

gelius fuo tempore rede contemnere poterat, ip-

fum oculorum indicium paflim aliud fuafit, ita vt

eos interdum angufliorcs aut ampliores conftitueremus, quam cpiltolarum partes poftulare viderentur.

Quod ad commentarios attinet, ab initio hanc

rationem inire volebam, vt textum ex recenfione

ErnelUana intadum feruarem, et, locis difficilioribus breuiter explicatis,

rem fubiungerem.

analyfin eo copiofio-

Sed cum in ipfa elaboratione %

* 3

'

vide-

VI

PRAEFATIO. '

viderem, quam iniurius cflcm in cpiflolarumauiftores, et quam faepe de cafu et errore in alterutram

partem dilfercrem, cum virorum prudentium vel-

lem diiudicare verba: leftiones complures ad examen reuocare coepi; et, aliorum exemplis audcntior

paullo faftus, quaedam etiam noua in textum recepi, et id quidem eo iuftiore, quae mihi quidem vi-

debatur, de cauffa, quod, nifi hoc facerem, cum vmbris et laruis non raro pugnarem.

In conieftu-

ris hanc in rem proferendis plus, non mihi, fed

rei, indulfi, quam fummorum virorum exemplo fieri debebat, fed minus fortaffe, quam oportebat.

In eo autem magis, quamiidem, mihi temperaui,

ne quid fine grauiffimis cauflis contra auifloritatem librorum in textum reciperem.

Aliorum conie-

fluras non ideo rarius attuli, quod meas praeferrem, fed quia locos ab illis neglectos tangere,

quam alienis repetendis vlcera intra cutem relinquere malui.

Dillinxi autem has animaduerfiones

criticas afterifco, vt is, qui nollet talia legere, eo

facilius repcriret, quae fibi transeunda effent.

In

explicatione verborum et rerum, a qua, vt a potiori parte,

priorem commentarium denominaui, ea

redlepractermifi, quae eLexicis, e Claui Cic. Ernefti,

*

rR AEFATIO.

VII

nefti, et compendiis antiquitatum Romanarum peti

facile poffent, aut eadem quam breuiffime attuli, vt in reliquis locis, quorum difficultates alii qua-

cunque de cauffa tranfiffent, copiofior effe poffem,

neque tamen liber vitra modum accrefceret.

Ab

explicatione feparandam effe cenfui analyfin, quam ita fere inftitui, vt cum totam epiflolarum.wxovo-

tum etiam fingulas fententias et verba ad judicium reuocarem, et quid probandum imitandumque videretur, aut fecus, exponerem.

Hac in re

quam difficile fit non modo aliis, fed fibi ipfi fatisfacere, confiat.

Quamobrem, vt non inique feram,

ab aliis affer de plerisque flatui, ita fpero, ledores non nimis inique laturos, fi qua videbor vel perperam, vel nimis confidenter in alterutram partem pro-

mmciaffe.

Pluribus rationem meam in fubiefla dif-

fert. pag. 15 excufaui.

quae huc potius

Res eo deducebat, vt ea,

pertinent,

illuc coniicerem.

Quare, fi quis volet, illa cognofeat.

Ad fupelledlilem criticam venimus: quae nobis

contigit tanta, quantam vellemus, ne a confilio

primario huius libri aberraremus, et ad cogitationem alienam abflraheremur.

Habuimus autem,

praeter editiones epp. Cic. huius et fuperioris fe-

4

culi

VIII

PRAEFATIO.

culi meliores, commentarios Hubertini Crcfc. et Afcenfti, feci vitiofe expreffos in editione Veneta

i$8g; vt in iis tantum locis eorum aufloritati ali-

quid poffet tribui, in quibus error typothetae por-

tenti inftar effet.

Meliorem operam nobis praefti-

terunt excerpta e codice Gorlicienfi, quae nobis fua manu ad marginem Graeuiani exempli enotata vitris. obtulit Vir illullris (ieifi/erus Serex iss

Go tha

ni

Du cis

a confiliis aulicis et Bibliothecarius fupe-

rior, qui, infigni nos complexus beneuolentia, cum in Schola Portenli Rectoris munere fungeretur,

nunc a nobis disiunflus eundem fauorem nobis praeftare pergit.

Idem obtinuit, vt nobis e biblio-

theca Capit vli

M^ag de bur ge nsis

vir Celeberri-

mus Fnnccius, Sacri Senatus Conliliarius et Reflor illius Gymnafii- meritiffimus flngulari benignitate

codicem epp. Ciceronis ad diu. crederet.

Hunc co-

dicem, quoniam Cum editis nondum, ad publicos quidem vfus, collatum videbam, totum cum Grae-

vii textu contuli.

Codex eft chartaceus folii minoris (in klein Folio) binis feitionibus in lingulis paginis accurate li-

neis ad normam duflis fcripfus.

Litterarum forma

accedit ad illas, quae exhibentur in Souveau Traite de

x

PRAEFATIO.

IX

T. III. Tab. LVI. fub formula: Expli-

de Dtplom.

cit prima pars auree legende editu a len. etc.

In fo-

lio vacuo ante titulum fententiae quaedam et loca

ex epiftolis notata, quae in charta detrita vix legi poliunt.

Diftinilius hoc in fummaparte: Salutem

plurimam: paulo inferius : Quem das finem rex ma-

gne laborum: et in media parte: rex iuppiter omnibus idem Sua cuique exorfa laborem fortunamque fit.

Frons libri in margine fuperiori hunc titulum rudioribus litteris praefert: Epiftole Marci tulii: dein-

de minio intra prioris fccftionis fpatia: Marci tu-

iti ciceronis ep'la prima ep'lar2P faiiliarium Incipit.

In fine operis item: Marci tulii ep'le familiares explete funt.

deo gratias.

mis leguntur.

Infcriptiones in paucifll-

Littera prima cuiusque libri aefide-

ratur, fpatiumque pollicis quadrati relictum; vtea

fcilicet. fi fors tulifiet, auro et fplendidioribus coloribus pingeretur.

Correctiones et animaduerfio-

nes in prioribus maxime libris non paucae occurrunt, idque tam in fpatio interlineari, quam ad

marginem.

In bis eandem manum vix agnofeas.

fed cum idem in capite epiftolarum paffim adferipferit: </nr laudi) i. c. dominus laudatus, qui certe fuit ipfe librarius, bono omine laborem inftaurans;

V 5

ean-

PRAEFATIO.

eandem manum effe, non licet dubitare. tamen quaedam atramento recentiori allita.

Ab alio

Neque

paginae neque folia numerantur, fed libri; quo-

rum numeri in aduerfis paginis fingulis repetuntur.

Inftitutum fuerat, vt etiam epiftolac numerarentur: fed numeri tantum vsque ad feptimam libri Iadfcripti.

Tertia: Aulo Treb. eft feparatim pofita, fed tamen

non relata in numerum.

Nota numeri quinarii eft

plane 7. feptenarius autem ita fcribitur: A- Littera i nusquam puncto, fed paffim accentu acuto, no-

tatur, vthiieclus.

Ex his et aliis, cum certa aetatis

indicia nullo loco reperiantur, fufpicari licet, fcriptutn effe hunc librum intra tempus a feculo XII.

exeunte ad initia ftculi XIV. Quod ad eius dignitatem et vfum attinet, etfi fentio, quam difficile fit editori non laudare codi-

cem, quem vnum habuerit; iufto maius non ftatuemus.

tamen pretium ei

Defcriptus videtur ab

homine indocto, idque e vitiofo codice.

Si quid

ab ipfo peccatum fuerat, punitis fuprapofitis exiliorum feculorum more, indicauit atque ita deleuit.

Adeo, fi quid rectius fcripferat, auctoritate codicis fui reuocauit.

Libro VII. ep. 19. e. g. in textu litura

facta fcripferat interprete; et tamen ad margi-

I

nem

PRAEFATIO.

nem pofuit interpraete.

XI

Ceterum pro ae alias vbi-

que eftlimplexe, pro exijlimare fcribitur eftimare; tnicbi pro mihi, occium pro otium, neccejjitrius pro ne-

ci j]'. vbi dd occurrit, primum d fere mutatur in b; et vbi m fequitur, in m, aut omittitur, vt ammirari

pro admirari, aminiftrare pro adminiftrare.

Para-

graphi funt alieno vt plurimum loco notati, et in-

terpunctio valde vitiofa cfl, vt id, quod ad Coelii

ep. XIV. §.4. notauimus, non auctoritate huius

libri, fed argumentis e textu petitis defendi debeatCompendia fcripturae multa funt, eaque partimobfcura et ambigua: multa in textu omiffa, quorum

pars expletur in margine. figurae vicariae,

Pro graecis ponuntur

de nihilo fiftac, et plerumque

eaedem, vt iis tantum fignificetur, graeca effe, non legi.

Libri V. ep. 20 defideratur, et notatum

eft alia manu: Quomodo potuiffem etc. hic deficit efila.

Quod vero magis notandum eft, (et vtinam non

cffet notandum!) in libro VIII verbis primis epiftolae fecundae annectitur nona inde a verbis: mihi litteris oftenderis; neque vlla omiffarum epiftola-

rum pars alio loco affertur, cum in Gorl. et aliis

plurimis libro IX. ep. 16. omnia farciantur.

Tam

XII

PRAEFATIO-

Jani indicatis Imius libri vitiis, illud addere non dubitamus, in quibusdam locis lediones veras, fal-

tcm admodum commendabiles, e nullo adhuc libro

notatas, aut carum veftigia reperiri, itavt melior vel optimo libro videri debeat, ex quo his temporibus nihil noui ad emendandum textum depromi

poffit.

Specimina quaedam vid. ad Lentuli Spinth.

ep. I. § 8 ep. II. §.9. Planci ep. IX. §.1.

Excerpta codicis Gorlicienfis iam a b. Erneftio commendata et traclata funt-

( Vid. eius praef. in

epp. ad diu.) quibus ne vti vellem poil tanti viri operam, pudor me deterruit.

Itaque vitro mihi

in fublidium oblata accipere nolui.

Gauifus tamen

fum, pofteaquam vidi, quanta diligentia notatum efiet, quidquid a recenlione Graeuiana difereparet. videbar enim ipfum illum codicem manibus tenere, cumque mecum reputarem, quanto maiori in ope-

re Erneftius verfatus efiet, et quam facile ei in amplioribus copiis accidere potuiffet, vt quaedam non

fatis diligenter infpiceret, vel denique aetatis vitio labcret :r; non duhitaui etiam haec praeftdia ad de-

fendendam vel rellituendam feripturam euocare,

eaque mihi vfum praebuifie non 'poenitendum, grato animo profiteor.

In

I’ K A t:

A I I O.

XIII

In quibusdam locis incertus haerebam, repone-

remne veterem ledionem, quae mihi verior videretur, an in animaduerfionibus tantum fententiam

meam dicerem.

Dubitantem confirmavit paffimvir

dodus Cl. BenediU fcholae Torgauier.fis Redor; qui, quo labore et ftudio priores odo libros epp.

Ciceronis tractatos edidit, vellem iam reliquos, antequam haec noftra ederentur,

nobis adornaflet.

In Coelii quidem epiftolis magnum momentum ac-

ceflit eorum codicum, quos ille contulit, vt pluri-

bus locis veterem lectionem reuocarem.

Atque

vtinam Coelium nobis totum reftituere potuiflet!

Nullius epiftolae nobis, fi illas integras haberemus,

vtiliores forent atque iuCundiores.

Certe ad cogno-

fcendam biftoriam illorum temporum, ad rationem

judiciorum, et comitiorum aliarumque rerum peni-

tius perfpiciendam hunc haberemus egregium fontem.

Acnefcio, an haec ipfa vtilitas et praeftantia

illis epiftolis fraudi fuerit.

Cum enim pars earum

vtilis effet pueris, pars aliis quam plurimis iucunda; fadum efle fufpicamur, vt primo iam feculo a pue-

ris exercitationis caufa deferiberentur, aut in horum aliorumque vfus excerptae varieque dispofitae

et ordinatae perturbarentur,

(cf. quae Cl. Bene-

did

xtv

PRAEFATIO.

di<ft pmef. ad L. VIII. difputat.)

Infequentifeculo,

cum propter cauflas, quas facilius eft cogitatione

confequi, quam paucis edifferere, minus iucundae

et vtiles videri coepiflent, coeperunt co magis negligi et contemni, quo magis iam ante optimo con-

filio perturbatae varieque contaminatae fuerant.

Haec Ii vera funt, vt infiniti numero conferantur

codices, vereor, vt vnquam, vel pertinaciffimo

ftudio et labore, ad integritatem fuam reuocentur.

Nos quidem quantum in earum traflatione laboris

exhauferimus, prope pudet fateri.

Profecto nifi

fpesfuifiet, nos in regiones amoeniores aliquapdo delatum iri, animum noftrum in his tantis tenebris

locisque falebrarum tam plenis defpondiflemus, et vna cum Coelio confilium edendi huius operis in

medio labore abieciffemus.

Quo aequiores habe-

bimus iudices: quibus fi minus fatisfecerimus, illud nos confolabitur, quod nobismet ipfi pauciffimis

in locis fatisfacere potuimus.

De externo libri habitu et ornatu non eft, quod multa dicam.

Cum libri non admodum vtiles ma-

gnis paffim commendentur ornamentis, eoque di-

fcentium ftudia ad leilionem magis jucundam, quam necefiariain, abftrahant; optabile eft, vt etiam anti-

qui

P R A E V A T10.

XV

qui tam multiplicis vfus fcriptores, fi non artificiofe comti et exornati, at munditie quadam et cul-

tu modefto decori, prodeant, vt adfpeflu vel alliciant luo, vel certe fqualoris et horridi vultus faflidio

ne deterreant.

Id in hoc opere liberaliter praefti-

tit redemtor, vir honeftiflimus, qui pro virili parte laboribus et periculis de bonis litteris egregie meretur, multorumque Rudia excitat.

Nam cum in ce-

teris , quae ad oculorum iudicium et delectationem pertinent, precibus noftris locum reliquit, tum humaniflime recepit,

vt Pan

th ei

Rom an i , quam

hodie aedem Ro tv n d a m dicunt, imagine frontem

libri ornandam curaret.

Ita clarorum virorum,

quorum hic epiftolae leguntur, nomina, quafi mo-

numentis quibusdam, in illo templo confecrata vi-

dentur; et Rudiofi antiquitatis, qui eius imaginem non alibi viderunt, eo magis laetabuntur adfpe&u

tanti operis, quod per duodeuiginti fecula non mo-

do communes temporum iniurias, fed etiam ab ho-

ftili manu incendia et rapinas admirabiliter pertulit, et, pretiofa quidem veRe artisque elegantioris cultu fpoliatum, etiamnum globofa nudi corporis mole

ac robore deledlat, ve! potius obftupefaftos admiratione fui fpeftatores retinet.

Cete-

prae fati

xvt

o.

Ceterum quoniam benigna Dei prouidentia et ope nobis contigit, vt boc opufculum aliis curis

et laboribus didenti concinnare poffemtis, vehementer optamus, vt tale iit, quale nobis videri de-

bet ; et vt dudiofi adolefeentes quam plurimos fructus, et doiti etiam viri aliquid inde voluptatis ca-

piant.

DIS.

DISSERTATIO DE

VSV HARVM EPISTOLARVNL

E

piftolis, quas in hoc peculiare volumen redegimus, tantum femper pretium putauimus efle flatuenduin, vt, fi vel multo maior pars Ciceronianarum periiffet, ea iadura mulco aequius ferenda videretur, quam Ii hae fatis, vt videtur, omni aeno negledae, plane intercidiflent, Atque hoc non folum tacite nobifcum ita ftatuimus, verum etiam in fermonibus, et in docendo faepitis, quando eius rei commoda occafio nobis data fuit, iudicauimus, fi forte excitare dodiotes poftemus, vt id operis fufciperent, ad quod feliciter perficiendum nobis nec vires, nec tempus, nec fubfidia neceflaria fuppetere putaremus. Ne autem temere indicafle videamur, de vtilitate harum epiflolarum breuiter differemus. Qua in difputatione illud etiam nobis propolitnm erit, vt rationem aperiamus, qua veldodor commentarios noftros in fubfidium adhibens, vel, qui per fe in iis legendis verfari volet, adolefcens vti polfit, vt quam plurimos ind,e capiat frudtis.

A

Sunt

DISSERTATIO

Snnt vero vtilitater, quae inde redundant, duplicis generis, vel omnium epiftolarum his fimilium, vel harum propriae et praecipuae. Dicemus de vtroque genere. Ac primo quidem illud mutemus, quod in promtu politum eft, perfeda cpifiolaruin exempla in omni fere genere proponi, vt forma et imago epiftolae omnibus numeris abfolutae animo imprimi poflit. Nam etfi inultae funt Ciceronianis non inferiores, nonnullae etiam dignitate fuperiores: tamen pauciifimae ex omni parte nobis probantur, complures ex maxima difplicent, nonnullae ita ineptae videntur, vt exempli loco, non ad imitandum, fed ad demonftrahda vitia, proponi poflint.

Sed nos, qui illud facile mittimus, rurfus iidem illud ipfum cupide ampledlitnur, cum multo latius primum genus vtilitatis patere volumus. Putamus enim, diligentem et prudenter infiitutam harum epiftolarum tracflationem ad omnem eloquentiae facultatem comparandam et formandam non parum conferre. Vt hoc penitius aperiamus, liceat nobis duplicem eloquentiae formam ponere, vt inufitate alteram appellemus artificialem, alteram inartificialem. Prior efl, quae proprie dicitur et praeceptis rhetorum commendatur, eloquentia, quae perpetuis orationibus fpeciem praebet grauiorem, et fe aliquid efle oftendit: altera verfatur in fermonibus et conuidu hominum, et fine artis profeflione ac /pecie mentibus hominum infidiatur, et in eas vim exferit multo maiorem, quam fuipe&a illa et artis apparatu magis admirabilis, quam probabilis, eloquentia, Vtraque autem legendis bonis epifiolis alitur, et ad vfum omnem formatur. Quod ad arti-

DE VSV HARVM EPISTOLARVM.

3

artificialem attinet, ea noftra aetate, maximeque noftris in terris, non valde viget, nec vigere poteft, ex quo philofophica contemplatio omnes res complexa eft, et vbique dominari coepit. Sed tamen non potuit non ei aliquid loci relinqui, vt in cauftisgrauioribus vel lcripto vel iufta oratione explicandis adhibeatur, modo fubtiliter rein quamque explicet, et perlpicuitatis breuitatisque laude contenta fit. Quin imo res grauiflimae, et quarum eft publice prinatimqtie maximum momentum, vel epiftolis proprie fic didis explicantur, vel fcriptis, quocunque nomine veniant, epiftolica forma et oratione compotitis, in quibus perfpicuitatis fumma et fere vna laus eft. Ex quo apparet, quibus fcriptis legendis nos ad ingenium huius fectili componamus, et vnde adiumenta dicendi et feribendi peti poflint, vt a noftris hominibus probemur.

Quae hadenus diximus, maxime ad formam orationis pertinent.

Neque vero non materies ipfa legendis epiftolis abunde fuppeditatur. Sed probe tenendum eft, quales et hic epiftolas, et per totam hanc difputationem, intelligi velimus. Non eas dicimus, quibus capita dodrinae explicantur, quae nomen tantum, ceterum ne fpeciem quidem epiftolae habent: neque inanes illas, aut rebus minutis refertas, quarum argumentum tam longe petitum eft, vt appareat, non a rebus aut perfonis fponte natum effe, fed diu quaefitum, et multa cogitatione aegre repertum.

Multo minus tales epiftolas commendamus, quales fuperiori aetate inepti rhetores finxerunt, et in thefauris epiftolicis, quos quidem ifti diditant, tamquam exempla imiA 2 talione

4

DISSERTATIO

tatione digna, propofucrunt. Verum de epiflolis loquimur, quales Ciceronis actas nobis dedit, ab hominibus doflrinaaut rertlin multarum vfu excultis, variis, neque lenibus m cnuflis feriptas: quae quidem eo vtiliores quadam ex parte re 'criuntur, quo minus auflores luCpicati' finit, eas in aliotum quam plurimorum mantis venturas effe, quod de his clarorum virontfn epiftoiis magis etianr, quam de Ciceronianis, credere debemus. Diximus ergoJ materiem dicendi et feribendi largam iis fnppeditari, ita vt futurus orator hnic deculo aptus magnam copiam ad explicandas res in vfu vitae occurrentes inde colliger^ poffit. Nam, vt b.Erneftii verbis vtar, (praefar, ad Cic. epp.) nullum prope efi genus rerum in vita humanti occurrentium, de quo quidem dici ac feribi debeat, quod non ih epiftoiis his traEletur apte ad pcrfbnas. Hoc erfi multO magis de toto corpdre epillolarum valet-, vnde plurimas harum, tamquam membra quaedam ihfititia, legrcgatifmus, tamen etiam de his dici poteft. Et vere dici pofle, argumenta epiftolarum infpicienti apparebit. Nam fi quis rem petfeqni, et ad vulgarem diuifiorrem omnis materiae in tria cauffirum genera exigdre volet, facrlc videbit, in» duAione doceri pofle, nullum genus materiae hic plane defiderari. Fatemur tamen, quod pauno ante dikimusj non vbiqtie 6am materiam bene tra&atam efle. Sed id ipfuin notium vtilitatis fontem, vt inferius docebimus, aperire poteft. '

Sequitur, vt de eloquentia vitat communis, quam in» artificialem appellam, aliquid dicam. Breuiores etiam hic effe debebimus, quia nihil aliud, nili quae de priori, afferre

DE VSV HARVM EPISTOT.ARVM.

5

afferre poffumus. Neque enim animus eft, huius eloquentiae iam praecepta quaedam, quae huc non pertinent, tradere, fed eam tantum indicare et commendare. Placuit eam inartificialem appellare, non quod eius ars nulla fit,, vt quispiam poffit cauillari, fed quia nulla videri debet, quod in altero genere eloquentiae effici vix, aut ue vix quidem, poteft. Ea fane nihil aliud eft, nifi applicata ad fermonem vulgarem eloquentia, vt, quae ex natura ars fluxit, ea, quoniam longius a fuo fonte aberrauit, rurfus ad naturam interdum reuocetur, eamque mutuo occultioribus qtiaficonfiliis iuuet. Haec ergo fiue ars, fiue applicatio artis, nondum exculta et peculiari libro tradata eft.: excoli tamen et feparatim doceri, non minus conueniens videtur, quam liomileticam. Quod fi teftimonio et audoritate in hanc rem opus eft, Cicero Off. I. 37. ita loquitur: Contentionis praecepta rhetorum funt; nulla fermonis: quamquam haud fcio, an pof/tnt haec quoque cjfe. Sed difeentiutu fiudiis inueniuntur magiflri: huic autem qui fludeant, funt nulli: rhetorum turba referta omnia; quamquam quae verborum fententiarumque praeceptafunt, eadem adfermonempertinebunt. • Illu4 autem dico, cum in epiftolis tenui maxime oratione vtamur, quae ad fermonem quotidianum quam proxime accedat * iis leditandis multum ad hanc facundiam profici. Simul et animus ad intelligendum et judicandum acuitur, et multarum va -

riarumque rerum, earumque vtiliffimarum, fcientia locupletatur, vt habeat, aut facile reperiat, quid de quaque re commode et prudenter dici poffit.

Porro illud non lene hoc loco afferri debet, quod ingenio et aetati adolcfcentiiun, qui eloquentiae operam A 3 dant,

6

DISSERTATIO

dant, epiflolarum breuitas eft accommodatifiima. Poffunt fcilicet epiflolae complures, v. g. M. Bruti fexta et

Sulpicii prima, atque etiam, fi plus vno argumento conflant, earum partes, vt M. Bruti VIII. §.6. Caecin, $.14 —18. pro oratiunculis haberi: quarum pertradandarum non longum eft curriculum, vt illud eo minus rectifent ingredi, quo propius primo ingreflii fe abeffe a meta vident. Deinde verborum minus exquifitorum facilior eft intelligentia, periodorum non tam magnum artificium, breuiorque ambitus. Denique, quod caput efl, facile totius argumenti fiimmam animo compleduntur, vt eius diiudicationein capere, et res ad varias exercitationes imitandi, amplificandi, vel corrigendi quoquo modo, adhibere poffint. Quae omnia contra, ac de his didum eft, accidunt in iuftis orationibus. Tradantur etiam in fcholis orationes e Linio depromtae; quae, vt cetera mittam, quae de iis indicantur, etfi non tanta rerum varietate fludium retinent, tamen non inutiliter cum illis confringuntur: fin folae aliquamdiu explicantur, nulla alia interpofita ledione, non poflunt non inconflantiae illius aetatis taedium afferre.

Denique pro cauffa noflra etiam hoc valet, quod ex epifiolis, quales fupra diximus, optime difei poteft, quid in fermonibus, et in focietate conuiduque hominum politorum decore ac venufle, et ad fignificandam beneuolentiam aut reuerentiam, dici conueniat. In primis bellae fimt hanc in partem Planci epiflolae. Neque vero ea virtus in aliis multis defideratur. Quis non agnofeat v. g.

M. Bruti (ep. VI.) vbi .vel grauiflime Ciceronem reprehendit,

DE VSV HARVM EPISTOLARVM.

7

hendit, moderationem et humanitatem? quis non admiretur eiusdem (ep. VIII. §, 6.) in laudando Cicerone filio plus quam Attico fale conditam vrbanitatem? Coeliui quam lepide ct venuflc (ep. VI. fin.) amicum obiurgat!

Nemo nutem hoc ita acceperit, quafi nos ex folis epifiolis humanitatis difciplinam petendam effe Hatuamus: poliunt, quod nemo negabit, eandem ad rem dialogi, fabulae et alia feripta, in quibus viciffitudo loquentium obtinet, vfum non contemnendum praedare; etfi multo magis parentum inftitutio, mentis animique cultus, et vius confuetudoque hominum hominem format, et ad humanitatis et decori fenfuin acuit. Sed fi qua in his feriptoribus occurrunt durius et inhumanius dida, ea vel fponte inter multa diffunilia animaduertuntur, vel, vt cetera, quae ex quacunque parte vitium habent, dodoris admonitione fruduofa fieri poffunt. Nos, nifi breuitatis lege exclufi, talia intada nusquam abire pafli fumus. Vid. v. g.

Metelli Celeris ep. et Coelii XV,

Verum hac priori differtationis parte prope fuperfedere poteram^ Videor enim magis Ciceronis cpifiolas, ad quas illae laudes magis proprie pertinent, quam has latidafle, qtiae et paucae funt, et nifi in Ciceronis tutelam fe commififfent, faluae ad nos non fuiffent peruenturae.

Reflat, vt de propria et praecipua utilitate exponamus, quam ledio harum epiflolarum afferre poteft, quae tam varia et multiplex fe nobis offert, vt differendi materia nobis non defit, et plores inde frudus perceptum iri fperemus, quam noflra enumeratio promiferit. Facilo nobis concedent ingenui ledores, has non contemnendo-

8

DISSERT ATTO

ruin hominum epiftolas propterea, quod inter plmes vnius audieris et meliores difperfae funt, iuuentuti adhuc parum commendatas fuifle. Plerumque Ciceronis folas legunt, in quibus velut certo ct minime periculofo feruntur cui fu: vbi ad alienas, quamuis bonas, ventum eft, ne vt Sirenas quidem, fed vt lcopulos maxime periculofos, practeruehuntur. Nec id mirum. Monentur enim vel timiditate quadam laudabili, quod indicio ftio non fatis confidunt, vel confilio magiflroruin, quorum alii alias deterrendi cauflas habent, vel audloritate legum, quibus pafllm fcholarum difciplina conftituta eft. Ad has tam fufpedas fciJicet epiftolas noftra qualicunque opera aditum patefadum effe volumus. Liceat ergo, quod vltimo loco poni, aut ne poni quidem omnino debet, id primum afferre, quoniam primum mihi in mentem venit, cum has epiftolas feparatim edere conftituerem, et quoniam , id vt aflequerer, fummum vbique (ludium adhibui, liceat, inquam, primum in vtilitatis propriae parte hoc afferre, quod adolefcentibus hac colledlione uouus eloquentiae fons apertus patet, ex quo, praeceptis et monitis noftris praemuniti, tuto haurire et large fitim explere poffint. Non equidem hoc mihi arrogo, vt in analyfi, quae potior pars cenferi debet, me nusquam aberrafle, fed in maximis, minimis vero iudicio vfum effe credam.

Modo inftituti noftri ratio in rei fumma probetur, veniet alius noftro ftudio excitatus, fed a dodrinae copiis melius inftrudus, qui cum, quem nos aperuimus, ct paullulum fortaffe turbauimus, fontem faciet, vt limpidior fluat. A'que etiam fic gaudebimus, conatus noftros non irritos fuifle. Interitn dum illud fiat, quod aliquando fieri valde optamus, in hoc libro

DE VSV HARVM F.P1ST0T.ARVM.

9

libro ita verfabitur fludiofus, vt eiusdem audoris epiftolas vno tenore perlegat, analyfin noftram perfequatur, et roliqna, quae ad lingulas' fententias difputanimus, perpendat, rationes, fi quas breuitatis caufla oinifimus, exquirat, quas autem attulimus, ens vel, vt firmas, accipiat, vel etiam refutet, denique fc ad indicium referat, quod de audore in vniuerfum fecimUs, eittsque epiftolis pracmifimus. Hic rurfus confideret eius virtutes et vitia, et fi quae propria habet, et omnibus fub vnnm quafi confpedum pofitis, inquirat, redene an fecus ftatuifle videamur.

Hac ratione profedo non parum ad indicium pulchri et redi acuetur, et ex hac Jedione frudus fatis magnos capiet.

Confiderauimus hoc loco epiftolas huius voluminis, non vt tales, quales per fc funt, et adhuc legi potuerunt, difperfas ac diflipatasInter Ciceronis opera, quorum luce offulae vix apparuerunt, fed quales nos adornanimus, fuo, paene dixerim, loco collocatas, in vnum faltem congeftas, vt luce fua fplendere pofiint, et ex omni parte pertraclatas atque diiudicatas. Cum autem, vt propofituin eft, de propria et praecipua harum epiftolarum vtilitate dicendum fit, quae ab ipfis repetatur, non e noftris commentariis: concedimus vtique, nos in primo huius difputationis ingreflu propemodum a via aberrafle. Sed tamen id, quod expofuimus, non plane praetereundum videbatur. Verum hoc omne lene, aut, fi quis volet, nihili eflo. Venimus ad grauiora, et quae certe ad cauflam pertinent.

A 1

Magnum

IO

DTSSF.RTATT6

Magnum efl Ciceronis oratoris nomen, eumque inter omnes aetatis fuae homines eloquentiae principatum tennifle, tam notum efl, quam quod notiffimum, Atque etiam nunc eius didionem pulcherrimam efTe agnofcimus, et non modo in orationibus, fed etiam in reliquit eius fcriptis, vt exemplar imitatione digniffimum proponimus. Sed in eo deteriori fumus conditione, quam aequales eius, quod non in omni genere fcriptores ex illa aetate habemus, quibusctim eius virtutes comparare, et comparando clarius cognofcere pofTumus. Habebant illi fuos Hortenfios, Brutos, Meflalas, Polliones, alios bene multos, fuo quemque bono infignem, omnes tamen vel inferiores Cicerone, vel ab eo diuerfos, Quorfum haec dicantur, intelligentes facile animaduertenf. Scilicet cum nullius rei praeflantia et virtus percipiatur, nifi adfit, quod cum illa rede comparare poffis; in eo non Jeuem iaduram fecimus, quod in oratorio genere nullos fcriptores, quos illa aurea latinitatis aetas tam multos tulit, fuperflites habemus. Caefarcm, Sallufiium, Liuium inter fe conferre, et ita cuiusque charaderem commodius definire pofTumus: cum Cicerone quem comparare poffimus, neminem habemus, nifi ipfum Ciceronem, vt vel ad Graecos redeundum fit, vel ad recentiores denique deueniendum, illos fermone, hos etiam toto genere diuerfos, adeo vt et difficilior, quam pro illa aetate, cui feribimus, et minus vtilis fit comparatio. Solae fuperfunt hae clarorum virorum epiftolae, in quibus cernere licet fimulacn quaedam eloquentiae, quas ad Ciceronis epiftolas referre, et e quibus, fada comparatione, non temere aut abfurdt ita ratiocinari poffimus, quales hae inter fe fint, tales omnino

DE VSV HARVM EPJSTOLARVM.

11

omnino illos oratores fuiffe. Non deftituit nos hoc genus ratiocinationis in quibusdam, vt in Bruto ct Sulpicio, quos in epiftolis prorfus tales agnouimus, quales in omni didione fuifie antiquitas prodidir, Quare, vt illuc redeam, fi illo modo comparare Tullianas epiftolas cutn his voluerimus, fiet, vt facilius et clarius, quid Cicero proprium habuerit, cognofcamus.

Mea igitur fententia adolefcens tradabit ille quidem epiflolas Ciceronis, idque vel vnice, fed tantum infigniores, et communi omnium eruditorum voce laudatas: easdem vero per interualla feponat, et ad has noftras ftudiuin fuum conferat, vt diuerfum orationis genus eo melius fentire poffit. Scitum, nec minus tritum, efi et illud praeceptum, vt interdum locos eiusdem argumenti compares, quod in diuerfis feriptoribus maiore fit cum vtilitate. Hoc ergo non negligendum erit, vt id, quod quaerimus, et quod res ipla offert, eo certius teneamus.

Venimus ad aliud. Magna etiam in laude eft totum feculum orationis latinae aureum. Tamen ita pauci feriptores ex eo ad nos peruenerunt, vt, nifi multis multorum tefiimoniis illa laus explorata effet, quam vera ea effet, et quam late pateret, nefeiremus. Nam etiam in mediis tenebris luculentifiima ingenia exfiflunt, et dodrinae gloria illuflrantur. Quamobrem ex his, etfi paucis, multorum tamen opufculis illum etiam frudum capimus, vt non iuflo quidem judicio, fed vere tamem, et nofiro fenfu, et cum ratione certa, de tota illa aetate ftatuere pofiimus. Non enim hic exhibentur, vt in Ciceronis li-

12

DISSERTATIO

bro, c\\\\ Brutus infcribitnr, nudae laudes aut indicia de hominibus dodis atque dilertis, quae, nili illos ipfos audieris, nec valde deledare aut monere poliunt, et mentes indoctorum f.re inanes relinquunt j neque fragmenta quaedam leuia; fed integra opulcula, quae imaginem ingenii et doctrinae referant multorum hominum, qui communis illius laudis participes fuerunt,

Alia porro vtilitas oritur ex diuerfo genere orationis, quam his audoribus propriam efle deprehendimus. Hoc loco illud pro certo fumimus, non pendere a cuiusque voluntate et arbitrio, vt quoduis feribendi genus aemulando alfequatur, fed fpedandum elTe, quid fua cuiusque natura patiatur, videndumque, vt ad eius imitationem fefe applicet, cuius fe natura fimilem effe, et cuius imitationem libi feliciflime cedere intelligat. Ecce autem nobis numerum feriptorum profedo non exiguum, vt pro fuo quisque ingenio deligere pollit, quem libi maxime accommodatum eife fentiat. Docet audor dialogi de oratoribus apud Tacitum c. i8- non effe vnum eloquentiae vultum, fed — plure/fpecies, nec deterius ftatim effe, quod diuerfum Jit. In eandem fententiam et alii rhetores multi multa. Eam rem vel maxime huc pertinere quis non videt? Nam, vt alios taceam, alia eft M. Bruti, alia Planci, alia Sulpicii oratio: iidemque, vt non vitiofi, ita tam inter fe, quam a Cicerone, funtdiuerfi. Itaque huc accommodatis verbis Quintilianus (ex L. X. c. 2.) diceret: Quid ergo ? non e/lfatis, omnia Jic dicere, quemadmodum M. Tullius dixit ? mihi quidem fatis ejjet, Ji omnia con/equi pojfem. Quid tamen noceret, vim M. Bruti, fubtilitatcnt

DE VSV riARVM EPISTOT.ARVM.

1$

Htitti* Matii tt Sulpicii, nitorem 1'lanci quibusdam in locis (tjjumert f — Quid hoc loco oblici poflit, non praetereundum eft.

Nimirum paucae funt fingulorutn cpiftulae, nec dum etiam ad priftinflin integritatem reuocatae, vt ex iis certu n feribendi genus facile conflitui poflif. Fateor hoc non lene effe. Sed tamen illud mihi concedi oportet, vnutn etiam in quoque genere exemplum menti bene imprtffum magnam vim habere, et ad illud animum, etiamfi hoc non agat, in cogitando plerumque dirigi. Neque tamen plus contendam, quam ipfa rei ratio largitur, quum non tam intereft, vt magnam vtilitatem ledor, fed fruftra, fperet, quam vt modicam vere percipiat. Qnanej vt iure fummo contendere poffim, ita denique ftatuo, noti e paucis epiftolis aliquod dicendi genus plane perdifeij fed tamen vt exempla idonea proponi polle, e quibus rhetoris praecepta lucem accipiant, vt facilius intelligaturi quid fit breuiter, fiinpliciter ac nude, aut grauiter aut fplendide etc. dicere, cademque exempla diligenter tradata ad formandam fimul didionem non parum conferre. Tali modo definita, et intra hos fines redada re, iniquioribus etiam iudicibus fatisfadum effe arbitror.

Cum ea, quaehadenus ad demonftrandiun littius libri vfmn diximus, ex eorum duxerimus epiftolis, quos eX hoc numero optimos habemus, iam etiam ad deteriores defeendemus, docebimitsque, etiam ex his aliquem frudum parari polle, Propoluit olim Kollfnus difcipuli? fu is

16

DISSERTATIO

Diximus iam, ct adfpefltis iple libri, opinor, fa. tis loquitur, hanc noftram operam non pueris deftina. tam eiTc, qui in linguloruin verborum fenfu laborent, fed paullo provectioribus,' qui fermonis latini atque etiam bonarum artium notitiam aliquam habeant, et iam aliquid iudicare poflint. Hi etiam in conflituenda vera' et genuina fcriptura elaborare et consectandi exercitatione ingenium acuere poterunt: ex qua re notium vtilitatis fontem ducimus.

Fit illud quidem, et fieri poteft, in aliis quoque feriptoribus: fed minor tamen, quam hic, datur facultas.

Nos quidem has epiftolas, quibus tot ac tantorum criticorum opera tractari contigit, etiamnunc exiftimamus ita corruptas, vt, ne quid grauius dicam, eorundem aut aliorum maiora (ludia defideremus: et ficut antiquilDmi librarii (quorum leuitate etiam multas, quibus in hoc volumine locus eifet, in» tercidifle credimus) eas non dignas habuerunt, in quibus deferibendis aeque magnam diligentiam, atque in Tullianis, adhiberent; ita emendatores recentioruni temporiun, quanto praeftantiores Ciceronis epiftolas iudicarunt, tanto minus (ludii, vt res ipfa docere quemque poteft, in his pofuerunt. Non ita magni laboris erat, v. c, locum in Planci epiftola III. traieflione verborum corrigere, D. Bruti epiftolam X. interpunctione iuuare, in Antonii ep. III. §. 6. tollere interrogationes, et quod pro quid reponere: et tamen interpretes vel antiqua vitia non viderunt, vel noua intulerunt. Quam multa a nobis acriori cogitatione reftituta fint, nec noftri indicii, nec huius loci eftindicare: fed pro modo libri nobis videntur

v t ]. b i a t t ii t r. i r r t c c v e 1 f 1 < x

1 < <

DE VSV HARVM EPISTOT.ARVNL

I7

videntur non pauca. In talibus locis non opus eft multorum codicum apparatu, aut magna eruditionis fupelledili, fedftudio, cogitatione et folertia, quae non dubium cfle debet/quin emendandi exercitatione, qualem modo diximus, ad alios labores acui pofiint.

In iis autem locis, ad quos corrigendos multa hiftoricoruin ledio, vel alia pais exquififioris dodrinae poflulatur, quis tironem haerere velit? quis eum omnibus artis criticae inftrumentis onerare, nili ipfe fuopte ingenio iftuc feratur, vt hoc fubiidiario ftudio aliis, quam fibi prodefle malit? Abftinebunt ergo adolefcentes a corrigendis vitiis, in quibus v. g. multitudo maxime vel dignitas librorum mstorum fpedari debet, neque congerendis vndique variis ledionibus corpus fatigent, aut fimilium impedimentorum mole /ludia fua retardent, led animum excitent ad cogitationem, et'fine magna temporis iadura ad indagandum et diiudicandum adfuefeant, ingeniumque acuant, vt illis etiam, quae aliorum /edulitas congeflerit, bene et feliciter, fi quando opus fuerit, vti fciant.

Optabile quidem eft, legere libros quam emendatiflimos: fed quoniam ita accidit, vt has epiftolas non tales haberemus, quales maxime vellemus, ex hoc etiam incommodo aliquid boni ea, qua modo didum eft, ratione, excerpere poterimus.

Poftremo fi non tot propriae vtilitates ex his epiflolis capi pollent, et fi tantum deledatio maior inde oftenderetur, tamen, vt opinor, haec fatis magna efiet earum commendatio. Cernimus enim, tanquam in taB bula

18

DISSERTATIO

bula pida, imagines tot ingeniorum partim adumbra-

tas, partim expreffas, quae et lingulae, propter tacitam cum aliis comparationem, gratum fpedaculum praebent, et vno adfpedu comprehenfae animum iucundiflima voluptate explent. Pcrcenfentur a Cicerone in Bruto, quem librum fupra commemoravimus, omnes omnium aetatum oratores, et, quas quisque virtutes, quae vitia habuerit, clare exponitur. Quintilianus item, et alii, eifi minus plene, propterea quod aliud agunt, propriam multorum oratorum et feriptorurn didionem nobis ob oculos ponunt. Sed illi proponunt imagines mutas et inanimas, nos maxime viuas et clare loquentes.

Nam (vt propriis verbis vtamur) quia de plerisqne nihil extat, de nullo quidquam exhibetur flarim-, quo illa indicia ad fenfus reuocare, et eorum veritatem ipfi explorare poffimus, minus illa deledant; adolefcentibus quidem, nifi cxeinpia aliunde petita fubiicianttir, plus taedii, quam voluptatis afferunt. Hic vero fpecimina quaedam ingeniorum habemus, ex quibus et ipfi iudicare, et aliorum indicia illuftrare poffumus: quae res mirifice in legendi cognofcendique ftudio retinet. .

Neque vero hoc ad folam voluptatem referri volumus: de vtilitatis frudu dicendum efl, qui ex his epiflolis percipi debeat. Putamus igitur, hac ipfa voluptate allici animos et capi, vt illud feculum litteris, maximeque dicendi artibus ita inftrudum, vt ad parem elegantiam nulla infequens aetas fefe expolire potuerit, noflra, fuis prudenter contenta, ne audeat quidem, adament,

I < j

i £ 1 r t a a h 1< ti c<

DE VSV HARVM EPISTOf.ARVM.

ment, et maiora illa perledioraque partim opera Ciceronis, Virgilii, Horatii etc. cognofcere gcftiant.

Sic ipfa voluptas frudum non exiguum feret. Concedimus quidem fponte, qtrod ipfi agnofeimns, fi quis voluerit peruerfus efle, delegeritquc deterrimas I). Bruti aut Balbi epitlolas, aut corrnptiflimas Coclii, expolitis earum vitiis, deterrere etiam pofle alios, qui vel eorundem vel aliorum virtutes ignorent, ne legendis aureae, quae dicatur, aetatis feriptoubus fe contaminent, et elegantiae ver rae ieiifum amittant. Verum ita prauc tantum in viuis agunt, quorum libros e legentium inanibus excuti volunt: mortuos Glentio potius premunt.

Sed G vel folas M. Bruti fextam, Sulpicii priorem, et Matii pofleriorem haberemus , hominem non plane hebetem amicum illis, et reliquorum cogaofcendornm cupidum, reddere poffemus.

Paucis haec exponere vihun eft, vt eorum fummam rudiores facilius caperent, eruditi minus grauate perlegerent. Ceterum non necefle efle, vt ad haeefola omnis harum epiflolarum ledio dirigatur, non efl, quod moneam. Quid enim impedit, quo minus dodor ad cognitionem hifloriae et antiquitatis, ad morum dodrinam, ad quam rem multum loci datur, v. g. in explorando audorum charadere ethico, etc. quaedam referat? In liifloria quidem illorum temporum longe vtiliflima nullos habemus audores, quos maiori cum frudu et vtilitatis et voluptatis, aut fide certiori, fequi poflunus, cum confenlus multorum in rebus fua aetate geflis plurimum vaB 2 Iere

90

DISSERTATIO DE VSV HARVM EPISTOLA1VM.

w

Iere debeat, ct indicia horum hominum de iisdem rebus inuitent, vt non folum, quid adum fit, velimus cognoicere, fed multa ad vfum vitae vtilia inquirere et contemplari cupiamus. Sed alia malim in his omitti, aut vbi ad intelligcnda feriptoruin vetba faciunt, paucis expediri, illud autem vnice fpedari, vt ne vfus maxime proprius, quem ex his capiendum cfle docuimus, et quem ne poffis quidem in aliis feriptoribus quaerere, c inanibus dimittatur.

M. AN-

M. ANTONII

EPISTOLAE.

M.

Conicctura de eius ingenio et oratione.

Antonius triumuir habuit fine dubio ingenium ad dicen.'

dum et fcribendum mediocre, quod tamen ftudio et meditatione excolere ct commodius habiliusque, vt ita dicam, reddere po-

tuiflet, fi primis annis mentem virtute et liberalibus artibus ad omnem honcftatem conformare, quam corpus militiae laboribus

durare maluiflet.

Accedere poftea ab impotentia animi natae

contentiones ciuiles, et, quod peius eft,

turpes libidines et

quotidiana fere crapula, quae res corpori natura valido et in-

cxbaufio fortaife minus nocebant, animum autem ad fenfutn

elegantiorem non. poterant non obtundere.

In Graeciam pro-

fectus, vt Plutarchus in eius vita refert, tam corpus ad belli,

cos vfus, quam orationem ad dicendum exercuit.

Secutus au-

tem eft genus dicendi Afiaticum ipfius ingenio maxime aptum, vt vitae non magis, quam orationis luxuria difflueret.

Cf. SHet,

Atig. c. 86. * Magiftro etiam vfus eft Sex. Clodio rhetore, de

quo Suet, illujlr, rhet. c. g. cui, vt fe gratum praedaret, inilnenfum campum publici agri adfignauit, vt pro tanta mercede

(Ciceronis funt verba Phil. II. 17) wiW/ fapere djfiertt. Ex quo verofimile nobis fit, eum non folum opera, fed etiam operibus Sex. Clodii, quafi fuis, abufum efle; ceterum, vbi defuis

aliquid protulerit, quod exitu ipfo et laude populari non indifertum videretur, id magis animi laterumque robore, et ver-

borum inani pompa, aut extrinfccusadfumtis adiumentis, commendafle, vt in vefte cruenta et gladiis dilacerata fecit, quam

B 3

in

33

M. ANTONII EPISTOLA I.

in laudationi Cacfaris populo fpellandam exhibuit♦ quamquam Dio Lib. XL1V c. 35. magia fe, qui orationem ibi legendam putatur compofuifle, quam Antonium laudans, eam orationem

\oyov frfftxctXif

dicit.

Confilium quidem ct indicium

acrius etiam in his eius epiftolis defideramus.

M. ANTONII EP1ST. I. (Att. X. 8 )

Ciceronem monet ct rogat, vt ne ad Pompeium projicifcaItir, fed maneat, et neutrius, effe partis velit.

ANTONIVS TRIB. PLEB. PROPRAET. CICERONI IMP. S.

N

ili te valde amarem, et multo quidem plus, quam tu putas, non extimuiflem rumorem, qui de te prolatus efl, cum prae fert ini falfum elTe exiflimarem.

Sed quia te nimio plus diligo, non pofliun difllmulare, 3 mihi famam quoque, quamuis fit falfa, magni efte. Teiturum trans mare, credere non pofliun, cum tanti facias Dolabellam, et Tulliam tuam, feminam ledlilli* mani, I. Propraetorem fe nominat, non quod praetor fuerit, fed quia cum exercitu erat. rumorem, quod te ad Pompeium proficifci velle dicunt. $. 2. Dolabellam, generum tuum, Caefaris amicum. omni§. 1. Teftificatione amoris fui, vnde refte fit initium, cauftam obtinere ftudet. magni effe: nam in eam partem vel inclinas paulluin , vel inclinare vifus es, vt improbi homines hosfermones, qui

bus te nobis redderent fufpeflum, cum aliqua veritatis fpecie proferrent.

Bene huic conucnir, quod fequitur.

2. credere n. p. hoc eft amice et prudenter deterrere.

Dolabellam

M.

ANTONII EPISTOLA I.

2 3

nmn, tantique ab omnibus nobis fias; quibus mchcrctde dignitas amplitudoque tua paene carior eft, quam tibi ipli. Sed tamen non futn arbitratus, efle amici, non 3 conunoueri etiam improborum fcnnone: atque eo feci fludiofius, quod indicabam, duriores partes mihi impolitas efle ab ofTenlionc noflra, quae magis a fyXoTVTrfcc nica, quam ab iniuria tua nata eft. 'Sic enim ^olo te 4 tibi perfuadere, mihi neminem efle cariorem te, excepto Caefare meo, meque illud vna indicare, Caefarem maxime in fuis M. Ciceronem reponere.

Quare, mi Ci- 5 cero, te rogo, vt tibi omnia integra ferues, eius fidem improbes, qui tibi, vt beneficium daret, prius iniuriam fecit; contra ne profugias, quite, etfi non amabit, (quod accidere non poteft,) tamen faluum ampliflimumque efle omttibus nobis. Caefarianis.

J. 3. duriores p. difficilius agendas, quod magna cura et diligentia ®pus eft, vt ne fufpicio quidem non fatis reconciliatae gratiae oriatur. ^Xorvar. quod aegre tuli, te augurem faflum, cum ipfc

hunc honorem expeterem. Cic. Phil. II. 2. §. 5. /lAr 0. i. ferues neutrius partis fis. vt benef. *•—— fecit.

Pompeius enim confulto fe ruri tenuit, vt Ciceronis eie&ionem impedire non poflet. Idem poftea maxime egit, vt reftitueretur. cf.Att. VIII. 3. • nonam. — non poteft. temere, inepte et repugnanter haec dida funt, vt mihi perfuadere non poflim, Antonium ita feripfifle. tabellam — ipfi. haec plus valere debebant apud Ciceronem , quam Antonii dubius amor: in primis filiam laudari et fe ab omnibus Caefarianis etiam tum magni fieri, gratum cfic debebat. $. 3. magis —— ini. tua. Se ipfum ac fare folum accufat, vt eo minus fida videatur reconciliatio.

§. 4. in fuis —• — rep. catKt, ne a Ciceronis parte $fXorv»Z« oriatur ob aliam cauflam. §. 5. non amab. res indidatiub vt certa conceditur, et tamen in parenthefi contrarium fubiicitur; illud temere , hoc inepte: et quomodo quis poteft non amare cum, quem ampliflim^n efle cupit? denique accidere non poteft? imo Ji 4 nihil

34

M. ANTONII EPISTOLA II.

6 cupiet.

Dedita opera ad tc Calpurnium fainiliariUimmn

meum inili; vt mihi magnae curae tuam vitam ac dignitatem elle fcircs.

...

•»

...... O

M. ANTONII EPiST. II. 4

(Att. XIV. 13) ‘

Rogat Ciceronem > vt Sex. Clodium ab exilio refiitui patiatur.

ANTONIVS CONSVL S. D. M. CICERONI.

^^ccupationibtis eft fadnm meis, et fubita tua profectione, ne tecum coram de hac re agerem, quam ob caudam vereor, ne abfentia mea lenior fit apud te. Quod fi bonitas tua refponderit iudicio meo, quod femper habui pfifle. Libri tamen omnes in veteri, quod mihi videtur, vitio confentiunt. An fuit feriptum: etfific 1»« ani. fc. vt amauit Pompeius? §. 1. profeftioue in villas * vereor ne. in mentem venerat non v. ne referibendum videri, quod cr Stephano placuide, gauifus fum poftea. Praeter illius rationes, quae in promtu funt, illud occurrit, quod fine negatione non bene caudae fuae confulit Antonius.

Dicendum falrem erat fubuereor; et, vt clarius cetera intelligcrentur, fed tamen fi pro q. fi; aut co magis ante gaudebo addendum. $- 2. nihil facilius, in tam multis cafi- tiae fpecie affert, ea Cicero latius bus, quibus hominum voluntates, multo et ornatius expofuidet, vt per fc tam flexibiles, mutantur. magis laborare, et caudae fune diffidere videretur; cUnt Antonius Sed v. expl. fedate agat, vt fi res et aequitas Valde placet cpiftola: et faltem ipfa pro fe loquatur.

Iultam honorifice feriptam, quod ipfuin excufationcm continet exordium, attinet, agnofeit Cicero ep. antec. quod per litteras petat rem, de Quae Antonius breuiter et fimpli- qua et commodius erat, cr amiciter, cutn aliqua ctiain negligcn- cum magis decebat, corsm agere.

M. ANTONII EPISTOLA II.

35

bui dc te; gaudebo.

A Caelare petii, vt Sex. Clodium reftitueret: impetraui. erat tyilii in animo etiam tuui, fic vti beneficio eius, fi tu conccffifles. qtio magis laboro, vt tua voluntate id per me facere nunc liceat.

Quodfi duriorem te eius miferae et afflictae fortunae praebes, non contendam aduerfus te; quamquam videor debere tueri commentarium Caefaris.

Sed mehercule, fi huinaniter, et fapienter, et amabiliter in me cogitare vis, facilem profeZlo te praebebis: et voles, P. Clodium in optima fpc puerum repofitum exiftimare, non te in feriatum efle, cum potueris, amicos paternos, patereobfecro te, pro republica videri geffifie fimultatem cum patre eius, non contemferis hanc familiam. Honefiius enim et libentius deponimus inimicitias reipublicae nomine fufeeptas, quam contumaciae.

Me deinde fine ad hanc opinionem iam nunc dirigere puerum, et tenero animo eius f. 2. S. Clodium, quo auilore corpus P. Clodii in curiam illatum fuit. Exilio damnatus eft omnium fere fententiis. Afcon. in Mil. extr. nunc poftquam fublatus eft Caefar. $. 4.

amabiliter amanter, vt Plane, ep. V. J. 1.

5. 6.

§. 2. Nulla adiefta particula, (fic enim conucnir,) rem incipit proponere, etiam tum, cum tu certe fruftra aduerfatus efles. prudenter mauult hoc intclligi, quam fe dicere.

5. 3. w»r — fort. etiam hoc cum laude breuiter diftum, ct funul argumenti inftar eft. quamqti. — — Caefaris. fubobfcurc minatur, fc iure fa&urutn, quod officii videatur, fi Cicero repugnet.

§. 4. humaniter, fap. et am. in me argumentorum fontes indicant, quorum priora vsqucadfin.

Jphi 6. explicantur, extremum Jpho 7. non contemf. imperiofius dicas: ne contemne; humanius: ne contemnas; !;umaniffime : non contemferis. deponimus: nam ct gerimus Aom . et libentius. Sed illud folutn dici et aptius et fuauius erat.

B 5

3

3

4

5

16

M

ANTONII EPISTOLA II.

eius pcrfuidcrc, non efl e tradendas pofleris inimicitias, 6 Quamquam, tuam fbrtuiuin, Cicero, ab omni periculo «belle, certum habeo; tamen atbitror, malle te quietam fenedutem et honorificam potius agere, quam follicitam, 7 Pollremo meo iure te hoc beneficium rugo, nihil enim non tua caufia feci. Quod fi non impetro, per me Ciodio daturus non fum; vt intdligas, quanti apud me au* doritas tua fit, atque eo te placabiliorem praebeas.

M. ANJ. 6- foltieitam, quod1 Sextus aliquando, Tei per fe, vel per alios , te 'viciflim oppugnare et vlcifci potile. $. 7. nihil fto>t — ■—feci. Non pertinet hoc ad- vexationes , aut caedes vel perpetratas vel intetmi.flas in gratiam Ciceronis, verum ad beneficia minus nota , fcd honefla , quorum neutrum puderet. piacabiliorem aduerfus me, qui ifto, obfequio oftendain, me omnem inimicitiam plane depofuifie.

nonejfe — inimicitias: fen- amabili fimplicitate in animum in. tentia commodiffime huc allata, fluens. et grauitate, valde mouens, et

M. ANTONII EPISTOLA III.

•*—------------------ --------------------- -r-

27

-

M. ANTONII EP1ST. III. (Philipp.. Xlll. 10 — 20)

De Trebonii morte lactatur: Dolabellam hoflem iudicq-. tum molejle fert'. Hirtio et Caefari obiieit, quod parricidis, qui Caefarcm interfeciflent, potius faveant, quambuius mortem, perjequantur: cos hortatur , vt rejipijcant, atque fe cum ipfo contra, illos coniungant..

ANTONIVS HIRTIO. ET CAESARI.

Q^ngnita morte C. Trebonii, non plus gauifus Cum,/ quam dolui.,

Dcdifle poenas {celeratum cineri atque oflibus

5- 1. fctleratunt, qui fuerit inter confpiratos aduerfusj Caefarein, et me ignarum illius confpirationis tenuerit fermonc ac luferit, ne Multum inferior eft haec epiftola fuperioribus, atque ita temere feripta, vt, quid fibi au&or voluerit, vix ipfe fatis conftitutum habuifTe videatur. Quae Cicero in eam difputat, ad noftrum confdium non valde pertinent.

Quaedam tamen inde delibare commodum erit. Hirtii et Caefaris epiftola, ad quam rcfpondetur, hanc habuit fummam, vt fenatus interpofita auiloritate Antonium ab oppugnatione Bruti defiftere juberent.

In hanc fententiam, quantum'coniicere licet, tum hoc attulerunt, quod Dolabellam ob violatam hoftem iudicaverit fenatus, tum alia, v. c. fe nullis conditionibus cum Antonio pacem facere poffe, nifi emiferit

milites, Brutum autem frumento, iuuerit: concordiae fallam in fenatu mentionem, et legatosefleconfutares quinque, vt eo aequiorem fe praebere debeat, qui intelligat, fe tam honorifice tradari. Ad ea poterat vel fic refpondere, vt, armis fuis fidens, libera quadam contumacia vrerctur, eorumque poflulata breuioribus, fed grauiter feriptis litteris repudiaret; vel fic, vt lenitatem adhiberet, cosque honorifice, cum aliqua tamen confidentia , inuitafet ad partes fuas capefiendas.

At vtrumque ex aequo fere, h e. neutrum fecit: et dum tertiam quandam viam inire cogitauit, vt nec timidus, nec nimis confidens aut afper videretur, in hanc tamen maxime partem

28

M.

ANTONII EPISTOLA Ilf.

ofiibus clariflnni viri, et apparnifle numen deorum Intra finem anni vertentis, aut iam foluto ltipplicio parricidii, aut £ 3 impendente, Jactandum eft.

Hoftem indicatum lioc tempore Dolabellam, eo quod ficarium occiderit, et vi. .( deri cariorem populo Romano filium fcurraej quam C, o 3 Caelarem, patriae parentem, ingcmifccndum eft. Acerbiflimum p ne fuccurrere poflem. De Trebonii foeda mone v. Cic. Phil. XI. 2. ttvparttifft, non fpecie, fed iufta vindifla. intra------- vtrt. nam Martio menfe a. u. c. 709 Cacfar cccifus; Februario infequentis anni Trebonius. impendente t nam circa initium anni ad occupandam Mutinam profectus Antonius erat, vnde breui reliquos conterere co. gitabat. * Ceterum paene necefle eft, ,vt, quia Cicero totum hoc aut iatet------- impend. non ridet, aut hoc Antonii non fit genuinum, aut in Ciceronis verbis aliquid defideretur.

5. 3.

partem peccauit: .Quae 'v. g. effundit a §. 3 vsque «. ea ob cauffae bonitatem exprobrata, et ab animo iufta ira commoto videntur profefla, vt ignoto homini imponere poflent. At quid erat, cur «d tales homines haec feriberentur ?

Ad ea prinjo refpondct, quibus maxime in vtramque parteui afte&us erat, mortem Trebonii et damnationem Dolabellae f. 1. et 2.

Deinde grauiflime obiurgat Hirtium et Caefarem, multaque iis exprobrat, quae vel fecerint, vel fieri pafii fint aduerfus cauflam Caefai ianam 5.4 — 6. Mox etiam 7. aliquid affert. quod ad follicitandos eorum milites valeat.

Tum sphis 9 —11. hortatur, vt fecum potius interfectores Caelaris perfequantur, nec Ciceroni fidint, qui difeordiis inter amicos Cacfaris excitandis id agat,, vt fe ipfos confumant; fe quidem hoftem Pora-

peianorum femper futurum, quidquid euenerit. Denique f. 15. fub illa conditione fe ignofeere luis velle confirmat, eamque vocat fw-, dicit fui fintuta,n hC e. primariam epiflolae fententiam, ad quam reliqua omnia referantur, cui tamea ' rei epiftola ipfa, vt vidimus, infeliciter repugnat. Ceterum ordo! rerum non eft valde commendabi-i lis, fed tamen, vt in epiftola, fereqdus. Singula quaedam etiam videamus. j $. 1. Aut. H. et C. Cic. „neque fe imperatorem , neque Hir-1 tiutn confulem, nec pro praetore Caefarem. Satis hoc quidem fcite. deponere alienum nomen ipfe maluit, quam illis fuum reddere. “ laeiandtnn efl, et ingem. ej! nude pofita fine aduerbio aut funili voce iuftam gaudii et doloris m agnitu- . dinem non definiunt, quodammodo frigent, et, vt o.utxorfXrvr* offendunt.

b

a c f|

n d 11

f' a

f

* f c

*

r _ *

j

M. ANTONII EPISTOLA III.

29

biflimum vero eft, te, A Hirti, ornatum beneficiis Caefaris, ct talem ab eo relitliMn, qualem ipfe miraris, ct te, 0 puer, qui omnia eius nomini debes, id agere, vt iurc damnatus fit Dolabella, et vt venefica haec liberetur obfidione; vt quam potentifiimus fit Caflius atque Brutus.

Nimirum eodem modo haec adfpicitis, vt piiora. Callra 4 Pompeii fenatum appellatis: vitfhimCiceronem ducem habuiflis: Macedoniam munitis exercitibus: Africam commififlis Varo bis capto: in Syriam Caflium mififtis: Cafcain tribunatum gerere paflt cfiis: vedigalia Iuliana Lupercis ademifiis: veteranorum colonias deduflas lege et fenatusconfulto fufiuliftis: Maflllienfibus iurc belli ademta reddituros vos pollicemini. Apuleiana pecunia Brutum fubor- 5 nafiis: fecuri percuflbs Paetum et Menedemum, cinitate donatos, et hofpites Cacfaris, laudaflis: Theopompum nudum, expttlfum a Trebonio, confugere Alexandriani neglexiftis: Ser. Galbam eodem pugione fuccinflum in caftris J. 3. • ornatum vulgo addunt ejfe, quod refle a Strothio epp. feli. p. 307. eliminatum eft. o puer. Odauianus Cacfar tum agebat annum 19. §. 4. * Naced. — exercitibus. Per fe haec obieftio nihil dicit.

Cum autem Cicero his fubiiciat: et quident fratri tuo, qui a vobis nihil degenerat, extorfimus : fufpicor deefle: reffori extortam, aut funile quid, bis capto a Caefare; vnde poft hanc fententiam in Ciceronis dido arbitror pro C. fratre feribendum C. Caefare. Iuliana a Iulio Caefare iis in ftipendium ^flignara. $. 5. Apuleianapec. vid. Phil. X. ii . negtexijlis: Trebonium non coegiftis, vt propter illam iniuriam Theopompo fatisfaceret, aut poenas lueret.

Ser. Galbam, cuius epiftolain infla dabimus, eod. pugio5- 3- eius nomini bene adhibita primit, et adoptionis cogiratioperiphrafis t * ei. nain et C. Cae- ncin affert. vt iure—Dol. imi* fiu-ii magnitudinem quandam c k - fubtiliter; damn. videatur.

30

M

ANTONI’

EPISTOLA HI.

caflris videtis: milites aut meos, aut veteranos contraxiCis, tauquain ad exitium eorum, qui |(. aclarem occiderant; et eosdem nec opinantes ad qtiaelloris fui, aut imperatoris, aut commilitonum Inorum pericula impulillis, 6 Denique quid non aut probauiftis, atit ieciftis, quod faciat, ii reniuifeat, C». Pompeius ipfe, aut filius eius, fi Jomi poflit [neminem Pompeianum, qui viuatj tenere lege Hirtia dignitates? Poftremo negatis pacem polle fieri, nili pugione, quo in Caefaris vfus eft caede; * quae fententia, opinor, intercidit. qnaeff. f. aut imperatoris : Mcrque eft iplc M. Antonius , qui apud Caefarem quaeftor fuerat. $. 6. Denique-------- feciflis. Non hic terminatur interrogatio, vti volunt, 'ied demum poft: tenere l. //. dignitates.

Interrogatio fit longior, vtpote hominis vxafperati, qui omnem iram qtiafi vno fpiritu effundere vult, nec fe poteft tenere. Si poft/e«y//r interpungitur, nulla idonea ineft fententia. * Si ftarc debet zrw/rf faciat pro noftro quod f. alienum etabfurdum eft, quod Cicero fubiungit, cum e noftra interpunctione ditium fequatur Ciceronis ingemo et vrbanitate. dignum, taceo, quod interrogationes duae, quas hic ponunt editores, rurfus inanes funt. * neminem------- dignitates. His verbis non modo nihil deeft, fed etiam tupeTeft tantum, quantum vncis inclufunus, adietlum, vt videtur, ab inepto librario e glofla, quam alius ad effingendam legis formulam adfcripfcrat. Nimirum haec epiftolae pars, cum iis, quae Cicero addit, in alienum locum traie&a erat, nos in fuum reftituimus, vt fcil. fubiiciatur verbis Ciceronis: nam paucis — immigrabit. Sic vtriusque loci difficultas tollitur , et Ci ceronis refponfum: quisq.—— facit Cicerone dignum eft, quod, fi praemittitur an nefeitis, wm. etc., inlulfi hominis praebetinfolentiam. Sed liceat omnia expromere. Miror, legem ipfain, vt hoc Joco, proponiturv non antiquatam efle. Quomodo ea, iubente aut probante Caelare, ferri potuit, cum ex Suet. Caef. 75. Pompcianis permiferit magiftratus et imperia capere; cum Dio I.. 43. c. $0. idem tradat, confirmetquejex. Antonii perfona c. 39? Sed quid opus eft talibus teftimoniis, cum exempla brvt i et cas s ii habeamus, quibus vel

M. ANTONII

EPISTOLA III.

31

nili snt einifero Brurum, aut frumento iutiero.

Quid? 7 hoc placetnc veteranis illis? quibus adhuc omnia integra funt; quoniam vos aflcntaiionibus et venenatis muneribus veniliis dcprauati. At militibusinclulis opem fertis, nihil moror, eos faluosefle, et ire, quoiubetis; fi tamen patiuntur perire eum, qui meruit.

Concordiae fadam 8 efle mentionem fcribitis in fenatu , et legatos efle confulares quinque, diflicile eft credere, eos, qui me praecipitem egerint, aequtllimas conditiones ferentem, et tamen ex his aliquid remittere cogitantem, putare, vel maxime Pompeianis praeturam dederat? Deinde prudenter fcilicet et caute illud: qui viuat; quafi mortui liac^lege exemti efle debeant. Piguitates numero plurali tolli voluit b. Ernefti, quod valde probo, fed ita , vt non putem, legis formulam aut citis par em afferri. Cum apud alios feriptores haec lex, quod fciam, hon commemoretur, facile eius fenterttia ignorari ab antiquis gloflatoribus potuit.

Fortafle ad Pompeii pofteros tantum pertinuit, vt his non liceret Romae magiftratus'gerere, aut, ^jui ex iis geflcrmt, priftinam dignitatem obtinere.

Propter pertinaciam liberorum Pompeii id minus acerbum videri potuit. $. 7. * t/#«. deprauati. Extremum verbum depr. quod Ciceroni attribuunt, vindicaui Antonio, vt Cicero incipiat, ab: an corr.

Nain veniflis ob ambiguitatem non poteft fcribi ‘pro vfniijlis. Verofimile tamen eft, Ciceronem repetito verbo fcripfifle: Peprauati aut corrupti etc. et fic, fubiefto ftatim meliori verbo, illud tacite correxiffe. Sic facit ad Diu. XI, 21. vid. ad ep. D. Bruti VIII. anal.extr.

J. 8- * credere — putare: alterum fupcruacaneum eft: genuinum tamen vtrumque efle , vix dubitandum. Vid. Gronov. ad Sen. de ira I. 3. Similis locus ^lanc. ep. VIII. J. 4. praecip. eg. eo adegerint iniquitate fua, vt vltima experiri, et bebo decernere fta* tuerem.

?■ S. 8- Hic omnia refte, ct pro fua caufla commode.

M. ANTONII EPISTOLA III.

33

tare, aliquid moderate aut humane erte faduros. vix aut etiam verifimile cfi, qui iudicauerint hortem Dolabellam, cio ob reclillimum facinus, eosdem nobis parcere pofie idem fol 9 fentientibus.

Quatnobrem vos potius '.inimaducrtite, pet vtruin fit elegantius ct partibus vtilius, Trebonii mortem vt perfequi, anCaefaris: et vtruin fit aequius, concurrere jnfi nos, quo facilius reuiuifeat Pompcianorum caufla totiei m<: jugulata, an confentire, ne ludibrio fimus inimicis; qui- nia lobus/ vtri nofirum ceciderint, lucro futurum ert.

Quod fpedaculum adhuc ipfa fortuna vitauit, ne videret vniuj corporis duas acies, lanifta Cicerone, dimicantes: qui vsque eo felix efl, vt iisdem ornamentis deceperit vos, 11 quibus deceptum Caelarem gloriatus ert.

Mihi quidem confiat, nec meam contumeliam nec meorum ferre; nec defercee partes, ' quas Pompeius odiuit, nec veteranos fedibus fuis moneri pati, nec fingulos ad cruciatum trahi, nec fallere fidem, quam dedi Dolabellae; nec Lepidi focietatem violare piilfimi hominis; nec Plancum prodere, I2parricipem confiliorum.

Si me redis fenfibus euntem quia dii immortales, vtfpero, adiuuerint; viuam libenter, fio mor autem ’niuc 5. 9.

elegantius honeftius.

partibus fc. noftris.

$. 10. vniusje. partis.Caefarianae.

5. 9. elegantius contra vfum communem verbi dixir; vnde Cicero ironice: ,,atqui hoc bello de elegantia quaeritur!“ partibus: hoc etiam Cic. reprehendit, quod bellum potius ille nefarium fufeepeiit, et ad §. 13. partium omnino nomen cxtin&um efic dicit. Ipfe

lanifta: committente, im-

tamen ad Brut. II. 6. partes nominat , et ab aliis nominari affirmat.

■ $. IO. Corporis, aciei, iani* Jlae metaphorae inifeentur: er, Ii quis cauillari voluerit, Cicerone lanifta conftituto, omnes Caeliriani erunt gladiatores.

gta

M. ANTONII EPISTOLA III.

33

autem aliud me fauun minet; praecipio gaudia fuppliciorum vellrorum. Namque fi vidi Pompeiani tam in» folenres linit: virlores quales futuri fint, vos potius experiemini.

Denique fuiunia indicii mei Ipedat huc, 13 vt meorum iniurias ferre poflim, fi aut obliuifci velint ipli fecille, aut vlcifci parati fint vna nobiscum Caefaris mortem.

Legatos venire non .credo, bellum quo vefiiat: cum venerint, quae poflulent, cognofcam.

L. CORN. f. 12. praecip' veflrornm etiam cum voluptate moriar, quia in morte gaudebo de fuppliciis, quae vobis parata funt. De morte fu a non diferte dicit, ominis vitandi caufla, ex qua ratione ct illud: fiu autem manet. Male hic Strothius.

13. meorum veftras.

• legatos — veniat. Neque haec integra videbuntur, fi ex iis fpefles, quae Cicero interponit.

J. 12. vos p. exp. quid illud minatum aut ponitur, cum vett. potius oppofitum habet? Melius melius dixiflet: fi tamen venerint. hoc totum omififlet: grauior ante- In fine tale quid defideres: et, cederet interrogatio: viEI. — quae falua fide et pietate facere pojfum, fi per ipfos licebit, fa.

Nam fine tali fententia, § 13. fi— feciffe ambigua fen- ci'»i~ tentia: et cutn eodem redire de- quid opus arat, illa tam inania beat quo aut vlcifci etc. male ge- dici?

C

34

L. CORN. BALBI

EPISTOLAE. Gmiectura

de eius ingenio' et oratione.

Bdbus maior, Hifpanus homo, Gadibus oriundus cum labore militiae, et fide aduerfus Pompeium aliosque claros viros, tum

etiam prudentia et humanitate, non vlla facundiae aut do&rinae commendatione, Romae aliquis cfTe coeperat.

Cicero quidem

in oratione pro Balbo , (nam is ipfe eftj) vbi locus erat, eius

omnia ornamenta enarrandi, nihil de doftrina, vtpote quae nulla effet, multa de eius fide, officio, humanitate dicit; fed quam vere, non efi huius loci demonftrare.

ftri eft, iam prope diximus.

Quod inftituti no-

Eius epiftolae non propter aliquam

orationis virtutem inter Tullianas locum obtinuerunt, fed quia Tullius eas fuis fubfcripferat.

Noftro quidem fenfu funt ita

vitiofae, vt mirari fubeat, quomodo is, qui per multos annos

non modo fummos oratores loquentes audierit, fed etiam, vt familiaritate iun&us, in eorum vixerit feruionibus, tam tardus ad intelligendum et indicandum reperiri potuerit.

Sed corru-

ptus fplendoris ac diuitiarum, vt opinor, admiratione animus

ad nihil aliud in conuidlu hominum, omnique vita, fibi atten-

dendum dccrcuerat, nifi vnde quam plurimum lucri ad amplificandas copias et opes facere pollet.

BALBI

BALBI

EPISTOLA

■----- ==!•-■!-■- —- ----------- ^aj£>=:==^ I

I.

35 I-’1!

i

•

B ALBI E P I S T. 1.

(Ait. VIII. IJ)

Perjuadere cavatur Ciceroni, vt Caefarem et Pompeium ad concordiam reuocet.

BALBVS

CICERONI

IMP.

S.

/'"Xbfecro te, Cicero, fufcipe curam et cogitationem dignifiimam tuae virtutis, vt Caefarem et Pompeium, perfidia hominum diflrados, rurfus in prifiinam concordiam reducas, crede mihi, Caefarem non folum fore in tua poteftate, fed etiam maximum beneficium te fibi dedifle iudicamrutn, fi linc te reiicis. Velim, idem 3 Pompeius faciat: qui vt adduci tali tempore ad vllam conditionem poflit, magis opto, quam fpero. fed cum conftiterit.

J. i. fore i. t.pot. tibi in hac re obtemperaturum. Tam angufto fcnfu faepius dicitur, vtBrut. ct Cafl. ep. I. $. 3 Pollionis ep. I. $. 7. ad diu. V. 4. Att. I. 10. Curr. III. 5. te reiicis: te contuleris, fi illud egeris. j. 2. quam fp. quod ob timorem non fidit Caefari. $. 3.

Argumenti» tuflor profuacauffa his vtitur: a) digniflimam efle hanc curam Ciceronis virrute: b') Caefarem fore ad reconciliationem proclinem, et Ciceronis operam pro beneficio habiturum: <) Pompeium item, vbi timere defierit, Ciceronis audoritati obtemperaturum: d) fi contui Roinae maneat, confilio fenatus accedente, eam rem faciliu» perfici pofle: e) Caelaris factum de Corfinio quod laudat, ad eius commendationem line dubio vult va-

lere: /) fub finem obfcurius a Cae aris erga Cic. fide argumentum petit. Satis quidem ieiune rem tam difficilem maxime a facili commendat. Omnino res fuiflet maioris operis, vt Cicero, qui r< integra fruflra de pace egiflet, bello exorto iftuc permoueretur.

Argumentum illud primum ab honcftate dudum exornari debebat: tum laudis tlimuli adtnouendi tali viro, qui reip iterum conferuator futurus eflet: timor denique incutiendus vidoris, vtercunqua G 2 fuerit.

36

BALBI

EPISTOLA I.

fliterit, et timere defient, tum incipiam non defperare, tuam audloritatem plurimum apud eum valituram.

3 Qjod Lentulum meum, confulem, voluifti hic remanere, Caefari gratum, mihi vero gratiHimum medius fidius fccifli. nam illum tanti'facio, qui non Caefarem magis diligam: qui fi pafius eflet, nos (ecutn, vt confueramus, loqui, et non fe totum etiam et etiam ab termone noflro auertifiet, minus mifer, quam fum , efiem. nam catte putes, hoc tempore plus me quemqiiam cruciari, quod eum, quem ante me diligo, video in confutatu quiduis 4 potius efle, quam confulem. Quod fi voluerit tibi obtemperare, et nobis de Caelare credere, et confutatum reliquum Romae peragere; incipiam fperare, etiam contilio (enatus, sudore te, illo relatore, Pompeium et Caefarem conjungi pofTe. quod.fi fadum erit, me fatis 5 vixifle putabo. Fadum Caefaris de Corfinio totum te probaturum fcio. quomodo in huiusmodi re, commodius 5. j. meum, conf. Sic tacite edidit Effi. pro: conf. m. refle; nifi forte ro confulem a gloffatore adie&um.

5. 5. quo»:.—— re vt in tali re, quatenus in re lu&uofa quidquam commode cadere poteft. • te pr. fcio. Ex folo Vrfini libro haec leftio depromta. reliqui fere omnes: mepr.fciet. Hoc ita defendi poteft, vt intelligatur tibi, et referibatur: fcio, et. Tariter o excidit ipho 6. vbi Graeuii codd. habent fcire. f. 6.

fuerit. Denique res non Corn.

J. ?. tanti — qui rurfus durum.

Balbum aliquem, fed M. Brutum pro t. — vt. quiduispotiuscondefiderabat. tumeliofum eft: ergo liSorem, carnificem ? etc.

Initium fit fatis ex abrupto. $ 4. coniungi p. pofTe tanMelius certe erat: Si quid vn- tum? imo coniun&umiri. me — quam pro me etc. fujcipe, obfe- putabo, tale in animo fenfun cro, etc. te reiicis infolenter di- commoto credibile eft; h. I. friflum, et melius eflet: reieceris. get.

, j

< t i J i (

BALBI EPISTOLA I.

37

dius cadere non potuit, quam vt res fine fanguine confieret. Balbi mei tuique aduentn deledtatuin te, valde 6 gaudeo, is quaecunque (ibi de Caelare dixrt, quaeque Cadar fcripfit, fcio, re tibi probabit, quaecunque fortuna eius fuerit, v. e 1 i 1 f u m in e fcripfifie.

BALBI J. 6. Balbi m. ex fratre nepotis, de qu® infra leges multa Pol!, ep. II. • velijfummt: fic omnes mfs. habent, excepto vno, in qu® ex librarii fine dubio corregione eft belliffme. Manutius aurem illud fuftulit et pofuit verijfme: fi de Balbi ocuTo-yfd<p<f> quaeritur, reftej fin de Ciceronis exemplo, male. Mihi quidem verofimijlimum eft, Ciceronem deprauatione verbi, vt / pro r poneret, ( cf. interprr. ad Diu. II. to. de Hilto') balbi pronuntiationem expreffifle, vel vt rideret Balbum a vitio linguae cognominatum, a quo fe derideri putarer, (v. ep. cui huius exemplum fubfcriptum, extr.) vel vtironica quadam emphali, ad quam detorquet hoc verbum, et quam nos, noftrarium more, in textu fpatiis interieftis fignificauimus, Attico ad intelligendum daret, fe non credere, aut non curare Caefarem verijfime feri, pfifle. Ita fecutus eft illud ridiculum, quod oratoribus interdum concedit de Or. II. 59 f. Neque vero tam inhumanum ap. Romanos habebatur, quam apud nos, corporis vitia in aliis quocunque modo notare. Nutn duplex m ponendum fit, an vnuin, leuis eft quaeftios et apparet, in vtrtmque partem difputari pofie. nos mfs. fecuti vtrum. que fcripfunus. Poteft et hoc ad imitationem Balbi pertinere, qui. non ab infantia ad pronunciationem linguae latinae fortafle formatus fuit, vnde non abfurde credas, eum plura vitiofe extulifle.

J. j. quomodo pro vt, quo Cicero plerumque in reftriflione vritur, durius iudicat Ern. Sed etiam illud Cicero ponit Att. IX. 7. fana mente — quomodo in tanta infanta : et ad diu. XIV. 14.

Quomodo quidem nunc etc.

quam etfi dubiam leftionem Ern. ibi habet. §. 6. quarcunque fort. eius f. quid fi exful, proferiptus, trucidatus fuerit? an tum quidquain de fe aut a fe promittunt efficere poterit ?

C 3

3R

BALBI f .ptsto

la

II.

BALBI E P 1 S T. II. (Att. IX. 6)

Suadent Ciceroni Balbus et Oppius, vt a bello abjlineat, et Romae Cacfari prae/lo fit. Certiora tamen, fi Cicero velit, ex Caefaris litteris promittunt.

BALBVS ET

OPPIVS S. D. M. CICERONI.

^Jedum hominum humilium, vt nos fumos, fed etiam ampliflimorum virorum confilia ex euentu, non ex voluntate, a plerisque probari folent: tamen freti tua humanitate, quod veriflimum nobis videbitur, de eo, quod $. i. Nedum. De hac particula monentium arbitror, ne dici ob folete pro non, et paragogicum dum exprimere fere iam : • vnde et ne fimpliciter interdum adhibetur pro nedum. Cic. Verr. IV. 23. vid. ad quos ibi prouocatErn. Pertinet autem negatio ad omiflitm vbique dicam, vt gr. fitt) ( Xeyoitui) ori------- aXX« ra/ etc. vt declaretur, rem per fe claram e(Te. Valet igitur in vtramque partem, vt fere permutare poffis cum multo minus, fed ctiatn cum multo magis.

Eodem plane fenfu invenies non dicam M. Bruti ep. VI. §. 4. Poffis ergo h. 1. orationem ita integrare: Non iam dicemus hom. liant. etc. (nam ita cum his agi res nota;') fed etiam etc. $. 1

Refpondent ad Ciceronis ep. in qua feriptum fuerat, vt fibi confiderent, num aduerfus Pompeium pugnare deberet, an concedente Caefare remanere; fortafle ct illud, vt definerent hortari ad reditum in vrbain, et vtriusque reconciliationem. Ergo poft exordium ad hoc primum Jpho 2. deinde jpho 3. ad illud: denique certius

quid et exploratius pollicentur Jpho 4. Difficile eft, hunc ordinem deprehendere, quia aliud ex alio tam inepte nexum eft, vt te aegre explices. §. 1. Ante nedum melius erat etfi ponere. Sed meliores feriptores ab initio fententiae nedumnob ponunt.

BALBI EPISTOLA II.

39

quod ad nos fcripfifli, (ibi confiliuin dabimus: quod fi non fuerit prudens, at certe ab optima fide et optimo animo proficifcetur, Nos, nifi, quod noftro indicio 3 Caefarem facere oportere exiflimamus, vt fimul Romam venerit , agat de reconciliatione gratiae fuae et Pompeii, id eum farturum, ex ipfo cognouiflemus, te hortari delineremus, vt velles iis rebus interefle, quo facilius et maiore cum dignitate per te, qui vtrique es coniunrtus, res tota confieret: aut, fi ex contrario putaremus, Caefarem id non farturum, et eum velle cum Pompeio bellum gerere fciiemus; numquam tibi fuaderemus, contra hominem optime de te meritum arma ferres; ficuti te femper orauimus, ne contra Caefarem pugnares. Sed cum et- 3 iainnum, quid farturus Caefar fit, magis opinari, quam fcire poflimus: non pofliunus, nifi hoc; non videri eam tuam efle dignitatem, neque fidem omnibus cognitam, vt contra alterutrum, cum vtrique fis maxime neceflarius, arma feras, et hoc, non dubitamus, quin Caefar pro fna humanitate maxime fit probaturus. Nos tamen, fi tibi vide- 4 bitur, ad Caefarem feribemus, vt nos certiores faciat, quid hac j. a. te hort. def. fhlftra enim aut intempeftiue nimis et praepropere hortaremur ad rein incertiflhnam per fe. Ao /h .------- meritum Pompeium.

$."3. integis opinari: poteft enim non ferio fcripfifle: poteft pro re nata fententiam mutare. §• 4*

f. 2. Periodus, quae hic incipit, non dele&at fententiarum apta coagmentatione, fed dura traieflione mentem impedit. aut fi tx c. male h. 1. aut ponitur: imo

et dicendum erat, vel vtenduin potius tranfitionis formula, fequitur enim res plane diuarfa, ne Cicero contra Poinp. pugnet.

C 4

BALBI

4®

EPISTOLA HI.

hac re adhirus fit; a quo fi erit nobis telcriptnm, Ha. tim, quae fcntiemus, ad te fcribemus: et tibi fidem fa. ciemus, nos ea fiiadcre, quae nobis videntur tuae digni, tati, non Caelaris aflioni, efle vtiliflima. et hoc Caefarem pro fua indulgentia in nos probaturum putamus.

.■

'

-----.................. .... l==Ba

BALBI EP1ST. III. (Att. IX. 6.)

Confirmat Balbus, quod cum Oppio fuafcrat, et (c item probante Catfare domi manere oflendit: addit, fibi placere, vt Cicero praefidium a Caefare petat.

BALBVS

CICERONI

IM P.

S.

V. B. E. Pofteaquam litteras communes cum Oppio ad te dedi, ab Caefare epiftoiain accepi, cuius exemplum tibi mifi; ex quibus perlpicere poteris, quam cupiat concordiam, ct Pompeium reconciliare, et quam remotus fit ab omni crudelitate: quod eumfentire, vt de2 beo, valde gaudeo. De te et tua fide et pietate idem mcher$. 4. • 'tt:cKi: fic habent omnes msf. Infolentius dicitur pro eo, quod aget: fed non mutandum puto in rationi.

5- I. cuius exemplum vid. infra, eit Cacfaris cp. II. 5. 2.

f. 4. et t. f. faciemus: hocne$. 1. Non potuit fere exordium, fcio quid magni promittit, fim- nifi a Cacfaris cpiltola, proficifci. piicius et melius diceres: et pro- hoc ergo refle. fello ea tibi fuadebimus etc. j. 2. Commodius et brevius —_______ erat: Tibi, mi Cicero, fcis, quid cum

BAI.BI

EPISTOLA III.

4’

mehercule, mi Cicero, fentio, quod tu; non pofie tuam famam et officium fufiinere, vt contra eum arma fera», 'n|' a quo tantum beneficium te acccpifle praedices. Caefarem hoc idem probaturum, exploratum, pro fingulari eius humanitate, habeo; ei que cumulatiffime fatkfikffiirum te certo fcio, cum nullam partem belli contra eum fufeipias, neque foetus eius aduerfariis fueris. Atque hoc non folum in te, 3 tali et tanto viro, fatis habebit, fed etiam mihi ipfe fua conceflit voluntate, ne in iis caflris efiem, quae contra Lentulum aut Pompeium futura effient; quorum beneficia w maxima haberem: fibique fatis effie dixit, fi rogatus vrv bana officia fibi praeftitiffium; quae etiam illis, fi vellent, praellare poffiem. itaque nunc Romae omnia negotia Lentuli procuro, fuflineo, meumque officium, fidem, pietatem his praefto. Sed mehercule rurfus iam abiedatn 4 , comL 2. eum — a quo ttc. Pompeium.

vid. ad Antonii ep. I.

L 5$. 3. quor. benef. m. a Pompeio ius duitatis, a Lentulo, quod illi commendatus fuerat, vt Manut. h. 1. cenfet. Nomen L. Cornelii, idem putat, ab hoc Lentulo acccpifle: fed cum Baylio (Didionn. art. Balbus') redius illud beneficium ad legis auflores, de quibus in orat, pro Balbo, referunt. * quae etiam--------poffem. Multa hic, fed leuia tantum, de textu difputari poflent. Strothius in antec. pro rogatus edidit togatus, nefeio an operarum errore, neque tamen ram facilis conieftura fpernenda, quod illud otiofum videtur, nifi forte adieftionc huius verbi canere Caefar voluit, ne quid Balbus male fedulus, et contra fua confilia agens, peccaret. f. 4-

tum Oppio fuaferim : neque nunc illud tali et t. v. quem quippe indignum fit in vllam partem coge, fenteutiam mutaui. re, et mihi, qui ipfi deuinflus ma$. 3. Quod exemplo fuo rem gis fim, nec tecum dignitate conconfirmat, laudandum; et optime ferendus.

C

9

compofitionis fpem non dcfperatiflimam efle puto; quo. niam Caeiar efl ea mente, qua optare debemus. Haere mihi placet, fi tibi videtur, te ad eum feribere, ct ab eo praefidium petere, vt petidi a Pompeio, me quidem approbante, temporibus Milonianis. praedabo, (Ii Caefarem bene noui,) eum prius tuae dignitatis, quam 5 fuae vtilitatis, rationem habiturum. Haec quam prudenter tibi fcribain, nefeio: fed illud certe fcio, me ab fingulari amore ac beniuolentia, quaecunque feribo, tibi feribere: quod te (ita, incolumi Caefare, moriar) tanti facio, vt paucos aeque acte caros habeam. De hac re cum aliquid confli tueris, velim mihi feribas. nam non mediocriter laboro, vt vtrique, vt vis, tuam benitiolentiain praedare poliis: quam mehercule te praedaturum confido. Fac vt valeas.

BAL ff. 4. Haere, quia iam redituri Pompeiani (nam fpes compofitionis eft;) vim tibi facere poflint. alium nexum horum verborum non video.

5. ita, inc. Caefare, m. Hoc genus adulationisaduerfus prin* cipem poftea lege fuit commendatum, vt h. 1. Popma docet. fpemn.de/per. rtupiypivov haec dici oportebat: quam tamen, non illepidum. fi minus ad utriusque voluntatem, at re ipfa , pro tua prudentia It J. $. quam — conf. plenius praefi. confido.

BALBI EPTST. IV.

43

——?—

BALBI E P I S T. IV. (Att. IX. 13)

Caefaris litteras mittit, ct fe ofendit pacis ejfe pcrquam cupidum.

BALBVS

CICERONI

IMP.

S.

nobis litteras perbreues inifir, quarum exemplum fubfcripfi. breuitate epiflolae fcire poteris, eum valde eile diftentuin, qui tanta de re tam breuiter fcripfeiit.

Si quid praeterea noni fuerit, flatim tibi feribam.

Caefar Oppio Cornelio f.

A. d. VII. Id. Mart. Rrundijium veni, ad murum caflra pofui. Pompeius eft Brundifi. mifit ad me N Ma&ium ■de pace, quae vifa fint refpondi hoc vos fatim firc volui. cum in fpem venero, de compofttione aliquid me conficeret fatim vos certiores faciam.

5. 1. tanta de re: nam ea erat occatio vel componendi vel ferio inftruendi belli. $. 2. tnif ad me. Hoc non confentit cum Caef B. C. I. 24 et 26, vbi Magius a Cacfare mitius, nec ad ipfum remifliis traditur. Ergo

Prior pars facit epiftolium valde aptum ad mittendas Caefaris litterai. Quae 5. 3. adferipta, ea nec neceflaria nec concinna funt: quibus auftor tantum Ciceroni

pacis amanti videtur voluitTc gratificari, idem declarans Rudium, $. i. fcire ; imo conticere vel fufpicari tantum, quia potuit et alia caufla e(fe breuitatis.

44

BALBI BMST. IV.

Quomodo me nunc putas, mi Cicero, torqueri, poflquam rurfus in fpein pacis veni, ne qua res eorum coinpoiitionem impediat? namque, quod ahfens facere polium, opto, quodli vna eflein, aliquid fortafle profi. ceve poflein videri, nunc expedatione crucior.

A A. BInifi h. 1. falfi quid, feribendi cauflam habuit, iterum Magius de coi. loquio miflus non rediiffe credi pdteft, vt prioris reditus ibi mentio non fiat. • N. Magium, h. e. Numerium M. Plutarchus /impliciter (vit. Pompeii) A'umerium qua fi gentilitio nomine appellat, excufandus ob hunc errorem, fi tamen diligentiflimus rerum Romanarum indagator errauit. In aliis certe nomen fuit, vnde Numeriani difti: gt diferte Afconius ad Cie. Pif. Quintum Numerium commemorat, non Quintium, vt de gente dicatur, qui cum aliis quibusdam hoc praenomen vfitatum fuit. v. Spanhem. de vfu et pr. n. T. II. p. 26 f.

Sed Magio praenomen Cneii datur Caef. ep. II. et B. C. 1.1. Puto ergo duplex ei praenomen fuifle, quorum alterum pro gentilitio nomine valeret, vt modo Cn. Numerius modo N. Magius diceretur, vt in Sulpiciis et Claudiis obtinuit. Conferat tiro Heufing. ad Nepot.

Atr. 2. $.2. quae v. funt: maxime illud, ad colloquium efle conue? niendum. $. 3. torqueri: lenius et aptius videtur timere.

Offendit etiam primo intuitu adie&a fententia: vnde Cicero in contrarium fenfum videtur detorquere ep. fcq. pax — — torqueri fe. qu. pojfum: interponeres unum. opto vt ver-

bum timeam D. Brut. VIII. 1. tam nude pofitum frigidius videtur legenti .- recitantis vox et geftus em. phafin facilius declarat. Cicero autem ad Bruti ep. refpondet: vt timeas aliquid. e.xpeftatione : fignificantius diceremus: fpe metuque.

qui

Ci<

Jot fili

ad

S

45

A.

B I T H YN ICI

EPISTOLA. ConieEIura

de cius ingenio et oratione.

Pompeius Bithynicus patrem habuit Q_ Pompeium eum,

qui primus Bithynici cognomen accepit.

Pater cum eflet, vt

Cicero narrat, (Brut. c. 68 ) Jiintmo (ludio dicendi, multaque doftrina, incredibili labore atque indufiria, et Ciceroni cum amicitia, tum ftudiis exercitationibusque coniunflus; fufpicari licet,

filium cpiflolae huius auctorem, pro more difciplinae Romanae, ad bonum feriptorein aliquid c confuetudine patris traxifle *j.

(ad diu. VI. 16)

Rogat Ciceronem, vt fe abfentem tueatur.

BITHYNICVS CICERONI S.

S

i mihi tecum non et multae et iuftae caudae amicitiae priuatim edent, repeterem initia amicitiae ex parentibus

f. I. priuatim non oppon.

publice h. 1. fed rei, quae ab aliis

quibuscunque, vt parentibus, proficifeitur.

5. 2.

Nihil in hac epiftola, quainuis daufulam. Quod ad amicitiam pabreui, defideres praeter meliorem rentuin prouocat, iure facit, et bene; •) Ipfum patrem, non filium «fle, de quo illud dicatur, ftatuic Corradus in comment. ad 1. 1.

tiSus noflris; quod faciendum iis cxifiimo, qui pater2 nam amicitiam nullis ipfi officiis profccuti funr. Itaque

contentus ero noflra ipforum amicitia: cuius fiducia peto a te, vt abfentein me, quibuscunque in rebus opus fuerit, tueare, fi nullum officium tuum apud me intermoriturutn exiilimas. Vale.

D. BRV§. i. abftHtem: Siciliae propraetorem. tuearg. omnes abfentes fic fe commendabant amicis Romae manentibus: hic etiam, vt Caefaris amicus, Pompeianis obeam rem exofus, aliquo praefidio aduerfus hos opus habuit. * fi—exiftiinas: ms. JErn. habet exi/limes, non male, vt ipfe quidem vult, rationem acerrimi iudicis non a Aequor.

Quid Ii legamus fic? ita fane coniundiuus neceffariofequitur, etfententia oritur aptior et aptius polita.

bene; melius etiam, quod tam breuiter et ita, vt nihil in ea ad fui ipfiusj commendationem ponat. $. 2. fi ftull. etc. mallem, hoc

auflor pofuiflet poft/M/o a te, vt. aut plenius paullo fic: fi quidem, vt certe facis, null. etc. aures aliquid defideranr. Vide tamen , fi tanti elt, explicationem.

Conie^lura

dc cius ingenio et oratione.

D. Iunius Brutus, cui et Albini cognomen tribuunt, prudentia, fortitudine, patriae amore nemini eorum cedebat, quo-

rum fua aetate infignis erat in republica opera.

Quod autem

noltri operis eft, id huic laudi quin fubiungamus, non debemus dubitare.

Oratio eius non multo melior eft Balbi oratione,

et fere vna breuitate quibusdam in locis praeftat.

Neque tamen

illa infignis et vndique praecifa breuitas, qua fibi videtur pia-

cuifle, vbique eft boni fcriptoris, fed plerumque reperitur invenufta et indocta: nec Cicero eam ferio laudafle putandus eft.

Coniun&ionibus, quae aliquid lucis eius obfcurae breuitati afferre potient, fententias raro nectit: in reliquis verbis infolentior eft: ro

pujje

fere cum aliis verbis, quali in eo nulla vis

infit, ex vulgi, opinor, confuetudine coniungit; quo fit, vt falfae oriantur fententiae, v. g. III. i, 2, 3. IV. 3. VIII. 4, Si qua paflitn meliora habet, ea Facile e M. Bruti et Ciceronis confuetudine addifcere potuit: adbreuitatcm autem etXwxwv^oi» vel ob ingenium feruidius pronior fuapte natura fuit, vel etiam

ftudio et meditatione, quod eam laudem facilius, quam fplen-

didiores orationis virtutes, fe aflequi pofle exiftimaret.

48

D. BRVTI EPIST. I.

D. B R V T I

E P I S T. I.

(ad diu. XI. i)

Habitum cum Hirtio fermonem exponit: poftulatam a Je legationem liberam /igni/icat: fuum confiiium ojlendit, vel migrandum ex Italia e/fe, vel poftu, laudum publicum in vrbc praefidium,

h * P n q n e n

D. BRVTVS BR.VTO SVO ET C. CASSIO S.

a

uo in flatu fimus, cognofcite. Heri vefperi apud me Hirtius fuit: qua mente efiet Antonius, de. monflranit; pelTima fcilicet et infideliflima. Nam fe neque mihi prouinciam dare pofie aiebat, neque arbitrari,

c 11 n ”

G

tuto in vibeefle qliemquam nofirum: adeo efle militum 2 concitatos animos et plebis. Quod vtrumque efle falfum puto vos animaduertcre: atque illud efle verum, quod HirJ. i. • prff. — infidetijf. in Cicerone hoc e(Tet gloflema: nefcio,

tn etiam in hoc breuitatis tam lludiofo, et ad viros tales iam feribente. i In fumma animi perturbatione baec exarauit Brutus et, vt res docet, feftinanter, vt mature a Br. et C. refponfum habere portet, quod hora quarta fortafle domo abfuturus erat. Quo aequiores hic debemus iudices ,efle. Neque vero perturbate aut obfcure haec feripta funt. Quae $. 7. dicuntur, aptiorem locum haberent pofl Jphum 3. Sed hoc vel in alia quavis epittola cuculandum. Sed, fi

vna, eaque integra epiftola haec cft, in eo peccauit auftor, quod non de extremo Hirtii termone plura dixit: in quo aliquid efle debuit, quare ipfe, repudiata liberae legationis conditione, praefi. dium publicum poftulare decerneret.

1. Primarium epiftolae confilium breuiflima fententia: quo—• cognofcite, et abrupte quodammodo, relte tamen, indicatur.

* «I c’

*

9' di Q’

D. B R V TI E P I S T . I.

49

Hirtius demon flrabat; timere eum, ne, fi mediocre auxilium dignitatis noftrac habuiflemus, nullae partes iis ia republica relinquerentur. Cum in his angufliis verfarcr, 3 placitum efl mihi, vt poftularetn legationem liberam mihi, reliquisque noftris, vt aliqua caull.i proficifcendi houefla quaereretur. Haec fe impetraturum pollicitus efl : nec tamen impetraturum confido; tanta eft hominum in Colentia et uoftri infctflatio.

Ac fi dederint, quod petimus; tamen paullo pofl futurum puto, vt hofles judicemur, aut aqua et igni interdicamur. Quid ergo efl, inquis, tui 4 confilii? dandus efl locus fortunae: cedendum ex Italia: migrandum Rhodum, aut aliquo terrarum arbitror. Si melior cafus fuerit, reuertemur Romam: fi mediocris, in exilio viuemus: fi pellimus, ad nouiflima auxilia defcendemus. Succurret fortalle hoc loco alicui veftrum, 5 cur $. 2. • Quod vtrumque: Ciceronis eflet: quorum vtr. in noftro quod non follicitanduin. fic infra VUI. 5. vtrisque nobis, cui Cic. ep. feq. rclpondet: vtrisque vejlrum. iis Caefaris amicis, quos facile intelligerent Br. et C. fic §. 7. illos et iis.

j. 3. legationem lib. v. Ern. Clav. Cic. fub lege lulia. Stroth. epp. feled. p. 162. exprimit: unbedingter Urlaub mit Gcfandten-Charakttr. $. 4. cafus v. anal.

nouiflima aux. ad extrema, bellum fc. ciuile.

$. 5. 6”. Pemp. in Hifpania.

BaJfurn in Syria.

$. 6.

vel vero nefeio, quid vfus tulerit, quod, cum ad duos feriberet, vnum tantum Brutum, ne nomine quiJ. 4. mei. cafus: interponeres dem addito, alloquitur: inquis; quis. fed cafus apte er bre u iter et infra pro Caflio et te: quod dicitur pro conditione ct fortuna, noftris moribus ftultum «t ruftiquam cafus arterre poffit. De eo cum iudicaratur.

J. 2. mediocre: melius: tued.

D

5<>

D, BRVTI EPISTOLA I.

cur nodiflimiim tempus expellemus potius, quam niiftj

aliquid moliamur? quia vbi confiflannis, non habenitn, praeter Sex. Pompilum et Baflum'Caecilium: qui mihi vi. demur, hoc nuntio de Caelare allato, firmiores futuri.

Satis tempore ad eos accedentis, vbi, quid valeant, fci6 erimus. Pro Caflio et te, fi quid me velitis recipere, recipiam. Poflulat enim hoc Hirtius, vt faciatn. Rogo vos, quam jSrimum mihi reftiibatis. nahi non dubito, quin his dc rebus ante horam quartam Hirtius certiorem me fit fadurus, quem in locum conuenire poflnnuj, 7 Quo me velitis venire, referibite.

Pdfi nouiflimum •Hirtii fermonem placitum eft mihi polhilare, vt liceret nobis efle Romae publico praefidio: quod illos nebit concefliiros non puto, magnam enim inuidiain'iis ficiemus.

Nihil tamen non poflulandum pufaur, quod aequum efle flatuerem.

D. BRV> 5. 6. ft qu.'-— 'recipere, vt vobis impetrare ftudeam legationes liberam , praefldrum publicum, ctC. de his reb. haec pertinent td conuenire. pojjimus ego ct Hirtius.

$• 7. nouijf. fernt. extremam eius partem, inuidiain odium, quippe qui aduerfus illos tuti efle velittius.. * faciemus Em. cobiicit faceremus : et fic habent Hubert. et Afc. Mfl". tamen illud tuentur feriptoris, vt videtur, vitium.

r>.

B R V TI

EPISTOLA II.

51

D. BRVT1 EPlST. II. (ad diu. XI. 4.)

Krr a fe gcflas exponit, et Ciceronem rogat, vt fua Jcntentia ipji honorem aliquem decernat.

D. BRVTVS IMP. COS. DESIGN. S. D. CICERONI.

gi de tua in me voluntate dubitarem, multis a fe verbis peterem, vt dignitatem meam tuerere. lcd profedo eft ita, vt mihi pcrfuafi, me tibi efle curae. Progreffiis 2 fuin ad Inalpinos cum exercitu, non tam nomen imperatorium captans, quam cupiens militibus fatisfacere, firtnosque eos ad tuendas noflras res efficere, quod mihi videor confecutus. Nam et hberalitatem no/lram, et 3 animum funt experti, cum omnium bellicofiffimis bellum geffi: multa caHella cepi: multa vaftaui. Non line cauffa ad fenatum litteras mifi. Adiuua nos tua fententia: 4 quod cum facies, ex magna parte communi commodo inferuieris.

D. BRV-

j. 1. dignitatem : quam auftor h. 1. ponit in obtinendo honorifico fenatus decreto, (applicationem videtur petiifle ex ad diu. XI. ep. ijj.

J. 3. animum: qui cum diftinguatur a liberalitate, non rf^Gefinuung, fed Muth. t). 4. • facies Em. fcripfit fecerit, cf ep, I. $. 6. Pro ex m. v.

Magd. habet: et tn. p.

Breuitas hic non eft vituperanda: pluribus fine dubio verbi- ad fenatum audor fcripferat. Sic et cetera bene er ordine. Quod petit ftatiin ab initio ponit: caudas

fubiungit; e? in fine rurfus cauffatn fuatn commendat, vt ad formam epiftolae petitoriae optimam, er quae naturae confentanea fit, nihil defideres.

D 2

D. BRVTI

5>

t

D.

EPISTOLA III.

----------------------- l

BRVTI

EPIST. 111.

(ad diu. XI. 9)

Regat Ciceronem, vt profpiciat, ne, confulibus iam nrhijjisy boftes reipublicae inualejeant, et, quid ipfe atfurus fit, quid reliquis cen/eat agendum ejjc, monet.

D. BRVTVS S. D. M. CICERONI.

hnfa amiflo, quantum detrimenti respublica acceperit, non te praeterit. Nunc audoritare et prudentia tua profpicias oportet, ne inimici noflri, confulibus fnblatis, 2 fperentfe conualefcere pofle. Ego, ne conGAere pofiit in Italia Antonius, dabo operam, fequar eum confeflim. vtrumqtie me praefaturam ipero, ne aut Ventidius elaba3 tur, aut Antonius in Italia moretur. In primis rogo te, ad hominem ventofiflimum, Lepidum, mittas, ne bellum j. i. Pa*fa cum Hirtio: fed in Panfa maior aufloritas et prudenhinc feq. x u h c a. et pr. tua pr. oportet.

J. 2. * feq. eum Gorl. et Magd. feq. nin: fed illud verum puto. elabatur: extra Italism fe cum Antonio coniungat. nam eo confdio ille tres legiones confecerat, e Piceno rentans elabi.

J.> ver.tof.ff. leuiftimum, inconftantifiimum. Lepidum qui prouincias tenebat Galliam Narbonenfem et citeriorem Hifpaniam. v. Manut.

tia.

Incomta eft epiftola et ieiuna.

Quod ad ordinem rerum attinet, in promtu erat, eum ita conftituere, vt diceretur 1) quid fibi, 2) quid reliquis faciendum videretur, au: contra. Nunc de fe

}. 3 et 5. dicitde Cicerone et reliquis Jphis I, 5 et 4. f. 1. poffe fuperuacaneum eft, vt Jpho j, vbi melius «fler cone* tur

D. BRVTI EPISTOLA III.

53

Ium nobis redintegrare poflit, Antonio fibi coniunclo.

Nam de Pollione. Afinio pnto te pcrfpicerc, quid facftnrus fit. multae, et bonae, et firmae funt legiones Lepidi et Afinii. Neque haec idcirco tibi fcribo, quod te non ea- 4 dem aduertere fciatn, fed quod milii perfuafiflimum eft, Lepidum refle fadurum nunquam, fi forte vobis id de hoc dubium eft.

Plancum quoque confirmetis, oro: queinfpero, pulfo Antonio, reipublicae non defuturum.

Si fe Alpes Antonius traiecerit, conftitui praefidium in Al- 5 pibus collocare, et te de omni re facere certiorem.

III. Kal. Maii, ex caftris Regii.

D. BRVnut. ad diu. X. 54. mittas fcribas • redintegrare: omnes codtf. habent reintegr. vt de mendo fufpicio fit. Pollione Af. cuius funt infra 3 epiftolae. quid f. fit firmus quippt propofito, et lulianis partibus fidus Veli. It. 63. nec amicus praua aemulatione Ciceroni. Manutii interpretationem h. 1. probare non portum. $• 4. * fi f. — dub. eft Magd. fi de vobis forte indub. eft.

j. 3. de Poli. Af. melius eflet: Pollio Afinius, ct tolleretur fufpicio ambiguitatis, nam detorqueri pofTit ita: uie er (Lepidus) wit dent A. P. verfahren trtrde.

$. 4 Puerilis eft huius fphi oratio, nugqtoria et verbofa funt reliqua, et ratio qu. — perfuaf. eft etc. hoc quidem loco idoneum nexum, quantum intclligo, non habet.

D ?

54

D.

p

BRVTI EPISTOLA IV.

---- ^.1

J-UUI--- L—I . . UjmaLJ»

(

D. BRVTI EPIST. IV. (ad diu. XI. io)

- j

Gratum fc aduerfus Ciceronem oflendit; et aduerfit midcuolor fe iius iudicio conjolatur: reip. periculum exponit: de alendis militibus conqueritur, cui Jum* tui vix iam/afficiat» D. BRVTVS S. D- M- CICERONI.

mihi rempublicam plus debere arbitror, quam me tibi. Gratiorem me efle in te pofle, quam illi peruerli fint in me, exploratum habes; fi tamen hoc temporis videatur dici caufla, malle me tuum iudicium, 3 quam ex altera parte omnium illorum. Tu enim a certo fenfu $.1. • fi t.------- malle me vexatus diuerfitafe feripturae locus, Ego aut propofita leflione probauerim Strothii explicationem, (cpp. feli. p. 563) vt hoc refpiciafad cauflam, ob quam diditant, D. Bruto farisficri non pofle, et malle me cohaerere cum expl. habes; aut, quod malim , re non adfumam ex Mentel. vt legas: fi tamen non hoc t. v. dici caujja fc. tibi a me. $. 2. a certo f. non corrupto aut oppreflo inuidia, i. e. rette, fincere. * vero Magd. iwe, quod non difplicet, vt fit item: exanimo , fincere, (■ 3-

Epiftqlae capita in argumento propofuiinus, ex quo cognofci poteft, nihil in eo efle vitii Sed de Angulis partibus multa moneri poflent. Nos pauca adipergemus. §. t. Arguta, fed obfcura etiam funt prima, vt quiuis nexum fententiarum non facile aflequntur.

Sed quo confilio dicatur, liratum

gratiorem ejje vel fore aduerfin Ciceronem, cjnam respublica fit aduerfus Brutum, ego non iinelligo, exalt.p. videri poflit otio» fum, fed facit ipfo verborum im» bitu ad grauitatem, vt eo maior numer.-s vni Ciceroni videatur oppofltus. Similis locus eft Lentuli ep. II. J. 9. cf. cxpl. huius ep. i 9 et 1Q.

<

< i 1

i

1 ,

D. BRVTX EPISTOLA IV.

55

fcnfu et vero indicas dc nobis: quod ifli.no faciant, fointua maliuolentia et liuore impediuntur. Interpellent me, quo minus honoratus fim, dum ne interpellent, quo minus respublica a me commode adminiflrari poflit. Quae quanto fit in periculo, quam potero breiuflime exponam.

Primum omnium quantam perturbationem rerum vjbanaEinn afferat obitus confulum, quantamque cupiditatem hominibus iniiciat vacuitas, non te fugit. Satis me multa fcripfiffe, quae litteris commendari poffint, arbitror, icio enim, cui.fcribam. Reuertor nunc ad Antonium: qui ex fuga cum paruulam manum militum haberet inermium, ergaftula foluendo, omneque genus hominum arripiendo, fatis magnum numerum videtur effeqifle. Huc acceffit manus Ventidii, quae trans Apenninum itinere faffo difficillimo ad Vada peru.enir, atque ibi fe cuin Antonio coniunxit. Efl numerus veteranorum et armatorum fatis frequens cum Ventidio. Confilia Antonii haec fint, J. 3. quo m. h. fim., n? nomen meum in fartis adferibatur. refa intellige: bello prudenter gerendo. $. 4. hominibus Ochuiano. nqm de reliquis abfens Brutus nihil dicere p.ptcrat, qupd Cicero non melius noflet. vacuitas vacua rcfp„ confulatu. •.NJ.a^d. qura aliis: tua caritas. Pollet hoc asjl nimium Ciceronis amorem erga Oflauianum fpedare’, vt prudenter mqnuifl^ v.ideretur Decimus, ficut Marcus Brutus, ne nimis hominem ornaret.

9.

S. 4. ccmmtndari inufitatuny.et ambiguum eft; melius: committi. j. 5. reuertor : quod de Antonio in aliis epp, dixerat. Sed du nun eft: quafi de eo in hac etiam dixerit.

5. 5 et 6. Narratio cft fatis fimplex-et aperta.

7. Hic aliquid boni prpinit tere videtur auftor: fed fallit leftorem. Qtiomod® confiliis Antonii occurri poflit non cognofcimus.

Quodirhaec litteris credi non debebant; npc iUa explicari latis caullae ctart

3

, 4

5

6

7

56

D, BRVTI EPISTOLA IV.

T

fint, necdTe efl: aut ad Lepidum vt fe conferat, fi recipitur; aut Apennino AJpibusqtie fe teneat, et decurfionibus per e quites, quos habet multos» vaflet ea loca, in qnae incurrerit; aut ruifiis fe in Etruriam referat, quod ca 8 pars Italiae line exercitu efl. Q^iodfi me Caefar audiffet, atque Apenninuin tranfiflet: in tantas anguflias Antoniuin compuliflem, vt inopia potius, quam ferro conficeretur. Sed neque Caefari imperari potefl, nec Caefar exercitui fuo: quod vtrumque pefltmum efl. Cuia haec talia fint: quominus, quod ad me pertinebit, homines interpellent, vt fupra fcripfi, non impedio.

9 Haec quemadmodum explicari poflint, aut, a te cutn explicabuntur, ne impediantur, timeo.

Alere iatn milites non pofluin.

Cum ad rempublicam liberandam accefli, H. S. mihi fuit pecuniae quadringenties S- 9. haec qu. expl. p. quae fequuntur de alendo exercitu. H. S. — — quadringenties. Si fejlertius valet grojjum f. vicefimam quartam partem t haleri conuentionis ( quod pretium noftris tempp. et his in terris iufto minus videatur) fumma eft thalerorum conuent. 1666666 cum 16 grojjls. * re pecuniae in omnibus mfT. legitur, re HS. decft in Gorl. in Magd. item, in quo tamen antecedit accejfjfem.

Vtrumque illud genuinum puto, verbofius hoc dicitur ad magnitudinem pecuniae declarandam, vt noftri addunt Geldes, quando de magna pecuniae fumina loquuntur. t 10.

$• 8- nec C. — fuo: durius eft fupplere a&iuum imperare, cum haec t. fint — non inip. Nexus, fi quis eft, hic videtur: Cum in rebus longe grauioribus male confulatur ; iipublicae\ facile patior, ornamenta mihi debitu, quae ftudium meum excitent, denegari.

§. 9. ne imped. fc. ab aliis tibi mihique infenfis. Sed calumniae anfatn praebet, potuiflet hec Cicero ad fe trahere, quafi temeraria ratione rcin difficultatibus potius implicaturus eflet, quam fub fidia Certa prouifurus.

<

1

g

d: fc di I\ fti fe

D. BRVTI EPISTOLA IV.

57

cies amplius. Taurum abcfi, vt meae rei familiaris libe* rntn Iit quidquam, vt omnes iam meos amicos acre alieno obflriuxerim. Septenum numerum nunc legionum alo ;io qua difficultate, tu arbitrare. Non, fi Varronis tliefiuros haberem, fubfiftere fumtui pofleiu. Cum primum de Antonio exploratum habuero, faciam te certiorem.

Tu me amabis ita, fi hoc idem me iu te facere fenferis, III. Non. Maii» excaftiis, Dertona.

D. BRVJ. to. /eptetium ft. ttg. Optime StrothiuS. nempe ffpttnAm eft genitiuus: et, vt res eo maior appareret, hac circumlocutione diflum pro ftpttm Itgg.

Lio Tumtetc. Manut. „blanda fimul et ingeniofa petitio conferenda cum illa Planci: /e, vt dilig.1----- rogo ,, v. Planci ep.

IV. fin. Tales argutias etiam noftri in claufulis epiftolarum conferantur, infeliciter, quantum af-

fequor; quoniam et nugatorium eft, tralatitia et folennia commutate velle dicere, et infinita varietas non datur, vt nouitatis affeftatio non apparear. Cicero quidem ex tam minutis rebus laudem ingenii non captat.

D 5

53

T). HVTI EPISTOLA V, H ,U'■nirw»»»l-711

i

1

D. BRVTI EPlST. V, (ad diu. XI. n)

Gratum fe aduerfaj Ciceronem ojlendtt: feribit, quae ab Antonio ct a fegerantur: rogat Ciceronem, vt Romae ipfum remque publicam tueatur.

D. BRVTVS IMP. COS. DES. S. D.

M. CICERONI.

Cpodem exemplo a te mi litterae redditae funt, quo pueri mei attulerunt.

Tantum me tibi debere exiftij mo, quantum perfoluere difficile eft. Scripfi tibi, quae hic gererentur, in itinere eft Antonius: ad Lepidum proficifcitur: ne de Planco quidem fpem adhuc abiecit, vt ex libellis eius animaduerti, qui in me inciderunt: in quibus, quos ad Atinium, quos ad Lepidum, quos ad Plani. eod. exemplo; iisdem verbis, eaedem, bis enim feribebantur, fi forte alterum exemplar interciderer, v. Cic. ad diu. IV. 4.

• perfoluere in Magd. legitur perficere. §. 1. fcripfi tibi: pertinet ad hunc gphum et fequentem. feripferit nempe tum, cum Cicero haec leget. libellis: nifi fuiit codicilli, in quibus et cpiftola exarata, videntur commentarii cpiftolajum loco mifli. ?• 3-

Clare et fine vitio feripta eft haec cpiftola, ita tamen, vt lcftu iucunda non fit.

S, 3, fcripfi. hoc mihi non vi-

detur ambiguum. neque addit antea, (quod Bengelius in explicatione ponit) neque fubiicit: nunc vero in itinere etc. v. cxpl.

k.

D. BRVTI EP1ST0XA V.

59

Plancum mitteret , fcribebat. Ego tamen non habui am- 3 bignum, ct flatili} ad Plancum mifi: et biduo ab Allobrogibus, et totius Galliae legatos experto, t^uos confirmatos domum remittam. Tu, quae idic opus erunt admi- 4 nifirari, profpicics, vt ex tua voluntate reique publicae commodo fiant. Malinolentiae hominum in me, fi poteris, occurres: fi non poteris, hoc confolabere, quod xne de flatu meo nullis contumeliis deterrere potiunt, Pridie Nonas Maii, ex cafiris, finibus StadellenGum.

D. BRV5- J. hoh k. ambiguum: non deterritus fum; fpem non' abieci Planci nobisc.un coniungendi. tot. Galliae tantum Cifalpinae, ad quam Allobroges referebantur: vnde tantum dicit confirmatos, quod contrarium valeret, fi de Gallis fub Planci et Lepidi imperio loqueretur. $. 4. orrwrrrr, obftab^s, ne quid ornamenti mihi detrahant, v. ep. anteced. • confolabere: fic etiam eft fine te in Gorl. etMagd.

Rcfte fic dici oftendit Gellius XV. 13.

1 3. ambiguum habere pro du'itare, ( bei fich anfiehenf) ipfolentius eft.

5.4. non poteris pro n. potueris male; fi quidem, quod non dubito, illud genuinum eft. quod — — pvjfunt. maiorem etiam conftantiam declararet t <J poterunt.

Ceterum haec extrema fententia grauitate verborum placere debet.

Metaphora a gladiatoris vel pugilis gradu dufta imaginem roboris animo legentis obiicit fatis expreffam. contumeliis cum vi di&uin de iis, qui tantum honores denegari volunt. Pro deterrere magis proj>rium fit deiicere: illud tamen multo magis placet, quod ct animum intrepidum magis de» clarat, et valde fonorum eft.

fio

D. BRVTI

EPISTOLA VI.

D. BRVTI EP IST. VI.

‘

(ad diu. XI. 13)

|

Rtirjus gratiar Ciceroni agit: excufat tarditatem fuam in perfcquendo Antonio: Ciceronem et rcliqtcos cau/ fae /ocios bono animo effe iubet: eosdem tamen dili. gentiam adbibere vult, et curare, vt Jibi rebus ad bellum ncccjjariis profpiciatur.

1 | 1 ' 1

D-

BRVTVS

M. T. C. S. D.

Jam non ago tibi gratias, cui enim re vix referre pof3 fum, huic verbis, non patitur res, fatisfieri. Attendere te volo, quae in manibus funt. qua enim prudentia es, nihil te fugiet, fi meas litteras diligenter legeris.

Sequi copfefiiin Antonium his de cauflis, Cicero, non potui, eram fine equitibus, fine iiunentis: Hirtium periffe $. 2. quae in man. funt h. e. vel: quae in promtu funt, quae facile aflequi cogitando potes; vel: quae ftatitn dicam. Hoc magi» probo. Opponi enim videtur gratiarum a&ioni, de qua mododiduin. et hoc prudentius dicitur. Similiter Cic. Pet. Conf. c. 12. in manibus effe dicuntur certo futura. • Aq. periffe ntfe. Hacc leguntur in optimo cod. Hittorp. et Dresd. 3. vid. BenediA. praef. ad Cic. epp. nec dubito,

Maior epiftolae pars confutuitur in excufatione propofita. Caulfas affert iuftas et idoneas, idquebreviter fuo more, fed tamen apte et fatis clare. Hoc vnum monere liceat, orationem fenfim eo delabi, vt doceat, in eo damni nihil faftum efle, quod non potuerit perfequi Antonium.

Optime fane

ita inftituebatur defenfio: a) nes potui b) nec, quod non potui, dolendum eft. Sed diligentius haec erant feccrnenda, vt, quid ad vtruinque caput pertineret, facilius intclligeretur. §. 1. non pat. res: melius et minus ambigue diceres: nonpotejl.

D.

BRVTI

EPISTOLA

VI.

6r

fc nefciebflin: Aquilam pcrifle nefciebam: Cacfari non credebam prius, quam conueniflem et collocutus eflem.

Hic dies hoc modo abiit. Poliero die mane a Pania 3 fuin arceflitus Bononiam. Cum in itinere eflem, nuntiatum mihi eft , eum mortuum efle. Recurri ad meas copiolas. fic enim vere eas appellare poflum. funt extcnuatiflimae, et inopia omnium rerum peflime acceptae.’ Bi- 4 duo me Antonius antecellit, itinera multo maiora fugiens, quam ego fequens. Ille enim iit pafliin, ego ordinatim. Quacunque iit, ergaflula foluit, homines arripuit: conftitit nusquam prius, quam ad Vada venit.

Quem locum volo tibi efle notum. Iacet'inter Apenni- 5 num et Alpes, impeditiflnnus ad iter faciendum. Cum abeflein ab eo millia pafluum triginta, et fe iam Ventidivs coniunxiflet; concio eius ad me eft allata: in qua petere coepit a militibus, vt fe trans Alpes fequerentur: fibi cum M. Lepido conuenire. Succlamatum efl, et fre- 5 quenter a militibus Ventidianis, (nam fuos valde quam paucos habet,) fibi aut in Italia pereundum efle, aut vincendum : et orare coeperunt, vt Pollentiam iter facerent.

Cum fuftinere eos non poflet, in poflertim diem iter filum contulit. Hac re milii nuntiata, flatim quinque eo- 7 hortes dubito, quin genuina fint. Dc huius Aquilae morte v. Cic. ad Brut.

I. iy. Pollio ep. III. J. 9. et Dio XLVI. 40. quod timebam, ne mihi patris interfe&ori infidiaretur.

J. 4. non infhu&is ordinibus, vt libere et celerius eius milites iter .facerent.

J. 6. frequenter, maiore numero. Sic Cic. Att. 1. 19. ined, frequenter interceditur, vbi Graeu. hunc noftruin locum indicare poterat. fuftmere, iis aducrfari, eorum cupiditati rationes et aufloriutein fuain opponere.

61

D- BRVTI EPISTOLA VI.

hortes Pollentiam praemiti, meumque iter eo contuli, hora ante praefidium meum Pollentiam venit, quam irebellius cum equitibus: firne quam funi gauifus. in hoc 8 enim vidoriam puro confiflere. In fpem venerant, quod neque Planci quatuor legiones omnibus fuis copiis paro arbitrabantur, neque ex Italia tam celeriter exercitum tra.

9 iici pofle credebant. Quos ipfi adhuc fatis arroganter Allobroges, equitatusque omnis, qui eo praemifliis erat a nobis, fufiinebant; noflroque aduentu fufi i neri facilius pofle confidimus. Tamen fi quo etiam cafu Ifaram fe traiecerint, ne quod detrimentum reipublicae iniungaut, lofumma a nobis dabitur opera. Vos magnum animum optimamque fpem de fuinma republica habere volumus, cum et nos, et exercitus noflros, fingulari concordia uconiundos, ad omnia pro vobis videatis paratos. Sed tamen nihil de diligentia remittere debetis, dareque operam, vt quam paratiflimi et ab exercitu, reliquisque rebus , pro veflra falute contra fcelcratiflimam confpirationem $. 8- exercitum notium fcilicet, ad defendendam reinp.

5- 9. ipfi vfitata fignificatione, n«mpe< adeo, fiue quod fiiiruu effet. $. 10. nos, me et Plancum.

oratio inde a pro v. f. Videtur Brutus claufula grauiore epiftolam commendare voluifle ; fed infeliciter, meo fenfu. Nec /«/». rattjfimani confp. ho/lium hic expedes; nec fententiam: qui quidem eas c. etc. Eadem fententii Antonius ep. III. $. cauflan Hirtii et Caefaris odiofe exagitat.

J. 9. fatis arrogante* : infoSed illa eft oratio exprobrantis: lenti ratione cum laude dictum: ct graui ter obiurgantis: haec audie fidi ziemlich viel zutrauten. tem alieno loco et praeter opinioi. n. Aliquantum hic affurgit nem docentis.

§. 7. in hoc — covfifiere. in quo ? num in eo tantum , quod vna hora ante Pollentiam fune cohortes venerunt? an in eo, fi quis vbique hoftes ahteuertit? Illud falfnm: hoc ad veritatem propius Accedit, ita tamen , vt ex hac vna re non pendeat viftoria.

r>. BRVTI EPISTOLA VII.

6?

nem hoflitnn confligamus; qui quidem eas copias, quas diu fimulatione rcipublicae comparabant, fu bito ad patriae periculum conucrterunt.

D. BRVTI EPlST. VII. (ad diu. XI. 19)

Cav.flam et fiiam, de exercitu /ibi inftruendo, et Picentinorum nobis ignotam Ciceroni commendat, petitque > vt eas res ad Juam voluntatem in /enatu tueatur.

D. BRVTVS M. T. C. S. P. D.

J^d fenatum quas litteras mifi, velim prius perlegas, 2 et, fi qua tibi videbuntur, commutes. Neceflario me fcriplifle, ipfe animaduertes, natp cum potarem, Quartam et Martiam legiones mecum futuras, vt Drnfo Paulloque placuerat, vobis aflentientibus: minus de reliquis $. 11. reipublicae, (alutis publicae, vid. Ern. Clav. Cic. fubh. v.

Non (olus autem hic Antonius, fed et Ventidius maxiineque Lepidus intelligendus videtur.

j. 2. Ouartam et Mart. quae conflabant, vt videtur, ex hominibus lautioribus ob beneficia C. Caelatis, menrw/w/. fed nolebant fcqui Caefaiis interfeflorem.

Optimae notae cpiftola. Nulla vtrumque caput abfoluitur, valde quidcmattisfpcciedclefl.it: iufta placet tamen et pcrfpicua breuitate, qua

64

D. BRVTI EPISTOLA VII.

quis rebus laborandum exifliinaui. Nunc vero, cum fijn cum tironibus egcntillimis, valde et meam et vcftram vi.

3 ccm timeam, necefle eft. Vicentini me et M. Brutum praecipue obferuant. His ne quam patiare iniuriam fieri in fenatu vernarum caufla, a te peto. Cauflam habent optimam, officium in rempublicam fummum, genus hominum aduerfariorum fcditiofum et incrtilllmuin.

XII. Kalend. Iun. Vercellis.

D. BRVj. j. • Picentini fic feribitur in Gorl. et Magd. aliisque, reflius, opinor, quam Picetini ; ct analogum eft hodierno nomini Picenza. vernarum c. fub quibus Manutius intelligit homines nequam et abiedos: alii, vt Stroth. epp. feli. p. 397. proprie feruos, quod minus etiam probo, quia honorificentius, quam vt his conueniant, difla funt illa: genus h. — inerti]]'. Equidem libertos quosdam Ottauii vel alius potentis ciuis R. notari puto. Sic conuer.ientior fit a priftina conditione fumta appellatio, inerti]], otio deditum, vt' aliorum bona vel ornamenta fibi arrogare, quam fua induftria aliquid acquirere malint. $. 3. habere officium durum vi- off.—fummum ; aduerfarii vero detur. Extrema melius fic habe- genus h. f. idemque, vt' facile exrent: Eorum caujfa ejt optima, ijtimabis, inertijfimum.

D. nvTl EPISTOLA VHL

65

D. BRVTI E P IS T. VIII. (ad diu. XI. 20)

Ciceroni narrat, quae ipfius interefle putat: fuadet, quid ei faciendum fit, vt ab iis, quos offendijfc videatur, tutus fit: denique de fuis rebus exponit.

D.

BRVTVS IMP. COS. M. T. C. S. P. D.

DES.

/~Viod pro me non facio, id pro te facere meus in te amor tuaque officia cogunt, vt timeam.

Saepe 2 enim mihi cum effiet didhim, neque a me contemtnm; nouiffime Labeo Seguiius, homo Libi fimillitnus, nafrauit mihi, apud Caefarem fefuiffie, multumque fermonem de te habitum cfle; ipfum Caefarem nihil fine de tequeflum, nifi didlum, quod diceret, te dixiffie, lau, dan$. 2. fibi fimill. femper idem, et, (quod res docet,) qui calumniis et inuidia aliis conflanda lucrum captet. * In Magd. eft fui fim. a Grammatico, vt opinor, fidum. * dictum. Spuiium hoc iudicat Ern. ct eft fane duriffimum. Sed quia nec ipfe prorfus eiicit, et omnes libri habent, non fum aufus omittere, tollendum: quod Cicero ab Odauiano ita intelligi volebat, vt honoribus extolleretur j «reliquis vero, vt interficeretur.

J T

Epiftola eft ordine rerum bene coinpofita , et faris;jperfpicue feripta: a numeris autem et proprietate verborum non commendatur.

Nos quaedam loca tangemus.

$. 1. timeam v. ad Balb. ep.

IV. extr.

$. 2. ditium — dixijfe: ingrata verborum repetitio, et dura coniundio, vt ditium pendeat a quejlum pro ob ditium. Sic quod non eft proprie relatiuum, quod referatur ad ditium, fed exponitur iam querela clarius; quod ( nempe) diverti etc.

S

66

D. BRVTI EPISTOLA

VIII.

dandum adolcfcentem, ornandum, tollendum: fenonefle 3 cnmmilfurum, vt tolli pollit. Hoc ego Labeonem credo , illi rctuliHc, aut finxifle ditflum, non ab adolefcente prolatum. Veteranos vero peflime loqui, volebat Labeo me credere, et tibi ab iis'inflare periculum: maximeque indignari, quodinDeccmuiris neque Caefar, neque ego habiti eflemus, atque omnia ad veflrum arbitrium eflent collata.

4 Haec cum audiflem, et iam in itinere cflem, committendum non putaui, prius vt Alpes transgrederer, quam, quid iflic ageretur, fcirem. Nam de tuo periculo, crede mihi , iadatione verborum, et denuntiatione periculi, Iperare eos, te pertimefacio, adolefcente impulfo, pofle magna confequi praemia; et totam illam cantilenam ex hoc pendere, vt quam plurimum lucri faciant. Neque tamen non te $. 3. aut f. ditium int. effe ab adolefcente. decemuiris, qui de Antonii in confulatu adis ftatucrcnt. veflrum, qui in vrbe eftis reip. defcnfores.

4. iaBatione verb. fc. a veteranis, qui peflime de Cicerone cogitare dicebantur. • Sed vereor ne verba iaB .------- periculi e glofla fint. nam verba crede mihi alieno loco qunfi in parenthefi pofita videntur: et nimis puerilis eft repetitio denuntiat, per. cum anteceflerit: de tuo per. De Oftauio autem et Ciceronis diderio hic cvgitari non poteft.

J. f j. 3. Labeonem melius: ipfum Lab. autfinx.—prolatum. Haec non apta-nec fatis clara funt. Voluit haec dicere: aut ipfum finxijfe illud, quod a Caefare diflum effe narrabat, neque ego. Quis Cre.dat, hic bona fide agere Brutum^ cum veteranos amicos non haberet? Cicero hoc non obfcure ridet ad diu. XI. 20 et Brutum omni

de fe metu liberat, ad veflr. arbitr. Callide Ciceronis et reliquorum in vrbe impotentiam fub perfona Labeonis incufat; §. 4. cantilenam et pendert duos tropos male iungunt. vitantem. rarum elegans hoc, vt ait Ern., qui adeo verum putat effe vitare.

D

BRVTI EPISTOLA

VIII.

67

te cautum efle volo, et infidias vitantem. Nihil enim tua milii vita potcA vile iticundius, neque carius. Illud vide, 5 nc timendo magis timere cogat e, et, quibus rebus puteA occurri veteranis, occurras. Primum quod defiderant de deccmuiris, lacias t deinde de praemiis, fi tibi videtur, agros eorum militum, qui cum Antonio Veterani fuerunt, his dandos cenfeas ab vtrisque nobis: de nttmis lente, ac ratione habita pecuniae; fenatum de ea te conAituturuni. Quatuor legionibus iis, quibus agros dandos 6 ctnfuiftis, video facultatem fore ex agris Silanis et agro CamJ. 5. * de praeni. fi etc. Sic diftinxi aptius, opinor, pro: de praemiis. Si etc. vtrisque nobis, me et Planco, lente fc. agas, fatuas, confiituturum fc. dicas.

5. 6. agris Silanis, qui in Sila, filua Bruttiorum, reperiuntur.

Sed hoc conieflura nititur. * Scripfi Silanis cx Magd. Graeuiana ed.

1693. felici, opinor, errore idem habet. Priorem non habui. Fuit autem Sila filua, a quo nomine hic adie&iuuin formatum opinor, ampliflima et interieris pafcuis agrisqiie Inetifiimis confpicua; Vid. quos laudant interprr. ad Virg. Aen. XII. 715. et Bartels Briefe Uber Sitii. u. Kalabr. qui P. I. p. 287. inter alia: Man fchiizt den Umfang geuiuknl. auf amal hundert tauferd Schritte — Der feuchte Boden ifi der Hauptgrund der Fruchtbarkeit diefes DifiriktSi die nicht nur aus dem Reichthum der IFiefen, fundem aiich aus den fchUnen Korngefildcn — hetvorleuchtet. Latius autem hodie patere illam filuamj quam olim, non eft probabile.

Exfcinduntur enim potius tra&u temporis filuae maiores, qtlani adiiciendis agris amplificantur. Publicos illos faltu» fuifle, apparet ex Cic. Brut. c. 22. vt inde agri militibus aflignari pollent. Quodfi poft illud tempus, de quo, ibi ferjno eft, agri priuati facti erant, videntur pofleflores inde ex-

■ j. vide ne — cog. Sapien- imbecillitatem hon agnofeit. ab ter et amice praecipit, vt ipfe Ci- vtrisque nob. vfitatius refpondet cero iudicat, qui tamen animi fui Cicero: ab vtrisque vejlrum.

£ 2

D. BRVTI EflSTOLA VlfL

.

T

Campano. Aequaliter aut forte agros legionibus aflignari puto oportere.

Haec me t*ibi feribere non prudentia mea hortatur, fed amor in te, et cupiditas otii, quod 7 fine te confidere non potefl. Ego, nifi valde necefle fuerit, ex Italia non excedam. Legiones armo, paro, fpero me non peflimum exercitum habiturum ad omnes cafus et impetus hominum. De exercitu, quem Panfa habuit, legionem mihi Caefar non remittit. Ad has litteras ilatim mihi referibe, tuommque aliquem mitte, fi quid reconditum magis erit, meque fcire opus putaris. Vale IIX.-Kal. Iun. Eporedia.

i

D. BRV*

expelli potuilte lege Iulia. v. Cic. Phil. V. 19. Ceterum loca illi opinor a Graecis colonis xar ifotfiv e^e '^tlv, inde a Latinis Sylam et recentiore feriptura Silani, vtnomen appcllatiuum faituin fit proprium. In diiudicandis aliorum conieiluris h. 1. morari vix licet.

5. 7. paro exercitationibus militaribus. * IIX Kal. alii re&iuj, opinor, /7. aut /7/. K. Sequens enim ep. vix poteft eodem die dati efle.

$. 7. reconditum eft exquifi- ‘refpenfiofle vtitut, qui, vt folet, tum, f. non vulgare.

Debebat Brutum fubobfcure reprehendit, dicere occultum, quo Cicero in

D. BRVTI

EPISTOLA

IX.

69

D. BRVTI EPlST. IX. (ad diu. XJ. 33)

De valetudine fua feribit: bene fperare de rcp. iubet: Ciceronem hortatur, vt fortiter inimicis obji/lat^ eiusdenique litterasfe expcclare fignificat.

D» BRVTVS M. T. C- S. P. D»

j^oshic valemus retfe; et, quo melius valeamus, operam dabimus. Lepidus cotpmode de nobis fenjirc 2 videtur. Omni timore depolito, debemus libere reipublicae confidere. Quodfi omnia edent aliena, tamen tribus tantis exercitibus, propriis reipublicae, valentibus,.magnum animum habere debpbas, quem et femper habuilli, et nunc fortuna adiuuante augere potes. Quae tibi fuperioribus litteris mea manu fcripfi, terrendi tui cauda homines loquunJ. r. Nos — rtHe de fua folius valetudine, et proprie quidem, loqui videtur, faltem ex eo, quod Cic ep. feq. refpondet. Adde anal. f. 2. quodfi — — aliena: fi contra Lepidus effet alienus, et male aduerfus nos animatus. tribus, meo, Cacfaris, Manci.

5. 3. fuperioribus, anteccd. ep. $. 1 — 4. * poterunt. Sic et Magd.

Alii poterint, vt et Gorl. vbi legitur: fer teriett, lacuna interioda: quae forma vereor vt defendi poflit.

J. 1- valemtts. Si aegrotus fuit Brutus, valde mirum eft, quod ne vcrbulum quidem hac de re fuperioribus litteris. Subucrepr igitur, ne ambiguitate abyfus fit Cicero, et malitiofc detorferit in alium fenfum, cum Brutus di-

cere vellet, fane non diceret, eopias reip. addi&as firmas efle.

J. 3. Callide fufpicionem mendacii de minis veteranorum amovere vult. Hinc tam confidenter; peream fi etc.

E J

70

D.

BRVTI EPISTOLA IX.

loquuntur. Si frenum momorderis, peream, fi te oin« 4 nes, quot funt, conautem loqui ferre poterunt. Ego, tibi vt antea fcripfi, dum mihi a te litterae veniant, in Italia morabor. I1X. Kal. Iun. Eporedia.

--------------- ■---------- ==u------------------ -- —------ r».

D.

BRVTI

E P I S T. X.

(ad diu. XI, 26)

Quae a /enatu dudum petierat, de legionibus/ibi mittendis, de Bruto arcejjendo, Jlipcndioque fibi dando, ea rurfit Ciceroni commendat.

D. B. IMP.

M. T. C. S. p. D.

jyjaxitno meo dolore hoc folatiq vtor, quod intelligunt homines, non fine caufla me timui/Te ifla, quae ac3 ciderunt. Deliberent, vtrum traiiciant legiones ex Africa, necne, et ex Sardinia, et Brutum arcefiant, necne? et, $. 1. * Ern. praeeunte Graeuio edidit: Z« max. N Gorl.etMagd. et aliis plurimis mclioribusque libris particula in abeft. quae accid. vt Lepidus fe cum Antonio coniungeret.

$. 2, < et ex Sard. Interqdifle ljic aliquid videtur, in quo Sardiniae recte mentio fieret, aut ipfe Brutus contra fuam voluntatcnl Sard. pro Macedonia feripnfle. Strothius epp. feli. p. 437. nimis audacter in textu ita pofuit: et ex Macedonia Br. arc. In Magd. vitiofe

Valde commendabilis efthuius $• 2. Ex indignatione impeepifiolae breuitas, quae pcrfpicui- riofius hic et cum ftomacho; nec intati non obeft, et ad gvauitatcin iuria. nam fenatus cundabatur, ct fecit. periculum initabat. Lenius quidem

D. BRVTI

EPISTOLA

X.

7«

et, mihi ftipendinm dent, an non, decernant. Adfenatum litteras mifi. Crede mihi, nifi ifla omnia ita fiunt, 3 quemadmodum fcribo, magnum nos omnes adituros periculum. Rogo te, videte, quibus hominibus negotium 4 detis, qui ad me legiones adducant, et fide opus eft, et celeritate. 111. Non. iun. ex caftris.

M. BRVtiofe et alio ordine: et Br. et Sardinia accufant. * an non, dec.

Sola interpundione fuftuli vitium interpretum, non codicum. Conftr. et decernant, (vtrum_) ftip. m. dent, an non.

dem initium reliqua etiam fedatiora poftulare videtur: fed credere licet, Brutum, cumpoft Jphum 1. multa fecum reputarpt, indignitatis cogitatione vehementius exarfitle. an non, dec. ambiguitas diftindionis vitio locum dedit, vt

non tollerent, quae auctoris ex parte culpa eft. §. 3. fiunt. Alius dicat fiant, quod Ern. etiam in textu dedit. §. 4. Hic et prudentillime monet, ct admirabili vtitur breuitate.

E 4

’

M.

BRVTI

EPISTOLAE. ConieEIura de cius ingenio et oratione.

M.Junius Brutus cum ob fortitudinem, prudentiam, om«

nemque virtutis Romanae fplendorem, tum ob do&rinaeet elo* quentijc laudem merito inter fummos aetatis fuae homines nu-

meratus eft.

De cius laudibus multa Cicero Brur. c. 97 ct

Phil. X. aliisque Jocis, Plutarchus in eius vita, nec pauci alii fcrfytores habent. Genus dicendi diuerfum a Ciceroniano fe»

cutus eft: qua de re vid. Cic. Att. XIV. 20 et XV. 1. Laco»

nicam breuitatem adamafc, audior eft Plutarchus. Huic virtuti Quintilianus pondus rerum addit, vt jciat (funt Quintiliani verba X. I.) fentire, quae dicat.

Ad inftitutum autem noftrum non tam illud pertinet, vt de

Bruto aliorum, quamquam vera et grauiora, indicia afferamus, quam vt declaremus, qualem fe in his cpiftolis feriptorem oftendat.

Praeter reliquas epiftolas non male, nec tamen praeclare,

feriptas, inligncs funt I. VI et VII. in quibus libertatis amore excitatus fuifle videtur, vt eam , qua polleret, eloquentiam adhiberet. In his non modo deprehendimus id, quod Suidas fub

V.

feribit: ttsrw rwv Itrirtft.lSv iiiuv >';yisv fed plane Dcmofthenis felicem imitatorem agnofeimus.

Sententiae funt verae, aptae, graties, fublitues etiam, vbi res patitur, et magnificae, partim inciflm membratimque politae, partiin periodis non longioribus, quam vulgaris fenr.Q conce-

dit, coagmentatae: verborum minor apparatus et fplendor, vt verba rebus, non res verbis commendentur.

Non tantum ha-

bet

73

M. BRVTI EPISTOLAE.

bet perfpicuitatis lumen, non tam mollem vbique diflionem, quam Cicero, fed eo maiorem vim in brcuitace et pondere ver-

borum.

Et, Ii comparatione vti licet, Ciceronis oratio liqui-

do, fed eodem magno latoque flumine fertur, quod faepiffim* ripis fefe effundit: Bruti contra femper intra fpatia fua fecontinet, vt, dum direflo labitur curfu, etiam ripas non raro de-

ftituat, vbi tamen eo rapidius ae profundiori fefe praecipitat

alueo.

Si quid autem fummatim in hoc reprehendere licet,

ca eft obfcuritas

quaedam partim ex breuitate, partim ex

infolentiori ftrulhtra 7. ep. VII. $, 12,

verborum

orta: v. g. ep. I.

6 et

Sed eam rem, quamquam obfcuriiis, iain

indic.mimus, cum Ciceronis mentionem comparandi cauffa in-

ferremus: et prope-pudet tam excellentem feriptorem femel vituperaffe, de cuius laude, fi opus fit, quam faepifiime dicere

malimus.

Praepofuimus eius epiftolis duas, ipfius et Caflii nomine

confcriptas: quamquam prior, cuius eft oratio minus terfa et

nutnerofa, Caflium potius auctorem videtur habere, quam Bru-

tum , cui alteram fine dubitatione tribuere poffumus. Sed ob incertam illam de priori coniefturam, feparari et diuerfis locis poni non debuerunt.

r 5

M. BRV-

M. BRVTI

C. CASSII EP. I.

et

(ad diu. XI, 2)

/

Rogant Antonium, putetne ipfos tutos fore in vrbe, magna militum veteranorum frequentia, qui dicantur partim veniffe Romam, partim venturi cfc} ct quid vel bis concejfurtis vel de iis affurus fit.

BRVTVS

et

CASSIVS

PRAETT.

M. ANTONIO COS.

J^e tua fide et beniuolentia in nos nifi perfiiafum eflet nobis, non confcppfiflcinus haec tibi: quae profedo, cum ifttim animum habes, in optimam partem accipies, 2 Scribitur nobis, magnam veteranorum multitudinem Romam conucnifle iam, et ad Kalendas lunias futuram 3 multo maiorem. De te fi dubiteinus, aut vereamur, fimus $. 3. De te fi — vereamur fc, ne illos veteranos ad nos opprimendos arceflieris. in tua pot.f De hac formula v. ad Balb. I. j. I. litteris, vt ferio, non dicis caufla aut coafti, fecifle videamur.

$. 4-

Argumentum epiftolae indicauimus. Sed aliud interdum eft confiiiuin epiftolae, quam ex argumenti fumma credas. Huius confilium in eo eft, vt Antonium deterreant, ne veteranos Romam arceflitns contra fe impellar, et, fi hoc non poflint, faltem eliciant, quomodo aduerfus fe animatus fit, quidue cbnfilii papeflat. Ad illud pertinet ') f; quid illi milites aduerfus fe inachinentur, Antonium folum fore in culpa $. 5. fe non impedituros eorum commo-

da, 5.7. c) fuam perniciem fore pxitiofam rcip. §. 8- Alterum autem coniicitur e$.3 et 4 et exeo, quod ad omnia fibi referibi volunt, quam fententiam antecedit illud: multitudinem vel. —» pojje, quo praetextu yfurum videbant Antonium, fi veterani fuo impulfu tumultum excitqflent. Iam etfi non fatis elaborata eft cpiftola, nec omnia certo ordine ad primum illud confilium referuntur, tamen non imprudenter feripta videri debet.

Ceterum

M. BRVTI et C. CASSII EPI8T. J.

7$

mus noflri dillimilcs, Sed certe, cum ipfi in tua potcflatc fuerimus, tuoque addudi confilio dimifeijmus ex municipiis noflros nccefiarios; neque folum cdiflo, fed etiam litteris id fecerimus; digni fumus, quos lubeas tui confilii participes, in ea praefertim re, quae ad nos pertinet.

Quare petimus a te, facias nos certiores tuaevo- 4 iuntatis in nos: pnresne’, nos tutos fore in tanta frequentia militum veteranorum, quos etiam de reponenda ara cogitare audimus: quod velle te et probare, vixquisquarn credere polle videtur, qui nos faluos et honefios velit.

Nos ab initio fpedafle otium, nec quidquam aliud liber- 5 tate communi quaefifle , exitus declarat. Fallere nemo nos $. 4. repon. ara interfeilo Caefari, tanquam deo, pofita, a Dolabella vero euerta. t velit te et pr. Alii codd. hic omittunt //, alii te.

In Mediceo eft: vellet et pr. ex quo veftigio vtiumque ut genuinum coniunximus.

Turbafle hic videntur illi, qui credere in fuo libro non haberent. Hoc autem non poteft efle de nihilo fiflutn, aut temere illatum : quod fi abeflet, non diceretur dubitanter vix qu. fed liquido nemo. Neque vero velle probare fatis apte dicitur. Senfus eft: nemo, qui nos f. et h. velit, ne credat quidem, nedum vt tu reipfa velis et probes, reponi aram. Pofiis et ita diftirtguere: quod v. te et probare? vix etc. Illa tamen fedatior oratio reliquis eft conuenientior. $. 5. exitus decl. cum Caefare fublato nihil nos arrogare voluerimus. • fed alius: Em. malit et at. quia hoc rtihil diflcrat ab illo: fallere nemo n. p. n. t. Verum prius, opinor, pertinet ad poteftatem confularem: poftcriits ad fidem illi habitam et cofnmunicata confilia.

J. 7-

f. 3. pertinet ferri poteft prq fibi perfuafum efle; neque in nos pertineat. poteft figniiicare de nobis, nempe vtrum velis nos Romae manere. f. 4. tuae vol. in nos. at iam Saltem hoc noue et inufitate didixerant, de eius fide cr benev. tium efiet.

M. BRVTI Ct C. CASSII EPIST. I.

T

nos poteft, nili tu: quod certe abeft a tua virtute et fide; fed alius nemo facultatem habet decipiendi nos. tibi enim 6 vni credidimus et credituri fumus. Maximo timore de nobis afficiuntur amici noftri: quibus etfi tua fides explorata eft, tamen illud in mentem venit, multitudinem veteranorum facilius impelli ab alio quolibet, quam a te 7 retineri pofle. Refcribas nobis ad omnia,'rogamus. Nam illud valdeleue eft ac nugatorium, ea redenunciatumefle veteranis, quod de commodis eorum menfe Iunio laturus efles. Quem enim impedimento futurum putas, cum 8 de nobis certum fit, nos quieturos? Non debemus cuiquam videri nimium cupidi vitae, cum accidere nobis nihil poffit fine pernicie et confufione omnium rerum.

M. BRV-

J. 7. denuntiatum ejfe, vt ad illam diem Romae efTent, fi forte armis opus effet, aut vt nemo eorum commodis obfifterc auderet.

M. BRVTI et C. CASSII EPIST. II. ------- l-iru!. -g-l

M. BRVTI

1

et

77

------- i—L-U-lJUl—JJ—U."!'■«.’<>

C. CASSII EP. 11.

(ad diu. XI. 3)

Contumeliofis et minacibus Antonii litteris refpondcnt confidenter et intrepide, et oppofita fortitudine faa eum deterrere fiudent, ne recuperatam reip. libertatem rurfut opprimere conetur.

BRVTVS et CASSIVS PRAETT. S.

ANTONIO

D.

COS.

V. B. E. Litteras tuas legimus, fimillimas edidi tui, contunieliofas, minaces, minime dignas, quae a te nobis mitterentur. Nos, Antoni, te nullalacefliimusin- 2 iuria, neque miraturum credidimus, fi praetores, et ea dignitate homines, aliquid edido poflulaflemus a confule.

Quodfi indignaris, aufos efle id facere: concede nobis, vt doleamus, ne hoc quidem abs te Bruto et Caflio tribui.

Nam de diledibns habitis, et pecuniis imperatis, exercitibus Pollicitatis, et nuntiis trans mare miflis, quod te que$. 2. editio poflul. vt ab vrbe plus quam decem dies abefle liceret: qued Antonius, (fortafle ne fuo iniuflu fecifle dicerentur J et ei re fibi aliquid arrogarent,) poftea concedit. Cic. Phil. II. 13. $. 3. dilettibus hab. hoc enim, et quae fequuntur, rumor erat, nec is inanis, Brutum et Callium fecifle. trans w. in Aliam et Bithyhiain

Multo melior eft, quam antecedens , epiftola , et Bruti, 'quam Cafiii, ingenio dignior, Vt illo quamquam bono aigumento non opus fit, quo Beng. vtitur. v. «xpl. J. 8. Oratio eft reda et fa-

na ; mira verborum vis et grauitas, quo pertiment etiam emphatica illa: couftel, praetor, liratus, Cajfius, Antonius; iufta denique breuiras , vt nec detrahere facile nec addere quidquam poliis, • quin

queflum efle negas; nos quidem tibi credimus, optimo animo te fccifle: fed tamen neque agnofciinus quidqtiain eorum; ct te miramur5 cum haec reticueris, non potuifle continere iracundiam tuam, quin nobis de morte 4 Caelaris obiiceres. Illud vero quemadmodum ferendum fit, tute cogita; non licere praetoribus* concordiae ac libertatis caulTa, per cdidmn de fuo iure decedere, quin conful arma minetur. Quorum fiducia nihil eft, quod nos terreas. Neque enim decet, aut contienit nobis, pericnlo vili lubmittere animum noflrum. Neque eft Antonio poftulandum, vt iis imperet, quorum opera libereft.

5 Nos fi alia hortarentur* vt bellum ciuilelufcitare vellemus, litterae tuae nihil proficerent. Nulla enim minantis audioritas apud liberos eft. Sed pulchre intelligis, non pefie nos quoquam impelli i et fortallis ea re minaciter agis, vt ludihlam, vt inde per praetores exercitus pararent, te fecijfe: id eft: queflum effie, vt mihi videtur. Nam fi referretur ad negas; dicere- ' tur facere pro fecijfe : yro fed tamen neque vero. Scripferat fortafle Ant. non queflus fum ; et fi qu. ejfnn, optimo fecijjem animo, agnofeimus: a nobis facium concedimus. §. 4. de f. i. decedere: Rede Ern. „ outn potient Rotnae magiftratum gerere, ab vrbe tamen abetTe“ Videbantur mihi Br. et C. hac interpretatione calumniari, et illa formula abuti, vt mallem itis h. 1. pro officio diduin; fed contra formulae vfum. Dicitur quidem ita ius amicitiae, humanitatis etc. parendi adeo, Tacit. Ger. 44. fed ipfe hanc formulam in alienum fenfum detorquebam. Bene dici poteft de f. i. dec. pro: honoris beneficio non vti. Et illi fane libentius in Vrbe manfiflent, quorum etiam vicem dolet hadenus Cicero Phil. X. 4.

• nofirum

quin'deterius facias. In fenrenJ. 3. admirabiliter illud: opt. tiis ipfis nihil eft alienum: contra — fecijfe. quae breuis fententia ea ,id vbique , didum, quod a ta- longae orationis inftar eft, et lelibus viris dici oporteret. nibus verbis grauiflime mendacii arguit Antonium.

,l

11 2 P 1 1 1

indicium noftrtini metus videatur. Nos hac in fententia fumus, vt te cupiamus in libera republica magnum atque honeftuin efle; vocemus te ad nullas inimicitias; fed tamen pluris noflram libertatem, quam tuam amicitiam aefliniemus.

Tu etiam atque etiam vide, quid fufcipias, quid fuflinerepoflts: neque, quam diu vixerit Caefar, fed quam non diu regnant* fac cogites. Deos quaefumus, confilia' tua rcipublicae falutaria Gnt ac tibi, ii minus: vt, falua atque honefla republica, tibi quam minimum noceant, optamus. Prid. Nonas Sext.

M. BR.V4 noftrum non legitur in Magd. et aliis nonnullis, et poflet abefle, quia antecedit nobis. Sed bene claudit fententiam: et emphafis inefle videtur.

J. $. quoquam ad bellum, indicium, quod' certo et prudenti confilio armis abftinere decreuimus. §. 8- Deos quaef. etc. Scite ex his verbis Colligit Bengelius, Brutum cpiftolae efle auftorem, non Caflium , qui, vt Epicureus, non crederet, res humanas a diis curari.

J. 7. Sane quam libere et paene j. 8- Traeclare hic omnia , vt ferocius di&um eft: neque qu. nec humanius nec magis pie dici diu — cogites, a Brvt o et Ca s - potuerint, sio praefertim.

M. BRVTI EPISTOLA I.

8o

M. BRVTI EPIST. I. (ad Brut. I. 4)

Laetitiam fuam de victoria D. Bruti oftendit: dc Antomis mitius ftatuendum effe docet: nimiam Ciceronis liberalitatem erga Oflauium reprehendit, idqut tam amice, quam prudenter et grauiter.

BRVTVS

CICERONI’ S.

Q

uanta fim laetitia affedus, cognitis rebus Bruti no* ftri, et confulum, facilius eft tibi exiftimare, quam mihi feribere. Cum alia laudo, et gaudeo accidiiTe, tum quod Bruti eruptio non foluin ipfi falutaris fuit, ied et2 iatn maximo ad vi&oriamadiumcnto. Quod feribis, trium Antoniorum vnam atque eandem cauflam efle; quid ego fentiam, mei iudicii efle: ftatuo nihil, nifi hoc: Senatus aut populi Romani indicium efle de iis ciuibus, qui 3 pugnantes non interierint. Athocipfum, inquies, inique facis, qui hoflilis animi in rempublicam homines ciues appelles. Immo iuftifliine. Quod enim nondum fenatus cenfuit, nec populus Romanus iuflit, id arroganter non praeiudico, neque reuoco ad arbitrium meum.

Illud J. 3. At\hoc — 'appelles videtur ad Ciceronis verba refpicete: ( ad Brut. I. 4.) nullos vnq. liofles — ciues.

5-4$. 2. quid ego — iud. effe. ftatliat. Sic Att. IX. ij. et alit» tion eft tautologia: fed hoe valet: faepius.

Bruto liberum efle, nec Cicero$. 3. idarrog. — meum. Cinem fuadere, vt hoc vel illud ceronein fatis aperte tangit i humaniter tamen et ingeniofe.

i

k

M. BRVTI EPISTOLA I.

81

Illud quidem non muto, quod ei, quem me occidere 4

res non coegit, neque crudeliter quidquam eripui, neque diftolutc quidquain remifi: liabuique in mea poteftate, quoad bellum fuit. Multo quidem ho- 5 neftius indico, magisque quod concedere poflit res* publica, iniferorum fortunam non infedari, quam ' infinite tribuere potentibus, quae cupiditatem et arrogandam incendere poflint.

Qua in re, Cicero, vir optime ac ioriiflime, mihique merito , et meo nomine, et reipublicac, cariflime, nimis credere videris fpei tuae; ftatimque, vt quisque aliquid rede fecerit, omnia dare ac permittere: quali non liceat traduci ad mala confilia corruptum largitionibus animum. Quae tua eft humani- 6 tas, aequo animo te moneri patieris, praefertim de communi falute: facies tamen , quod tibi vifum fuerit: etiam ego, cum me docueris. Nunc, Cicero, nunc agendum eft, 4. muto: poenitet. ei C. Antonio. $. 5. potentibus, nominarim: Oftauiano. j. 6. etiam ego fc. moneri me patiar, cf. anal. r.e primi exc. m> c. fit pro: ne tu primo excidendo m. c. f. vel ne primum excidendum e»c. Quod autem genitiuus pendet a caujfa, non debet adeo durum videri, cum aeque dicatur: ne Ciceronis culpa fit atque ne in Cice* rone culpa fit. Eadem fententia clarius exprimitur ep. V. f. 23. neque opin. inopinantibus.

7$. J. Hic ad caput fecundum epiftolae tranfiturus vtitur fententia a rebus ipfis petita, easdem bene copulante et caudae fuae apta. Cum aurem eadem -contineat grauem Ciceronis reprehenfionem, cumque^ alia grauiora in euin fequantur, magnam eius laudem

adiungit, et plane amica et ingenua obiurgatione vtitur. §. 6. etiam ego: ambiguum hoceft, quiaprocliuius eftrepetere : faciam, quod m. v.f. Confulto mihi videtur Brutus ambigue fcripfiffe, rclpiciens ad conferuatum F

eft, nefruftra, bpprefliim cfle Antonium, gauifi fimus, neu femper primi cuiusque mali excidendi caufla fit, vt

7 aliud renafeatur illo peius.

Nihil iam neque opinantibus, aut patientibus nobis, aduerfi euenire poteft, in quo non cum omnium culpa, tum praecipue tua futura fit: cuius tantam audoritatem fenatus ac populus Romanus non folum ellc patitur, fed etiam cupit, quanta maxima in libe.

Ta ciuitate vnius effe poteft: quam tu non folum bene fen* g tiendo; fed etiam prudenter, tueri debes. Prudentia porro, quae tibi fupereft, nulla abs te defideratur, nifi modus in tribuendis honoribus. Alia omnia fic abunde adfunt, vtcum quolibet antiquorum comparari poflint tuae virtutes, vnum hoc, grato animo liberalique profedum, cautiorem ac moderatiorem liberalitatem defiderat. Nihil enim fenatus cuiquam dare debet, quod male cogitanti.

9 bus exemplo aut praefidio fit* Itaque timeo de confulatuj ne j. 7. prudenter repete: fentiendo. $. 8. /« trib. honoribus: cauflam Ciceronis omnem cognofces ex Ep. ad Brut. I. 15. modo probes, praefidio firmamento, vbi femel ad nimiam potentiam peruenerint.

J. 9. quam inde — defcenfurum fc. fe putet h. c. quam vt inde reip. ac legum iujju (quod maxime hic in'futuro fubintelligendum) defeendat, vt imperium et reliqua ornamenta cum confutatu deponat, et ordinaria viri confutaris dignitate contentus fit. cf. f. 10. med. An non et hoc ferri poflit, Vt in dcjcenf. fubintelledum alte Ctiefj Vepe* tatur ? §. 10.

tum inuito Cicerone C. Antonium ex re poteft elici, ad quod refe$. 4. ratur. liberalitas ipfa cfiet. Verum alius ornandi et honoribus 8. vnum hoc: Non tam ob- extollendi cogitandus, grato — fcurum quam durum hoc eft, quia profeftum: rurfus hic eximia laucertum nomen nec praecedit, nec de reprehendo mitigatur.

M. BRVTI

EPISTOLA I.

83

ne CaeGir tuus altius feadfcendifle putet decretis tuis, quam inde, fi conful faflus fit, defcenfurum. Qtiodfi Anto-io nius ab alio relitftum regni inftrumentum occationem regnandi habuit: quonam animo fore putas, fi quisaudore, non tyranno interfeflo, fed ipfo fenatu, putet fe imperia quaelibet concupifcere pofle? Quare tum et felicitatem et prouidentiam laudabo tuam, cum exploratum habere coepero, Caefarem honoribus, quos acceperit, extraordinariis fore contentum. Alienae igitur, inquies, culpae mc reum fubiicies? prorfus alienae, fi prouideri potuit^ ne exfifleret. quod vtinam infpe&are poflls timorem de illo meum! His litteris fcriptis, te confutem fa&iim au-ll diuitr.us. tum vero incipiam proponere mihi rempublicam iuflam, et iam fuis nitentem viribus, fi ifluc videro. Filius valet, et in Macedoniam cum equitatu praemiflus eft.

Idibus Maiis, ex caflris.

M. BRV J. io. injlrumentum intelligas colle&iue, non modo exercitus, fed omnia honorum et inufitatae potentiae fubfidia. $. ii . Tum vero etc. Ironice haec feripta, fi minus a Cicerone intellefla funt. Rumor, fi quis fuit, inde ortus, quod Cicero fuaferat in fenatu, vt Oftauianus ad confutatum eueheretur, addito collega, qui eius adolefcentiam regere poflet. Rifit fenatus non obfcuram fenis ambitionem. Filius tuus v. ep. feq. J. 2. et Lentuli ep. I. extr. j. io. Tam tyranni quam ittterfeUi verbuin luam vim in argumento habet. Putidius, (forte et difficilius,) fuiflet fenatu

concinnitatis maioris caufTa adiicere, quod direflius opponeretur tuinterf. Satis ergo, in epiftola praefertim, fuit ipfo fenatu.

F 2

84

M. BRVTI EVISTOLA II. —-------------j e

M. BRVTI EP1ST. II. (ad Brut. I. 6.)

Xjratias agit: de Ciceronis filio quaedam refpondet: rogat, vt Glaucona e cuftodia eripiat: Flauium, qui cum Dyrrhachinis litem habebat, commendat ': et de Dolabella caefo fugatoque certiorem facit.

BRVTVS CICERONI S.

exfpedare, dum tibi gratias agam. Iam pridem hoc ex noflra neceflitudine, quae ad fummam beni□ volentiam peruenit, fublatum efle debet. Filius tuus a me abefl. in Macedonia congreditmur. lufltis eft enim Ambracia ducere equites per Theflaliam: et fcripli ad eum, vt mihi Heracleam occurreret.

Cum eum videro, quoniam nobis permittis, communiter conflitucinus de reditu cius ad petitionem, aut ad commendationem 5. i. gratias agant. Nam cx Ciceronis maxime decreto fenatus Bruto liberum efle voluerat, vt vel Dolabellam perfequeretur, vel exercitum in iisdem locis contineret. $. 2. Heracleam Macedoniae, petitionem facerdotii. nam Ih collegium pontificum eum 'pater cooptari volebat, commend. hc»'. vt faltcrt infequenti anno ne fruftra petat.

S ?•

i. Perquam amice de gratiarum adione praetermittenda. Sic tamen beneficii fe non immemorem oftendir. lufto breuius hac in parte egifle videbitur comparanti Ciceronis ep. ad Brut. I. 5. quae tam honorifice et tam multis verbis feripta efl. Sed non videtur Brutus delectatus efle Cice-

ronis verbofa vanitate: ctomnino tum imperatores exercitibus fuis freti fenatus decreta non multum curabant, vt omnis vrbana potentia fere intra vrbem tantum valeret. §. 2. De Cic. filio non minus breuiterj led tamen pcrfpicue et plene.

M. BRVTI EPISTOLA II

85

tioncm honori'.

Tibi Gl.iucona, medicum Pan- 5 fac, qui fororem Achilleos noftri in matrimonio habet, diligent iffirae commendo. Audimus, eum veniile in fufpicionem Torquato, de morte Panfae, cnftodirique, vt parricidam. Nihil minus credenduip eft. quis enim maiorem calamitatem morte Panfae accepit? Praeterea eft modeftus homo et frugi, quem ne vtilitas quidem videatur impuKura fuifle ad facinus. Rogo te, et quidem 4 valde rogo, (nam Achilleus noder non minus, quam aequum eft, laborat,) eripias cum ex cnftodia, conferuesque. Hoc ego ad meum officium priuatarum rerum aeque, atque vllam aliam rem pertinere arbitror. Cumhas 5 ad te feriberem litteras, ab Satrio, legato C Trebonii, reddita eft mihi cpiftola a Tillio ct Dciotard, Dolabellam caelum ftigaiuinque effe.

Graecam epillolam tibi miti £ 3. Achilleos, qui ceterum non eft notus. Nomen graccum, quod Brutus fuum dicit, verefimile facit, libertum fuifle. Torquato. qui, quia Panfae quaeflor fuerat, ob neceflitudincm videbatur eius mortem perfequi debere. Sic Manut. ex Appiano (B. C. III. 69.) Hoc C re&e habet, vix porelt efle I,. Torquatus, qui quinque annis ante praetor fuerat, is enim lane nou faftus ellet Panfae aflecla. tuodeflus et fr. bene moratus ct probus.

J. 4. H»c ego —.arbitror nullum ofT. priuatuin fanilius mihi efle debere arbitror, quain hanc Glauconis commendationem. £$. ab Satrio—Deiotaro. Nihil hic monent interpretes. Cum autem in accuratioribus editionibus commata reperiantur plura: dubium faeiJ 3. Rurfus mira breuitate accepit ? c) et mod.

Glauconii falutem commendat, ct tius. $. 5. qb Satrio — Dciotaro. tamen ita, vt commodae defenfionis materiem large fubminillrct. Iiacc verba noftra ignorantia viOb fufpicionem vt par.ricida dentur ambiguitatis qliquid habecuftoditur. b~) Quis maiorem — re , non vitio Bruti.

F 3

86

M.

V

BRVTI EPISTOLA If.

6 miG Cycberci cuiusdam, ad Satrium tnifiam.

Flauiui noftcr dc controuerfia, quam habet cum Dyrrhachinis hereditariam, iumiit te iudicem.

Rogo te, Cicero, et Flatiius rogat, rem conficias. Quin ei, qui Flauium fecit heredem, pecuniam debuerit ciuitas, non eft dubium: neque Dyrrhachini infitiantur; fed fibi donatum aes alienum a Caefare dicunt. Noli pati, a neceftariis tuis neceffario meo iniuriam fieri. XVII. Kalend. Iun. ex cafiris, ad imam Candauiatn.

M. BRV. bium videri poflit, vtrum ab Satrio an a Tillio et Dciot. Dolabella viftus dicatur. Neutrum per fc abfurdum. nam et legatus poterat officii publici nomine arrepta manu Dolabellam perfequi, cum quaeflor Lentulus idem fecerit; (v. Lcnt. ep. II.) et Tillius Ciinbcr Bi-. thyniae praetor adiun&o fibi Deietaro. (de Deiotaro cf. Cic. Phil. XI. 12. f. Dio XLVU. 24.) Sic cepit Soreau, qui vertit: par laquelle it me mande, que T. et D. ont battu Dolabella. Sed a CafTio potius Dolabellam viftum efle intelligcndum eft, et Tillii Deiotarique nomine confcriptam epiftolam per Satrium efle redditam. §. 6. F/auius. Hic quoniam neceffarius Bruti dr., fuit fine dubio ille Flauius, quem Manut. ex Plutarcho docet opificum praefeflum in Bruti exercitu fuifle. Non alius, opinor, eft communis ille Bruti ct Attici amicus, qui nominatur Corn. Nep. Att. c. 8- Jumfit te iud. idque prudenter, quod Ciceronem patronum ciuitatis fuae Dyrrhachini non facile auderent reiicere, nec Cicero clientibus in eo, quod Caafar iniuftc largitus eflet, gratificaturus videretur. Candaviam, quae eft regio afpera etmontofa ab Epiro ad Macedoniam procurrens. j. 6. a necejf.— meo. Cum nifi obfecutus fuerit Bruto, dicadileftu necefl. vtrobique pofitum tur ct cupidius egifle pro Dyrrhaeft. Ea enim vis ineft, vt-Cicero, chinis, nec amice aduerfus Brutum.

M.

BRVTI EPISTOLA

III.

87

M. BRVTI EP1ST. 111. (ad Brut. I. 7.)

L. Bibulum vnice, alios minore /ludio ad facerdotium commendat.

BRVTVS CICERONI S.

. Bibulus quam carps mihi efle debeat, nemo melius iudicare poteft, quam tu; cuius tantae pro republica contentiones foll^citudinesque fuerunt. Itaque vel ipfius virtus, vel noflra neceflitudo debet conciliare te illi: quo minus multa milii feribenda efle arbitror. Voluntas enim 3 te monere debet noflra^fi modo iufla eft, aut pro officio neceflario fufeipitur. In Panfac locum petere ponflituit. eam J.l. L. Bibulus: eft Bruti prinignus. * cuius—fuerunt. Haec non cohaerent, et mihi obfcura funt. Vix ad hunc Bibulum pertinere poliunt. Quid enim hic pro republica, non dicam fecit, (nam ignorare potiemus ;) fed facere per tempus et aetatem potuit? nifi forte ad belli labores referantur, vt is fit L. Bibulus, qui apud Appianum aliquoties nominatur, vt L. IV. B. C. c. 104. Huic vero rationi obdant contenti. et foll. quae non nifi de vrbanis negotiis cogitari finunt.

De patre Marco Bibulo reflius ifta dicantur. Videtur igitur aliquid excidifTe, quod ad laudem hominis pertineret, hoc autem pertinere ad alium. Nam illud nimis durum fit, ad Ciceronem hoc fenfu referre, vt hic vfu doftus fciat, quanti fint labores pro rep. fujcepii* et optime iudicare poffit, quam carus Bruto Bibulus effe debeat, ob Marci patris fimiles labores. Obftat etiam ipfius virtus.

J. 2. petere faccrdotium. v. ad Brut. 1. 14. nominationem, vt eum commendes, cf. ad Hcrenn. I. 11. extr.

5. J.

A Bibuli caritate incipit: in mis ad confilium apta funt exeiusdem laude definit. In pri- trema.

F 4

f S8

M. BRVT1 EPISTOLA III.

eam nominationem a te petimus. Neque coniundiori dare bcncficiiifn, quam nos tibi fumus, neque digniorem 3 nominare potes, quam Bibulum. De Domitio ct Apulcio quid attinet me feribere, cum ipfi per fe tibicommendatif. fimi fint? Apuleium vero tu tua autforitatefiifl inore debe;, 4 Sed Apuleius in fua cpiflola celebrabitur. Bibulum noli dimittere cx finp tuo, tantum iam virum, ex quanto, crede mjhi, potbft euadere, qui vpfiris paucorum rcfpopdeat laudibus.

M. BRV. f. 5. fu fua ep. qua feparatim diligentius commendetur. I nam haec ob Bibulum proprie feripta eft.

Similiter Cicero ad Diu. XUI. ep. 11. cr 12. freit, vt communiter plures, deinde horum vnum feparatim commendaret.

S. 4. noli — tuo: eximio amore complc&ere, et eius petitionem , iuua.

4. tantum iam virum: ergo merito ornandum, poteft euad. etc. ergo fpem etiam maiorem praebet.

— la udib. magna Ciceronem laude capere ftudet.

In r liquis breuior eft, vt folet.

Et iam ante conqueftus erat Cicero .Att. VI. I. ad me, etiam cum rogat aliquid, contumaciter, arroganter, etKoivuviruc fo-

let feribere. Satis axoivu^rov illud f. 2. ft m. i. eft: reite quidem : fed illud ipfnm, iuftam efte, amicus, cauflis allatis, declarare debet, niti vult inhumanus aqt imperiofus videri. Rogat aurem, vt Plinii verbis vrar, (Epp. It. IJ.)' et quidem efficaciffime, qui reddit caujfas rogandi.

-5^5»-!

rrxiu.x-r.-0»

AI. BRVTI EP1ST. IV. (ad Brut. I. n.)

Vct.Antiflii animum in rcn:p. et libcralitatcm laudat, rogatqiic, vt ipjtus petitionem praeturae adiuuet, ceterisque rebus eum excitet^ vt reip, maneat jiudio/uf, BRVTVS

CICERONI

S.

'teris Antiflii falis animus eft in rempublicam, vt non V dubitem, quin et in Caefare et Antonio fe praedaturus fuerit acerrimum propugnatorem communis libertatis, fi occafioni potuifiet occurrere. Nam qui in Achaia con- 2 grefiiis, P. Dolabella milites atque equites habente, quodvis adire periculum, ex infidiis paratiflimi ad omnia latropis, maluerit, quam videri aut coadus effe pecuniam dare, aut libenter dedifle homini nequiflimo atque improbifiimo: is nobis vitro et pollicitus efl, et dedit H-S XX exfnapecunia: et quod multo carius eft, fe ipfum obtulit et conjunxit. Huic perfuadere coepimus, vt imperator in ca- 3 ftris 5. 2. quodu. adire periculum fc. pecuniae denegatione. HS. XX. non vigin(i millia feftertiorum, (quid enim o&ingenti thaleri conventionis effent Bruto, qui magnum exercitum aleret?) fed vicies feflcrtium , i. e. 83335 thaleros conuentienis. feipfum — coniunxit cuin exercitu.

5- 3$. 2. Periodus, qua fa&umAntiftii commendat, paullulum declamatoria videtur; quorfum pertinet : ex injtd. — latronis et quam vid. — improbijfimo.

Qjodli

ipfum Antiftium hoc dilemtnate vfum effe fignificaret; re&e haberer. Sed cum ex fuo iudicio hoc feribar, in epiftola ad oratorem feripra legere nolim.

F5

go

M. BRVTI EPISTOLA IV.

>

Oris remaneret, remque publicam defenderet. flatuiteundum fibi, quoniam exercitum dimififfet. ftatim vero rediturum ad nos confinnauit, legatione fufeepta, nifi praetorum comitia habituri eflent confides. Iam illi, ita fentienti de republica, magnopere audior fui, ne differret 4 tempus petitionis fuac. Cuius faduin omnibus gratum efle debet, qui modo indicant, hunc exercitum efle reipublicae: tibi tanto gratius, quanto et maiore animo gloriaJ. 3. Hinc exponit, quae cum ep egerit, et quomodo eius'confilia fenfim exquifiuerit: quod ad intelligenda reliqua nonnihil facere ! videtur. imperator nomine (jitulo, vt noftri dicunt) non re. 'quoniam: an legendum quod iam? dimififfet: facramento foluiflet.

Nam ipfis verbis, quibus difcedere atque arma deponere iubebantur milites, foluebantur religione, vt dimijfi dicerentur, etiamfi eodem loco remanerent. Vid. Cic. Off. I. ii . legatione libera, vt vult Manutius.

Sed militaris legatio aptior videtur. Sufcepit nempe legati munus hac conditione, nifi praet. etc. * Iam: fic pofui pro Nam ex | certa, opinor, conie&ura. Nimirum disit Brutus: Ante, nondum perfpe&a eius voluntate, ducem fui uxercitus mecum eum habere volui. Significauit autem, fe praeturam cogitare. Iam etc. Sed ri nam plane non conuenit. $. 4. 'dignitate. Scxibvvto. dignitatem : quem accufatiuum videntur finxifle ob anteced. libertatem, cum poft dignitate interpungen• dum

§.3. /latuit — dimi/ non obfcurum quidem hoc (modo tale fit, quale Br. dedir;) neque graT tum tamen, ob nimiam breuitatcm. Melius ita: fed fiatuit ideo eundum fibi, quod iam ex. dim. $. 4. et maiore: melius inverfo ordine: maiore et, quia hoc adiediuupi tam ad dignitate quam ad animo pertinet. Si fubtilius

agendum, geminatum et nonopti» me neflit res, quarum nexus naturalis non ftatim apparet. Animus taincn et dignitas h. 1. confiderari poflunt, vt virtus et praemium vel caufla et efleilus. Adde cp. feq. §. 2. dign.—perf.—es.

Sententia his interiefta initio convenientior diuellit illa, non disiungit, et animum diutius, quam conlucuit, fufpenfum tenet.

i

1

riaque libertatem noftram defendis, et dignitate, fi contigerit nofiris confiliis exitus, quem optamus, perfundhirus es. Ego etiam, mi Cicero, proprie familiariterque, te 5 rogo, vt Veterem ames, velisque effe quam amplifliinum: qui etfi nulla re deterreri a propofito poteft. tamen excitari tuis laudibus indulgentiaque potuit, quo magis amplexetur ac tueatur iudicium fuum: et mihi gratiflimum erit.

M. BRV-

dum putarent. Sed pofito accufatiuo magna difficultas oritur in extremo verbo, et fit oratio valde inconcinna, cum tam longo membro: quanto — defendis nihil amplius refpondet, nifi: et dignitate.

5- 5- ’ F.go etiam, quid illud etiam noui addit? frigidum fane et ineptum videtur. Puto legendum etiam atque etiam, proprie fam. que: haec trahenda funt ad ames, non ad te rogo, vt editores videntur voluifte. Quid enim eft proprie rogare ? aut quid familiare in hac rogatione ineft? Tofui ergo incifum poft familiariter que.

9’

M- BRVTI r PISTO! A V.

P

AI. BRVTI EPI ST. V. (ad Brut. 1. !J.)

Salutem liberorum Lepidi commendat, et enixe rogal, vt patre damnato a poena liberentur, BRVTVS

CICERONI S.

Dc, M, Lepido vereri me cogit reliquorum timor: qui

fi eripuerit fe nobis, (quod velim temere atque iniuriofe de illo fufpicati fint hominesoro atque obfecro te, Cicero, neceffitudinem notiram, tuamque in mebeniuolcntiam obteflans, fororis meae liberos pbliuifcaris efle Lepidi filios, meque his in patris locum fucceffifie exiflimes. hoc fi a te impetro, nihil profedo dubitabis 2 pro his fufeipere. Aliter alii cum fuis viuunt: nihil ego ( poffiim in fororis meae liberis facere, quo poffit expleri volun5. i. vereri, ne fe cum Antonio coniungat. fororis •—filios: noli committere, vt, propter patrem hortem iudicatum, fortunis fuis {polientur. j. 2. Aliter— viuunt: magis minusue amant fuos. boni eft nominatiuus pl.

S- 3.

Contumaciam fuperbiamque adverfus Cic. et hic prodit, cum a fe folo, fuisque meritis argumenta petat.

Ineptum quidem effet Bruttnn cum Cicerone oratorie agere, et affeitus a miferia aut fletu puerorum ipforum, aut inani», aut auiae, ciere velle, etc.

Sed poterat, praeter alia, v. g. illud recte adhibere, iegetn ipfam

abrogandam , his temporibus reipublicae noxiam, cum magna multitudo puerorum infontium defperacipne abripiatur, vt aliquando reip. ciues defuturi videantur: cum incertus fit belli exitus, exemplum lenitatis hoftibus effi, prae bendum, vt ' liberis bonorum, vt M. Ciceroni adolefccnti parcant, (i quid triftius acciderit.

M. BRVTI EPISTOLA V.

93

voluntas mea aut officium» Quid vero aut mihi tribuere boni poffunt, Ii mod^idigni fumus, quibus aliquid tribuatur; aut ego matri, aeffirori, pherisque illifcpracflaturus fum, fi nihil valuerit apud te, reliquumquefenatum, contra patrem Lepidum, Brutus auunculus? Scribere mul- 3 ta ad te neque poffiiin prae follicitudine ac flomacho, neque debeo. Nam fi in tanta re, tamqne neceffaria, verbis mihi opus eft ad te excitandum et confirmandum: nulla fpes ell, falturum te, quod volo, ct quod oportet. Quare noli exfpedare longas preces, intue- 4 re me ipfum, qui hoc vel a Cicerone, coniundiffimo homine, priuatim, vel a confulari, tali viro, remotaneceflitudine priuata, impetrare debeo» Quid fis fadurus, velim mihi quam primum rclcribas. Kalend, Quini. ex caflris.

M. BRV4. 3. flomacho, indignatione aduerfus te. Non videbatur Cicero Bruto obfecururus haitenus.

J. 4. a confulari, qui bene ineritis de patria, vt Bruto, vel maxime gratificari debeat.

J. 2. 70 aut primo loco pofitum non placet. Nam quod ad 4. 4. anteced. ep. de tt diximus, idem valet de aliis particulis copulatiuis aut disiundiuis, v. g. tam —quam. Nifi tali geminatione coniungunt eiusdem rei partes, aut generis fpecies, videtur ple-

rumque vitium in diuidendo aut partiendo fa&urn, eiusque rei obfcura idea animum offendit. §. 4. weipfunt. Reliquis imitatis accuratius effet teipfum. nain reipfa non a Bruti fed Ciceronis perfona futnta funt, quae fequuntur.

M. BRVT1 EP1ST. VI. (ad M. Brut. 1.16.)

Gratias primo agit fuo more, breuitcr: deinde grauij. fime cum reprehendit, quod in ep. ad OUauiim mijfa rogatierat, vt liberatores patriae faluos vellet. Poflremo meliorem rationem fiiadet, cumqut ad prudentiam et fortitudinem cohortatur.

BRVTVS

CICERONI

S.

particulam litterarum tuarum, quas mififti Oclauio, legi, mittam ab Attico mihi. Studium tuum, curaque 2 de falute mea, nulla me noua voluptate affecit. Non folum enim vfitatuin, fed etiam quotidianum eft, aliquid audire Haec demum eft epiftola Bruti et animo et ingenio digna; quae vel fola docere p olfit, quanta vi» animi, quantum roboris, quantum etiam eloquentiae et prudentiae in ifto tanro viro fuerit. Eam et fequentem Voff. Hift. Lat. ingentis fpiritus plenas dicit.

Duo funt, quae reprehenduntur in Cicerone i) quod de rep. defenfa gratias agat: 2) quod falutyn interfectorum Caefaris commendet. Non videtur de hoc argumento ita commentatus cfle, vt, partitione facta, certum ordinem fequi ftatueret: et tamen, quod tanti oratoris erat, ordine certo rem exponit. Ab eo, quod indigniffime tulerat, incipit $. 3 et 4.

Sed- a §. 5. videtur demum, vt 5. 2. propofuerat, ad traftationem venire, cuius prima pars contine-

tur {phis 5 — 11. Primum eft: quid grat. etc. in quo imbecillitatem et defperationem inefle darittime Jpho 7. docet, (ex quo etiam in contrarium $. 22. Ciceronem hortatur, ne defatigetur neu diffidat. ) In hac parte huc demum omnia redeunt, quod , qui tam fuppliciter ac demitte fe gerat advarfus Octauium, is non libertatem per eum recuperant, fed in eo alium quaefierit dominum, a quo non modo non Caefaris interfectores, fed ne ceteri quidem ciues liberi futuri fint.

Quam vere, quam grauiter, quam dilucide, iuftifiima verborum breuitate id expofuerit, fentio equidem magis, quam diligentius aperire aufiin. Vereor, ne tenebras offundam, aut certe legentis impetum inepte remorer, fi quidquam prae.

M. BRVTI EPISTOLA VI.

95

audire de te, quod pro noflra dignitate fideliter atque honorifice dixeris, aut feceris. At dolore, quantum animo maximum capere poffum, eadem illa pars cpillolae, icriptae ad Odlauium de nobis, affecit. Sic enim illi graJ. 2. de rtp. aduerfus Antonium defenfa. quid? Jcribam? dupliccm pofui interrogationem, non enim dubitat Br. quid potiflimum feribat, fed vtruin, illud, quod vnura in animo habet, morte qua-. quo genere mortis ? i 4-

praeterea adiicere velim. Redit j. 12. ad alterum et vsq. J. 21. docet, qui Oltauium roget, vt Caefaris interfectores faluos velit, eum a) aliquid petere, quod fieri non pofiit; vitam enim minimam, vt! potius nullam partem falutis efle; dignitate er libertate veram vitam conftare, et, qui feruiat, Romae exfulem efle: b') videri ob formidinem tantum leniorem dominum quaerere: c) fpontelargiri Octanio, qued per illum habere vifa fit re-p. rf) ingratum efle aduerfu9 eos. quibus populus Romanus multo plus debeat.

Quis non aflentiatur? Suftinent quidem Ciceronem defendere, vt co x k a d v s in quaejlura, mi d d l f .ton vs in Hijl. of the life of M. T. Cicero; fed truftra.

Extremum caput epiftolae f 22 — 24. moderatius eft, et lenioribus verbis feriprum. Videtur in eo Brutus proprerea fedatiorein fe oftendere voluifle, ne iufta indignatio in iram aut odium contra Ciceronem veffa videretur , et ne eum a fuis rationibus abalienaret.

Docet autem Ciceronem, fortem et liberum animum ea certiflima notaagnofci, fi feinper idem fit, nec aliquando fuccumbat. Hunc

locum communem exemplo non aliunde petito, (quod longum fuiflet, et nimis ad popularem orationem aptum,) fed Ciceronis exemplo exornat. Ita et breuitati confulit, et reda ad fcopuin tendit , fimul etiam laude exquifitififima eum capit.

Ceterum tota haec pars apti (fime fententiis inter fe nexis cohaeret, vt aliud ex alio quafi fponte oriatur, et oratio mira facilitate et lenitate profluat.

Sane operae pretium fit quam diutiflime in tali epiftola haerere, et Angulorum etiam locorum virtutes contemplari. Conatus equidem fum: fed nimis longum efle vidi; et, quia fingula funt non tam ornata et pulchra, quam rcita, vera , admirabiliter grauia et ponderofa, rubore me (uffundi fcnfi, cum tantam verborum vim orationis tenuitate encruare mc et frangere viderem, et religiofeabftinui.

Enimuero qtiem illa J. 11. non percellunt: Sed mihi—pojfit; denique qui in vllo loco, fi modo re&e intellexerit, ab animi* quodam motu aut admiratione vacuus manferit, eum indignum tali le&ione, et ad alia omnia detrudendum efle cenfeo. Paucula tantum fuo loco fubiiciam.

96

3

q

5

6

M. BRVTI EPISTOLA VI.

gratias agis de republlca, tam fuppliciter ac dcmifle, (quid? fcribam? pudet conditionis ac fortunae: fed tamen feribendum eft;) commendas noftram falutem illi, (qtiae morte qua non perniciofior ?} vt prorfus prae te feras, non fublatam dominationem, feddominum commutatum effe. Verba tua recognofce: et aude negare, fermentis aduerfus regem iftas effe preces. Vnum ais effe, quod ab eo poftuletur et exfpedletur: vt eos ciues, de quibus viri boni, Jpopulnsque Romanus bene exiflimet, faluos veliti Quid? fi nolit, non erimus? Atqui noneffe, quainefle per illum, praeftat. Ego, medius fidius, nonexiftimo, tam omnes'deos aucrfos effe a falute populi Romani vt Octauius orandus fit pro falute cuiusquam ciuis, non dicam, pro liberatoribus orbis terrarum. Iuuat enim magnifice loqui: et certe decet, aduerfus ignorantes, quid pro quoque timendum aut a quoque petendum fit. Hoc tu, Cicero, poffe fateris Odauium; et illi amicus es? aut, fi me carum habes, vis Romae videri 5 cum vt ibi effe poflein, commendandus puero illi fuerim? Cui quid agis gratias, fi, vt nos faluos effe velit et patiatur, rogandum putas?

An hoc pro beneficio eft habendum, quod fe, quam Antonium, effe maluerit, a quo ifta petenda effient? Vindici quidem alienae dominationis, non vicario, ecquis fupplicat, vt optime meritis derepublicaliceateflefaluis? Illa vero imbecillitas et defperatio, cuius culpa non magis in 5. 4. ignorantes, qualis tu es. R. videri fc. me, vis mc Romae effe. Omnibus epp. hoc rogauerat Cicero, et confirmatur haec interpretatio fequentibus.

J. 5. non vi<i. qui inodo vicarius non fit domini fublati.

S- 7-

M. BRVTI EPISTOLA VI.

97

in te relidet, quam in omnibus aliis, et Caefarem in cupiditatem regni impulit; ct Antonio poli interitum illius pcrfuafit, vtinterfedi locum occupate conaretur; et nunc puerum illum extulit, vt tu indicares, precibus efle impetrandam falutem talibus viris: tnifericordiaque vnius, vix etiamjnunc viri, tutos fore nos, haud vlla alia re. Quod 7 fi Romanos nos effe meminifiemns: non audacius dominari cuperent poftremi homines, quam id nos prohiberemus: neque magis irritatus eflet Antonius regno Cacfaris, quam ob eiusdem mortem deterritus. Tu quidem confularis, et tantorum fceleruin vindex, (quibus oppreflis, vereor, ne in breue tempus dilata fit abs te pernicies) qui potes intueri, quae gefferis, fimul et ifla vel probare, vel ita deiniffe ac facile pati, vt probantis fpeciein habeas? Quod autem tibi cum Antonio priuatum odium? 8 nempe quia poflulabat haec, falutem abs fe peti: precariam nos incolumitatem habere, a quibus ipfe libertatem accepiflet: efle arbitrium fuum da republica. Quaerenda efle arma putafli, quibus dominari prohiberetur: fcilicet, vt, illo prohibito, rogaremus alterum, qui fe in eius locum reponi pateretur; an vt eflet fui iuris ac mancipiires( publica ? nili forte non de feruitute, fed de conditione ferviendi recufatum efl a nobis.

Atqui non folum bono 9 domino potuimus Antonio tolerare noftram fortunam, led etiam beneficiis atque honoribus, vt participes, frui, quanJ. 7. jRomanor, homines fortes, regiae dominationis inde a multis feculis impatientes, poftremi hom. nullius pretii, abie&iffimi. tant. fctltrum in Catilina «iusque fociis.

J. 9.

Q

9«

M. BRVTI EPISTOLA VI.

quantis vellemus, quid enim neget iis, quorum patiefr tiain videret maximum fuae dominationis praefidium efle? Sed nihil tanti fuit» quo venderemus fidem noflram IO et libertatem. £~Iic ipfe puer, quem Caefaris nomen iocitare videtur in Caelaris interfectores, quanti acftimet (fi fit commercio locus,) pofle, nobis audtorihus, tan* tum, quantum profetfto poterit, quoniam viuere, et pecunias habere-, et dici confulares volumus ? ceterum necquicquam perierit ille: cuius interitu quid gauifi fumfl$ J i fi mortuo nihilo minus feruituri eramus? Nulla cura ab aliis adhibeatur-: fed mihi prius omnia dii deaeque eripuerint, quam illud indicium, quo non modo heredi eius, quem occidi, non conccflerini, quod in illo non tuli, fed ne patri quidem meo, fi reuiuifeat, vt, patiente me, plus legibus ac fenatu poflit. An hoc tibi perfuafutn eft» fore ceteros ab eo liberos, quo inuito nobis in ifla duitate locus non fit?

13 Qpi porro id, quod petis, fieri potefl, vt nn» petres? Rogas enim, velit nos faluos efle.

Videmur §. 9. 'fidem noflr. Sic clientes dicuntur in fide patroni efle. Eft ergo fides quali fui ipfius tutela. j. 10. qu. aefliniet? niinirutn magno pretio infinitam potentiam frediinat. quoniam v. — volumus. Haec ad vnum Ciceronem pertinent. mortuo eft ablatiuus abfolutus.

5- 12. porro. Hac particula ad alteram repreltenfionem pergit, quod darius eflet hoc ordine: id, quod porro petis.

§• M-

$.9. neget: durior in fpeciem §. It. heredi prp filio; praecnallage pro negaret: fed feriben- clare! Vis oppolitionis maxitna tis feVuor, opinor, excufat, qui heres eius, q. occidi et pater fubinde vt praefentia intuetur, meus. quae futura fuifle animo cernit.

M. BRVTI EPISTOLA

99

innr ergo tibi f.dutem accepturi, cum vitam acceperimus? quam, fi prius dimittimus dignitatem et libertatem, qui poflumus accipere? An tu Romae habitare, id putas incolumem efle? Res, non locus, oportet praeflet ifluc mihi.

Neque incolumis fui, Caefare vino, nifi poflquam illud confciui facinus: neque vsquam cxful eflepoffum, dum feruirc, ct pati contumelias, peius odero malis omnibus aliis.

Nonne hoc eft in easdem tenebras i 3 recidiffe, quum ab eo, qui tyranni nomen afeiuit (ibi (cum in Graecis duitatibus liberi tyrannorum, oppreffis illis, eodem fupplicio afficiantur,) petitur, vt vindices atque oppreflores dominationis falui fint? Hanc ego ci- 14 vitarem videre velim, aut putem vllam, quae ne traditam quidem atque inculcatam libertatem recipere poffit? plusque timeat in puero nomen fublati regis, quam confidat fibi; cum illum ipfum, qui maximas opes habuerit, paucorum virtute fublatum videat? Me vero poflhac ne coinmcndaueris Caefari tuo: ne tc quidem ipfum, fi mt audies. Valde care aeflimas tot annos, quot ifta aetas 1 5 recipit, fi propter eam cauflam puero illi lupplicaturus es. Deinde quod pulcherrime fecifti, ac facis in Antonio , vide ne conuertatur a laude maximi animi ad opinionem formidinis. Nam fi Odauius tibi placet, a quo de noflra falute petendum fit: non dominum fugifle, ‘fed J. 14. inculcatam, inuitis fere obtrufam.

J. 15. ijla aet. feneilus tua. nam fi OH. pro: nam fi t. placet, *t ab Oit. etc. diduin eft, vt illa: fcis me, quis fim exc.

s. 17.

J. 13. tyranni nom. afc. fibi mine ob ^uam odiofej pro Caefaris no- tur.

G 2

adoptionem

apptlla-

1OO

M. BRVTI EPISTOLA

16 fed ainicioi\’m dominum quaefi fle videberis. Quem quod laudas ob en , quae adhuc fecit, plane probo, funt enim laudanda; fi modo contra alienam potentiam, non pro fua, fufeepit eas adiones. Cum vero indicas, tantum illi non modo licere, fed etiam a te ipfo tribuendum efle, vt rogandus fit, ne nolit efle nos faluos; nimium magnam mercedein ftatuis. Id epim ipfuni illi largiris, quod 17 per illum habere videbatur respublica. Neque hoc tibi in mentem venit, fi Oclauius vilis dignus fit honoribus, quia cum Antonio bellum gerat: iis, qui illud malum exciderint, cuius iftae reliquiae funt, nihil, quo expleri poflit eorum meritum, tributurum vnquam populum Ro18 manum, fi omnia fimul ‘congeflerit. At vide, quanto diligentius homines metuant, quam meminerintj quia Antonius vitiat atque in armis fit. De Caefare vero, quod fieri potuit ac debuit, transactum eft: neque iam reuocari in integrum poteft. Oclauius is efl, qui quid de nobis indicaturus fit, exfpedet populur Rbmanus: nos hi fumus , de quorum lalute vnus homo rogandus videatur. $. 17. iis q.—excid. mihi, Catlio etc. ig. * quia — armis fit. De C., tT. Poft verba; armis fit fufpicdr quaedam excidifle, quae refponderent fequentibus membris: Off. is eft — rog. videatur. Sic a quia noua periodus incepifle ftatuatur. Sed hoc vt minus ncceflarium mitto.

Illud vero plane non dubito, reliqua ita effe conllituenda: De Caef. vero quia quod — iransaft. eft, neque iam — poteft: Otlav. etc. Nos tantum ligna interrogationis fuftulitnus pofi ftomanus, et in fine Jphi.

5. 19.

$. 17. bellunt gerat: bene pro caufla fua rem extenuat.

Tum quidem bellum non modo gereLat, fed geflerat fine fanguine,

cUin primos Antonii impetus ab vrbe auertit. Multo maioribus laudibus cius fa&um effert Cicero: rc&e item pro caufla fua.

M. BRVTI EPISTOLA VI.

IOI

tur« F.go vero, vt ifluc reuertar, is fiun, qui non mo- 19 do nonfupplicem, fed etiam coerceam poftulantes, vtfibi fupplicetur: aut longe a feruientibus abero, mihique efle judicabo Romam, vbicunque liberum efle licebit: acveflri miferebor, quibus nec aetas, neque honores, neque virtus aliena dulcedinem viuendi minuere potuerit. Mihi 20 quidem ita beatus effe videbor, fi modo conflanter ac perpetuo placebit hocconfilium, vt relatam putem gratiam pietati meae. Quid enim efl melius, quam, memoria refle fadorum et libertate contentum, negligere humana?

Sed certe non fuccumbam fuccumbentibns, nec vincar ab 21 iis, qui fe vinci volunt: experiarque et tentabo 'Oinnia: neque defiflam abfirahere a feruitio ciuitatem noftram.

Si fecuta fuerit, quae debet, fortuna; gaudebimus omnes: fin minus; ego tamen gaudebo. quibus enim potius haec vita fadis aut cogitationibus traducatur, quam iis, quae pertinuerint ad liberandos ciues meos?

Te, J. 19. * Verba: is fum— aut abero valde ihepta funt, et pluribus partibus claudicant. Ante aut ponunt punitum, nep quidquam monent editores. Si per verbum reuertendi liceret, (nam aptius «flet redeundi verbum;) locum ira reftituendum putarem: Ego vero autiftuc reuerfurus fum , qui etc. aut longe etc. alit na virtus quid fit, non aflequor. Intelligunt exempla virtutis a Bruto et aliis propofita. Sed debet efle aliquid, quod ad Ciceronem proprie pertineat.

Quid fi Br. hoc tangat, quod Cicero dixerit, fe propter Oftauii virtutem longiorem vitam optare, et ex illa fo.latium feneitutis quaerere? Tale quid eum dixifle probabile eft: et fimilis eft fententia ad diu. II. 1. extr. • Sed verofimilius eft, de Ciceronis virtute et rebus geftis aliquid defiderari, quarum non minus hic, quam ep. feq. $. 11. mentionem facere debuit. $. 20. fi modo — confit, hoc pro certo affirmat: et fi qujd incerti particula fi afferre videtur, ad ironiam pertinet.

G 3 23.

101

M. BRVTI EPI6T0LA VT

T

Te, Cicero, rogo atque hortor, ne defatigere, neti diffidas: femper.in praelentibus malis prohibendis, futura quoque, nifi ante fit occurfum, explores, neleinfinuent: fortem et liberum animum, quo et conful, et nunc confularis rempublicam vindicafli, fine conflantia et aequa23 bilitate nullum efle putaris. Fateor enim, duriorem efle conditionem fpedlatae virtutis, quam incognitae, Bcnefadl.i pro debitis exigimus: quae aliter eueniunt, vt decepti ab his, infeflo animo reprehendimus. Itaque refiftere Antonio Ciceronem, etfi magna laude dignum efl; tamen, quia ille conful hunc confularem merito praedare 24 videtur, nemo admiratur. Idem Cicero fi flexerit afluer» fus alios indicium fuum, quod tanta firmitate ac magnitudine direxit in exturbando Antonio: non modo reliqui temporis gloriam eripuerit fibi, fed etiam praeterita eua»nelcere coget; (nihil enim per fe amplum efl, nifi in quo judicii ratio exflat:) quia neminem magis decet, quam te, rempublicam amare, libertatisque defenforem efle, vel ingenio, vel rebus geflis, vel fludio atque efflagitatione omnium.

32

5. 23. quia—pr. videtur: quia Cicero, qui tam fortis reipu< blicae defenfor in confulatu fuit, non minus fortis et patriae aniani poft confulatum efle debet.

f. 24. flexerit: minuerit, inflexerit alias dicitur. Huic opponitur verb. dirigere i. e. reftum tenere. * magnitudine fc. animit quod verbum excidifle fufpicor. nifi — exflat: nifi conflantia et aequabilitas adfit, vt iufla de caufla et prudenti confilio, non temere aut cupiditate aliqua fufeeptum videatur: tvo es, tvie durch eine ge* naue Berechnung, vor Augen liegt, dort hatte Cic. nach Grund* fdtzen und mit Ueberlegung gehandelt. Sic proprio fenfu Att. X. 8.

•

N. BRVTI E FI STOLA VH‘.

I03

omnium. Qtiare non Odauius cfl rogandus, vt velit nos 25 kduos efle; magis tu tc exfufeita, vt eain duitatem, in qua maxima gcllifli, liberam atque honeftam fore putes, ii modo fint populo duces ad refi/lendum improborum «onftliis. < . 1-2-.^..'.^

I

-Hll

-TT

M. BRVTI EP1ST. VII. (ad Brut. I. 17.)

De aEtis Ciceronis iudicat, et idem reprehendit, quod antec. epiftola, nimium nempe OEtauii ornandi /ludium , quo fiat, vt fruflra florietur, Antonium a fe opprejjum^ quia in illo dpvfinatiunem fiabiliat et confirmet.

BRVTVS

ATTICO S.

(peribis mihi, mirari Ciceronem, quod nihil (ignificcin vnquam de fuis a&is. Quoniam efflagitas, coacflu tuo feribam, <piac fentio. Omnia fecifle Ciceronem optimo f. 25. fi modo «C, fe et Caflium dicit.

J. i. ambitiofe: ratio ftatim fubiicitur ab ipfo auilorc. nempe ex eo gloriam fortafle captauit Cicero, quod cum homine tam potente inimicitias gerere auderet. Etiatn CoeliusAfitOMiunf valentem appellat ep. IV. $. 4. f. 5/ facile ex iis, quae nobis relifta funt, quae vel fic cum voluptate et fructu leguntur, poteft intclligi.

Rem aurem ipfam quam diligenter expofucrit auftor, n«n Bella et haec fuit epiftola, ne- licet nobis iudicare. Etenim, (quod que deterior antecedenti, quod maxime doleo,) in ipfam caufiae

25. Redit ad rem, quod non •pus erat, quantum fentio: et melius terminaretur epiftola Jpho «4__________

G 4

arcera

104

M.

BRVTI EPISTOLA VII.

timo animo, fcio. quid enim mihi exploratius eflepoteft, qnam illius animus in rcmpublicam? Sed quaedam mihi videtur, quid dicam? imperite, vir omnium prudentifltmus, an ambitioftfeciflc ; qui valemiflimum Antonium fufeipere 3 pro republica non dubitant inimicum? Nefcioj, quidfcribani tibi, nili vnmn; pueri et cupiditatem et licentiam potius efle irritatam, quam repreflam a Cicerone: tantumque eum tribuere huic indulgentiae, vt fe maledidis nonabftineatj iis quidem, quae jn ipfum dupliciter rteidiuit, 2. * quam repr. a Cic. At hoc non fufccperat Cicero. Ergo fufpicor, inter quam et repr. excidifte aliquid v. g. t7r/ valentis impotentiam ac dominationem. * tantumque: an forte legendum: Tantum ne, vt interrogatio fiat? nam vt hic feriptum eft, narrat Brutus Attico, quod vcrofiipilius fit ab Attico ad Brutumferibi. Neque verq arcem inuafit ipiuria temporum, vt nebis tantum rudera quaedam operis Jphis 4 et 5. relinqueret, et vt voluptas , quam externa ornamenta $ j—3 et 6 — 13 praebent, defiderio fane iufto minuaT tur. Quid enim? a) Cum ad Atticum feriberet, virum et prudentem , et nullis in rcp. partibus addictum, Antonio non minus, quam Ciceroni, amicum; 6) cum ad Ciceronem tam copiofe de eadem referibat; c) coactus efflagitatione Attici fe feripturum, quae fentiat, er, fu mina rei expofira, fe perferipfiffe dicar magno cum dolore; (qui dolor et minus dilertos alias eloquentes et copiofos facit:) d) cum multo maior-pars $. 6 — 13. perorationis . loco fit; e) denique in verbis Jphi 4 et 5. libri antiqui mirum in modum diffentiant, et, verbismanifeftocor-

ruptis, nullam fenrentiam claram, quaeque integra videatur, exhibeant: an aliter ftatuere pofliimus? In alteram tamen partem difputari pofie, propterea credo, quia nemo'fufpicionem hac de re mouit. Habent igitur adolefcentes, quo iudicium fuum exerceant.

Oratio eft temperata, qua vti debebat ad Atticum, virum moderatum, aequabilem et » contentione ciuili alienum.

Singulae quaedam fententiae vtiliter cum locis quibusdam antecedentis ep. comparari poliunt. Nos alia pauca.

J. 1. Vide quam prudenter laudet Ciceronem, ne humanitatem amici Attici offendat! cf. $. 13. mcd. $. 2. Abrupte ftatim ab inimicitiis cum Ant. fufeeptis ad Oflauii cupiditatem a Cic. irritatam tranlir, quod non placet.

M

BRVTI EPISTOLA VII.

°5

dunt, quod et plures occidit vno, fcquc prius oportet fileatm ficarium, quam obiiciat Galeae, quod obiicir, et imitatur iu Qafca Bciliam. An quia non omnibus horis 3 iadaiuus IJus Martias, funditer atque ille Nonas Dcccmb. fuas in ore habet, eo meliore conditione Cicero pulcherrimum lallum vituperabit, quam Beftia et Clodius reprehendere illius confutatum Coliti funt? Sudinuificmilnglo- 4 riatur bellum Antonii togatus Cicero noller. quid hoc mihi prodefi, fi merces Antonii opprefli pofeitur in Antonii locum fucceflio; et fi vindex illius mali audior exfiidt alterius, fundamentum ct radices habituri altiores, ii patiamur? vt iam illa, quae facit, non dominationem, fed dominum Antonium timentis fint. Ego autem gra- 5 tiatn non habeo, fi quis, dumne irato feruiat, rem ipfam non deprecatur: immo triumphus et fiipendiiun decernitur, vero hic narrandi, fed judicandi locus erat. Vereor tamen, ne ante haec verba, et poft $phum 1. alia paullo plura defint. pluresoccid. vno, in caufla Catilinaria, Lentulum, Cethegum, Statilium, Gabinium, Caeparium. Cafcae, qui primus C. Caefarem vulnerauerat.

Btftiam, qui Ciceroni crudelitatem in caufTa Catii, obiicere folebat. j. 3. Non. Decembr. quo. die Catilinae confilia aperta. $. 4. mihi: ad me feruandum. vindex ill. m. Cicero. $. 5. * immo triumphus. Ante haec verba non pauca defidero, (rationes vid. in anal.) quae ad extraordinarios honores et ornamenta noua Odauii pertinerent: ad quem forte referenda etiam verba: pudeat—fufceperit, hoc fere, fi integra effen;, fcnfu: ita elatum efle OQauium, vt eum non pud. conc. Caefaris fublati fortunam. Poffunt tamen ad Ciceronem etiam pertinere, vt fortuna fit mifera conJ ditio, nomen confularis, aut patris, qua compellatione Odauius cuin ludebat, cum ab eo in ipfius ct omnium bonorum perniciem armari vellet. Prior tamen interpretatio, vt ad Odav. referas, magis placet ob concupifcendi verbum.

G s

>. 6.

jo6

M. BRVTI EPISTOLA VII.

tur, et omnibus decretis ornatur'. Pudeat concupifeere fortunam, cuius nomen fufeeperit confularis, vt Cicero6 nis efl. Quoniam mihi tacere non licuit, leges, quae tibi necefle eft molefla efle. Etenim ipfe fentio, quanto cum dolore haec ad te perfcripferim: ncc ignoro, quid fentias in republica, et quam defpcratain quoque fanari putes pofle. Nec mehercule te, Attice, reprehendo, aetas enim, inores, liberi fegnem efficiunt: quod quidem etiam ex Flauio noflro perfpexi. Sed redeo ad Ciceronem.

7 Quid inter Saluidenum et eum interefl? quid autem amplius ille decerneret? Timet, inquies, etiam nunc reliquias belli ciuilis. Quisquam ergo ita timet profligatum, vt neque potentiam eius, qui exercitum viflorem habeat, neque temeritatem pueri putet extimefeendam efle? An hoc ipfum ea re facit, quod illi propter amplitudinem 8 omnia iam, vitroque deferenda putat? O magnam ftultitiam timoris! id ipfum, quod verearis, itacauere, vt, cum vitare fortafle potueris, vitro arcellas et attrahas!

Nimium timemus mortem, etexfilium, et paupertatem, haec videntur Ciceroni vltima efle in malis: et, dum habeat, a quibus impetret, quae velit, et a quibus colatur, ac laudetur; feruitutem, honorificam modo, non afpernatur: $. 6. fegnem eff. ne Ciceronem moneas et meliora deceas.

J. 7. Saluidenum, ducem in exercitu Oftauii, qui, vt locus ipfe docet, Q&auium ad omnem arrogantiam iacitabat. hoc ipfum, vt nihil ab eo extimefeat. quod — putat; etiam illud, vt non audeat de co quidquam mali fufpicari. Non ferio di&um; fed farcafmus ineft.

1 5. 9$. 7. Egregie diluit, quod At- quo extremo ex iracundia fit mortici nomine fibi ipfe obiicit, in dax.

M. BRVTI IPISTOLA VII,

107

tur: fi quidquam in extrema ac miferrima contumelia potefl honorificum efle. Licet ergo patrem appellet Ocia- 9 vius Ciceronem, referat omnia, laudet, gratias agat: tamen illud apparebit, veiba rebus efle contraria. Quid enim tam alienum ab humanis fenfibus efl, quam eum patris habere loco, qui nc liberi quidem hominis numero fit? Atqui eo tendit, id agit, ad eum exitum properat vir optimus, vt fit illi Odauius propitius. Ego vero 10 iam iis artibus nihil tribuo, quibus fcio, Ciceronem inflrudiflunum efle.

Quid enim illi profunt, quae pro libertate patriae, de dignitate, quae de morte, exfilio, paupertate fcripfit copiofiflime? Quanto autem magis illa callere videtur Philippus, 'qui priuigno minus tribuerit, quam Cicero alieno tribuat? Definat igitur, gloriandoII etiam, infedari dolores noflros. Quid enim noflra, vilium efle Antonium, fi vidus efl, vt alii vacaret, quod ille obtinuit ? tametfi tuae litterae dubia etiam nunc fignificant. Viuat hercule Cicero, qui potefl, fiipplcx et obnoxius, fi neque aetatis, neque honorum, neque rerum geftarum pudet, Ego certe, quin ciun ipfa re bellum ge-ia ram, f. 9. referat fc. ad eum, vt ei fe debere omnia dicat, propitius tanquam deus aliquis, aut certe homo auguftiore conditione. j. 10. Philippus Odauii vitricus, qui tantQin ftatuam priuigno poni voluerat, (Cic. ad Brnt. I. 15.) et fic vifus erat plus fapere Cicerone. £ ia. Conftr. Nulla erit—feruiendi* qua ego det. quin c um etc.

13. f. io. Quod Cieeroni exem- plane rudis litterarum, de quo pium Thilippi opponit, ita placet, mihi non conflat, eo aptius his vt ep. antec. §. 2; f. Ciceronis ex- affertur, empluin. Si Philippus fuit homo

lOg

M. BRVTI

EPISTOLA

VII.

ram, hoc eft, cum regno, et imperiis extraordinariis, ct dominatione, ct potentia, qnac Cupra leges fe efle ve- | lit, nulla erit tam bona conditioferuiendi, qua deterrear:, quamnis fit vir bonus, vt feribis, Antonius; quod ego nunquam exjflimaui. Sed dominum, ne parentem quidem, 13 maiores noftri voluerunt efle. Te nifi tantum amarem, quantum Ciceroni perfuafum eft, diligi fe ab O&auio: haec ad te non fcripfiflem. Dolet mihi, quod tu nunc ftomacharis, amantiffimus tum tuorum omnium, tum Ciceronis. fed perfuade tibi, de voluntate propria mea nihil efle remiflum, de indicio largiter. Neque enim impetrari poteft, quin, quale quidque videatur ei, talem quisT4 que de illo opinionem habeat. Vellem mihi fcripfifles, quae conditiones eflent Atticae noflrae. potuilTem aliquid tibi de meo fenfu perferibere* Valitudinem Porciae meae tibi §. 13. voluntate bene de Cicerone fentiendi. * propria mea Ern. coniicit reilius: proprie mea. iudicio, bona opinione, quamde eo habui, neque en. — habeat: i. e. nam non poteft poftulari, ergo nec impetrari, vt ne quis aliquam ram talem efle ftautat, qualis ei videatur. Nempe intelle&us cogi non poteft a voluntate. To ei valet alicui, et refertur ad quisque. Strothius epp. feli. p. 496. dicit 'Brutum Stoicorum vocabulis vti, vt voluntas fit , et indicium utcaKqtym quod non fpernendum eft. Proprie tamen Cicero eum veteri Academiae aflignat, Brut. c. 97: et Plurarchus (eius vit. c. 2) eum praeter ceteros philofophos Antiochum Afcalonitam audivifle tradit, qui ad vet. Academiam redierat. Cum autem vtatur verbis: opinio et videri; eo verifimilius fit, hunc locum ad Academiae probabilitatem fpeftare.

S. 14. Atticae noflrae; filiae tuae elocandae. et §. 14. Quam multa quam pnu- dium, vbi copiofae orationis nulla fis! Plane apparet ftu- cauflaeft. potuijf.—perferibere an

M. BRVTI 1PIST0LA

VIII.

lOQ

tibi curae elTc non miror. Denique quod petis, faciam libenter, nam etiam fotores me rogant, et hominem noro, et quid Gbi voluerit.

C*—— J--------------------- -J-L----------------------- == ■ M. BRVTI EPIST. Vili. (ad Brut. II. 5 et 3.)

Scribit de prouincia Afia recuperanda : quaerit, quid de C Antonio fiacuendum Jit: ojlendit projperum fatum CaJJii'. oratt. Philippicas laudat: pecuniam et Jupplementa poflulat: denique Cic. filium eximie laudat.

BRVTVS

CICERONI

S.

T itteras tuas valde exfpedo, quas fcripfifli port nuncios noflrarum rerum, et de morte Trebonii, non enim dubito, quin mihi coniilium tuum explices.

Indigno fceet hominem etc. Nos neque hominem, quis fuerit, nouimus, neque quid fibi voluerit.

$. 1. pofl nunt. r. nojlr. poftq. a me et CatTio tibi nuntiatum efl, nos iam magnas habere copias, et C. Antonium captum teneri, pro vinciat: Afiae. §• *» an forte hoc intelligi vult, fibi fifle, non Marcum haec fcripfifte, Vna eft extrema pars gratius fuiffe de ea re iudicare, credas. quam de Ciceronis adis? cf. $. 1 J. 6. quae ingenium Marci fpirat, et rem tritam et peruulgatam exhiet 6. bet cum nouitatis fpecie. LauOratio huius ep. eft fimplicif- dem Ciceroni filio tribuit permafima, membris concifa, et fola gnam , quam emphafi maxime breuitate et perfpicuitate commen- illa: cuius /it fit. proprie patri atdabilis, vt D. Bruto rem bene ctf- tribuit, aut faltein cum eo ccnnniuni-

T IO

M. BRVTI EPISTOLA

VIII.

fcclcre ct ciueni optimum amifimus, ct prouinciac pof. fellione depulfi funnis, quam recuperari facile eft. neque minus turpe aut flagitiofum erit, fi poteft, non rectipe2 rari. Antonius adhuc eft nobiscum: fed medius fidius et j moneor hominis precibus, et timeo, ne illum aliquorum furor excipiat: plane aeftuo. Quodfi fcirem, quid tibi placeret, fine follicitudine effem. id enim.optimutn efle, perfuofum effet mihi. Quare quam primum fac me ccr3 tiorem, quid tibi placeat. Caftius nofter Syriam, legiones Syriacas habet, vitro quidemJa Murco, et a Mar- I cio, et ab exercitu ipfo arceftitus. Ego fcripfi ad 'I ertiam fororem, et matrem, ne prius ederent hoc, quod , optime ac feliciflime geflit Caftius, quam tuum confilium I 4 cognouiflent, tibique vifuin eflet. Legi orationes tuas duas, quarum altera Kal. Jan. vfus es: altera de litteris meis, j §. 2. ne— excipiat •, nc milites non bene in reinp. animati eum ducem fibi arripiant. j. 3. Marcio: Manut. dicit Callium ad Diu. XII. it. de Marcio mentionem nullam facere: fed falfo. eft enim Q. Marcius Crifpus, quod nomen legimus Phil. XI. n. Vid. Calf. ep. II. §. i.1. Tert. fororem meam, nuptam Caflio. matrem Seruiliam. ederent diuulgarent. $. 4. altera K. lati, eft Phil. V. contra Cal. eft Phil. X. vel Pktlipp. nempe arrogans videbatur Bruto, fi ferio eas ita appellare, et fe ita Demoftheni aequiparare vellet.

S. 5municat. indicio, hoc ergo extremum, tamquam de re explorata, affert. nec enim opinione ducitur aut conietlura. Praeclare et cum iudicio delectum eft ta abutendum. Nam fi dixiflet vtendum, aut opus habiturum, in con-

tumeliam fui pater interpretari potuifler. Ergo etfi pro abufu habendum non eft’, fi cui a gloria patris aliqua commendatio contingit, tamen vt euitarctur ambiguitas , abutendi * verbum hic fuit optimum.

M. BRVTI EPISTOLA

VIII.

JiI

meis , quae habita eft abs tc contra Calenum. Nunc fcilicct hoc exfpedas, dum ens laudem. Nefcio animi, an. ingenii tui maior in his libellis laus contineatur. Iam concedo. vt vel Philippici vocentur, quod tu quadam epifto1' iocans kripfifti. Duabus rebus egemus, Cicero, pe- 5 cunia et fupplemento: quarum altera poteft abs te expediri^ vt aliqua pars militum illinc mittatur nobis, velfectcto conhlio aduerfns Panlem, vel adione in fenatu: altera, quae magis eft ncceftaria, neque meo exercitui magis, quam reliquorum, hoc magis doleo Afiam [at in Aliam cenTeo* periequendum.

Nihil mihi videris hoc tempore melius adurus,] quo (que) nos amififle; quam fic vexari a Dolabella audio, vt iam non videatur crudelifltinum eius facinus interfedio Trebonii. Vetus Antiftius me tamen pecunia lubleuauit» Cicero, filius tuus, fic 6 mihi 6. 5. ifiinc ex Italia, altera quae m. Poft altera aliquid defidenri putant: fed eft ablatiuus eo fenfu et nexu: in altera (f. quoad alteram') eo magis doleo, Afiam quoque n. etc. * Quia certiflimum putaui, vnam efTe epiftolam, quam pro fragmentis duarum habent, non dubitaui in vnum coniungere. Extrema autem particula: at in Af.------- alturus, quae fic excluditur, Ciceronis epiftolae videtur aftignanda, (ad Brut. II. 4 et 6.) vt illa fic cohaereat: Siu eam femel cep. m . cr. (et poft lacunairt) nou erit id.April. (vbi id. Apr. ortum videtur ex aliis verbis V. g. rrf aperiendum vel id aptum, vt tamen etiam fic aliauid defit) at in Af. — alturus. Quod egere te etc. Noua inferiptio ep. 6. videtur fifla. Verum huic conie&urae de extrema particula non multum tribuimus, quam protulimus tantum neceffitate coadi. • Afiam quoque — quam. Prius fragmentum definit in Afiam: pofterius incipit a fed quo. Verum ro fed cum Strothio ortum puto ex Afiam, vt pofitum fuerit alia pagina pro cuflode. Eiusdem Strothii (epp. feli. p. 325.) exemplo pro quo pofui in textu quoque; et quam pro quem. Fet. Antifiius vid. ep. IV.

113

M. BRVTI EPISTOLA

VIII.

mihi Ce probat indufiria, patientia, labore, animi magnitudine, omni denique officio, vt prorfus nunquam dimittere videatur cogitationem, cuius fit filius. Quare, quoniam efficere non poffium, vt pluris facias eum, qui tibi efl cariffimus, illud tribue indicio meo, vt tibi perfuadeas, non fore illi abutendum gloria tua, vt adipifeatur honores paternos. Kal. Apiil. Dyrrhachio.

C. CAE-

A.

CAECINAE

EPISTOLA. Conietfura

de eiur ingenio et oratione.

Non deftitutus fuit Caecina nofter iis ornamentis, a quibus,

fi quid laudis habuit, in hoc libro commendandus eft.

Cicero

quidem eius ingenium, fummamque eloquentiam (ad diu. VI. epp. 5, 6 et 8) laudat: ct Seneca (Nat. Qtiaeft.il. 56) facun-

dum virum nominat, qui babuijjet aliquod in eloquentia numen, niji illum Ciceronir vnibra prejfjfet. Scripfit etiam libros , quam bonos, non conftat. Tam fi quid ex hac cpiftola audendum eft, ita pronuntiare poflumus, eum ingenio videri valtiilTe, fed vel natura fuifle fenfu ad elegantiam ct fubtilicatem minus acuto,

vel non fatis polito dodlrinaautfeueritatemagiftri. Ingenium ci fuppcditauit materiem largam, camque copiofeet, in operis Ium.

tua, bene tra&auit, et fcite compofuit.

I11 fingulis partibus eft,

quod defideres, quod rationibus planum facere conati fumus.

U4

A. CAECINAE EPISTOLA.

(ad diu. VI. 7.)

Ciceroni fe filiumque excufat, quod liber ci ferius redditur Jit; quem commendat, vt mancum tamen* ct auribur doElis indignum. De Afatico itinereJe Ciceroni paruijfe feribit. Denique rogat, vt reditum fibi a Caejare impetret.

A. CAECINA M. CICERONI S. D.

Viod tibi non tam celeriter liber eft redditus, ignofee ^^timori noftro, et tnifercre temporis. Filius, vtaudio, pertimuit, neque iniurij, fi liber exi liet> (qtiandd non tam intereft, quo animo feribatur, quam quo accipiatur;) ne ea res inepte mihi noceret; cum praefertili!

2 adhuc ftili poenas dem. Qua quidem in re lingulari fum Fato, nam cum emendandum Fcnpturae litura tollatur; Multitia fama multetur S meus error exfilio corrigitur, cuius fumma criminis eft, quod armatus aduerfario maledixi.

3 Nemo noftrum eft, vt opinor, quin vota vidoriae fuae fece$. 1. tam cel. videtur fpc&arc ad Ciceronis epiftolam, ex qua fiibirtell. quam volueras, vel qu. promiferam. liber Caecinae, inferiptus querelarum nomine, (ad diu. VI. 6.) diuerfiis a libro criminofo in Caefarem, ct illi libro quodammodo oppetitus.

5. 2. * emendandum, fic cum Gorl. er Magd. habent fere omnes c.odd. cuius pertinet ad Caecinam, cuius nomen in weus latet.

5-^ $. !. Bene habet exCufatio, cet, eum inique aduerfus fc agere, quae apte ct breuiter proponitur "Verbis faltem non male extenuat verbis ignofee — temp. faili fui culpam. erruYem tantum dicit, ct armatum fe , cum vitam f. 2. Ad Caefarem delabitur Caefaris petere potiet, tantum maoratio, qua fatis probabiliter do- ledixijfe.

A. CAECINAE

EPISTOLA.

115

fecOCii: nemo, quin, etiam cum de alia rr immolaret, tamen eo quidem iplo tempore, vt quam primum Caefar fuperarcmr, optarit. Hoc fi non cogitat, omnibus re- 4 bus felix efl: fi Icit et perfuafiis efl, quid irafeitur ei, qui aliquid fcripfit contra luam voluntatem, cum ignorrt omnibus, qui multa deos venerati fint contra cius falutem?

Sed, vt eodem reuerfar, canfla haec fuit; timoris. Seri- 5 pfi de te parce, medius fidius, et timide, non reuocans me ipfe, fed paene refugiens. « Genus autem hoc feripturae non modo liberum, fed incitatum atque elatum clfe debere, quis ignorat ? Solutum exiflimatur efle, alteri maledicere; 6 tamen canendum efl, ne in petulantiam incidas: impeditum , le ipfum laudare; ne vitium arrogantiae fubfeqnatur: folum vero liberum, alterum laudare; de quo quidquid detrahas, neceffe efl, aut infirmitati, aut inuidiac aflignemr. Ac nefeio, an tibi gratius opportuniusqnc ac- 7 ciderit. Nam quod praeclare facere non poteram, primum erat, non attingere: fecundum [beneficium], quam par$. 4. felix ; nam ad tranquillitatem animi facit ignorare, aut non cogitare, aduerfariorum omnia did i et fada. timoris fc. caufla; h. e. timor fuit caufla. ne liber tibi ftatim traderetur §. 5. p. refugiens: vt fere plane a laude tua abstinerem. • elatum ; infiniti codd. habent latum ; male, nam duo fynonyma hic por ftulantur opponenda t * liberum, fed t » latum rem alienam affert. $. 6. folutum facile, in quo nulla cogitatio impediat. ne v.— fubfeq. ante haec verba fupplenda < ft ellipfis: quia videndum, vt gr. t , <pofl*iriw etc. f. 7. * beneficium, delendum efle hoc verbum, acutiores ftatuunt: Bene a maiori ad minus §. 6. Locum tangit, quid in argumentatur, fuam: Bengelius: laudando et vituperando cauendum „ Cacfaris, an feriptoris? nam (e- fit, quod paucis veibis proponenquitur eius. “ voluntatem : malim dum ei at, 'vt apparerer, an totum genus compleAeretur. Poteft et dixifle exifiimationem.

11 2 quis

116

A. CAECINAE EPISTOLA.

purciffime facere. Sed tamen ego quidem me fuftinui. multa minui: multa fufluli: complura ne pofui quidem.

8 Quemadmodum igitur, fcalarum gradus fi alios tollas, alios incidas, nonnullos male haerentes relinquas, ruinae periculum (Imas, non alcenfum pares: fic tot malis cum vindum, tum fradum (ludium fcribendi qiiid dignum auribus, aut 9 probabile, poteft afferre? Cum vero ad ipfius Caelaris nomen veni: (toto corpore contremi (co, non poenae metu, fed illius indicii: totum enim Caelarem nonnoui:) quem putas animum efle, vbi fecum loquitur? boc probabit: hoc verbum Jujpiciofim eft. quid> ft hoc muto? at vereor , ne peius Jit. dge vero laudo aliquem, num offendo? tuunt: et fane nulli vlui nobis relichim eft. Exciderunt enim et hic et aliis, vt opinor, locis huius ep. quaedam. Poft parciff. facere tertium quid res ipfa poftulat, fc. copiofe laudes Ciceronis exponere^ quod additum fuifle ab auftore, indicant fequentia : fed tamen — fuftinui, Ex illa fententia ro benef. reli&um in alienum locum, vt opinor, migtauit. §. 9. Parenthefin hic alii non'habent. Sed nifi ea ponatur, nexum verborum non video, hoc m. ablatiuus eftiw; fc. verbo, age

vero (ffyi inferuit inftituendae nouacquaeftioni. * laudo—vult? vexatus locus. Le&io propofita.ferri poteft, modo pro cum fingas eum fc. Caefarem^ quem alterius , v. g. Ciceronis, laude offenfum iri fufpicatur. $. 10. quis fe ipfum reprehendere: et tamen dicit: folum — laudare. necejfe eft — affig»- an non etiam timori, qued ipfe expertus eft ? ignorantiae non vitiofae? prudentiae? obfequio, fi quis maioris laudis inuidiam declinet? $. 7. multa minui etc. melius fic: complura ne pofueram qu. et tamen multa etc.

§. g. Manutius hic’totum genus comparationum in epp. improbat.

Nobis non excludendum, haec tamen comparatio vituperanda videtur.

Quid enim adfcenfio cum feriptione admodum fimile habet? et in diuerfa abeuntes tropi vinftum et fratlum quam ludunt mentem, quae vnam et certam imagihem fibi proponi vult!

A. CAECINAE EPISTOLA.

117

do ? cum porro offendam: quid fi non vult ? armati ftilum pcrfequitur: viili ct nondum rcfiituti quid faciet ?

Auges etiam tu mihi timorem, qui in Oratore tuo caues j© tibi per Brutum, et adcxcuiationcmfociuinquaeris. Vbi hoc omnium patronus facis: quid me, veterem tuum, nunc omnium, clientem fentire oportet? In hac igitur u calumnia timoris, et caecae fufpicionis tormento, cum plurima ad alieni fenfus conieduram, non ad fuuin indicium feribantur, quam difficile fit euadere, ii minus expertus es, quod te ad omnia fuinmum atque excellens ingenium annnuit, nos fentimus. Sed tamen I3 ego filio dixeram} fibrum tibi legeret, et auferret; aut ea conJ. io. Oratore c. 10. extr.

• facis. Sic Gorl. cum aliis, reliqui legunt: facit. veterem t. exftat oratio Cic. pro Caecina , quem hunc fuilfe cenfent. i. 11. calumnia tim. qui timor paflim verba male interpretatur, cf. j. 9. med.

5. 13.

3. 10. Quod hi? affertur, nimis longe peritum eft, er ita tantum locum haberet, fi Cicero in Caefaris offenfione Brutum licium peccati quaereret, vbi hoc. accuratius : vbi tu hoc. Sic ct 5. fcq. fi tu minus. j. II. Aptiflima periphrafis eft calumnia timoris. j. 13. Inde ab ?pho ij. vbi cauflam reditus fui omnem vnivs Ciceronis fidei committit, valde omnia placent: et certe moveri Cicero debuit, qui vel gauderet omnem fpem er cogitationem a Caec. in fe poni, vel etiam timeret, nc, fi is reditum non impetraret, prodidifle hominem exiftimaretur.

Habent toties repetita

pronomina adae perf mirabilem fiduciae fignificationem.

Neque vero argumenta contemnes. 1) qnibr.s reb. — tenes: a) ap. ipfum — potes : 3) vnum fit- — perficies , quo prudentiae fummae laudem Ciceroni ingenipfe tribuit: 4) ita confit. — laborare. Hic ipfa excufationis fpecie et laudem Ciceroni nouam, er rationem affert, quare pro amico deprecari et eius cauflam tueri debeat. Poftremo genus orationis hac in parte eft fimplex minimequearrificiofum, foncilum ita, vt non diflblutum diffluat, humile, neque tamen •bie&um, ct recondita quadam fuanirjire au\es influens, vt nihil epiftolae aptius fieri pofiit.

H 3

118

A. CAECINAE EPISTOLA,

conditione daret, fi reciperes te corrcdurum, hoc efl, 13 fi totum alium Liceres. De ^fiatico itinere, quamquam fumma neceflitas premebar, vt imperafli, fcci. Te pro me quid horter? vides tempus veni fle, quo necefle fit de nobisconflitui., Nihileft, mi Cicero, quod filium meum pxfpedes. adolefcens efl; omnia excogitare, velfludio, 14 vel aetate, vel metti, non poteft. Totum negotium tu fuflineas, oportet: in te mihi omnis fpes efl. Tu pro tua prudentia, quibus rebus gaudeat, quibus capiatur Caefar, tenes: a te omnia proficifcantur, et per te ad exitum perducantur, neceflc efl, apud ipfum multum, apud eiu$ 15 omnes pkitimum potes. Vnnm tibi fi perfuafcris, non hoc effe tui munetis, fi quid rogatus fueris, vt facias, (quamquam id magnum et amplum efl,) fed totum tuum effe onus; perficies: ipfi forte aut in miferia nimis fluite, 16 aut in amicitia uiinis impudenter tibi onus impono. Sed vtrique rei excufationem tuae vitae conftictudo dat. ’ nam quod ita confuefli pro amicis laborare, non iam fic fperant 17 abs te, fed etiam fic imperant tibi familiares. Quod ad libium attinet, quem tibi filius dabit, peto a te, ne ex? eat: aut ita corrigas, ne mihi noceat.

C. CAE$. veceffitas: penuria, nam negotia habebat in Afia , vnde pecunias fe reportaturuip fperabat. /ludio. Manut. etBengel. de vehementi animi afieftione et propenfione capiunt, qua faepe ingenium impediatur. Sed fic aliquid adieflum efiet, v. g. ipflo vel nimio vel fane plufculum, quia Caecina doArinam et eloquentiam alias oftentat: neque ftatim ab initio, fed vltimo loco poneretur. QuamobreiJ) fllydium litterarum intelligo. $. 16 * confuefli: Ita Magd. bene cum aliis pro conflueris.

ix j

C. C A E SARIS

EPISTOLA E. Conicttura

elc chu ingenio ct oratione.

De C. Caefire fi quid mihi hoc loco dicendum fumo, hanc veniam peto a le&oribus, vt, me non tacuilfc prori us, quam,

vt parum dixifle ignofeant.

Cui enim vel puerulorum illud

multiplicis ac plane diiiini ingenii ignoratur? In adolcfccntium manibus funteius commentarii, hisque adiunfta vete-

rum de oratione ct feriptis cius tcftimonia, quae haberi debent

multo potiora ct certiora, quam recentiorum, quoniam tam multa perierunt cius opera, c quibus illi indicium fecerunt.

Recentiores tantum ex eius commentariis (latuere pofliint: de quibus, praeter infinitos alios, Bergerus in librd de naturali

pulchritudine orationis copiofiflime agit.

Epiftolarum eius reliquias non fine moerore quodam re-

traclaui.

Tam paucasne integras nobis fupereffe? Atqui fjua-

tityat, et, fi nihil aliud ageret, jeptenas Jimul librario Inflatas ab eo fuifle, audor eft Plinius H. N. VII. 25. ct Suetonius in eius vita c. 56. epijlolas eius ad Senatum, ad Ciceronem, ad familiares de rebus domejlicis commemorat. Sed ridiculum videri

poftit, de hac iaclura ineptius conqueri.

Boni coiifulamus, quae nobis relifla funt. De his cius epiftoiis in vniuerfum iudicare

vt intelligentibus cunflis fatisfacias, difficile eft, quia

aegre mentem a reliqua Caefiris laude (abftrahunt ita, vt magnum cius nomen tantisper obii uifcantur.

iudicari noli*,

Fortafle et ipfc de iis Sed tamen, vt ab inftituto qe gratiae nuidcui II 4

caulla

C. CAESARIS EPISTOLA I.

120

cauda deflectamus, tantum dicemus, eas nobis videri nudas et

reftas. vcnuftate tamen praecipua aut virtute non infignes, vt neque inultum quod laudes,

neque vero quod reprehendas,

Difta funt vtique, quae res fuadebat.

reperiri poflit.

Verum*

tamen fi argumenti partes aptius deferiptae edent, quod cogi* Catius fcnbenti vel fponte, vt ita dicam, accidiflet; fi verbis

paflim paullo grauioribus res commendatae latiusque didtae edent: fine dubio plus delectationis afferrent.

Neque tamenMu*

bito, quin meliora omnia viderentur, fi magnam talium epiftoJarum copiam haberemus; vti certe de commentariis etiam ali-

ter ftatueremus,

fi pauca tantum eorum fupereffent capita.

Ceterum dictio numerorum facilitate vhique leniter fluit, vt

aures feriptoris teretes, et magnam in feribendo exercitationem, facile agnofeas,

MI........

■■

.. 1

------------

■

■ C*

C. CAESARIS EPIST. I. (Att. IX. 6.)

Maxima fcjlinatione Ciceroni gratias agitt quoti fe amicum adhuc ipfius rationibus praejlitcrit. Petit ftmuf vt Jtbi Romae praejio ejfc velit, CAESAR IMP. S. D. CICERQNI

IMP.

Qim Furnium noftrum tantum vidiffem, neque loqui, neque audire meo commodo potuiflem, properarem atque eflem in itinere, praemiflis iam legionibus j praeterire i. Furnium Cacfaris et Ciceronis amicum, pratmijfis iam l. adverfus Pompeium.

J. 2.

Sat bene in vtraque parte ep. etiam excufatus efle debeat, fi quid agit, vt certe feflinatione nobis amplius defideremus.

C. CAESARIS EPISTOLA

L

121

terite tamen non potui, quin ct feriberem ad te, et illum mitterem, gratiasque agerem: etfi l;oc et feci faepe, et faepius mihi fadurus videor; ita de mc mereris. In pri* 2 mis a te peto, quoniam confido me celeriter ad vrbein venturum, vt te ibi videam, vt tuo confilio, gratia, dignitate, ope omnium rerum vti poflim.

Ad propofitum reuertar: feftinationi meae breuitatique litterarum ignofces. reliqua ex Furnio cognofces.

C. CAEL 2. confilio— rerum: vide de’his optimum interpretem Ciceronem Att. IX. 9 et ii. ct huic fubie&um ibid. Ciceronis r.d hanc refponliim, vbi certe gaudebis, bono ct candido animo Ciceronem agere.

J. 2. ad propof. reti. Non ex- cite tamen , vt re£te ad rem ropretos quidem verbis ab initio bre- veni fe dicar. vitatem fuam excufauerat; impliH 5

r 23

C. CAESARIS

EPISTOLA

II.

C. CAESARIS EP1ST. 11.

(Atr. IX. 6.)

OJl'endir, fe Oppii et Balbi confilio ifurum, vt fc lenifinium in victoria praebeat, vt ita voluntates omnium recuperet; fe iarn mijfoi fecific captos, qui optat vt Pompeium fibi reconcilient.

CAESAR OPPIO CORNELIO S.

^jpudeo mehercule, vos fignificare litteris, quam valde probetis ea, quae apud Corfinium funt gefta. coufilio veflro vtar libenter, et hoc libentius, quod meafponte facere confiitueram, vt quam leniflinuim mc praeberem; 2 et Pompeium, darem operam, vt reconciliarem. Tentemus hoc modo, fi pofTumus Omnium voluntates recuperare, et diutnrug vidoria vti: quoniam reliqui crudelitate odium effugere non potuerunt, neque vi$oriatn diutius tenere, praeter vnpm L. Sullam, quem imitaturus $. i. Oppio, Corn.

Intimi erant CaeGuis. Cornelius eft Balbus, cuius epp. expofuimus. ap. Corfin. vbi Caefai’ Domitium, et alios Pompcianos captos dimiferat. cf. Balbi ep. I. § 2.

Cum caput cauflae in eo fit, vt illis perfuadeat, fe in victoria lenem fore; melioribus argumentis vti non poterat, nam Qfua fponte ie id conditurum hafaqifle ait: 2) varie murata oratione Jphis i ct 5 idem repetit et confir-

mat: 0 rojat, vt ipfi cogitent, quemadm. id fieri poflit: 4) documenta leqitaris fuae commemorat. De nodatione aurem >udiciym, quod v\itjerfe fecimus dq cius epp. hic valeat.

C. CAESARIS EPISTOL \ II.

23

iu$ non fum. Haec nona fit ratio vincendi, vt mifcri- 3 cordi* ct liberalit.itc nos muniamus. id <|ucmadipodtun fieri pofltt, nonnulla mihi in mentem veniunt, ct ihulta repet iri pofliint. De his rebus, rogo vos, vt cogitationem fufeipiatis. Cn. Maginm, Pompeii praefedhim, depre- 4 hendi. fcilicct meo inflituto vfus Cum, et cum flatim miflum feci, iam duo praefetfli fiibium Pompeii in meam potcllatcin venerunt, et a me mifli funt. Si volent grati 5 efle, debebunt Pompeium hortari, vt malit mihi efle amicus, quam his, qui et illi ct mihi femper fuerunt inijniciflnni: quorum artificiis effedum eft, vt respublica iq Jiunc flatum perueniret. >\

C. CAEt 2. » eliqui, qui ciuilc bellum gefferunt, Marius, Cinna, Sulla.

5. 3. idqu.f. pojfit. lgnofcerc facile erat, fi fe ipftun fciret vincere.

Sed erat illud cogitandum, vt vidor deinde fine iniuria in otio viveret , et resp. tuta efict a noui belli fufpicione. f 4. Cn. Mugiunt, de cuius nomine copiofitu adum nd Balb. IV. 5. /or, qui — inimici^. Sunt Domitius, Cato, Bibulus, Marcellus, ct alii minus infignes.

■

C. CAESARIS EPISTOLA IV.

C. CAESARIS EPIST. 111.

(Att. IX. t3.)

Hanc epiftolam leges fupra in Balbi ep. IV.

C. CAESARIS EPIST. IV, (Att. IX. 14.)

Exponit, quid in bello iam coepto agatur.

(CAESAR

PEDIO

S.)

lompeius fe oppido tenet, nos ad portas caftra habemus. conamur opus magnum, et multorum dierum, propter altitudinem maris. fed tamen nihil eft, quod potius faciamus. Ab vtroque portus cornu moles iacimus, vt aut illum quamprimum traiicere, quod habet Brundifii copiarum , cogamus, aut exitu prohibeamus.

C. CAE• Vifum eft ct hanc epiftolam infercre. Integram efle, fatis, vt arbitror, indicant Ciceronis verba: hoc exemplo. Infcriptio in libris non legitur, nos eam hanc vnam ob cauflam finximus, vt appareret, ad quem ep. feripta eflet. Non tanti eft, eain rem pluribus excufare. $. 1. oppido Brundifio. opus magnum, vt obftruamus portum, et circumuallatione oppugnemus, vid. Caef. B- C. I. 25.

Ita breuiter omnia, vt arguroentum epiftolae , non epiftolam ipfam, te legere credas; ita perfpicuc, vt r.ihil defideres, nifi

exordii fpccicm faltcm,'et claufulam , qua rem absolutam .efle fenrias, faciliusqueacq >icfcas. Vid. de talibus^ep. Galbae anal.

C.

CAESARIS

EPISTOLA

V.

J35

C. CAESARIS EP1ST. V. (Att. IX. 16.)

Gaudere Je feribit fua clementia , ct eandem a Cicerone agnofei: quem rogat t vt ad vrbem ftbipraejio fity quod per Dolabellam, quem laudat, Je impetraturum conjidit.

CAESAR IMP. CICERONI IMP

S- D.

'de auguraris de me. (bene enim libi cognitus fiim;) nihil a me abeffe longius crudelitate.

Atque ego cum ex ipfa re magnam capio voluptatem ♦ tum meum fadnm probari abs te, triumpho gaudio. Neque illud 3 me monet, quod ii, qui a me dimifli funt, difceflifie dicuntur, vt mihi rurfus bellum inlcirent, nihil enim malo, f. 1. meum f. clementium Corfinienfem. • tr. gaudio. Sic Gracvius cim Bofio pro: triumpho, gaudeo; et, vt ai. triumpho et g. cxfultat nempe laetitia. j. 2. * dis.eff. di . Melius illud puto, quod Graev. in varr.leftt. probare videtur: difceffifieft dicunt, nam fic (ponte fe.abiifle dicunt, nec ooluiffe manere in caftris Caefaris. Caefar autem eos dimiferat, abire iuflerat, cum milites captos facramento obltringerer. Aptius fic fcq. nihil enim m. etc. me — — fui', me clementem ct magnanimum , illos implacabiles er ingratos, vt — inferrent: Domitius Mafliliae, Vibullius Rufus in Hifpania. vid. Caef. B. C. I. 34.

5. 4.

Refpondet ad epiftolam Ciceronis , qua collaudauerat clementiam Caefaris in failo Corfinienfi.

Humaniter fane referibit, fi minus diligenter et copiofe; quam rem occupationes cius exculare debent.

5. 2. Tralatitia eftformula: fui fimilem effe. Hic tamen, quia in vtramque partem adhibetur, et quia admirabili bre"itate illam epiftolae partie bam abfoluit, iingularem vim habet.

C. CAESARIS EPISTOLA VI.

126

1

3 malo, quam ct me mei fimilcin effe , ct illos fui. Tu, velim , mihi ad vrbem praelio fis, vt tuis confiliis atque 4 opibus, vt confueui, iu omnibus rebus vtar.

Dolabella tuo nihil fcito mihi cfie iucuhdius. hanc adeo habebo gratiam illi: neque enim aliter facere poterit: tanta eius humanitas, is fenfus, ea in me eft beniuolehtia.

C. C A E S A R 1 S E P1 S T. VI. (Att. X. 8 )

Deterret Ciceronem, ne ad Pompeii partes transeat, fed vt porro a ciuili bello abcjfe indicet.

CAESAR IMP. CICERONI IM P. S.

Pprfi te nihil temere, nihil imprudentersfacVunim indicaram ; tamen permotus hominum fama, feribendum ad te S. 4.

hanc — grat. illi: pcrfuafcrit tibi, vt ad vrbem mccum

fis.

Epiftola eft pulchra. Quae Ciceronem in contrariam partem mouere poftent, iis partim argurner.ta opponit, partim amicitiam fuam; fi quidem haec ab illis fecernenda eft. Argumenta funt: 1) fortuna mihi fauct: 2) caufla non deterior fafta eft: 3) coquenit bono et ciui et viro, a ciuili contentione abftinere: 4) quietos er abJinentes a bello ego non fum pro hoftibus habiturus.

Placet in prinus $phus e. Gemina parenthefis orationem impeditiorem facere videtur; non tamen offen

dit aut obfcufat. Minarum terro-» res adhibere Caefaris manfuctudo non poterat: lenioribus tantum verbis fignificat, meliorem fuorum et mediorum fortem futuram: tibi m. c. confutueris. Placent et illa : fi non f — condemnauifft.

Ineft periphrafis th fi non a partibus Pomp. abflinueris. Argumenta autem priora his apte et fine verborum pomfwi ir.ijoluta funt. Quartum argum. poteft in contrariam partem impellere, li quis finiul incertos bellorum exitus cogitat. Sed Caefar eo crudeli-

|

I

C. CAESARIS EPISTOLA VI.

127

te cxifliinatu, et pro noflxa beniuolcntia petendum, ne quo progrederci is, proclinata i.un re, quo, integra etiam, progrediendum tibi non cxillimUTes. Namque ct amici- 2 ti.ie grauiorem iuiuriam feceris; et tibi minus commode coulnlutris, 6 non fortunae obfecutus videbere: (omnia enim lecundiflima nobis, aduerlifllma illis accidiffe videntur;) neccaufiam fecntus, (eadem enim tum fuit, cum ab eorum confiliisabeffe iudicalli;) fed meum aliquod fadum condtmnauifle. quo mihi grauiusabs te nil accidere poteft. quod ne facias, pro iure noftrae amicitiae a te peto. Po- J Humo, quid viro bono, et quieto, et bono ciui magis conuenit, quamabeffc a ciuilibuscontrouerfiis? quod nonnulli cum probarent, periculi cauffa feqni non potuerunt, tu explorato et vitae meae teftimonio, et amicitiae indicio, neque tutius, nequeh meilius reperies quidquam, quam ab omni contentione abefte. XV. Kal. Mai. ex itinere.

C. C A SJ. 1. ne quo pr. ad Pompeii partes. exiflimajfes. coniun£liuus nic rem non inceitam ftatuit, fed fequitur ob antecedentem coniunAiuum.

5. 3. periculi c. a Pompeio, nam ille quietes etiam pro aduer fariis fuis erat habiturus, feqni: facere illud, quod fc. probarent, vt neutrius partes fequerentuv. expior.—indicio: quia vitam meam fcis ab improbitate et crudelitate fuiiie alienam, et amicitiam erga te firmam ct fidelem. /

delitatem illorum declarare et vel fic caudam luam, quod honeftior fit, meliorem demonftrare voluit.

Comparari vtiliter poliunt Dolabellae epiftola et Coelii XVI. qua-

rum haec potuit ac debuit feribi grauioribus verbis, quam quibus Caefarem vfum videmus, quia nort confentaneum erat, vt ipfe pro caulfa fua cupidius agerer.

C.

CASSII

EPISTOLAE. Conieciura

(3

de eius ingenio ct oratione.

Caditis etfi in prima epiftola fe oftendit philofophum, ne.

que a dictionis lepore alienum, tamen multo eft notior eius fortitudo, quam doctrina: cuius memoria eft fere nulla, cum

illius tanta fit laus et fama, quanta maxima fieri poftit, adeo

vt propter liberam animi contumaciam vltimtis Romanorum diltus fit.

Afperior et ferocior M. Bruto fuifle perhibetur:

quod etiam in bello apparuit; in quo ita totus erat, vt nullam

aliam cogitationem fufciperet; cum Brutus intcrim, vt ftudio-

fior philofophus, contemplandis et percundlandis rebus animum

vbique adhiberet. Vid, Appian. B. C. III. c. 183. Rhodi educatum efle, ibique Archelaum habuifle Graecarum artium praeceptorem, idein Appianus refert c. 6S f.

Cum Dolabella apud

Ciceronem dcclamafle, difeimus ex Cic. ad diu VII. 33. et rur-

fus aures praebuifle fuas declamanti eius filio, credimus ex Cic. filii ep. I.

7. fi quidem Caflius nofter, vt ftatuimus, ibi in-

telligendus eft.

Oratio, quae ei tribuitur apud Appianum c.

gc. IT lenior eft, quam pro eius ingenio, vt ex ea ftatuere non poflimus.

Eius epiftolae I et III. non male compotitae funt, vt ei ad

laudem optimi feriptoris nihil aliud defuifle videatur, quam

fludium et exercitatio maior.

C. CAS-

C. CASSII EPISTOLA I.

ii miif—urjg^"

i

129

C. CASSII EP 1 ST. I. (ad diu. XV. 19.)

Ad duae cpp. rcfpondens Epicureo/ defendit: in Sullam mortuum et ipjum Caefarem iocan/ inuehitur: quaerit, quid in Hi/pania geratury oflenditque, fe malle Caefarem vifiorem, quam Pompeium filium.

C. CASSIVS M. T. C. S. P. D.

V. B. Non mehcrcule in hac mea peregrinatione quidquam libentius facio, quam feriboadte. videor enim cum praefente loqui et iocari. Nec tamen hoc vfn venit propter fpectra Catiana: pro quo tibi proxima epiftola tot rullicos Stoicos regeram, vt Catium Athenis natum effe dicas.

J. 1. pertgrinaliovt: Brundifii morabatur. fptttraCal. Sic nouo vocabulo reddet? Catius , fimulacra, quae Epicurei fomnia-

bant, velut exuuias tenuiflimas, e fupevficie omnium corporum fuapte natura aucili, et per aerem lapfa inferri in oculos, vt vifio inde exfifteret. pro quo, quod rilifti Catium Epicureum, ruflicos dure et vitiofe loquentes. Ath. natum reclifiime et elegantiflime prat illis loquentem.

S- 2.

Tota epiftola eft non inepte iocofa: paullo tamen deterior fimilibus Tullianis, in quibus lepores minus quaefiti videntur, ct aliud ex alio ridiculum iucundion facilitate fluit. In Epicureorum defenfione lepide eodem Paniae exemplo vtitur, quo Cicero cum redarguere voluerat. Dicit aurem, abhorrere a fcnfibus hominum , quod

dicent, honeftutn per fe, et ob nullam vrilitatem aut adiunftutn bonum, expetendum; probabile autem reperiri, honeftatem elTe potius verae felicitatis (irugugluf et gJmw) inftrumentum. Polt difpv.tarionem, quae fpeciem feuerit tatis habet, fcftiue, ct eo magis ridicule, quod non exfpeilas, Sullae oppido craflior philofophia in1 duci-

C. CASSII

>3°

EPISTOLA

I.

2 dicas. Panfam noflrum fecunda voluntate hominum paludatum ex vrbc exilfc, cum ipGus caufla gaudeo, tum mehcrculc etiam omnium noflrorum. Spero enim homines intellecturos, quanto iit omnibus odio crudelitas, et quanto amQri probitas et clementia: atque ea, quae maxime 3 mali petant ct concupifcantj ad bonos peruenire. Difliciie cfl cniin perfuadere hominibus, to v.&.Kov cl vto afyrrov effe. vero i et uraytfyav virtute, itiflitia, tw zaAw parari, et verum, ct probabile eft. Ipfe enim §. 2. • noflrorum fc. Epicureorum. Sic rodius quam noflrum edidit Bengelius , et habet Magd.* $. difficile — hominibus, quod tibi cum Stoicis et aliis placet.

Manutius hic repugnante et contextu et doftrina Epicureorum (v. Cic. Fin. I. 13. et alibi) fupplet: quod nunc perfuadebitur exemplo Panfae. Confer modo epiftolam, ad quam refpondctur ad diu.

XV. 17. TO xk Xox : honeftum, (das woralifche Schline.) ‘HJo.

»;»•'. animi laetitiam, (non voluptatem impuram.) drv.oa^la.v ftatum animi a perturbatione vacuum. probabile opponitur tm difficile perfu. ducitur. Serium eft, quod §. 6. fubiicitur. color tamen orationis ita temperatus eft, vt animum illud non offendat, praefertim cum ftatim ad lufum rcuocetur. Singulatim §.5. animaduerte, cum de morte Sullae aliquid referibere vellet, quam apte eam rem cum antecedente quaeftione philofophica coniunxerit. Non necellaria quidem eft tiliis diuerlarum partium copulatio: et vtputidap.Lu.^oXtylx potius reprobanda, fi artis, non naturae videatur., Sed hic fponte illae res coalefcunt. Cuius ego — tuli. Senfus ferio loquentis eft: cuius ego morte valde gauifus fum ; pro quo ironice primo dicit:

t

valde dolui. Sed nec in hoc acquieuit. Ad magnum dolorem . ferendum fortis animus requiritur: vnde meronymia acceflit. Cicero tantum aequum animum poftulaverat: Caflius fortem affert. Auget etiam per meherc. ridiculum, quafi fine iuramento res incredibilis fit. Haec omnia obfcuro fen fu limul percepta ridiculum efficiunt. Nos fortafle nimis rhetorice egimus, faltem quod ad metonymiatn attinet. Quodfi quis alio verbo vti, aut tetius ridiculi vim ex aliis principiis explicare voluerit , in rei tamen fumma vix plura poterit afferre.

1

enim Epicurus, a quo omnes Catii et Amafinii, mali verborum interpretes, proficifcuntur, dicit: avft? t S •xaXtof xa/ inca/w; £ifv.

Itaque et Pania, qui 4 rl- 'v feqtntur, virtutem retinet: et ii, qui a vobis <£;vocantur, funt xa} (pitefiluuoi, omnesque virtutes ct colunt et retinent. Itaque Sulla, cuius iu- 5 dicinm probaic debemus, cum diflentire philofophos videret, non quavfiit, quid bonum eflet; omnia bona coemit.

Cuius ego mortem forti mchercules animo tuli.

Nec tamen Cadar diutius nos eum defiderare patietur, n.im habet damnatos, quos pro illo nobis rellitnar: nec iple fedorem deliderabit, cum filium viderit. Nunc vt 6 ad rempublicam redeam, quid in Hilpaniis geratur, refcribc. Peream, nifi lollicitus fum, ac malo veterem ' et perfu. hominibus. Catii et .Jm. i. c. his fiiniles feftatores Epicuri, qui verba ct placita do&oris non re&e capiunt. $. 4. * vobis: fic Graeuius. Ern. autem, fine dubio ex operarum vitio, nobis. Vtrumque defendi poteft: fed illud praeferendum, et colunt et ret. Senfu anguftiori Caffius hic colendi verbum vfurpauit; quod nifi priori loco pofitum eflet, retinendi verbum mallem ad difputationent referre, vt eflet necejfarium Jlaiuere, vel certe non repugnans reliquis placitis. Sed, vt textus habet, fignificare debet: conflanter exercet e, propter voluptatis /ludium' nor. dimittere. * Malim tamen vel prius et delere, vel et culunt in fine fententiae ponere.

5. bona, iocatur ambiguitate verbi, qua fi Sullae verum bonum elabi non potuerit, cum omnia coemerit Pompeianorum bona, forti — tuli v. anal. * ipfe: an legendum: ipfum, vt pertineat ad Sullam? cum f. vid. Hoc nemo intelligit. . Senfus totius formulae debet efle: cum alium fetiorem habeqt, vel cum ei fetiore nullo opus fit. Qu’.s autem filius fit, quid ro viderit fibi velit, ignoratur. j. 6. vel. doni. Caefarem.

nonum crud.

Pompeii filium.

132

C. tASSII

EfISTOLA I.

et clementem dominum habere, quam notium et crude* 7 lem experiri. Scis Cnaeus quam fit fatuus: fcis, quo* modo crudelitatem virtutem putet: fcis, quam fe femper a nobis deriftim putet. Vereor, ne nos rudice 8 gladio velit «vT^vxt^fra/. Quid fiat , fi me diligi^ referibe. Hui, quam velim fcire, vtruin ifta follicito animo, an follito legas! fciain enim eodem tempore^ quid me facere oponeau Ne longior fim, vale: et me, vt facis, ama. Si Caefiir vicit k celeriter me expeda.

C. CASSII EPIST. II. Xad diu. XII. n.)

Narrat, a quibus, et quantos exercitus 'acceperit, hortaturque Ciceronem, vt fe remque publicam defendat. t. CASSLVS PROCOS. M. T. C. S. P. D.

S'* va^es* ^ene ' e&° cln’^e,n valeo. In Syriam mc prdfedumcfTc fcito ad L. Murcum et Q^Ciifpum, impera5.8. ftictre op. clolerc, an ridere. .• Ern. feribendum putat victril vel vincit, quod cafu, opinor, feriptum eft in conuncnt. Ragazonii.

J. i. I.. Murcum et Q. C'r.

Bruti ep. VIII. $. j.

qui adhuc Syriae praefuerant, cf. M. «. i.

Epiftela eft plane exfanguis, vt captus leSVdr inuitus etiam legit mirum fit, quomodo feriprori non ro fcire te volo. Sfrothius valde indofto, etiam temere haec effun- Caefarianus ad h. 1. „ notatur in denti, potuerit res non melius ce- ficario fermopis afperitas in trino dere.

Quam afpcrum illud ter illo fcito. “ Verior ratio hiec eft. repetitum fcito! cuius fatictate Videtur CalTius, vtpotc totus bellum

C. CASSII

EPISTOLA II.

133

peraiores. Viri fortes optiinique chies poflcaqnain audi- 3 erunt, quae Roptacgererentur, exercitus mihi tradiderunt: ipfiquo mecnin vna fortitfimo animo rempublicam adminiftrant. Item legionem, qnam (^Caecilius Bafliis Habuit, ad me venifle fcito: quatuorque legiones, quas A. Allicnus ex Aegypto eduxit, traditas ab eo mihi efle fcito.

Nunc te cohortatione non piuo indigere, vt nos abfentes, 3 remque publicam, quantum efl in te, defendas. Scire te volo, firma praefldia vobis fenatuique non deefle, vt optima fpe, ct maximo animo rempublicam defendas. Reli- 4 qua tecum agetL.Caiteius familiaris meus. Vale. Data Nonis Martiis, ex caflris Taricheis.

e.

cas

-

J. 2. qua» R. ger. contra confules, inaximeque Dolabellam. <?. Cate. ,BaJJus, qui occupare Syriam aufus erat. Allienus, Dolabellae legatus, qui Cafiio refiftere non audebat. $. 4. tecum aget: fine dubio, vt de Cafiio, aut eius'exercitu, aliquid referatur ad fenatum.

Taricheis: Tarichea erat|(oppidum ludaeae munitiflimum.

Ium fpirans, nimiaob celeriter^fibi natione, cum nihil nifi legiones confe&um exercitum laetitia eia- fuas cogitaret. tus, hanc exarafie in fummafeftiI 5

»34

C. CASSII EPISTOLA III.

----

C. CASSII EPIST. III, (ad diu. XII. 12.)

Laudata Ciceronis beneuolentia, rwfi de exercitibus ct (latu fio feribit. Ji forte fiperiores cpj>. non redditae Jtnt. Deinde fia et exercitus fii commoda commendat. Pofiremo in Ciliciam contra Dolabellam projicifcijibi in animo effe fignijicat.

CASSIVS PROCOS,

s. D. M. CICERONI S V O.

vales, betie eft: ego quidem valeo. I.egi tuasjitteras, in quibus mirificum tuum erga me amorem recognoui. Videbaris enim non folum fauere nobis, id quod et noftri et reipublicae caufla femper feciftic fed etiam grauem curam fufeepifle, vehementerque efle de nobis 2 follicitus. Itaque, quod te primum exi!limare putabam, nos, opprefla republica, quiefeere non pofle: deinde cum fnfpicarere nos moliri, quod te follicitum efle et de falute noflra et de rerum euentu putabam: limulae legiones accepi, quas A. Allicnus eduxerat ex Aegypto, fcripfi ad Epiftola non eft ornata aur valde iucunda leilu, tamen diligentius multo feripta, quam prior, et propter ordinem, penpicuitatem et orationis non inuenuftae aequabilitatem laudanda. Cum, Antonio hofte iudicato, Ciceronis eflet rurfus fumma audoritas, non inepte huic adulatur audor, vt fe cauflainque fuam tueatur.

Iatn j. 4 et 5 hoc agit, diligentius autem $. 6. vbi callide exercitum

fuum vnice a Cicerone pendere dicit; hoc et fua opera effici ( de cuius v. ajf. audiendo.) Iilud vnum: qui fi— efie non fatis placet , quia iam id intelligere debent milites, cum de Ciceronis voluntate affidue audiant. Mallem claris verbis: quifipro meriris ornati fuerint; aur fi hoc modeftiae cauffa feriptor vitauit, faltem pro efle t o fuijfe, vt res non fpes militibus praebita intelligerctur.

C. CASSII EPISTOLA III.

>35

ad te, tabeilariosque complures Romam mifi. Scripfiet- 3 iam ad fenatum litteras, quas reddi vetui prius, quam tibi recitatae edent: fi forte mei obtemperare mihi voluerint. Quodfi [litterae] perlatae non funt, non dubito,quin Dolabella, qui, nefarie Trebonio occifo, Afiam occupauit, tabellarios meos deprehenderit, litterasquc interceperit. Exercitus omnes, qui in Syria fuere, teneo.

Habui paululum morae, dmn promifla militibus perfoluo.

Nunc iam fum expeditus. A te peto, vt dignitatem 4 meam commendatam tibi habeas, fi me intelligis nullum neque pericu' un neque laborem patriae denegafle: fi contra importunifilmos latrones arma cepi te hortante et audore: fi non fohnn exercitus ad rempublicam libertatemque defendendam comparatu, fed etiam crudeliffunis tyrannis eripui: quos fi occupaflet Dolabella, non folum aduentu, fed etiam opinione et expedatione exercitus fui Antonium confirmaflet. Quas ob res milites tuere, 5 fi eos mirifice de republica meritos effe animaduertis: et effice, ne quempoeniteat, rempublicam, quam fpem praedae et j. 2. fcripfi ad te. litteras antcccd. j. 3. * litterae. Hoc verbum inclufi, vt futpe&um. 'nec enim legitur in Magd. et commodius abeft. Habui p. morae: videtur t i habui explicandum per fumfi mihi, vt illud morae tempus nondum plane praeteriifle intelligatur, et praefens perfoluo fcqui poffit. Sic habui pro accepi ipterdum dv. vt habuero Lentuli ep. I. $. ii . Nefcio, an fimile fit Coei. IV. 7. habitus effet—et referretur. Senfus autem eft: non ftatim aduerfus Dolabellam profe&us fum. $. 4. vt dign.—* habeas. Intelligere vult Ciceronem, vt fibi Syria bellumque aduerfus Dolabellam gerendum decernatur, nam adhuc priuato confilio vtrumque fibi arrogauerat. crud. tyrannis; quos nonvnat, Dolabellae et Antonio.

I 4

i- $'

136

c. CASSII

EPISTOLA

IIL

ct rupinarum, fequi maluiilc. Item Murci et Crifpi, imperatorum, dignitatem, quantum eft in te, tuere. Nam Bafliis mifere noluit mihi legionem tradere. Quod nili milites, inuito eo, legatos ad mcmififlent; claufam Apa6 meam tenuiflet, quod vi eflet expugnata. Haec a te peto, non folum reipublicae, quae tibi femper fuit cai ifllma, fed etiam amicitiae noflrae nomine, quam confido apud te plurimum pofle. Crede mihi, hunc exercitum, quem habeo, fenatus atque optimi cuiusque efle, maximeque tuum: de cuius voluntate aflidue audiendo, mirifice te diligit, carumque habet. 'Qui fi intellexerit, commoda fua curae tibi efle; debere etiam fe tibi omnia putabit.

7 Litteris feriptis, audii, Dolabellam in Ciliciam venifle cum fuis copiis. Proficifcar in Ciliciam. Quid egerim, celeriter vt fcias, dabo operam. Ac velim, vt meremur derepublica, fic felices fimus. Fac valeas, mequeames.

Nonis Maii, ex caftris.

CASJ. J. Nam B. — tradere: ergo hunc vt tuearis, non peto, wrfere in conteintum dicitur pro inepte, putrili contumacia, quod auderet cum tanto exercita- contendere. Sic faepius adie&iuum mifer.

Apameam Syriae. $. 7. Ac velim — fimus videntur affirmantis efle, pro quibus vfitatiori ordine: ita velim felices fimust vti meremur de rep. i. c. optime certe tn. de r.

m

CASSII

Q,

E P I S, T O L A. Conictiura de eius ingenio ct oratione, «Ojiquid et hic praefandum eft, non quo necefle putemus efle

ad inftituti noftri rationem, fed vt hanc a Caflii epiftolis rite

fecernamus.

Nam etfi non fatis confiat, qui Caffius huius ep.

audior fuerit: tamen argumentis non contemnendis Strothiu$ epp. fele&t. p. 453. nullum Caffium efle docet, fed Lentulum,

cuius epiftolas duas infra habemus.

Brenius illa indicabimus.

l)Ex §. 6. init, patet, praefectum Afiae loqui.

2) Diftiagui-

fur Caflii claflis ab ea, quam fcriptor epiftolae pariter ac Tunditis er Patifcus adduxerat.

Hinc ille, cuius eft haec ep. ex

iisdem regionibus, Bithynia vel Afia, venifle intelligendus eft-

3) Magna in rebus et fententiis fimilitudo eft.

His Strothii ar-

gumentis nos addimus: 4) Cicero ad firut. II. 2. dicit: litterae ttiibi redditae funt a Lentulo noflro de CaJJio, de legionibus, de Syria: quae commode ad §, 6— 9. maximeque ad (J. 9. referri

pofliint,

Ratio dierum non conflat: fed in illis notandis libra-

rii negligentiores fuerunt.

Quod proprie huius loci eft, id eo iuftiori de caufla prae-

termittimus, quia et vna tantum epiftola iudicandi materiam praebet, ct le&ores fe ad iudicium de Lentulo referre poflimt,

cuius orationem ad huius epiftolae fimilitudinem accedere non optamus, vt propofita ftabiliatur opinio, fed, diligenter comparatis vtrisque, ex noftro fcnfu pofle ftatuere videmur.

I 5

138

CASSII O. EPISTOLA.

(ad diu. XII.

T

ij .)

Laetitiam fiuam ob vi&oriam Mutinenficm oftendit, ciusque laudem Ciceroni tribuit. Huic fi fludiofi commendat. Inde res a fic gcftas exponit, ct ad optimamfipem hortatur.

CASSIVS Q; M. CICERONI S. D.

vales, bene efl: valeo. Cum reipublicae velfalute vel vitftoria gaudemus; tum inflauratione tuarum laudum, quod maximus confutaris maximum confulem te ipfe vici2 fli, et, laetamur, et mirari fatis non poflumus. Fatale nefcio quid tuae virtuti datum; idque faepe iam experti fumus, Eft enim tua toga omnium armis felicior: quae nunc quoque nobis paene vi&ain rempublicatn ex manibus 3 hoflium eripuit ac reddidit. Nunc ergo vitiemus liberi: , nunc te, omnium maxime ciuis, et mihicariflime, id quod maxi5 i. cum — gaud. Antonio ad Mutir.am vido. inflaur. t.laud. nam c fententia Ciceronis Antonius hoftis iudicatus, vt olim in eiusd. confulatu Catilina, cf. M. Brut. VI. 23. $. 3. tnax. r. tenebris. Caefare regnante. §. 4.

Epiftola non in toto, fed in partibus probanda. Initium fit a declamatione fatis inepta, quae nefeio quid magni iubet fperare, quod epiftolae modus pon capiat.

Sed poft aliquot formulas oratorias fublimioris didionis pera&a eftcaufla. Inde a 5.3. oratio fit popularis: et apparet, quorfum illa quafij panegyrici particula fpe&arit; vult fe ipfum commendare feriptor. hoc facit melius et co-

piofius.

Non vult a Cicerone, vt hic promiferar, aliis commendavi , fed ipfe potius commendatus efle: nec poftulatplus, quam vt vnus fit de multis, quos Cicero fouear. Haec modefte, humaniter, nec vulgariter, inprimis $pho 5, difta funt. Narratio $. 6.

— 9. eft reliquis epiftolae’partibus melior; eft elegans, breuis, dilucida, nec fine indicit» rerumque deledu compofita.

CASSII

(^EPISTOLA.

>39

maximis reipublicne tenebris compciifli; nunc fe liahvbinmsteflcin noflii, et in te, ct in coninncfliflimam tibi rempublicam, amoris: et, quae flicpe pollicitus es, te et taciturum, dum feruiremus, ct didurum de me tum, cum mihi profutura cflcnt. nunc illa non ego quidem dici t.ini<»pcre deliderabo, quam fcntiriate ipfo, Ncqucenim 4 omnium indicio malim me a te commendari, quam ipfe tuo iudicio digne ac met eor commendatus efle: vt haec nouiflimanoflrafacflanonfubita, nec inconuenientia, fed fimilia illis cogitationibus, quarum tu teftis es, fuifle indices, meque ad optimam fpetn patriae non minimum . tibi ipfi producendum putes. Sunt tibi, M. Tulli, liberi, 5 propinquique digni quidem te, et merito tibi cariflimi.

Efle etiam debent in republica proxime hos cari, qui /ludiorum tuorum funt aemuli: quorum efle cupio tibi copiam. Sed tamen non maxima me turba puto excludi, quo minus tibi vacet me excipere, et ad omnia, quae velis J. 4. quam ipfe t. etc. ipfe hic eft: fponte, per me, vtprecibus et laude propria non opus fit. * digne ac mereor: durum videtur.

Pronum efiet conficere: d. ac merito, nec tamen fatisfacit. nouiffi n. fafta: ea, quae contra Dolabellam molitus fum. inconuenientia^ quae repugnant antecedentibus. Lege difputsntein M. Brutum ep. VI. j. 22. tr. $. 5. /ludiorum tuor, in defendenda rep. ’ de ordine verbb. vide con-

f. 4. Digne ac m. melius: digne, et vt mercar.

S. 5- qui — aemuli. To et funt vitiofe abundant, vt, nifi contextus repugnaret, legere mallem fint, vt caritate Cicero eos, quos tuendos delegerit, excitare

diceretur ad aemulationem. Sed videtur fluitor cauific, ne prius comma niftiis longum ■flerer. Subvereor tamen , ne feriptor hunc meliorem verborum ordinem dede. it: i.ffe etiam deb. pr. h.cari, qui fl. t. in rtp.f aemuli. non maxitna •— exci, melius to ' > on po-

!40

CASSII Q.FPISTOL A.

lis et probes, producere. Animum tibi noflrum fortafle probauimus: ingenium diutina feruitus certe, qualccnnque 6 eft, minus tamen, quam erat, pafla eft videri. Nos ex ora maritima Aliae prouinciae, et ex infulis, quas potuimus naues deduximus. Diledmn remigum, magna contumacia ciuitatum, tamen fatis celeriter habuimus. Secuti fumus claflem Dolabellae, cui Lucilius praeerat: qui fpem faepe transitionis praebendo, neque vnquam non decedendo, nouiflime Corycum fe contulit, ct claufo 7 portu fe tenere coepit. Nos illa rclida, quod et in caflra peruenire fatius efle putabamus, et fequebatur claflis altera, quam anno priore in Bithynia Tillius Cimber compararat, cui Turulius quaeflor praeerat; Cyprum petiuimus. Ibi quae cognouimus, feribere ad vos quam celer8 rime voluimus.' Dolabellam vt Tarfenfes, peflimi focii, ita Laodiceni, multo amentiores, vitro arceflierunt: ex quibus vtrisque duitatibus, Graecorum militum numero fpeconiefturam in anal. ingenium—videri : ing. meum, inCaefaris dominatu, cum nemo emergere et virtutes fuas oftendere poflet, edi per fe «on magnum fortafljf eft, tamen ne tantum quidem apparere potuit, quantum eft.

J. 6. dedux, in mare. • neque deced. Graeuii conie&ura receden* do placet Erneftio, et fenfum clarum dat. In Magd. eft: nec nuni quam dec.

Si neque vmqu. dec. verum eflet, decedere caperem pro transire, transfugere, vt intelligendura videtur Poli, "ep, II. $. 9. Sed incerta omnia.

5. 9.

poneres ante puto, minus — vid. tum erat; aut pro pajfa eft vid. aut dici debuit: non tantum quan- aliud, v. g. fecit, vt videretur.

CASSII

EPISTOLA.

141

fpevlom exercitus 1 Accit.

Caflra habet ante oppidum Laodiceam polita, ct partem muri demolitus cA, etcaAra oppido coniunxit. Cafllus noAer cum decem legionibus, 9 ct cohortibus viginti auxiliariis, ct quatitor millium equitaro, a millibus paftmun viginti, caftra habet pofitariaXrw: etexiAimat, fe line praeliopolTe vincere. Namiatn ternis tetradrachmis triticum apud Dolabellam eft. Nifi quid nauibus Laodicenorum fepportarit, cito fame pereat, ncccfic eft. ne fupportare poflit, ct Caftii clalfis bene magna, cui praeeft Sextilius Rufus, et tres, quas nos adduximus, ego, Turulius, Patifcus, facile praedabunt.

Et volo vos bene fperare, et rempublicam, vt vos illicio expedi A is, ita pro noftra parte celeriter vobis expediri poffe, confidere.

Vale.

Data Idibus Iun. Cypro, a Crommyu acride.

M. CAJ. 9. ttrnis tttr. medimni menfura vlitatifiima intelligirut*.

Med. autem paullo maior,.'erat modio Bcrolinenfi, minor Dresdehfi. Iatn fi drachma valet, his quidem temporibus, quinque gvoffos, pretium erit duorum thalcrr. convent. cum dimidio. j. jo . ixptdiflis fc. remp. vi&o nempe Antonio.

"K coquus J.Kpit eft promontorium Cypri.

Crevimy» acr.

5. 10. Claufula inepte et incon- cel. v. txped. poffe confidtrtf ciune tam numeris, quam fenten- Non'erat ergo piius tt ponendum, tui cadit.

Et v. v. b. fptrart Reliquis h. 1. non immoramur. q i.im inultum differt ab: tlrtmp.

M. CATONIS

EPISTOLA. Coniectura de eitts ingenio et oratione.

Iviagnurt» eft Catonum nomen: fed nullius facile maior laus,

qu?m huius noftri Catonis, qui vel Minor, velabvrbe,, vbi voluntaria morte obiit, Vtictnfis cognomine dicitur.

Is non

tam doctrina, aut eloquentia, quam probitate et virtute, inprimisque conflantia et perfeuerantia nobilitatus eft, adeo vt Gj -

tonis nomen aliquando non hominis eflet, fed virtutis, et decl n aret virum probum et fandum , et itifti honcflique tenacif-

fimum. Sed tamen nec a litteris fuit alienus hic Vticenfis nofler, ita vt diftindionis caufla Plutarchus eum pbilofophuin ap-

pellaret in vita Catonis mai, extr.

Ex eodem Plutarcho (in

huius vita) e Cicerone, Mur. c. 29. fi*

ferip:

ibus conflat, Stoicum fuifle.

Parad. praef. et aliis

Ea haerefis nullum feque-

battir florem orationis, neque dilatabat res ad explicandum pro-

poli t as.

Hinc non modo ad ingenium futim, fed etiam pro-

pter difciplinam, cuius praeceptis et inftittitis imbutus erat,

dixiffe intelligendus tft, fe contra cwfucttsdihem fuam pluribus fci i Jijf, cum tamen reipfa paucis verbis fcripferit

Bonum

autem oratorem fuifle, vt Stoicum certe, iidem audores non

obfcure indicant.

Plutarchus quidem c. 5. dicit, in prima eius

irratione nihil luutnile, nihil o> natius compofitum, elatiora ta-

men omnia fuifle, et plena, et afpera, et vero etiam <.b vibanitatem, fnteutiarum breuitatem, animum que eius verbis expref

Jum, iucumta.

Eadem fere laus in hanc epiftolam conuenit:

in cuius forma, nili opinio de Catone aliunde fufeepta fenfum meum

M.

CATONIS EPISTOLA.

43

mrumpraeftringir, aniinaduertere licet animum fcriptoris afpera qu.td.ini ct fenera virtute, caquc aequabili ct conflante, infignein.

(ad diu. XV. 5.)

Excufatje, quod Jupplicationem Ciceroni decernendam non cerjnerit: ct tamen, fc gaudere, quod decreta jit, perfundere vult.

M. CATO M. T. C- IMP. S. P. D.

Q

iod et respublica me et noflra amicitia hortatur, libenter facio, vt tuam virtutem, innocentiam, diligentiam,

S, reret , nunc, fari.

1. Poft rebus et foris fuftuli incifutn, quo fcil. vt- gaudeam, tuam virt. — domi, cum foris es armatus, pari indujiria in Trahunt enim vtrumque, nempe d. tog.

tentus clarius appacum togatus ejfes, rebus gerendis veret arm.f. ad fuperiora:

Ingeniofe excogitatum et perquam fpccioCum e't, quod ad defendendam fententiam tuam affert; fe honorificentifiiir.um imperatoris bene meriti praemium in laude fenatus ponere, fupplicationem autem nec perfe, nec fi propter fcquentem plerumque triumphum expetatur, tam amplam efle, quam honorificum fenatus iudicium. Non tamen impofuit Ciceroni. v. Att. VII. 1, 2, 3. fluito mirus alterum perfuadere potuit, quod eft $. 3 et 5. fin. Quomodo enim gaudere poteft Cato, id faflum efle, quod ipfe noluerit, ct ad amici honorem minus illuftre

putarit? aut quomodo dubitanter poteft dicce: fitumav.? quali non cpiftola diligentiflime feripra, (ad diu. XV. 4.) fe id multo malle, declarauerit. In tanta tamen brevitate res vix potuit melius expediri. De oratione, quam prebamus, pauca monere licear. Priores periodi aeque longae er nimium fimiles funt: quae fimilitudo in claufulis maxime taedium affert.

Cic. de or. III. 50. $. I. domi—foris: horum verborum collocatio facile ambiguitatem peperir. mutanda ergo aut' aliter collocanda erant.

144

M. CATONIS

EPISTOLA.

ti.un, cognitam in maximis rebus domi togati, armatifo2 ris pati induflria adminiftrarc gaudeam. Itaque, quod pm meo indicio facere potui, vt innocentia confilioque tuo deleniam prouinciam, feruatum Ariobarzanis cumipforcgc regnum, fociortim reuocatam ad (ludium imperii noftri 3 voluntatem, fententia mea laudarem, feci. Supplicatio. nem decretam, litu, qua in re nihil fortuito, fed futnma t .i taiione et continentia, reipublicae prouifum eft, diis immortalibus gratulari nos, quam tibi referre acce4 ptutn manis, gaudeo.

Quodfi triumphi praerogatiuani putas fi.pplicationem, et idcirco cafum potius, quam te, laudari mauist neque fupplicationcm fequitur feinper triumriora: cogn.—rtbus; cum tamen arm. f. ad vltima referendum fit.

• adminiflrart fcripfi cum Graeuio pro adminiflrari. hoc, quocunque modo intclligas, durum eft, et fententiam mancam gignit.

f, 2. Ariobarzanis regis Cappadocum, cui fauebat Cito, ct qui a fenaru, Caronis auftoritare, Ciceroni commendatus fuerat. Regi autem facerdos bellum parabar, ad diu. XV. 2. et 4. De facerdotis Bellonae potentia vid. Hirt. B. Alex. c. 66. $. 4. praerogat, quid fit, lexica facile docent, • Animaduerf.one fortafie non indignum, quod in Magd. feriptum eft progatiuam, et litteram p , nulla alia nota diftinilain, librarius ipfe punito fupra pofito fuftulit. $. 6.

•$. 3. Periodus huius fphi habet nefcio quid difficile et operofum, quod ct obfcuritatem attulit. $.4. fenatum iud.-—effe: haec videntur verbofa , quia opponuntur vni verbo triumphi. Alius, opinor, dixiflet melius: fenatus iudicium, et reliqua etiam in concinniorem antithefin conclufiflet. btnign. deorum, Magis haec Ca-

tonis quam Stoici efle puto, fe vitra deos cfterre, eorumque vim prae humana virtute contemnere, aut hanc faltem ab illorum providentia et arbitrio feiungcrc. cf. $.3.

Conuenienter ergo Lucanus Pbarf.

I. 123. k'iifrix caufadeis placuit., fed titfa Catoni: quem verfuin male reprehendi, vel hac: epiftola docet.

M. CATONIS EPISTOLA.

145

triumphus; et triumpho multo clarius eft, Cenatum judicare, potius manfuetudine et innocentia imperatoris provinciam, quam vi militum, aut benignitate deorum, retentam atque conferuatam efle: quod ego mea Centemia cenfebam. Atque haec ego idcirco ad te contra confue- 5 tudineiu meam pluribus Ccripli, vt, quod maxime volo, exiftimes, me laborare, vt tibi perfnadeam, me et voluifle de tua maieftate, quod ampliflunum fim arbitratus; er, quod tu maluifti, Cadum efle gaudere. Vale, et nos 6 dilige, et inftituto itinere feueritatem diligentiamque fociis et reipublicae praelia.

Q. CICEj. 6. 'itintrt, confuetudine vitae. Sic interpretantur. Sed poffit etiam proprie di£hun etTe, vt Cicero decedens e prouincia moneatur , vt ei praeficiat feuerum et diligentem hominem.

K

14<S

Q_ CICERONIS

EPISTOLAE. Conicciura de eius ingenio et ovatione.

De CL Ciceroni* ingenio ct oratione nemo melius indicare potuit, quam Marcus frater, qui vel ineo, qttodei iafcripfit fibros

tres de oratore, benetdiccndi vel laudem vel indicium tribuit.

Sed audiamus ipfum, qui L. II. c. 3. qtiidtua, inquit, futefi oratione aut fubtilius aut ornatius cjje ? Reliqua breuitatis Audio omitti-

mus.

Qtiddfi illud indicium ab amore fraterno profeflum non

tantam, quantam volumus*, auctoritatem habet, meminifle debemus, quam non pepercerit Marcus Quinto in grauioribus vitiis, a molli, vt videtur, in omnem partem animo natis, vtv.c.

- eius iracundiae et afpcritati, fipoflet, moderaretur. Neque tamen hoic fratris laudi vnice ‘credere debemus. Habemus praeter has paucas epiftolas etiam librum cius depetitidne confutatus, ex quo

ipfi de eo exi Rimare poffumus. Iienr. quidem Stephanus, vt feriptum reperio in Fabrie. Bibi. Lat. diitionem eius cum fratris fertnune ciliatam dicit non minus radere delicatas aurei, quam filii

Ciceronis, et Coelii, et Afinii Pollionis, aliorumquc Tullii aequalium , quorum ad illum epifiolae exftant. Sed hoc vnde ac-

ceperit, nefeio : c festfu luo quis emn credat talia proferre potuiffe? Nobis vero Quintus videtur minus copiofus et plenus Matco, minus fplendidus, minus etiam terfus et limatus, ita

bonus tamen feriptor, vt ei a fratre infla didionis laus impertita reperiatur, et vt in multis eius liber cum epi.Qola^Marci Q11. Fr. I. 1. recic comparari poflit. Bonum etiam cpiftolarum

artificem fuilfe, epaticis, quas habemus, ftatucrc licet.

Cete-

Q. CICERONIS EPISTOLA I.

I47

Ceterum ctfi alienum eft ab inftituto noftro, illud addere tamen ad laudem hominis licebit, maiorem eius fuifle in pocli exercitationem et facultatem,

lloc etiam nobis prodidit frater,

quiQ.Fr. II. 16 tibi verfus, inquit, yXxvx’«r«w .• et III. t. med. Poema ad Caefarem, quodcomp<Jneram, incidi: tibi, quod rogus, quoniam ipfi iam fontes Jitiunt, fi quid habebo Jpatii,

Jcribam.

In eand. frntentiam ep. 5 et 6.

Tu,

qui omnes

ifio eloquendi et exprimendi gehere fuperafli, a me ptt: ? quatuor tragoedias XT'i. diebus abfo luifle cumferibas, tu quidquam ab

alio mutimu? Quo minus mirandum eft, fi in oratoriis ornamentis et numeris aliquantulum ceffatt magis vero etiam mirandum, quod in iis, quae habemus a poetica di&ione, qua poetae facile orationem quotidianam contaminant, tam feliciter libi

tempera uit.

O ,

.AJ1UU.W ---------------- gaflSBSMU.Jtt.

- --------- ■ -

-=O

CICERONIS EP1ST. I. (ad diu. XVI. 8-)

Oflcndit, quamae curae fibi Tironi/ valetudo fit, monetque, vt iter fatiurus fibi a frigore caneat.

Q. CICERO

TIRONI £

nobis efl follicittidini valitudotua. nam tamctfi qui veniunt, cinivtivvoi pev, Enuntiant, tamen in magna confolatione ingens inefl follicitudo, fi diutius a nobis afuturus efl is, cuius vfum et fuauitatem deSine artis vlla affeflatione pult. cuius — deftd. fentimus. chrefcripta epiftola. Ea vis, puto, fatetur quodammodo, fe valentem luit amoris, quem fingula fere ver- Tironem non tanti fecifle. comagis in propofita fententia fidem faba fpirant. cit candidus homo.

K 2

>48

Q. CICERONIS

EPISTOLA I.

£ dcfidcrando fentimus. Attamen quamquam videre te tota cogitatione cupio, tamen te penitus rogo, nete tam longae nauigationi, et viae per hiemem, nifi bene firmum, com3 mittas, neuenauiges, nifi explorate.

Vix in ipfis teflis ct oppidis frigus infirma valitudine vitatur: nedum in mari et via fit facile abefie ab iniuria temporis.

AfTTTW

'7roAF^ItoT«T0V,

inquit Euripides. Cui tu quantum credas, nefeio. ego certe 4 fingulos cius verius lingula cius tefiimonia puto. Effice, fi me diligis, vt valeas, et vt ad nos firmus ac valens quam primum venias. Ama nos, et vale. Q. F. tibi.laluteiii dicit.

Q. CI.CE$. 2. tota cogitatione, vt nihil aliud cogitem, vehementer, explorate explorat», id elt, certo cognita coeli temperie, cf. Planci ep. III. {. io.

J. 3. frigus Erkiiltung. • "keniZ %o. vno verbo Graeuii audori-

tate, nec fine libris, feribi volunt XtxioxowTi t vt fit homo tenta cor-

pore, non tenue hominis corpus, ad fenfum nihil intereft. Q fittg, eius t. p. to eius puto ex antecedenti male repetitum, quo femaro haec fententia etiam de tnifenimo poeta valet, fiam tefiimouia debent effe h. 1. fententiae, de quarum veritate dubitari non liceat, vt in rhetoricis dicuntur, non quas audor veras credat. $. 3. vix in ipfis etc. vulgare monitum amabili fnnplicitate expretum, ex quo apparet, quam ferio velit, Tironis faluti profpedum.

Commode fubiicitur verfus Euripidis, et eiusdem poetae laus, non quo probabilior fiat

res, quae teftimonio non egeat, fed quia hoc releuat aegroti animum, fi fecum, vt cum bene valente, agi videt: et fi tale quid obiicitur, a cogitatione morbi mentem auocat.

Q. CICERONIS ERISTOI.A II.

'49

Q_ CICERONIS EP1ST. II. ( ad diu.* XVI. 16. )

De Tirone manumljfagauduim Juum declarat.

C. M- CICERONI FRATRI S. P. D.

JQe Tirone, mi Marce, itate, meumque Ciceronem, et meain Tulliolam, tuumque filium videam, vt mihi gratiflimum fecifli, cum eum, indignum illa fortuna, ac nobis amicum, quam feruum, efle maluifli. Mihi crede, tuis et illius litteris perledis, exfilui gaudio; et tibi et ago gratias et gratulor. Si enim tnihi Statii fide- 2 litas efl tantae voluptati; quanti efle in iflo haec eadem bona J. 1. /M—videam: hoc poteft inferuire iurainento, quatenus, per aliquod tempus abfens, illorum defiderio tenebatur. Poflet quispiam, vt Afcenfius fecit, fupplere incolumes, vt fiinile eflet Terentiano: <7a mihi — fuperfles Hcaut. V. 5. Sed an Quinto libertas Tironis tanti efle potuit, quanti fluorum omnium vita? * cum eum: Magd. omittit t o eum. indignum illa f. intellige ex maluifli per Zeugma voluifli, i. e. iudicafti, de quo genere Zeugmatis ap. Latinos v. Cort. ad diu. XII. 14. ap. Graecos autetn vid. quos laudatFifcherus, praeceptor nofter immortaliter de nobis meritus, ad Piat. Apol. S. c. ;8.

5. 2. Statii liberti mei. * haec ead. b. quae? nam de vna fidelitate antecedit. Illud autem friuolum eft, quod dicunt infidelitate plura inefle bona. Ego quidem vnurn tantum bonum, et — ipfain quidem fidelitatem mente aflequor: et certe valde philofophanduiq et hoc verbum contra vfutn Termonis torquendum , vt plura inde bona exprimas. Denique aliquod verbum excidifle credo in antecedenti fententia, vt v. g. pro fidelitas feriptum fuerite/quae virtutes in liberto alias laudantur; v.g. Coci. ep.III. J.5. liti.

Ita feripta eft «p. vt a fummo gaudio proferam intclligas.

>5®

CICERONIS EPISTOLA II.

bona debent, additis litteris, ferinonibus, humanitate, 3 quae funt hU ipfis pomnjodis potiora ? Amote omnibus equidem maximis de caudis 5 verum etiam propter hanc; vel quod mihi lie, vt debuidi, nuntiafli. te totum in litte» ri$ vidi. Sabini pueris et promifi omnia, et faciam,

Q. CICE. • Htt.ferm. humatt. Saepius haec verba iunguntur, vt fynonyma fere, e.g. Vcrr.III. 4. ad diu. XIV. 3. Si diltinguere velis, intelligas h. 1. griindliclie Kenntnijfe, ftint und gelehrte Unterhaltungen, ein durch WiJJenfchaftetl ausgebildeter Geifl. $. 3. propter hanc, quae $. 1. vel: adeo,ob illud ipfum. noua caufli additur. Sic: verbis amantiflimis. Sed ct alia hic cogitari poliunt.

• promifi. Magd. habet promijfa, quod vellem aliis podd. confifpi'are;ur. ff. ep. feq.

1.

f. 3. additis-~potiora. Haec minus placent, et refle abefle poterant. Nam de his faepius inter ipfos dicendi locus fuit, et hero notiora effe debuerunt.

Tanto magi» probanda l/utyarixtoregoi illa : vel qu. — vidi. In magna laetitia videntur omnia, etiam qu^e

ad rem nihil pertinent, laetiora, et iucundiorctn nobis fpeciem offerunt; vt vndique laetandi materiam capere poflimus: quum animi affeflionem noftri appellant friihliche l.ayne.

Inde illa: 1) quod m. — nuntiafli 2) te — vidi-

Q. CICERONI $

EPISTOLA III.

>5*

Q. CICERONIS EPIST. III. (ad diu. XVI. c6.)

XkgHgentiae in mittendis epiftolis, Tironem qccujat, quas etiam fine argumentoferibi poftulat.

Q. CICERO TIRONI SVO S. P. D.

Wcrberaui re cogitationis tacito duntaxat conuicio, quod fafciculus alter ad me iam line tuis litteris perlatus eft.

Non potes effugere huius culpae poenam, te patrono.

Marcus eft adhibendus: isqtie diu et multis lucubrationibus commentata oratione, vide, vt probare poflit, te non peccalTe. Plane te rogo, ficut olim matrem nOflramfac^- 2 re memini, quae lagenas etiam inanes o^Cgnabat, ne dicerentur inanes aliquae fuifle, quae furtim eflent cxficcatae: lictu, etiamfi, quodfcribas, non habebis, feribito tamen, ne furtum cellationis quaefiuifle videaris. Valde enim mi femper et vera et dulcia tuis epiflcJis nuntiantur.

Ama nos, et vale.

(X C1CE$.1. verberaui conuicio: caftigaui reprehenfionc tacita. * peri, eji: in Magd. omittitur ro efl. f. 2. lagenas — obf nam dicere potuiffent ferui, vel alii domeflici fures, eam in numero errare; oblitam efle; plures a.b ea reli&as efle inanes, ne furt. — videaris. Senius debet efle: ne fv.b excufictione.

Vmimque caput iocofe, nec inepte , nili quod fimile paullulum claudicat, nam nec latis clare e’xpreftum, nec conueniens fatis eft.

Quoad rem ipfam aptius, opinor, jia eflet; — fic ego tamen et

inanes litteras mihi obfignart mittiijue volo, ne dicaste non aufum inanes mittere, cum forte plenas dare potueris. D.c Vfrb.traui v. ep, 1'eq.

K

4

Q; CICERONIS EPISTOLA IV.

J53 i «h

'H'i

i

-r»

Q_ CICERONIS EPlST. IV. ( ad diu. XVI. 27. )

Indicium Tironis dc Co/]'. dcfignatis probat , in quos ipjc grauijjimc inuchitur. adiungit dc amore fio Jugulari, Q. C. TIRONI SVO S. p. D.

A/Jirificmn mihi verberationem cellationis cpiftola dedifti. Nam, quae parcius frater perfcripfcrat, vere? cundia videlicet et properatione, ea tu fine attentatione, vt erant, ad me fcripfifti, et maxime de confulibus defignatis: quos ego penitus noui libidinum et languoris effeminatiftimi animi plenos: qui nifi a gubernaculis recefle? rint, tione, quod inanem ep. mittere ^oluepis, mihi aliquando plenam retineas furto, firue, quae plena efle poffit et debeat, ea nullafit. Nam quoniam femel fcribendum erit, facilius de re aliqua grauiori fcribet, quam verbis inanibus vtetur. Eadem eft fcribendi opera ; difpar auteiit a Quinto gratia.

5. 1. mirif. —■ dedifti: ironice et amice. Scripferat nempe Tirp poft antecedentem epiftolam, vt coniicere poflumus, in hanc fententiain: Ego vero non cogitatione, fed epiflola ob cejfationem te verberabo: obfignaui, vt voluifii, [nanem. . Dicit ergo Cicero, non malq fecum aftum, nullam hanc fuifle caftigationem. rationem addit ipfe. afientatione: vana laude hominum indignorum. Cojf defign. Hirtio et Panfa. effem. animi, hic genit, pendet ^[languoris 1 tribuitur illis languor proprius animo effeininatifiiinp.

J. 2,

§. 1. mirif. — ded. Manut. h. 1. „quid poteft efle durius, aut magis diuerfum a Marci fratris puriflimo fermone ? “ Sed fine

dubie verberandi, qued maximq offendit, ve’ bo inter fe iocati funt, quia nuper Tiro, vt feruus, verberibus obnoxius fuerat.

O. CICERONIS

EPISTOLA IV.

*53

rint, tnnximnm ab vniuerfo naufragio periculum efl.

Incredibile efl quae ego illos Icio, oppofitis Gallorum ca- a flris, inaefliuis fecilTc: quos ille latro, nili aliquid firmius fuerit, focictate vitiorum ddinict. Res eft aut tribuniciis •ut priuatis confiliis munienda. Nam illi duo vix funt digni, qiiibns altori Caefcnam, alteri Coflutianarum tabernarum fundamenta credas. Te, vt dixi, fero ocu- 3 lis. Ego vos, a. d. III. Kalend. videbo, tuosque oculos, etiamfi te veniens in medio foro videro, diiliiaiiiabor.

Me ama. Vale.

CICEf. a. latro Antonius, nifi —fuerit nifi alii fortiores et continentiores ad remp. defendendam exftiterint. Caefenam — Cojfut. tab. funt nemina corrupta, (vt videtur,) locorum ignobilium: alterius vixdum fundamenta iada. fero oc. v. anal.

f. z. Cum magna vi dida funt declarat, tuos —' diffuau. Mi-. illa: oppof. — aefihtis: paene in nut. „et hip amor offenditur, acie ct pugna libidini et turpibus nam fuauiari i. e. ofculari plus voluptatibus obfccuti dicuntur. eft, quam compledi: oculos plus, Si hibernij fecilfent, minus quam malas: in foro, plus quam pecca Tent. domi, vel in via: in medio foro, plus quam in aliaTori parte: difj. 3. vt dixi e vbi? quando? fuauiari autem, plus quam fuaverbulum hic optarim additum. viari: iteratio enim" (vel ardor) fero oculis iam fummain caritatem ,,fuauioruin indicatur.'*

K 5

*..... ■ — CICERONIS FILII

EPISTOLAE. Conieflura tfe cius ingenio et oratione.

*

H ic tametfi in pperitia inter reliquos Cicerones difcebat ctex-

ercebatur,

ita vt pater, qui ipfe interdum magiftri munere

fungeretur, de eo bene fperaret; tamen ab hae liberali delega-

tione abhorrebat, et mox in omnem lafciuiam et petulantiam

difiblutus gulae et ebriofitati fe dabat.

In Graeciam cum eflet

a patre miiTus, non fatis conflat, an ibi fe dociliorem praebuerit.

Pater quidem ipfe Att. XIV. 7. a Cicerone, inquit, inibi

litterae Jane ittKivwfsuvaf et bene longae: cetera autem (de mode-

Ilia eius et frugi vita) vel fingi pojfunt: nivos litterarum Ji^ni-

ficat dottiorem.

Vtcunque eft, do&rinam eius aut facundiam

nemo alius, quod fciain, laudat.

Seneca contra, qui de eo

Suafor. VII. narrat, inter alia haec affert: nihil ex paterno in-

genio habuit, praeter vrbanitatem: (vt iocum amaret ct diclcria iaceret;) et natura memoriam demferat, et ebrietas, (nam

ebrium tum fuilfe, vt faepe, Seneca narrat;) fi quid ex ea fu-

pererat, fubducebat.

E rccentioribus audiamusManutium, cuius

ad ep. 1. $. 4. haec funt: fucceffa pro fu c c e ffijfe: quod

Latini fermonis confuetudo ferre vix videtur. Omnino mirari fatis non pojfum, non modo ab elegantia et copia, fed interdum etiam a proprietate paterni fermonis longe dijlare orationem filii: quod voluntatis potius, quam naturae vitium effe aibitror. In hoc de voluntatis vitio fine dubitatione aflentior: in reliquis

paullo mitius vel ob eam caufiam ftatuenduni cenfeo, quod ex duabus tantum epiftoiis indicium fieri debet, quae etfi nullo plane (ludio compofitae, ita malae tamen non funt, quin, ii docli hominis nomen praeferrent, aliqua cxcufatione nobis com-

mendarentur.

CICE-

r jj|i

CICERONIS FILJI EPISTOLA L

155

-—t ..<■■■

c*

1 x j -TO—c~:

CICERONIS FILII EP1ST- I, (ad diu. XVI. 21.)

Dc litteris patris et Tironis laetatum Jc ej/e ofiendit: fuum et virtutis et litterarum /ludium fignificat^ nomiyatque eos, quorum vel in/litutionc vel conjuetudine Vtatur: de praedio Tironi emto gratulatur non fine ioco.

CICERO F. TIRONI SVO DVI.CISS. S.

vehementer tabellarios exfpedarem quotidie, aliquando venerunt poft diem V| et XL, quam a vobis difceflerant: quorum mihi fuit aduentus optatiftimus.

Nam cum maximam cepiflcm laetitiam ex humaniftimi et carifliini patris epiftola: tum vero iucundiftimae tuae litterae cumulum mihi gaudii attulerunt, Itaque me iam non 2 poenitebar, intercapedinem feribendi fccifle: fed potius laetabar, frudum enim magnum humanitatis tuae capiebam ex filentio mearum litterarum. Vehementer igitur gaudeo, tc mcaip fine dubitationeaccepifleexcufationem.

Gra5. 2. frutlum — litterarum: magnopere dele&abar, quod tam humaniter Glentium meum excufaras. (Scripferat fortafleTiro, eum magno litterarum ftudio impediri.)

5. 4Praeter ordinem in rebus fummis cr perfpicuitarem non inultum habet haec epiftola, quo probari p</.c. Ad quaerendam quandani e lecis communibus commendationem , vel in lingulis lcntentiis

gratiam et venuftatem, multUtn dabatur loci. Et quid impediebar, quo minus in feripto fat longo vna faltein iufta periodo vel numerofa verborum collocatione appareret adolefccntis ftudiofa cura ?

15$

CICERONIS FILII

EPISTOLA

I.

3 Gratos tibi optatosque efle, qui de me rumores afferuntur, non dubito, mi dulciftune Tiro: praeflaboque et enitar, vt indies magis magisque haec nafcens de me duplicetur opinio. Quare, quod polliceris, te buccinatorem Fore exifliiuationis meae, firmo id conftan(ique animo facias licet. Tantum enim mihi dolorem cruciatumque attulerunt errata aetatis meae, vt nonfolum animus a fidis, fed 4 aures quoque a commemoratione abhorreant. Cuius te follicimdinis et doloris participem fuiffe, notum exploratumque eft mihi: nec id mirum.

Nam cum omnia mea caulfa velles mihi fucceffa; tum etiam tua. fiocitun enim te meorum commodorum femper efifie volui. Quod igitur tum ex me doluifti, nunc, vt duplicetur tuum ex me gaudi5 um, praelfabo. Cratippo me, /cito, non vtdifcipuluni, fed vt filium, efle coniundiflimum. nam cum audio illum libenter, tum etiam propriam eius fuanitatem vehementer ampledor. Sum totos dies cum eo, noflisquefiaepenumero partem, exoro enim, vt mecum quam faepiflime coenet. Hac introduda confuctudine, faepe inficientibus nobis $. 4. • cuius te — eft mihi in parenthefi ponenda arbitror, vt verba nec id mirum referantur ad antecedentia fpho 3 extr. et pro velles referibendum vellem. Aiias nullus eft nexus. Hac mutatione facta illud vnurn offendit, quod fere propter vnurn Tironem ad meliorem frugem auftor redire ftatuit. Sed hoc ferendum in tali aetate et ingenio. f. 6.

§ 3. praeflaboque et en. imo pr. que, aut enitar faltem. certe prius eniti debet quam praeftnre poftit, vt haec praepoftere collocata fint. magis magisque dupl. Quia duplicari dicitur, quod augetur

quantocunque incremento, (vid. praeter lexicogrr. Verheyk ad Eutrop. p. 16 ) per fe ri mag. magisque non reprehendo: hic tamen melius abeftet. •

CICERONIS I 1111 1, PISTO 1. A I.

>57

nobis ct coenantibus obrepit, fnblataque fcueritate philofophiae, huinanifliine nobisctun iocatur. Quare da ope- 6 r.un, vt hunc talem, tam jucundum, tam excellentem virum videas quam primum. Nam quid ego de Bruto dionn? quem nullo tempore a me patior difcedere: cuius cum frugi leueraquc eft vita, tum etiam iuctindiftima convictio. non eft enim /eiunchis iocus a philologia et quotidiana Huic ego locum in proximo conduxi, 7 et, vt polium, ex meis anguftiis illius (uftento tenuitatem.

Praeterea declamitare Graece apud Caffium inftitui: Latine autem J. 6. * Bruttio: imo cum aliis legendum Bruto, intelligendusque Marcus ille, cui\is epp. fupra. Finxerunt Bruttii nomen iisdem, vt opinor, caudis du&i, quibus Manutius defendit: a) non abundabant Otio Brutus et Cafiius: b') non ita .loqueretur adolefcentulus de praetore, claro vivo, vt legimus h. 1. c) propinqui, amici, maximeque Atticus, Bruto fubminiflrabant, vt abfurdum eflet, quod dr. $. 7. ir.it. Sed his opponere liceat: j ) callide et infidiofe agebat Brutus, vt videri vellet omnia alia potius, quam bellum, moliri: 2) ex Plutarcho in vira Bruti conflat, ct aliunde, Brutum cumCaflio miferrimi exulis conditione profectum, non minus pecunia, quam aliis rebus omnibus deftirutum. Stulte autem egiflet, fi fubfidia pecuniae clam a fuis confc&a ad vitae fplendorcm adhibere voluiflet; prudenter contra , fi maximam egeflatein funulauit: 3) non debet mirum videri, fi adolefcentulus neque ingeniofus neque modeflus, cuiti talem virum fublcuat, eum nullo tempore a fe difcedere patitur: 4) Si vllus fuiflet Bruttius, homo frugi, feuerae vitae, iucundus in conuitlu, ita doflus, vt eo magiftro eloquentiae vti poflet Cicero, de quo, vt de homine notiflimo feribere poflet, fane de eo aliquid apud Ciceronem ,et alios legeremus: 5) Cum Brutus eo tempore Athenis efle poffet, valde mirum, Ciceronem fil. vrbantm faltem hominem, cum dt Bruttio Bruti fimillimo diceret, ambiguitate nominis non vfum efle. vt aliquod diflerium afferret. f. 7. up. Cajfium praetorem, cuius epp. fupra. Nam in Graeca vrbe educatus et Graeco praeceptore vfus facile Graecam linguam addifeere

8 autem apud Brutum exerceri volo. Vtor familiaribus et quotidianis couuidoribus, quos fecum Mitylcnis Cratip. pus adduxit, hominibus et dodis ct illi probatiflimis.

Multum etiam mecum eft Epicrates, princeps Athenien9 lium, ct Leonides, ct horum ceteri iimiles. Ta /zfv av kc $' TccSe. De Gorgia autem quod mihi feribis, erat quidem ille in quotidiana declamatione vtilis: fed omnia poftpofui, dummodo praeceptis patris parerem. enim fcripferat, vt oum dimitterem flarim, tergi uei fari nolui* ne mea nimia airaSif fufpicioncm ei aliquam importaret. Deinde illud etiam mihi fuccurrebat, grane elfe, me de indicio patris indicare. Tuum tamen 10 ftuditun et confilium gratum acceptumque eft mihi. Excufiitionem anguftiarum tui temporis accipio, fcio enim, quam foleasefte occupatus. Emiffe te praedium vehementer gaudeo: felici terque tibi rem iftam-euenire cupio.

Hoc loco me tibi gratulari, noli mirari. eodem enim ditet? e potuit , vt ea commode vtcretur, et Graece declamantem corrigeret. Indicat etiam eius ep. I. eum illa lingua deledatum fuilfe.

Adde , quae modo de Bruto diximus.

5. 9. Gorgia, rhetore non malo, fed vitae diflolutae, quo fortafle potandi magiftro magis, quam dicendi, vti coeperat, tuum —■ confd. cum mihi dixifti, quomodo efficere poflein, vt eum pater mecum diutius verfari pareretur. $. 10. hoc loco, in fine fere epiftolae, cum hoc primum efle debuerit.

$■ 11.

}. 10. /foc loco me ctc. Haec principio dicendum eflet. Citius fatis! lepidam reprehenfionem con- tamen hic peccauerit rcfpondcn» tinent, fi quidem tanti fuit illud Cicero, quam Tiro, praedium, vt de illo in epiltohe

CICERONIS FII.II EPISTOLA I.

<59

chirn fere loco, tp quoque, emifle te, fecifli me certiorem.

Habes, deponendae tibi funt vrbanitates. rufii- n cus Romanus faflus es, quomodo ego mihi nunc aiiteoculos tuum iucundiflimum confpeduin propono, videor enim videre ementem te ruflicas ues, cum villico loquentem in lacinia feritantem ex fnenfa fecunda femina. Sed, quod ad rem pertinet, me tum tibi defuiffc, 12 aeque ac tu, doleo. Sed noli dubitare, mi Tiro, quinte fubleltaturusfim, fi modo fortuna me; praefertim cum fciam, communem nobis emtum efle iftum fundutm De man- 13 datis quod tibi curae fuit , ell mihi gratum. Sed peto a te, vt quam celerrime mihi librarius mittatur, maxime quidem Graecus, multum mihi enim eripitur operae in exferibendis hypomnematis. Tu velim inprimis cures, vt valeas, vt vna G-iiytpiKoKoyeiv poflimus. Auterum tibi commendo. Vale.

CICE5. n. Habes fc. in boriis. * Magd. plane hic textum noftrum tuetur; etiam Gorl. qui tantum funt ponit ante r/W. vrbanitates elegandorum hominum confuetudines, a quibus difceflifti, cum in fine feri epiftolae me certiorem f. etc. * quomodo ego etc. Ante haec verba interpungunt, et ab his interrogationem incipere ftatuunt: quae interrogatio nimis inepta efl, quocunque modo accipias. Iunxi ergo cuu* prioribus fine interrogatione, femina pomorum cf. anal. §. rvui^X, de litteris inter nos difputare. f. n. cumv.loq. hoc nimis inane. Sed puto poft loquentem in. cifum non ponendum, vt Tiro loqui dicatur cum villico, duni teneat in. lac. etc. Fit hoc pro-

pter longitudinem fentontiae dtt* rum : fed ab hoc certe aures auflolis non abhorruerunt, in lac. — femina-, facete pingitur fordidior diligentia patrisfamilias.

16o

CICERONIS FILII EPISTOLA II.

--- :—- .

-------- --------- 1 — -»

CICERONIS FILII EP1ST. II. (ad diu. XVI. 2J.)

Litteras a Tirone quam creberrimas requirit.

CICERO FIL. TIRONI S. P. D.

Etfi. infla et idonea vfus es cxcufatione de intermiffione litterarum tuarum, tamen id ne faepius facias, rogo.

3 Nam etG de republica rumoribus et nunciis certior fio, et de fua in me voluntate femper ad me perferibit pater: tamen de qtiauis minima re feripta a te ad me epiftola 3 femper fuit gratiffima. Qiiare cum in prunis tuas defiderem litteras, noli committere, vt cxcufatione potius expleas officium feribendi, quam affiduitate epillolarum.

M. COEJ. 1. ixfla et id. non qua ep. I. f. 10. fed quae intelligitur ex j. 2. huius cp. ex quo etiam Tironis feueram prudentiam perfpicimus, qui in rvbu, grauiflimis ponat voluntatem patris Ciceronis erga filium, quarti conferuari debere fignificauit. Illa autem excufatio requireret h. 1. tamen — epiflola vel breuiffima fer. etc. $. 2. epiflola Magd. habet littera.

S. 1. vfus es \n\n ■. vfus efl'e tibi tet; et ingrata illa concurfu vouideris; vel: etfi nunc quidem ac- Calium:/rrvp/a •—ep. cipio excuf. $. 3. Quare — liti. Malini pro hac fententia, quae epiiUlium ni§. 2. tamen — gratijf. mem- inis ieiunum reddit, commemorari, •brum paullo longius, quam opor- de quibus Tiro ffribere pollit.

i 6i

M.

C O E L I I

EPISTOLAE. Contectura

de cita ingenio et oratione.

M . Coelium Rufum inter optimos aetatis fuae oratores locum obtinuifle, confentiens antiquitas docet, vt ea de re dubitatio

nulla efle poilit. Quicunque de praua cius mente, ct vitiis, in quae multa diflolucus fuit, loquuntur, in hanc tamen par-

tem de illa laude nihil detrahunt.

GrauHliniinn quidem illud

obiici poteft, quod audior dial. de or. c. 21. dicjt: „Ex Coelii

orationibus hacc placent — in quibus nitorem ct altitudinem

horum temporum agnofeimus, fordes autem verborum, ct hians compofitio, et inconditi fenfus redolent antiquitatem : necqtieihquam adeo antiquarium puto, vt Coelium ex ea parte laudet,

qua antiquus eft. “ Sed audior aetati fuae cupidius fauebat: et, quia tum quaedam verba, numeri, fententiae, ct harum

formae et modi (tutirs, Wendungen,') placere defierant, iam

optimi oratores faftidicbantur. Ser. Galbam et C. Carbonetn ahosque antiquiores c. ig. dicit efle horridos, et impolitos, et rudes, et informes: additque: quos vtinam imitatus non ejjet Cal-

vus veftev, ‘titiCoelius, aut ipfe\Cicerj. Videmus ergo, nihil iftic obiici Coclio, quod non item in Cicerone, (non apparet, quam

valde,) vituperetur.

Quam ei Quintilianus L. X. c. 2. tribuit

afperitatem, ea non ad vituperationem fed ad laudem valet, quippe quae non ad verba, eorumque ftrudluram, pertineat, fed ad vehementiam et vim Angularem accufationis, inquaCoelius plus, quam in defenfione, valuit.

L

Sed

163

M. COELII EPISTOLAE.

Sed proh dolor! hiecinc eft ille Coclitis, cuius nobis relisae

funt epiltolae ? an huius efle in furo potuit, quod Cicero Bru».

e. 79. tefaitur, fpkndida et grandit, et eadtm inprifnit faceta et per urbana orati» i cum in epiftolis repcriatur pafiim tam parum Latina, tamobfcura, cxfanguis, pueriliter concifa, nec raro

infaceta? Is ipfe eft Coclitis; fed librariorum antiquiflimoruin perfnla incuria foede tradatus, et mifere dilaceratus, vt harum epiftolarum nulla, praeter XVlmam, quae inter epiftolas ad

Atticum et alterum tutiorem locum natfta eft, ita integra videatur, vt iuftum iis pretium commode ftatui poflit.

Qnamobrcm

Voflius non videtur futim ex hisvpp, indicium proferre, fed an-

tiquorum feriptorum fide ftatucre, cum in praef. ad libros de vi-

X//7 Jrr/z/ow/r Coclium , adiungere non dubitat Ciceroni, Cacfari aliisque feriptoribus primae caueae, qui vigorem ac maturitatem in Latina dictione fint confecuti.

Dixi equidem , quid

mihi de his reliquiis, quales habemus, videretur.

Qpodfi,

detra&a illa falfa vituperatione, de vera eius laude in epiftolis feribendis coniiciendum eft, putamus eum in reliquis Ciceroni

fuifle fere parem, fed in verbis, non infeitia, verum ftudio, minus proprium et fimplicem, adftridiorem porro cum aliqua obfcuritatis fpecie, in facetiis denique confedandis nimium,

idcoque non femper felicem.

Sed in analyfi id negotii nobis

datum putauimus, vt, quomodo in reliquis, feuerius ageremus, et grauiora faltem vitia notaremus, nihil confiderantes, vtrmn illa ab auAore profcfta, an e librariorum negligentia nataeflent.

M. COE•) De caudis" vitiorum, quibus coniccimus in praef. ad hunc libae epiftolae fcatcnt, vid. quae brura.

M. COEIII EPISTOLA

I.

163

M. COEL11 EP1ST. I. (ad diu. VIII. 1.)

Commentarium mittit rerum vrbanarum copiofiffimum, ct magnitudine voluminis fe excufat, quod alteri illius colligendi negotium dederit. Maiora fipfum diligenter perferipturum ojlendit. Hinc addit de comitiis Transpadanorum, de Marcello, Cacjarc, Q_. Pompeio, Planco.

COELI V S

CICERONI

SAL.

Q

iod tibi decedens pollicitus fmn, me omnes res vrba•nas diligentiffime tibi perferipturunu data opera paraui, qui fic omnia perfequeretur, vt verear, ne tibi nimium arguta haec fedulitas videatur; tametfi tu, fcio, quam fis curiofiis, et quam omnibus peregiinantibus gratum fit, minimarum quoque rerum, quae domi gerantur, fieri certiores. Tamen in hoc te deprecor, ne meum hoc 2 officium arrogantiae condemnes, quod hunc laborem alteri j. 1. * tametfi fu, fc. Haec per minorem diftin&ionem iunxi cum anrccedd. Quia §. 2. fcquitur tamen, male et contra fententiarum inter fe relationem diffinxerunt. Idem fadum in Sulpicii ep. L init.

5. 2. tuae m. d. operam: bene Manut. „ ea tradare, quae tui me obliuifci non linant." * 4-

Epiftola Ciceroni certe perfpicua , omninoque ,■ vt ad familiarem , eleganter feripta. j. 2. arrog. condemnes- non aufim huc reprehendere, officium

eft in eo, quod Ciceroni res vrbanas perferibi voluit: arrogantia in eo, quod per alios, non ipfe, hunc commentarium confecit.

Particulis non quin pro non feci I. 2 quin,

164

3

4

5

6

M. COEI.I I

EPISTOLA

I.

teri delegniri; non quin mihi ftiauiffimuin fit, et occupato, et aci litteras fcribendas; vt tu nafli, pigerrimo, tuae memoriae dare operam: fed ipfum volumen, quod tibi ir.ifi, facile, vt ego arbitror, me excufat. Nefcio quoius otii cilct, non modo perfcriberehaec, fed omnino animaduertere. Omnia enim funt ibi fenatus confulta, edida, fabulae, rumores: quod exemplum fi forte minus te deledarit j ne moleftiam tibi cum impenfa mea exhibeam, fac me certiorem. Si quid in republica maius adum erit, quod ifli operarii minus commode perfequi poflint: et quemadmodum adum fit, et quae exiflimatio fecuta, quaeque de eo fpes eft, diligenter tibi perferibeinus. Vt nunc efl, nulla magnopereexfpedatioeft.

Nam et illi rumores de comitiis Transpadanorum Cu* marum tenus caluerunt: Romam cum veniflem, ne tenuifliinam quidem auditionem de ea re accepi. Praeterea Marcellus, quod adhuc nihil retulit de fucceftione proJ. 4. • quaeque: aut ponendum quaecunque (vt fuam fpern Coelius a communi exiftimatione diftinguat) aut totum hoc: quaeque — eft, vt inepti Grammatici, eiiciendum. Hoc milii inagiJ placet, quia nec alias Coelius aliorum exfpe&ationem a fua diftinguit. vid. II. 6.

IV. 6. V. 6. X. gI.:J. de c. Tratisp.. quibus comitiis iufli eflent quatuoruiro» creare.

Nempe hoc eo valebat, vt acciperent ius municipii, coque ipfo ciuitatem Romanam, cf. Att. V. 2. §• 6. quin, fequente ftd, liberior fit fententiarum conuin&io, quaeferjnoni epiftolico bene conuenit.

Egregie autein declaratur gratificandi voluntas, cum ct occupatus, et piger non fe fibi imperare dicit, fed fuauijfimum fentire, quod

amicus fieri vult, eximia etiam breuitas ineft.

5. v.e tenuiff.— ace. durum et horridum hoc iudicarManutius.

Sed auditio eft nuntius, rumor: vt Cic. pre Planco c. «5. vnde non debet durum videri.

M.

COEMI

EPISTOLA

I.

I6j

proninciarum Galiiornm j ct in Kalcndas Ttin. vt mihi ipfe dixit, eam diflulit relationem: fime quam eos fermones expreflir, qui de eo tum fuerunt, cum Romae noseflenius. Tu fi Pompeium, vt volebas, cflendifli: qui tibi 7 vilus fit, et quam orationem habuerit fecum, quamque oflenderit, voluntatem, (folet enim aliud fentire ct loqui; neque tantum valere ingenio, vt non appareat, quid cupiat;) fac mihi perferibas. Quod ad Caefarem, crebri 8 et non belli de eo rumores: fed fufurratores duntaxat veniunt. alius equitem perdidifle, quod, opinor, certe fidum eft: alius feptimam legionem vaptilafle; ipfum apud Bellouacos circumfederi, interclufum ab reliquo exercitu. neque adhuc ferti quidquam eft , neque haec incerta tamen vulgo iadantur; fed inter paucos, quos tu nofti, palam fecreto narrantur: at Domitius, cum manus ad os appofuit. Te a. d. IX. Kal. (unii fubroftrani, 9 (quod illorum capiti fit I) difliparant.periifle: vt de vrbe ac J. 6. eo^f.expr. plane ita egit, vt homines dicebant, eum fadunun.

J. 8- equitem perd. ludit auflor verbi ambiguitate, et vnuin equitem dicit, non totum equitatam, at Dout.— appofuit, declarans ea, quae dicat, non diuulganda efle. Abruptus eft ferino', et intelligendum: non dubitat talia narrare vbique.

J. 9. * vt de vrbe — fuit. Haec eft omnium fere rnss. leflio, quae, opinor, ferri poteft.

Ptriiffe fic pertinet ad alium rumorem, quo diceretur v. g. in mari periifle naufragio vel tempeftate. a Q_.

Pomp. Syllae di&atoris ex filia nepote, Ciceronis inimiciflimo.

• Sed omnes fere codd. etiam Gorl. ct Magd. habent: atque Pompeio ; Afcenfius: atque Pompeium, quae ledio fequentibus valde apta eft.

Poflis f. 7. valere: valet.

melius videtur

J. 8. palam fecr. facetum hoc per fpeciem repugnantiae. Em. 1*3

i66

M- COELII

EPISTOLA

I.

ac foro toto maximus rumor fuit, a Q. Pompeio in itinere occifum. Ego, qui fcirem, Pompeium Baulis embieneticam facere, et v-sque eo, vt ego mifererer eius efurici, non fuin commotus: et hoc mendacio, fi qua io pericula tibi impenderent, vt defungeremur, optatii. Plancus quidem tuus Rauennae eft: ct magno congiario donatus a Caefare, nec beatus, nec bene inftrudus eft. Tui politici libri omnibus vigent.

M. COEPoflis inde reile coniicere: a te Q. P. Baulis, loco Campaniae.

• embaeneticam: e codicibus hic nulla probabilis leitio eruitur. Vera ars intclligi vix poteft. Infinitis aliorum coniefluris hanc addo: embineticam, a fiivlx, i. e. concumbendi artem, vt Q. Poinp. corpore quacftum facere dicatur. Libenter Coelius talia confert in alios: cf. ep. VII. §.4. XII. j. 4. XIV. J. 8- vt mifererer, vere et ferio. Valer.

Max. IV. 2. fin. f. jo . Plancus, frater eius Planci, cuius epp. infra, quidem, faltem: qua particula affirmat Coelius, hunc faltem Ciceronis inimicum viuere. tuus: ironice. vid. ad diu. VII. 2. politici l. fex dc republica. vigent: ftudiofe leguntur.

5. 9. vt ego mifererer h. e. moueri deberet: breuitev ct arguqui, vt inimiciflimus, non facile te per hanc emphafin.

------—■-------- □

I-. U----- te»

A1. COELI l EPIS.T. II. (ad diu. VIII. 2.)

Nuntiat de abfluto Mtffala, ciusque dcfcnforc HortenJioy quem populus male acceperit. Addit pauca de rep. Suos in aedilitate competitores indicat, et quaedam ad ludos fuos pertinentia commendat. c o E L I V S CICERONI S.

^erte, inquam, abfolutus eft; me rcpraefentante pronuntiatum cit, et quidem omnibus ordinibus, fed et Cingulis in vuoquoque fententiis.

Vide modo; inquis. 2 Non, mehercules. nihil enim vmquam tam praeter opinionem, tam quod videretur omnibus indignum, accidit, quin ego, cum pro amicitia validiOime fauerem ei, et rnc $. 1. abfbl. eft Valerius Meflala , quem intelligimus ex ep. IV. • repraefentante. Magd. reprefentare: alii aliter.

Explicant per praefente. vel vrgente. Hoc conucnientius eft: nec tamen fatisfteit. omnibus ordd. judicibus omnium ordinum, e lege Aurelia. * fed et-, pro alterutra particula vtramque cum editis nonnqllis pofui.

Valent fere atque adeo.

S. 2. Fide modo fc. nc quid, mentiaris. Sic et alibi minantis verba funt. enim uon eft cauflale, verum fign. vel fed vel nimirum, captus, deceptus; vt terror tamen ex infidiis opprefli fimul exprimatur. Sic Gallice, paullo lenius tamen: attrape' pro furpris.

S- 5-

S. t. Certe — abf. efl. Familiariter , er amice, cum fpecie indignationis, quae verbo inq. exprimitur; quod Cicero negarat, hominem abfolui pofle. Quae altercationis imitatio ab alacti ingenio profeda non difplicct.

$. 2. Fide —• tueherc. Haec mihi non placent. Non video, quid falis inftt in perpetua imitationezcolloquii vulgaris. Saltem bene contexta oratio tantundem falis, et plus vrbanitatis fuauitatisque habet, quin ego etcf lepida ironia.

L 4

j 6s

M. COELII

EPISTOLA

II.

me iam ad dolendum prneparaflem .* poftquam fadum eft, 3 pbflupui, et mihi vifus fiun captus efle. Quid alios putas? clamoribus fcilicct maximis iudices corripuerunt, et ortenderunt, plane efle, quod ferri non poflet. Itaque relidus, 4 lege Licinia maiore clFe periculo videtur. Accedit huc, quod poftridie eius abfolutjoncm in theatrum Curionis Ilortenlius introiit, puto, vt fuum gaudium gauderemus.

Hic tibi Jlrepitur, fremitur clamor tonitruum tt rudentum 5 Jibilus. Hoc magis animaduerfum efl, quod intadus a flbilo peruenerat Hortenlius ad fenedutem. Sedtumita, [bene] vt in totdm vitam quoiui\ fatis cjfet, et poeniteret, 6 eum iam vicifle. De republica quod (ibiferibam, nihil habeo. Marcelli impetus refederunt, non inertia, fed vt mihi videbatur, conlilio. De comitiis confularibusincer"l tiflima eft exiflimatio. Ego incidi in competitorem nobilem, et nobilem agentem. NamM.OdauiusCn. filius e| C. Hirrus mectim petit. Hoc ideo fcripfi, quod fcio, te acriter, propter Hirruin, nuntium noflrorum comitio8 runi exfpedaturum. Tu tamen fimul ac me defignatum auJ. 3. 'reliflus, faluus, non multatus, lege Lic. qua feueriores iudices futuri videntur. $. 4. ftrep.—fibilus eft verfus antiqui poetae, quo proprie exprimitur tempeftas marina: vnde rudentum eft funium nauticorum. $. 5. • bene hanc folam ob cauflain fufpcftum mihi videtur, quod, hoc verbo omiflo, rudior fit hexameter, quem rurfus ex antique poeta opinor afferri. $. 6. impetus in Caefarem. $. 7. nob. agentem: nobilior enim vQlt Hirrus videri, quam'eft.

j. 7. acriter: melius videtur breuitate ct argute declarat, fe reauide. pulfam non timere, nam non dij. 8* fimulac—aud. laudabili cit fi, fimul. ac.

169

M. COEUI EPISTOLA III.

audicri', vt tibi curae fit, quod ad pantheras attinet, rogo.

Syngrapham Sittiauam tibi commendo. Commentarium rerum vrbanarum primum dedi L. Caftrinio Pacto: fecundum ei, qui has litteras tibi dedit. * 1

1

. ..........

...... .i i ...

■

-wf»

M. CO ELII EP1ST. ili. (ad diu. VIII. 3.)

Suant in feribendo affiduitatem afferit, ad quod officium fc Ciceronis defiderio oftendit excitari. Rurfus de Hirri competitoris ineptiis: inde de Philotimi in bonisf Milonianis officio. Tandem fiiam cum Cic. amicitiam aliquo illius libro pojleris prodi cupit.

COELIVS CICERONI S.

J£fine? vici? et tibi faepe, quod negaras difcedens curaturum tibi, litteras mitto? Efl5 fi quidem perferuntur, quas do. Atque hoc eo diligentius fadito, quod, cum otiofus futn, plane, vbi deledem otiolum meum, non habeo. T11 cum Romae eras, hoc mihi certum ac 2 iucundiflimum vacanti negotium erat, tecum id otii tempus J. 2. certum v. anal. t wo« effe te. Valde mihi lufpechim r» /r, quo feruato fenfus eft, alium iam efle, ad quem Coelius curfitet (in folitudine Romae facta.) Et cur non adeffe pro effe Manifefta, me» fenfu, glofla eft. $• J. Initium rurfus ’ab amica con- ci officio aliena, vt non beneuotentione profeflum non fatis pla- lentia fed pertinacia, quificloquil cer. Non neg» aliquid leporis in- cur, obtinuifle fe gaudeat. Ncp efle: .tamen non amicitiam ifta numerofe cadunt verba. prodere videntur, fed fermonem J. 2. Praeclare magnitudo defiefle credas, de re prorfus ab ami- derii exprimitur his: 'fed R. — L 5 fatta.

170

M. COELII EPISTOLA III.

pus confumere: idque noti mediocriter defidero; vt non modo mihi foliis elTc, fed Romae, te proferto, folitudo videatur farta: et qui, (quae mea negligentia eft,) niultos faepe dies ad te, cum hic eras, non accedebam, nunc quotidie non efle £ te ], ad quem curlitem, difcrticior.

3 Maxime vero, vt te dies nortcsque quaeram, competitor Hirrus curat. Quomodo illum putas auguratus tuum competitorem dolere, etdjflimulare, me certiorem, qnamfe, candidatum? de quo, vt, quem optas, quam primum nuntium accipias, tua medius fidius magis, quam mea 4 caufla, cupio. Nam mea, fi fio, forfitan cum locupletiore referam, fed hoc vsque eo fuaue efl! quod fi acciderit, tota vita rifus nobis decfle non poterit. Sed tanti ? j. j. curat, facit; etfi id non agit, certiorem, qui maiorem aedilitatis fpem habeat, nuntium de repulfa Hirri. $. 4. nam mea fc. cauta, f. quod me attinet. * fi fio— referam. en tibi duas coniefturas in loco impeditiflnno 1) cum in Dresd. 1. IV. ct Torg. legatur fiphio prp fi fio; cumque in his epp. plura vitia e compendio fcribcndi nata fint; an forte legendum Seriphio i. e. ignobili, vt Coelius allufcrit ad illud, quod narratur Cic. Sen.j. hocfenfu, fi re tollitur in referam: facile patiar, me nobiliorem cum Hirro ignobili, fed diuitiori, aedilem fieri. 2) Seruatis verbis fi fio poflis extremum verbum dirimere in re feravi, h. f. fi aed.fio, cum plus pecuniae ( e fyngrapha fc.) habebo, forfitan eum ( quamquam moleftum hominem) feram: Prior coniedura, vtaudacier, non fatis, fed tamen magis placet.

Sed tanti? fc. res eft, vt nobis — ?

fatta. Verba et qui'— difcrucior cum non contineant fententiam vniverfalcm. vt Piant. Capt. 1,2.58 f. eo magis fidem faciunt, quod are et perfona videntur profe&a. Repugnant tamen quodammodo.

Quomodo enim certum i. c. conftitutum, fixum, vfitatum, idemque

iucundijfimum efle poteft, quod negligentia multos dies faepe omittitur?

5. 4. Concifa et obfcura brevitas huiup loci multum falebrarutn habet, quae faltem exparte Coelio videtur Imputanda.

M. COELIT EPISTOLA III.

171

tanti? fed inchercule. non multum M. OtQauitiseorum odia, quae Hirrum premunt, quae permulta funt, fublcvat. Quod ad Philotimi liberti officium et bona Milonis 5 attinet: dedimus operam, vt et Philotimus quam honeftiffime Miloni abfenti, eiusque ncceflariis fatisfaceret, ct, fecundum eius fidem ct fedulitatcm, exiflimatio tua conferunrctur. Illud nunc a te peto, fi eris, vtfpero, otio- 6 fus, aliquod ad nos auVra-y/ta confcribas. Qui tibi iftuc, inquis, in mentem venit, homini non inepto? Aliquid ex tam multis tuis monumentis cxftare, quod noflrae amicitiae memoriam pofleris quoque prodat. Cuiusmodi ve- 7 lim, puto, quaeris. Tu citius, qui omnem nofii difeiplinam, quid maxime conueniat, excogitabis: genere tamen, quod ad nos pertineat, et quandam, vt verfetur inter manus, habeat.

M. COEfed m. eft tanti; non m---- fubleunt i. e. Etfi Ofl. non eft gratiofus, tamen ea re non inultum minuuntur odia, quae Hirr. etc. j. f. bona Milonis exfulis publicata, quae Philotimus Ciceronis iuflu emerat ca conditione, vt ea ipfi reftitueret.

J. 6. fi — otiofus.; fi pax erit in prouincia tua, nec in aliud bellum implicaberis.

• .Aliquid— exftare: ante v. aliquid puto a librariis omifTum opto, facili errore ob antecedens inepto. j. 7. qui—difcipl. qui omnes artes et litteras tenes.

Al. COF.L1I EPIST. IV. (ad diu. VIII. 4.)

Multiplici/ eft argumenti. Praeter ca, de quibus Cicero iam certior faclui fuerat, quae breuiter tanguntur > feribit de Curione tribuno, de comitiis, de Pompeii erga Caef. voluntate , dc fuis denique rebus, quas Ciceroni commendat.

CQELIVS

CICERONI S.

Jnuideo tibi, tam inulta quotidie, quae mirere, iftoc perferuntur’ lyimiun illud, abfolutum Mcffidam: deinde eundem condemnatum: C.Marcellum confulem faflum: M. C1 udium a repulfa poflulatum a Gallis duobus: I*. a Dolabellam quiudecimuirum fadum. Hoc tibi non inuideo, caruifTe te pulcherrimo fpedaculo, et Lentuli Cruris repulfi vrtltutn non vidifle. At qua fpe, quam certa opinione defeenderat! quam ipfo diffidente Dolabella ! Et Hercules, nili noflri equites acutius vidiflent, paene, con$. 1. M. Claudium poft rcpulfam' dc ambitu accufatum. ? Probabilius legunt ;7/. Calidium, ct pro Galiis item Galliis fc. Jlf. ctQ.

§ 2. diffidente fe quindec. futurum. concedente adu. nihil agente Dolabella, quo fuffragia multortim fibi colligeret, noflri. nam Cicero et Coelius equeftri loco nati. i- 3-

Ipfis argutiis falebrofa epiftola: quae cum tam mixti fit argumenti, fat erit fingula quaedam verba et fententias diiudicafle.

J. 2. Hoc t- m - inuideo; nempe non habeo, quod inuideam: ni-

mis arguta litotis. melius eflet proprium: fed doleo, aut: hoc tu mihi inuideas licet, quod non carui etc. Similis litotis eft ep.

XIV. J. I.

M. COELII EPISTOLA IV.

171

concedente adnerfario, fuperaffet. Illud te non arbitror 3 miratum, Seruium, defignatum tiibunnm plebis, condemnatum: cuius locum C. Curio petiit. Sane quam incutit multis, qui eum facilitatcinque cius non norunt, magnum metum. Sed, vt fpero et volo , et, vt fe fert ipfe, bonos ct fenatum malet. totus, vt nunc cH, hoc fcaturit.

Huius voluntatis initium et caufla ineft, quod 4 eum non mediociiter Caelor, qui folet infimorum hominum amicitias fibi qualibet impenfa adiungere, valde contemfit. qua in re mihi videtur illud perquam venufle cecidifle: quod a reliquis quoque vsque eo eft animadtierfum; vt Curio, qui nihil confilio facit, ratione etinfidiis vfus videretur in euitandis iis confiliis: qui fe intenderant aduerfarios in eius tribunatum, Laelios et Antunios, ct id genus valentes dico. Has ego tibi litteras eo maiore 5 mifi interuallo, quod comitiorum dilationes occupatiorem me habebant, et exfpecftare in dies exitum cogebant, Vt, confedlis omnibus, te facerem certiorem. Ad Kalendas Sextiles vsque exlpedaui. Praetoriis morae quaedam f. 3. /o /mj —fcaturit: faltem hoc tempore, (incertum an et in pofterum,) omnibus diflis et fa&is eam fpem facit.

$• 4. valde contemfit; nihil ei pecuniae dedit, vsque eo abfolute; nam r» vt ad antecedentia referendum. Sic ep. antec. $. 4. Eft «Utern vehementer, vel plane, prorfus. dico intfelligi volo. j. 6.

S. 3. fcatUrit appofite ad ani- Kexus fententiarum non fatis pamum Curionis cupiditatibus re- tet. eft, opinor, hic; Caefar Cudundantem et turbulentum. rionem ita contemfit v eumque hae re ita offendit, vt. qui nihil conf J. 4. Pro qua in re illud vna etc. haec fane oblcura laborant vocula, opinor, dici potuit quod. breuitate.

174

M. COELI I

EPISTOLA IV.

6 dani inciderunt. Mea porro comitia quem euenttim fint habitura, nclcio. opinionem quidem, quod ad Hirrum attinet, incredibilem, aedilium plebis comitiis, nada funt. Nam M. Coelium Vinicianum mentio illa fatua, quamderiferamusolim, et promulgatio de didatere, fitbito deiecit, et dciedum magno clamore infecuta efl. Inde Hirrum eundi an non faciendum? flagitare. Spero, tc celeriter, et de nobis, quod fperafli, et de illo, quod 7 vix fperare a.ufus es, auditurum. De republica iam noni quidquam' exfpedare defieramns. Sed cum fenatus habitus efiet (in) aede Apollinis a. d. XI. Kalend. Sext. ct referretur de flipendio Cn. Pompeii: mentio Dela efl de legione ea, quam expenfam tulit C.CaefariPompeius, quo nume$. 6. opinionem — attinet; rede Em. „Hirrum fore aedilem curulem.” diilatore Pompeio dicendo, deiecit ei omnem fpem ademit.

Inde—flag. Inde quam plurimi inter fe confulrantes quaeritabant, an non Hirrus Caefari addiilus aedilis faciendus efiet? Hirrum autem illo tempore Caefari fauifie, ex eo patet, quod pofi:frepulfam narratur contra eum fententias dixifie cp. IX. f. 2. quod fperafli ( bella ironia) quod timuifii. nam non credebat Cicero, Coelium fore aedilem: cf. ep. IX. init, quod vix fp. a. es quod valde optafti, fc. eum fore aedilem; fed iterum ironice et argute, quia nempe illud ominatus es, quafi magnum bonum illud vifus es valde optare. Sic verba bene cohaerent, et fententias continent plane Coelianas.

§.7. habitus efflet: vocatus efiet. v. Cafiii ep. III. $. 3. • (iu) aede. Alii legunt ad Apoll. Sed noftram leftionem protulit Cl. Bcnediit. ex Dresd. I. et II. vbi reperitur aede. Gorl. confirmat, qui pro ad habet edent. B. de fuo addidit in. quo numero: non ad numerum militum refer,} fed legionum. Caef. B. G. VIII. 54. Pomp. legionem — tanquam ex fuo numero dedit, cf. D. Brut. cp. IV. $. IO.

s.

M. COELII EPISTOLA IV.

>75

numero eflet, quo oppeteretur. Cum ex Gallia coadus 8 eflet dicere Pompeius, fe legionem abdudurum, fed non flarim fub mentionem et conuicium obtredatorum : inde interrogatus de fucccfllonc C. Caefaris: de qua, hoc efl, de prouinciis, placitum efl, vt quam primum ad vrbein reverteretur Cn. Pompeius, vt coram eo de fucceflione provinciarum ageretur.

Nam Ariminum ad exercitum 9 Pompeius erat iturus: et flatim iit. Puto Idibus [Sextii.]

S. C. ea de re fadum iri. profedo aut tranfigerctur aliqu'd, aut turpiter intercederetur. Nam in difputando coniecit illam vocem Cn. Pompeius, omnes oporterefenatui dicio audientes ejji\ Ego tamen fic nihil exfpedo, quomodo Paullum, confulcm defignatum, primum fententiam dicentem. Saepius te admoneo de fyngrapha Sit-10 trana. cupio enim te intelligere , eam rem ad me valde pertinere. Item de pantheris, vt Cibyratas arcellas, curesque, $. 8- * interrogatus: forte legendum interrogatur. hoc efl de pr. innuit hac adicilione auflor vel hoc, ad Caefarem vnice hanc rem rcfpicere, fed caute dici de prouinciis ; vel hoc, de aliis tantum prouinciis, de Caefaris nihil adum iri.

j. 9. * S. C. —f. iri. Quia omnes codd. agnofcunt/a/7wiM pro Em. atlum, fufpicabar, Sext. ortum ex S. C. . Gauifus inde fum, hanc conieduram Afcentii codice confirmari. Eius in comment. haec funt: Puto S. C. id efl fenatus con. fadutn iri. i. faciendum efle de ea re. Idibus Sext. id efl Jlug. Et fane, quid opus erat mrfus Sextii, addi, cum f. $. iam indicatus eflet mentis. • profeflo aut «tc. ante haec verba opinor fententiam deGderari: fi Pomp. adejfet. Huius reditum non videbatur fenatus exfpedaturus. Aliter ti tranfig. et intercedentur, quao genuina puto, non pvffum explicare.

j. 10.

176

f

M. COELI I EPISTOLA IV.

lique, vt mihi vehantur. Praeterea nuntiatum nobis, ct pro certo iam habetur, regem Alexandrinum inortutun. quid mihi fuadeas, quomodo regnum illud fe habeat, t quis procuret, diligenter mihi pederibas.

Kalend.

Sextii.

M. COEJ. to. vehantur Te. pantherae, cf. ana!.

$.11. quid m. fu. eius creditori. Sic omnes interpretes. Sed fortafle alio quocunque nomine inde aliquid pecuniae conficere cogitabat,, qua-tum ad ludos egebat. Cf. cp. IX. §. 8. vbi etiam turpi arte hanc in reni velle vti videtur.

5. 10. vehantur, durum eft, Coelii, non feribarum vitium viftatim poft Cibyratas de alio fub- detur. Similis locus elt ep. VI1L icito, pantheris, cogitare, vnde 5. g.

Graeuius venentur finxit.

Sed

M. COEMI

EPISTOLA V.

‘77

M. COE L 11 EP1ST. V. (ad

diu. VIII. 5 )

Metuerefe Ciceroni fientficat ex Parthici 'belli fama ob paucitatem copiarum eiur, cuiur rei nemo rationem habeat; quo accedat, quod non facile ficeefforem babiturur/it, quiafruftra de JiicccJfionc prouinciarum agatur.

COELIVS CICERONI S.

^Yia tn cura (is, quod ad pacem prouinchc tuae finitima^^•rumque regionum aitinet, nefeio: ego quidem vehementer animi pendeo.

Nam fi hoc more moderari 2 pollemus, vt, pro viribus copiarum tuarum, belli quoque exfifieret magnitudo, et, quantum gloriae triumphoque opus eflet, aflcqnerennir, periculofamque et gravem illam dimicationem euitaremusnihil tam eflet opta nS. 2. * fioc more. Exprefli plurimorum et optimorum codicum feripturam. Sed vnicc veram leitionem conficio efle modo rem. Scri-

ptum i^mpe fuit antiquitus »10 re, quod in vnum verbum coaluit, j.

Amice, prudenrerque feripta et fcite,(Ii plane integram haberemus.) compotita epiftola. Contilium feriptoris, ex quo omnia opera diindicantur optime, ex $>. 4. eft clarum. Scribere volebat ea, ex quibus Cicero maturius conftituere poflet de prouincia. v. expl. In quo illud quis vituperet,quod non difertius Ciceroni fuatit, quid ei agendum eflet. Fecit id alias, vt

ex II. 13. ad diu. patet, vbi Cic. ad (imillimam ceteroquin epiftolam refpondet.

J. 2. Valde lepidum eft, quod h. 1. optatur repugnans paene, et quo certe gloriae cupido er Z/7/m ditas Ciceronis tangitur, qui, remotus a periculo, tine rebus geftis rerum geftarum gloriam et intignia gloriae mereri vellet.

M

>78

M. COEI.II

EPISTOLA

V.

1

3 tandum. Nunc fi Parthus monet aliquid, fcio non mediocrem fore contentionem. tuus porro exercitus vix vnuin faltum tueri poteft. Hanc autem nemo ducit rationem : fed omnia defiderantnr. ab eo, (tamquam nihil denegatum fit ei, quo minus quam parat iflnnus eflet,) qui publico negotio praepofitus eft. Accedit huc, quod fucceflionem futuram, propter Galliarum controuerfiam, 4 non video. Tametfi hac de rc puto te conflitutum, quid fadurus efles, habere: tamen , quo maturius confiitueres, cum hunc euentum prouidebam, vifum eft, vt te 5 facerem certiorem. Nofli enim haec tralatitia: de Galliisconftituetur; erit, qui intercedat; deinde alius exfiftet, qui, nifi libeie liceat de omnibus proninciis decernere fenatui, reliquas impediat.

Sic multum ac diu ludetur, 6 atque ita diu, vt plus biennium in his tricis moretur. Si quid noni de republica, quod tibi feriberem, haberem: vfus effein mea confuetudine, vtdiligenter, etquidadhnn eflet, et quid ex eo futurum {perarem, pei(criberetn.

Sane, tamquam in quodam incili iam omnia adhaeferint, Mar$. 3. fucceffionem f. fc. tibi, vt tu e periculo euadas. <j. 4. coiiflituercs, num in prouincia manere, maioremque fortaffe exercitum petere, an decedere, aliumque praeficere velles, cf. ad diu. XV. 1. extr. adde anal. $. 5. * moretur pafliue; verum inufitate. Gorl. cum plurimis moraretur, vnde Cl. Benedifl. coniicit mora detur, quod faltem facilitate fe commendat. $. 6. * Pro incili iam Gorl. cum plurimis: in cilicia, quod fi tuendum efTcr, incilo tamen dimittere nollem, fed adjungerem ita: in q. inc.

5. 4. Non repugnant conflitu~ animo fiue fecum: alterum vero tum habere et conflitucre. eft ratum er certum ita' ftaruere; In priore eft iubintelligendum vt aliis mnotcfcat.

A

M.

C O i: I.II EPISTOLA V.

179

Marcellus idem illud dc prouinciis vrget; neque adhuc frequentem fenatuin efficere potuit. Quodfi anno prae- 7 terito Cui io tribunus, et eadem adio dc prouinciis introivit: quam facile nunc fit omnia impedire, et quam hoc Caefari, qui fua caufla rempublicam non curet, 1'uperct, uon te fallit.

M. COEq. inc. in Cilicia hoc fenfu: quia tu in Cilicia, non Romae es, omnia retardantur. Sed Coelius nihil in hanc fenrentiam alibi: ct paullo plus hic dixiflet, fi Ciceronis auribus aliquid voluifTct dare. Optima videtur illa Manutii corredio. Nos aufi fumus, vna littera murata, pro ai ■•ferunt. Marcellus etc. per adkaeferint, Mare, non fine ratione fententias iungere. Sic incile illud efl fuccefllo prouinciarum: dc qua re nili conditurum fuerit, omnia adhaerent: et Marcellus earadem femp.er necquidquam vrget, vt rufticus iteratis fruftra njfibus vrget'iumenta, cum plauftrum in quodam incili adhaefit.

$. 7. * IIoc loco, tamquam in quodam incili, interpretes adhaeferunr, neque quisquam rem expedire potuit. Nos ita fatis commode euadimus, vt, Coelium ita fere fcripfifle, fingamus: Quodfi a. pr. C. tr. et end. allio de pr. intrniffet........ At quam f. etc. Ita fubticet in priore pane Coelius, quid fuperiori anno, Cicerone praefente, aliis nondum corruptis, futurum fuiflct, quod facile inrelligeret Cicero, cum Curio tantam fpem faceret, v. ep. IV. 3. Jntroibit vix poteft defendi plopter biennium f. 5. • Sed et aliae tam multae reflant difficultates, vt ipfe malim h.l. rem defpcratam relinquere, quam tironibus perfuadere, vt in iis vires fuas experiantur.

S. 7. extr. tria verba deinceps naturae in epiftolis videri debet, pofita ingrata funt, ct periodicum nimis produnt. artificium, quod non artis, fed

M 0

M. COELII EPISTOLA VI.

18o

u

■

M.

..i

■ J,

COELII EP1ST. VI. (ad diu. VIII. 6.)

Scribit de Appio a Dolabella accufato, cuius Appii catijfani commendat: de affinitate cum Dolabella ferita iungcnda: de rep. maximcque de iis, quae ad Qirioncm tribunum pertinent.

COELIVS CICERONI S.

Non dubito,

quin perlatum ad te fit, Appium a Dolabella reum fa&um: fane quam non ea, quamexifiiluaueram, inuidia. Neque enim fluite Appius: qui fimul atque Dolabella acceflit ad tribunal, introierat in vrbein, triumphique poftulationem abiecerat. quo facio retudit fermones, paratiorquevifus efl, quam fperauefat accufator.

Is J. i. inuidia: populi aduerfus Appium odio.

Praecipuae partes epiftolae funt Appii commendatio et de,Dolabella confilium: quae cauffae diligenter ?.b auftore aguntur, er quas fub finem paucifiimis verbis rurfus commendat. AgnofcitTJiccro, qui ad diu. II. 13. refpondens ad has litteras (4ilterae,) inquit, vei quas proxime acceperam , quam prudentis ! quam multi et officii et confilii ! Si rogatu Appii priora; prudenter iam hoc fecit, quod tantum, quafi e fua fententia, amice fuafit. Rede et, fuo more, breviter Jpho 3. docet, fi gratificetur Appio, nec reo fufpeflam fore cius reconciliationem, nec aliis iuftitiam ct feueritatem. De Do-

«. 2.

labellae negotio caute, et verbis minus apertis. Tribus autem argumentis Jpho <5. Ciceronem deterret : a) denique — emanarit. b) porro — q. deceat, aut c) expediat, f Unce apte Jpho 10. repetuntur, ad primum refertur aequitatis opinio ; ad medium digit. tua; ad extremum haec r. de q. loquor, quia, fi diuulgetur, multi multa machinari poflint, ne illae nuptiae concilientur.

§. i. Plusqu, perfe&um pro perfedo: introierat — aliecerat pofi accejfit egregie celeritatem et praefentis animi qonfilium exprimit, vt haec Iit iufta enallage.

M. COELI! EPISTOLA VI.

Is nunc in tc maximam fpcm habet.

Scio, tibi eum * non efle odio, quam velis eum obligare in tua manu eft. cum quo fimnltas tibi noti fuiflet, libctius tibi dc tota re eflet. Nunc fi ad illam lunimam veritatem legitimum 3 ius exegeris: canendum tibi erit, neparum (impliciter et candide pofuifle inimicitias videaris. In hanc partem porro tutum tibi erit, fi quid volueris, gratificari, nemo enim neceflitudine ct amicitia te deterritum ab officio dicet. Illud mihi occurrit, quod inter poflulationem et 4 nominis delationem vxor a Dolabella difcc/fit. Quid milii dilcedens mandaris, memini: quid ego tibi fcripferim, tc non arbitror oblitum, non cfi iam tempus plura narranJ. 2. in te fucceflbre in prouincia, qui teftimonio er auflorirate plurimum cum iuuare poliis. 0 quo f. neceflarium non eft to f i , quod hic adiiciunt: Graeca eft rclatiui breuitas. pro: cum eo, liberius — eflet, cum q. ctc. Sic non fentitur huius particulae neceffitas.

j. ntcefl. et amicitia erga ipfuin Appium, collegam in auguratu, cum quo fciant tibi fimylratem fuifle. neque enim, qui reconciliatus, continuo, inter illos-quidem, et amicus erat. Durius videtur hoc ad Dolabellam referre, nam, vt alia taceam, fic tamquam certus gener ponitur, cum tamen Coclius hunc generum non prober.

J. 4. qu. — mandaris: hoc videtur efle, vt Coelius operam daret, vt quam primum Tullia Dolabellae nuberer, qu. — fcripferim, cum te ab hac re deterrere conarer, Hoc nexus orationis rlundet, et verofnnilius fit ex ep. XIII. §. 1.

J. 7$. 2. obligare; verbi breuitas non probatur. Qui fine iufta coargumentum continet, fimulque gitatione, vt ita dicam, legit, huic exprimit: cfluffam eius tueri. taiis tranfirio grata fuerit: cogitate ct attente legentem offendit, quia j. 4. Illud mihi — difceflit: incertus aliquantulum haeret, quorSenfnn hac lententia ad aliam epi- fum fpc&et talis fententia. Ergo flolae partem orario dolabitur, vt neque ad fuauitatem, neque ad non fentiatur tranfitus. Mihi hoc perlpicuitatem facit.

M »

182

M. COELI I EPISTOLA VI.

randi. Vnum illud monere te pofltim: fi res tibi non dis. pliccbit, tamen hoc tempore nihil de tua voluntate oftendas, et cxfpetfles, quemadmodum exeat ex hac caufla, 6 Denique jnuidioiuin tibi fit, fi emanavit. Porro, fignifi. catio vlla ii interceflcrit, clarius, quam decear, aut expedi, at, fiat. Neque ille tacere eam rem poterit, quae ftiae fpei tam opportuna acciderit, quaeque in negotio confici, endo tanto illuflrior erit; cum praefertim is fit, qui, fi perniciofum fciret efle loqui de hac re, vix tamen fc con.

7 tineret. Pompeius dicitur valde pro Appio laborare, vt etiam putent, alterutrum de filiis ad te millurum. Hic nos omnes abfoluimus. et hercule confedla omnia, foeda, et inhonefla funt. Confides autem habemus fumma diligentia: adhuc fenatusconfuIrum, nifi de feriis Lati8 nis, nullum facere potuerunt. Curioni noflro tribunatus conglaciat. Sed dici non poteft, quomodo hic omnia iaceant. nifi ego cum tabernariis et aquariis pugnarem, veterf. 7. pro .Appio, quippe genero ftio. Hic ros — itthon. fur.t.

Sententia haec inde elici peteft: Nemo iam reus damnatur; et here, iudicia omnia corrupta funt, et foede et turpiter agunt iudices, • Verum locus eft valde deprauatus. Cum in Afcenfii comment. pro inhon. legatur motefla; coniecerim tale quid fuifle: conferta omnia foro molefla funt, i.e. multitudo litigantium mol. eft, fc. praetoribus ignauis et leges ignorantibus, (cf. ep. VIII. $. 6.) Sic bene fequitur: Confutes autem etc. fumnea dii. ironice. nam fenatus conf. de feriis Latinis eft folenne, vt ad eam rem nulla diligentia opus fit. $. 8. cum tab. et aquariis. Hos Coalius, vt aedilis, coercebat, fraus aquariorum erat, quod aquas ex publicis du&ibus ad priuatorum $. 6. denique fignificat fere ab initio poni, melius ep. XI. $.7. certe et indicat primarium hoc deceatfiat, minus haec clau» efle argumentum, quo audor vnice fula offendit, quam ep* V. fin. fidat. Sed tamen durum eft hoc

i

M. COELII EPISTOLA VL

>83

veternus duitatem occupaffet. Si Parthi vos nihil calfaciunt, nos hic frigore irigefeimus. tamen, quoquo modo hic omnia iaccant,"potuit fine Parthis. Bibulus in Amano nefeio quid cohorticularum amifit. hoc fic nuntiatum eft.

Quod tibi fupra fcripfi, Curionem valde frigere; iam calet, nam feruentillime concerpitur. Leuiflime enim, 9 quia de intercalando non obtinuerat, transfugit ad populum, et pro Caefare loqui coepit: legemque Viariam, non didimilem Agrariae Rulli, ct Alimentariam, quas iubet aediles metiri, iacflauit. Hoc nondum fecerat, cum priorem partem epiftolae fcripfi.

Amabo te, fi quid, (quod opus fuerit,) Appio facies, ponito me in gratia.10 De Dolabella integrum tibi referues, fuadeo. et huic rei, de qua loquor, ct dignitati tuae, aequitatisque opinioni hoc ita facere expedit. Turpe tibi erit, pantheras Graecas me non habere. ' M. COErum vfum in agros, hortos, tabernas ctc. deriuabant: tabernarii, qui aquarum copia opus habebant, illos videntur corrupifle, vt fibi gratificarentur. potuit, f. P. non indigebamus Parthis; eorum opera aequo animo carere poteramus, nam poteft pro fieri pol. vfitatum, vt fuppleatur res, aut fimilia verba indefinitae fignificationis. §. 9. feru. concerp. grauiflimis maledictis profeindimr fc. ab optimatibus, de intereat, quod a pontificibus obtinere ftuduerat, vt Caefaris commodo annus longior fieret. Viariam, de viis muniendis, de qua dilucide Ern. in Clauc Cic. mom dijfim. agr. R. quod Rulli exemplo in f annos eadem lege curam eius rei petebat. * quas iub. idoneis rationibus defendit Cl. Bencd. pro quae iub. etioco didum efle ftatuir metiri pro aeflimare, diiudicare; quod valde probo. §. 10. pon. me in gr. dic, meam commendationem aliquid ap. te ponderis habuifie. $. 10. Turpe tibi etc. feftiua monitio amici. Animo legentis «t iucundo lepore temperata ad- rationem excogitandam relinquit: M 4 anu-

184

M. COEI.II EPISTOLA VII.

M. C O E L 11 E P IS T. VII. ( ad diu. VIII. 7. )

Hortatur Ciceronem, vt c prouincia decedere feftinet: ct nona quaedam de futuris Cornificii et Ore/lillac filiae nuptiis, de Paullae diuortio, et de Occllae adulterio nuntiat.

COELIVS

CICERONI

S.

Q

uatn cito tu iflinc decedere cupias, nefeio: ego quindeni eo magis, quo adhuc felicius rem gcfllfli. duin iflic eris, de belli Parthici periculo cruciabor, ne hunc 2 rifuin meum metus aliquis perturbet. Breniores has litteras properanti publicanorum tabellario fubito dedi, tuo liberto pluribus verbis feriptas pridie dederam. Res autem nonae nullae fano acciderunt, nifi haec vis tibi feribi, 3 quae certe vis.

Cornificius adolefcens Orcftillae filiam fibi defpondit. Paulla Valeria, foror Triarii, diuortium fine caufla, quo die vir e prouincia venturus erat, fecit.

Nup tuis. i.

(tunc rifum, quem ex rebus hic, Romae, fa&is capio.

f. 5. • In Ms. Graeuii et Torg. legitur: Cornificius adolefcentior efi, ille filium fili defp. in alio: adolefcentior efl, ille vbi fit. etc.

Ex his ita fere conicccris: Corn. adolefcenti OreJIillae, vbi filium, filiam fibi defp. Sed hic nihil fatisfacit. nond. retulerat illa mulier ad

amicitiae laudem continet: et piat. Cf. cp. IX. $. 5. et ad diu. tamen fpeciem quandara habet VII. 24. extr. obiurgationis. quafi aculeus eft in fine epiftolae, quem tamen $. 1. Aptius videatur, locum amicus cum fenfu voluptatis reci- verborum peric. et metus permu*

M. COELII FPISTOLA VII.

>85

Nuptum cfl D. Bruto, nondum retuleras. Multa in hoe genere incredibilia, te abfcnte, acciderunt.

Seruins 4 Ocelh nemini perfiufiflct, fe moechum elTe, nifi triduo his deprehenfus eflcr. quaeres, vbi? vbi hercule ego minime vellem. relinquo tibi, quod ab aliis quaeras, neque enim difplicet milii, imperatorem fingulos percontari, cum qua fit aliquis deprehenfus.

M. COE•d Pontifices de diuortio. Sicfcribunt, ct interpretantur. * Sed codd. pleriquc ct optimi legi iubent retuleras, vt locus mancus videatur. Ingeniofc, nec a^eo abfurde, Bcngclius Coelii ad librarium verba efle fufpicatur temere illata,

mutare: fed litotis in metus pro calamitas excufanda, ct fortafle laudanda. f. 4. Qjae hic iocofe dicuntur, ea non poflumusdiiudicare. nefeimus, vtrum Ocella modcfhim ct calhnn hominem fc gcflerit, an ob cotporis tenuitatem fimileinue caudam minus in Venerem pronus vifus Iit. vbi miu. vellem. His Ciceroni fcrupuluin iniicerc potuit:

quod fi voluit, videtur pcccafle, quod non , fi ferio, plura ; fin iocofe, hoc faltem addidit: fed coram iocnbimur, aut fimile. neque eu. difpl. Si certum aliquem imperatorem c prouincia reducem his tetigit, qui fc ira inepte praebuerat deridendum; refle: fin minus; ita malim: neque enim alienum, aut reprehendendum ejt hoc tempore, imper. etc. aut iocofe in eandem fententiam.

M f ,

Mirabilia quaedam de iudiciis Jcribit^ maximequc de C. Sempronio calumniae damnato et de M- Seruiljo ob infeitiam praetoris neque abfbluto, neque damnato. S. C. de prouinciis fidium mittit, ct quaedam de caujfa Caefaris addit. Tandem rurfus res fuast vt epp. anteccdd. commendat.

QOELIVS

CICERONI

S.

E[fi de repubiica quae tibi feribam, habeo: tamen nihil, quod magis gauifurum te putem, habeo, quam hoc.

Scito C. Sempronium Rufum, Rufum, mei ac delicias tuas, Nonnulli hanc epiftolam vix dignam habuerunt, in qua explicanda elaborarent; quo iure, ipfi viderint. Si complura deprauata funt, fi quaedam confuetudines fori et curiae nobis minus notae, vnde verborum intelle&us pendeat : nofttam vicem dolcre, Coelium autem contemnere non debemus.

Quod autem pro ratione inftituti noftri in analyfi agere debemus, id vt agamus, non multum nobis iuris eft in talem epiftolam.

Cum pleraque ad narrandi genus pertineant, in operis fumina fere omnia ad leges bonae narrationis exigere debemus, et fic nobis cpiftola, vt ad familiarem feripta, non inepta videtur. Si comparare voluerimus Ciceronis

ad Atticum in fimili re (v. g. 1.16) feriptas, eas faciliores quidem Cflieff'enderJ et meliores easdem tamen fimiliter argutas, et concife breuiterque feriptas, reperiemus, et ita, vt paflim aliqua obfcuritatis fpecics oboriatur. His in vniuerfum di<ftis, fententias quasdam et ‘verba Angularia confideremus. $. i. Quod dc rep. non prius feribit, fed dc turpibus iudiciis, magis ex ingenio fuo facit, quam vt Ciceroni gratificetur, qui fine dubio illa, quae de rep. habet, prius mallet cognofeere. v. ad diu. II. 8Verum Coelius iTi%ctigsxxKOQ aegre fe continebat, quo mjnus i — 8 prius effunderet.

M. COE r. IT EPISTOLA VIII.

187

tuas, calumniam maximo planfu tuliflc. Quaeris, qua 2 in caufla? M. Tuccium, accufatorem fiinm, poft ludos Romanos reum lege Plotia de vi fecit, hoc confilio, quod videbat, fl extraordinarius reus nemo accefllflct, fibi hoc anno canflam efle dicendam.

Dubium porro illi non erat, quid luturum eflet. Nemini hoc deferre munulculum maluit, quam fuo accnfatori. Itaque fine vllo fubferiptore defeendit, ct Tuccium reum fecit.

At ego, 3 fimnl atque audiui, imiocatus ad fubfellia rei occurro: furgo, neque verbum de re facio: totum Sempronium vsque eo perago, vt Veflorium quoque interponam, et illam fabulam narrem, quemadmodum tibi pro beneficio dederit, fi quid iniuriis fuis eflet, quo Veflorius teneret.

Haec J. 1. calumniam tui. calumniae damnatum efle.

Graeuius exponit fimpliciter per accufaffe, quod res nullo modo patitur.

5. 2. extraord. reus, cuius caufTa ftatiin agenda effet, non poft alios, quorum nomina prius delata effent. hoc anno, quo iudices haberet fortafTe feueros aut inimicos, fine vllo fubfcr. vt appareret, eum calumniari, vtpete cuius confilium nemo probaflet. §. 3. neque—facio: v. anal. perago: diuex», exagito. * fi q. — teneret, fi nulla hic lacuna eft, faltem nonnulla corrupta.

FortafHs haec conieftura non multum aberrat: fi quid iniuriofius effet, quo ffeflorius ius teneret, nam Veflorium valde colebat Sempronius: eidem Cicero erat amicus. Ergo fi v. g. Sempronius in iudicio dixit, Ciceronem mentitum efle: voluit hoc pro beneficio haberi, fi eo Veflorius ius fuum obtineret. Bene hoc in calumniatorem conferri potuit. $■ 4.

$. i. Quaeris — cauffa ? Sic ipfa interrogationis mora feiendi cupiditatem excitamus. Sed res d?bet efle valde mirabilis: alias talia verba frigent.

§. 3. neque — facio : apta hyperbole. Paucifliina fc. de re ipfa dixit, quae fe ipfam fatis aperiret, vt nemini obfcurum aut dubium eflet, Sempronium calumniari.

188

M. COELII EPISTOLA

VIIL

4 Haec quoque magna nunc contentio forum tenet.

M. Seruilius poftqunm, vt coeperat, omnibus in rebus turbarat, nec, quod non venderet, quoiquain reliquerat, maximeque nobis traditus erat inuidiae: neque Lntercnfis praetor, poftulante PauFania, nobis patronis, quo ca pe5 cuniapcrucnijjet, recipere voluit. Quod Pilius, ncceflarius Attici noftri, dc repetundis eum poftulauit. Magna illico fama furrexit, et de damnatione feruenter loqui eft coeptum. Quo vento projicitur Appius minor, vt iinplicet, pecuniam ex bonis patris peruenifle ad Seruilium, pracuaricationisqnc caufla diceret depolitum H S, LXXXI. Admiraris amentiam? immo fiatftionem, flultiflimasque 5 de le, nefarias patris confefllones audifles.

Mittit in confilium eosdem illos, qui lites aeflimarant, iudices.

Cum $. 4. turbauerat, decoxerat, vfiratius dr. alias conturb. ne:— reliq. v. anal. nobis — invidiae nfihi fe tradiderat defendendum vnde multorum odia fufeiperem. Paufania. liberto, vt videtur, quem Seruilius fubornarat. quo ea p. ad quem ea p. recipere fc. reum. $. 5. Appius ntitt. cuius caufla hic extra ordinem agitur, quia, vt videtur, Appii pater a Seruilio de repetundis accufatus, coque praeuaricante, abfolutus tamen non fuerat. Quae enim aliquid coniun&ionis cum antecedenti caufla habebant, eae ftatitn extra ordinem agebantur. FIS. LXXXI fere 340Q Thaleros conu. attiotieui vehementi voce et geftti pronur.ciatjtm orationem: vnde audacia et impudentia appareret, patris dc patre; patris quidem proprias, fed iam a filio prolatas ct repetitas.

5. 6. lites aeftitn. Ex his verbis conficimus de caufla Appii patris damnati, non redigant, fic fortafle dixerunt praetores, cum quis

4. quod neu vend. Cum non reperirent. fic nos dc re vihyperbole valde infigni euphemi- liflima: was ihm niemand abkaufmuminefle arbitror, et fignificare : fen wiirde. nejlercora. quidem, quae emtorem

M. COEI. II EPISTOLA V1IL

I89

Cum acqtio numero fenten»iae fuiflent: Laterenfis, leges ignoras, pronuntiauit, quod finguli ordiner iudicaffenf. et ad extremum, vt folent, wtw redigam. Poflquam dif- 7 aflit et pro abloluto Seruilius haberi coeptus; legisque vnum et centefimum caput legit, in quo ita erat: quod eorum indicum maior parr indicar it, id iur ratutnque cfio: in tabulas abfolutmn non retulit; ordinuih indicia perferipfit. poftulante rurfus Appio, cum L. Lollio transegit, et fe relaturum dixit. Sic nunc neque abfolutus, neque g damnatus Seruilius, de repetundis faucius Filio tradetur.

Nam de diuinatione Appius, cum calumniam iuraflet, contendere aufus non eft, Pilioque ceflit; Et ipfe de pe~ cuniis repetundis a Seruiliis eft poftulatus: et praeterea de vi quis tam multis fententiis abfolutus vel damnatus efiet, vt ad certum numerum rcuocare non opus efiet, quod maior ex altera parte numerus ftatim in oculos incurreret.

j. 7. rw tab. — perfer, nefeiebat enim, quid iuris efiet in aequo numero iudicumi poflul. r. .Appio* vt abfolutuin in tabulas referret.

Fortafie fic experiri voluit praetoris fidem in numerandis fententiis, et an auderet in tabulas referre, quod voce pronunciafier. Sed res eft obfcura et dubia. * L. Lollio: Gorl. lucio lelio. cum — transeg. prouerbiale opinor: er that die Sache ivie L- Lollius ab; vt J.. homo fuerit in vulgus notus, qui, quae facere nollet, ea procraftinaret, et fe fadurum diceret. Nam ex hac narratione Cicero non magis fcire potuit, quam nos, quas partes Lollius in iudicio habuerit. Credibile autem non eft, oratorem in narrando rem tam neceffariam praeterire.

J. 8. faucius abfolute, non de repetundis, alteram cauflam.

S. 8- faucius: feftiue, fi quid aliud , didum : quafi tu diceres: angefchoffen. cum cal. iuraffet fc.

Pilius. v. ep. IV. extr. refle — habet; formula a gladiatorio ludo

pertinet enim ad $. 11.

dufla bene exprimit nequifiimum et accufatorem et reum, ambiguum tamen, Appius et Tcttius , an Pilius et Seruilius componantur.

IQO

M. COELII EPISTOLA VIII.

vi reus a quodam fuo emiflario Sex» Tcttio fadhis. rede hoc par habet.

9 Quod ad rempnblicam pertinet, omnino multis diebus exiped.itione Galliarum adlum nihil eft. Aliquando tamen, faepe re dilata, ct grauiter acia, et plane perfpeda Cn. Pompeii voluntate in eam partem, vt cum decedere poli Kalendns Martias placeret: fenatus confultum, quod tibi mih, fa&um eft, audioritatesque perferiptae.

10 S. C. auttoritas. Pridie Kal. Ociob. in aede Apollinis Jcrib. ajfucrunt L. Domitius Cn. F. Ahcnobarbus, 0.

Caecilius (f F. Metellus Pius Scipio, L. Fidius L. F. Ponit ' Annalis, C. Septimius, T. F. Quirina, C. Lucceius C. F. Pup. 'Hirrus, C. Scribonius C. F. Pop. Curio, L. Attcius L. F. An. Capito, M. Oppius M. F. Terentina.

11 Quod M. Marcellus conful F. F. de prouinciis conj.alaribus D. E. R. L C. vti\L. Paullus, C. Marcellus confules, cum magiftratum iniflent, ex a. d. Kal. Mart. quae in fuo magiftratu futurae cflent, de conjularibtis prouinciis ad fenatum 5. ii . ;'/. Jfarr. confiit huius ar.ni (a. v. 702) cum Seruio Sui* • picio. confutes defignati. V. E. R. 7. C. de ca re ita cenfuerunt. coniuuRim, nc alia res, quae'non probaretur ab omnibus, rem de fuccefiione prouinciaruin impediret. Vid. ep. V. §. 5. comitiales, vt eo citius dccerncretilr. nam alias fenatus illis diebus haberi non poterat. <*?. Q. C. fenatusque confultum. ’ fex: legendum potius e Manutii conie&ura eos, vel multo maior numerus faltem fingendus. * 7. N. Has litteras in veteri libro SigOnii efle Manutius teftatur: e quibus reliquas deprauatas puto. Pro 7 etiam L habent, vt tamen de veritate t S 7 non dubitent. Ex ;V autem facile ortum F vt alias faepiflime; atque etiam II crafa media parte; et ex vtrisque Gorl. III. Vim harum litt. puto efle: Inlercejfit Nemo. fc. huic primo capiti fenatus confulti. * plebemuet vel ad plebemue, vt fupra, quod magis curiam fapit.

I

tun/ rtferrent, nette quid prius ex Kalcndir Mart. neue quid < < niunctim de ea re referretur a c on/Mus, vtique cius rei cau/ a per dies comitiales fenatutn haberent, S. Q^C. facerent; ct cum de ea re ad fenatutn referretur a COSS. qui eorum in CCC indicibus ejfent, fex adducere liceret.

Si quid de ea rc ad populum, (ad) plebcmue lato opus effit, 12 vti Ser. Sulpicius, M. Marcellus COSS. praetores, tribu* nique plebis, quibus eorum videretur, ad populum plebcmue referrent; quod ii non tuliffent, vti, quicunque deinceps ejfent, ad populum plebcmue ferrent. 1. N.

Prid. Kalend. Odob. in aede Apollinis jcrib. affu- 13 erunt L. Domitius C.n. F. Ahenobarbus, 0_ Caecilius F. Metellus Pius Scipio, L. Villius L. F. Ponit. Annalis, C. Septimius T. F..Quirina, C. Scribonius C. F. Pop. Curio, L. Atteius L. F. An. Capito, M. Oppius M. F. Terentina.

Quod M. Marcellus conful F. F. de prouinciis, D. E. R.l.C 14 fenatum exiftimare, neminem eorum, qui poteflatem habeant intercedendi, impediendi, moram afferre oportere, quo minuj de R. P. <fP. ad fenatum referri, fenatique confultum fieri poffit. qui impedierit, prohibuerit, eum fenatum exiftimare contra rempublicam fcciffe. Si quis 15 huic fenatus ccnfulto intercefferit, fenatuiplacere, auflo* ritatem perferibi, ct de ea re ad fenatum populumque referri. Huic fenatus confulto interceflit C. Coelius, L. Vinicius, P. Cornelius, C. Vibius Panfa, Item J. 13. Cum de re, quae $. 14. rurfus deliberatum eflet, exierant fenatu, non apparer, qua de caufla, forenfle nc Cttefari, cui iam acrius inflandum viderint, aduerf.ircntur, C. Lucceius C. rt Pup. Jlirrus. (cf. J. 10.) Ilinc noua h. L praeferiptio. vide et ad diu. XV. 6. extr. j. 14. cie R. P. Q. P. i. ef. de rep. quam primum.

•6

M. COEI. II

'9*

EPISTOLA VIII.

Item Jenatui placere, dc militibus, qui in exercitu C.

Caefaris Junt: qui eorum fipcndia emerita, aut cauflat, de quibus caufis mifii jieri debeant, habeant, ad hunc ordinem Vcjcrri, vt eorum ratio habeatur, caujfaeque co[7 gnofeantur. Si quis huic S. C. intchejferit, fenatui placere, auctoritatem perjeribi, et de ea re ad hunc ordinem referri. Huic S. C. interceflit C. Coelius, C. Paula tribuni plebis.

18

ltemque Jenatui placere in Ciliciam prouinciam, in octo reliquas prouincias, quas praetorii pro praetore obtinerent, eos, qui praetores fuerunt, neque in prouincia cum imperio fuerunt, quos eorum ex S. C. cum imperio in prouincias pro praetore mitti oporteret, cos fortito in (9prouincias mitti placere. fi ex eo numero, quos ex S. C. in prouincias ire oporteret, ad numerum non ejfent, qui in eas prouincias proficifcerentur ; tum ini quodque collegium primum praetorumfuijjet, neque in prouincias profefli 20 effent, ita Jorte in prouinciam proficifcerentur. fi ii ad numerum non ejfent, tunc deinceps ptoximi cuiusque collegii, qui praetores fuifient, neque in prouincias profecti effent, in furtem conticerentur, quoad is numerus effetius ejfet, quem ad numerir,)'. in prouincias mitti oporteret. Si quis huic S. C. interccffijfet, auctoritas perjeriberetur.

Huic /enatus confulto iutercellit C. Coelius, C. Panfa tribuni plebis.

H

Illa praeterea Cn. Pompeii funt animaduerfa, quae maxime confidentiam attulerunt hominibus, vt diceret, fe ante 19.

ad numerum: fatis inulti.

S. 21. confidentiam, vt certo fperarent fore, vt Caefavi obfifteretur. * vt diceret Em. „ Scribe: cum d. nam vt nullo modo hic locum habet. “ Inter vtrumque verbum mihi tale quid feriptum videtur

M. COEI.II EPISTOLA Vllf.

Ip?

ante K.Jend, Mart. non pofle fine iniuria de protiinciis Caefaris llatucrc, pofl Kal„ Mart. fe non dubitaturum.

Cum interrogaretur, fi qui tum intercederent? dixit hoc nihil interdie, vtrinn C. Caefar fenatui dido audiens futurus non efler, an pararet, qui fenatmn decernere non pateretur. Quid fi, inquit alius, et conful efle et exerci-22 tum habere volet? At ille quam ckmenter: Quid fi filius meus fuflein mihi impingere volet? His vocibus, vt exillimarent homines, Pompeio cum Caefire efle negotium, effecit. Itaque iam, vt video, alterutram ad con- 23 ditionem defeendere vult Caefar, vt aut maneat, neque hoc anno fua ratio habeatur; aut fi defignari poterit, decedat. Curio fe contra eum totum parat, quid aflequi poflit, nefeio. Illud video, bene fentientem, etfi nihil efledetur fuifle: crederent, aliquid alium iri. Nam cum vehementius flagitarent, lommotus eft. fi qui — intere, fcil. quid tum faciendum videretur? Vnus autem Curio intclligendus videtur: vnde Pompeius lingulari numero refpondet.

5. 22; quam clem. vultu ad magnam comitatem compotito, et voce mitiflima.

5. 23. * vult Caefar. reflius videtur: v. Caefarem. hoc anno: eo, quo optat, nam in annum 703 iam defignati. $. n. * poterit an potuerit? ea enim conftans tum fuit Caefaris voluntas, nc ante decederet, quam conful faftus eflet. Poftmodum alteram conditionem tulit ad Diu. XVI. 12. Venit etiam in mentem voluerit pro pot.

S, 24.

f. 22. His poc. — effecit: na- vulgi, opinor, fermonis vfu, vt turalis ordo multo melior eirct: verbum auxiliare nullius fignificaHis v. effecit, P. vt exijlimarent tionis adhibetur. Cicero Dialedihomines, ipfi cum etc. cis melius excultus hoc nusquam J. 23. Bis hoc $pho poffe ex facit. Cf. praef. ad epp. D. Bruti.

N

’94

M. C0EL11 EPISTOLA VIII.

'4 effecerit, cadere non polTe. Me tradat libcraliter Curio, cc mihi fito munere negotium impofuit. Nam fi mihi non dediflet eas, quae ad ludos ei aduedae erant Africa* nae, potuit ltiperfederi. Nunc quando dare necefle eft, velim tibi curae fit, quod a te femper petii, vt aliquid 25 iflinc befiiarum habeamus.

Sittianam iyngraphatn tibi commendo.

Libertum Philonem iftoc nrifi, et Diogenem, [Graecum] quibus mandata et litteras ad te dedi» cos tibi, et rem, dequamifi, velim curae habeas, nain quam vehementer ad me pertineat, in iis, quas tibi illi reddent, litteris defcripfi.

M. COES. 14.

5. 2J.

ttam fi — Afr. vid. ep. feq. $. 5.

• iftoc: libri feripti et editi omnes habent iftuc. quin

ponamus ve! vbique iftuc, vel h. J. iftoc, quod ego feci. * Graecum quis non fentiat, hanc GIotTam efle ? * ad mt p. Gorl. ad te p. quod

verum puto. Cf. ep. VI. extr.

M. COELIt EPISTOtA IX.

M. COELI 1 EPIST. IX. (ad diu. VIII. 9. )

De Hirri poft repulfam ineptiisferibit: pauca rurfusde prouhicitr ; plura de pantheris et jyngrapba Sittiana.

Commendat M. Feridium^ et quaedam alia addit; in quibus iterum dc prouinciis Galliis, et defententiis, quas Pompeius et Scipio in eam rem dixerint.

COEI.IVS CICERONI S.

gictu, inquis, Hirrum tmtflafli ? Immo, fifeias, quam facile, quam ne contentionis quidem minimae fuerit, pudeat te, aufum illum vnquam efle incedere tamquam tuum competitorem. Poft repulfam vero rifus facit: ci- a vetn bonum ludit, et cootra Caelarem fententias dicit: expetfhtionem corripit: Curionem prorfus Curionem non mediocriter obiurgatus, hac repulfa fe mutauit.

Praeterea, qui numquam in foro apparuerit, non multum $. 1.

traflafii : (a rixantibus dufturn) male accepifti, vexafti.

J. 2. ludit: inepte imitatur. Sic Claudian. epigr. 26. v. 4. expett. corripit: moram fenatus in caulfa Caefaris reprehendit.

• Sed v. analyf. * non multum — ver/. fit: vix haec orator fcripfit poft illa: n. etc. in pueri vfum haec addita credas ab alio.

• caufCiccro ipfe Att. VI. 1. has litteras accurate /criptas dicit: quod non ad verba, fed ad rerum diligenter expolitarum et commendatarum copiain pertinet. Nimia verborum breuitas et, fi quid aliud vitii ineft, illam laudem non tollit.

f. 2. exp. — mutauit: perperam expeflatio pro mora et tarditate dicitur, obiurgatus nemo alius atliue, vt ih. 1. videtur di&um, vfurpauir. hac rep. fe m. plane puerile eft. Verum ille locus non vna parte mutilus eft.

N 2

196

M. COEI. II EPISTOLA IX.

tum in indiciis verfatus fit, agit catiffam liberalis: fed raro J pofl meridiem. Do prouinciis, quod tibi feripfvram Idibus Sextii, acflum iri, interpellat indicium Marcelli confulis dcfignati. In Kalend. rcieda efl. ne frequentiam quidem cflicere potuerunt.

Mas litteras a. d. IV. Non. Septembr. dedi, cum ad eam diem ne profligatum | quidem quidquam erat. Vt video, caufla haec integra in proximum annum transferetur: et, quantum diuino, relinquendum tibi erit, qui protiinciain obtineat. Nam non expeditur fucceflio, quum Galliae, quae habent intcrcefforein, in eandem conditionem, quam ceterae prouinciae, vocantur. Hoc mihi non efl dubium, quo tibi magis 5 fcripfi, vt ad liunc euentum te parares.

Fere litteris omnibus • caujfam — merid. interpretes excufandi, fi nihil fani afferunt h. 1.

Nec nos fortalfe faniora. An legendum libertatis? Sic pro concione Hirrus dicatur contra Caelarem verba facere, cuius potentia libertati periculofa fada fit. Additur autem, vt appareat, quorfum iocus fpedet: fed — ttier. Scilicet meridie tantum, cum magna multitudo hominum in foro verfatur, maledida in Caefarem iacit, eumque conviciis infedatur; a meridie tantum, cum infblcntior cafus facit, vt populus multus in foro conueniat.

J. 3. iudicium M. c. d. Manut. videtur intclligere iudicium hominum de Jf. vel eius fententiam f. audoritatem; quorum neutrum ferri poteft tum ob indicii nomen, quod inepte vfurpatum effet, tum ob interpellandi verbum, quod grauius impedimentum, et extrinfecus recens allatum, declarat. Ergo equidem didum arbitror, vt Cic. pro Mur. c. 2. vr fit caufta Marcelli de ambitu accufati ab aliquo Cacfaris inimico. Maxima difficultas obiici poteft, quod de illa accufatione nihil, quod fciam, apud audores repetitur. FortafTe alius vel repererir aliquid, vel aliud certius protulerit. $. 4. * relinquendum. Sic iam Ero. feribi voluit, vt eius explicatio docet; non relinquendus, fed operarum error non eft notatus, habet ita:“ tibi: audoritati tuae, perquam res decernatur.*4

M. COELII EPISTOLA IX.

omnibus tibi dc pantheris fcriofi. turpe tibi erit, Patifcmn Curioni decem pantheras mififle, tc non multis panibus plures: quas ipfas Curio mihi, et alias Africanas decem, donauit; ne putes, ilium tantum praedia ruflica dare fcire. Tu, fi modo memoria tenueris, et Cibyra- 6 tas arceffieris, itemque in Pamphyliam litteras miferis; (nam ibi plures capi aiunt;} quod voles, efficies. Hoc vehementius laboro nunc, quod feorfus a collega puto mihi omnia paranda. Amabo te, impera tibi hoc curae.

Soles libenter, vt ego, maiorem partem nihil curare. 7 In hoc negotio nulla tua, nifi loquendi, cura eft, [hoc eft, imperandi et mandandi.] Nam fimul atque erunt captae, qui alant eas et deportent, habes eos, quos ad Sittianam fyngrapham mifi. Puto etiam, fi vllam fpem mihi litteris oftenderis, me ifto miffiirum alios.

M. Feridium, equitem Romanum, amici mei filium, 8 bonum et ftrenuum adolefcentem, qui ad futim negotium iftoc 5. praedia r. praedium Curio videtur donafle Coelio, ne adverfarium haberet in iis, quae moliebatur, v. ep. VI. S{. 6. * tenueris: hanc Ernefti feripturam pro vulg. teneres reperi etiam in edit. Vcn. 1589 ct Afcenfii commenr.

7. * h. e. — mand. in Afc . eft: nifi loquendi, i. mandandi. denique totum hoc fufpe&uui.

8. $. 5. te — plures et ambi5. 8. Breuis Feridii commenguum et inconcinnum elt. addi datio eft plane Tulliana.

Hoc faltem oportebat mihi. vnuin equidem defideraueriin, quod honejlam dicit rem , quam j. 6. Tu, fi — aiunt. Hic Cicero Att. VI. !. foedant indirem, quam vult, vt facillimam cat. Inde pro certo ftatuere pofluob oculos ponere, facit multitu- mus, fpeciem faltem aliquam turdine verborum, vt operofior videa- pitudinis in ifto negotio fuitfe, vt tur. Melius idem $. 7. nulla — rc&ius fit: nec turpe, ve! nec inefi. hoitefiunt.

N 3

198

M. COELII EPISTOLA IX.

iftoc venit, tibi commendo; ct te rogo, vt cum in tuoium numero habeas.

Agros, quos frudtiarios habent duitates, vult tuo beneficio, quod tibi facile ct honefl«m fadueH, immunes efle. gratos et bonos viros tibi 9 obligaris.

Nolo te putare, Fationium a Columnariis praeteritum: optimus quisque cum non fecit: Pompeius tuus aperte, Caefarem et prouinciain tenere ct confulatum., ipfe tamen hanc fentditiam dixit, nullum hoc tempore fenatus confultum faciendum: Scipio hanc, vt Kalend.

Maniis de prouinciis Galliis, neu quid coniundim, referretur. Contriflauic haec lententia Balbum Cornelium: l°et fcio, eum queflum efle cum Scipione. Calidius in defenfione fua fuit difertiflimus; in accufatione fatis frigidus.

M. COE$. g. fruttuarios, quorum fru&us percipiunt, cum dominium f. poffefiio Feridii fit. facile; ita, vt Cicero pecunia publica l\oc damnum illis reftituat. v. Arr. VI. i.

J. 9. column. vili plebecula, praeteritum cum praetor fieret.

Pontp. tuus ap. fc. fecit, quod cxanteced. repetendum. * confutatum. hoc erui ex Afc. comment. In omnibus fere mss. eft confutem, 't Magd. vel conful; vtrumque cx compendio feripturae. * de pr. Calliis a Gorl. non abfunt, vt Ern. refert; et leguntur in codd. omnibus. $. 10.

* Calidius, in Gorl. et Magd. eft Callidius.

J. 10. difertijfimus et fatis nomen fimul alludere voluit, quod frigidus non vitiofe opponuntur, fi ita eft, melius finxiffet ioco Sed fortaffc hic CocJius ad Calidii irigidii nomen.

>

M. COEr.IT EPISTOLA X.

.'.gj'u_uua. ■ ir.es

ngi-..T

’99

AI. COELII EPIST. X. (ad diu. VIII. io.)

Scribit, qttor fermones excitarint nuntii de Parthorum

tranjitu^ ct Juadct, vt de ijlo rerum flatu Cicero diligenter perfcribat.

Addit de prouinciis de attionibur Curionir; in qttibur de agro Campano.

Ad extremum pollicetur, fc curaturum, ne Ciceroni prouir.cia prorogetur.

C OELIVS CICER O N I S.

^ane qnam litteris C. Caflii ct Deiotari fumus commoti.

Nam Caditis cis Euphratem copias Parthorum efle fcriplit; Deiotarus, proferas per Commagencm in provinciam noflram. Ego quidem praecipuum metum, quod 2 aci te attinebat, habui, qui fcirem, quam paratus ab exercitu efles, ne quod hic tumultus dignitatis tuae periculum afferret. §. 1. C. Caflii, qui quaeftor Crafli fuerat, hoc autem a Parthis interfc&o Syriam adminiftrauerat vsque ad Bibuli aduentuni. * Poft Deiot. Gorl. addit noflri.

J. 2. quam par. quam male inftru&us. Sic j. 3. quam prohab. pro quam parunt pr. et tantum $. 7. pro tam exiguum. * dignitatis pro dignitati eft etiam in Magd. add. anal. §• 3-

Epiftola eft vix digna homine doflo, quae fi Ciceroni ob argumentum fuit probata, ob ieiunitatem certe, et orationis afperitatem ingratamque eius negligentiam placere non potuit.

5. 2. qu. attinebat: quin breuius: de te. praefugiebat: non

eft haec praefagitio, vbi caufTa patet, de hoc tamen nen valde pugnarim. /,'iw. dignitatis, lepidus iocus cxfifteret, fi poflemu» explicare per expetlatio laudis bellicae. Sed infolenriori ftrufiura iungendus hic genitiuus cuiu peric. ob infeq. oppofitum N 4

300

M. COELI! EPISTOLA X.

ret. Nam dc vita, fi paratior ab exercitu efles fem. nunc haec exiguitas copiarum recefllim, non diini3 cationem mihi tuam praefagiebat» IJoc quomodo acciperent homines, quam probabilis neceflltas fututa eflet, vereor etiam nunc: neque prijis defluam formidare, quam tetigifle te Italiam audiero. Sed de Parthorum transitu nuntii varios termones excitarunt.' Altus enim Pompeium mittendum; alius, ab vrbe Pompeium non removendum; alius, Caelarem cum fuoexercitu ; alius, con4 fules: nemo tamen, ex fenatus confulto prinatos. Confules autem, quia verentur, ne illud fenatus confultuin fiat, vt paludati exeant, aut contnmeliofe praeter eos ad alium res transferatur, omnino fenatum haberi nolunt, vsque eo, vt parum diligentes in republica videantur, fed honefle, (flue negligeutia, flue inertia efl; fine ille, quem propofui metus latet fnb hac temperantiae exiftima5 tione,) nolle prouinciam. A te litterae non venerunt: et, nifi Deiotari fubfecutae effent, in eam opinionem Caflius venerat, quae diripuiflet ipfe, vt viderentur ab hofle vaflata, finxiflc bellum, et Arabas in prouinciam inimififle, eosque Parthos efle, fenatui reniintiafle. Quare tibi fuadeo, quicunque efl iflic flatus rerum, diligenter et caute $. 3.

neceflitas recedendi.

3. acciperent; clarius er vfitatius: accepturi eflent. vereor: temporum ordo poftulat: veritus fumy et v. fed propter etiam ea bretiitas excufationem habet, neque pr.—-audiero : alieniflimo loco rurfus de periculo ab holte ditium.

S. 8f. 5. Commodior huius Jphi locus eflet poli Sphuin 1. Offendunt etiam tot infinitiui in fle.

Reliqua id finem vsque minus vitiofa funt: quam ob rem iis non immorabimur.

M. COF.I.II EPISTOLA X.

201

ctuite perfcribas, ne aut velificatus alieni dicaris; nnt aliquid, quod referret fciri, reticuiffe. Nunc exitus eft an- 6 ni. nam ego has litteras a. d. XI1II. Kal. Deceinb.fcripfi.

Plane nihil video ante Kal. Lintfar. agi polle. Nodi Marcellum, quam tardus et parum efficax Iit; itemque, Scruivs quam cnndatOr. Cuiusmodi putas hoc efle, aut quam id, quod nolint, conficere pofTe, qui, quae cupiunt, tamen ita frigide agunt, vt nolle exifiimentur? Nouis 7 nragifiratibus autem, fi Parthicum bellum erit, haeccauffa primos inenfes occupabit, fin autem non erit illic bellum, aut tantum erit, vt vos aut fuccefTores, paruis additis copiis, fufiinere poffint: Curionem video fe dupliciter iaclaturum; primumvt aliquid Caelari adimat; inde vtaliquid Pompeio tribuat, quiduis, quamlibet tenue munusculum. Paullus porro non humane de prouincia loqui- 8 tur. huius cupiditati occurfurus efi Furnius noner. plures fufpicari non pofium. Haec noni, alia, ( quae poffunt accidere,) non cerno, multa .tempus afferre, et praeparata mutare, tc perlpicere fcio. fed intra fines hos, quaecunque acciderint, vertentur. Illud addo ad adlio- 9 nes C. Curionis de agro Campano: de quo negant Caefarem g. non humane; duriter aduerfus Caefarem. Twrwwr iam trib. pl. defignatus. * pojfunt acciti, an aecedere? hoc faltain reliquis aptius quoad tropum, et inconditum fenfuin tollit. • mutare — fcio.

Sic ex bonis libris refte, opinor, fcripfi pro: multa effe fcio. In Magd. eft mutare te fcio. Prioribus feruatis pro fcio malim fcis. i- 9. • valde nolle. Ab vno Manutii nolle aberat. Fortafle ineptus interpres vtrumque verbum male adiccit laborandi verbo. Poft nego fequitur fed affirmante fententia. Suet. Claud. 15. ne •— pateat^ ne diuiderc ciuibus et fic multos fibi deuincire poffit.

N 5

M. COELI I EPISTOLA XI.

>01

furem laborare, fed Pompeium valde nolle;

loaduenicnti Caefari pateat. Quod ad tuum deccflum attinet, illud tibi non pofltim polliceri, 'me curaturum, vt tibi fuccedatur: illud certe praedabo, ne amplius prorogetur. Tui confilii eft, fi tempus, fi fenatus coget, fi honefte a nobis recufari non poterit, velisne perfeuerare; mei officii eft, meminifTe, qua obteftatione decedens mihi, ne paterer fieri, mandaris.

M. COELI l EPIST. XI. (ad diu. VIII. n.)

Nuntiat, fupplicationcs Ciceroni pofi acrem concertationem decretas tandem effe, monctquc, vt decreti auctoribus gratias agat. Addit de, republica, nihil r.iji cauffdm prouinciarum et Caefaris agi. Commentarium rerum urbanarum mittit, ct Sittianum negotium commendat.

COELIVS CICERONI S.

Nondiu, fed acriter nos tuae (applicationes torferunt.

incideramus enim in difficilem nodum. Nam Curio tui cupidiffimus, quoi omnibus rationibus comitiales eripiebanf. io.

non pnt. vt mancas, perfeuerare in fententia, vt decedas.

’• incideramus: (a capdo, nona cado.) — * quoi-. habent nisf. qui vt Magd. vel quod vt Gorl. vtrumque facile ortum ex quoi, quod alias Coelio afferunt, omnibus rat. cuin feruarcnt de coelo, cum Paullo melior haec cpiftola vi- catae, vt tamen omnia temporum detur, qudm antecedens: neqie hominumque iniuria perturbari non tamen lectu eft iucunda. Partes potuerint. — maiores optimo ordine lunt colloj. i. Commode hic omnia.

J

M. COELII ETTSTOT. A XI.

20?

picbantur, negabar, fe vllo modo pati pofle, decerni {applicationes, ne, quod furore Paulli ademtum cilct boni, fua culpa videretur amififle, ct pracuaricator catiffae publicae exiOimaretur. Itaque ad padioncin defeendimus: ct confirmauit conful, fc his fupplicationibus in hunc annum non vfuros.

Plane quod vtrisque confuli- 2 tus gratias agas, eft; Paullo magis certe. Nam Marcellus in- refpondit ei, fpem in iftis fupplicationibus non habere; Paullus, fe omnino in hunc annum non edidurum.

Renuntiatum nobis erat, Hirrum diutius didurum. prendimus eum. non modo non fecit; fed, cum de hoflibus cum per alium tribunum pl. impedirent Curionem , auf alia obiiccrent r.obis ignota. * ademtum : alii adeptus, quo nimis turpiter ct impudenter loquentem faciunt Curionem , qui vlcifcendi occafionenx bonum appellet, fuac. aui per reliquos eius anni dies fupplicationes fieri non vetuerit. His cum pop. agi non poterat, quod vel per fe patet, cf.

Tac. Anaal. XIII. 41. * confirinaui' conful: fic cum aliis Magd. pro confirmarunt coff. Gorl. etiam: confirmauit. Conful eft Paullus, qui reliquorum nomine promittit, decretas hoc anno fupplicationes celebratum iri demum infequenti.

5. 2. ei: Curioni, fpem — habere: bene Cortius: „fenonfperare funiras iftas fupplicationes.“ cf. ad diu. XIII. 50. diutius diff. et fic longa oratione diem confumturum, vt res confici non poflet. numeraretur fc. fenatus, numerus fcntentiaruin inirctur. Hoftes tum numerari non potuifle, apparet.' Plerosque intellexerat Ilirrus numerum caeforum non fat magnum iudicare. Hoc fi vrgere voluiflet, quod vifus erat fafturus fuifle, fupplicationem impediuiflet. Extitiflet duplex deliberatio: a_) an iuftus caeforum hoflium numerus: bj an etiam in iufto numero fuppl. decernenda, v. Manut.ad diu. 1.2. ibique Afconii et Fefti verba.

J 5-

$. 2. Initio melius ita feriptum rumtamen durum, hunc non no ■ eflet: Plane efl, qu. etc. refpon- minari. dit ei: cui? Curioni lane. Ve-

304

3

4

5

5

M. C0ELT1 EPISTOLA

bns ageretur, et pollet rem impedire, fi, vt numeraretur, portnlaret; tacuit, tantum Catoni aflenfus eft, qui et locutus honorifice» non decrertft fnpplicariones. Tertius ad hos Fauonius acccflit. Quare, pro cuiusque natura et infiituto, gratiae funt agendae: his, quod tantam voluntatem oflenderunt; pro fententia, cum impedire poffent, non pugnarunt: Curioni vero, quod de fiiarum adionum curfu tua caufla deflexit. Nam Furnius et Lentulus, vt debuerunt, quafi eorum res’eflet, vna nobiscum circumierunt et laborarunt. Balbi quoque Cornelii operam et fcdulitatem laudare pofluin. nam cum Curione vehementer locutus efl, et eum, fi aliter feciflet, injuriam Caefari factarum dixit; tum eius fidem in fufpicionem adduxit.

Decrerant quidem, qui neque transigi volebant Domitii, Scipiones: quibus hac re ad interceflionem euocandam interpellantibus, venufliflime Curio refpondit, fe eo libentius non intercedere, quod quosdam, qui decernerent, videret confici nolle. Quod ad retnpublicam attinet, in vnam cauflam omnis contentio conjecta efl, de prouinciis: in quam adhuc incubuifle cum fenatu Pompeius videtur, vt Caefar id. Nouemb. decedat: Curio omnia potius fubire conftituit, quam id pati, ceteras fuas abiecit aifliones. Noflri porro, quos tu bene nofli, ad extremum certamen rem deducere non audent.

Scena rei totius haec: Pompeius, tamquamCaefaremnon impu$. 3. tant. volunt, tantam beneuolentiam. ratio fubiicitur ab auftore. $. 4. interptllafrtibtis’. contradicentibus Balbo, totus locus eft clarus: et apparet veouftas in diflo Curionis, venuflijf. fehr fein.

quosdam: Doinitios, Scipiones.

M. COELI r EPISTOLA XI.

205

impugnet, fed, quod illi aequum putet, conGituat, ait.

Curionem quaerere difcordias. Valde mitem non vult, et plane timer, Caefarem confulcm defignatum prius, quam exercitum ct prouinciam tradiderit. Accipitor fatis male 8 Curione : ct totus cius fecundus confutatus exagitatur.

Hoc ribi dico: fi omnibus rebus prement Curionem; Caefar defendetur, interceflorem G, ( quod videntur, ) reformidarim; Caefar, quoad volet, manebit. Quam quis- 7 que fententiam dixerit, in commentario ell rerum vrbanarum. ex quo tu, quae digna funt, felige: multa tranfi; in primis ludorum cxplofiones, et funerum, ct ineptiarum ceterarum. Plura habet futilia. Denique malo in hanc J. 6. * cotf. defignatum. Hanc Benedi&i lcvtionem confirmat Magd. In Gorl. eft ica feriptum: eous, dejign. exagitatur, quia ipfe Caefari aiterum imperii quinquennium addiderat: qua in re libi iam repugnat , quod ante diem eum reuocare vult. fun.— cet. hos genitiuos ftrudura, non fcnlu cohaerentes cum expl. honefto zeugmatis nomine excufant.

J. 7. • futilia: hoc e conie£hira neceflaria pofuimus pro vtilia. nam omnino abfonum eft, viro confulari, quafi puero praetextato, vtilitatis cauda commendari rerum vrbanaruin commentaiiuin, in quo dignifiima notatu etiam defiderentur. cf. ep. I. $. 4. ct quis credat, hic rurfus de rebus cognitu dignioribus dici, cum iam diAum fit:

** ?• — felige?

J. 6. Quis illa probet: Si ontn.

— Manebit ? Ponere voluit auflor, quod facile apparet, e duobus incommodis alterutrum neceffiuium: er tamen, quod vix credas, vel idem bis dixit, vel ita obfcure ct ambigue prius Caefar def. enunciauit, vt disiundla non apparerent. Hoc eo ingratius eft, quod, nefeio quid expedanres

§. 8.

magni ob verba: hoc tibi dico, deftituimur.

Quoniam in priori Caef. def. fignificatur, rem ad arma venturam, mali ominisauertendi caufta alius, opinor, haec verba oiniGflet, vt in fimili loco fattum putamus a Coelio ep. XIII. $. 3. Apofiopefin item ftacuimus ep. V. $. 7. vbi multo minus neceffaria eft, quam hoc loco.

ao6

M. COELII EPISTOLA XII.

hinc partem errare, v% quae non defidcras, audiar, quam quidquam , quod opus cH, praetermittatur. Tibi curae $ fuifie deSittiano negotio, gaudeo. Sed, quum fufpicaris, minus certa fide cos tibi vifos, tamquam procurator, Gc

M. COELII EPIST. XII. (ad diu. VIII. 12.)

Queritur de Appii cenjorij ingrato animo ct iniuriij* quem., cum comperifct id moliri, vt accujatorer /ibi apponeret, ct ipjiim poftulautrit lege Scatinia.

COELIVS

CICERONI

S.

pudet me tibi confiteri ct queri de Appii, hominis in» grariflimi, iniuriis, qui me odifle, quia magna mihi debebat beneficia, coepit: ct cum homo auarus, vt ea foluef. 8- ’ 1° extremis: Sed qu. etc. quaedam excidifle puto, et reliqua cafu in fenfuin tolerabilem iunlta. nam t) Ern. „quomodo fufp. confentit cum tibi vifos? haec non fufpicio iam eft, fed iudicium.“ 2) quo referemus eos? apparer quidem, intelligi, quibus c fyngrapha numerari voluerat Coclius: fed non apparer, cur non nominant. 3) In omnibus msf. qui ad hunc diem collati funt, excepto vno, pro agas legitur agros. tauq. proner. vt non e mandato meo iis credas, fed, pro fide tua, alios fubftituas.

In hoc praecipuo, et fure vno argumento auttor hadenus bene verfatus eft, quod caufT.un iniuriarum conatusque Appii plene, ordine, et dilucide fatis expofuit, vt tam narrationem, quam cius aduerfus Appium agendi ra-

tionem laudare debeamus. Nec minus prudentia probanda, quod valde verofimile reddidit , fe tam turpi crimine (Jege Scatinia) per calumniam accufari. f 1. Pudet, melius: fuppudet vel

Jl

M. COELI I EPISTOLA XII.

207

folueret, tibi imperare non potiet, occultum bellum mihi indixit; ita occultum tamen, vt multi mihi renuntiarent, et ipfc facile animadverterem, male eum de me cogitare. Polleaquam vero comperi, eum collegium ten- 2 tafle, deinde aperte cum quibusdam locutum : cumL. Domitio, vt nunc efl, mihi inimiciflimo homine, deliberare; velle hoc munufculum deferre Cn. Pompeio : ipfum reprehenderem, et ab eo deprecarer iniuriam, quem vitam mihi debere putaram, impetrare a me non potui.

Quid ergo efl? Tamen [quidem] aliquot amicis, qui 3 tefies erant meorum in illum meritorum, locutus fum.

Pofteaquam illum, ne, quoi fatisfaceret quidem, me dignum habere fenfi; malui collegae eius homini alieniflimo mihi, et propter amicitiam tuam non aequiflimo, me obligare, quam illius timiae vultum fubire. Idpoflquam 4 refeiit, incanduit, et me cauflam inimicitiarum quaerere claJ. 2. collegium au gurum, quorum erat Appius. Sic melius, quam de vno collega Cenfore, Pifone, intelligas. Nec fcquitur <«»» aliis quibusdam ; fed fimplicitcr cum quibusdam: et teutauit primo, deinde aperte loc. efl. mutntfc. — Pontp. gratum ei in me accufando facere, reprehend. rcuocarem, deterrerqm.

J. 3. ‘Quid ergo efl? Mihi videtur haec formula adhiberi, vbi poft difpurationem longiorem certi quid et notabile, {das Pefultat vt plurimum,) ponitur. Obferuaui haec loca: Cic. pro Quinfh c. 2, 3, 30. Rofc. Comoed. c. 5. ad diu. IX. 15. Planci cp. X. j. 3. Vatin. ep. II. $.4. Plane ita Paullus 1. Cor 14. v. 15. * quidem abeft a Gorl. ct Magd. aliqu. — loc. Jum, vt eum ir.ouerent, fufpicione mea ad eum delata, vt fe mihi purgaret, et amicum profiteretur.

5. 4vel/tawje/We/. is, quem plane et vere pro reddere pecuniaf credivere pudet, tacet potius, odijfe fas inufiratum. male— cogitare, coepit coniunfliin pofitum melius melius haed abfint. fententiam clauderet, beneficiafol-

208

M. COELII EPISTOLA XII.

clamitmiit, vt, fi nrihi in pecunia minus fathfeciflct, per hunc fpcciem fimnlt.Mis eum confedarer. Poftca non dellitit arceflcre Potam Scruium, accufatorem, inire cum Domitio conlilia. quibus cum patuin procederet, vt vlla lege mihi ponerent accufatorcm, compellari ea lege me voluerunt, qua dicere non poterant, infolcntifiimi homines, fummis Circenfibus ludis mefc, poflulan5 dum me lege Scatinia curant. Vix hoc. erat 1’bla elocutus, cum ego Appium cen forem eadem lege pofiulaui.

Quod melius caderet, nihil vidi, nam fic cil a populo et non infimo quoque approbatum, vt maiorem Appio dolorem fama, quam poftul.itio, attulerit.

Praeterea coepi facellum, in doqto quod eft, ab eo petere.

Conturbat me mora ferui huius, qui ubi litteras attulit. nam acceptis prioribus litteris, amplius quadraginta mati§. 4. per h.—confeSarer : fub hoc tantum praetextu , f. hoc nomine, euuv infedari viderer.

Nexus hoc vult. Volebat Appius homines putare, fe nihil Coelio debere, illum tantum fnnultatem agere velle, qua d. n. poterant. Ern. „qua lege, fi rei fierent, ipfi non portent fe defendere.1' rcile; fi his Ernctiii verbis auftor vfus eflet.

Malim: qua — dicere n. p. fcilicet vt diu fruftra legem quaefiuifle dicantur. Melius mihi non occurrit.

4. c. erat P. elocutus: enuntiauerat, vt ego refeire portem. facellum—pet. portui 41 e jn iure, vt id facellum populo redderet, nam populo amnia loca facra patere debebant §.’6. 'memora: Magd. ne Jit mora. * huiiti, qui: foxtJhas qui. diem comitiorum, quibus optat augur fieri, nec magnam fpein habet.

• Fort. poftDomitio verbum comitiorum excidit. Mire hic diferepant codd. vsque ad quam primum, nec fanam leftionem dant MT-

J. $. cenforem morum magi- a turpi libidine abfterrere deberet, ftrum, qui non minus caftitare, valde probanda emphafis. quam muneris fui iure homines

M. COEI.II EPISTOLA

XIII.

209

mfttific. Quid tibi fcribam, nefcio. Scis Domitio diem timori efle. cxfpedo valde, ct quam primum videre cupio. A te peto, vt meas iniurins proinde dolcas, vt me exiflimas et dolcrc ct vlcifciluas fokre. Vale.

*------—=<*

M. COELI1 EPIST. XIII. (ad diu. VIII. 13.)

Gratulatur de affinitate Dolabellae, qui Ciceronis filiam duxerat.

Narrat, de prouinciis ita acium efle, vt Caefaris abfentis ratio haberetur.

COELIVS

CICERONI

S.

gratulor tibi affinitate vili medius fidius optimi, nam hoc ego de illo exiflimo. Cetera porro, quibus ad^ huc ille fibi parum vtilis fuit, et aetate iam funt decuffa, et confuetudine atque audoritate tua: pudore Tulliae, fi qua reflabunt, confido celeriter fublatum iri. Non eft enim pugnax in vitiis, neque hebes ad id, quod melius fit, inexfperto v. fc. diem.

f. 1. quibus—fuit: Manut. ex II. 15. ad diu. (cf. Coelii cp. VI) ad folam Appii accufationem refert, afTentitur Graeuius. fed magis, Opinor, pertinet ad luxuriam et libidinem. Cicero ei Phil. XI. I. tribuit impuriffimam naturam, ct turpiffimam vitam. Ea vitia h. 1. refpici, finguia fere verba offendunt. * et aetate etc. Cum in Pal. I. et Dresd. II. feriptutn fit: aetate iam f. decuffa., vel deionfa et confu. deleta particula et, reliqua probare pofTumus. Metaphora dufta videbitur ab animalibus, quibus natura certo tempore pilos decutit. q. max.

J. 6. expefto : imo ego exp. op§. i. Gratulatio eft mediocris, ponitur enim Domitio. fed confulto, vt videtur, it;a feri. ............... pta, et magna ex parte ironice.

O optimi.

>10

il. COELI T EPISTOLA

XIII.

intelligendum. Deinde, (quod maximum efl,) ego 2 illum valde amo. Voles, Cicero, Curionem noflrum lautum interceflionis de prouinciis cxitnm habuiffe. Nam cum dc interceflione referretur, quae relatio fiebat ex fenatus confulto, primaque M. Marcelli fententia pronuntiata effet, qui agendum cum tribunis plebis cenfebat: fre3 quens fenatus in alia omnia iit. Stomacho efl fcilicet Pompeius Magnus nunc ita languenti, vt vix id, quod fibi placeat, reperiat. Tranficrant illuc ratione eius habenda, qui neque exercitum neque prouincias traderet.

Quemadmodum hoc Pompeius laturus fit, cum cognofcat; quidnam reipublicae futurum fit, fi — aut non curet, q. max. efl. propter quod gratulari pofTim. f. 2. lautum: (ironice,) infelicem. * de infere. Particulam de in nullo codice reperram feruandam tamen duximus. quae rei. — contuito : vide ep. VIII. $. 15. agend. — pleb. vt intercefiionem illam tollerent.

J. 3. ftom. languenti, morofus, faftidiofus. fibi, Pompeio, eius, Caefaris. * fi'— Hoc mihi integrum videtur, ad omen euitandum non addidit Coelius: armis obfiflat Caefari. Similis txxitciuxwn eft ad diu. XIV. 3. vos

optimi: aptius ad ingenium Dolabellae acerrimi, fortiflimi. Sane in genero fortitudinis laus non fpeftarur: verius tamen afferri et cum illa fida laude coniungi poterat. Sed, qui non ferio laudant, probabilem laudem praetermittunt. quod m. efl. nec per fe hoc maximum eft, nec ftatim, tam multis praefertim interpofitis, apparet, quomodo ad gratulandum valeat, ego — amo. Hoc,

vt ferio didum, valde friget, et inepte abruptum eft. Verum ironia eft manifcfta. $. 3. Obfcura hic omnia. Magni cognomen fi per ironiae fpeciem opponitur flomacho languenti , non fatis direda eft oppofitio. cognojcat; imo cogiiorit. Si nuntius de Hortenfio nexum habet, quem in expl. diximus, dicendum erat: Q. quidem Horlenfius.

M- COELII EPISTOLA XIV.

rct, vos fencs diuitcs videritis. litteras fcripfi, animam agebat.

3lf

Hortenfius, cum has

M. C O E L 11 E P 1S T. XIV, (ad diu. VIII. 14.)

Domitii repulfam, et inde natam Saturnini accufiationem narrat. De Pompeii et Cacfaris difcordiafecribit, et quaedam de capejfendis alterutrius partibus dijputat. dppii cenforis diligentiam ridet. Rur~ fus in fine affirmat, bellum reip. imminere.

COELIVS CICERONI S.

rJ''anti non fuit Arfacen capere, et Seleuciam expugnare, vt earum rerum, quae hic geflae funt, fpeflaculo careres, numquam tibi oculi doluiflent, fi in repulfa Dovos f. d. qui debetis confilio, aufloritate, fortunis veftris reip. fuccurrcre.

Cicero ferio dicitur, diues ioco, propterea quod ftatim vere diues Hortenfius inducitur, idemque fenex morti proximus: quem ioco infelici ob metum impendentis calamitatis narrat ad mortem efle. f. 1. tanti — careres: tantam voluptatem tibi non attuliflet Parthorum regem et vrbem capere, vt prae illa earum etc. ttumqueni: nequaquam, perpauci—prae/l. nefeio quid difficultatis hic reperiunr. verba ita equidem dirimo : perpauci neceff. fecuti funt, et off. pr.

S- 35. i. Apte ad Ciceronis proconfulis perfonam ct grauiter exprimitur voluptas, qua caruit, fed paullo grauius er magnificentius quam pro re. contra frigidum et humile : nutiq. — doluijjent pro:

certe iucundum fpe&aculutn habuiflent. Similis litotis per negationem eft ep. IV. 5. 2. Jludia t.p.fenfu: idem dicatur, fed magis ex vfu linguae, fi inuertas; Jenfus ex partt. /ludiit.

O 2

Domitii vultum vidiffes. Magna illa comitia fuerunt,’ ct plane (ludia ex partium fcnfu apparuerunt: perpauci neceflitudjnem fecuti officium praefliterunt. Itaque mihi efl Domitius inimiciffimus, vt ne familiarem quidem fuum quemquam tam oderit, quam me; atque eo magis, quod per iniuriam fibi putat ereptum, quoius ego auflot fuerim.

Nunc furit, tam gauifos homines fuum dolorem, vnumque me mouet (iudioGorem Antonii. Nam Cn. Saturninum adolefcentem'ipfe Cn. Domitius reum fecit, fane quam fuperiore a vita inuidiofum. quod judicium non expeflatione ineft, fed iam in bona fpe poft Sex. Peducaei abfolutionem. De fumma republica feepe tibi fcripfi, me annum pacem non videre: et quo propivs ea contentio, quam fieri necefle c(l, accedit, eo clarius id periculum apparet propofitum: [hoc efi, de quo qui S. j. * wt mouet. lunxi haec verba, quorum alterutrum’ tantum ponunt. Sic dicit audor, fe vnurn dolerc illius vicem. * J/ud. Antonii. Magd. cum plurimis: antoniunam, vnde puto pro glofiemate illo Antonianum feribi debere ct deleri fcq. Nam. Sufpicor poli Anlon. defiderari quaedam verba, quibus Coelius narrarit, fe aducrfarium aliquem Domitii reum fecifle; quod iudicium in expcctatione fit. Cn. Domitius illius, Lucii, filius, reumf. fine dubio de vi. vid. Cic. Philipp. II. 2. extr. * fed iam pofui pro etiam, ne plura contra mfl*. mutanda cfient.

j. 4. * app. propofitum. ita diftinguit Magd. cum aliis pro: apparet. Prop. etc. Quae autem vncis inclufi, fpuria puto. E vulgata diftiniflione, et feruatis illis, audorem hic loqui credas de re Ciceroni prorfus incognita, idque inepte et verbofe. Oftendit etiam ijni J. 2. vt ne f.—me. belle, fed lumina reip. perfpicue et ordine nimis fere odiofe dictum.

De $. 4 — 7.

M» C O E T. 11 EPISTOLA XIV.

213

qui rernm potiuntur funt dimicaturi] quod Cn. Pompeius conflituit non pati C. Caefarem confulcm aliter fieri, nifi exercitum et prouincias tradiderit; Caefari autem perfuafum eft, fe faluum effe non pofle, fi ab exercitu rcceflerih Fert illam tamen conditionerti, vt ambo exercitus tradant. 5 Sic illi amores et inuidiofa coniundio non ad occultam recedit obtredationem, fed ad bellum fe erumpit. Neque mearum rerum quid confilii capiam reperio: quod non dubito, quin te quoque haec deliberatio fit perturbatura, nam mihi cum hominibus his et gratia et neceflitudo eft: tum cauflam illam, non homines odi. Illud te non arbi- 6 tror fugere, quin homines in diflenfione domeftica debeant, quamdiu ciuiliter fine armis certetur, honefliorem fequi partem: vbi ad bellum et caftra ventum fit, firmiorem ; et id melius fiatuere, quod rutius fit. In hac dis- 7 cordia video, Cn. Pompeium, fenatiun, quique res indi, eant, qui r. potiuntur, quod ioci fpccies ab hoc loco abeft: ferio autem de Cacfaribus pofterionim temporum rede dicatur, vel etiam de his a pofteriorum temporum feriptore.

J. 7. qu. res iud. iudices. nam a Pompeio Icili erant, timore iuj. f. Sic illi — erump. perquam pulchrum epiphonema, nam ironia fuaui, ct exquifitis verbis offenditur, quam nulla aut certe infida fit ambitioforum amicitia.

J. 6. Ulud—fugere: inepte! quafi hiftoricum fit. melius certe dixeris dubitare pro fugere. De re ipfa non multum attinet difputare. Temere tamen illa effudifle auilor videtur. Potuit ille quidem pro fua fentehtia hoc afferre, fi bene exploratum habeas, vtra

pars firmior fit, fruffra te ad honefiiorem partem ire. Sed an non hoc idem in ciuili contentione pa cis tempore valet? Et quid tandem homini exploratum eft? quam mutabiles hominum voluntates ! quam incerti bellorum exitus ! fine armis Ern. pro glofia habet verbi ciuiliter. Sed, meo fenfu , fi tollas 5 aures repetent: etiam ambigua erit fententia, neque fatis concinna, quia opponuntur prioribus his fcquentia bellum ec caftra.

O 5

ii4

1

M. COBtrr EPISTOLA XIV.

eant, fecum habiturum; ad Cnefarem omnes, qui cum timore aut mala fpe vitiant, accefluros: exercitum conferendum non efle omnino, modo fatis fpatii fit ad confi8 dernndas vtriusque copias et eligendam partem.

Prope oblitus funi, quod maxime fuit feribendum. Scis Appium cenforem hic oflenta facere? de figniset tabulis, de agri modo, de aere alieno acerrime agere? Perfuafum eft ei, cenfuram lomentum aut nitrum efle. errare mihi videtur, nam fordes eluere vult; venas fibi omnes et vifcera aperit. Curre, per deos atque homines, et quam priminn haec rifuin veni: legis Scatiniae indicium apud Diiifum fieri! Appium de tabulis et fignis agere! crede 9 mihi, eft properandum. Curio nofter fapienter id, quod reiudiciorum et damnationi*, mala fpe, propter aes alienum et rem fani, perditam. * omnino. modo. Particulam modo a/licuj ex Afc. cujus verba funt: conferendum, i. comparandum omnino, cum longe melior fit Caefarianus ; aut conferendum ad dimicandum, modo. i* dummodo fat. etc. Sic prior fententia fit grauior, altera verior: et coniun&iuus fit habet vnde pendeat. Diftin&ionem noftram habet et o Magd. Facile mo poft fyllabam no neglcdum fuit.

J. 8. oflentaf. incredibilia; vitia corrigere velle, quibus ipfe addiftus fit. de fign. ctc. vt luxum, auaririam et profufionem coerceat. perfuafum— aperit: putat fe feueritate infamiam fuorum vitiorum tollere: fed ea maxime prodit, lomento explebant rugas: nitro cluebant maculas e veftibus.

9J. 8- Perfu. — aperit: allegoria obfcurior, neque probanda, ntfi forte a prouerbio dufta eft.

Valdc tamen vituperare non audeo, quia etiam probatifiimi fcriptores

Britanni allegoricas argutias huius generis conferantur, idquein/krhulis, epiflolis ctc. noftrique valde ct probant et imitantur,

M. COELII EPISTOI.A XV.

315

remifit dc flipendio Pompeii, fcciflc exiftimatur. Ad iummain, quaeris, quid putem futurum? Si alteruter eorum ad Parthicum bellum no» eat, video magnas impendere difeordias, quas ferrum ct vis indicabit. Vterqie ct animo et copiis efl paratus. Si fine tuo periculo fieri poflet, magnum ct iucundutn tibi fortuna fpcdaculu:n parabat.

------- ■ju-t.

■

..-se»

M. COELII EPIST. XV. (ad diu. VIII. 15.)

Pompeium vituperat: Caefarem ciusque milites laudat.

Se perquam cupidum Ciceronis conuenicndi et cum to colloquendi 0/tendit: fed dolet, itcrftbi ad Alpes faciendum cjfe.

COELI VS CICERONI S.

J£cqnando tu hominem ineptiorem, quam tuum Cn. Pompeium vidifli, qui tantas turbas, qui tam nugax eflet, commorit? Ecquem autem Cacfare noftro acriorem in rebus gerendis, eodem in vidoria temperatiorem aut §. 9. remifit de fi. cedit; retraltauit, quod interccITione prohibuerat, ne militibus Pompeii ftipendia darentur, iucundum fptUaculum; quia per illos duos maxime in exilium eicftus fuerat.

$. 1. ineptiorem: magis vanum oftentatorem. turbas nolim cum Manucio ad rcipublicae perturbationem referre; fed ad eandemoftentationcin, et magna molientis Ihcpitum. Similiter dr. tragoedias excitare : S. 9. ad fummrtnt: malim adieTotius epiftnlae color hilarita3um : retp. vt redeant; vel di- tem praebet, quod in re ram miflum: vt illuc reuertar.

Icra , cunvfcripra haec fint ad hominem Pompeianarum partium, O 4 v alde

316

M. COELII ETIS I 01. A XV.

aut legifli aut audifti? Quidcfl? nunc tibi noftri milites, qui duriflnnis et frigidiilimis locis, teterrima hieme, bcl.

Ium ambulando confecerunt* malis orbiculatis efle paf/i 3 videntur? Quid? iatn, inquis, glorioje omnia? Sifcis, quam, quam follicitus fum, tum hanc meam gloriam, quae ad me nihil pertinet, derideas, quae tibi exponere, nifi coram, non poflum: idque celeriter fore 'ipeio.

Nam mc, cum expuliflet ex Italia Pompeium, condittiit ad vrbem vocare: id quod iam exifiimo confedum; nifi fi maluit Pompeius Brundifii circumfederi. Peream, fi minima cauda efi properandi ifio mihi, quod te videre et omnia intima conferre difeupio. habeo autem quam multa! Hui vereor, (quod .lolet fieri,) ne, cum te vi3 dero, omnia obliuifcar. Sed tamen quodnam ob fcelus iter mihi neceflarium retro ad Alpes verfus incidit? adeo quod Intinielii in armis funt 5 neque de magna caufla.

Beleitare: et noftri item' de gloriofo promiflore: viet t.iirmen machenr * commovit, melius hoc, vt a familiari fermonc, abfir. vifloria^ de qua Caef. cp. II, • Qm /z Z eft? Scribendum fortafle! Quid? eftnc? vtep.III.fi. ambulando: fine vlla difficultate, ludibundi, m.orb. pafli: cibis optimis nutriti, et ob id robufti.

f 2. quae — pertinet, videtur hoc dicere, fe ab aliis impediri, quo minus fortitudinem fuam offendere poffit. p. fi minima etc. profedo maxima etc. * Afc. ita: p. fi niin. caujjd eft. Properandum ifto mihi: quod mi’rti placer. Dicit ita Coelius, Caefarem nullam habere cauflam fui Romam arceflcndi, ob inuidiam id facere; fed tamen ob eam cauffam fibi pr. quod etc.

f ?• valde inhumanum eft, vt dici poffit: ecquando tu hominem Coelio ineptiorem ? Animi alacritas, quae illam hilaritatem fpirat, argutias dedit alienas quidem a natu-

rali'orationis aequabiliter fluentis pulchritudine, fed in alia caufla ct perfona non repudiandas. Vid. v- g- Qi Cic. ep. II.

It. COELII EPISTOLA XVI.

317

B-llicnus verna Demetrii, qui ibi cum praefidio erat, Domitium quendam nobilem illi Cacfaris hofpitem, a contraria fadionc munis acceptis, comprehendit ct flrangulanir. ciuitns ad arma iit. eo nunc quatnor cohortibus mihi per niues eundum efl. Vsquequaque, inquis, fc 4 Domitii male dant. Vellem quidem Venere prognatus tantum animi habuiflet in vcflro Domitio, quantum Pfecade natus in hoc habuit. Ciceroni F. S. D. ^i i ,-

........ ...

----- ,

■"

-«»

AI. COELII EPlST. XVf. (Atr. X. 9.)

Pulfo ex Italia Pompeiofuadet Ciceroni, ne vittas cius partes fequatur, fed maneat [altem, dum fciatur, quid de Hi/paniis faflum fit j aut fc in aliquod oppidum vacuum a bello recipiat, COELIVS CICERONI S.

T^xaniinatus tuis litteris, quibus te non nihil trifle cogitare oflendifli; neque, id quid eflet, perfcripftflij neque J. 3. illi: illic.

$. 4. Venere pr. Cacfar. veftro Pompeiano, Dom::io ad Corfinium capto, ct confcruato. * Pfecadc natus eft ex eiegantifiima Pantagathi conie&ura, pro quo mfT. fere omnes: ipfe cadenatus.

f. 1. * nihil nifi: ex his particulis videtur Cicero plenus moerore melancholico vim fibi inferre voluifle, aut plura certe confiliaagitafle, eaque

J. 3. tieque w. de c. melius: atque in. de c. Sic ironia exfiftcret reliquae epiftolae conuenicns.

J. 4. Ksquequnqut, inquis etc.

Inuiro Ciceroni hoc obtruditur, quod melius c fua pertona Coelius

dixerit. Aptius ita: T^squ. inquis, in bello patientem et firenuum effe decet. Retle; fed vsqu. Domitii etc.

In hac cpiftola ita fui dilTimilis eft auftor, vt fere alius Coeliqs O s videa-

318

M. COEI. II EPISTOLA

XVI.

neque non tomen, quale eflet, quod cogitares, aperuiflij 3 has ad te illico litteras fcripfi. Per fortunas tuas, Cicero, per liberos te oro ct obfecro, ne quid grauius de falute et incolumitate rua confulas. Nam deos hominesque, amicitiamque noflrain teftificor, me tibi praedixifle, neque temere monuifle; fed 'poflquam Caefarem conuenerim, fententiamque cius, qualis futura eflet, parta viefloria, g cognoritn, te certiorem fecifle. Si exiflimas, eandem rationem fore Caelaris in dimittendis aduerfariis, et conditionibus ferendis, erras. Nihil nifi atrox et faeiuuu cogitat, atque etiam loquitur, iratus fenatui- exiit: his intereaque omnia in fuam perniciem. Sed vttum eft confiliuin transeundi ad Pontpeianas partes: ct Cicero ad diu. II. 16. rcfpqndet de vno: quod efl — confilium ? Refcribendum ergo e codd. Hcliyft. et B.iUioL non nihil, quod feci. Cf. etiam 7.

5. 2. • me tibi praedix. ante z/W ad diu. VIII. 16. inepte plerique codd. inculcant neque temere, quae a Magd. abfunt. $. 5. eatid. — Caefari: cum aeque facilem et mitem fore, dimitt. aduerf v. Caefaris ep. II. exz/z ex vrbe, in Hifpanias fine mora pro-

videatur, ct plane oratorem agnofcas Ciceronis aerate dignum.

Grauillimo verbo exanimatus, q*uod primum ponit, fummum exprimit terrorem, facitque, vt ex animo fcripfiffe, non ftudio excogitaffe ea putetur, quibus Ciceronem a propofito deterrere vult.

Ita quodammodo oratio fit probabilis, ante quam ad rem veniatur.

Res autem vertitur tribus argumentis. 1) Atrox et faeuus erit Caefar in conditionibus ferendis.

Hoc quomodo ad caullain pertineat, non obfcurum quidem eft, clarius tamen enuntiauit au&or, quam nos sipho 3 legimus ; quod

oratio concifa et male cohaerentibus fententiis fubfultans facile declarat. 2) Te ad Pompeianosprofero , nos Caefaris cavjfam odifle aut relinquere , aut impiam c. — habere cogemur. 3) Nunc te — fluit. efl. Prior huius argumenti fententia ($pho 5. init.) et oblcura et inconcinna eft. Malim ita didum: Deu. ili. c. fortaffe prudentis fuifle, cum dubia ejfet fortuna, eum non laedere, quem vinci tamen valueris; ad eos non accedere, quos viliores fore non fperaueris : nunc vero te contra — nolueris. Verba: fummae fl. efl neque prudenter neque humaniter ad-

*

M. COF.I.JJ FP18TOLA XVI.

2IQ

• interceflionibus plane incitatus eft: non, mehercule, erit deprecationi locus. Quare fi tibi tu, C filius voicus, fi 4 domus, fi fpes tuse reliquae tibi carae funt; fi aliquid apud te nos, fi vir optimus, gener tuus, valemus: eorum fui runas non debes velle conturbare; vt eam caudam, in quoius vifloria fidus nofira cfl, odifle aut relinquere cogamur, aut impiam cupiditatem contra falutein tuam habeamus. Denique illud cogita, qnod offenfae fuerit in 5 ifla cund.itione, te fubiillc. nunc te contra viflorem facere, quem dubiis rebus laedere noluifii, ct ad eos fugatos accedere, quos rcfiftentes feqni nolueris, fummae ftultitiae eft. Vide, ne, dum pudet te parum optimatem efle, parum diligenter, quod optimum fit, eligas.

Qjiod fi totum tibi perfuadere non poflutn; faltem, dum, 6 quid de Hifpaniis agamus, fcitur, exfpcda: quas tibi nunprofedurus. intercejjionibtis L. Metelli , tribuni pl. qui adionibus Caefaris, maxime de pecunia ex aerario ipfi danda, interceflerat.

• Sed de verbis iratus — locus etfi fatis daris, minusque corruptis, fimiliter tamen ftatuendum videtur, ac dc ep. IX. J. 2.

, $. 5. quod off.—fubiijjt; interpretantur ita: quidquid iniuriae committi potuerit in Pompeium, iam fola cundatione commifliim efle. Sed malim offenfam dc leuiore vel calamitate vel errore accipere. Sic fententia melius fequentibus praemittitur, et facilius in vnurn argumentum, quod videtur fieri debere, cogitur.

J. 7addita: orationem etiam deteriorem faciunt; etfi inhumaniter diAa magis noftris videantur. Romanorum cniin grauitas in fumma etiam vrbanitate candorem quendam feruabat, quem non natura, fed noftra actas iufto mollior refpuit. Reliqua breuitatis ftudio mittimus.

Ceterum vtile erit Caefaris epiftolam VI. cum hac Coelii comparare. Nobis haec quidem diligentius ct magis oratorie feripta, fed illa tamen naturali habitu epiftolae magis decora, nec minus grauis ad commonendum videtur.

Inferior vtraque clt Dolabellae epiftola.

230

m.

ror.iir epi sto la

XVI.

nuntio sduentn Caefaris fore noflras. Quam ifti fpein habeant, anullis llifpaniis, nefeio. quod porro tuum confilium fit, ad defperatos accedere, non medius fidius 7 reperio. Hoc, quod tu , non dicendo, mihi fignificafii, Cacfar audierat: ac fimul atque ha ve mihi dixit, ftatim quid de te audi flet, expofuit. pegani me fcire; fed tamen ab eo petii, vt ad te litteras mitterer, quibus maxime ad remanendum commoneri polles.

Me fecum in Hifpaniatn ducit, nam nifi ira faceret, ego prius, quam ad vrbem occederem, vbicunqne efles, ad tc percnrrifletn, et hoc a te praeiens contendiflem, atque omni vi te retinu8 ifletn. Etiam atque etiam, Cicero, cogita, ne te tuosque omnes fundituseuertas; necte fciens prudensque eo demittas, vnde exitum vides nullum efle. Ouodfi te aut voces optimatium commonent, aut nonnullorum hominum infolentiam ct iaflatiouein ferre non potes: eligas, cenfeo, aliquod oppidum vacuum a bello, dum haec decernuntur, quae iam erunt conleda.

Id fi feceris, et e^o te fapienter feciffe indicabo, et Caefarem non oflendes.

M. COEf. 7. litteras mitteret, quod fecit, v. Cacf. cp.VI.

f.

• quae iam er. malim q. iam iam er. quia aliquid temporis expeitandum putat auftor. Codices librorum ad diu. VIII. 16.

Corrupti a con ilatim ad feceris transeunt. Gracuius, qua fi in codices iurauerit, vtrobique alium textum dedit, ac nc addidit quidem, vtra feriptura verior videretur.

M. COELII EPIST. XVII. (ad diu. VIII. 17.)

Indignatur, fe Caefarianum facium, cumque ob rem Curionem et Ciceronem incufat. Per hunc Pompeianof excitat; ct Juam opem vicioriamque promittit.

COELIVS CICERONI S.

J?rgo ine potius in Bifpania fuifle tum, quam Formiis, cum tu profedus es ad Pompeium? Quod vti— nam (aut Appius Claudius— in illa parte) C. Curio! quoins amicitia me paullatim in hanc perditam cauffam impo1 fuit.

• Foede deprauata, et quibusdam in locis fere ad nihilum reda<fta epiftola. Vbi manifefta lacuna eft, pofui lineolam transuerfam.

Neque tamen dubito, quin pluribus locis nonnulla defint.

$. i. * Ergo— Fortn. pro his in Magd. legitur: Ego tue potius proficifci in Htfpaniam fuiffet nunquam fortunas effe a me. Similia monftra in aliis comparent, quod vtinam etc. Bengelius: „ApofiopeGs cum imprecatione: vtinam nullus fuiffet C. Curio! fed interiefta corredione, qua id malum inimici potius capiti, quam amici effe cupit. “ Valde ingeniofa et probabilis interpretatio. Neque tamen adducor, vt nihil defider-u i credam. Dixerat fortaffe Coclius: vtinam Vix fufpicari, nedum exiftimate licet de huius epiftolae reliquiis.

Dixit auctor, quantum conieciinus, vnam Pompeianis, neque incertam fpem effe victoriae, vt ad vrbem ipfam accederent, neque in Graecia praelium committendum exfpe&arent. Cum in eo

caput epiftolae fuerit, quis neget, hanc cauffam non ieiune, fed plane non actam effe ?

Ceterum ne quid inde difeere velis, $. 1. imponere in cauffam nemo Romanus dixerit. Depravatum hoc eft, aut ad alia omiffa pertinuit.

992

M. COEI.JI EPISTOLA XVII.

fuit, nam inibi fcntio bonam mentem iracundia et amoft 2 ablatam. Tu, tu porro, cum ad te proficifcens nofln Ariminum veniflem, dum mihi pacis mandata das ad Caefarem, ct mirificum ciuemagis, amici officium neglexifti, 3 neque mihi conhiluifti. Neque haec dico, quod diffidam huic cauflae; fed, crede mihi, peiire fatitis efl, quam hos videre. Quodfi timor veflrae crudelitatis non eflet, eie&i iam pridem hinc effiemus. nam hic nunc, praeter foeneratores paucos, nec homo, nec ordo quisquam efl, nili Pompeianus. Equidem iam effeci, vt maxime piebs, 4 ct, qui antea nofler fuit populus, vefler eflet. Cur hoc, inquis? immo reliqua exfpecla. vos inuitos vincere coegero. I rritau i in ine Catonem. Vos dormitis; nec haec advtinamApp. Claudius in hac, in ifta parte C. Curio fuiflet! iracundia in illum, quippe Pompeianum. anure in hunc, Curionem, Caefarianum.

J. 2. • mihi confutuifli: to mihi abeft aGorl. in reliquis cius loco eft me ortum, opinor, ex compendio m.

$.3. hos: infolentes quosdam Caefarianos. Q_u.fi — effiet: nifi timeremus, ne vos etiam transeuntes nos pro hoftibus haberetis, cum etiam, qui domi munierunt, eo loco habeantur, eieili effiemus : cuolafienius , cupide difcefniTemus. qui—pop. quae pars populi.

J. 4. * reliqua. Sic Magd. Reliqui fere dant: reliquias. * irritaui — Cat. eft vetus paucorum coud. Icilio.

Hubert. Cler. et Afc. Coruncanum me C. Plurimi ct optimi: _z/rruntanum me C. Ex illo conjicere facile poliis: irrita vis in me Catonem, h. e. Violentia me non deterret a propofito; et ego alter Cato fum tam conftantia , quam inimicitiis in Caefarem. Alterum ex Graecis fingi poteft (Jeprauatum: ’Aj» it /uoi rd oivu xaraif nam vos etc. vt omnia Coelius fe folum dicat circumfpicere. v. Erafmi Chii, in furfum ac deerfum. Sed hoc, vt audaciflimum, abiicio.

Illud

M. COELII EPISTOLA XVIL

223

ftdhuc mihi videmini intelligere, qua nos pateamus, ct qua fimus imbecilli. — Atque hoc nullius praemii fpe faciam; fed, quod apud me plurimum folet valere, doloris atque indignitatis caufla. Quid iflic facitis? praelium ex- 5 fpedatis? — quod firmiflnnum cfl. Vcftras copias non noni, noftri valde depugnare et facile algere et efurire confueuerunt. —

M. C VIllud vero, fi quid certi ftatuendum eflet, tenere mallem. Denique placet mihi Vidorii judicium: i aceant hi loci —. doloris atque ind. nam vrbana iurisdictio a Caefare Coelio praetori, negata, et Trebonio demandata fuerat.

4. Atque—faciam: quid? ma fententia catiflae obeft, vt exvt vincere cogam? nimis fero hoc trema praefertiin. Sed non dubiaffertur. to , quin vel meliori loco polita, 5. qu. firm. eft. hoc , quo- vel aliis, quae interciderint, praecunqtic referas, claudicat. Extre- iiNlfa fuerit.

M'. C V R I I

E P I S T O L A. Conicttura

tlc eius ingenio et oratione.

JVIanius Curius et aliis locis a Cicerone eum laude nomi natur, et praecipue ad diu. XIII. 17. ct Att.VlI. 2. quibus inepiftolii f eius probitatem ct humanitatem, maximeque vrbanitatcm Angularem commendat. Haec ipfa vrbanitatis laus etfi non teftatur, bonum fcriptorcm fuiflc, tamen fcnfuiu aliquem clcgantiac fimul indicat, qui a bonQ fcriptorc fei unctus efle non poteft. Mouet autem nos haec qualiscunque cpiftola, et Attici | Ciceronisque familiaritas, vt credamus, hominem ex lepore Attico tantum habuifle, vt non folum in hominum conuicta commode ct humaniter fe gerere, fed ctiani apte et fuauiter, fi non vt orator, at certe vt negotiator, fciibere aliquid fciret.

(d

. a .'

225

ijggPriitTiT'.m'iiimi

=«*

m ’. c vr ii w .i

ep is tot

(ad diu. VII. 29.)

Laudat Ciceronis erga fe beneficia, eumque rogat, vt fucceflori Ser. Sulpicii Je commendet.

CVRIVS M. CICERONI SVO S.

gi vales, bene eft. Sum eniin ygfarei jjdv tuus, xrwrfl Se Attici noftri. ergo frudtus eft tuus, mancipium illius; quod quidem li inter tenes coemtionales venale profcripferit, egerit non multum. At illa noftra praedi- □ catio f. t. enim refertur ad SVO. * coemtionales : hoc verbum male, et varie quidcin , deprauatum eft in codd. vt Magd. compercionale. $. 2. .At illa etc. v. anal. quod fimus; viuamus, vt ad diu. VII. 30. Hoc verbo Curius vel eo refpicit, quod in caufta capitis a Cicerone defenfus fuerat; (vocat enim patronum fuum) vel eo, quod in confulatu foeneratores periculo exemerat, ad diu. V. 6. Apte ad vtrum-

Nen optiiliae netae, neque tdrtien prorfus fpernenda epiftola.

Apparet, eius vnurn confiiiumJn eo efle, vt Cicero ad fufcipiendam illam commendationem adducatur. Hanc in rem a) dicit, fe Ciceronis vfu et fruflu proprium, vt eo lubentius ct ipfe fe illi proprium addicat, et gratificetur: i) laudibus eum et praedicatione illius in fe meritorum allicere conatur: f)oftendit, fe per illam commendationem eius voluntati parere, et domum ad ver redire pofle. Bene: fed paullo vberius ifta difla malis. Verum in talibus cauftis res et mos nihil, nifi epiftolam defiderat, longiorem orationem refpuit.

$. 1. Formula: SI V. B. E. commodius ob fcq. enim abefTet. Quod Attici fe mancipio et nexu Krium dicit, non apparet, cur ciat. ad caulfam proprie non pertinet. Sed huic fufpicor apte iunttam fuiffe ffntentiam, ex qua appareret, cur Attici proprius effet. Dicere certe debuit au&or joco aliquo vrbano, mindra efle Attici in fe merita. Sic re«e fubiicitur: at illa etc. c)u. quidem-—* tt. multum: non fatis explorata eft huius loci Ictftio et fententia. Cicero nOn videtur acutam aut feftivam iudicafle, qui ad eam (Vli. 30) ne verbo quidem rofpondet. $. 2. Valde vrbanum cflet, fi Curius vfum ct fru&um fui in eo P po-

catio quanti efl; nos, quod fimus, quod habeamus, quod Jhoinincs cxiflimemur, id omne abs tc habere!

3 Quare, Cicero mi, perfeuera conflanter nos conieruare, et Sulpicii fucceflori nos de meliore nota commenda, quo facilius tuis praeceptis obtemperare polfinws, teque ad ver Jubentes videre, et uofira refigere de4 portarequetuto pofllmus. Sed, amice magne, nojihahc epiflolam Attico oflendere: fine eum errare, et putare, me virum bonum effe, nec folere duo parietes de eadem fidelia dealbare. Ergo, patrone mi, bene vale. Tironemque meiun faluta noflris verbis. Dat. a. d. IV. Kal. Nouemb.

P. DOvtrumque fequitur perfeuera conferuare. habeamus, bona noftra pofTidcamus. honi. exiflim. humanitatis et vrbanitatis laudent habeamus: quae fine dubio innotuerat ex illa defenfione Curii, in qua Cicero dc praecipua eius laude certe non tacuit. $. 3. fuccejfort: qui quis foret, nondum norat Curius. Acilium QUtem fuccefiide feribit Cicero ad diu. VII. 30. * refigere, lunc Lambini corredionem pro vulgato defigere comprobauit Ern. Librarii faepius hoc modo hallucinati funt, vt modo terminationem fequerentur vicinorum verborum, modo aliam fimilitudinem, ad quam verba inepte componerent ct deprauarent. Hic propter fcq. deport. finxerunt defigere. f. 4. * fine — putare, pro his Magd. fi eum errare non vis et butare. duo — dealb. quafi fraudulentus faber, qui vna iinpenfa duplicem mercedem captet. Senius huius prouerbii non obfcurus eft.

• bene: in Gorl. tftbotte.

pofuifTer, quod Cicero de fe, non ipfe dc Cicerone, bene mereretur: quod non videtur dicere volui fle.

Cicero certe ad tam bellam calumniam aliquid dignum ingenio fuo refpondilfer.

$. 4. Simplex oratio huius Jplii cum feftiuo lepore coni unda valde deledat, et plane ineit in ea, quam Franco-Galli dicunt natveti.

327

1\ DOLABELLAE

EPISTOLA. Conieclura

de cius ingemo et oratione, P. *) Corn. Dolabella, indignus Cicerone focero gener, (v. ad Coelii ep. XIII.) etiam «-loquentiae operaui dederat. Sed ani* mus eius illiberalis et afper culturae impatientior videtur fuifle.

Dcclamauit apud Ciceronem, (ad diu. VII. 53.) qui ioco eum wagiftrum vocat ad diu. IX. 7. Att, XIII. 47. Qui iocus hanc vim habet, vt intelligamus, cum Ciceronis difciplina non ea, qua deberet, verecundia vftnn efle, fed fua adamafle, adeoque in Ciceronis oratione quaedam vituperafle. Addimus in hanc fententiam aliud. Vbcrior eflet laus, quam ci Cicero, non parcus aut inuidus in aliis laudator, ad diu. IX. 14 extr. tribuit, et magis proprie ad dicendi virtutes fpedaret, fi vel modicam meruiflet. Eius cpiflolam confideranti videbitur caruifle nervis, abundafle verbis, atque ita abundafle, vt orationis copia rem magis obfcurjret, quam dilucidam redderet.

(Ad •) Publii non Cmw praenomen vt ad diu. IX. 10. Phil. XI. n. habui fle, Bayle in Did. Crit. fub ad Brut. I. Ii. etfi inClaue Cutium nomine Dolabtlla ftatuit. Et fic appellar. ap. Ciceronem Ern. edidit paflim,

r2

P. DOLABELLAE EPISTOLA.

(Ad diu. IX. 9.)

Suadet Ciceroni, vt vel ad Caefaris partes transeat, vel fe referat in otium.

DOLABELLA S. D. CTCE R O N I.

Jy valesgaudeo: et ipfe valeo, et Tullia nolrra recte valet. Terentia minus belle habuit: fed certumfcio, iam conualuilTe eam. praeterea re&ifliine funt apud te a omnia» Etfi nullo tempore in fufpicionem tibi debui venire, partium caulTa potius, quam tua, tibi fuadere, vt te aut cum Caefare nobiscumque coniungeres, aut certe in otium referres: praecipue nunc, iam inclinata victoria, ne J. 1. * «S? r. valet. Pro ver bis expreflis habent alii has notas: S. V. G. V. Afc. ante valeo ponit equidem. Idem poft Tullia n. addit et Cicero: Magdcb. autem : et Cicero reSe. Sed tum omnes Ci•erones videntur apud Pompeium in Graecia fuifle.

5. 2.

CaulTam fuam ita agit, vt ditat, a) generi confjlium numquam fufpeltum cire debuille; multo minus nunc, opprelfo iam fere Pompeio. $. 2 et ;. A) fatisfiteifle iam Ciceronem officio fuo ex ouini parte, vt dici non poffit, perfide egifle. §.4. c) eum a Caefare facile impetraturum, vt dignitatem fuam obtineat; fuas tamen preces non minimum autloritatis apud eum habituras. $. 6.

Materia modice congclta , fed cxquifito iudicio non trailata -eft.

Animus quidem pietate plenus non apparet: ct multo ftudiofius, magisque ex animo laborare videtur

Coelius ep. XVL $. 2 et 4. Debebat ergo Dolabella vel Jpho 2 vel pott s. 4. Tulliam ct reliquam Ciceronis domum indrfcerfe, et clarius multo piam animi affectionem oftenderc. $. 2. praecipue — ::ou pojfum. haec valde verbofa funt. Bveuius ira: nunc, fi idem fiadeo, non poteris non pietatem meam agnofcere. et cogitata et fer. prius et melius abelfet.

Sententiam ipfam breuius ct paullo etiam melius extulit Balbus ep. II. $. 1. extr. In fine huius $. adiedum malis tale quid : Suadere tamen aut petere etiam mihi liceat.

P. DOLABELLAE EPISTOLA.

229

nepoffum quidem in vllamnliam incidereopinionem, nifi ineam, in qua fcilicet tibi fuadcre videar, quod pic tacere non polium. Tu autem, mi Cicero, fichaec accipies, vt, fine probabuntur tibf, fine non probabuntur, ab optimo certe animo ac deditiflimo tibi et cogitata et feripta efle indices. Animaduertis, Cn. Pompeium nec 3 nominis fui, nec rerum geflariuu gloria, neque etiai» regum ac nationum clientelis, quas oflentare crebro lolebat, efle tutum: et hoc etiam, quodJnfimo cuique contigit, illi non pofle contingere, vt honefle effugere pofifit, pulfo Italia, amiflisHifpaniis, capto exercitu veterano, circmnuallato nunc denique; quod nefeio au vili umquam noflro acciderit imperatori. Quamobrem, quid aut ille fperarc poflit, aut tu, animum aduerte pro tua prudentia, fic enim facillime, quod tibi vtilifliinuin erit, confilii capies. Illud autem te peto, vt, fi iatn ille euitaiierit 4 hoc periculum, et fe abdiderit in claflem, tu tuis rebus confulas; et aliquando tibi potius, quam cuiuis, fis amicus.

5. 2. opinionem; paffiue eocipiendum.

j. 3. Quia nomen ct res geflae diftinguuntur, nomen hic proprie accipiendum, vt ad Jlfagni cognomen referatur; ct gloria debet efle inflatio , gloriatio, vt Coci. cp. XV. §. 2. Conuenit hoc cum feqq.

7. oflentare cr. f. infimo c. e fuo exercitu. * contigit: Magd. contingit, quod melius eft, nifi malis contigerit. Itonefie: cum fpe eluendae maculae; vel, vt calamitatis fuac culpam non fuftineat. circumvallato ipfo Pompeio ad Dyrrhachium. • vili: Ern. correxit nulli. Illud defenditur a Schcltcro in animadu. ad vett. 1’criptores; •t eft in Gorl. ct3I.tgd.

5. 7-

J. 4. Optime hic omnia: infolentius tamen te peto pro a t.p.

P 3

230

p. no I ABELLAE I 1’1 STOLA.

cus. Sati.ifa/lum eft iam a (e vel officio, vel familiaritati 5 fatisfadlmn etiam partibus ct ei rcipublicac, quam tu probabas, reliquum eft» vbi nunc eft- respublica, ibi fimus potius, quam, dum illam veterem fcquamur, fimus 5 in nulla. Quare velim, mi iucundiftime Cicero, fi forte Pompeius pullus his quoque locis rurfus alias regiones petere cogatur, vttute vel Athenas, vel in quamuisquietam recipias duitatem. Quod fi eris fadurus, velim mihi feribas, vt ego, fi vllo modo potero, ad te aduoleni.

6 Quaecunque de tua dignitate ab imperatore erunt impetranda, qua eft humanitate Caefar, facillimum erit abeo tibi ipfi impetrare; et meas tamen preces apud eum non 7 minimum audoritatis habituras puto. Erit tuae quoque fidei et humanitatis curare, vt is tabellarius, quem ad te mifi, reperti pofiit ad me, et a te mihi litteras referat.

SER. f. 7. poffit non efl otiofum, vt apud alios; fed tota fententit lianc vim habet, vt ne tabellarius captus a Pompeianis detineatur. f. f. fi—potero. melius ex natura ct vfu temporum : fi pojfium. $. 6. ab imperatore cum em-

phafi prudenter di&um. tibi ipfi minus ambigue pofita cflent ab initio fententiae.

^5»

SER.

GALBAE

EPISTOLA. ConieElura

de eius ingenio ct oratione, Seruius Galba e Sulpiciorum gente auum habuit eloquentia noit

minus, quam dignitate illuftrem, patrem minus notum, filium vero, vt Suetonius Galb. c.3. refert, clariorem fludiis, quam dignitate, q^ii multiplicem nec incuriofam hiftoriam ediderit.

His interiedtytn noftrum Galbam, fufpicamur, boni oratoris aut feriptoris laude non minusilluftrem futurum fuifle, nifivitae militaris labor eum ab exercitatione fhidiorum Immaniorum abftraxiflet. Rationem huius conie&uraeex ipfa epiftola repetes.

...

, ----- =====,^

(Ad diu. X. 30.)

Praelium exponit ad forum Gallorum facium, et victoriam de Antonio relatam.

GALBA CICERONI SAL.

^VII. Kalend. Mai. quo die Panfa in caftris Hirtii erat futurus, cutn quo ego eram, (nam eiobuiam proeefleram millia pafT. centum, quo maturiuc veniret;) Antonius ni.

J. 1. • Magd. inferibit: Galba falutes plurimas eduxit fc. e catlris ad Murinam pofitis.

dicit fuo' Cicero'

f. -•

Narratio eft fimplex ct nullo or- fpicue feripta'; quae tamen nec natu veftita, fed ordine ct per- breuitate, nec numeris, nec naP 4 turali

toniui legiones eduxit duas, Secundam et Qpintaintrigelimam; et cohortes praetorias duas, vnamftiam, alteram s Silani, et cnocatorum partem. Ita ohuiatn vtnit nobis, quod nos quathor legiones tironum habere folunj frbitra. battir. Sed noclu > quo tutius venire in caftra poflcnnu, legionem Martiam, cui ego praeefle folebam, et dias 3 cohortes praetorias miferat Hirtius nobis. Cum equies Antonii apparuiflent, contineri neque legio Martia, neque cohortes praetoriae potuerunt: quas (equicoepimuscoafll, quando eas retinere non potueramus, Antonius ad Forum J. 2. prattffe /olebam, viuoCoefare; cuius legatus fuerat, quod negat Manutius. Sed Suet. Galb. c. 3. diferte tcftatur; et ipfe Caefar B. G. 111. 1. (T. duas coft. vnam fuam, alteram Caefaris. $. 3. * quando—potueramus. Sic Gorl. pro quum—poteramus.

Plusquamp. habent ct alii meliores libri; et ncceflarium mihi videtur, quia non antecefiit poterant, fed potutrunt. Non cogitare debemus illa» cohortes, vt certo iam elabentes, fruftraque retinendas, autvt iam rurali munditie, vt hoc vtar, ad Caefaris virtutes accedit. Dequatuor legionibus tironum non dixit au&or omnia, quae'legere cuperes, non quam fortiter pugnarint, neque quanta cum iactura.

Duae tamen relictae videntur folae Antonium fullinuifle $. 8 ct 9.

Tertia commemoratur $. 6.

De quarta nihil legitur.

Sed quoniam cpiftolam tractamus , requirere etiam illud licebit, quod in aliis etiam multorum fimilibus epiftolis vituperari poteft, quod neque ab idonea fententia, quae exordii vim habere poftit, incipit, neque in fine feris certum terminum habet, vnde apparear, integrum efle feriprum. Quae in

hanc rem a rhetoribus acutis hodie multa difputantur, (quaead alias etiam artes pertinent, quarum communia funt praecepta ;) ea latius hic exponere nop poflumus. Copiofe v. g. rcin illuftrat Sttlzer in ligem- Theorie etc. fub verbo Ganz. Lscufandus tamen Galba, cuius fine dubio non haec vnafuit ad Ciceronem cpiftola i fed inter cos ita conuenifte probabile eft, vt quam breuiflime, quae vel Romae, vel in caftris gererentur, fe inuiccin certiores facerent, ita 't omnes huius epiftdae inter fe commentariorum inftar cohaererent, atque adeo haec, vt continuatio fuperioris, cohaerens cum proxime infequenti.

SER. GAI.BAE EMSTOL A.

233

rum Gallorum fuas copias continebat; neque fciri volebat, fe legiones habere: tantum equitatum et leuemarmaturam oftendebat. Pofleaquam vidit, fe inuito legionem ire, 4 Panfa, fcqui fe duas legiones iulTit tironum, pofteaquain anguftias paludis et filuarum transiimus, aeies eft inflru&a a nobis duodecim cohortium, nondum venerant legiones duae. Repente Antonius in aciem fuas copias de vico produxit, et fine mora concurrit. Primo ita pugnatum 5 eft, vt acrius non poffet ex vtraque parte pugnari; etfi dexterius cornu, in quo ego eram cum Martiae legionis cohortibus ocfto, impetu primo fugaucratlegionem XXXV Antonii, vt amplius paflus — vitra aciem, quo loco fleterat, proceflerit. Itaque cum equites noflrum cornu cir- 6 cuire vellent, recipere me coepi, et leuem armaturam opponere Maurorum equitibus, ne auerfos noflros aggrederentur. Interitu video, me efleinter Antonianos, Antoninmque pofl me efle aliquanto, repente equiun immifi ad eam legionem tironum, quae veniebat ex caftris, fcuto iam iam elapfuras; fed vt iam elapfas et aliquantum progreflas adu. hoftem. j. 4. ang. paludis : nam via Aemilia per p^ludofa loca ftrata erat.

J. 5. • zm quo ego eram : In Graeu. et Ern. t « ego defideratur, neque quidquam notatum; fed fine dubio inuitis editoribus. • paffus — numerum codd. non addunt, habent tamen nonnulli quingentos , quod non nimium videtur. Verba: quo l.ft. gloflam fapiunt; defendi tamen pofle fateor. {.6. Maurorum-, qui erant in exercitu Antonii, ne au. — aggred. ne a tergo nos ad aciem noftrnm redeuntes adorirentur, ad eam leg. vnam carum , quae fcqui debebant ex $. 4. fed vbi altera reftitit ? — fcuto reieUe, vt me luurn agnofterent.

P 5

5. 8.

«34

SER. GALBAE EPISTOLA.

to aieflo. Antoniani me infcqui: noftri pila conficere velle. Ita, ncfcio quo fnto, fum feruatus, quod fum 7 cito a noftris cognitus. In ipfa Aemilia, vbi cohors Cae. faris praetoria erat, diu pugnatum eft. Cornu finifteriui, quod erat infirmius, vbi Martiae legionis duae cohortet erant, et cohors praetoria, pedem referre coeperunt, quod ab equitatu circuibanrur, quo vel plurimum valet Antonius. Cum omnes fe recepiflent noftri ordines, reci3 peieme nouilfimuscoepi adcaftra. Antonius, tamquam viclor, caftra putauit fe pofle capere, quo cum venit, complures ibi ainifit, nec egit quidquam.

Audita re, Hirtius cum cohortibus viginti veteranis redeunti Antonio in hia caftra occurrit, copiasqtte eius omnes delenit, fugavit, codemque loco, vbierat pugnatum, ad Forum Gal* ) lorum. Antonius cum equitibus hora nodis quarta fe in caftra fua ad Murinam recepit.

Hirtius in ca caftra rediit, vnde Panfa exierat, vbi duas legiones reliquerat, quae ab Antonio erant oppugnatae. Sic partem maiorem fuarum copiarum Antonius amifit veteranarum, nec id tamen fine aliquo iaclura cohortium praetorianarum noflrarum, et legionis Martiae fieri potuit. Aquilae duae, figna fexaginta funt relata Antonii. Res bene gefta eft.

A. d. XII. Kal. Mai, ex caftris.

A. HIRS. g. ,t totitmqut: fic meliores libri habere perhibentur. Sed Gorl. cum aliis to dmique, quod verum puto: illud autem nihili, quocunqu^ modo diftinguas.

335

A. HIRTII

EPISTOLA. ConleHura de cius ingenio ct oratione.

A. Hirtius non modo feculi fui opinione et laude, fed fuo

merito, quantum videtur, inter bonos feriptores locum obtinuit. Huius rei aliquam partem fortafle Ciceroni debuit, apud quem declamauit eum aliis, vt paffim in ipfius Ciceronis epiflolis legimus. Excufat fe politi hominis inodeftia, (Cacf. B. G. VIII. i.) quod fe mediis Cacfaris (criptis interpofuerit.

Sed vt imitator non infelix obtinuit, vt iure iftum Jocum occupaffe videretur, neque ex ea pofleffione deiiceretur. Otiici poteft, quod illius libri, vt reliquorum commentariorum de Bello Alexandrino ctc. non fatis certus ftatuitur audior: fed tamen et Suetonius diferte Hirtio cum adiudicat, et hoc pro certifiimo affirmare licet, quaecunquc bona, et ab interpolatoribus non contaminata etiam in reliquis infunt, ( funt autem non pauca;) ea iam olim Hirtio vifa effe non indigna.

(Att.

«16

A. HIRTII EPISTOLA.

(Att. XV. 6 )

Rcfpondet Ciceroni, fc in vrbem rediifie, fd rurfus inde profdtim, quod melius abfit. Bruti ct CaJJii fallitem curaefibi fove fignificdi\ quos, petit ct hortettur, vt Cicero ab armis retineat.

HIRTI VS

CICERONI SVQ S.

J^ure iam redierim, quaeris. an ego, cum omnes caleant, ignauiter aliquid faciam? etiam ex vrbefiun profedus. vtilins enim flatui abefle. bas tibi litteras exiens in Tufculannm fcripfi, Noli autem me tam ftrenuum putare, vt ad Nonas recurram. nihil enim iam video opus efle noflra cura, quoniam praelidia funt in tot annos j prouifa. Erutus ct Calfius vtinain, quam facile a tc deme itn. f. i. rftAMf —* prof. non modp redii rure, fed plus feci» rurfuj •deo ex vrbe fum pruf. ad Non. quibus fenatus futurus erat. Att. XV. 9. praejidia — prou. magiftratus in biennium vel amplius defignati.

S. 2. a te per te, tua auctoritate et commendatione, de me quod •d me attinet, fcil. vt illos, quantum in me eft, tuear, haec; quae Cicero ex illorum litteris retulerat; illud idem, opinor, cum petes rent, vt Cicero Hirtium fibi fuuque caulTae conciliaret.

«• J. Facetius primo de reditu in vrbem: vbi aliorum emeurfationes et contentiones ridet, cum indignatione non oblcura. Minus placet haec prima particula: tanto tnagis Jphus 2. Breuitate prorfus admirabili, cum fignificatione •moris fui erga Ciceronem Bruto et C. ftudium fuum et opem pro-

mittit. Verba a te et per te emphafi non carent, fcite fnnul anqeftit, quod a Bruto et Cafiio fieri vult: in qua reliqua parte pro rei magnitudine copiofior eft, graviusque feribit.

Quae difpliccnt, ingenue expromere licear.

A. HIRTII EPISTOLA.

337

impetrare poflunt, ita per te exorentur, ne quod calidius irieaut confilium! cedentef enim haec ais fcripfiflc: quo? aut quare? Retine, oblecro tc, Cicero, illos; ct noli finere haec omnia perire, quae funditm medius fidius rapinis, incendiis, caedibus peruertuntur. Tantum, fi 3 quid timent, caucnnt: nihil praeterea moliantur. Non medius fidius acerrimis confiliis plus, quam etiam inertis* fimis, dummodo diligentibus, confequentur. haec enim, quae fluunt, per le diuturna non funt: in contentione praefentes ad nocendum habent vires. Quid fperes de illis, in Tufculanuin ad mc feribe.

P. LENf-3- Ijuae fi. fluftus ciuiles ab Antonio concitati, per fe, nifi quid •pponaiur. * praefentes t aiii legunt praefentis. videtur vitiofjs; ncc iniuria. v. anal.

J. 2. pemertuntur : fnlrcm peruerturtur ; aut addito: fi quid illi extra vrbem palent.'

S- 3. confiliis ah non fitidii) ? hae: en. q.fl. etc. nos in hanc fententiam feriptum malimus: haec — funt, nifi qua •.oles opponatur. Sic in comentiutu t iuilt quae -

locus Ernefti»

dani cito fine ttoxa itabuntur: fin quid obiicitur, ipfa mora praefentes feqq. Sed etiam fi« illud vitii reftat, quodpraefentes — vires nun ab impetu fluminis, verum ab occultiore vi, v. g. veneni, duda funt, neque comparatio inftituta faruatur.

33H

1>. LENTVLI SVRAE

E P 1 S T O

L A.

Contectura cie eius ingenio , et oratione. ^i en inultum noftra intereft fcire, qui vel fcriptor vel orator fuerit P. Lentulus Sura. Sed in hoc libro fuus cuique honos, quod certe fequitnur, ct ipfi libro fua forma conflare debet Cicero in Bruto c. 66 excepta fottnae 9 aciiohis ct vocis l/mdt, mediocrem oratorem fuifle dicit, ct in excogitando et'loquendo tardum.

At in Catii. III. 5. vbi ei tribuit ingenium ct dicendi exercitationem, qua (emper valuerit, ipfc oratorie agit, neque tantam fidem hi (lori eam habere poteft, vt illa verior laus videa. tur. Ex ipfa epillola ncc indicari dc homine, nec difei ad feribendmn quidquam poteft,.

(Catii. III. 5.)

Catilinam ad fortitudinem ct diligentiam hortatur.

Yii fim, ex eo, quem ad temifi, cognofces. Cura, **** vt vir fis; et quem in locum fis progreffus, cogita, Exeo — cognofces-. Vulturcius tibi aperiet. Is etiatn mandata habebat haec: cttmabfeualu hojlis iudicatus eflet, quo confilio/eruitia repudiaret?

Quaerere hic poirumus. Tui- magis placere debeat. Ille fine dulianus an Sallultianus Lentulus bio praeferendus, quia feltinanri ct

P. LENTVLI SVR.

EPISTOLA.

339

et vide, qnid iflm tibi fit necefle. Cura, vt omnium tibi itixiJia «diungas, etiam infimorum.

Hoc cpifioliuin a Salluiiio Cati!, c. 44. cd. Cort. tale exhibetur.

Qjs fitn, ex eo, quem ad te mifi, cognofccs.

Fac

cogites, in quanta calamitate fis, et memineris te virum.

Confideres, quid tuae rationes pofiulent: auxilium petas ab omnibus, etiam ab infimis.

P. LENiiartt ? in vrbe parata effe, quae iufferit; ne cunHaretur ipfepropius accedere, quem—progr. re vsque eo perfeuerafle in propolito, vr iam fine vi er annis non poflis faluus efle. • Non alienum eft quaerere, vtrum illa, an haec, fcripferit Lentulus.

Nulla poteft idonea' caufla aiTerri, cur apud Ciceronem quidquam immutatum credamus; multae autem, quare ab ipfo nihil muratum fic in feripto, quod ad cauffam pertineat, et inartificiale argumentum praebeat (w« Ailenfliick.'') Salluftius aurem, falua fide et religione hiftorici, orationes ct epiftolas vel excogitare vel mutare poterat, quod ct videtur feci (Te, aliena exornando et poliendo, ne a fuis discreparent; infeliciter. nam fic oratione obliqua potius vtendum erat.

Cf. Cort. ad Salluft. Car. 35. et perturbato fimilior eft. Imperatiui etiam: cogita, vide, cura magis vrgcnr, quam coniundiui uiemiueris, confideres etc. Nifi Salluftii aufloriras nos tnouercr, contenderemus, cum male cepiflc verba: qu. in l. f. progreffus.

Nunc mckora tantum ftatuiinus,

quam /« qu. cat. fis. Illa hominem praecipitem ct ad extrema defccnfurum, haec iam vidum et aliorum imploraturum mifericordiain exprimunt. Grauius etiam vrger, et omnem deliberationem excludit quid — tuctjft, quam quid — pojiulent.

P. LENTVLI SPINTH.

EPISTOLAE. Conic&ura

de eius ingenio ct oratione. (^uod Cicero de P. Lentulo patre (Brut. c. 77) indicat, quid habuerit, quautuscunque fuerit,

quid-

illud totum babuijfi tx

difeiplina $ inftrutrenta naturae defuiffe, — fedfibi omnia, quat clarorum virorum ejjent, non dubitajfi adjcifcere t caque wni

obtinwjfe, id nos de filio, harum epiftolarum auctore , flatuere pofimr.us, quatenus illud indicium ad feriptorem, non oratorem, pertinet: quamquam eloquentiae operam dediffc, partim ex Cic. ad diu. I. 7. extr.probabile fit, partiinexhis cpp. fatis oratoriis apparet. Cf. praef. ad Caflii epiftolam.

Arbitror autem, patris qu.ilicunque difciplina, audiendisque oratoribus, ct Cicerone quidem maxime, hunc noflrum for* matum fiiifie, vt ingenium non incultum ad dicendum ct feri» bendum afferret. Excellentioris quidem naturae propriam indolem hae epiftolae non fpirant, fed imitatorem produnt, non ridiculum illum quidem, fed tamen acriori indicio minus valentem , vt non fatis intellexifie videatur, quid cuique loco aptum, aut quomodo denique fit imitandum. dignitate

P. LEM-

P.

IBNTVtl SF-

FVISTOr.A I.

041

P. L E N T V L 1 E P 1 S T. I. (aci diu. XII. 14.)

Exponit res a fe geftas: Rhodios accufat: procurationem djiaepetit, ob cumque rem merita Jua inrtmp. con memorat.

LENTVLVS CICERONI SVO S. P» D.

^um Brutum nottram conueniffem, euinque tardius in Afiam venturum animaduerterem; in Afiam redii, vtreliquias mei laboris colligerem, et pecuniam quam primum Romam mitterem. Interim cognoui, in Lycia 2 efle clafiem Dolabellae, ampliusque centum naues onerarias, in quas exercitus eius imponi poffet: idque Dolabdlam ea mente comparaffe, vt, fi Syriae fpes eum fruflrata effet, confcenderet in naues, et Italiam peteret, feque cum Antoniis et reliquis latronibus coniungeret.

Cuius rei tanto in timore fui, vt omnibus rebus relidis, 3 cum Facile patet, vnurn Lentuli confilium efle, vt Afiam obtineat.

Vnde priores ) $. quinque poflent falua rei fumma abefle. Sed refte fecit auitor, quod de rebus n fe publice geftis primo fcripfit, vel quod ad amicum, vel quod ad confutarem potentiflimuin in fenatu feribi. oportuit; vel quod fic pedetentim fit aditus ad cauflam, nec tam de fuo commodo, quam de rep. agere videtur. Cauflam fuam f. 6— li. non male ruetur s in primisque honeftam rationem affert $. 10 et 11. cui tamen refponderi poteft: modo tu explica rationis tuat, et qflende', tt ab-

ejfe a culpa. Si qua velligalium pars ab aliis confumta eft ; nolumus focios premi, vt iterum pendant, quod iam ab iis exaltum eft: reliqua poteft et alius conficere. Sequitur inde a 5. 12. declamatio, qua fortitudinem integritatemque fuam magnificentius praedicat, quam epiftolac natura et dignitas eius, ad quem fcnbir, patitur. De Jpho 16. nihil reprehendo, fi Cicero pater Lentulo negotium dederat, vt de filio inquireret. Alias alieno tempore adulari videretur.

Dc fingulis quibusdam locis haec monebimus.

Q.

?» LENTVLI SP. EPISTOLA I.

cum paucioribus ct minoribus nanibiis ad illas ire comi, tus fim. Quae res, fi a Rhodiis non effctn interpellatus, fortafie tota fublata cffet: tamen magna ex parte profligata eft; cum quidem cluffis diflipata eft, aduentus noflri timore milites ducesque effugerunt, onerariae omnes ad vnam a nobis funt exceptae. Certe, (quod maxime timui,) videor effe confecutus, vt non poflit Dolabella in Italiam peruenirc, nec, fociis fuis firmatis, durius vobis ♦ efficere negotium. Rhodii noset rempublicam quam valde defperauerint, ex litteris, quas publice mifi, cognofces.

Et quidem multo parcius fcripfi, quam reuera furere eos inueni. quod vero aliquid de his fcripfi, mirari noli', mira eft eorum amentia. Nec me mc-ae vllae priuatiin iniuriae vmquam: malus animus eorum in noftram lalutem, cupiditas partium aliarum, perfeuerantia in conteni.

5. 3. ' tamen tu. ex p. an fed tamen ctc.? ob antec. effit facile ra fed intercidit. In Magd. pro tamen eft cum. * vid. effe conf.

Sic cum aliis Gorl. ct Magd. pro: vid. etiam c. pro durius Magi habet diuturnius. f. 4. * quam reu.—fcripfi; Haec a Manutio in fex libris antiquis reperta, nefeio, cur non omnes probent. Fdcile aberrauerant oculi a priori fcripfi ad alterum, non ita Laconice feribit Lentulus, vt fententiam quam —inueni mtelligi; quam a fe afferri, malit: altera autein fententia tam commode locum habet, et tam parum defiuerfr tur, fi abeft, vt a gloflatore profeda efle vix poflit. Nec me—umg. fc. mouerunt. • Vel hoc vel aliud verbum in textu fuit. Cicero ad Atticum faepe ita abrupte feribit ctobfcurej fed confulto, vbi aliqui f. S. quod m. timui: etfi hoc 5- 4. matus — cuiusque: tria valet: fecundum quod, f. qua in funt, quae ad vnum fere redeunt, r/, m. timui; melius tamen fub- vt auftor Ciceronem verbis ludeiieerctur verbis confec. vt. re, ct fine idonea cauffa Kliadiis inuidiam conflare videatur.

; | | I

P. LENTVLI

SP. EPISTOLA

I.

243

temtione optimi cuiusque, ferenda mihi non fuit. Nec 5 tamen omnes perditos effe puto: fed iidem illi,-qui tum fugientem patrem meum , qui L. Lentulum, qui Pompeium, qui ceteros viros clariflimos non receperunt, iidenj, tamquam aliquo fato, et nunc aut magifiratum gerunt, aut eos, qui funt in magiflratu, in fua habent poteftate. itaque eadem fuperbia in prauitate vtuntur.

Quorum improbitatem aliquando retundi, et non pati impunitate augeri, non foluin vtile eft reipublicaenoftrae, fed etiam neceflarium. De noftra dignitate velim tibi vt 6 femper curae fit; et quocunque tempore occafionem habueris, et in fenatu: et in ceteris rebus laudi noftrae fuffragere. Quando confulibus decreta eft Afia, et permitium eft: iis, vt, dum ipfi venirent, darent negotium, qui AGam obtineant; rogo te, petas ab his, vt hanc dignitatem potiflimum nobis tribuant, et mihi dent negotium, vt Afiam obtineam, dum ipforum alteruter venit. Nam 7 quod qua caufla eft. Hic nulla eft: et Lentulus verbofior. fer.—fuit; non tulit ergo, quatenus de iis ad fenatum fcripfit. $. 5. * pati pafliue diflutn quem non offendit? Elegantiffune Bengelius ex putari, quod codd. habent, coniicit pari, quod Em. probat 5- 7$. 5. pati poflet afliue accipi, nifi paffiuum antecederet. Non vitiofe dicas: vtile eft hoc ani9iadue*tere, nec pati alios decipi. Quodfi tamen adiue accipcrevelis, duriflimura erit, et accufatiuum fubintelliges fenatum aut pop. Romanum. Sed v. expl. ftd etiam neceff. caufla hic erat addenda, quam non requireres,

nifi vtilitatis etiam J mentio fafla eflet. $. 6. et mihi — venit, haec ab aliquo Minellio profe&a credas: ita inania et fuperflua funt. Quodft Lentuli aures tale quid defiderabant, non rurfus SCti verba exprimenda, fed faltem. eommutatt dicendum erat.

Q «

□44

F. LENTVU SP. EPISTOLA

I.

'I

quod huc properent in niagiflratu venire, aut exercitum

mittere, cauflam non habent. Dolabella enim in Syria efl: et, vt fu diuinata mente profpexifli et praedicafli, dum 8 illi veniunt, Caflius eum opprimet. Exclufus enim ab Antiochia Dolabella, ct in oppugnando male acceptus, nulla alia confifus vrbe, Laodiceam, quae efl in Syria ad mare, fe contulit, ibi fpero celeriter cum poenai daturum, nam neque quo refugiat habet, neque diutius ibi poterit tantum exercitum Caflii fuflinere. Spero etiam, 9 confedlum efle iam; et oppreffum Dolabellam. Quare non puto, Panfam et Hirtium in confulatu properaturos in prouincias exire, fed Romaeaduros confutatum. Itaque fi ab his petieris, vt interea nobis procurationem Afiae dent, fpero te pofle impetrare, praeterea mihi promiferant Panfa ct Hirtius coram, et abfenti mihi fcripferunt, Vcrnoqne nofiro Panfa affirmavit, fe daturum operam, One in fuo cbnfulatu mihi fuccedatur. Ego porro non, medius fidius, cupiditate prouinciae produci longius fpatium mihi volo, nam mihi fuit ifla prouincia plena laboris , periculi, detrimenti. Quae ego ne fruflra fubierim, neue prius, quam reliquias meae diligentiae confequar, i decedere cogar, valde labora. Nam fi potuiflem, quam exegeram pecuniam, vniucrfam mittere; poflularem, vt mihi f. 7. • divinata mente. non potui mihi temperare, quin ex ve. ftigiis Magdeb. codicis hanc clegantifiimam ledionem proponerem pro ineptiori: divina tua tu. Habet ille: et vt tu tua diuina tamen te.

Affert, vt apparer, duplicem ledionem, cum etiam tua ponit, quod, vt fuperfluum, omifimus. f. 9.

Panfam et Hirt, mortuos efle ignorabat Lentulus.

S. 11,

i

P. LINTVLI SP. EPISTOLA I.

M5

mihi fuccederetur: nunc, quod Caflio dedi, quod Trebonii morte amifimus, quod etiam crudelitate Dolabellae, aut perfidia eorum, qui mihi fidem reique publicae non praefliterunt, id confcquiet reficere volo; quod aliternon poteft fieri, nifi fpatiiun habuero. Id vtpertcconfequar, velim, vt folet, tibi curae fit. Ego me de republicau puto efle meritum, vt non prouinciae iflius beneficium exfpeflare debeam , fed tantum, quantum Cafiius ctBruti; nonfolum illius fatfli periculique focietate, fed etiam huius temporis fludiqet virtute. Primus enim ego leges 13 Antonias fregi: primus equitatum Dolabellae ad rempublicam traduxi, Caflioque tradidi: primus dilc&us habui pro falute omnium contra coniurationem fceleratiflimam: folus Caflio et reipublicae Syriam, exercitusque, qui ibi erant, coniunxi. Nam nifi ego tantam pecuniam, tan-14 taque praefidia, et tam celeriter Caflio dediflem; ne aufus qnidem eflet ire in Syriam; et nunc non minora pericula reipublicae a Dolabella inflarent, quam ab Antonio.

Atque haec omnia is feci, qui fodalis et familiariflimus Dolabellae eram; coniundiflimus languine Antoniis; prouinciam quoque illorum beneficio habebam: fed xscpa/hov omnibus meis bellum primus inf. n. * nififp-k. Ern. ’„Excidiflc puto /poftw#, propter verbum tUter.a S. 12. illius falli: diditabat, fe (ocium eorum in caede Caelaris fiiifle. In eorum vero numero fuit, qui, vt Appianus B. C. II. 119. fcite dicit, gloria illius facinoris caruerunt, poenae autem funt fadi participes.

f. 13. Zsgvj Antonias, quae ad prouinciam fpedarent. vid. v. c. €ic. Phil. II. 38- et V. 4.

Qj

k

i. 16.

246 r$ indixi. Haec etfi adhuc non magnopere mihi tulifle frudum animaduerto: tamen non defpero; nec defatigaboE permanere, non Colum in fludio libertatis, fed etiam in labore et periculis. Attamen fi etiam aliqua gloria iufta et merita prouocabimur, Cenatus et optimi cuiusque officiis; maiore cum audoritate apud ceteros erimus, et eo <6 plus prodefle reipublicae poterimus. Filium tuum, ad Brutum cum veni, videre non potui, ideo quod iam in hiberna cum equitibus erat profedus: fed, medius fidius, ea efle eum opinione, et tua, et ipfius, et in primis mea caufla gaudeo, fratris enim loco milii efl, qui ex te natus, teque dignus efl. Vale. D. Illi. Kalend. Iud , Pergae.

P. LENf. 16. videre tf. potui, vt ipfe de eo iudicare non poflim. opinione i. e. exiftimatione et fama. Improprie Manut. pio /enteiiM de caujjd bonorum accipit.

S. 15. ntai. erimus facit rimus fola magnitudine inciforum, ipwtifavroi cum et eo—pote- fed vix tamen, tolerabile.

f.

I.ENTVLI sr. EPISTOLA II.

347

P. LENTVLI EPIST. II. (ad diu. XII. 15.)

Res afigeflar exponit, et infcttatur Rhodiorum improbitatem: /ludium et diligentiam in quae/loris munere promittit; Dolabellae rem male cedere narrat. >. LENTVLVS P. F. P R O QV A E S T. P R O P R. C O S S.

PRAETT. TRIBB. P L. SEN. P. Q. R. S. D-

gi valetis, liberique V. V. B. E. E. V. Scelere Dolabellae opprefla Afia, in proximam prouinciam Macedoniam, praefidiaque reipublicae, quae M. Brutus, V.C. tenebat, me contuli: ct id egi, vt, per quos celerrime poflet, Alia prouincia vcfligaliaque in veftram poteflatem redigerentur. Quod cum pertimuifletDolabella, va- 2 flata Res omnes ad temporis ordinem accurate enarrat, et quomodo ex quaque re quidque fecutum: voluiffe fe tantum cx Macedonia in Aliam ad officium fuum redire; fed, cum reip. periculum timeret, ipfa occafione et itinere duflum' Dolabeljae reditus in Italiam impedimenta obiicere voluiffe: a Rhodiis auxilia nulla fe accepiffe; indigne traflatum effe; denique ad officium reuertiffe, quod ftudiofe et diligenter fa&urusfitTali modo videtur cxcufatius peccaffe, fi iniuffu fenatus propraetoris nomen et munus i libi attribuit, et Rhodios accufarc, quod narrationis ordo ita poftulet, nec vlla priuatim iniuria eo permotum effe; quod eo probabilius fit, quia, ctfi fatis verbofe,

tamen non nimis acerbe in eos inuehitur. Quod exercitum ipfe priuato confilio comparauit, id egregie, et breuiter, et ipfa verborum leuitate excufat, quafi nihil reprehcnfionis fufpicetur. De procuratione prouinciae fibi demandanda hic ne verbum quidem, quod tamen ep. priore vnice egit; credo, ne fidem fuam fufpeftam redderet.

Mirum adeo, quod nec in gratiam confulum quidquam diftum eft. Sine dubio vel fingulatim ad hos et alios fcripfcrat, vel aequitate fenatus meritisque fuis fe omnia obtinere fperabat.

Ceterum J. 1. durum eft, quod hic codices firmant, celeriusque pro et vajlata—celerius.

Q d

□ 48

P.

LENTVLI

SP. EPISTOLA II.

flata protrincia, correptis vetftigalibus, praecipue ciuibut Romanis omnibus crudeliffune denudatis ac diuenditis; celeriusque Afia exceflilfet; quam eo praefidiuin adduci potniffet; diutius inorari, aut exfpecftarc praefidiuin non ncceffe habui: ei quam primum ad meiun officium revertendum mihi effe exiftimaui, vt et reliqua vetftignlia exigerem, et, quam depofui pecuniam, colligerem; quidquid ex ea correptum effet, aut quorum id culpa accidiffet, cognofcerem quam primum, et vos de omni re 5 facerem certiores. Interim cum per infulas in Afiani naviganti mihi nunciatum effet, claffem Dolabellae in Lycia effe, Rhodiosque naues complures inftrutflas et paratas in aqua habere: cum his nauibus, quas aut mecum adduxeram , aut comparauerat Patifcus proquaeflor, homo mihi cum familiaritate, tum etiam feufibus in republica coniun(fliftimus, Rhodum reuerti, confifus audoritate veftra, feuatusque.confulto, quo hoftem Dolabellam iudicaratis; foedere quoque, quod cum his M. Marcello, Ser. Sulpicio confulibus renouatum erat; quo iurauerant Rhodii, I eosdem hofles fe habituros, quos S. P. Q^R. Quaeres nos vehementer fefellit, tantum enim abfuit, vt illorum praefidio noflram firmaremus claffem, vt etiam a Rhodiis vrbe, portu, flatione, quae extra vrbem efl, commeatu, aqua denique prohiberentur noftri milites; nos 5 vix ipfi fingulis cum nstiigiolis reciperemur. Quam indignitatem, diminutionemque, pon folum i uris noftri, fed etiam f. 2. ’ omnibus: in declamatore hoc non nimis ad veritatem exigendum eft, neque tollendum, vt Graev. voluit, diuenditis ad bona eorum pertinet, non ad corpora. f. 4. nos vix ipfi, ego cum Patifco.

< f-

P. LENTVI.I ST. EPISTOLA II.

349

etiam maieftutis imperiique populi Romani, idcirco tulimus, quod interceptis litteris cognoramus, Dolabellam, fi defpcrailct de Syria Aegyptoqne, quod neceflc erat fieri, in naues cum omnibus fuis latronibus, atque omni pecunia confcendere efle paratum, Italiamque petere; idcirco etiam naues onerarias, (quarum minor nulla erat duum millium amphorum,) contradas in Lycia a clafle cius obfideri. Huius rei timore, patres confcripti, per- 6 citus iniiuias perpeti, et, cum contumelia etiam noftra, omnia prius experiri malui. Itaque ad illorum voluntatem introdudus in vrbem, et in fenatutn eorum, quam diligentiflime potui, cauflam reipublicae egi: periculumque omne, quod inflaret, fi ille latro cum omnibus fuis naues confcendiflet, expofui. Rhodios autem tanta in 7 prauitate animaduerti, vt omnes firmiores putarent, quam bonos; vt hanc concordiam et confpirationein omnium ordinum ad defendendam libertatem propenfe non crederent efle fadam; yt patientiam fenatus, et optimi cuiusque manere etiam nunc confiderent, nec potuifle audere quemquam Dolabellam hoflem indicare; vt denique omnia, quae improbi fingebant, magis vera exiftimarent, quam quae vere fada erant, et a nobis docebantur.

Qua J. f. amphorum: amphorarum, quas capiebant, numero modus et magnitudo nauium definiebatur, obfideri, teneri, feruari: j. 6. ad ili. vol. eo modo, quo volebant; fine militibus.

J. 7. * omnes v. anal.

J

f-

J. 5. atque omni pecunia prze- tur bonis, addendum (altem erat dare ad inuidiam. alios; quamquam ne fic quidem j. 7. omnes frigide opponun- concinne er apte.

»5®

F- LENTVLI SP. EPISTOLA II.

J Qt^ia mente etiam ante noHrmn aduentum, poft Trebonii indigniflimam caedem, ccteraquc tot tamque nefaria facinora, binae profetftae erant ad Dolabellam legationes eorum, ct quidem nono exemplo, contra leges ipforumprobiben) tibiis iis» qui tum magiftratus gerebant. Nec, fine timor eft, vt diditant, de agris, quos in continenti habent, Ime furor, fiuc patientia paucorum, qui et antea pari contumelia viros clariffimos aftecerant, et nunc maximos magiAratus gerentes, nullo exemplo, nec noftra ex parte noftro praefentium, neque imminenti Italiae vrbique noftrae periculo, (fi ille parricida cum fuis latronibus, nauibus, ex Afia Syriaque expullus, Italiam peiiflet,) mederi cum :o facile pollent, voluerunt. Nonnullis etiam ipfi magiflratus veniebant in fufpicionem, detimuffe nos et demorati efle, dum claflls Dolabellae certior fieret de aduentu noftro. quam fufpicionem confecutae res aliquot auxerunt; maxime quod fubito ex Lycia Sex. Marius et C, Titius legati $. 9. * Totum hunc Sphum expreffimus c cod. Magdcburgenfi, hac vna mutatione contra librarii voluntatem fafta, quod fcripfnnus ttoflro praef. quod ab ipfo feriptum, fed poft mutatum ab ipfo erat in noftra pr. Locus eft ex huius libri feriptura clarifiiinus. Pro nec alii habent haec ; porro neque noflro pr. pro noftro pr. et noluerunt pro vol. Ceterum haec notanda. Patientia non poteft ftare 5 fed probabiliter legendum cum Afc. impotentia. Piri clarijfimi et maximos mag. gerentes non funt Romani, fed Rhodii, noftra ex p. difium eft vt D. Brut. ep. IV. $. 1. ex altera p. Verba: fi ille—peiijffet, Bcngelio praceunte, in tironum gratiam figno parenthefeos induti. $. 10. • demorati effe: re&e hoc defendit Schellerus in animadvv. ad vett. feriptores. Nominatiuus refte habet. Sic Dolab.

J. 2. poft formulam in fufp. venire non fcquitur fuadere, fed funplicitcr fundere, vt nominatiuus intelligatur.

P. LENTVLI SP. EPISTOLA II.

2$I

legati Dolabellae a claflc difccflcrunt, nauique longa profugerunt, onerariis relidis; in quibus colligendis non minimum temporis laborisque confumferant. Itaque * cum ab Rhodo cum iis-, quas habueramus, nauibus, in Lyciam veniflcmns, naucs onerarias recepimus, dominisque reftituimus: iidemque, (quod maxime verebamur, ne pollet Dolabella cum fuis latronibus in Italiam Venire, timere deliimus: claflem fugientem perfecuti fumus vsque Sidam, quae extrema regio eft prouinciae meae.

Ibi 12 cognoui, partem nauium Dolabellae diffugifle, reliquos Syriam Cyprumque petiifle. Quibus disiediscumfcirem, C. Caflii lingularis cinis et ducis, claflem maximam fore praeflo in Syria, ad meum officium reuerti: daboque operam, vt meum (ludium, diligentiam vobis, patres confcripti, reique publicae praeflem: pecuniamque, quam maximam potero, et quam celerrime cogam, omnibusque cum rationibus ad vos mittam. Si percurrero proninciam, 13 et cognouero, qui nobis et reipublicae fidem praefliterunt in conferuanda pecunia amedepofita, quique fcelere vitro deferentes pecuniam publicam, hoc munere focietatem facinorum cum Dolabella inierunt, faciam vos certiores.

De quibus, fi vobis videbitur, fi, vt meriti funt, grauiter conftitueritis, nosque veflra audoritate firmaueritis; facrf. 11. • vique Sidam: Gorl. vsque ajfidam^ vt ad Sidam legere poffis.

f. 12. daboque op. etc. non bene 5. 15. De q. fi — fi non bene. haec fententia per particulam que Sententia primaria fine conditionis particula efferri poterat, aut fuperioribus iungitur. melius po^ neres autem vel in quo quidem fi v. v. poftponi verbo auttaritate.

25»

P. LENTVLT S !’■ EPISTOLA II.

facilius et reliqua exigere vectigalia, et exafta feritare po« terimus. Interca quo commodius vedigalia tueri, pro. vinciamque ab iniuria defendere poflim, praefidium ne« cellarium voluntariumque comparaui.

His litteris feriptis, milites circiter XXX, quos Dola, bella ex Afiaconfcripferat? e Syria fugientes in Pamphyli, am venerunt, hi nuntiauenint, Dolabellam Antiocheam, quae in Syria efl, venifle; non receptum, conatum efle aliquoties vi introire; repulfum femper efle cum magno 15 fuo detrimento, itaque centum circiter amiflis, aegris relidis, no&u Antiochea profugifle Laodiceam verfus: ea node omnes fere Afiaticos milites ab eo difceflifle: ex his ad odingentos Antiocheam rediifle, et fe iis tradidifle, qui a Caflio relidi, vrbi illi praeerant; ceteros per Amanum in Ciliciam defeendifle, quo ex numero le quo* que efle dicebant: Caflium autem cum fuis omnibus copiis, nuntiatum efle quatridui iter Laodicea abfuifle tum, cum 6 Dolabella eo tenderet, Quamobrem opinione celerius confido fceleratiflimum latronem poenas daturum. Quarto Nonas lunias, Pergae.

[4

M. LE-

M. LEPIDI

EPISTOLAE. c

.

.

Conietlura de cius ingenio et oratione.

M Aemilii Lepidi triumuiri epiftolae duas habemus: vellem

plures, vt de eo in nofiram rem indicari liceret. Veteres, quantum equidem fcio, de eius doftrina et eloquentia tacent; vt verofimile fit, eum magis nobilitate generis ct gratia, quam eloquentiae opibus, ad fummos honores peruenifle. Ex his autem epiftolis conficimus, eum ad inueniendinn minus fuifle folertem, eloquendi vfu aliquo noli carnific , illud tamen non •flecutum, vt prorfus emendate et fubtililer feriberet.

M.

LE-

M. LEPIDI EP1ST. 1. (ad diu. X. 34.)

Narrat, quid Antonio adueniente egerit: gratum /Ibi ej]c bftcndit, quod Ciccrt) iniquis de fc rumoribut non crediderit} quem rogat, vtfe porro tueatur, M. LEPIDVS IMP. ITERVM, P O N T. MAX. M. T. CICERONI S. P. D.

V. B. E. E. V. Cum audiflem, Antonium cum fuis copiis, praemiflo L. Antonio cum parte equitatus, in prouinciam meam venire; cum exercitu meo ab confluente Rhodano caflra moui, ac contra eos venire inditui. Itaque continuis itineribus adEorum Vocontium veni, et vitra caflra ad flumen Argenteum contra Antonios feci.

3 P. Ventidius fuas legiones tres coniunxit cum eo, et vitra me caflra poluit. Habebat ante legionem fecundam, et ex reliquis legionibus magnam multitudinem, fedinermorum. $. 1. prov. meam, Galliam Narbonenfem. coitfl. Rh. cum flumine Druentia. • Antonios. Sic cum melioribus Gorl. et Magd. pro Antonianos. $■ •-

Finis epiftolae apparet ex $. 5 et 6. ad quemappofite auftor narratione , quae J. 1-3. continetur, docere vult, fe vere hoftiliter adu. Antonium agere. Sedetiamfi non aliunde v. g. Dione L.XLVI. c. 33. conftaret, Lepidi concefTu Silanum et Culleonem transiifle «d Antonium, tamen ex hac ep. intelligeretur.

Quo loco enim habentur, fi ncc in caftris funt, nec vili negotio praefetti, ncc

eorum opera imperator vtitur?

Si ita fufpe&i funt, cur non in cuftodia faltem tenentur? Quin aut grauiter de iis ftatuendum erat, fi per exercitum liceret, eut omnia condonanda, vt eo firmioribus magisque fidis ob beneficium vti liceret.

Altera pars f. 4-6 honefta quidem oratione conflat, magis tamen verbis fucum facit, quam rationibus mouet.

Haec fiadenus.

M. LEPIDI EPISTOLA

= 55

rum. Equitatum habet magnum, nam omnis ex praelio integer deccflit, ita vt fuit amplius equitum — Ita- 3 que ad me complures milites et equites ab eo transierunt: et in diesfingulos cius copiae minuuntur. Silanus et Cuil?o ab;eo difceflcrunt. Nos etfi grauiter ab his lacfi eramus, quod contra noftram voluntatem ad Antonium ierant; tamen noflrae humanitatis et neceflitudinis caufla eorum fallitis rationem habuimus. nec tamen eorum opera vtimur: neque in caftris habemus, neque vili negotio praefecimus.

Quod ad bellum hoc attinet, nec fenattii, nec reipnblicae deerimus, quae poftea egerimus, faciam te certiorem. Etfi omni 4 tempore fumma fludia officii mutuo inter nos certarim confliterunt, pro noflra inter not familiaritate, et proinde .diligenter ab vtroque conferuata funt ; tamen non dubito, in tanto et tam repentino reipublicae motu quin nonnulla de me falfis rumoribus a iners obtredlatoribns, me indigna , ad te delata fint, quae tuum animum magno opere mouerent, pro tuo amore in rempublicam. Ea 5 te J. 2. • equitum — lacunam Mstorum fupplent per 30 millia, quod Cane nimium cfr. Similis lacuna Poli. ep. III. $. 10. In Magd. h. 1. pro numero figurae nullius fignificationis comparent, quafi Graeca fuerint. Bengclius fcite ex um coniicit V M. malis tamen falcem X millia. $. 4. mouerent: fic refte Gorl. et Magd. pro mouerunt. lem mouerint, fi a inCT. commendaretur.

mal-

5 5.

J. 3. Itaque: huius particulae $. 4.

—conferu. funt: cur rationem non video. Quod—‘-de- hic etiam de Cicerone loquitur, erimus: iufto breuius et quafi cum is iam nihil peccare potuerit, perfun&orie diAuin, cum dc tan- et rei ad Ce vnurn fpe&et?

H re agatur.

356

M. LEPIDI EPISTOLA I.

te moderate accepifle’, ncqiie temere credendum iudicafle, a meis procuratoribus certior fmn fatflus: quae mihi, vt debent, gratiffima funt. memini enim et illa fuperiora, quae abs tua voluntate profcda funt ad meam dignitatem augendam et ornandam; quae perpetuo animo meo fixa 6 manebunt. Abs te, mi Cicero, magnopere peto, fi meam vitam et (ludium diligentillime fuperioribus temporibus in republica adminiftranda, quae Lepido digna funt, per* fpedla habes; vt paria, aut eo ampliora reliquo tempore exfpcdles, et proinde tua audoritatejne tuendum exi(limes, quo tibi plura tuo merito debeo. Vale. D. XI. Ralendas Iunias, ex caflris, ex Ponte Argenteo.

M. LE$. f. z7/.r fiip. flatu am ex tua fententia mihi politam.

V. 15. ad Brut. I. ij. fupplicationem item et triumphum. tnaneb. non leguntur in Magd.

Cic. Phil. * quae —

6. Poft adminiflr. optem in aliquo cod. tale quid reperiri: fi etiam huius temporis fatta. Referuntur inter fe eo ct quo, non proinde (i. e. vt §.4. propterea) et quo. Si ita propter fententiam et pr. — exiflimes male hic intrufam, ct melius in fine ponendam, oratio non fit mollis; faltem nexum ct fenfuin quoque habet, dicit enim, fe Ciceronis in fe meritis excitatum iri.

J r. quae — grat. fient pro quod—gr. efl: ambigue, neque apte, cum de vna re fermo fit.

Tollit .audor quodammodo id vitium, cum flatim addit: tnem. enim feqq.

§. 6. Perturbatior protafis melius fic efferretur: •— et fltid. in rep. Jup. tempp. dii. adminiflran~ da , et proinde, quae Lep. ,£16.

M.

LEPIDI EPISTOLA II.

257

M. LEPIDI EPIST. II. (ad diu. X. 35.)

Recepti dntonii cauffam in fuos milites confert i ropat tiimcn, vt illud facium probent.

LEPIDVS IMP. ITER. PONT. MAX. S. D. SENAT. POP. P L. Q. R.

gi V. liberique veftri V. B. E. E. Q. V. Deos hominesque tcflor, patres confcripti, qua mente ct quo ani*/ipo femper in rempublicam fuerim, ct quam nihil antiquius communi falute ac libertate indicarim: quod vobis breui probaflem, nifi mihi fortuna proprium cotifilitnn extorfifiet. Nam exercitus eundus coiduetudinem fuam i in ciuibus conferuandis, commiinique pace, feditione fada, 5. 1. Probnffrnt bello contra Antonium gerendo.

J. 2. • conferuandis : hoc feruaui. a dofliflimis viris probatur, et eft in Magdcb. Le&io autem omnium fere codd. eft obferuandis.

5- 3-

animo proficifei debere videtur, quem non offendit deorum hominum que teftificatio? hoc fane eft caufiam fuam in exoidio prodere. qua m. et quo a. per repetitum pronomen animus quidem a mente cogitatione, non re, diferetus nimis disiungi videtur: fed ita vfus loquendi dudum ferebat: et obtinet hoc in omnibus linguis Statim poft vfitatam bene pre- cultioribus, iduent (GeiJlJ ita candi formulam, quae a fedato diftinguatur ab animo (IJen.J Parum diligenter et grauiter, vt in tanta re.

Scnfit auftor, cauflam fuam ab oratione deferendam , armis, fi res tulerit, defendendam efle. In fententia Jphi 4. in qua cardo rei vertitur, quam multa acute excogitata, cum exquifito verborum delectu, dicenda erant!

R

<B8

M.

LEPIDI

EPISTOLA II.

fada, retinuit; mcque tantae multitudinis ciuitun Romanorum falutis atque incolumitatis cauflani fufcipere, vt 5 vere dicam, coegit.

In qua re ego vos, patres confcripti, oro atque obfecro, vt, priuatis ofienfionibus omifiis, fummac reipublicae confidatis, neue mifericordiam noftram exercitusque nofiri, in ciuili diflenfione, fceleris 4 loco ponatis. Quod fi falutis omnium ac dignitatis rationem habueritis: melius et vobis et reipublicae confuletis.

Data 111. Kal. a Ponte Argenteo.

L. LVCS. 3- priuatis ojf. ad Ciceronem maxime eiusque priuatas cum Antonio offenfiones videtur pertinere. • fummae abelt a Magd.

J. 4. ntiferic. in Antonium et Antonianos.

De re ipfa cf. Planci <p. IX. $. 7.

J. 2. vt vere ii. callide et bepe §. 4. confuletis : vfitatius, et ad cauflain; quafi pudorem fuutn magis ex natura temporum: ««• difiimulare nolit. futueritis.

I.. L V C C E I I

EPISTOLA. Conieftura

dc cius ingenio et oratione.

L. Lucceii ingenium nobis Ciceronis opera innotuit, cuius

epiftolam valde bellam ad diu. V. 12. habemus: qua cum petat, vt ipfe a Lucceio laudetur, hoc aflecutus eft, vt illius laudes ad noftram memoriam propagarentur, fua tantum cupiditas laudis nobis teftatior fieret. Multa fortafle in ifta epiftola gratiae, plura caullae dantur. Sed quis in eo Ciceroni non aflentiatur, quod dicit; Non ego fum ita demens, vt mefmpiternae glbiiac fer eum commendari velim, qui non ipfe quoque in me

Poflumus ergo, non fufpicari, verum liquido affirmare, Lucceium fuifle magni ingenii hominem, et excellentem feriptorem. Et talem vel ex hac eius epiftola agnofeimus. Si quid etiam incertiori conie&urae loci eft , opinamur, eum fuifle, quod noftri dicunt, ein Originalgenie; habuifle propriam quandam, eamque natiuam, non adfeitam aliorum imitatione indolem orationis, peculiarem quandatn in fententiarum forma et ordine rationem, qua etiam rebus tritis et peruulgatis commendationem nouitatis conciliaret: vt dolendum fit, non hanc epiftolam , quam tamen nos quidem inniti deliberaremus, pro libris cius hiftoricis periifle. commendando propriam ingenii gloriam confequatur? —

R 2

(Ad

(Ad diu. V. 14.)

Quaerit, cur Cicero tam diu ab vrbe abJit. gaudet, fi propter otium feribeudi Jiat: dolet et accufat^ fi propter moerorem ex republica.

Rationes compefcendi doloris addit, quibus etiam preces in hanc . rem adiungit.

L- LVCCEIVS Q. F. S. D. M. TVLLIO M. F.

gi vales, bene eft; valeo, fient foleo; paullo tamen etiam deterius, quam foleo. Tc requifiui faepius, vt viderem: Romae quia poflea non fuifli, quam a me 3 difcefleras, miratus fum; quod item nunc miror. Non habeo certum, quae te res hinc maxime retrahat. Si folitudine deledare, cum feribas, et aliquid agas eorum, quorum confuefti; gaudeo, neque reprehendo tuumcon* Clium, nam nihil ifto poteft efle iucundius, non modo mile§. 1. * paullo. Sic Magd. cum melioribus pro paullulo. idem addit verba a me, quae in nonnullis deliderantur. §• *

Suauiftima eft confolantis amici epiftola, et diuino ingenio digna.

Ipfa initii formula facit, vtprimo dc valetudine fua dicat.

Sed, quafi nihil tanti fit , fui confeftiin oblitus te. inquit, requifiui; quo verbo defiderium amantis declaratur egregie.

$. 2. Duas caudas proponit, cur Cicero Roma poftit abefte, quod tertia nulla facile in Cicerone cogitari poftit. Quam apte deinde ( a verbis nam nihil vsq. fin.

huius $phi) ad tempus et perfonam, et quam exquifita cum laude Ciceronis commendat litterarum ftudia! in quibus fententiis valde placer, nefeio quid: naturane fit, an ars, conftituere non potui, c. aliq. ag. — confuefti: gr, noiuv vi uv ituras. Ex hoc graecilino etiam eorum potuifletomittere, quod durius fuifter. Sed fic neque obfcurum neque durum quidquam : ct tamen dolium Ictlorem graecae orationis cogitatio deIcdat.

miCcris his temporibus ethi&uofis, fed etiain tranquillis et optatis: praefertitn vel animo defatigato tuo, qui nunc requietem quaerat ex magnis occupationibus; vel erudito, qui femper aliquid ex le promat, quod alios deledct, [tc] ipfum laudibus illudiet. Sin autem, lient hic dum eras, lacrimis ac triditiae te tradidifti: doleo, quia doles ct angere: non polium tc non, (fi concedis, quod fen» timus, vt liberius dicamus,) accufare. Quid enim? tu foliis aperta non videbis, qui propter acumen occultiflima pcrfpicis? tu non intelliges, tc querelis quotidianis nihil proficere? non intelliges, duplicari follicitudines, quas elciure te, tua prudentia' poftulat? Quod fi non polTu- 4 mus aliquid proficere fuadendo; gratia contendimus et roganj. 5. miferis—tutt. ob Cacfaris quartum confulis impotentiam.

• tr: vindicavit hoc Cl. Bendidi.: ct efl etiam in Gorl. et Magd. fed multum fuauitatis perit, fi additur. Saltem vncis a textu feparatum praecipiti loco pofui. f. 3. • non poff. ante haec excidit faltem particula et. vereor autem , ne plufculum corruptum fit. nam fententia, quia d. et ang. fuperflua et inepta eft. • el. te tua: hoc ordine habet Gorl. pro el. tua te. Ex aliis reftituerat Ern.

f. 3. Minus placet. Prior pars fortatre a Lucceio melior profcdla, quam nobis rclidla. In altera interrogationes abhorrere videntur a reliqua verborum per totam epiftolam lenitate. Sed magnum Lucceii ingenium vulgares confolandi rationes clariori luce libi fubiecit, •vt vehementior mentis agitatio interrogandi formam cxcufer. pro-, pter acumen: haec verba, (vt tota fententia, ad quam perti-

nent,) ironica et contumeliofa noftris temporibus videantur. $. 4 et 5. Haec extrema primis pulchritudine rcfpondent. Belle et fub Ipecie verecundiae §. 5. dicit, fc non deliturum efle precibus Ciceronem fatigare.

Illud vnum difplicct, quod negatiuc: non obt. Rcdlius, ni fallor, et clarius eflet: cupio verecunde tecum agere: tamen et-cup. det. etc.

s6a

L. LVCCEII ETT STOLA.

gnndo, fi quid noftra cauda vis, vt ifiis temolcfiiis laxes, et ad conui&uin nofirinu redeas, et ad confuerudincin vel notham communem, vel tuam folius ac propriam.

5 Cupio non obtundere te, fi non deledare nofiro ftudio: cupio deterrere, ne permaneas in incepto tuo. duae res ifiae contrariae me conturbant: ex quibus, aut inaltera mihi velim, fi potes, obtemperes, aut in altera non offendas. Vale.

CN. MAf. 4. noflram coi hih . vt cum amicis tempus confumamtfs. hoc, opinor, vult. rcfpondet Cic. cp. feq. ad amicosne confugiam?

5. 5. * tuo hoc de mera conicflura pofui pro cum, quia 1) caudalis <■«»» fententiam duae res etc. .neque ad antecedens neque ad confequens fine vitio anneflit; 2) referri inter fe videntur nofiro /ludio et incepto tuo; pro conturbent plures libri cum Magd. legunt contuebant; 4) facilis eft permutatio verborum cum et tuo. cf. Em. ad Cic.Verr.

IV. 37. duae res, timor obtundendi et cupiditas a luitu abducendi. obtemperes, vt moerorem abiicias. non off. non offendaris, (•quod ipfum fortaflis legendum,) Ii ftudio meo inepto ct male fcdulo tibi moleftus fum.

■—™nB=Mss»r""

C N.

Qcaaegm:

1

le

c-

MAGNI

EPISTOLAE. Conicitura de cius ingenio ct oratione.

E. infinitis Cneii Pompeii Magni laudibus exigua nobis parti*

cula delibanda eft, vt declaremus, qualis vel orator vel feripto^ fuerit. Quam in rem duplex adhibere pofljimus iudicium Ciceronis; vnum ex oratione pro Balbo c. i. alterum ex Bruto c. 68. Si ex priore loeoftatuendum eflet, nemo fere feriptor ei par poneretur. Sed in hoc inulta Cicero mori et amori videtur dedi fle; nonnihil etiam pudori , quod vereretur, cum ipfc poft Pompeium illam cauflam ageret, ne, fi parum de eius laude diceret, illius orationem prae fua videretur contemnere. In altero autem loco feripta haec funt: Erat oratione fatis amplas: rem prudenter videbat: quorum pofterius ad inuentionem, prius ad elocutionem commode retuleris. Vtrumquc modicam laudem continet. Et fic reliqui a Cicerone auftores facundum quidem fuifle feribunt, fed ita tamen, vt vel breuiter eam laudem tangant, vel diferte, non admodum magnam fuifle, pronuntient. In his epp. fe oftendit feriptorem latine et emendate loquentem, et qui fentiat, quid epiftolae conueniat, fed verborum copia non modo fatis amplum, fed latiorem, quam res patitur, ct fere nfgtaaoXoyov ita vt oratione non mitius remiffum ct fegnem fe praebeat, quam in rebus gerendis extremo tempore fuifle dicitur.

CN. MA*

CN. MAGNI

EP1ST. I.

(Act. VIII. 6.)

Copiar omnes quam primum in vnum contrahi, Lentulum adfe venire, praejidium Capuae relinqui vult. (c N. M A G N V S PROCOS. S. D. L. L E N T V L O C 0 S.)

T i-terre mihi a L. Domitio a. d. XIII. Kalend. Mart. allatae funt. earum exemplum infra fcripfi. Nunc, vt ego non feribam, tua fponte te intelligere fcio, quanti reipublicae interfit, omnes copias in vnum locum primo quoque tempore conuenire. Tu, fi tibi videbitur, dabis operam, quam primum ad nos venias, praefidii Capuae, quantum conflitueritis efle fatis, relinquas.

CN. MA• Quae ad Caefaris ep. IV. init, diximus, eadem prorfus bic valent. Infcriptionem enim finximus, epiftolioque ceterum integro praepofuimus.

Propter litteras Domitii fubfcri- ronis iudicium. Verecunde er liuptas non opus fuit pluribus ver- inaniter, vt ad confulem, illud: bis, quod intell. ex verbis: nunc fi tibi v. Sic ep.. IV. S. 4.

—fcio. fed cf. ad epp. feqq. Cice-

CN.

MAGNI EPIST. II. (Att. VIII. n.)

Nuntiat Domitium ct Htrrum cum cohortibus adfe iter habere: et Ciceronem ad fe venire iubet.

CN. MAGNVS PROCOS

S. D. M. CICE-

RONI IM P.

Fabius ad me venit a. d. IV. Kalend. Febr. Is nun^tiat, L. Domitium cum filis cohortibus XI, et cohortibus XIV. quasVibullius adduxit, ad me iter habere; habuifle in animo proficifci Corfinio a. d. V. Id. Febr. C. Hirnim cum V. cohortibus fubfequi. Cenfeo, ad nos Luceriam venias, nam te hic tutillime puto fore

CN. MAMulta hic de ducibus, et cohortibus, quarum 'ep. II. mentio fit, quaeri pofliint. fed ca non funt ad rem noftram neccflaria. Ep. III. jrrt-

De his epp. Cicero ita foribit nm, quas ad'mt mifa , negliKmzo: Epiflolarum Pomptii dua- gentium— volui tibi notam ejfe.

R 5 earum

366

CN. MAGNI EPISTOLA III.

=_■- . -.—-g».

.

CN. MAGNI EPIST. III. (Att. VIII. n.)

Ciceronem laudat, ct vt adfc veniat, rurfus hortatur.

CN. MAGNVS PROCOS. S. D. M. CICERONI 1MP.

Cy V. B. E. Tuas litteras libenter legi, recognoui enim tuam priftinam virtutem etiam in falute communi.

Confulcs ad cum exercitum, quem in Apulia habui, venerunt. Magnopere te hortor, pro tuo lingulari perpetuoque ftudio in rempublicam, vt te ad nos conferas; vt communi conlilio reipublicae afflictae opem atque auxilium feramus. cenfeo, via Appia iter facias, ct celeriter Brundifiuui venias.

CN. MApriflinam, quam in confutatu praeftitifti. nis fatuus tuenda.

in fal. c. in caulTa commu-

earum exempla ad te mifi. Sunt ad tuendam remp. geftae erant, fane fere nihili: plenae autem et maxime, quibus Cicero perearum rerum effe debebant, quae inoueretur, vt iftuc veniret.

CN. MAGNI EPISTOLA IV.

267

CN. MAGNI EPIST. IV. (Att.

VIII. 12.)

I. Domitium a Cacfarc implicatum c/fo feribit, ct dolet, quod ei fubfidio ire non poffit: fe Drundifum proficifci, nuntiat, quo ct reliquos venire vult.

CN. MAGNVS PROCOS.

C. MARCELLO, L.

LENTVLO COSS. S.

D.

quod exiflimabam, difperfos nos neque reipublicae vtiles, neque nobis praefidio efle pofle, idcirco ad L. Domitium litteras mifi, primum vti ipfe cum omni copia ad nos veniret: fi de fe dubitaret; vt cohortes XIX, quae cx Piceno ad me iter habebant, ad nos mitteret.

Quod veritus fum, faduineft; vt Domitius implicaretur, 2 neque ipfe fatis firmus eflet ad caflra facienda; quod meas XIX. J. 2. ipfe f f. tffei cum ca fcil. manu, quam Corfinii fecum habebat.

• * weErfi faciliores efle debemus in iis, qude in magna animi perturbatione ct follicitudine feripta funt; hoc tamen re&e dici, opinor, poteft, in talibus vel maxime feriptoris vfum et facultatem fe prodere. Ciceroni quidem vix in fumma omnium rerum dcfpcratione duplex »ho io t »mu to v , quod eft J. 4. excidiflet. Neque tamen in oratione aliud reprehendimus, nifi quod non breuirer, neque graviter fatis, res explicatae funt.

Humanitatem vero primum in eo

defideres, quod ifto iam tempore Caefarem §. 5. non adnerfariunt fed tioflem, nulla adie&a vel ratione vel mitigatione vocat, vtde Hannibale didum putes ; deinde etiam in eo, quod nec ipfe fignificat, quomodo Domitio fubueniri poftit, nec Confulcs rogat, vt eam cogitationem ineant, fed cutn a Caelare cum fuis capi ceterum non curar. nam quod 5. 3. init, profitetur, id etiam rc ipfa declarare debuit.

268

CN. MAGNI EPISTOLA IV.

XIX. ct fuas XII. cohortes tribus in oppidis diflributis haberet; (nam partim Albae, partim Sulmone collocauit:) 5 neque ie, ii vellet, expedire pollet. Nunc fcitote, me efle in fumma follicitudine. nam et tot ct tales viros periculo obfidionis liberare cupio: neque fubfidio ire poffum; quod his duabus legionibus non puto efle committendum, vt illuc ducantur; ex quibtis tamen non amplius XIV cohortes contrahere potui: quod Brundifimn praefidium mifi: neque Cannfimn fine praefidio, dum abI eflem, putaui efle dimittendum. D. Laelio mandaram, quod maiores copias fperabain nos habituros, vt, fi vobis videretur, alteruter veftrum ad me veniret; alter in Siciliam cum ea copia, quam Capuae et circum Capuam comparadis, ct cum iis militibus, quos Fauftus lcgit^ proficiIceretur; Domitius cum fuis XII. cohortibus eodem adiungeretur; reliquae copiae omnes Brundifimn cogercn5 tur, et inde nauibus Dyrrhachium transportarentur. Nunc, cum hoc tempore nihilo magis ego, quam vos, fubfidio Domitio ire poflim, fe per montes explicare; non eft no• neque fe fi v. Recepit to fe Erneftius cum aliis c conieflura Lambini. Qui illud omittunt, ex antecedd. intelligunt cohortes ante diSas, quod durum eft: quas fi intelligi tamen voluiffet Pompeius verbis abundans, dixifTer eas cohortes. Sed mollior mutatio fuerit tu expedire in expediri fc. a me; quod bene conuenit Jpho feq. et tefpondet ri ipfe fatis f. etc. j. 3. duabus leg. Caefari ademtis belli Parthici nomine. V. Cacf.

B. G. VIII. extr.

5. fe — expl. vt fe per montes explicet. Durum hoc: fed fnnile Coei. ep. III. J. <5. * Vidorii codd. habebant femptr pro fe

CN. MAGNI EPISTOLA IV.

16p

nobis committendum, vt ad has XIV. cohortes, quas ego dubio animo habeo, hollis accedere, aut in itinere me tonfequi pollit. Quamobrcm placitum cfl mihi, ac ita video cenlcri Marcello* ct ceteris nothi ordinis, qui hic funt, vt Brundilnun ducerem hanc copiam, quam mecuin habeo. Vos hortor, vt, quodcunque militum con- 6 trahere poteritis, contrahatis, et eodem veniatis quam primum. Anna quae ad me miGuri eratis, iis, ccnfeo, annetis milites, quos vobiscum habetis, quae arma ftiperabunt, ea fi Brundifium illinentis deportantis, vehementer reipublicae profueritis. De hac re velim noflros cer- 7 tiores faciatis, ego ad P. Lupum et C. Coponium praetore-» miG, vt fe nobis conjungerent, et, militum quod haberent, ad vos deducerent.

CN. MAptr. Quia tote fententia hinc melius abeffet, venit etiam inmenrem, an non in fin» $phi 2. (cripta fuerit po(t nti/ut Sic fxptdirt ibi « floffa effer.

370

C N. MAGNI EPISTOLA V.

CN. MAGNI EPIST. V. (Att. VIII. is.)

Ob flentium et moram Domitii mirari fcoflendit, hortaturque , vt quam primum Luceriam veniat, aut faltem cohortes, quas feribit, ad fe mittat.

CN. MAGNVS PROCOS. S. D. L. DOMITIO PROCOS.

M iror,

te ad me nihil icriberc, et potius ab aliis, quam a te, de republica me certiorem fieri. Nos, disieda manu, pares aduerfariis efle non poflumus: coniun&is noflris copiis, lpero nos et reipublicac et copia muni faluti prodefle. Quamobrem cufn confiituifles, vt Vibullius mihi fcripfcrat, a. d. V. Id. Febr. Corfinio proficifci cum exercitu, et ad me venire; miror, quid cauffae fuerit, quare confilium mutaris. nam illa cauila, quam mihi Vibullius feribit, leuiseft, te propterea moratum efle, quod audieris, Caefarem Firmo progrelfum in Caflrum Truentinum venifle. quanto enim magis appro$. 2. zr. d. lr. Id. F. pertinet ad proficifci•, non ad fcripfcrat, vt Mongault accepit, qui vertit: dans fa lettre d:i neuvienic Fevr.

Sed Gracu. non pofucrat incifuin poft fcripfcrat. v. ep. II.

«• >■ Placet haec epiftola. Plinio 1eniflimis} verbis grauiter acculat Domitium, quod.de rep. nonfcribat.

A fentenria vera, et apta ad rem, caput epiftolae incipit;

ex qua commode et apte cetera nectuntur. $. 2. Bene cauflam, ob quain Domitius moretur, docet talem efle, vt ob eam potius feftinanduin fuerit.

CN.

MAGNI

EPISTOLA

V.

37!

propinquare aduerfarins coepit, eo tibi celerius agendum erat, vt te mecum confringeres, priusquam Caefar aut Inun iter impedire, aut me abs te excludere poflet. /Quainobrem etiam ct etiam te rogo et hortor, id quod 3

inon defliti fuperioribus litteris a te petere, vt primo quo-. | que die Luceriam aduenias, antequam copiae, quas inflituit Caefar contrahere, in vnum locum coadae nos a nobis diflrahant.

Sed fi erunt, qui te impediant, vt 4 villas luas feruent, aequum eft, me a te impetrare, vt cohortes, quae ex Piceno et Camerino venerunt, quae fortunas fuas reliquerunt, ad me miflinn facias.

CN. MAJ. 3. • aduenias eft e corre&ione Erneftii pro aduenires, quod fane Pompeii non poteft efle, nifi adieltuin ftatim fuit venias, fequitur etiam diftrahant, non diflraherent.

S- 4. Quia caufla a Vibullio allata per fc videtur abfurda, ipfe eam amplius fi. 1. declarat, et tacite fatetur, non pvorfus abfurdam efle; ob eamque rem aliud poltulat, quod ,'aequutn efle cen-

fet. quae reliq. hac fententia venufte , et vehementer, quidem, incufat Domitianos, cosque pudore fuffundere vult, quod in tanto difcritgine villulas fuas tueri cogitent.

CN. MAGNI EPlST. VI. (Att. VIII. 12.)

Domitium hortatur, vt> omijfis aliis confiliis, cum omni copia ad fe veniat.

CN. MAGNVS PROCOS. S. D. L. DOMITIO

PROCOS.

Jpitteras abs te M. Calenius ad me attulit a. d. XII1I. Kal. iMart. in quibus litteris Peribis, tibi in animo efle obferuare Caefarein; ct, fi fecundum mare ad me ire coepiflet, confefliin in Samnium ad me venturum: fin autem ille circum iflacc loca commoraretur, te ei, fi proj pius acccfliflet, refiflcre velle. Te animo magno et forti iflam rem 3gere exiflimo. fed diligentius nobis efl videndum , ne diflratffi pares efle aduerfario non poffimusj cum ille magnas copias habeat, ct maiores breui habiturus fit. non enim, pro tua prudentia, debes illud folum animad$. i. fec. mare fc. fuperum. * commoraretur: reltius eit commoretur. nam pendet tempus a feribis. Ferri .tamen illud poteft, quoniam in praefenti feribis vis praeteriti cogitatur.

J. ;• Praeter inutiles verborum ambages non multum in hac ep. reprehendas. Ponit primo ex Domitii epiltola, quid ille agere velit, vt melius appareat, ad quam rem maxime refpondear. Tum prudenter $. 2. eius conlilium laudat, vt ed facilius homo afper et truci, ingenii (v Manut. ad diu.

VIII. 8- ) fe moneri pariatur. Monet autem haec maxime, vt non

fuae paucitati confidat, nec fe cum legionibus ad eum venire poftulet, fed vt ipie potius ad luas, Pompeii, legiones properet Haec (i paullo breuius expofuiflec, ipfa breuitare (ignificailet, periculum eiie in mora.

2. Non enim — contr. fit: haec plane fuperflua funt, vt 1’lanc. ep. V. 5. 1, Plura talia apud

CN.

MAGNI EPISTOLA VI.

373

ininwduertere, quot in pracfentia cohortes contra te habeat Cnelar, fed quantas breui tempore equitum et peditum copias contratfhirus iit. Cui rei teflimonio funt I litterae, quas Bullemus ad me mifit; in quibus feribit, id auod ab aliis quoque mihi icribitur, praefidia Curionem, • quae in Vmbris et Tufcis erant, contrahere, ct ad Caefarein iter facere, quae fi copiae in vnum locum fuerint coatfbe; vt pars exercitus ad Albam mittatur, pars ad te accedat; vt non pugnet, fed locis litis repugnet: haerebis; neque folus cum ifla copia tantam multitudinem fuflinere poteris; vt frumentatum eas. Quamobrem te magno- 4 pete hortor, vt quamprimum cum omni copia huc venias. Confulcs confiituerunt idem facere. EgoMetufcilio ad te mandata dedi, pronidendum efle, ne duze legiones fine Picentinis cohortibus jnconfpedum Caefaris committerentur. Quamobrem nolito commoneri, fi audie- 5 ris, me regredi, fi forte Caefar ad me veniet, cauenduni enim puto efle, ne implicatus haeream, nam neque caftra, propter anni tempus et militum animos, facere pofliim: neque ex omnibus oppidis contrahere copias expedit; ne receab illis q. Stroth. epp. feli. p. 83- »illis Erneft. vitiofe, quod a Bipontinis fideliter repetitum nollem.“ Verum Graeuius tacite edidit ex cod. Balliol. quem Ern. fecutus. Et defendi poteft, quod facile Domitius e fuis vel Pompeii litteris intelligebat, qui eflent.

Sed quia necetTe non eft, t o aliis feruauimus. $. 6.

apud fcriptores vett. me legere memini. Notaui aurem Xenoph.

Mem. III. 4. 12. et IV. 2. 5. De induftria videntur huius generis tautologias confeilati eile, ad in-

culcandam aliquam fententiam: quod ita probari poteft, fi particulae yap et enim pofitae funt pro fant aut vero.

S

274

CN. MAGNI EPISTOLA

VI.

receptum amittam, itaque non amplius XIV cohortes Confides prflefidia omnia deduduri funt, aut in Siciliam ituri, nam aut exercitum firmum habere oportet, quo confidamus perrumpere nos pofle, aut regiones eiusinodi obtinere, e quibus repugnemus: id quod neutrum nobis hoc tempore contingit; quod et magnam partem Italiae Caefar occnpauit, et nos non habemus exer* 7 citum tam amplum, neque tam magnum, quam ille. Itaque nobis prouidendum eft, vt fummam reipublicaerationem habeamus. Etiarii atque etiam te hortor, vt cum omni copia quamprimum ad me venias, poflumus etiam nunc rempublicam erigere, fi communi confilio negotium adminiftrabimus: fin diftrahemur; infirmi erimus, mihi lioc conflitutum eft. g His litteris fcriptis, Sica a te mihi litteras attulit et mandata.

Quod me hortare, vt iftuc veniam; id me facere non arbitror pofle, quod non magnopere his legionibus confido.

6 Luceriam coegi.

CN. MA■J. 6. amplum exercitatum et armatum.

J. 7. Melius effer: Itaque quando nobis etc. habeamus; etiam atque etc. Nam neque prior fententia digna eft quae feorfim ponatur; neque altera fine coniunttione bene fcquitur.

$.8- Nimis breuiter refpondetur ad litteras et mandata: nec certi quid Pompeius promittit aut negat; vt Domitius inde de rebus fuis ftajtuere non poflit.

CN. MAGNI EPISTOLA VII.

275

CN. MAGNI EP1ST. VII. (Att.

Vllt.

U.)

RtirftH hortatur bomitium, Vt ad fc veniat.

CN. MAGNVS PROCOS. S. D.

MITIO

L. DO-

PROCOS.

JJttcrae milii a* te redditae funt a. d. XIII. Kalcnd. Mart. in quibus fcribis, Caefarem apud Corfinium calira pofuiile. Quod putaui et praemonui, fit, vt nec in prae- 2 fentia committere tecum praelium velit, et, Omnibus copiis conducQis, te implicet, ne ad me iter expeditum tibi fit j atque iflas copias coni ungere optimorum ciuium poliis cum his legionibus, de quarum voluntate dubita* mus.

Quo etiam magis tuis litteris fum commotus, heque 5 enim eorum militum, quos mecum habeo, voluntati fatis confido, vt de omnibus fortunis reipublicae dimicem: neque etiam, qui ex deledibus confcripti funt a confulibus, J. 2. • atque iftas c. an feribendum neque i. c.—? inulto , certe vfitatius eft, negationem repetere, ne affirmans fententia vi*, deatur.

4.

Bene cetera : tantum vis et brevitas defiderarur. Apra tamen brevitate illud placet Jpho 4. quod inter fe—funt. v. expl. Minus

re$e: artu. copiar cometenaut pro ionuenerint. nam dudum conuenire inftituerant. v. ep. V. $. 3. etep. VI. 5. 3.

S 1

btts, conuenerunt.

Quare dn operam, fi vlla ratione etiam nunc efficere potet., vt tc explices, huc quamprimum venias: antequam omnes copiae aducr(iniorum conveniant. neque enim celeriter ex deledibus huc horni* nes conuenire poflunt: et, fi contienirent, quantum iis committendum fit, quod inter fe ne noti quidem funt, con* tra veteranas legiones', non te praeterit.

M. MAR. f. 4. • koiNiHis: malim im/tw qu. inttr ft—Juut, nedum vetufta confactudme amici, vt fperandum fit, alterum ab altero dtfenfutn iii, «t fic totum exercitum fore magis concordem et tiduin.

«76

CN. MAGNI EPISTOLA VII.

4 btis, conuenerunt.

Quare da operam, fi vlla ratione etiam nunc efficere potet, vt te explices, huc quamprimum venias: antequam omnes copiae aduerfariorum conveniant. neque enim celeriter ex deledibus huc horni* nes conuenire poliunt: et, fi conuenirent, quantum iis committendum fit, quod inter fe ne noti quidem funt, contra veteranas legiones', non te praeterit.

M. MAR f. 4. * homines: malim omnes. qu. inter fe—futit, nedum vc tufta confuetudine amici, vt fperandum fit, alterum ab altero defen futn iri, ct fic totum exercitum fore magis concordem et fidutn.

277

M. MARCELLI

E P I S T, O L A, Conieciura di eiur ingenio et oratione.

Commode nobis de M. Marcello aliquid diduris occurrit Ma-

nutii iudicium, qui in commentario ad prima huius epiftolae verba ita fcripfit: „ Quantum ex hac epiftola licet comicere, latrdatam in libro de claris oratoribus (c. 71.) Marcelli eloquentiam paullo plus, quam veritas concederet, exiftimo. nam cum ci verborum elegantiam, ct copiam ct fplcndorem vocis, dignitatem motus Cicero tribuiftet; adi unxit, nullam oratoris ineo virtutem defiderari: atque etiam fibi fimilem efle, oftendit Bruti teflimonio, quem loquentcm inducit." Recte quidem magnus ille interpres: fed ex hacepiftola ftatuinon poflearbitror, quia, quantum equidem fentio, eft valde corrupta et manca. Quamobrem ita Ciceroni aflentiendum efle opinor, vt cius iudicium hac epiftola confirmare nolimus. Maiorem eius partem in anal. non dicam refingere, (quis tale quid fine libris audeat?) fed effingere ad veritatis fpeciem conati fumus, non temere tamen coniectantes: quae iudicandi faltem materiatu praebebunt.

(Ad

978

M. MARCELLI EPISTOLA.

.11,

———

i,i («d diu. IV.

n.)

Significat Marcellus, fe plus Ciceronis t quam fratris hortatu commotum efle, vt Romam redire flatuerct.

Eius gratulationem, magis tamen bencuolentiam, /ibi gratiflimam efle dcmonflrat.

MARCELLVS CICERONI S.

plurimum valuifle apud me tuam femper audoritatein, cum in omni re, tum in hoc maxime negotio, potes exiftimarc. Cum mihi C. Marcellus, frater amantidinius mei, non folum confilium daret, fed precibus quoque me oblecraret; non prius mihi'peifuadere potuit, quam tuis eft L i. in h. m. negotio, vt ab exilio, concedente Cacfare, Romain redirem. * non prius — effeflum litteris: quomodo dici poteft, C. Marcellum perfuafifle, quod Ciceronis tamen iittciis effectum elt’ haeq plane repugnant, nqc ira a . Marcello prolata cire poliunt. f 3Parum nobis probata epiftola, Argumentum quidem indicauimus; fed certum confilium aufioris pro certo indicare non poffumus. nec enim fatis apparet, gratiasnc Ciceroni agere, an ab ipfo potius gratiam expetere voluciit. Res tamen ipfa et maior epiftolae pars illud fundet credere. In magna verborum pcrfpicuitate pleraque tamen obfcura funt, quia nexus fcntentiaruin non facile fentitur.

ifliniare, quod, cuw mihi — — potuit, quam tuae, quas proxime accepi, litterae aecefferunt. Nant cum viulta Mitqlenis me retinerent, multa me R (iodum inuitarent, alia in aliam vocarentpartem ; maxime tuis ell eff. — fit acia , quantopere eo ipfo die pro me laboraueris; venia autem mihi a Caefare data, quanto cum gaudio illi gratias egeris, veJlrae liti. — Quare gratulatio i. — Rei. funt eimmodi, quae nonnifi florente t ep. deleUarepofClarius priora ita feripraeffent: fint; quibus ego, q— quisquam Plur. — negotio , ex eo potes ex- viuere fortunate pojfit. Extremam

efleffedum litteris, vt vtercr veftro potifliinum confilio.

Res quemadmodum fit afia, vcflrae litterae mihi decla- 2 rant. Gratulatio’ tua ctfi eft mihi probatifliina, quod ab optimo fit animo; tamen hoc mihi multo iucundius eft et gratius, quod in fumma paucitate amicorum, propinquorum ac ncceflariornm, qui vere meae faluti fauerent, te cupidiflunuin mei, fingularemque mihi beneuolentiain praeilitilTe cognoui. Reliqua funt citismodi, quibus ego, 3 quoniam haec erant tempora, facile et aequo animo carebam. hoc vero ejusmodi efle ftatuo, vt, fine talium virorum et amicorum beneuolentia, neque in aduerfa, neque in fecunda fortuna quisquam viucre poflit.

Itaque in hoc ego mihi gratulor: tu vero vt intelligas, homini amiciffimo te tribuifle officium, re tibipraeflabo.

C. MAJ. J. reliqua, dignitas, fortunae, et cetera ciuis Romani iura et ornamenta t tum forum, curia ctc. ’ quibus ego: ante haec verba certe quaedam defiderantur. ro eiusuiodi effe bis pofitum, tam pau • cis interieris, minus offendit, quam tempora: funt, erant, carebam. Saltem coniun&iuus poftulatur poft quibus, hoc v. —ftatuo.

Sic faepe Cicero. Pronomen hoc multa continet j fc. rerum externa rum, exceptis amicis, commoda ct ornamenta.

mam particulam non audeo tan- ego et tu opponi: fed fententiae gere. Nimis breuia, neque con- nihil habent, quo inter fe refe<-inna funt. Credas pronomina rantur.

□ 8o

x

C.

...........

MATII

EPISTOLAE.

ConicSiurade cius ingenio et oratione.

(3.

Matius ob ingenii animique virtutes egregias, quas ep. II, prodidit, ita nobis placet, vt eum Brutum Caejariattum nominare noa dubitemus, et cum voluptate faucntesquc illud lega, mus, quod Cicero ad Trebatium (ad diu. VII. 15) feribit: quod in C. Matii, fuauifftmi do&iffimique hominis familiaritatem venijli, non dici potejl, quam valde gaudeam: qui fac vt te quam

maxime diligat,

mihi crede, nihil ex ijla prouincia potes, quod

Fueritnc idem, qui ex Columella, Plinio et Macrobio artibus ct feriptis oeconomicis clarus memoratur, aut qui a Gellio pafiim laudatur poeta Cn. Matius, vix animus eft indagare. Sufficit nobis Ciceronis teftimonium, fi quid teftimonio opus eft.

Habemus enim epiftolam cius, eloquentiffimam ipfius laudatricem, quae ad eum nobis commendandum facile omnia omnium teftimonia laudesque fuperat. jucundius Jit, deportare.

|i

Sed vt co accedamus, quo res vocat, fubtilis et accuratus feriptor eft Matius nofter , vt nec in fingulis, nec in toto rerum nexu et ordine ceflet. In fententiis videtur Cicerone crebrior, in verbis aliquanto breuior, ita integer tamen, vt non reperias,

J

r

C. MATII EPISTOLAE.

a8i

ri<u, quod addi poflit, atque ita illuftris, vt ornatum non de» fidcrcs, udeoque Sulpicio fimilem flatuere poflis. Et haec quidem in Matio funt eo magis admiranda, quod magnam vitae partem vel in caftris apud Caefarem, vel in rei familiaris negotiis transegit, neque artes dicendi trafiare ct colere felici otio potuit.

Quodfi ante quaeftoriam aetatem, vt Manut. ex {Quintiliano *) refert, cauffas egit, multum damni fa&uni eft, quod non in eo genere ftudii pcrfeucrauit, in quo, nifi me omnia fallunt, paucos pares, fuperioretn neminem habiturus fuiflet.

•) Locus Quintiliani eft XII. 6. vbi Manut. legerat: Catuus, Caefar, Pollio, Matius multum ante ere. Sed Burmannu% qui Matium oratorem fuifle non putabat, eius nomen cum aliis editt. omifit, vnde Gefnerus ncc in varr. leilt. notauit: refte; fed ita vt nominis h. 1. detradio nihil dc laude Matii detrahat, quem ftilus ct declamatio formarant, vt pojfet faltem, fi vellet, cauffas agere.

S S

C. MA-

C.MATII

et

C. TREBATII EPIST. (Att. IX. 15.)

Dc Pompeii profc&ione Cacftritque fattir ct con/iliis Ciceronem certiorem faciunt: cuius mandatafibi curae cj/c nuntiant, MATIVS ET TREBATIVS IMP. S.

CICERONI

'utn Capua exiflemus, in itinere audiimus, Pompeium Brundifio a. d. XVI. Kalend. Aprii. cum omnibus co piis, quas habuit, profechun efle; Caefarem poftero die in oppidum introifle; condonatum efle; inde Romam contendiflc; velle ante Kalend. efle ad vibein, et paucos 2 dies ibi commorari, deinde in Hifpanias proficifci. Nobis non alienum vjfiim eft, quoniam de aduentu Caefaris pro certo habebamus, pueros ad te remittere, vt id tu 3 quam primum fc;res. Mandata tua nobis curae funt, • Et oratio ab oratione ep. feq. diferepans, etiocus, quem Jphoj. inefle crediipus, mouct nos, vt auSorem Trebatium putemus; de quo homine qui plura cupit, cognofcct ex epp. Ciceronis L. VII. $—«■22. $. 1. txifftmus Caefari obuiam euntes.

5>uand. tua: haec, opinor, vt cum Caefare de fe agerent, er ad fe illum fermoneni confeftiin deferrent.

Hinc illud : 7rt&.

Epiftola nihil minus quam pul- quae rumore de Caefare ferantur, chra et orna; 1; pro re tamen et Subiicitur prudenter, quid ex his tempore optima. Breuiter enim, certum non Jit, fed ipfi putent. nec minus diligenter et clare,

eaque, vt tempus pofhilarit, agemus, Trebatius Scaevola facit, vt antecedat, Epiftola canfcripta, nuntiatum eft nobis, Caefarem 4 a. d. VIII. Kal. Apri). Beneuenti manfurum, a. d. VII. Capuae, a. d. VI. Sinueflae. hoc pro certo putamus.

C. MATII E P 1 S T. (ad diu. XI. 23.)

Ureuiter rcjpondct Ciceronis epijlola^ (ad diu. XI. 27.) etfe purgat aduerfus eos, qui ipf ohiiciunt, quod dc Caefaris morte doleat, quod eius ludos curauerit, ct faepe ad Antonium venerit.

MATIVS

CICERONI S.

jyjagnam voluptatem ex tuis litteris ccpi, quod, quam lperaram atque optaram, habere te de me opinionem, Treb.— antecedat„ nempe vt ad te prius, quam aut ego Matius, aut Caefar veniat. cf. Att. IX. 17. Quia autem facit., non'faciet, dicitur, ct quia antecedendi verbum adhibetur; iocofa ambiguitate alludi fufpicor ad ani ecefforent, i. e. iurisconfultum, Trebatium, vt hadenus Bofii fencentiam non improbem. Circumlocutio facit, vt antec. ftudium ct fellinationem indicat. Sic pro Flacco c. 24. facite ,vt recordemini. Vid. ct Verr. II. 75- Cluent.*40.

Egregia fane et ingenuae libertatis n?c non vrbaniratis plena cpiftola, ct melior aliquanto, quam Ciceronis, ad quam referibitur (ad diu. XI. 27.) Nam ea maiorem partem declamatione non aptiffima conftat, qua cauHam fuam magis obfcurat er fufpc&am reddit, quam commendat; vt illud

valear, quod I. C. T. Etncfti, vir exquifitae doiirinac, et luo nomine digniliimus, acute et fubtiliter disputac in Jluserlefene Briefe Cice~ ros, ep. II. Vitium ipfe Cicero fenfit, cum diceret: quorfum ig.

— longior, q. putaram "f In reliquis Matium polfuinus Ciceroni fere parem ponere.

Ad

84

C. MATII EPISTOLA-

nrm, cognoui. de qua etfi non dubitabam, tamen, quia maximi aefinnabain, vt incorrupta maneret labora□ bam. Confcius autem mihi eram, nihil a me coinmiffum efl*e, quod boni cuiusquam offenderet animum, eo minus credebam, plurimis atque optimis artibus ornato tibi temere quidquam perfuaderi potuifie; praefertim in quem mea propenfa et perpetua fuiflet atque effet bene3 volentia. Quod quando, vt volui, fcioeffe; refpondcbo criminibus, quibus tu pro me, vt par erat tua lingulari $. 2. temere q. perftt. p. nedum illud, quod in lege Caefari» fuflragium tulerim.

$. 3. par li. 1. ablatiuum habet, vt cic. de diu. II. 55. infolens hoc eft. Haec tamen Bengclii ratio facillima. Poft erat incifuni non po-

Ad maximam epiftolae partem Matius pauciflima refpondet, quod ille fibi fumere poterat, qui fe virtute ct candore fuperiorem Cicerone gerere vellet. Cumque nugas et mera verba iudicaret, quae Cicero praeponit, antequam ad querelam refpondeat, ftatim a f. 3. ad crimina in fe ab inimicis collata conuertic, quibus ita refpondet, vt Ciceronem ipfum non obfcure nec leniter accufct. Hic cautTam aliquam defidero, quare ad illa crimina refpondeat; cum praefertim Cicero dixerit, a fe illum defendi, atque id ipfe agnofcere videatur. In ipfa difputarione prudenter id, in quo caput eft, praetermittit, nam poftjplium 4. doceri debebat, v. g. Pompeium inulto foedius faiturum fuifle; Caefarem indigne periilTe, alios multo audaciores ad oppri-

mendam libertatem fore. Sed callide fubiicit, fe aftute agere non velle; fateri, ad ijlunt gradum fapitntiae non perueniffe, vt illud diiudicare poflit: in qua fententia inelt falfa ironia ad deridendam eorum, qui fibi fapere videntur. atque in primis Ciceronis, ftultitiam.

Caute ergo omnem per Lingula capita defenfionein eo dirigit, vt amicitiam et priuatum officium fe fequi et fecutuin efle oftendar. Et profeflo, nifi quid a Caefare in pofterum exfpcilauit, eius fidcin er humanitatem, remota cupiditatis fufpicione, tum ob alia, tujn ob id, quod J. 6. dicitur, agnofeere debemus.

$.1. de qua — laborabam: ofuivnfaiTW rhythmus non gratas.

C. MATII EPISTOLA.

285

]ari bonitate ct amicitia noflra, faepe reflitifli. Nota enim mihi funt, quae in me pufl Caefaris mortem contulerunt. Vitio mihi dant, quod mortem hominis ncceflarii grauiter fero, atque eum, quem dilexi, periifle indignor. Aiunt enim, patriam amicitiae praeponendam efle: proinde ac fi iam vicerint, obitum cius reipublicae fnifle vtilem. Sed non agam aflute: fateor, meadifluin gradum fapientiae non peruenifle. Neque enim Caefaretn in diflenfione ciuili fum fecutus; fed amicum, quamquam re offendebar, tamen non defertti. neque bellum vmquam ciuile, aut etiam cannam diflenfionis probaui; quam etiam nafcentem exflingui, fiunme fludui. Itaque in vifloria hominis neceflarii neque honoris neque pecuniae dulcedine fum captus: quibus praemiis reliqui, minus apud eum, quam ego, cum poflent, immoderate funt abufi. Atque etiam res familiaris mea lege Caefaris diminuta efl: cuius beneficio pleriqne, qui Caefaris morte laetantur, remanlerunt in duitate. Ciuibus vidis vt parponendum. dicendum enim efiet: pro tua etc. et noflra etiam durum efiet. * contuleruntt: fic Gorl. et Magd. pro contulerint; refte. nam non antecedit notum efl, et quae debet efle relatiuum. {. f. ad iflum gr. Beng. „vt neceflarii morte non doleam.’* melius tamen, opinor: vr iudicare pofliut, vtilisne fuerit rcip. mori Caefaris, an damnofa.

J. 7. lege Caefaris, de qua ipfe in commcntt. B. G. III. 1. dimin. efl, non vere, fed in fpeciein: cautum modo eft, vt non belli beneficio in fraudem debitorum augeretur. Quo cum multa pecuniainexteras terras diffufa effer; aequiflimumerat, tabulas nouas fieri: quod quoniam iniquum vulgo ferebatur, aeftimandum erat, quanti quaeque pofleflio ante bpllutn fuiffet, vt ipfis pofleflionibus debita folverentur. Hoc «t facilius, et vulgo ininus inuidiofum, et tainen te ipfii

4

5

6

7

9

C. MATII EPISTOLA.

parceretur, neque ac pro mea falutc laboratu. PolTnin igitur, qui omnes voluerim incolumes, eum, a quo id impetratum eft, periifle, non indignari; cum praefertim 8 iidem homines illi et inuidiae et exitio fuerint? Ploderis ergo, inquiunt, quum iadhinr noftrum improbare audes.

O fupeibiam inauditam! alios in facinore gloriari, aliis ne dolere quidem impunite licere! At haec etiam (eruis femper libera fuerunt; timerent, gauderent, dolerent fuo potius, quam alterius arbitrio: quae nunc, vt quidem ifti diflitanr, libertatis au9 dores metu hobis extorquere conantur. Sed nihil agunt: nullius vmquam periculi terroribus ab officio, aut ab humanitate defeifeam. numquam enim honellam mortem 10 fugiendam, faepe etiam oppetendam putaui. Sed quid mihi fuccenfent, fi id opto, vt pocniteat eos fui fadi? cupio enim Cacfaris mortem omnibus efle acerbam. At debeo pro ciuili parte rempnblicain velle faluam. Id quidem me cupere, nifi et anteada vita, et reliqua mea (pes, tacente me, probat, dicendo vincere non poflulo.

Quare ipfa idein erat. »7Zr eft datiuus. inuidiae fuerunt Brutus ct Cafiius Cacfari, i. c. cum in odium adduxerunt Cacfarianorum, quibus honores denegarat, vt illis daret, exitio fuerunt, quod ipfi illum interfecerunt. $. 9 oppet. malim appetendam, et fi illud in pluribus codd. legitur ct alias melioribus.

J. n.

$. 8- Inuidiofe extenuat rem flores referuntur, malim: liberimprobare, pro moliri aliquid in tatis, vt ifli q. — auftores. ct mipoenam, et perniciem interfetfo- rum ni Matius alio ordine ferirum Caefaris. vt qu. ifti d. haec pfit, ac nunc legitur. non latis clare ad libertatis au-

C. MATII EPISTOLA.

387

Quatc maiorem in modum tc rogo, vt rem potiorem or» u tione ducas; mihique, G tentis, expedire rctflc fieri, credas nullam communionem cnm improbis efle pofle. An 12 quod adolefcens praeftiti, cum etiam errare cum cxcufatione poflem, id nunc, Aetate praecipitata, commutem, acine iplc retexam? Non faciam: neque* quod difpliceat, committam, praeter quam quod hominis mihi coniundlilfimi ac viri ampiiflimi doleo gtauein cafum. Quodfi ali-13 ter eflem animatus, numquam, quod facerem* negarem; ne ct in peccando improbus, et in diflimulando timidus ac vanus exiflimarer. ’ At ludos, quos Caefaris 14 vidoriae Caefar adolefcens fecit, curaui. At id ad privatum officium, non ad flatum reipublicae pertinet. quod J. 11. rem pot. oratione: v. anal.

j. 12. * non faciam neque. Poft haec verba aliquid huius fere ftrudurae defideres: facerepoffum. Quautohren: fi ingettue et aperte ago, improbifatemqtte omneut deteflor, quid me infetturtut, cum mittriam illic non faciam, neque etc. Etenim non faciam vix fatis dicit, ro neque faltem tamen adiun&um habere debet. In difpl. quaeri poteft: num omnino in vulgus? an Pompejanis omnibus? an licariis folis? hic datiuus non coinmode abeft. denique cut doleo? imo dolebo, ii cetera fana funt.

5. 14. f. n. rem — ducat: breuiter, concinne, nec vulgariter pro: vita antcaila, et fpe mea reliqua clarius doceri exiftimes, me remp. faluam velle, quam argumentis, quibus id probabile facere poflim. mikique pertinet tain ad expedire, quam id nullam------ pojfe; quae negligenria, ii qua eft, vix fen-

tirur: et ingratum eft illud pronomen bis pofiruin. f. 13. inp. — vanus: adietftis verbis : in peccando et in difiimulan-. do doitior fit orario, clarior etiam, et gratiior. Similis elegantia eft, de qua Erncfti Ipit. Rhat. J. 299.

»88

C. MATII EPISTOLA.

quod tamen munus et hominis amiciffimi memoriae atque honoribus praefare, etiam mortuo, debui; et optimae fpei adolefcenti, ac digniffimo Caefare, repetenti negare 15 non potui. Veni etiam confulis Antonii domum faepe; Murandi cauffa: ad quem, qui me parum patriae amantem effe exiflimant, rogandi quidem aliquid aut auferendi cauffa, frequentes ventitare reperies. Sed quae haec eft arrogantia, quod Caefar numquam interpellabit, quin, quibus vellem, atque etiam quos ipfe non diligebat, tamen iis vtcrer; eos, qui mihi amicum eripuerunt, carpendo me, efficere conati, ne, quos velim, diligam?

17 Sed non vereor, ne aut meae vitae modeffia parutn valitura fit in pofarum contra faJfos rumores; aut ne etiam ii, qui me non amant propter meam in Caefarem conftantiam, non malint mei, quam fui fimiles amicos habe.

J. 14. • tamen; mtum? paullo aptius faltcin hoc, quod cutr. illo facpiffime permutatur. * atque fioii. Haec Erneftii le&io comprobatur a Gorl. et Magd. Alii: ac h. 9 mortuo habent item G. et M. Elt ablatiuus abfolutus. * repetenti iidem habent pi o petenti, et refle. refpondet antec. debui, et vim maiorem habet, vt confcntancum fit reliquae orationi. Potuit fcil. vt Vitlorii argumentum adverfus ipfuin conuertamus, ob vltimam fyllabatn in Caefare, facile fequens re perire. Ponuntur autem verba repetere, repofeere, reddere, (elraenle, drocioow) recipere etiam, (ex fententiaPoinpon.

Sab. Virg. Aen. IV. 656.) vbi res iure et debiti nomine exigi poteft.

14. qu. tamen m. offendit re tamen; miWcm quidem; aut totum ita: Quod igitur muuuf hom.

— debuit, id opt. etc. add. expl.

5- 17. fui fmiles: acerbius hoc eft in Ciceronem drOum, in quem audor et aliis locis inuehitur, ita tamen, vt vrbanuin hominem agnofeas.

,

!

I

I j

I

C. MATII EPISTOLA.

389

habere. Mihi quidem fi optata contingent, quod rcli-18 quum eft vitae, in otio Rhodi degam: fin callis aliquis interpellavit, ita ero Romae, vt rede fieri lemper cupiam.

Trebatio noftro magnas ago gratias, quod tuum erga 19 nic animum fimplicem atque amicum aperuit; et quod cum, quem lemper lubenter dilexi, quo magis iute colere atque obferuare deberem, fecit. Bene vale, et me dilige.

T

ME-

METELLORVM

EPISTOLAE. Contectura de eorum ingeniis et oratione.

Duae fequuntur duorum fratrum epiftolae, de quorum inge-

niis et artibus Ciceronem iudicem audire debemus, ipfi pronuntiare non pofliimus, Sic autem ille in Bruto c. 70: Duo Metelli, Celer et Nepos [ non ] nihil in caujfis verfati, nec fine

Quo loco vix dubitamus Riuii a Lambi no probatam conie&uram affcrcrc, qui pro nihil ponit nonnihil. Nam, vt alia taceam, Afconius in diuinat. ita dicit: cum fuit reus M. Lepidus---------

ingenio, nec indofli, erant populare dicendi genus affecuti.

inflantibus «d accufandum cum Metellis duobus, Celere et Nepote.

Prooem. in Verr. ad c. 2. idem Metellum accufutorem a quibusdam dici refert: ct in comment. pro M. Scauro * Laudatierunt Scaurum confutares nouem. —

Metellus Nepos etc.

Neque vero illud nonnihil ex mera conieclura videtur efle. nani Corradus: „ nihil; aliter nonnihil.u In ipfa autem Nepotis epiftola verba: bis eum feruaui ita accipiunt, vt accufattim devi Clodium dicat a fe defenfum. Sed redeamus ad rem, fi qua eft. Vix enim coniicere fas eft. Si tamen tanti eflet, aliquid audere, in Celere nec ingenium facile, nec doftrinam, in Nepote vero vtrumque non tam agnofeeremus, quam laudari concederemus.

ME-

(V METELLI CELERIS EPISTOLA.

391

CL METELLI CELERIS EPlST. («d diu. V. 1.)

Queritur, fc abfentcm a Cicerone derifiim, fratrempraefentem oppugnatum ejfc} quod non fore inultum minitatur.

Q. METELLVS Q. F. CELER. PROCOS. S. D.

M. T. CICERONI.

gi vales, bene efl. Exiftimarani, pro mutuo inter nos.animo, et pro reconciliata gratia, nec abfentem [me] ludibrio laefum iri, nec Metellum fratrem, ob di&um, Ad intelligendam hanc, et Ciceronis refponforiam, (ad diu.

V. 1.) propter quam haec ledu digna eft, non inutile erit haec praeponere. Cum Cicero conful Catilinarios indida caufla interfici iufliflet; Metellus Nepos trib. pl. confulatu abiturum prohibuit, ne de confulatu gefto concionaretur, quod ei, qui in alios animaduertiffet indifla caufla, dicendi ipfi poteflatem fieri non oporteret. Itaque Cato et ipfe trib. pl. Ciceronem pro concione ita laudauit, vt ei abunde fatisfieret. Inde Metellus nouas leges aduerfus collegarum, (quod ad Catonem maxime fpedabat,) interceflionem moliri, Caefar eum propugnare, donec ambo, et Caefar et Metellus, adminiftratione reip. decreto fenatus fummouerentur; quod tamen decretum tumultus ciuilis timore biduo poft indudum eft.

Haec maximam partem ex Dione L. XXXVII. c. 38 fqq. Reliqua melius illuftrat Cicero. j. 1. * [me] Si hoc Metellus omififlet, nihil dubitans, et ipfo approbante, adderem: aliorum caufla vncis inclufi.

S. 4.

Valde mediocriter feripta epiftola, neque digna per fe, cui tam diligenter Cicero refponderet.

Nam neque concinna verbis, nec numeris bene compotita, necfen-

tentiis vrbana eft, vt hominem de plebe ifta effudifle credas, nifi familiae noflrae dignitas commea moretur. Itaque pauca tantum, §■ 1. nec M. fr. imo: necpraeT a fenz.

2 (fhirn, capite ac fortunis per tc oppugnatum iri. Quem (i parum pudor ipfins defendebat, debebat vel familiae noflrac dignitas, vel meum ftudium erga vos remque 3 publicam, feris fuhleuarc. Nunc video illum circumuentum, medefertum, a quibus minime conueniebar. itaque in ludu ct fqualorc fum, qui prouinciac, qui excr4 citui praefum, qui bdlum gero. Quae quoniam nec ratione, nec maiorum noflrorvm clementia adminiflraftis, non erit mirandum, fi vos pcenitebit. Te etiam mobili in nte meosque efle animo, non fperabam. Me interea nec domefticus dolor, nec cuiusquam iniuria a.republica abducet. Vale.

Q. ME5. 2. * deb.vel: Magd. dtbebat tamen vel. Sed illud tamen tum vfu, tum au&oritatc codicum commode abeft. pudor; abftinentii ab omni improbitare.

$. 5. quiprou.— gero: praeerat Galliae citeriori, ct cum Inalpinis bellum gerebat. $. 4. ratione, vt res ipfa poftulabar. vos, te et Catonem maxime. * Te etiam. Cicero ita refpondet, vt te addi debeat; ratio ipfi ita vult. codd. tantum habent etiam. Haec autem coniundio non pertinet ad mobili, fed ad te.

feritem M. f. quoniam abfetts antecedit; quamquam fateor, hoc minus neceflarium. Cicero refpondens: praefenti refliti; vbi Corradus iter eius Afiaticum opponi putat, quod ferri poteft, vt fufpicionein de omifTa hac voce dimiferim.

$. 3. Concinnius et ad indignitatem declarandam aptius erat, etiam de fratre h. 1. aliquid dici; v. g. Itaque ille patria, pro qua laborabat, eieffus efi : ego in l. etc. $. 4. 7'e etiam — /per. inepta repetitio ruftice «t infeite expoflulantis.

Q. METELLI NEPOTIS EPISTOLA.

393

METELLI NEPOTIS EPIST. (ad diu. V. ?.)

De contumeliis cuiusdam9 quem fratrem appellat , queritur, ct in cius loco Ciceronemfibi effe optat. Scribit, cuifuas ct provinciae rationes conwifcrit, ct priftinam Ciceronis voluntatem fibi conferuari vult.

Q.METELLVS NEP. S. D. M. CICERONK

Uominis importunifllmi contumeliae, q nilus crebris concionibus me onerat, tuis erga me officiis leniuntur; et, vt funt lenes eiusmodi homines, a me defpicivntur; libenterquc , commutata perfona, te mihi fratris loco f. 1. hominis inty. P.. Clodii, concionibus Roma ad me in Hifpaniarn perlatis. * homines: vnus Manutii cum Ttfrg. hominis habet, quod verum puto: illud autem habent Gorl. ct Magd. cum plerisque.

Notauimus et alio loco, librarios faepe proximorum verborum formis et terminationibus deceptos, cum ad fenfum attendere illis non vacaret, verba mutaffe. Sic h. 1. fic Vat. ep. II. J. i. pofuerunt cepit pro cepi et $. 3. ultiones pro atficuc. fratris 1 nani patruelis cius erat CloJ. 1. Iufto breuior videtur epiftola. quibus: pater ad contumelias referri, non ad conciones. fed tamen, vt Quintilianus de talibus iudic.it, fecit au&or ambiguum, quantum in ipfo fuit, tuis — leniuntur: placet breuitas, quae apparet, fi cogitas, non vitiofe ct fic dici: jwr fe mi-

hi graties et tuoteftae effe. debent; fed cum tua erga uie officia cogita etc. Non difplicct t » leniuntur, vt maxime proprium h. 1. Non inufitate tamen, et fortafle aptius ob v. onerat, diceres: leuantur vel elenantur. de Hio-—volo: recte; fi tam in noftra poteilate clfct obliuifci, quam mcniinillc.

Tj

loco efle duco. De illo ne meminifle quidem volo; ta. mctfi bis cum inuitum feruaui. De meis rebus, ne vobis multitudine litterarum moleflior eflem, ad Lollium perfcripfi; de rationibus prouinciae quid vellem fieri, vt is vos doceret et commonefaceret. Si poteris, velim priflinam tuam erga me voluntatem conferues. Vale.

L. PLANClodius, vt cum fratrem poflet dicere. * De illo—-volo: Bencd. ne omittit ct pro nolo ponit volo, quod ct Magd. habet. Sed vt reflius fic feribatur, totus tamen locus adhuc laborat, vt vel ante, vel poft illa verba deefle aliquid putem, nam fententia ambigua et futilis eft per fc, et ob verbum meminiffe; ct ratio magis inepta fequitur. Fingo mihi tale quid: quod de eiiciendo— cogitat; vel quod vim aduerfus — parat.

J. 2. prouinciae Hifpaniae, cui ex confulatu Metellus praeerat.

• vt is: hic nomen cius defidero, ad quem de ratt. prouinciae feripferit, vt ante haec exciderit ad N.

395

L. PLANCI

EPISTOLAE, Coniectura

de cius ingenia ct oratione.

Paullo confidentius de hoc L. Munatio Planco dicere nobis li-

cebit, quod et fat inultas eius epiftolas habemus, ct minus, quam aliorum v. g. Coelii, corruptas. Hic non modo virtutes habuit oratoris, fed etiam nomen profeflus eft, vtpote, qui diferte a Plinio H. N. Vil. 12. ct ab Afconio arg. in or. pro Milone orator appelletur; et cui a Cicerone, (quamquam hoc minus clarum eft,) fimilitudo Rudiorum ct artium tribuatur ad diu.XIfi. 29. Quod ad laudem ipfam attinet, Ciceronis non magna eft in hac re auctoritas; cuius fi indicium defideras, non exiguam Pl mei laudem reperies ad diu. X. cpp. 3, 12 et 16.

Nos ipfi ex eius epiftoiis ftatuemus. Putamus autem, bonum oratorem fuifle, foro tamen et curiae, quam concionibus aptiorem. Magnam enim in epiftoiis adhibuit cogitationem, vtgraviffimis tam fententiis, quam verbis vteretur; fententiis etiam ita acutis, vt, cum intellexeris, gaudeas, non quafi legeris, fed quafi ipfe inuencris.

Hoc cum in talibus feriptis fecerit, quae exquifitam artem non defiderant, vix dubitandum eft, quin magis etiam in orationibus id laborauerit. Iftud autem genus fententiarum fuo tempore ct loco vfiirpatum ita probari debet, fi cafte adhibeatur, orationemque diftinguat, ct exornet, non per omnia fe effundat. Fatigat enim longior oratio lcftoris et auditoris attentionem, ct facile fatictatcni affert:

>96

L. PLANCI EPISTOLAE.

quod etiam in his epiftolis vfu venit, fi vno tenore perlcguntur.

Ceterum, vt planius et vbcrius dicamus, quod profefli funiuj, videtur jiobis Plancus in excogitando folcrs, fed nimis interdum curiofus, fententiis non modo grauis, fed, vt diximus, acutus etiam, et ob idpafiim valde fuauis; in verborum copia ita modi, cus, vt nihil detrahi poflit, dele&u autem pracftantifiimus, vtnec proprietatem, nec vrbanitatem defideres ; numeris denique non minus apte temperatus: quae omnia eius orationi nitorem admirabilem conciliant. Hoc exquifitmn et fplcndidmn genus orationis non natura fed ftudio fecutus videtur, necdum eam aflecutus facul, tatem, vt fine diligenti meditatione femper fe fui fimilem prae, flaret, fed interdum in humile genus delaberetur. Quod autem epiftolas tam comtas nobis dedit, ct a quotidiani fermonis /implicitate tam diferepantes, in eo excufandus neque errorelapCus videri debet, quia ea6 vel publice fcripfit, vel ad hominem aetate, doftrina et eloquentia fuperiorem, et auctoritate tum florentiflimum, cum quo adeo nihil negligenter fibi agendum putaret.

L. PLAN-

1

I.. PLANCI EPISTOLA I.

□97

L. PLANCI EP1ST. I. (ad diu.1 X. 4.)

Jtefponttenr Ciceroni fe vt filium ei obtemperaturum ct ex cius fenfupru rep. omnia facturum pollicetur.

PL ANCVS

CICERONI.

Qrntiffimac mihi tuae littciae fuerunt; quas ex Furnii fernione te fcripfifle animaduerti* Ego autem praeteriti temporis excufationem affero, quod te profeduin audieram: nec multo ante redifle fciui, quam ex epiflola tua cognoui. Nullum enim in tc officium, ne mini- 2 muni f. 1. extufatioxem, quod ad te non fcripff. Videtur Cicero ad i:u. X. 5. ad quam cp. audor refpondct, eum hoc nomine accufafle, cum dixit illum aud.— audire. * Sed, ne quid diflimulem, aliquid liic intcrcldifle fufpicatus fum. nam 1) ro autem non fatis aptum: 2) praet. temporis ad remotiora potius, pro vfu verborum, (pedat, quam ad iter modo fufeeptum: 3) offendit, quod de intermifliune Litteratum, de qua non in aurem loquimur, non clare, non vul-

Nec argumento ncc oratione vulgaris epiftola, fed valde bene et cogitate feripta. Caute et verbis modcratilhmis, ct, ob id ipfum, minus clare Cicero petierat a Planco, ne cum Antonio fe coniungerct. Pari modo rcfpondet Plancus, et aeque amanter.

Ilie neccllitudinem cum domo.Pl.inci, amorem erga ipfum, familiaritatem commemorat: hic item ad neceflitudincm paternam, fed ftatim, aetatis ratione habita, ad •bfcru.ntum tantum fuam illius-

que amorem mutuum prouocat: er ad fingula deinceps decore et modefte refpondct; quae omnia non modo ad exercendum judicium , fed etiam ad vitae vfum comparari merentur. De reliquo haec tantum fmgulatim confiderabimus.

5. t. ex F. — animadit, confulto ambigue, non dicit, fed intelligit vult, Furnium de dubia Planci iit remp. fide ad Cic. dctulilfe.

T $

»9S

3

4

5

6

L. PLANCI EPISTOLA I.

mum quidem, fine maxima culpa videor polle praeterire: in quo tuendo habeo cauflas plurimas, vel paternae ne* ccllitudirtis, vel meae a pueritia qbferuantiae, vel tui erga me mutui amotis. Quare, mi Cicero, quod mea tuaque ' patitur aetas, perfunde tibi, te vnttm die, in quo ego colendo patriam mihi conflitucrim fanditatem. Omnia igitur tua confilia mihi non magis prudentiae plena, quae i fumma dl, videntur; quam fidelitatis, quam ego ex mea conficientia metior. Quate, fi aut aliter fentirem, certe admonitio tua me reprimere; aut, fi dubitarem, j hortatio impellere poflet, vt id fiequerer, quod tu opti* ! mum putares. Nunc vero qilid efl, quod me in aliam partem trahere poflit ? Quaecumque in me bona funt, aut fortunae beneficio tributa, aut meo labore parta, etlt a te propter amorem catius (unt adiimata; tamen vel inimiciflimi indicio tanta funt, vt praeter bonam famam nihil defiderare videantur. Quare hoc vnttm tibi perfua- | de; quantum viribus eniti, confilio prouidere, audori- j tate munere potero, hoc omne reipublicae kmper futurum. vulgaribus verbis dicit: 4) defidero excufationem ad illa Ciceronis: Scis prof. Cnihil enim te f. p.) fyijfevw,. Quare ante verba: te profeHum in hanc fententiam fcriptum fuerit: te monitore carni, neque tum., quid optimum effet, fatis ipfe indicare potui.

Hoc vero tempore , cum conjilio tuo egerem, ad te non fcripji, quod etc. profeftum; in Graeciam. $. 3. ex m. — metior: v. anal. §. 4. in al. partem, Antonianam.

J. 6. • monere. Sic Gorl. et Magd. pro monere.

f 8j. 3. ex m. —metior breuiter iis, cuius mihi confciusfunt, manti obfcure pro: ex meae pieta- gniiudine m.

' I

1. FT. ANCI EPISTOLA

I.

1Q9

rmn. Non cfi ignotus mihi fcnfus tuus: neque, fi facul- 7 tas, optabilis mihi quidejn, tui pracfcntis eflet, vmquam a tuis confiliis difereparem; nec nunc committam, vt vllmn meum facium reprehendere iure poffis. Sum in 8 exfpcdationc qmnium rerum, quid in Gallia Citeriore, quid in vrbe menle lanuario geratur, vt fciain. Interim maximam hic follicitudincm curamque fuftineo, ne inter aliena vitia hae gentes noflra mala fuam putent occafionein. Quod fi proinde, vt ipfe mereor, mihi fuccefle- 9 rit; certe et tibi, cui maxime cupio, et omnibus viris bonis fatisfaciatn. Fac valeas, meque uiumu diligas,

L. PLAN<■ J. Gallia cit. Mutinae maxime, vbi D. Brutus ab Antonio •bfidetur. • vt /ciam: haec Ern. fpuria iudicat. reile; nifi verofimilius eflet, aliquid negligentia omifliim, quain temere additum.

Non abfurdum faltem, poft geratur tale quid feriptum fuifle: Si quid ergo Romae noui, fac, etc. * hae gentes : G. ct M. cum aliis Si per cacophoniatn liceret, vtrumque ita coniungerem: agentes hae gentes. Sed melius illud vel librarii vel gloliatoris cxulat.

S. q. Quam vrbane omnia ! Ruftica Metellus Celer, ex eo quidem documento, quod nobis reliftutn efl , dixrflcr: Obfcure feripfifli: fed tamen intellexifcio te /intoniam opprimi velle, fllole-

flum mihi efl, quod non apud me es, et mihi confilia date potes crc. Comparata tali oratione, facile apparebit, in quo vrbanitas infit.

-O

yq»——

■T..,ri..|l—w.R

.I.-.X.UJ,

—mc*

L. PLANCI EP1ST. 11. (ad diu. X. 7.)

Cauflam breuitdtir fiac indicar, fimulque Jludii in remp.fni jcriurpatefatti'. deinde Jitam dignitatem Ciceroni commendat.

PLANCVS CICERONI.

jpiura tibi de meis confiliis feriberem, rationem que omnium rerum redderem verbofius, quo magis indicares, omnia me rcipublicac praeflitiffie, quae et tua exhortationej excepi, et mea affirmatione tibi recepi, (non minus enim a te probari, quam diligi femper volui; nec te uiagis in culpa defenforein mihi paraui, quam praedicatorem meritorum meorum effie volui:) fed breuiorem me duae res faciunt: vna, quod publicis litteris omnia fum perfecutus; altera, quod M. Varifidium, equitem Romanum, familiarem meum, ipfum ad te transire iufli, ex quo omnia cognofccre pofles. Non, medius fidius, $. i. • omnium rerum: abeft rerum a Magd. excepi: quse quis videt, audit, intelligit, ca dr. excipere y vt Virg. Acn. IV. 297.

• paraui : dc hoc fubdubito. v. anal. publicis litt. ep. feq.

J. 3.

Minus hacc placet, quam prior epiftola. Singulis Jphis lingula capita' deferipfimus. non tanti eft, ca curiofius perfequi.

hortatus er. Sequebatur Plancus xxfWpevov alieno loco. Hoc, et quod fcquirur: mea — rec. liinplicius et grauius etiam, non verbis , fed re ipfa dici debebat. $.1. quae — excepi: hocpaene def. m. paraui: nec modefte nec luriu^ce eft. nihil enim aliud prudenter di&um. malim a Planineft, quain .- ad quae tu me co- co fctiptuin ede parari.

Y | I

J. PLANCI EPISTOLA II.

301

fidius, mediocri dolore aflicicbar, cum alii occupare poffeflionem laudis viderentur: fed vsque mihi temperant, dum perducerem eo rem, vt digntun aliquid ct confulatu meo, ct veftra exfpedatione efficerem. Quod fpero, fi me fortuna non fefellerit, me confecutnrum, vt maximo prnefidio rei publicae nos fuifle, et nunc fentiant homines, et in pofterum memoria teneant. A te peto, vt digni- 3 tati meae (uffrageris, et quarum rerum fpe ad laudem me vocafli, horum frudu in reliquum facias alacriorem.

Non minus pofle te, quam velle, exploratum mihi eft.

Fac valeas, meque mutuo diligas.

L. PLANL 2. »ito confutatu, ad qu«m defignatus fuin.

L. PLANCI EPIST. 111.

(Ad diu. X. 8-)

Caujjas a fert, cur fe non prius libertatis defenforem profejfus Jit: et, quid nunc et pojjit, et velit, figni. fleat.

PLANCVS TMP. COS DES. S. D. COSS. PRAETT. TRIBB. PL. SEN. POP P L. R.

cui forte videor diutius et hominum exfpedationem, et fpein reipublicae de mea voluntate tenuifle fufpenfam; huic prius excidandum me effe arbitror, quam de infequenti officio quidquam vili pollicendum. Non enim praeteritam culpam videri volo redemifle; fed optimae mentis cogitata iam pridem, maturo tempore enuntiare.

2 Non me praeteribat, in tanta follicitudine hominum, et tam perturbato flatu duitatis*. fruAuofiflimam efle profeffionem §. i. redemifle fc. precibus ; deprecatus efle. opponitur rw excufare f. cauflas, non preces afferre, verbum hoc patitur, et feries orationis poftulat. maturo: iufto.

5. 2-

Epiftola primae fimilis. Prior pars continetur §phis i—-9. cuius defenfionis fumma haec eft: Praematura bonae cauflaeprofeflio oflecijjet: praeparata autem.- et maturo fatta tempore falati publicae utilis erit. Hoc breuiter $. 5. accuratius autem Jphis 5 — 9.

Interponit autem $phum 4, quo fuam fidem erga remp. contra fufpicibnes aflerir. ita oratiunculae diligenter defcrjptac fpecietn vitat.

Dicit autem tempore fibi opus fuifle ad a~) confirmandum exercitum , i) ciuitates; ad c) allicferfdos imperatores finitimos, d) fe ipfum muniendum. In altera parte $. 10 ct n. rurfus quadrupliciter, vt ad fingula refpiciatur. Sed pro imperatoribus ponuntur auxilia gentium Gallicarum; qua re nefeio an Lepidum et Pollionem fufpe&os reddere voluerit.

k PLANCI EPISTOLA IIT.

30)

fionein bonae voluntatis; mngnosque honores cx ea re complures confeciitos videbam. Sed cum in eum colum me fortuna demififlct, vt nut celeriter pollicendo magna mihi ipfe ad proficiendum impedimenta opponerem; aut, fi in eo mihi tcmptrauiflcm, maiores occationes ad opitulandum haberem: expeditius iter communis falutis, quam meae laudis, efle volui. Nam quis in ea fortuna, quae mea eft, et ab ea vita, quam in me cognitam hominibus arbitror, et cum ea fpe, quam in manibus habeo, aut fordidum quidquam pati, aut perniciolum concupifcete potc-ft ? Sed aliquantum nobis temporis [et magni laboris, et multae impenfae,] opus fuit, vt quae reipublicae bonisque omnibus polliceremur, exitu pracftaremus, neque ad auxilium patriae nudi cum bona voluntate, fed cum facultatibus accederemus.

Confirmandus erat exercitus nobis, magnis faepe f. 2. compturis, vt Caefar Oflauianus, et Lepidus. f. 3. * mihi ipfe eft e felici coniedura Lambini, qusin acuo iudicio defendit Erneftius. Bengelius, feruatu lcflione in fpe, to magna refert ad impedimenta. Sed fic in fpe fineadiediuo valde fliget.

J. 4. fortuna confidis iam defignati. fpe vincendi.

J. $. • et magni — impenfae: haec ab otiofo librario afiifla cenfco, vt non mirum fit, conftniflionem impeditam efle. Ad cauflam plane non pertinent: audor tantum cur.ffationem fuam excufat: quorfum ergo impenfae, de quibus rtec Cicero, nec ipfe Plancus alias dicit? Quod fi vere de impenfis fuis loqui potuiflet, cerre tam diligens feriptor, qui partitionem h. 1. facere videretur, aliquid etiam de laboribus et impenfis fuis in fcqq. diceret, to fuit eft in Magd. et aliis, finxerunt inde propter antec. pluralem fuerunt.

5. 6.

Iam alia pauca. 5. f. cum b. culi caufTa ita concinnare: fed vol. prudentius, opinor, haec cum f. improbi i vel fed c. fac. omififlet. potuit enim aliquis ini- fine voluntate. micorum alteram fententiam ridi-

L

3

4

5

6

fiicpe praemiis Pollicitatus, vt ab republica potius mode* rata, quam ab vno infinita fpcrarct. confirmandae complures ciuitatcs, iquae fuperiore anno largitionibus conccflionibusque praemiorum erant obligatae; vt et illa vana putarent, et eadem a melioribus nudoribus petenda exiflimarent. alliciendae etiam voluntates reliquorum, qui finitimis prouinciis exercitibusque praefuerunt; vt potius cum pluribus focietatcm defendendae libertatis iniremus, quam cum paucioribus funeflam orbi terrarum victoriam partiremur.

Muniendi vero nosmet ipft fuimus, audo exercitu, auxiliisque multiplicatis; vt cum praeferremus lenfns aperte, tum etiam, innitis quibusdam , fciri, quid defenfuri cflemus, non eflet periculofum. Ita nunquam diffitebor, multa me, vt ad efledum horum confiliorum peruenirem, et fimulafle invitum, et diffiinulafle cum dolore: quod praematura denuntiatio boni ciuis imparati, quam periculofa eflet, §. 6. * partiremur: Gorl. et'Magd. pateremur, illud melius, ndd. anal.

J. 7. ineritis quibusd. pro loco, quem haec verba obtinent , intelli'.’i vult Pl. fuiffc, qui fe impedirent, ne voluntatem fuam aperiret. Caute fane et breuiter: obfcurius tamen. "Vereor, ne feriptum fuerit: fciri, qu. inuitis q. def. etc.

J. 8- collegae, D. Bruti obfcflif. 10.

$. 6. praefuerunt: cur non praefunt ? non reprehendo , fed miror. quam — partiremur : magno animo ifta dicuntur: viatoriam dudum fibi exploratam fuilfe, fed magnae iaflurac. aut

argutius per euphcmifmum fignificat internecionem iuoruin, fed fortiflitne pugnantium, vt Leonidae manus vincendo occubuit, Sed illud melius.

L. PLANCI EPISTOLA III.

305

eflet, ex cafu collegae videbam. Quo nomine etiam 9 C. Furnio legato, viro forti mqije (Irenuo, plura etiam verbo, quam feriptura, mandata dedimus; vt et tedlitis ad vos perferrentur, et nos eflemus tutiores: quibusque rebus et communem fdutem muniri, et nos armari conveniret, praecepimus. Ex quo intclligi poteft, curam reipnblicae fummae defendundae iam pridem apud nos excubare. Nunc, cum deum benignitate ab omni re fumus io paratiores, non folum bene Iperare dc nobis homines, fed explorate indicare volumus. Legiones habeo V fub fignis, et fua fide virtuteque reipublicae coniundiflimas, er noflra liberalitate nobis obfeqnentes: protrinciain omnium ciuitatum confenfu paratiftiniam, ct fnmma contentione. d officia certantem: equitatus auxiliorumque tantas copias, quantas hae gentes ad defendendam fuam falutem libertatemq ie conficere poffunt. Ipfe vel prouinciam tueri, vel ire 11 quo respublica vocet, vel tradere exercitum, auxilia, provinciamque ita fum animo paratus, vt vel omnem impetum belli in me conuertere non reculem, 11 modo meo caia aut $. io. explorate, certa ratione. * non opus eft t S explorato. nam ct analogice illud formatum, et aducrbialiter dr. exploratius, vt Att. XIV. 14.

4. 11. • Feliciter hunc {phuin, nulla littera mutata, reponendis modo in fuum locum verbis rellituimus. Traicfla nempe antiquo vitio erant verba: ita fum animo paratus, et pofita poft ipfe: quo ordine propter confenfum codicum edita erant vsque ad Graeuiuin, qui ejiciendo et corrigendo retundam quidem orationem fecit, fed genuinam et aeque rotundam ifto artificio fuftulit.

f. H. in me: grauius eflet:

in me vnum.

V

aut confirmare patriae falutem, aut periculum pofluntnonrari. Haec fi iam expeditis omnibus rebus, tranquilloque ftatu duitatis polliceor; in damno meae laudis, reipublicae commodo laetabor, fin ad focietatem integerrimorum et maximorum periculorum accedam; confilia mea aequis iudicibus ab obtredatione innidornm defendenda 13 commendo. Mihi quidem ipfi frudns meritorum meorum in reipublicae incolumitate fatis magnus efi paratus, eos vero, qui, meam audoritatem et multo magis veftram fidem fecuti, nec vlla fpe decipi, nec vllo metu terreri potuerunt , vt commendatos vobis habeatis, petendum videtur.

L. PLANj. jj . petendum videtur: fc- certe adie&um: etiam atque etcum deliberantis haec funt po- iam. tius, quam ferio petentis, malis

I... PLANCI

EPISTOLA IV.

307

L. PLANCI EPlST. IV. (ad diu. X. 9.)

Suum fludium erga Ciceronem ct rcmp. praedicat, et perfeuerantiam promittit, de praemiis fibi dandis Ciceronis arbitrio permittit, de bello quid egerit et atturusfit, indicat.

PLANCVS CICERONI S.

j^ihil me tibi temere, aut te ceteris de me fniftra recepifle laetor. Certe hoc maius habes teftimoniutn amotis mei, quo maturius tibi, quam ceteris, confilia mea vojui elTe nota. In dies vero meritorum meorum fieri acceffiones, praeuidere tefpero; cogniturum magis, recipio. Quod ad me attinet, mi Cicero, (ita ab immi* a, nentibus malis respublica me adiuuante liberetur!} fic honores praemiaque vefira fufpicio, conferenda certe cum immortalitate, vt fine itis nihil de meo (ludio perfeuerantiaque Cm remiflurus. Nifi in multitudine optimorum 3 ciuiutn impetus animi mei fuerit lingularis, et opera praecipua; nihil ad meam dignitatem accedere volofuffragatione vefira. j. 1. Nihil — laetor fc. me tui amantem et reipublicae deditum fore. Hec paret ex membris binis fcqq. quae ad hanc duplicem fententiam referuntur.

J. 2. fic: quod nos; nur info iveit, vel init diifer EinfchrUn* lung.

5- 3-

Singula hic exquifite et cum epiftolae ftilum fenrias. virtute dida fun.. vt, fi pe5 2. Sententia exquifita iudiciOj riodis omnia conuinciantur, vix verbis grauifliina.

V 2

3®8

L. PLANCI EPISTOLA

vcflra. Concupilco autem nihil mihi, contra' quod ipfe pugno: et temporis et rei tc moderatorem facile patior efle. nihil aut fero aut exigue a patria ciui tributum po4 teft videri. Exercitum a. d. fextuin Kal. Maias Rhodanum traieci, magnis itineribus. Vienna equites nrille via breuiore pracmifi. Ipfe fi ab Lepido non impediar, celeritate fatisfaciam: fi autem itineri meo fe oppofuerit, ad tempus confilium capiam. Copias adduco ct numero, et genere, et fidelitate firmiflimas. Te, vt diligas me, ■£ mutuo te fadurum fcis, rogo.

L. PLAN3. contra—pugno : pron. quod pertinet ad nihil, fenfus elh non concupilco mihi dominatum et infinitam potentiam, propter cuius cupiditatem ipfe aduerfus Antonium pugno. Fortafle et ro ipfe eo fpe&at, quod quidam in fenatu pugnarent, ne Planco nimii honores tribuerentur. Ipfa Planci fententia hoc fufpicari iubet. cf. ep. feq. 5. 2. $. 4. fatisfaciam fc. illis, vt illos aflequar. * itineri elegans le&io. Gorl. et Magd. cum multis,: in itinere, mutuo, quod et ego te diligo et amore prouoco. Explicationis loco efie poteft D. Bruti ep. IV. fin., vbi v. anal. $. 3. concup. —— patior ejje: gno ; nec omnino cupide et impaaures hic plufculum defiderant. tienter ornamenta expeto ; fed et Plenius haec limarentCone. — ni- temp. etc. hil eorum, contra .quae ipfe pu-

t. MANCI EMSTOI.A V.

..........

JOp

.........

L. PLANCI EP1ST. V. (ad diu. X. n.)

Gratias agit Ciceroni, quid egerit et agat dc rep. defendenda, et dc Lepido fibi adfcifcendo, exponit.

PLANCVS CICERONI.

Jmmortalcs ago tibi gratias, agamque dum viuam. nam relaturum me, aflirmave non poflinn. Tantis enim tuis officiis non videor mihi rcfponderc pofle; nifi forte, vt tu grauifliine difertiflimeque fcripfifli, ita fenfurus es, vt me referre gratiam putes, cum memoria tenebo. Si de filii tui dignitate eflet adum , amabilius certe nihil facere potuifles. Primae tuae fententiac infinitis cum mu- 2 neri$. i. amabilitts: amantius; a&iue. Sic Anton. ep. II. $. 4. }. 2. deme: poft haec verba diftinxeram. gajfiduus et perpet. coniungit etiam Cicero cuin eodem fubft.) Vidi poftea, Bengelium idem feciffe, ct fublata maiori diftindione poti mun. et cornp. omnia in vnum iunxifte, quem in his etiam fecutus fum. Melius fic vifuin, quam incifim et<imJeT«$ omnia. §. f.

Non equidem hic reprehenderim Plancum, fed hanc eius epiftolam. Sufpicor enim, fi licet fateri, non fat integram effe.

J.icebit faltem mirari, antecedentibus reliquisque tara diffnnilem, tam parum exquifitam verbis, iisdemque tam diffufam, fententiis tam vulgarem, particularum omiffione diffluentem, neque numeris fat bene temperatam.

Ex epiftolae fumma nihil ad do-

cendum elicere poffumus. Animaduertimus autem haec. $. 1. Tantis—pojje idem fere fenfus, qui antecedentis fententiac: nam rei.—poffum. Simile vitium v. Magni ep. VI. $. 2. graniff. dif. hic nefeio quid divini expedes: fed fcquitur fententia perquam vulgaris. Pertinet illud quidem ad Cideronis orationem: fed faltem graue aliquod di dum inde depromendum erat.

V 3

3io

3

4

5

6

I. PLANCI EPISTOLA V.

neribus, poftcriorcs ad tempus arbitriumque amicorum meorum compotitae, oratio aflidua ct perpetua de me, iurgia cum obtretftatoi ibus propter me, notiflinu mihi funt. non mediocris adhibfcnda mihi eft cura,vt reipublicaemecivein dignum tuis laudibus praedem; in amicitia tua memorem atque gratum. Quod reliquum efl, tuum munus tuere; et me, fi, quem efle voluifti, cum exitu rebusque cognofcis, defende ac fufeipe. Cum Rhodanum copias traieciflem, fratremque cum tribus millibus equitum praemififletn, ipfe iter ad Mutinam dirigerem; in itinere de praelio lado, Brutoque ct Mutina obfidione liberatis, audiui. Animadverti, nullum alium receptum Antonium reliquiasque, quae cum eo cflent, habere, niti in his partibus: duasque ei fpes efle propofitas; vnam Lepidi iplius, altcratn exercitu ; quod quaedam pars exercitus non minus furiofa eft, quam qui cum Antonio fuerunt. Equitatum revocati i: ipfe in Allobrogibus conftiti, vt proinde ad omnia paratus eflem, ac res monerer. Si nudus huc fe Antonius conferet; facile mi videor per me fuftinere pofle, remque publicam ex vcflra fen:entia adminiflrare; quamvis ab exercitu Lepidi recipiatur. Si vero copiarum ali$. J. quod quaed. p. cum eodem B. ante haec minorem diftinAioncm potui. Sic etiam ambiguitas tollitur in exercitu, qui non Planci fed Lepidi eft. ’■65.?. Non mediocris : deftdera- deo. Si enim illa receptio ad contur ab initio Quamobrem aut limi- firmandum aut defendendum Anlis coniuntlio. tonium valet, quod nemo dubitabit; quomodo Plancus tain con5. 6 quamuis— recipiatur : fidenter loqui poteft? fin minus; hoc quomodo dici poflit, non vi- quid opus eft his verbis?

L. PLANCI EPISTOLA V.

311

quid fecum adducet, ct, fi Decima legio veterana, quae nofira opera rcuocata cum reliquis eft, ad eundem furorem redierit; tamen ne quid detrimenti fiat, dabitur opera a me: idque me praedaturum fpero, dum iftinc copiae traiiciantur, coniuntftacquc nobiscum facilius perditos opprimant. Hoc tibi fpondeo, mi Cicero, neque aninuim, nec diligentiam mihi defuturam. Cupio mehercules nullam refiduam follicitudinem cfte: fed fi fuerit; nec animo, nec bencuolentiae, nec patientiae cuiusquam pro vobis cedam. Do quidem ego operam, vt etiamLepidum ad huius rei focietatem incitem, omniaque ei obfequia polliceor, fi modo rempublicam refpicerc volet, vtor in hac re adiutoribus interpretibusque fratre meo, et Laterenfe, et Furnio noftro.. Non me impedient priuatae offenfiones, quo minus pro rcipublicae falute etiam cum inimiciflimo confentiam. Quod fi nihil profecero, nihilominus maximo fum animo , et maiore fortafle cum mea gloria vobis fatisfaciam. Fac valeas, meque mutuo diligas.

L. PLAN5. 6. Decima l. tum in Lepidi exercitu erat,

iftinc: ex Italia.

j. S. omnia—polliceor: me fub cius aufpiciis fore.

Lepidi legato, v. cp. X;

V 4

Laterenfe,

•

7

g

9

313

*»=

I.. EI.ANCI II

II

EPISTOLA Vf. !---------- !-U-!i5= —

L. PLANCI EP1ST. VI. (ad diu. X. 15.)

Nuntiat rurfur, quae poft fuperiora ad opprimendum Antonium egerit, et quae deinceps acitiruj fit.

P L A N C V S CICERONI.

His litteris (criptis, quae poflea accidiflent, fcire te, ad rempnblicam putaui pertinete. Sedulitas mea, vt fpero, ct mihi et reipnblicae tulit frucfhim. namque affiduis internuntiis cum Lepido egi, vt, omifla omni contentione, reconciliataquc voluntate noflra, communi confilio reipnblicae fuccurreret; fe, liberos, vrbemque pluris, quamvnum perditum abieflumque latronem, putaret; obfequioque meo, fi ita faceret, ad omnes res ab3 vteretur. Profeci itaque per Laterenfem internuntium. fidem mihi dedit, fe Antonium, fi prohibere prouincia fua non potuiflet, bello perfecuturuin: me, vt venirem, copiasque coniungerern, rogauit: eoque magis, quod et Antonius'ab equitatu firmusj efle dicebatur, et Lepidus ne mediocrem quidem equitatum habebat, nam etiam ex pait1. His litt. vel fuperioribus, velajiis, quibus hae infuppletncntuin adiunitae.

5. 2. * eoque magis: hic fententi^m hanc praepofitam defideres: quod me fafturum promifi. nam fi eoque m. pertinent ad rogauit; inepra funt. non eniin Plancus in animum Lepidi infpicere, et eius cogitata cognofcere potuit, fln ad referuntur; fequi debet diceNon valde ineunda leflu epif. i. fe, lib. — putaret: fafloln. Sed res ipfa nec defidera- tis apte haec inter fe opponunbat nec patiebatur magnam artem tur. aut ornatum.

T. PLANCI EPISTOLA VE

313

paucitate eius, non multis ante diebus, decem, qui optimi fuerant, ad me transierant. Quibus rebus ego cognitis cundatus non fum; in curfu bonorum confiliornm Lepidum adiuuandum putaui. Adnentus meus quid profeflu- 3 rus eflet, vidi: vel quod equitatu meo perfequi atque oppi iniere equitatum eius pullem; vel quod exercitus Lepidi e. m partem, quae corrupta eft ct ab republica alienata, et corrigere ct coercere praefentia mei exercitus poflem.

It. qtte in Ifiira, flumine maximo, quod in finibus efl Al- 4 lobrogum, ponte vno dicfadlo, exercitum a. d. quartum Idus Mai. traduxi. Cum vero mihi nuntiatum eflet, L. Antonium praemifltim cum equitibus et cohortibus ad Forum Iulii venifle; fratrem cum equitum quatitor millibus, vt occurreret ei, mifi a. d. V. Idus Mai. Ipfc maximis itineribus cum quatuor legionibus expeditis et reliquo equitatu fubfequar. Si nos mediocris modo fortuna 5 reipublicae adiunerit; et audaciae perditorum et noflrae follicitudinis hic finem reperiemus. Quod fi latro, praecogniditeretur et haberet, et ipfe pro Lepidus. • decem — transierant: vidi: Bengelius, (ct quis non?) decem Angulorum equitum mentionem fieri non potuifle, fed fuifte notam maioris numeri, et cur ad tue? et non potius ad eum, Antonium? Ingratum auribus: fuerant — transierant. Sed quia ratio pluris eft, corrigere debui, et hoc referibere pro transierunt. i. 5. * Italiam a. v. particulam et hic praeponi nolunt: facilius W excidit.

j. 3- poflem—poflem: ingrata repetitio verbi: vnde alterutrum deleri vult Ern. Sed fatis longo intcruallo diftant, vt Plancus, feftinanter feribens , potuerit non fentire, quod lc&or fentit.

j. 5. audaciae perd. non placer, quod finem rep. huc trahendum, eft. hoc locum habet ia cura, follicitudine, laboribus^ tniferiis. fed audacia grauius quid poftulat, vt refiflemtts, V 5

cognito noftro aduentu, rorfus in Italiam fc recipere coeperit; Bruti erit officium occurrere ei: cui fcio nec confilium nec animum defufurum. Ego tamen, Ii id acciderit» fratrem cum equitatu mittam, qui fequatur, Italiam a vallationc defendat. Fac valeas, meque mutuo diligas. «*-■■■

------ u-

.

, A.,LeRag^a=-,-_-BB. ,

f»

L. PLANCI EPlST. VII. (ad

diu. X. 17.)

Pracfentem belli flatum defribit: cxcufiitfe, quodfratrem Juunt Romam proficifei iuficrit: de dpclla obfide fibi dato Jcribit, et obfetira quaedam de Gellio ct Gauiano. denique dignitatemJuam commendat.

PLANCVS CICERONI.

y^ntonius Id Mai. ad Forum Iulii cum primis copiis .venit. Ventidius bidui fpatio abcfl ab eo. Lepidus ad Forum Vocontium caflra habet, qui locus a Foro Iulii quatuor 5. 1. * Vocontium fcripfi cx Lepidi ep. I. pro Voconii.

«• 3-

Fratri» exculatio hanc ep. coin«nendar. Ea clt perquam pulchra; verb s finipliciffima, et tamen exquifita i rebus aurem grauiflima et difertiflima. Culpam in fc omnem conuertit, fed ita, vt fe ipfum excufet, quod 1) frater fe conficeret, 2) ipfum tueri non pOCet; 3) resp. nutem tali ciue pr.— indigeret. Fortade et illud ad retn 5. 4. et omnibus— merentur. Fratris autem ftrenuitatem

cognofce. Cum primum non confirmatut eft, fed tantum poffe ingredi coepit, ad pericula non /equi, fed princeps ef. fe non recufauir. Iilud cum dilctlu ct prudenter: mihi prudentiam in conf. defuiffe. Simpliciffimumerat: me ita voluifle, quod, vt impeiiofum, offenderet; vel meam efle culpam: fed ita fe accufarct, non cxcufarct.

L. PLANCI EPISTOLA VII.

3*5

tuor ct viginti millia paflhiun abcll; ibique me exfpedlore conftituir, quemadmodum ipfe mihi fcripfit.

Quodfi omnia mihi uitcgra ct ipfe ct fortuna feruarit; recipio vobis, celeriter me negotium ex lententia conferturum.

Futretn meum affiduis laboribus concurfationibusque con- 3 fertum grauiter fe habuillc, antea tibi fcripfi. led tamen cum primum polle ingredi coepit, non magis libi, quam rcipublicae fe conualuilfe exillimans, ad omnia pericula princeps cifc non recufabat. Sed ego eum non (o- 3 Ium hortatus fum, verum etiam coegi ilio proficifci; quod ct illa valetudine magis conficere fe, quam metpcri pollet in caflris; et quod acerbiffimo interitu confuiuin rempnblicam nudatam, tali ciue praetore in vrbanis officiis indigere cxillimabam. Quod fi qui veflrum non probabit, mihi prudentiam in ccnfilio defuifle fciat, non illi erga patriam fidelitatem. Lepidus tamen, quod ego 4 defiderabam, fecit; vt Apellam ad me mitteret, quo obfjde fide illius ct focictatis in republica adminiliranda vterer. Studium mihi fuum L. Gellius, dc tribus fratribus fe Gauiano probauit; quo ego interprete nouiffime ad Lej. 3. • tueri auAoritare Ern. et codicum, in quibus Gorl. et Magd. reuocaui pro ittuare. praetore: nam praetor erat Planci frater. j. 4. pro fidei, quod fort. ct reponendum, vid. tamen praeter interprr. Bergcr de nat. pulchrit. orationis p. 420. tribus fr.

Antoniis, opinor; contra quorum falutem Gellius cum Gauiano videtur aliquid habuiiTc in mandatis. Omnes Antonios oderat Cicero: M. Bruti cp. I. J. 2. nominatim autem feribere Plancus non audebat.

• fe Gau. corrigunt: Sexto G. fed illam omnium fere codd. leilionem defendit cumBengelio Stroth. epp. feli. p. 391. fe nempe clt tuentem, fludium, fidem fuam.

pidutn fum vfus. Amicum eum rcipnblicae cognofle vi. «icor, libentcrque ei fum teflimonio; ct omnibus cro, qui bene merentur. Fac valeas, nicque mutuo diligas, di. gnitatemque ineam, fi mereor, tuearis, fientadhuc fingu. lari cum beneuolentia feciili.

L. PLANCI EPIST. VIII. (ad diu. X. 18.)

Narrat, quibur de caijjts ad Lepidum proficifcattir.

PLANCVS CICERONI.

Q

uid in animo habuerim, cum Laetius Neruaque discet *•ferunt a me, et ex litteris, quas cis dedi, et ex iplis cogno-

5. i. Quid—habuerim: fc. Brutum potius ad Ifaram exfpeflare, quam ire ad Lepidum.

S. 2.

Tam callide, quam eleganter feripta epiftola. Scilicet id agit, vt non fme confilio, optima certe cum voluntate agere, ct patriae, non temporibus feruire videatur in eo, quod iter ad Lepidum inftituerit. Quod ne temere aut nimis cupide fufcepiffc dicatur, fignificat, fe ante profeflionem legatorum in animo habuifle manere ad Ifaram; confilium autem mutaire i) propter preces Laterenfis, s) quod Lepidum tueri, 3) exercitum eius meliorem reddere, 4) fufpicionem pertinaciae, 5) et timoris vitare voluerit. Duas rationes 2 et 3 per omnes cpiftolae partes repetit, fed ita, vt eadem quafi chorda oberrari non molcfte

feras. Si ingenue voluiffet profiteri, iam $pho 2 contra, dixiffet — quod, callidi omnes /olent, vt conf. fequerer tutum magis, dum/alati meae con/ulerem, quam periculo/um, quod bonis omnibus probaretur ; et fic deinceps reliqua. De fingulis partibus nihil' habeo, quod moneam. Hoc vnum Jpho 4. aut ipfe •— remouifem videtur paullo latius explicandum fuific, vt rcfponderet melius haec fententia de timore antecedenti de pertinacia. Difficile hoc erat.

Petuifiet tamen fic fere: aut a cert. b. t. n. cum iu/lam illic diutius manendi caujjam non haberem, me remouifem.

I.. PI.ANCI EPISTOLA VIII.

3*7

cognofcere potuifii, qui omnibus rebus confiliisquc meis interfuerunt. Accidit mihi, quod homini pudenti, ct 2 cupido fatisfaciendi rcipublicae bonisque omnibus accidero folet; vt confilium fequorer pcriculofum magis, dum me probarem, quam tutum, quod habere poffet obtredationem. Itaque poft difceffum legatorum, cum binis con- 3 tinnis litteris et Lepidus me, vt venirem, rogaret, et Laterculis multo etiam magis, prope implorans obtcllaretur, non vllam rem aliam cxtimefccns, quam eandem, quae mihi quoque facit timorem, varietatem atque infidelitatem exercitus eius: non dubitandum putaui, quin fuccurrercm, meque communi periculo offerrem. Sciebam 4 enim, et cautius illud erat confilium, exfpedare me ad Ifaram, dum Brutus traiiceret exercitum, et cum collega confentiente, ficut milites faciunt, hoflibus obuiam ire: tamen, fi quid Lepidus bene fentiens detrimenti cepificr, hoc $. 1. Aecid. mihi: hoc fine aduerfatiua coniunQiona ambiguitatem habet. Aliud autem eft, quam quod in animo habuerat, cf. «d J. 4.

J. 5. legatorum. Laeui et Neniae, et Lepid. me. hic 7'0 et me. lius abfit. facit enim ambiguum, vt credas, Laterenfem eti-.ua binas litt. mififle, qui coram dc ea re egit. v. ep. V. $. 8. et cp. feq. J. 2. j. 4. • Multa hic turbata et corrupta. Mihi in mentem venit, prima verba in fine $phi 1. ab au&orp pofita fuifle hoc tenore: Sciebant enim Q et cautius — confit.) expeiiare — exercitum, vt cum—— tonfentiente , exercitu concordi et bene de rep. fenlievte, ficut .milites faciunt, obuiam irem. Tamen acc. mihi ere. Hoc autem §pho: Sciebam enim, fi quid Lep. etc. Facile in loco femel perturbato t o videbam fingi potuit, v. tamen Antonii ep. III. $. 8- Vedia: exercitu—fentiente in MfT. reperta non abiccerim. ficut m. f. pertinent ad verba modo allata, ct reftringunt, vt opinor, eam f?ntentiam; quafi addideris: qui non ratione duili facile etiam, vt Lepidi milites,

5»8

I.. PLANCI EPISTOLA VIH.

hoc omne aflignatnm iri aut pertinaciae meae, aut timori videbam; Ii aut hominem oflcnfum mihi, coni unitum cum republica, non fiiblcuaflcm, aut ipfe a certamine 5 belli tam neccflarii me rcmoniflem. Itaque potius periclitari volui, fi poflet mea praefentia ct Lepjdum tueri, et exercitum facere meliorem, quam nimis cautus videri.

Sollicitiorem certe hominem, non fuiscontradis7 nemi6 nem puto fuifle. Nam quae res nullam habeat dubitationem, fi exercitus Lepidi abfit, ea nunc magnam affert follicitudinem, magnumque habet cafum. Mihi euim fi contigiflet, vt prior occurrerem Antonio, non mehercules horam conflitiflet: tantum ego mihi confido, ct fic perculfas illius copias, Ventidiique mulionis caflra defpicio.

Sed non poflum non exhorrefeere, fi quid intra cutem fubefl viceris, quod prius nocere pptefl, quam fciri cura7 rique poflit. Sed certe, fi vno loco me tenerem, magnum periculum ipfe Lepidus, magnum ea pars exercitus adiret, quae bene de republica fentit. Magnam etiam perditi hoftes acceflionem fibi feciflent, fi quas copias a Letes , follicitari et quocunque impelli poflunt. • fi aut h. Ern. „puto legendum qui aut h. nam fic homines difluri erant; non ita fuifle, dicere voluit Plancus.“ * renuat. Magd. reuoeauifient. $. 5. contradis: peccatis.

J. 6. habet cafum: a cafu pendet, mulionis: nam mulis curandis Ventidius viitum quaefierat. * nor. p. n. Magd. non p. nifi. fi q. — viceris, fi qui ad feditionem inclinantes in ipfo exercitu funt. §. 7. • yf vno: putaui feribendum pro nifi vno, quia, quod et alii ftatuunt, vnus locus pro eodem dicitur, quo follis fuerat, ep.X. L3. et quia me\tenere»n longiorem eodem loco manfionem magis exprimit.

• quae me ad h. iajn ante Graeuiuiu t o' me in editt. legebatur necef(ario addendum.

1. PLANCI

EPISTOLA IX.

3’9

Lepido abflraxifknt. Qtiac fi adncntus mens repreflcrit; sc.nn gratias fortunae confinntiaeque meae, quae me ad hanc experientiam excitauit. Itaque a. d. XI1. K.dend. 8 lun. ab Itura callra moui: pontem tamen, quem in I ara feceram, caftellis duobus ad capita politis, reliqui, prae» fidiaqne ibi firma poftii; vt venienti Bruto exercituique eiuS fine mora traniitus eflet paratus. Ipfe, vt /pero, diebus odo, quibus has litteras dabam, cum Lepidi copiis inc coniungam.

*.. .

■ ......... ......................... , L. PLANCI EP1ST. IX.

c*

(ad diu. X. 21.)

Ob Lepidi perfidiam, ciuique comuntlionem cum Antonio redire Je feribit: Jubfidium copiarum mitti pofiulat: fratrem futim excujat, et dignitatem fuam commendat.

PI.ANCVS CICERONI.

puderet me inconflantiae mearum litterarum, fi non haec ex aliena leuitate penderent. Omnia feci, quare, Le» pido coninndo ad rempublicam defendendam, minore foif. 1. * omnia — poli, fumi fecunis fum h. 1. fcrtpturam Magd.

Tantum et wto recepi mutaui in ei, quod litteris ipfis expreflum ett; cum alias fit huius particulae hoc fere compendium: L Ncceflario autem to et ante petenti additur: ett et in Gorl.

5- 3.

Epiftola eft bona; fed, quantum video, non ciusmodi, vt eam totam, vel partem primariam fub confpedum poni admodum vtile fit. Sequemur ergo audous

veftigia, et pauca more notho differemus. j. 1 et 2. Non placet, quod rurliis narrat, cur, er quibus conditionibus cum Lepido focietJtem in-

320

L. PLANCI EPISTOLA IX.

follicitudine veflra perditis refiftcrcm. omnia enhn ctpctcnti ei recepi, et vitro pollicitus lum: fcripfique tibi biduo ante, confidere me, bono Lepido efle vfuriun , com2 muniqucconfilio bellum adminifiraturum. Credidi chirographis cius; affirmationi pr.iefentis Larerenfis, qui tum apud me erat, rcconciliaremquc me Lepido, fidemque haberem, orabat, non Ircuit diutius bene de eo fperare.

Illud certe caui et caucbo, ne mea credulitate reipnblicae 3 fumma fallatur. Cum Ifaram flumen, vno die ponte effecto, exercitam traduxiflem, pro magnitudine rei celeritatem adhibens; quod petierat per litteras ipfe, vt maturarem venire: praeflo mihi fuit flator eius cum litteris, quibus, ne venirem, denuntiabat; fe pofle per fe conficere nego4 tium; interea ad Haram exfpeclarem. Indicabo temerarium meum confilium tibi. Nihilominus ire decreram, exiftimans, eum fociuin gloriae vitare. Putabam pofle me nec de laude ieiuni hominis delibare quidquam; et fubefle tamen propinquis locis, vt, fi durius aliquid eflet, fuccurrere celeriter poflem. ego non malus homo hoc fufpi5- 2. prdefrutis apud me. cf. ad ep. VIII. f. 3. Bcngclius: „apud lepidum" Accipit ita, opinor, ne feq. fententia fuperfiua videatur.

Sed non magis debet offendere, quem fi feriptum fit: {erat enim tutu ap. me. ) * abeft tair.cn t « praefentis a Magd. r.en l. fperare ; fed confidere potui. In bonam partem haec dida, apparet ex j. 4J. 4. ieiuni, pufillo animo, qui nihil magni fpirat. Sic ad diu. III. 10. et alias. nonmalus, nec Lepidum malum putans, homo antiquus, qui alios ex fc metiretur. §■ inire voluerit. Grauius et copio5. 4. temerarium vocat confifius haec expolita erant cp. VIII. lium fuum; mode (te et callide, hic verbo tantum res tangenda nam et fpccicm honeltam habet, erat.

-nec inconlideratum videtur.

I

L. PI.ANCI EPISTOLA IX.

33 1

lufpicabar. ' At I at et culis, vir fiiidlifliinus, fuo chiro- 5 giapho mittit mihi Jitlctas, in eisqtic dcfperans dc fe, d» c.xucitu, de Lepidi fide, querensquo fe deftittituin: in c ibus aperte denuntiat, videam ne fallar; fuam fidem f ut.im efle; reipublicae ne deflm. Exemplar cius chir .. phi Titio mifi. Ipfa chirographa omnia, ct quibus 6 ct .didi, et ea, quibus fidem non habendam putaui, Laetio Ciipio dabo perferenda; qui omnibus his interfuit rebus.

Accedit eo, vt milites eius, cum Lepidiis concionaretur, im- 7 probi per fo, corrupti etiam per eos, qui praefinit, Canidios Rufrenosque, ct ceteros, quos, cum opus erit, fcietis, conchmarint viri boni: pacem fe veile, neque elfc cum illis pugnaturos; duobus iam confulibus lingularibus occifis, tot ciuibus pro patria amiflis, hoflibus denique omnibus indicatis, bonisque publicatis, neque hoc aut vindicarat Lepidus, aut J. 5. • in eisque: Mfl. vt ct G. ct M. meisque; male, certe non. omnibus ducibus et amicis Planci Lepidus fua manu fcripfit: et de vno chirographo fermo eft. Probabiliter ergo Graeuius refcripfit in tisque. fed illud durillimum, quod fic participia drfp. er querens pendent a mittit, quare Ern. /m quibus fuftulir. Plura turbata puto.

Videtur Laterensis Planco obfcurius de Lepidi perfidia feriplifle, aliis aperte denuntiafle; vt locus facile corrigi, fed non reftitui ponit. j. 7. fir.gulatibus: vid. anal. «. 8-

J. 5. defperatts de fe: bene hoc ad confternationem Laterenfis exprimendam additur, quod falua r« abeffe poterat.

S. q. Probabilitati aliquid derogat, quod non indicatur, quando milites conclamarint: /tacrm —■ publicatis; et quis ad Plancum detulerit, cojf. ftugularibus ; in homine dicaci, ct qui ex fua per-

fona loqueretur, ambigua haec laus grauillimae reprehcnfionis inltar eflet, vt tangi crederem Hir-, tii et Panfae ignauiam, libidinem et temulentiam. v. Q^Cic. ep. IV. Pollio ep. 111. J. s. Cic. Att. XVI. 1. Sed hic in neutram partem quidquntn Planco imputandum. et vel tollendum Jitigularibus vel addendum viris.

X

gaa

L.

PLANCI EPISTOLA IX,

8 fiinarat. Huc me venire, et duobus exercitibus coninndis obiiccre exercitum fideliflnnum, auxilia maxima, priicipes Galliae, prouinciain eundam, fummae dementiae et temeritatis efle vidi: mihique, fi ita opprefliis eflem, remque publicam mecuin prodidiflem, mortuo non modo honorem, fed mifericordiain quoque 9 defuturain.

Itaque rediturus fum, nec tanta munera perditis hominibus dari, pofle filiam. Vt exercitum locis habeam opportunis, prouinciain tuear, etiamfi ille exercitu^defcierit, omniaque integra feruem, dabo ope-

ram; quoad exercitus huc fiunmittatis, parique felicitate rempublicam hic vindicetis. Nec depugnare, fi occafio tulerit; nec obfideri, fi neceflc fyerit; nec mori, ficafus 10 inciderit, pro vobis, paratior fuit quisquam. Qvare hortor te, mi Cicero, exercitum huc traiiciendum quam primam cures, et matures prius, quam hortes magis corroborentur, et noflri perturbentur. In quo fi celeritas erit adhibita, respublica in pofleflione vicloii.te, deletis fceleratis, permanebit. Fac valeas, meque diligas.

n

Fratrem meum tibi, fortiflimum ciuem, ct ad omnia paratiflimum, excufcin litteris? qui ex labore febriculam J. 8- * defututam: fic Gorl. et Magd. pro defuturum.

f. 9. munera v. anal. $. n. fq. * Fragmentum efle puto epiftolae inter cp. VI et VII. feriptae. Nam ep. VI. extr. dicitur frater cum equitatu mittendus? ct cp. VII. de eo antea feriptum efle, ct iam conualuifle. * excufem $. 9. munera: non inepte mc- los. Em. „poffe videatur reduntaphora du&a a ludis, vt obiici dare, fed ad periculum modo revideantur exercitus ctc. hoflium fertur hoc, quod vitare volebat.'4 libidini, ad pafccndos eorum ocu-

L. PLANCI

EPISTOLA IX.

323

hin incidit affiduam, ct fatis moleftam. Cum primum poterit iQtic recurrere, non dubitabit, ne quo loco rdpiihlicae defit. Meam dignitatem commendatam habens, 12 rogo. Concupifcere me nihil oportet: habeo te ctamantiffmnun mei, ct, quodoptaui, fummaeaudoritatis. tu videris, quantum et quando tuum munus apud me velis effe. Tantum te rogo, in Hirtii locum me fubdas, et ad tuum amorem, ct ad meam obferuantiam.

L. PLAN/et» videtur ex’ingenio editorum efle. Saltem plerique codd. in quibus G. et M. habent excufes. Quid autem libi vult ro' litteris? nihili eft. morbum opponere non potes, qui fc ipfe non excufat, et nihilominus litteris cxcufandus eft. Si opponere velis aliud, v. g. nuntios , \exi/limationem, aliorum t eftimonia etc. grauiter certe Plancum peccafle fingas, qui non ipfe aliquam fententiam adiccerit, et breuitatis vitio rem tam obfcuram et ambiguam reliquerit. Cum excufatio pertineat eo, quod diutius ab vrbe abiit; fufpicor itineris feriprum fuifle ct aliud, quod defideratur; v. g. longitudine, difficultate.

S. 12. in Hirtii l. etc. Seripferat haud dubie Cicero, Plancum in Hirtii locum (fcil. confutatum') fucceflurum; quod alio fenfu Plancus fieri vult, vt fcil. Cicero Plancum amet non minus, quam Hirtium amaueratj Plancus Ciceronem obferuet, vt eundem obferuargt Hirtius.

X2

334

t. PI.ANC.1 EPISTOLA X.

---- - -..... ....... I" !■ IU Illi» L. PLANCI EPIST. X. (ad diu. X. 23.)

Rtirfit cauflam affert, quare ad Lepidum cum periculo propius acccfferit, et dc receptu fito narrat: addit, Laterenfem fibi manus afferre voluifle^ ct fibi ipfi ab dntonianis infidias fattas efle: f fuosque porro iuuarif miflo maxime Caefaris exercitu, pofiulat.

PLANCVS CICERONI S.

JQuinquain mehercules, mi Cicero, me poenitebif maxima pericula pro patria fubire; dum, fi quid acci2 derit mihi, a reprehenfione temeritatis abfim. Confiterer imprudentia me Japfum, fi vmquam Lepido ex animo credidilTeip. credulitas enim error efl magis, quain culpa: et quidem in optimi cuiusque mentem facillime 3 irrepit. Sed ego non hoc vitio paene funi deceptus. Lepidum enim pulchre noram. Quid ergo efl? Pudor me, qui in bello maxime efl periculofi/s, hunc cafum coegit fub{. 2. * paene: hoc verbum offendit Erneftium.: cauflam non addidit. Sententia eft clara, nam non penitus deceptus eft Plancus, fed parum abfuit, quin deciperetur, cum cafum et periculum fubirct.

3. quid ergo eftt vid. ad Coci. XIJ. 3. patientia, ouod paterer Antonium confirmari, nec rae Lepido fine cundatione iungerem. f. 4.

Ep. diligenter et cogitate feri- epp. antecedentes conferri pofpta, et ita, vt epiftolae charade- fint. retn vbique feruet. Paullo copiof. 2. Credulitas '— irrepit: Cus et Commutata oratione fadum 1 a et apte ad cauflam allata lauin cxcufat J. 1 — 4. vt non fine fententia. ffudu vel vtilitatis vel voluptatis $. 3. qui in b.—peritttlofns: hoc

L.

PLANCI

EPISTOLA

X.

335

fubire. Nani fi vno loco cflcm, verebar, necui obtre! datorum viderer et nimium pertinaciter Lepido oflenlus, ct mea patientia etiam alere bellum. Itaque copias prope 4 in cdnfpeftum Lepidi Antoniique adduxi, quadragintaque 1 millium paiTuum fpatio relido confvdi, eo conGlio, vt vel celeriter accedere, vel falutariter recipere me poflem.

Aditinxi haec in loco eligendo: flumen oppofitum vt haberem, in quo mora transitus eflet; Vocontii fub manu vt eflent, per quorum loca 'fideliter mihi pateret iter.

Lepidus, defperato aduentu meo, quem non mediocriter 5 captabat, fe cum Antonio coniunxit a. d. IV. Kal. Iunias: eodemque die ad me caflra mouerunt. viginti millia paffuum cum abeflent, res milii nuntiata eft. Dedi ope- 6 | rain deum benignitate, \t et celeriter me reciperem, et ■ hic difceflus nihil fugae fimile haberet: non miles vllus, | non eques, non quidqnam impedimentorum amitteretur, 1 aut ab illis feruentibus latronibus interciperetur. Itaque pridie Nonas Iunias omnes copias Ifaram traieci, pontes1 que, quos feceram, interrupi; vt fpatiutn ad colligendum fe homines haberent, ct ego me interca cum collega coniungerem: quem triduo, cum has dabam litteras, | exfpedabam. Laterculis noflri et fidem et animum fin- 7 gnla$. 4. oppofitum: interpofitum inter me ct hoftes. v. interprr. ad Virg. Gc. IU. 213. Voc.—ejjint: vt eorum principes mihi praeito eflent, fi quid vellem, v. Ern. Clav. fub matius.

5. 5. captabat, vt aut cogeret me cum Antonio focictatcm inire, aut iple, inita cum illo, me opprimerer.

J. 8-

hoc additur, quia pudor per fc autem ita: p.itm in b. exptrtus elt virtus, non vitium, melius fmn tffe m. peruulofum.

X 3

336

L. 1’1. ANCI EPISTOLA X.

gularem in rempnblicam fempcr fatebor, fed certe nimia cius indulgentia in Lepidum ad haec pericula perfpicienda fecit eum minus fagaetth. Qui quidem cutn in fraudem fe dcdudtim videret; manus, quas iuftius in Lepidi perniciem armattet, fibi afferre conatus eft. in quo cafu tamen interpellatus ct adhuc viuit, ct diciturvidurus.

8 Sed tamen de hoc milii parum certum eft. Magno cum dolore parricidarum elapfus lum iis. veniebant enim eodein furore in me, quo in patriam, incitati.

Iracundias autem harum rerum recentes habebant: quod Lepidum caftigarc non deftiteram, vt exflingueret bellum; quod colloquia fafla improbabam; quod legatos, fide Lepidi dimittes ad me, in confpedlum venire vetaueram; quod C. Catium Veftinum, tribunum militum, miffutn ab Antonio ad me cum litteris, exceperam. In quo hanc capio voluptatem, quod certe , quo magis me pctiucrunt, tanto maiorem his fi uftratio dolorem attulit.

Tu, $. 8- * Ab initio huius Jphi aliquid defidero. nam a) non pofliint ca, quae hic narrantur, ad iter Antonii et Lcp. aduerfus Plancum pertinere, de quo 5. 5. Vis -verborum eft maior, quam pro re, nifi quid poftea geftum. b~) intericcla narratio de aorozeifia Laterenfis -aliquid noui h. 1. fufpicari iubet. c) ante ntaguo in omnibus fere codd. legitur et, etiam in G. ct M. quod feruatum orationem; mancain oftendit, fublatuin abruptam rclinquir. d^ro iis poft elapfus fum durum eft ad parricidas referre, ob nimiam huius verbi propinquitatem. Videtur pars Antonianorum eum opprimere voluifle, de quorum improuifo aduentu narratio intercidit. • dimijfos eft in Gorl. et Magd. quod cum Bengelio fcruaui: al. niijfos. poft exceperam Bcng. ex veteri ed. addi vult: numeroque ho/lium habueram. •

$. 9J. 7. fatebor durius iudicat bitet etiam, Em. pro praedicabo, vt du- iffe.

an exciderit fu-

I,. PLANCI

EPISTOLA X.

337

Tu, mi Cicero, quod adhuc fecifli, idem praeda; 9 vi vigilanter ncruofcque nos, qui damus in acie, fubornes.

Veniat Caefar cum copiis, quas habet Grinidimas: aut, fi ipfuin aliqua res impedit, exercitus mittatur; cuius ipfins magnum agitur periculum. Quidquid aliquando futurum to fr.it in cadris perditorum contra patriam, hoc omne iam conuenit: pro vrbis vero falute cur non omnibus facultatibus, quas habemus, vtamur? Quod fi vos ifiic non defueritis; profetdo, quod ad me attinet, omnibus rebus abunde reipnblicae fatisfaciam. Te quidem, mi Cicero, n indies, mcherculcs, habeo cariorem: follicitudinesque meas quotidie magis tua merita exacuunt, ne quid aut ex amore, aut ex iudicio tuo perdam. Opto, vt mihi liceat iam praefenti pietate meorum officiorum tua beneficia tibi facere iucundiora. Odauo Idus Itin. Ciuarone, ex finibus Allobrogum,

L. PLAN-

f. 9. cuius non exercitus, fed Caefaris, vnde fortaflis ipfins additum. cf. ep. fcq. f. 11. f. $. ii . • exacuunt: G. ct M. excutiunt, quod cx aliis notatum non reperio. Senfum dat contrarium , neque ineptum. Illud autem verum, quia non fequitur perdiderim fed perditui. Opto etc. Male ponunr incitum poft iam, trdiuntque praefenti ad pietate, (quod tautologiam parit;) cum pertineat ad mihi. Sed fi quis in hac fimplici enurteiatione incidere vult, faciat in tironum gratiam poft praefulti. Nimirum optat Plancus, vt iam fibi liceat coram demonftrare pietatem luam adu. Ciceronem. Similis fententia eft ep. fcq. §. i. j. 11. Melius fic-antecedentibus etc. Opto — iucxnd. incifim haec anntOeretur oratio: 7i quidem, difta minus ambigua ct gratiora /<•/ C. mihi nufquam deeffe certo clTcnU fcio. quam ob cauffam te indies X4

L. PLANCI E P 1 S T. XI. (ad diu. X. 24.)

S? gratum et beneficiorum pie memorem fore pollicetur: fuas copias narrat: fubfidium Caefariani aut Africani exercitus pofiit: Oclauitmtim reip. pari m amantem effe cum doloris fignificatione oftenditt cumque aj meliorem cogitationem reuocari cupit.

PLANCVS

IMP. COS- DES1GN. S. D.

CICERONI.

Jacere non poflum, quin in fingulas res meritaque tua tibi gratius agam, fed meherculp facio cunVpudnre, Neque enim tanta neceflitudo, quantam tu mihi tecum efle voJuifli defiderare videtur gratiarum aflionem: neque ego lubenter pro maximis tuis beneficiis tam vili mpnere defungor orationis; et inalo praefen^ obferuantia, indol2 gentia, afliduitate, memorem me tibi probare. Quod fi mihi vita contigerit, omnes gratas amicitias atque etiam pias propinquitates in tua obferuantia, indulgentia, afliduitate vincam. Amor enim tuus, ac iudicium de me, vtrimi f. 1. * defungor eft in Magd. non defungar. Gorl. dtfingor, vt etiam praefens dare voluerit.

§• 5Primum caput $. 1. et 2. quam, qulin exquifitas fententias habet, non ita placet tamen, vt Plancus voluit. Reda clt illa lententia: r.eq. en. — aEtionem. nam gratiarum a&io e(t quafi alieni hominis ; a filio c. g. non 1'emper poltu-

latur. quia per fc intelligitnr, hunc gratum efle, nili contrarium njanifeftoappareat, allaturus: Bengclius: „non ait allaturum: fic quoque amorem, modeltiae cauffa, indicio anteponens/4

L. T LANCI EPISTOLA XI.

329

virum mihi plus dignitatis in perpetuum, an voluptatis quotidie fit allaturus, non facile dixerim. De militum commodis fuit tibi curae, quos ego non potentiae meae catilla, (nihil enim me non lalutariter cogitare fcio,) ornari volui a fenatu: fed primum quod ita meritos indicabam; deinde, quod ad omnes cafus conitincliores reipublicae die volebam 5 nouifllme, vt ab omni omnium follicitatione auerfos eos tales vobis praedare poilcm, quales adhuc fuerunt. Nos adhuc hic omnia integra fullinuimus. quod confilium nollrum, etfi, quanta fit auiditas hominum, non fine caufia, talis vidoriae, fcio, tamen vobis probari fpero. Non enim, fi quid in his exercitibus fit offcnfntn, magna ftibfidia respublica habet expedita, quibus fubito impetu ac latrocinio parricidarum rcfillat. Copias vero noflras notas tibi effe arbitror. In caftris meis legiones funt veteranae tres; tironum vel luculentiffima ex omnibus vna: injcaflris Bruti, vna veterana legio, altera bima, octo tironum.

Ita vniuerfus exercitus numero amplilfimus efl, firmitate exiguus, quantum autem in acie tironi fit committendum, nimium faepe expertum habemus. Ad hoc robur noftrorum J. 3. * De init.—• curae: videtur hac lententia, per fe et fine nexu grammatico pofita, narrari, quod Cicero ignoret. Sufpicor vel tale quid feriptum fui fle: — quod f. t. c. gratiffimum mihi fecijli ; vel fuerit pro fuit; quod oh facilitatem probarem, niti breuitas et ambiguitas offenderet. • fcio friget, pro mihimet ipfe confrias fum, • vt putem legendum, fcis. uouiffime pro denique rarius eft; habet Cclfus VII. 7. g. omnia integra fine praelio. §• 73. nouiff. —fuerunt : mi- eunda eft verbis tantum immutantis fubtiliter. nam haec tertia, ta. quae debet cftc, caufla rurfus fcX 5

3

4

5

6

3jo

L. PLANCI EPISTOLA XI.

rum exercituum, fine Africanus exercitus, qui eft veteranus, fiue Caefaris acccfliflet; aequo animo fum7 mani rempublicam in diferimen deduceremus.

Aliquanto autem propius efle quod [ad] Caefarem [attinet] videbamus; nihil defliti cum litteris hortari: neque ille intermifit affirmare , fc flue mora venire3 cum interim auerlum illum ab hac cogitatione ad alia confilia video fe contulifTe. Ego tamen ad eum Furnium noflrum cum mandatis litterisquc mifi; fi quid forte proficere S poflet. Scis tu, mi Cicero, quod ad Caefaris amorem attinet, focietatem mihi efle tccum : vel quod in familiaritate Caefaris, vitro illo, iam tueri eum ct diligere fuit mihi neccfle; vel quod ipfe, quoad ego nofle potui, mo. deratiflimi atque humaniflimi fuit lenfits; vel quod, ex tam infigni amicitia mea atque Caefaris, hunc filii loco et illius et vcflro indicio fubfiitumm non perinde habere q turpe mihi videtor. Sed (quidquid tibi feribo, .dolenter mchercule magis, quam inimice facio;) quod viuit Antonius hodie, quod Lepidus vna eft, quod exercitus habent non contemnendos, quod fperant, quod audent; omne ig Caelari acceptum referre poflunt. Neque ego fuperiora repetam: fed ex eo tempore,! quo ipfe mihi profeifus eft, fe venire, fi venire voluiflet, aut opprtfliim iatn bellum J. 7. • Vncis inclufimus, quae Stroth. epp. feli. p. 503. ciccit: quibus omifiis clarior ct mollior fit oratio., pluribus dc his Str. di fputat. $. g. *vtjlro i;id. tuo ct totius fenatus iud. quod adoptionem ct teftamcntum, quae res, vt in tali homine, ad ada C. Caefaris publica pertinent, cotnprobaftis. f. 10. f. g. — 10. Prudenter et mo. vt ex itifta indignatione, vclutraderate, jrauifliinc tamen Odauia- pidiori flumine fertur, nus reprehenditur. Oratio ipfa,

I.. PI.ANCI

F.PT STOLA XI.

331

bellum eflet, aut in ndiierfiffimnm illi Hifpnniam cum detrimento eorum maximo extrufum. Quae mens cum, n autxpiorum confilia a tanta gloria, fibi vero etiam ncccffaria ac lalntari, auocarint, ct ad cogitationem conftilatus bimcflris, fumnio cum terrore hominum, ct inful/a cum efflagitatione transtulerint, exputare non poflum. Mul- 12 tum in hac re mihi videntur neceflarii cius, ct rcipublicae et ipfius cauffa proficere pofle, plurimum, vrputo, tu quoque, cuius ille tanta merita habet, quanta nemo praeter me. numquam enim obliuifcar, maxima ac plurima me tibi debere. De his rebus, vt exigeret cum co, Furrtio mandani. quod fi, quantam debeo, habuero apud cum audoritatem; plurimum ipfum iuuero. Nos interca dn- 13 riore conditione bellum fuflincmns, quod neque expcditifliniam dimicationem putamus, neque tamen refugiendo commiflii/ $. io. aduerfiff. ilii Antonio; non tam Pollionis, quam regionis ct Pompeiam nominis cauffa. Sic Eeng. qui legit auerf. * quid fi: auerfijfimam illito? vt dicatur bellum ftatim in remotiffimas ab Italia regiones, Hifpanias, translatum.

5. 11. bimtftris : ad extenuandam rem, pro juwwam fc. quinque, cf. ad §. 14. fummo — efflagit. quod per centurionem a fenatu confutatum petierat, qui capulum gladii offendens dixerat: hic faciet, fi vos nor. feceritis. j. 15. * expeditiff. Magd. prudentijfimam, pro qua gloffa melius effet facillimam. Sed illud vcriffnnunn $. »4-

J. 12. numqu. —debere: haec poft illa , quae dicuntur Jphis t et 2. videntur praetermittenda fuilfe : frigide hic inculcantur, malia certe fic fere: n. en. obliuifcar. neminem effe, qui tanta tibi debeat ornamenta, quanta me

tibi debere gaudeo. Nam ro me maximam habet inter reliqua dignitatem , quem accentum rhetoricum vocant, quod in Planci ver bis ob vocis breuitatem non ita fentitur, vt debet.

333

PLANCI EPISTOLA XI.

mifluri fumus, vt maius detrimentum respublica accipere poflit. Quod fi aut Caefar fe refpexciir, aut Africanae legiones celeriter venerint; fecuros vos nb hac parte icd14 demus. Tu, vt infiituifii, me diligas rogo, proprieque tuum effe, tibi perfuadeas. V. Kal. Sext. ex callris.

C. POL$. 14. * Sext. defendit Strothius rationibus Hiftoricis contra eos, qui ob confutatum binitjlrtm $. 11. hoc tolli et Nouembr. intelligi volunt.

C.

POLLIONIS

EPISTOLAE. ConicSiura de eius ingenio et oratione. iMulta veterum teftimonia de C. Afinio Pollione Minutius ad

ep. 1. conquiliuit; fed magis curiofe, quam certa ratione et confilio, nifi forte aliis ea diiudicanda ct componenda relinquere voluit. Neque enim pugnantia inter le conciliare conatus eft, neque aufns, conlideratis illius epiftolis, de fuo aliquid addere. Nobis ex illa indicandi materia ita ftatuendum videtur, vt dicamus, in Pollione fui fle multam inuenrionem, iinnmamque in excutiendis nrgunientorum locis diligentiam, aliquam in verborum vlu duritiem, neque Tullianam perfplcuitatcm; in compofitione magnam quidem curam, fed vt numeros lequrrefur maxime fuos, ct fuis magis, paucorumque fortafle, quam multitudinis auribus gratos. Atque has obeaufas eutn putaoni? a nitore etiucunditate Ciceronis, cuius laudi inuidcb at, ita longe abfuifle, vt videri pollet fere fcculo prior.

A Manutio etiam hoc c Quintiliano affertur L. X. c. 2. et ieiuiium in dicendo habitum efle; h. e. vt ego capio, horridum ct ornamentis carentem, flue, vt aliis verbis ae to judicatur, durum et ficcum, Sed diferte hoc ibi non dicitur: verum mali imitatores redarguuntur, quorum qui triftes ac ieiuni fint, Pollionem fe aemulari credant. Dicit aurem auctor dialogi de orat. c. 21. Pactiuium et Attium ab co non folum in tragoediis, fed etiam in orationibus expreflbs effe. ex quo et illud clarius intelligitur, ct caufa fimul aperitur, ob quam aliis ounierofus eft vifus, aliis non item. Erat ct ipfe poeta, ct

334

C. POLLIONIS EPT STOLA I.

ct poetas legerat, atque ita numeris poeticis erat adfuctus, vt in foluta etiam oratione verba ad illos quodammodo componeret, quin etiam vt verius integri ei exciderent, vt Quintilianus IX. 4. innuit. Licet illud agnofccrc vel ex his epp. in quibus p<lUm featentiae per iambos aut trochaeos cadum, vtep. I. §. 1. pujleaquu»; it.-ini ejl ad arma: ep. II. 7. mitterem fibi: ibid. .4 9. tf. jje me putabo. Facile concedo etiam in tfliorum epifloli» talia reperiri multa: fed in illis cafu credibile eft fa&uin; in hoc verofimilius voluntate ct Audio.

Ceterum in his eius epp. ordo et feries lentendarum non vbique is eft, qui debet: vnde palliui aliqua obfcuritas oritur, maxime vbi particulae ab initio defiderantur. Itaque, cum omnino mediocre lumen orationis habeant, nifi illa grauiora tcftimonia haberemus, non optimus, aut faltem non fubtilis etperfpicuus fatis orator nobis Pollio videretur fuilfe.

C. POLLIONIS EP1ST. I. (ad

diu. X. 31.)

Excvfationem affert, quare /ludium futim erga remp. nondum declarauerit, quod nempe litterae vitro eitroque perferri non potuerint; et fe pacis libcrtatisque percupidum ojlendit.

M

C. ASINI VS POLLIO CICERONI S. D.

initne mirum tibi debet videri, nihil me fcripfifle de republica, pofleaquatn itum efl ad anna. Nam faltus Caftulonenfis, qui femper tenuit noflros tabellarios, edi nunc Epiftola fine magno artis ftudio ti melius fentiri et cogitatio non non male feripta. duplicem ex- ira primam partem transuolare vicufacionis caudam vna periodo detur, ti ifta hoc modo dirimunconiple&tur. Mihi vis argumen- tur; Nam f- •—tabellarios, run: fr.

____ J.

| ’

C. POLLIONIS EPISTOLA I.

335

nunc frequdntioribus latrociniis infcflior fachis eft, tamen nequaquam tanta iu mora eft, quanta, qui locis omnibus dispoliti ab vtraque parte fcrutancur t abellarios ct retinent.

Itaque, nifi nane perlatae litterae eflent, omnino nefeirem, 3 quid illic fieret. Nunc vero na&iis occationem, pofieaquam nauigari coeptum eft, cupidiflime, ct quam creberrime potero, fcribain ad te. Ne monear eiusicrmontbns, 3 quem tametfi nemo eft, qui videre velit, tamen nequaquam proinde ac dignus eft, oderunt homines, periculum non eft. Adeo eft enim inuifus mihi, vt nihil non acerbum putem, quod commune cum illo fit. Natura autem mea 4 et ftudia trahunt me ad pacis ct libertatis cupiditatem. Itaque f. 1. ab vtraque p. tam fupra quam infra ilium fultum. $. 3. * intuear: Gorl. ct Magd. cum omnibus motitare, quod fervat Bengcliusponitquepoft od. homines femicolon. Sed etiam fic omnia manem dura, eius ferni. Antonii, cuius termones ad Pollionem fibi adiungendum lpefiantes Romam perlati, ct a Cicerone ad Pollionem perferipti. vid. ad $. 4. * videre valde ineptum mihi videbatur, vt referibendum putarem viuere. Occurrit mihi poftmodum locus Cic. Verr. III. 9. — quem omnes odijfent , i:eque videre vellent: ex quo apparet, ad odium exprimendum ficdici. $. 4. Jludia doihinae. ciuilis belli inter Pompeium et Caefarem. * ea c. fugi: notum eft, Pollionem fuifle in caftris Caelaris, vid. ad D. Brut. cp. HI. C 3. Sed fequentia diflicultntem mouent, vt feribi malim ea c. non f. Nempe cum alterutrum fequi ntftefie clfet, dedarauit Pollio, fortem animum fibi non deefle, ct in Caefaris calli a cum maiore fuo periculo fe contulit, licet fciret ibidem efle Antonium, ante amicum, tum vero inimiciilimum. Facile quispiam ts ' non, quod primo adfpedu vitiofe additum videretur, fuftulit. Neque fucum facere videtur Pollio, nam Antonius ep. 111. $.11. eum inter fuos non nominat, aliud argumentum cx Planci cp. XI. J. 10. dubium , eft. fr. etiam latr. — efl. neque tamen expl. Clariora et fuauiora feille tanta etc. Jphi 3 et 4, ob- quuntur. fcuri non vitio, fed confilio. v.

336

C. P0I.1.I0NIS EPISTOLA E'

que illud initium ciuilis belli faepe deflent. Cum vero non liceret mihi nullius partis efle; quia vtrobique magnos inimicos habebam: ea c.iflra fugi, in quibus plane tutum me ab infidiis inimici fciebam non futurum. compnlfus eo, quo minime volebam, ne in extremis eflein, plane pericula non dubitanter 5 adii. Caefarein vero, quod me in tanta fortuna, modo cognitum , vetuftiffimorum familiarium loco habuit, dilexi fumma cum pietate et fide.

Quae mea fententia gerere milii licuit, ita feci, vt optimus quisque maxime prob.irit: quod iufliis funi, eo tempore atque ita feci, vt appareret, i nuito imperatum efle.

6 Cuius fadi iniufliflima inuidia erudire me potuit, quam ineunda libertas, et quam mifera fub dominatione vita eflet. Ita fi id agitur, vt rnrfus in poteftatc omnia vniusfint; quicumquc is efl, ei me profiteor inimicum: nec periculum eft vllum, quod pro libertate aut refugiam aut eft. quo min. v. natn domi in pace efle malebam, quam vlla conditione in bello, extremis ignauifiimis, qui quauis conditione omnia pericula etiitarc ftudent. Ceterum 5pho ; ct 4 confulto, vt opiner, obfcure et ambigue Pollio fcripfir, vt nc, fi intercepta .epiftola eflet, ab Antonio capijtale odium fibi concitaret, fed alius inimicus poflet inteliigi. $. 5. * tempore; an probari pofiitconiugata certe multa de reinifiiore ftudio vfurpantur.

J. 6. cuius f. — inuidiat odium mihi ex illo fafto iniuftiflime concitatum. Quid autem fuerit, quod iuflu Caefaris adminiftrauit, non conflat . s-8-

J, 6. Valde probabilem facit vel optabilis, quic. is efl : fubauftor fuum libertatis amorem. obfcure Ciceronis impotentiam p^o ineunda aptius dicas: felix tangi credo.

c. POLLIONIS fefrISTOLA I.

337

•ut dcprecer. Sed confides neque fenatnsconfulto, ne* que lineris fuis praeceperant mihi, quid facerem. Vnas enim pofi Idus Manias demum a Panfa litteras accepi, itl quibus hortatur me, vt fenatui feribam, meet exercitum in poteftate eius futurum, quod, cum Lepidus concio* naretur, atque omnibus feriberet, fe confcntire cum Antonio, maxime contrarium fuit. Nam quibus com- g meatibus, i nuito illo, per illius prouinciatn legiones ducerem? aut, fi cetera transiffem, nnm etiam Alpes poteram transuolare, quae praefidio illius tenerentur? Adde huc, quod perferri litterae nulla conditione potuerunt, fexcentis enim locis excutiuntur; deinde etiam retinentur a Lepido tabellarii* Illud me Cordubae pro concione 9 dixifle, nemo vocabit in dubium, prouinciam me nulli, nifi qui ab fenatu mifTus veniffet, traditurum. Nam de legione Trigefima tradenda quantas habuerim contentiones, quid ego feribam? qua tradita, quanto pro repu* blica infirmior futurus fuerim, quis ignorat? hac eniih legioJ. 8. * tenerentur. fix Magd. prO tenentur, quod alii minus refte. j. 9. leg. Trigef. ep. feq. $. 7. • putare effe-. pro his eft in Magd. (impliciter eflimare i. e. exiJlim are. nain illis lirreris vbique feribitur. Gractiius ro effe fuftulit, quia non eft Ciceronianum: dequo ipfo dubitandum, cum dicatur Phil. VIII. 2. quis poteft bellum effe dicere?') fed tnodo Pacuuianum fit, genuinum habere pofTumus* Simile eft ep. II. J. 8. vbi to effe melius abfit. j. 11*

7 — 9. Nexus fententinrum eft hic: Cum iufiii6 efiet Pollio litteris profiteri, fe et exercitum inporeftate fenatus futurum, dicit illud fieri non poruifie, quod a) Lepidum habuerit aduerfarium;

b) Litterae perferri non potuerint; dcclarafie tamen fuuni pro vep. ftudiuin in eo, quod pro concione dixerit, er in afferenda fibi legione.

f

538

C. POLLIONIS EPISTOLA I.

legione noli acrins aut pugnacius quidquam putare efle. io Quare eum me exiflima efle, .qui primum pacis cupidiflimus fim; (omnes enim ciucs plane Audeo efle faluos;) deinde qui et me et rempublicam vindicare in libertatem U paratus fim. Quod familiarem meum tuorum numero habes, opinione tua mihi gratius eft. Inuideo illi tamen, quod ambulat et iocatur tecum. Quaeres, quanti aeflimem? Si vmquain licuerit viuere in otio, experieris.

12 nullum enim vefligium abs te recefliirus fum. Illud vehementer admiror, non fcripfifle te mihi, manendo in prouincia, an ducendo exercitu in Italiam, reipublicae magis fatisfacere poflim. Ego quidem, etfi mihi tutius ac minus laboriofum eft manere, tamen, quia video, tali tempore multo magis legionibus opus efle, quam provinciis, quae praefertim recuperari nullo negotio poflhnt, I3conflitui, vt nunc eft, cum exercitu proficifci. Deinde ex litteris, quas Panfae mifi, cognofces omnia, nam tibi earum exemplar mifi. XVII. Kal. Apri!. Cordubae.

C. POL■$. n. familiarem m. intelligunt Corn. Gallum ex ep. fq. * quaeres: G. et M. cum aliis: quas res. malim quaeris, videtur enim ex Ciceronis epiftola repetitum.

J. 13. deinde, quorfum fc. et quo confilio proficifci et quid tum moliri conftituerim. * exemplar : Afc. et Magd. exemplum.

S. 10. Re&e hic, vbi ed alia transiturus eft, breuirer 'de fenfu fuo repetit, de quo plura in antecedd. maxime $. 3— 6.

J. 12. An non h. 1. fufpedus

fit Pollio? difficulter certe, quae hic dicuntur, concilies cum J. 8. $. 13. deinde: hoc, fi fanum eft, probandum certe non eft. melius: reliqua.

f

C. POLLIONIS EPISTOLA

—

II.

3S9

...... ......

C. POLLIONIS EP1ST. II. (ad

diu. X. 31.)

Balbi quaefloris fui fcelera exponit: rogaty vt conflituatur, quid ipfe facere debeat: quid adhuc rcipublicae pracftiterit, enarrat.

C. ASINIVS POLLIO CICERONI.

JJ-dbns quaeftor, magna numerata pecunia, magno pondere auri, maiore argenti, coado de publicis exactionibus, ne ftipendio quidem militibus reddito, duxit fe a Gadibus, et triduum tempeftatc retentus ad Calpen, Kal.Iuniis traiecit fefe in regnum Rogndis, plane bene peculiatus.

His rumoribus vtrtim Gades referatur, an Romam, (ad fingulos enim nuntios turpiflime confilia mutat,) nondum fcio. Sed praeter furta et rapinas, et virgis caefos 3 focios, haec quoque fecit, vt ipfe gloriari folet, eadem/ quae C. Caefar. Ludis, quos Gadibus fecit, Herennium Gallum, hiftrionem, fummo ludorum die, anmlo aureo donatum, iu XI1II fefliim deduxit, tot enim fecerat J. 1. Balbus minor, cuius patruus ille, qui epp. Cupra explicatas feri pfir. duxit fe: clam abiit, fe fubduxit. rumoribus, ferinonibus de bello ciuili, quo audaciam fuam impune abire putat. f. 2. Ludis — deduxit, vt Caefar Laberium equitent R. cum mimum fuum cgifTet, annulo aureo et magna pecunia donarat: fic B. Herennium annulo aureo, infigni equeftris ordinis, donatum ipfe adeo deduxit in XIV gradus, locum in theatro equeftri ordini tributum.

$• iPaullo deterior haec videtur, certe apparet compofitionis cura: quam fuperior epiftela. minor vnde et illud 4-

Y a

34®

C. POLLIONIS EPISTOI.A II.

3 rat ordines’ equeflris loci. Qiiatuoruiratum fibi prorogavit: comitia biennii biduo habuit5 hoc efl, rcnuntiauit, quos ei vifum efl: cxfules reduxit, non horum temporum, fed illorum, quibus a feditiofis fenatus trucidatus 4 aut expulfus efl, Sex. Varo proconfule. Illa vero iam ne Caefaris quidem exemplo, quod ludis praetextam, de fuo itinere ad L. Lentulum proconfulem follicitandum, pofuit. et quidem, cum ageretur, fleuit, memoria rerum geflarum commotus. Gladiatoribus autem Fadium quemdam militem Pompeianum, quia, cum deprefliis ia ludum bis gratis depugnaflet, audore fefe nolebat, et ad populum confugerat, primum Gallos equites immifit in populum; (colledi enim lapides funt in eum , cum abriperetur Fadius;) deinde abflradlum defodit in ludo, et vinum combuflit: cum quidem pranfus, nudis pedibus, tunica foluta, manibus ad tergum reiedis, inambularet, et illi 1 3. IVviratum, qui honor videtur deponendus fuilTe, cum quaeftor fa&us eflet. hor. ttmpp. a Caefaris ciuili bello, ex quo etiam boni viri cxfulant. fenatus non Romanus, fcd Gaditanus.

S. 4. follicitandum, vt a Pompeio deficeret, et Romani rediret.

Hoc igitur argumentum erat fabulae, quam pofuit, agi iuffit. Gladiatoribus : (abi. abfolutus) eo die, quo gladiatores pugnabant, in eum , Balbum ipfum , tain crudelem. defodit dimidia 'corporis parte, igne circumpofito, vt ap. Carthaginienfes falhift traditur, pranfus — inamb. v. anal. * natus: verbum inufitatutrt in

f. 4. Fadium—Gallos eq. imliiifit. In illo accufatiuo Fadium, iam habebat in mente defodit et combujfit. fed diinifir tantisper ex inente, dum interie&a illa narraret. militem Pompeianum bene adiicituj ad iftuidiain maiorem.

apta hypotypofi ob oculos ponitus Balbi immanitas et durus inimotusque in alterius fupplicio animus : vbi pranfus, in confpcilu fcil. hominum, manibus— inambulans etiam noftris moribus flagitiofe diflblutus et inhumanus iudica-

e. POLLIONIS EPISTOLA II.

341

illi mifero quiritanti: C. R. natu/ fum, rcfponderet: Abi nunc, populi fidem implora» Bcfliis vero cities Romanos, 5 etiam in his circulatorem quendam au&ionum, notifllinum hominem Hifpali, quia deformis erat, obiecit.

Cum huiuscemodi portento res mihi fuit. Sed de illo plura coram. Nunc, quod prae flat, quid me velitis facere, 6 eonflituite. Tres legiones firmas habeo: quarum vnam, Duodetrigcfimam, cum ad fe initio belli arcefllflet Antonius hac pollicitatione, quo die in caflra veniflet, denarios quingenos lingulis militibus daturum 5 invidoriavero eadem praemia, quae fuislegionibus, (quorumquis vllam finem aut modum futurum putauit ?) incitatiffimam retinui , aegre mehercules j nec retinuillem, fi vno loco hitbuiflem, vtpote cum fingulae quaedam cohortes feditionem fecerint. Reliquas quoque legiones non deftitit lit- 7 teris atque infinitis pollicitationibus incitare. Nec vero minus Lepidus vrfit me et filis et Antonii litteris, vt legionem Trigefimam mitterem fibi. Itaque quem exerci- g tum neque vendere vilis praemiis volui, nec eorum periculorum metu, quae, vidoribus illis, portendebantur, diminuere, debetis exiftimare retentum eteonferuatumreipubliit> hac quiritantis formula reile defenditur, ct quis non videt, Fadiutn libera pertinacia ebiicere Balbo patriam ignobilem. Pertinet Paulli Apoftoli illud: iyu ii ajy’yiytvvtfnxf. $. 5. r/r m. fuitx vt cym quacftore mqo.

codices omnes habent: vti, et in morte etiam autem huc vel maxime Aii. XXII. a£.

fi 9-

dicaretur: nudi autem ptdtt ct gentiam tam fui quam aliorum tun. fotui a ex Romanorum mori- produnt. hus fummam incuriam, et ncgliY 3

C. POLLIONIS EPISTOLA II.

343

publicae efle; atque ita credere, quodcunqueimperafTetis, 9 fa&urum fuifle, fi, quod iufliftis, fcci. Nam et provinciam in otio, et exercitum in mea poteftate tenui: finibus meae prouinciae nusquam excefli: militem non modo legionarium, fed ne auxiliarium quidem vllum quoquam mifi: et, fi quos equites decedentes nacflus fum, fupplicio affeci. Quarum rerum frudum fatis magnum republica falua tulifle m$ putabo. Sed respublica fi me fatis nouiflet, et maior pars fenatus; maiores ex me frudns 10 tuliflet. Epiflolam, quam Baibo, cum etiamnunc in 'prouincia eflet, fcripfi, legendam tibi mifi. etiam praetextam, fi voles legere, Cornelium Gallum, familiarem meum, pofcito. VI. Idus Iunias, Corduba.

C. POL5. 9. decgdtntes de Ratione', et transituros ad Ant. aut Lep. cf.

Caffii Q. ep. §. 6. jo

nobilem.

. pratitxtam, fabulam, de qua §.4. Gallum Corn. poetam

J. g. fati, fulfje: vix tanti eft defidero defiderare to mt. inuitus tamen dem.

ob ambiguitatis

fpe-

C. POLLIONIS EPISTOLA III.

343

C POLLIONIS EPIST. HI. (ad diu. X. 33.)

Deplorat acceptam praelio Mutinenfi reip. calamitatem, et cauffas affert, quare non /fonte ad Lepidum iter fecerit: reip. tamen fcproximis litteris /accurrere velle offendit.

POLLIO CICERONI S. p.

g. V. B. E. E. Q. V. Quo tardius certior fierem de praeliis apud Mutinam fadis, Lepidus effecit, qui meos tabellarios nouem dies retinuit; tametfi tantam calamitatem reipublicae quam tardiflime audire optandumeft; fed illis, qui prodefle nihil poliunt, neque mederi. Atque a vtinam eodem fenatnsconfulto, quo Plancum et Lepidum in Italiam arcefliftis, me quoque iuflifletis venire! profcdlo non accepiflet respublica hoc vulnus. Quo fi qui laetantur in praefentia, quia videntur et duces et veterani CaefaDe fumma htrius ep. hoc monere liceat, quod auftor non fatis conftitutum videtur habuiffe, quid et quo confilio feribere vellet.

Quodfi ipfe conftitutum habuit, Ciceronem certe diuinare magis quam cognofcere illud voluit. Nam, vt J. 1 et 2 mittamus, a Jpho 3. oratio fpeft.it eo, vt fe excufer, et rationes afferat, cur non fpontc er fine auftoritate fenatus ad Lepidum profeftus iit. Sed hoc non clare proponitur. Debebat ergo ante $.4. faltem dici: et fati t ad eum proficifci volebam.

Rationes funt: «) neceffe erat ei

adulari, eumque fpe tranfttus mei ducere, quod obtreSatores mei in contrariam partem rapere potuiffent: /3) Nimis longe remotus in vltima I.ufitauia erat exercitus meus: Panfa vero et .Hirtius confligere cum Antonio feflinarunt.

Priori argumento multa opponi poffunt; et pofterius vnum fufficiebat. Quod fe cxcufat, bene habet, in tanta pi aefertitn rerum perturbatione; cum per jje| [contrarium excufandum fit.

Addimus haec fingulatim. 5. 2. prof.-— vulnus: nimis confidenter.

Y 4

544

5

4

5

6

C. POLLIONIS EPISTOLA III.

Cacfaris partium interiifle; tamen poflmodum necefle eft dolcanr, cuin vaflitatem Italiae cefpexennr, nani ct robur et fuboles militum interiit; fi quidem, quae nuntiin* tur illa ex parte, vera funt. Neque ego non videbam, quanto vfui reipublicae eflein futurus, fi ad Lepidum ve* jiiflcm. omnem enim cuneationem cius discufliflein, praefertim adiutore Planco. Sed feribenti ad me eiusmodi litteras, quas leges., concionibus videlicet, quas Narbone habuilTe dicitur, fimilis, palparer plane necefle erat, vellem commeatus, per prouinciam eius iter ta* ciens, habere. Praeterea verebar, ne, fi ante, quam ego incepta perficerem, praelium confedum eflet, pium meum confilium raperent in contrariam partem obtrectatores mei, propter amicitiam, quae mihi cum Antonio, non maior tamen, quam Planco fuit. Itaque a Gadibm menfe J. 2. • it!a ex parte (b. ex Gallia Lepidi J. J. Scripti ita de coniedura pro vlla e. p. nam fi vel minitna tantum pars earum rerum vera eft, quae ex Gallia nuntiantur, fi v. g. tantum L. Fabatus cecidit, aut Antonius obfidionem reliquit; an ea re et robur et fuboles interiit'!

Nihil vfitatius, quam illorum verborum permutatio. In Magd. non fuit tllat fed aliud: in marg. tamen eadem manu: vlla. j. 4. palparer, adularer; et fic vana fpc ducerem, etiam me confentire cum Antonio. * Hoc verbum c conieflura Vi&orii receperunt. Manutius videtur nodum magis incidere, quam foluere, cum librorum fere omnium palmarer defendit, verbum inauditum, cui a.iutandi et blandiendi fignificationem tribuit. Gorl. palma rei : Msgd. vero palmare.

J. 5- Planco fuit cum eodem . Antonio, quem Plancum tamen pro$. y. Praeterea nouum argu- J. 4. dicitur per fe vix argumenti mentum videtur inferre melius inftai eft: hoc autem addito ponira: verebar autem, nam quod dus fuum accipit.

-'1

C. POLLIONIS EMSTOLA III.

345

nwnfe Aprili binis tabellariis in duas naues impolitis, et tibi et confulibus, ct Odauieno fcripfi, vt me faceretis certiorem*, quonam modo plurimum poflem prodeflereipublicae. Sed, vt rationem ineo, quo die praelium 1’anfa commifit, eodem a Gadibus naues profedae funt. nulla enim poft hiemem fuit ante eam diem nauigatio.

Et hercules longe remotus ab omni fufpicione futuri ciuilis tumultus, penitus in Lufitania legiones in hibernis collocaram. Ita porro feftinauit vterque confligere, tamquam nihil peius timerent, quam ne fine maximo reipublicae detrimento bellum componeretur.

Sed fi prope- 8 randum fuit, nihil non fiimmi ducis confilio gelfifle Hirtium video, nam haec mihi feribuntur ex Gallia Lepidi et nuntiantur: Panfae exercitum concifum efle, Panfam ex vulneribus mortuum; eodem praelio Martiam legionem interiifle, et L. Fabatum, et C. Peducaeum, et D. Cvfulentun: Hirtiano autem praelio ct Quartam legionem,

?

9

propterea non credunt perfide agere, et cum amico Antonio coo,Ipirare.

J. 7. vterque v. anal. j. 8. Sed fi — H. video: ironice. Male properauit et temere, vt euentus ipfe docuit. • nam: hanc particulam pro nnnet quod Graeuius ex folis Vatie, et Amft. receperat, reuocare debui. lata, enim fententiac ironicae rationes afferuntur.

S. 9«

Jphus 6. male inculcatur.

S. 7. vterque: Hirtius et Panfa, vt mihi videtur, ambiguum tamen debet videri, quia interpretes do&iflimi Panfam et Antonium intelligiunt. i. 8- tfjfiffe Jlirt. video: malim dixiffc: g. et Pto/ain et H.

Video, nam de vtriusque praeli» feparatim dicitur. Ironiae in tatv ta ini feri a non erat locus, praefertim cum Hirtius mortuus nunciaretur, quem pungere inhumanum eflet. Sed hac ironia magis fenatus carpitur, a quo Hirtius miflus.

Y J

J46

C. POLLIONIS EPISTOLA III.

nem, ct omnes peraeque Antonii caefas; itetn Hirtii: Quartam vero, cum caflra quoque Antonii cepiflef, a Quinta legione concifam efle; ibi Hirtium quoque periillc ct Pontium Aquilam; dici etiam Octauium cecidifle: (quae fi, quod dii prohibeant! vera funt; non mediocriloter doleo :) Antonium turpiter Mutinae obfeflionem reliquifle, fed habete equitum —, legiones fub fignis armatas tres, et P. Bagiennii vnam, inermes bene inultos; Ventidium quoque fe cum legione Septima, Octaua, Nona coniunxifle: fi nihil in Lepido fpei fit, defcenfurutn ad extrema, et non modo nationes, fed etiam feruitia concitaturum: Parmam direptam; L. Antonium Alpes 11 occupafle. Quae fi vera funt, tiemini noftrum ceflandtun eft, nec exfpectandum, quid decernat fenattts.

Res enim cogit huic tanto incendio fuccurrere omnes, qui aut imperium, aut nomen denique populi Romani faluum 12 volunt efle.

Brutum enim cohortes XVII, et duas non frequentes tironum legiones, quas confcripferatAntonius, habere audio, neque tamen dubito, quin omnes, qui fuperfint de Hirtii exercitu, confluant ad eum. Nam in delectu non multum fpei puto efle; praefertim cum nihil fit periculofius, quam fpatium confirmandi fefe Antonio 13 dari. Anni autem tempus libertatem maiorem mihi dat, j. 9. Pont. Aquilam: de quo D. Brut. ep. VI. J. i.

S. 10. equitum — numerus in codd. non additur, v. ad Lepidi ep. I. S. i.

S. U-

J. 11. Hic extremum caput per5. 13. libertatem; imo opporquam eleganter et grauiter propo- tunitatem, facultatem, vt iUud mtur. non

e. POLLIONIS EPISTOLA III.

347

proptcrea quia frumenta aut in agris aut in villis funt. Itaque proximis litteris confilium meum expedietur, nam neque deerte, neque fuperefle reiptiblicae volo. Maxime tamen doleo, adeo et longo er inferto itinere ad me veniri, vt die quadragefimo poft, aut vitra etiam, quam facta funt, omnia nuntientur.

SER. J. 13. libertatem tnai. iter faciendi, moliendi, neque — volo: nulla conditione otiofus volo efle; neque fi quam fpem in’me resp. ponit, neque fi nullam ponit. Scii, fupereffe eft fuperfluum efle: et aegre fert Pollio, indignationemque fuam verbis neque fuperefje fignificat, fe contemni et operam fuam non requiri, cf. §. 2. et ep. I. j. 12. ep. II. $. 9. Bene hoc refpondet deefle. Ineptum autem eflet, cum bonam fpem habeat Pollio, hic defperatum repente intelligere, qui rep. fublata fuperftcs efle nolit, maxime t. d. Haec ita cohaerent: etfi dixi, proximis litt. Roma fcil. afferendis confilium meum ($. n. et ep. I. $. 12. expofituin) expeditum iri; tamen doleo veniri, vt adeo exfpeflandum non fit, quid decernat fenatus. j. Ji.

non improbem, clariora faltem et plane viriliter dicitur breui et aptiora haec funt. nam— volo, concinna fententia.

J4S

SER.

SVLPICII

EPISTOLAE. ConieCtura de eius ingenio et oratione. enimus nunc ad dofiifllmum virum Seruium Sulpicium, que non facile quis plus ftudii ad dicendum et ad omnes bonarum rerum difciplinas adhibuifle traditur. Acuit ingenium dialefticis, cui arti adjunxit et litterarum fcientiam, et loquendi elegantiam; quod ex feriptis eius, quorum, vt Cicero Brut. c. 42. teftatur, funilia nulla fuerunt, facillime perfpici potuit, et quorum fubtilitati et elegantiae idem fe facile cedere fatetur ad diu. IV. 4. Horum feriptorum vtinam aliqua pars ad noftram aetatem perucniflct! Sed tamen Brut. I. 1. Cicero ex fua et Bruti perfona indicat eum eloquentiae tantum afliimfiflc, vt ius ciuile facile poflet tueri; ct vifum fibi in fecunda arte primum eftfc maluiftc, quam in prima fecundum, eum fortafle princeps efle potuiflet.

Summa enim ct praecipua eius laus fuit in iurc ciuili, quod fi non primus in artis formam redegit, (hoc enim Scacuola vtcunque fecerat;) tamen artem correxit, et fubtilius accuratiusque docuit. Sed qnae laus ad inftitutum noflrum pertinet, de ea iam fatis ditium eft, vt intclligi poflit, cum fuifle bonum oratorem et feriptorem, qui fubtilitate et elegantia maxime excelleret.

De hac propria eius virtute in vniucrfum diflerit Manutius adjdiu. IV. 4. Add. Ern. Clau. Cic. v.fubtilis fl*.

Ceterum confunditur pallim, v. g. aBurmanno ad Quintii.

X- (-3 Ccfncro Lex. Fabri, cum hoc Setuio Sulpicia (fiue M. Seruio; cf. ad Balb. cp. IV. de Numerio i) Publius Sulpicius, qui

SER. SVT.PICII EPISTOLA I.

349

qui multum diuerfa, ct, vt ita dicam, plane tribunicia vfus eft eloquentia. l'nit enim, (Cicero ipfe loquitur, Brut. c. 55.) vel maxime omnium, quos quidem ego audiucru», grandis, ct,

Itaque nominis quidem ambiguitate poteft contundi, fed orationis genere ita longe diueifus eft, vt ftatim apparere debeat, de alio homine 1.1» efle fer* nionem. vt ita dicam, tragicus orator.

&&---

SER. SVLPICII EPIST. I. (ad diu. IV. 5.)

Ciceronem Tulliae filiae morte mocvetttem conjblatv.r.

SERVIVS CICERONI SAL.

pofteaquatn mihi renuntiatum eft de obitu Tulliae filiae tuae, Cane quam pro eo ac debui, grauiter molefte* que tuli, communemque eam calamitatem exiHimaui. qui fi iftic aftuiflem, neque tibi defuiflem, coram* que meum dolorem tibi declaraflem c etfi genus hoc con* folaJ. 1. etc. Haec annefti debent priori fententiae: qui fi iftic etc. fermo eaim eft de eo, qui coram confolatur, 'non de eo, qui per litteras aliquanto poft id facit, vt Seruius. Noua igitur periodus

Haec epiftola in primis diligenter feripta et ita pulchra eft, vt Cum optimis Ciceronis epp. conferri, vel iis etiam anteferri poffit. Simillima eft 'Ciceronis ep.

16. libri V. eleganter illa quidem compofita, fed nec tam copiofe, nec tam grauiter, nec tani ex animo feripta. In hac nollra, quaecunque ad leuandum dolorem excogitari pofiunt, exponuntur bre-

viter, et Termone quotidiano, it A tamen , vt neque ficcum et ieiunum quidquam, neque abiethiin aut humilius, quain pro tanta rerum grauitate, appareat, maio* remque fplendorem ex tropis et figuris non requiras. In primii illud admiror, quod tanta rerum copia tam paucis verbis expolita eft, er tam felici quidem breuitate, vt omnia iufto modo amplificat»

35o

SER. SVLPICII EPISTOLA I.

folationis durum atque acerbum eft, propterea quia, per quos ea confieri debet, propinquos ac familiares, ipfipari moleilia afficiuntur, neque fine lacrimis multis id conari poflunt; vt magis ipfi videantur aliorum confolatione 2 indigere, quam aliis pofle fuuin officium praefiare. Tamen, quae in praefentia in mentem milii venerunt, decreui riodus incipit a tamen, vt imprimi curauimus, non ab etfi, vt ab infequenti particula tamen decepti ftatuunt. Eodem errore labuntur Coei. ep. I. $. i. ’ durum: hoc in codice fuo antiquo legit Hubettinus Crete. habet enim ita in commenr.: d urunt, difficile i neque aliud quidquam addit. /f et D videmus permutari in dos et mos apud Phaedrum. Hoc autem loco in antiqua feriptura 5 ad D indoctus librarius trahere, aut dodus labi humano errore potuit, vt feriberet murum: quod dodiores cum nihili viderent efle, in mirum, niinintuin et alia mutarunt. Vidorii miferttm iufto grauius eft. nam ctfi conjungitur paffim cum adi. acerbus; tamen per fe hoc eft minus certae et definitae fignificationis, quam illud, vr mollius h. 1. fit iunduin cum durus, quod audoritate illius codicis Hubert. recipiendum duxi. confieri: Magd. conferri, idem poftea vt magis, non vti m. hoc cum Benedido recepi. • propinquos ac f. nihil hic mutandum: bene hi accufatiui per appofitionein fcquuntur.

S- t-

ficata fentias, nec quidquam vllo loco addi defideres. Elegantem huius ep. interpretationem germanicam nobis dedit is, quem fupra laudauitnus ad Matii cp. II. /. C. T. Erneftius in Auserlefene Briefe Ciceros p. 62. qui etiam prudentiam Sulpicii et artificium oratorium ftudiofe aperuit. Nobis, qui textum Latinum tradamus, er plura etiam in verbis excutimus, licebit omnia breuius perfequi.

officium confolatoris pertinet, nam non modo in gratiam hominis moerentis tales fententiae fele infinuant, vt reliqua fibi apud animum proponi facilius patiatur, fed etiam cogitatione amicitiae induda animum a dolore auocant, aut, fi amicitiae vis non tantaeft, tyiMcvrtav mouent, quod alios agnofeere videt, fe non fine caufla dolore. Ita in alterutram partem habet, quo a dolore aberret, et paullulum certe acquiefcat. Minutius reprehendit ro pari malitExordium declarat focictatem que feriptutn fimili. rede. poffis doloris, quae res vel maxime ad otiam dicere prope pari.

SER. SVT.PICTI EPISTOLA I.

35«

treui breui ad te perfcribere: non quo ea te fugere exifliinem; fed quod forlitan dolore impeditus minus ca perfpicias.

Quid efl, quod tanto opere te commoneat tuus 3 dolor inteflinus? cogita, quemadmodum adhuc fortuna nobiscum egerit; ea nobis erepta efle, quae hominibus non minus, quam liberi, cara efle debent; patriam, honeftatein, dignitatem, honores omnes.

Hoc vno incommodo addito quid ad dolorem adiungipotuit? aut qui non in illis rebus exercitatus animus callere iam debet, atque omnia minoris aeflimare? An illius vicem (credo) doles? Quoties in eam cogitationem necefle eft et tu veneris, et nos faepe incidimus, hisce temporibus non peffime cum iis efle actum, quibus fine dolore licitum eft mortem cum vita commutare! Quid autem fuit, quod il- 5 lam 5. 2. f» praef. poftquam meus dolor leuatus eft. j. inteflinus: domefticus; non interior, qui animum angat: tfler enim poeticum epitheton, opponitur dolor examiflione patriae, honeflatis tete. dignitas (quantum in meo fenfu latet,) plus eft, quam honeflas; plurii tamen haec, quam illa, difloluti eft, honeftatem non tueri: dignitate aequo animo carere laudatur interdum, honeftas poteft efle a patribus accepta; dignitas non item, quae honoribus gerendis maxime acquiritur, ainifla honeftate dignitas fimul perit: non contra. §. 5. j. e. Propofitio cum prudenti cxcufatione. j. 3. Prima confolandi ratio a conditione temporum du&a, quibus amiflio liberorum leue incommodum (non malum non grauis cafus') videri debeat. Cum fententia: Aw vno —potuit in contrariam pariem accipi poflit, quali tum denique cumulus fummo dolori acceflcrit; fub alia forma

eandem refert: aut qui — aeflimare. Sic etiam oratio fit ple nior. f. 4 — 6. Altera ratio: Nec illius vicem dolere debes, quod his temporibus omnino beati funt prae nobis mortui; et mulier non habet, quare fe viuere optet.

Horum alterum explanatius eft, atque etiam quaedam habet emphatica, vt: ex hac iuuentute ; rcin

35’

SER. 8VLPICII EPISTOLA I.

hin hoc tempore ad viuendum magno opere innitere poffet? quae res? quic fpes? quod animi folatium? vt cutn aliquo adolefccnte primario coniuncta aetatem gereret? licitum eft tibi (credo) pro tua dignitate ex hac iuuentute generum deliger®, cuius fidei liberos tuos te tuto com* 6 mittere putares.

An vt ea liberos ex fefe pareret, quos cum florentes videret, laetaretur? qui rem a parente traditam per fe tenere poflent? honores ordinatim petituri eflent in republica? in amicorum negotiis libertate fua Merentur? Quid horum fuit, quod non prius, quam datum eft, ademtum fit. At vero malum eft, liberos amittere. malum; nifi hoc peius fit haec fufferre c-t perpeti.

Quae res mihi non mediocrem confolationem attulit, volo tibi commemorare, (i forte eadem res tibi minuere dolorem poflit. Ex Afia rediens, cum ab Aegina Megaram verfus nauigarem, coepi regiones circumcirca profpicere. poft me erat Aegina; ante Megara; dextra Piraeeus; fini, fira Corinthus: quae oppida quodam tempore florentilfiina fuerunt, nunc proflrata et diruta ante oculos tacent.

Coepi j. j. • tic. efl : cur non ticii. effet? (equitur putares, non putes, credo declarat, ironice di&uin efle. fic fupra. $. 6. per fe, non per Caefarem. ad huius dominationem et calamitates ab eo reip. illatas faepius in hac cp. refpicitur. • uterentur : G. et M. cum plerisque uti, quod flare non poteft, quin totam hanc fementiain antecedenti praeponas. f. 8rem per fe tenere, at vero — perpeti annon melius $phum 3 clauderent?

Jphi 7 — 9. poflunt pro vnius argumenti explicatione haberi, in

quo a maiori ad minus fit conclufio haec: Cum magnae vrbes diruantur, et maximi imperii Romani partes interierint; aequiori animo ferre debemus, fi homo ad bre-

SER. SVLFICII EPISTOLA I.

353

Coepi egomet inccum fic cogitare: Hem! nos honnin- 8 culi indignamur, fi quis noftruin interiit, aut occifus eft, quorum vita breuior efle debet, cum vno loco tot oppidum cadauera proiecta iaccant? visne tu te, Serui, cohibere, et ineminifle, homipem tc efle natum ? Crede mihi, cogitatione ca non mediocriter fum confirmatus.

Hoc idem, fi tibi videtur, fac ante oculos tibi proponas. 9 Modo vno tempore tot viri dariflimi interierunt: de imperio praeterea tanta deminutio facta eft: omnes prouinciae conqunflatae funt. in vnius mulierculae animula fi iactura facta eft, tanto opere commoneris? quae fi hoc tempore non diem fuum obiiflet, paucis poft annis tamen ei moriendum fuit j quoniam homo nata fuerat. Etiam10 tu J. g. delet: verofimile eft. indicanda.

ex ea notione verbi haec fententia

J. 9. deminutio f. efl: gentes quidem non defecerunt: fed tamen vefligalia, maieftas, ciuium multitudo imminuta. conquaff. vaftatac bellis ciuilibus.

J. 10. breuioretn vitam natus interiit.

Quatenus hic locus latius patet, et fragilitatem omnium rcruin humanarum attingit, feni hoc argumentum poteft. Sed quae in libello Academico de ingenio poetae et oratoris de hoc loco fcripfiinus, ea fcripfiftc nonpoenitet. Sunt haec: „ Sulpicius — magnum quiddam afferre fibi videtur, cum dicit: liem ttot —— iaceant. Taceo reliqua vitia, dc quibus hic dicere nihil attinet: illud priinononeftobfcuxum, deeftc poft ro oppidum, quorum intentu non monemur:

deinde alterum tum— iaceant tamquam multo triftius refertur ad priorem fententiam fi — interii:, cum tamen vrbium, exterarum praefertim , occafu nemo tam grauiter dolore poftit, quam liberorum obitu. “ Melius certe au dor multorum parentum ludus in bellis civilibus attuliftet, amplificata etimn illa fententia ■ quae fi h. t. etc.

Placet tamen illud , quod regiones et oppida quodammodo oculis fubiiciuntur.quod rurfus animum a doloris cogitatione auocat, et orationem variat.

Z

354

SER. SVLPIC1I EPISTOLA I.

tu ab hisce rebus animum ac cogitutionem tuam auoca, at* que ea potius reminifcere, quae digna tua perfona funt: illam, quamdiu ei opus fuerit, vixifle; vna cum rcpubli* cafuilTc; te patrem fuum praetorem, confulem, augurem vidille; adolefcentibus primariis nuptam fuifle; omnibus bonis prope perfunctam efle; cum respublica occideret, vita exceflifle. Quid efl, quod aut tu, aut illa, cum II fortuna hoc nomine queri poilitis? Denique noli te oblivifei Ciceronem efle, et eum, qui aliis confueris praecipere et dare confllium: neque imitari malos medicos, qui in alienis morbis profitentur tenere fe medicinaefcientiam, ipfi fe curare non poflunt; fed potius, qiue aliis tute praecipere foles, ea tute tibi fubiice, atque apud animum pro$. io. • ac cog. t. auoca: Hanc Ern. fcnpturam fecutus fum, quod meliorem non reperi. Libri pro ac habent ad; ct pro auoca inulti cum G. et M. aduoca. adolefcentibus prini. Piibni, Craflipedi, Dolabellae. $. n. ? imitari: fic Magd. et defendit Manutius, vt intclligatur ex noliaffitmatiuum w/fj. Ern. prius tute infititium putat: ct abeft ab editt. Venetis antiquiffimis.

5. 14.

f. io. Quartum argumentum a mortis opportunitate duilum parum a fecundo differt: nouitatis autem fpecie commendatum non agnofeitur. Paullo tamen plus hic aflerit au itor, cum verbis planum facere conatur, non modo non iniquum fuifle, Tulliam mori, fed valde confentaneum; er ita oportuifle. ro fuifle, non placet, malim floruifle, praefertim cum verbis: te p. — ptrf. efle fic declaretur, quibus rebus floruerit. jphus ii . continet fententiam transitioni accommodatam. Eam

quidem optauerim ad finem epiftolae prolatam efle, vt aliae rationes intclligantur, non eae, quae $. 12. afferuntur diferte. nam cum fequantur confolandi formulae Ciceroni familiares , irridentis magis, quam confolantis ea videntur. Denique hic et $. 13. pofituin docet, Serilium non diligenter commentatum efle, ac difpofitionemquandam fecifle, fed prioribus adiecifle, vt quidque in mentem venerit, et $pho 12 epiftolam voluiflc finire: quo magis eius facultatem admirati debemus.

SER. SVLPICII EPISTOLA L

355

propone. Nullus dolor eft, quem non longinquitas tom-12 potis minuat aa molliat, hoc te exfpectare tempus tibi turpe eft, ac non ei rei fapientia tua te occurrere. Quod fi quis etiam inferis fenfus eft; qui illitis in te amor fuit pietasque in omnes fuos, hoc certe illa te facere non vult, da hoc illi mortuae; da ceteris, amicis ac familiaribus, qui tuo dolore moerent; da patriae; vt, fi qua in re opus fit, opera et confilio tuo vti poflic. Denique, quoniam 13 in eam fortunam deuenimus, vt etiam huic rei nobis ferviendum fit, noli committere, vt quisquam te putet non tain filiam, quam reipublicae tempora et aliorum victoriam lugere, plura me ad te de hac re feribere pudet, ne videar prudentiae tuae diffidere. Quare fi hoc vnum pro- 14 potuero, finem faciam feribendi. Vidimus aliquoties fecundam pulcherrime te ferre fortunam, magnamque ex ea re te laudem adipifei: fac aliquando intclligamus, adver5. 14. * adipifei Magd. cum infiniti» pre apifei. ro ne^weidemin textu non habet: fed in marg. eadem manu inculcatum. Aut hoc aut antec. quoque ad tollendam tautologiam Ern. deleri volebat; neciniuria in tam fubtili feriptore. Sed vidatur t o aeque eundem gradum conftantiae et firmitudinis exprimere, vt non folum ho k gravate fed pulcherrime aduerfam fortunam ferat.

$pho n. efferuntur illae Ciceronis confolationes per congeriem, quia incalefcit oratio, et ad finem properans aculeos relinquere debet, a) turpe ett fapienti temporis longinquitate dolorem deponere : i) Tullia ipfa redolere non vult: r) nec amiciet familiares: d~) nec patria. Non adiicit fuo loco: da mihi, eo medeftius et breuius.

Alio loco id copiofe adhiberi, et rette quidem, poteft. Cfer bellain

Lucceii epifiolam J. 4. PoftremO rurfus de fuo duas rationes Jphis 13. et 14 profert, a) Cauc, ne Caefar er Caefariani tuum moerorem in aliam partem interpretentur, te fcil. illorum vi&oriam lugere, p) Fac intelligamus te virum fortem efle. De prima prudenter paucis : alteram magna cum laude Ciceronis, vt, cum per fe offendere poflit, laudis delectatio moleftiara tacitae reprehenfionis compenfet.

Z 2

356

SER. SVLPICII EPISTOLA II.

verfam quoque te neque fcire pofle, neque id maitu, quam debeat, tibi onus videri5 ne ex omnibus virtutibus 15 haec vna tibi videatur deefle. Quod ad me attinet, cum te tranquilliorem animo efle cognoro, de iis rebus, quae hic geruntur, quemadmodumque fe prouincia habeat, te certiorem faciam.

SER. SVLPICII EPIST. II. (ad diu. IV. 12.)

M Marcelli a Magio interfefli mortem et funus a fe curatum nuntiat.

SERVIVS CICERONI SAL. PLV-

^tfi fcio, non iucundiffimum nuntium mc vobis allaturum ; tamen, quoniam cafus et natura in bonis dominatur, vifum efl faciendum, quoquo modo res fe haberet, f. v , Secutus funi Bcngelii inferiptionem, quia veftigia quaedam veteris feripturae oftendir. In Magd. minus nitidis minoribusque littetis, fed bene expredis, hoc notatur: S’. fulp c f p vbis dicit. nec dubito, quin fcripfcrint interdum: falutim pluribus verbis pro fal. plurimam, vobis, tibi, C. Marcello, et aliis M. Marcello propinquis et amicis, quibus hoc nuntiandum eft. cafus, qui mortem per vim externam affert, vt in Marcello: qua omnibus moriendum elt. tn bonis, non probis m vmuerfum, fed libertatis

Exhibet epiftola narrationem flbfolutam et perfe&im, vt de toto fa&o judicari poflit, et ex hac parte commendabilem, quod certo confilio feripta eft. Nempe declarauitSulpiciusliinul, quanti ct ipfe

Marcellum faceret, et quanti idem a Cicerone reliquisque merito fieret.

J. 1. Prudenter et humaniter in prooemio lefluros ad cognofeendum illum cafum praeparat.

ser

. svLPicrr

epist

ola

II.

357

rct, vos certiores facere. A. d. X. Kal. Iun. cmn ab Epi- 3 d.uiro Piraeeum naui aducctus eflem; ibi Marcellum collegam noflrum conueni, cumque diem ibi confumfi, vt cum eo eflem. Poflero die, cum ab eo digreflus eflem, 3 eoconfilio, vt ab Athenis in Boeotiam irem, reliquamque iurisdictionem abfoluerem; ille, vti aiebat, fupra Maleas in Italiam verfus nauigaturtis erat. Poflridie eius 4 dici, cuin ab Athenis proficifci in animo haberem, circiter hora decima noctis P. Poflumius familiaris eius ad me venit, et mihi nuntianit, M. Marcellum collegam noftvum poli coenae tempus, a P. Magio Cilone, familiari eius, pugionepercufllun efle, et duo vulnera accepifle, vnum in flomacho, alterum in capite fecundum aurem; fperare tamen, eum viuere pofle: Magitim feipfum interfeciflc: poflea fe a Marcello ad me miflum efle, qui haec nuntatis publicae amantibus, quorum aliquos paullo ante morbo mortuos efle credere licet, vt hoc cum indignatione proferatur. * cert. 'facere fort. c. facerem.

5. ab Athenis: indicat, fibi in Boeotiam quidem iter fuifle, voluifle tamen Athenis aliquid temporis confumere. iurisd. abfoluerem: cauflas litigantium Boeotiorum, apud quos nondum fuiflem, dirimerem. $. 4. * eius diei in paucis mfT. leguntur: in G. et M. ad tnarg. vt omifla ct genuina notantur. Praemittitur in G. igitur, vt de eodem die dici, et priora quafi in parenthefi diilaintelligas. Bengt~ lius interpretamentum videtur afferre, jjo/t diem tertium ei. diei. colleJphi 2 et 3. paullatim propius ad rem deducunt, narrationem pleniorem faciunt, et demonftrant fimul, fecuros nihil tale timuifle, nec fibi caucre potui fle.

$phis 4 et J, in ipfofailo, propter rei grauitatem, ne alium Marcellum intelligant, rurfus additur collegam noflrum; et tempus Angulatim vbique indicatur.

Z 3

35*

SER. SVLPICII EPISTOLA II.

5 nuntiaret, ct rogaret, [vti] medicos [cogi]'coegi, et e vcftigio eo fum profectus, prima luce, cum non longe a Piraeeo abeflem, puer Acidini obniam mihi venit cum codicillis; in quibus erat fcriptuin, paullo ante lu6 ccin Marcellum diem futim obiifle. Ita vir clariffiinus ab homine teterrimo acerbiflima morte efl affectus: et, cui inimici propter dignitatem pepercerant, inuentus efl ami7 cus, qui ei mortem afferret. Ego tamen ad tabernaculum eius perrexi. inueni duos libertos, et pauculos fervos. reliquos aiebant profugiffe, metu perterritos, quod dominus eorum ante tabernaculum interfectus eflet. Coactus fum in eadem illa lectica, qua ipfe delatus eram, meisque lecticariis in vrbctn eum referre: ibique pro ea copia, quae Athenis erat, funus ei fatis amplum faciendum collegam n. in confutatu ante fex annos. “ vti m. c. CoUgi: in paucis mfT. poft medicos legitur cogerem. In Gorl. pro' illis omnibus: medicos cogi. In Magd. vti medicos cogerem et cogi: fed alia manu fuper additum e. in hoc videtur duplex lectio exprefla. Faci lis inde coniectura: medicos cogi, coegi. Sed prope tpalim, vncis incluta tolli. $. 5. Acidini, qui erat, vt videtur, legatus Sulpicii.

5. 6. * teterrimo: Magd. cum plerisque, opinor, deterrimo, quam le&ioncm optimi editores fccuti funt, quod valde miror, quis enim tam foedum hominem minime bonum (is eft enim deterrimus') appellaueic? inimici: vnus Caefar, $. 7. copia: apparatu fplendoris quamquam exiguo, nam deerant fortatTe vnguenta, veftes prqtiofac etc. vt in vrbe minus fplendida $. 6. Prior pars epiphonematis melior eft; in qua cum de vno declamatoria videtur: certe pro Caefare intelligi velit, verecunde acerbijfima morte malim verius et prudenter inimicos dicit, di&uin indignifima. altera tanto

SER. SVLPICII EPISTOLA II.

359

dum ciiraui. Ab Athenienfibns, locum fepulturac intra g vrbem vt darent, impetrare non potui, quod religione fe impediri dicerent: neque tamen id antea cuiquam concefferant. quod proximum fuit, vti, in quo vellemus gymnafio, eum fepelircmus, nobis pcrmifcrunt. Nos in nobilifliino orbis terrarum gymnafio Academiae locum delegimus, ibiquc eum coinbuflimus; pofteaquc curauimus, vt iidein Athenicnfcs in eodem loco monumentum ei marmoreum faciendum locarent. Ita, quae noflra of- 9 licia fuerunt, pro collegio et propinquitate, et vino et mortuo omnia ei praellitimus. Vale. D. pr. Kal. Iun. Athenis.

C. TREdida et luxuriofa: faltcm non aderant amici, propinqui et imagines maiorum. j. 8- nobiliff. ob Platonem, qui in eo docuerat.

fho 9. Reliquis miflis de claufula tantum dicemus,optitnecam cadere etfententiam quoque continere aptam ; amorem tamen et defiderium aut dolorem non magnopere fpirare; fed quafi tu dicas: iranfatta iam omnia; dimiiltndus dolor; dimittendus ex amnio amicus!

Quamobrem vellem, paullulum tffntumaddidiflet, quoad inepiftola licet, de longo omnium bonorum dcfiderio, aut dc tanta reipublicae iadura, aut de eius apud pofteritttem laudibus; aut ipfi claufulae fimilem fententiam interieciffet vel vno verbo.

Z 4

c.

TREBONII

EPISTOLA. Coniectura de eius ingenio, et oratione.

Cy. Trebonium doflum ct difertum fuifle hominem, multis

argumentis docere pofliimus, fed quae magis numero fortafle, quam pondere valent. Annumeremus ergo lcftori. i) Cicero ei tribuit ingenium Piiil. XI. 4. quod tamen ad res gerendas magis videtur pertinere, quain ad dicendum aut feribendum.

2) Licui mittit ei Oratorem finim ad diu. XV. 20. vr.de intelligamus, cum oratoriae operam dedifie, aut ea certe delegatum efle. 3) Commemorat idem epiftolam eius copioje et Juauiter {criptam ad diu. XV. 2t. 4) ludicarat Trebonius de iudicio Ciceronis, quod Calumn oratorem plus, quam pro merito, laudaffet: et Cicero ibid. ita fe defendit, vt Trebonio re ipfa concedat. 5) Defendit Ciceronem concionibus, vt ibid. legimus. 6) Scripfit in mediis occupationibus librum de dictis Ciceronis, quem librum credere licet non fuifle inficetum.

7) Vnum cius di&um verfibus expreflit. fc) Sperauit, fe dialogo Ciceronis ad i unctum iri: quod rudis homo petere aut fperare anftis non eflet. q ) Agmen claudat cpiftola cius, de cuius laude bis dicere nihil attinet. Tantum dicam, cx hoc fpecimine defiderio nos affici, vt doleamus, non plura (cius cuius, cunque generis (cripta ad noftram aetatem peruenifle. Paucis maculis fi non offendimur, vbi plurima nitore delectant; agnofccre debemus, eius feribendi genus fuifle apertum, fimplex, aequabiliter riuuli inftar labens, vrbanuni etiam, nec line gratia; arte et indicio ita temperatum, vt cogitationem artemque vix fentires.

(Ad

C. TREBONII EPISTOLA.

361

(ad diu. XII. r6.)

Ciceroni patri gratulatur dc Jilio, quem optimi/ fudiis deditum Athenis offenderat, oftenditque^ eum etiam in Afa t quam viJerc volebat t Jludia projicuturum. I'crfus mittit in ciucnt improbum a Jc eonferiptos: et in libro de Caefaris interitu fui petit rationem habeat.

TREBONIVS CICERONI S.

V. B. E. Athenas veni a. d. XI. Kal. Iun. atque ibi, quod maxime optabam, vidi filium tuum, deditum optimis Rudiis, fummaque modefiiae fama. Qua ex re 2 quantam voluptatem ceperim, fcire potes etiam me tacente. non enim nefeis, quanti te faciam, et 'quam pro nollro veterrimo veriflimoque amore, omnibus tuis etiam minimis commodis, non modo tanto bono, gaudeam.

Noli putare, mi Cicero, me hoc auribus tuis dare: ni- 3 hil adolefcente tuo, atque adeo noflro, (nihil enim mihi a te potefl efle feiunctum;) aut amabilius omnibus iis, qui Athenis funt, eft, aut ftudiofius carum artium, quas tu Prima particula 1-4. eft ad laudandum filium ct ad aucupandam patris gratiam aptiflime compofira. Res eft modice amplificata, fententiis nd caufT.im pertinentibus bene nexa, verbis fine pigmento per fuam proprietatem iucnndis. Cum nihil aliud Trebonius. nifi vel tuum tcftimonium vrgere, vel prouocarc ad aliorum poflet: vtrumque fecit; fed callide illud faepius, hoc fe-

mel, ct obfcurius verbis: nihil amabilius — funt. De itinere Afiatico §. 5 et 6. excufat hominem, vt Plancus fratrem fuum ep.

VII. 3. culpam in fe fufeipiens.

Sed Plancus grauius et diligentius, vt in re lnaioris^.momcnti. §. Z funt, efl: infeliciter di-' vulfac funt fenter.tiae, vt haec monofyllaba in fine fenfus numeros frangerent.

Z 5

|62

C. TREBONII

EPISTOLA.

4 tu maxime amas, hoc eft, optimarum. Itaque tibi, quod

vere facere poffiim, libenter quoque gratulor, nec minus etiam nobis; quod eum, quem nccefle erat diligere, qualiscumquc efiet, talem habemus, vt libenter quoque 5 diligamus. Qui cum inihi in fermone inieciflet, fe velle Afiam vifere; non rnodo inuitatus, fed etiam rogatus eft a me, vt idpotiffimum nobis obtinentibus prouinciam faceret. Cfii nos et paritate ct amore tuum officium 6 praeflaturos, non debes dubitare. Illud quoque erit nobis curae, vt Cratippus vna cum eo fit, ne putes, in Afia feriatum illum ab iis fludiis, in quae tua cohortatione incitatur, futurum.

Nam illum paratum, vt video, et ingreflinn pleno gradu, cohortari non intermittemus, quo in dies longius, difeendo exercendoquc fe, proce7 dat. Vos quid ageretis in republipa, cum has litteras dabam) 5. 3.

qui Ath. funt Romanis, non Athenienfibus.

5. n. ohtin. prou. nam in Atiam poft necem Caefaris miffus erat a fenatu, cf. Antonii ep. L §. 1. caritate: hoc verbum idem fere valet, quod pietas, v- Cic. partit, or. c. 25. fed in hoc magis exprimitur reuerentia et cultus; in illo infignior quaedam bencuolentia. Significat autem Trebonius, fe patris perfonam fufeepturum efle. amore; hoc generaliori nomine officia omnia promittit. §. 6. paratum v. anal. §. 7. * ageretis-. Gorl. et Magd. egeritis; male, de praeterito tempore vix poteft efle ferino: et dicendum potius effet, egiffetis. turbulenta de

6. Offendit multos ‘feriatum futurum; quod puto ferri pofle, fiuc feriatum participium eft, fiue fupinum. mollius tamen effet, ita in fine poni: incitatus fuit, iturum. Non fatis placet ro pa-

ratum. Metaphora videtur a militibus iter facientibus du£la, in quibus nulla laus eft, (i in itinere parati funt, fed fumma turpitudo, fi non funt.

bam, non fciebam.

Audiebam quaedam turbulenta, quae fcilicet cupio efle f.ilfa, vt aliquando otiofa libertate fruamur; quod vel minime adhuc mihi contigit.

Ego 8 tamen, nactus in nauigatione noftra pufillum laxamenti, concinnaui tibi munufculum ex inflituto meo; ct dictum cum magno nolito honore a te dictum conclufi, et tibi infra fubfcripfi. In quibus verficulis fi tibi quibusdam ver- 9 bis videbor; turpitudo perfonae eius, in quam liberius inuehimur» nos vindicabit. Ignofces etiam’ iracundiae noflrae; quae infla efl in eiusmodi et homines et ciues. Deinde qui magis hoc Lucilio licuerit affumerc 10 libertatis, quam nobis? cum, etiamfi odio pari fuerit in cos, quos laefit» tamen certe non magis dignos habuerit, in de Antonio, qui armistyrannidem ftabilire volebat.

M. contingit,

* contigit: G. et

$. 8- ex inft. meo: nam libro peculiari collegerat difta Ciceronis, ad diu. XV. 21. diilum—fubfcr. diderium a te prolatum — verflbus exprefli, et id breue pocina epiftolae fubiunxi. Si profa oratione Trebonius id diilum retuliflet, non fic loqueretur, nec fe otio ad eam rem opus habuifle diceret, quam Cicero melius ex tempore.

Etiam concinnandi multoque magis concludendi vetbum, et quod fe cum Lucilio comparat, docet, epigramma fatyricum fuifle.

$. 9. perfonae Antonii fcil. venit.

Saltem in hunc res optime 'con-

8- diflum dicere vfitatum eft, nec per fc offendere debet; et habet Cicero de Or. II. 60. /rW infra fubfcr. Simile eft Vat. ep.

I. 4. non inufitatus ergo pleonafmus. §. 10. Interrogatio non placet: aptius videretur: neque magis hoc

Zwc. etc. Rrn. „ in (fequenti) fententia eft aliquid duri. Debebat enim dicere : etfi odio maiori fuit in eos — tamen hi non magis digni odio etc. fuere, ita rcfponderet iftis: qui hoc m. — quam nobis."

S. n.

C. T R E BO N I T EPISTOLA.

ii in qnos tanta libertate verborum incurreret. Tu, ficut mihi pollicitos cs, sdiunges me cjtiain primum ad tuos fermones.

Namque illud non dubito, quin, fi quid de interitu Caefaris feribas, non patiar is me minimam partem et rei ct amoris tui ferre.

Vale, ct matrem meosque tibi commendatos habe. D. VIII. Kalendas lunias, Athenis.

P. VAn. adi.—ftrmov.ts t me induces loquentem in aliquo dialogo. ftamqur — dubito, ncc a tc peto, quod fponte facturus es. r«, vt oftendas, meam operam in occidendo Caefare praecipuam fuifle; aatoiis tui, laude magna mihi tribuenda.

5. ri. Hic nihil vituperandum.

Verbis funt omnia latinc difla, fententiig breuiter, acute, er cum fpecie pudoris. Reprehendit Stro-

thius epp. feleitt. p. 222. inter alia: adiitufles — firtnouts; in quibus verbis quid ille vitii deprehenderit , ego non afTequor.

P.

VATINII

EPISTOLA E. ConieElura de eius, ingenio ct oratione.

P. Vatinius in oratorum numero non fuit: et fi quam in dicen-

do aut feribendo, vti videtur, facultatem habuit; magis ingenio et vfu aliquo, quauiftudioet difciplina eam aflecuttis eft; neque ex ea re laudem quaefiuit: alias de hac re Cicero in oratione contra ipfum habita taciturus non fuiflet, cum etiam Pythagoricam eius tetigerit philofophiam; et cum Antonii eloquentiam in fimi Ii caufla valde exagitauerit. Neque vero alii feriptores Vatinium in hanc partem vel laudant vel vituperant.

Quare ctfi Manutius ex Plutarcho refert, a Cicerone obftrumam inflatum oratorem vocatum efle; tamen hoc in difti gratiam fieri potuit, ita vt in eo diflo ^ofterioris verbi non tnagnum, vei nullum potius momentum'fit. Denique haec eft iudiciinoftrl fumtna, vt ftatuamus, eum fine artis oftentatione aut profefllone arti conuenientcr fcripfifle, natura et vfu qualicunque inftitutuin. Quod fi non modo ad vfum ‘vitae aliquam eloquendi facultatem fecutus eft, fed etiam in lucem publicam aliquid protulit; cum infigniorem laudem non mereretur, vituperatorum autem vrbanitatem effugere fciret, (v. Scncca de conft. fap. 17) fa&um eft, vt veteres de hac cius quantacunque virtute in neutram partem aliquid proderent.

P. VA-

366

1>. VATINII

EPISTOLA I.

P. VATINII EPIST. I. (ad diu. V. 9.)

Ciceroni gignitatem fuam contra maleuolor defendendam , id efiy impetrandae a /enatu /upplicationee commendat.

VATINIVS IMP. CICERONI SVO S. D.

V. B. E. E. V. Si tuam confuetudinem in patrociniis tuendis fernas, P. Vatinius cliens aduenit, qui profe cauflam dicier vult, non, puto, repudiabis in honore, a quem in periculo recepifti.

Ego autem quem potius adoptem aut inuocem, quam illum,, quo defendente vincere didici? An verear, ne, qui potentiiTimorum hominum confpirationem neglexerit pro mea falute, is pro honore meo pufillorum ac maliuoloruin obtrectationes ct in3 vidias non profternat atque obterat? Q*iare, fi me, ficut foles, amas; fufeipe me totum, atque hoc, quidquid eft, oneris ac muneris pro mea dignitate tibi tuendum ac fufti4 nendum puta. Scis, meam fortunam, nefeio quomodo, facile §. 1. in p. tuendis: m officiis, quae clientibus debentur, praeftandis. in hon. 'cum fupplicationes fibi decerni vult ep. II. §. 5. in peric. Cicero euin in, caufTa capitis defenderat rogatu Caefaris.. §• 4-

Behe feripta epiftola. Allegorice cum lepore caput argumenti proponitur, verbis, quae formulam antiquam folemnem fapiunt, qua cauftain foro agenda ad patronum deferretur : P. Pat.— vult.

Commode deinceps, quae ad rem;

quae ab vtriusque perfona du&a funt.

Excerpimus praeterea haec. §. 2. invidias, plurali numero, audafler! Sed vbi magis iocofe, quam feuere agitur, poft alium pluralem, mirificam vim habet; et auda-

P. VATINII EPISTOLA I.

367

facile obtrectatores inuenirc, non meo quidem iriehcrcule merito ; fed quanti id refert, (i tamen lato, nefeio quo, accidit? Si quis forte luerit, qui noflrae dignitati obede velit, peto a te, vt tuam confuctudincm ct liberalitaiem in me abfente defendendo mihi praedes. Litteras ad lenatum de rebus nodris gcflis, quo ckemplo miferatn, infra tibi perfcripfi. Dicitur mihi tuus ferinis anagnofles 5 fugitiuus cum Vardaeis ede: de quo tu mihi nihil tnandalli. ego tamen, terra matique vt conquireretur, praemandam: et profecto tibi illum reperiam, nili fi in Dalmatiam aufugerit, et inde tamen aliquando eruam. Tu nos fac ames. Vale. A* d. V. Idus Quintiles, ex cadris, Narona.

P. VAV 4. * tnehercule: G. et M. pro mehercules. confu. et iib. v. anal. $. 5. tuus feneus, de quo etiam ad diu. XIII. 77. • A. d. V. Id. Q. libri quidam h. 1. notas inufitatas et incognitas afferunt, vt Gorl. /. d. V. d. quentiies, et Magd. /. d. /z. /. d. quintiles. audaciam leporis fpecies .excufat. §. 4. tautologa funt: nefeio quoni. et fato n. quo: accedit non meo merito, pro quo faltem clarivs dixeris.' quos ego quidem non lacejjo. confu. et Iib. pofteriot vox priorem magis definit. Similia funt Cic. Verr. II. 66. ad diu.

X. 2g. XV. 1. quo loco male manfuetudir-em contra libros fer i p ferunt. (Magd. ibi: necejfitudinem.')

in me — praejies : melius, opinor , fic: in me def. mihi etiam abfenti pr. §. 5. tuus f a. fug. videatur horum verborum vnum alterutnue fuperfluum effe: fed offendit V. accurate definiendo feruo, fe probe notie, quamquam Cicero de eo nihil mandarit. Rem ipfam ideo affert, vt Ciceronem officio fponte oblato prouocet, vt eo libentius in fenatu cauffam fuam tueatur.

P. VATINII EPISTOLA II.

P. VATINII EPIST. II. (ad

diu. V. io.)

dfgit de feruo fugitiuo Dionyfio', cie Catilio capto, cui iguo/ci non vult; de rebus a Je ge/lis, et /applicationibus fibi decernendis.

V ATINIVS CICERONI SVO S. I).

V. B. E. E. Q. V. De Dionyfio tuo adhuc nihil cx* trico; et eo minus, quod me frigus Dalmaticum, quod illinc eiecit, etiam hic refrigerauit. fed tamen non a defiflam, quin illum aliquando eruam. Sed tu omnia mihi dura imperas. De Catilio nefeio quid ad me fcripCfti deprecationis diligentiffimac. Apage te cum nofiro Sexto Seruilio. nam mehercule ego quoque illum amo. fed huiusmodi vos clientes, huiusmodi cauflas recipitis? hominem vnurn omnium crudelillimum, qui tot ingenuos, ma§. 2. • Sed tu Em. repofuit certiflima emendatione pro fed tamen. Catilio duce Dalmatarum rebellium, qui non ignobilis ciuis Romanus videtur fuifle. 3". Seruilio, cuius nomine ct rogatu Cicero apud Vatinium pro Catilio deprecatus erat. • ego quoque ili. hoc ordine Gorl. ct Magd. pro ego ill.q. Neque tamen ob hos codd. fed quia fic oportet, particulam in fuum locum transtuli, quae femper

Melior pars epiftolac confumitur in Catilii cauifa: de .reliquis non tanti eft dici. Hic ex iracundia grauiter, et quae ad exaggerandam hominis crudelitatem valent; prudenter tamen , nec minus amice aduerfus Ciceronem.

C 2. nofiro S. S. belle! Scripferat fine dubio Tullius: meus Sera. et fic vcnufte dicit, fe beneuolentia non eo adduci, quo Cicero adducatur, vt homini crudcliflimo ignofei velit. Cogitate illa feripta; ciues R. occidit. matres/.

P. VATINII EPISTOLA II.

3^9

nwtrcsGmilias, ciucs Romanos occidit, arripuit, difperdidit, regiones vaftauit? Simius, non feiniflis homo, contra me arma tulit, et eum bello cepi.

Sed tamen, 3 mi Cicero, quid facere polium ? Omnia mehercule cupio, quae tu mi imperas.

Meam animadnerfionem, et fupplicium, quo vfurus eram in eum, quem cepiflem, remitto tibi ct condono: quid illis refpondere polTum, qui fua bona direpta, nanes expugnatas, fratres, liberos, parentes occifos aflionc expoftulant? Si mehercules Appii os haberem, in cuius Jocum fuflectus fuip, tamen hoc fuflinere non poffem. Quid ergo efl? faciam omnia fe- 4 dulo, quae te fciam velle. Defenditur a Q^ Volufio, tuo difcipulo; fi forte ea res poterit aduerfarios fugare, in eo maxima fpes eft. Nos, fi quid erit iftic opus, defen- 5 des. Caefar adhuc mihi iniuriam facit: de meis fupplicationibus et rebus geflis Dalmaticis adhuc non refert; quali vero non iuftifiimi triumphi in Dalmatia res gelferim.

Nam fi hoc exfpectandum eft, dum totum bellum confi- 6 ciam; viginti oppida funt Dalmatiae antiqua; quae ipfi fibi per poftponitur verbo primario, quod h. 1. ex oppofitione ego eft.

Recenriores faepe hanc particulam alieno loco ponunt, adeoque non dubitant ab initio eam ponere, id eft, pollwtw, vt, quod et alias voculas nullius momenti. $. 3. • omnia meh. Gorl. et Magd. cum aliis addunt quidem, afliont: de hoc et de cepi S. 1. vid. ad Metell. Nep. $. 1. §. 4. Quid e. efl ? vid. ad Coelii cp. XII. §. 3.

5. 6. quae ipfi—fexaginta: quae vero Dalmatae (hi funt ipfi) rebelles in confiniis ad fuas partes pertraxerunt, eorum funt ampl. tresf. arripuit, ingenuos difper- §. $. Nos fi q. imo Tu nos etc. didit, fic enim verba referuntur. $.6. expugno: imo expugnaro.

A a

n 370

r.

VATINII

EPISTOLA II.

fibiadfciuernnt, amplius fexaginta. haec nifi omnia expugno, fi mihi fupplicationcs non decernunt™; longe alia conditione ego fum, ac ceteri imperatorjes.

Ego pofl fupplicationes mihi decretas in Dalmatian1 profectus fum: fex oppida vi oppugnando cepi: vnun1 hoc, quod erat maximum, quater a me ;iam captum* . quatuor enim turres et quatuor muros cepi, et arcem eo" rum totam: ex qua me niues, frigora, imbres detrufe’ rnnt; indigneque, mi Cicero, oppidum captum et bel" 8 Ium iam confectum relinquere fum coadus.

Quare tc rogo, fi opus erit, ad Caefarem meam cauflam agas*'» mcque tibi.in omnes partes defendendum putes; hoc exi' (limans, neminem tc tui amantiorem habere. Vale* Data Non. Decembribus, Narona.

7

>mpl. ctc. rigendi.

■

ep /-

* iyfi legitur in omnibus codd. nec vlla eft caufla cof‘

S. 7 ct g. videtur efle fragmentum epiftolac aliquanto poft mifla®* ftx malim abefle, vt vi ortuin fic ex numero VI. * hoc: vereor, ne ri hoc ortum fit ex oppidi nomine, v. g. Ducit*' Durius eft Naronam inteliigerc.

I

EPISTOLAE, QVAE IN HOC VOLVMINE CONTINENTVR,

s v N T; Qnu>iiero~)

( ordine') i) M. Antonii

*

-

-

III.

-

s) L. Balbi

IV.

*■

9) A. Bithynici

'

.

IL

5) M. Bruti et C. Caflii

6) M. Bruti

-

VIII.

•

7) . A. Caecinae 8) C. Caefaris

I. X.

4) D. Bruti

*

*

-

I. VI.

«

III.

9) C. Caflii 10) Caflii

’

11) M. Catonis

'

-

12) Q_ Ciceronis

IV.

•

II.

13) M. Ciceronis fil.

14) M. Coelii’

-

'

XVII.

I.

15) M’. Curii 16) P. Dolabellae

17.) Ser. Galbae Ig) A. Hirtii jj

•

) P, Lentuli Surae Aa a

ao) P.

EPISTOL AF, QVAE IN HOC etC. 50) P. Lentuli Spintb.

20 M. Lepidi

II. II.

00 L. Lucceii

23) Cn. Magni 24) M. Marcelli 2$) C. Matii et C- Trebatii

26) C. Matii

07)

Metelli Cei.

28) 0^ Metelli Nep. 29) L. Planci 50) C. Pollionis ' 31) Ser. Sulpicii 32) C. Trebonii

33) P. Vatinii

L I. I. XI. III.

II.

INDEX RERVM ET VERBORVM QVORVNDAM, QVAE IN COMMENTARIIS TRACTANTVR.

A. • Aflio pro eodiilum, quod quis agit, vt genuinum feruatur Balb. II. 4. expl.

• Aeque defenditur ct explicatur Sulp. I. n. expl.

Age vero .

Caecin. -9. expl.

Allegoriae genus improbatur Coei. XIV. 8. anal.

Amabiliter afliue Anton. II. 4. expl.

Ambiguum habere D. Brut. V. 3. anal.

Antecedendi verbum ambigue de induftria adhibitum ftatuitur.

Mat. et Treb. - 3. expl.

• Aquila, de eius morte aliquid textui infertum. D. Brut. VI. 2. expl.

Auditio pro rumor Coei. I. 5. anal.

B.

Balbus vnde nomen L. Cornelii habeat.

Balb. III. 3. expl.

Boni qui?

Sulp. II. 1. expl.

• Brtftus rcp<*fitum pro Bruttius, vt M. Brutus praetor cum C. Caffio intelligatur Cii. fil. - 6. expl.

— eius philofophia M. Brut. VII. 13. expl.

C.

Caritas quomodo differat a pietate Treb. - 5. expl.

Caffius non ignotus homo, fcdC. Caffius praetor cum M. Bruto intelligitur Cic. fil. - 7. expl.

Catonis erat fe vitra deos cfTerre Cat. - 4. anal.

Cicero tacite corrigit, fi quid alii vitiofe dixerunt. Anton. III. 7. expl.

— eius epiftola inferior ftatuitur Matii epiftola.

Mat. anal. init.

Comparationes in epp. non improbantur Caecin. - 8. anal.

Confolari pro fe confoturi D. Brut. V. 4- expl.

Aa ; Con*

INDEX RER.VM ET VERBORVM.

Con fi ifututu habere et conflitnore Coei. V. 4. anal.

Coufuetudo et liberalitas vfitate iunguntur, quorum illud perperam in manfuetudo mutant Vat. I. 4. anal.

D.

Debere Sulp. I. 8. anal.

Decedere de fuo iure Brut. et Caff. II. 4. expl.

Deninue, vt inlolentiori loco politum offendit Coei. VI. 6. anal.

— bis pofitum .

Sulp. I. 12. anal.

• Detetrimus vitiofc pofitum Ilatuitur pro teterrimus, quod rcfcribitur Sulp. II. 6. expl.

Diftum dicere Trebon. - 8. anal.

Dignitas quomodo differat ab hone/late Sulp. I. 3. expl.

Dimittere exercitum M. Brut. IV. 3. expl.

• Diuinata mente ex Magd. refctiptum pro diuina tua mente P. Lenr. I. 7. expl.

Dolabellae vitia -• Coei. XIII. 1. expl.

•— praenomen P. non Cn. Dol. Praef.

Duplicare pro augere (quantocunque incremento) Cie. fil. - 3. anal.

• Durum rclcribitur pro mifertem Sulp. I. 1. expl.

E.

• Elatum defenditur, non latum Caecin. - 3. expl.

Elegans contra vfum communem vfurpatum Anton. III. 9. anal.

• Emhinetica verbum e coniedura formatum Coei. I. 9. expl.

Epif.olae petitoriae forma laudatur D. Brut. 11. init. anal.

— claufula inepte arguta D. Brut. IV. 10 anal.

Galb. anal. fin.

— quid ad fpeciem integritatis requiratur.

• Effe a Stvothio refte eiedum Anton. 111. 3. expl.

— afleritur , etfi abefle potcll Poli. I. 9. expl.

• Et permutatum cum ei Plane. IX. 1. expl.

• Etiam atque etiam reponendum videri pro fimplici etiam M. Brut. IV. 5. expl. fcquente tamen decepit interpretes, vt fententias male iungerent Sulp. I. 1. expl.

• Eum videri reftituendum pro cum Caecin. - 9. expl.

Excipe, e . .

Plane. II. 1. expl.

Exfat ratio quid fit proprie et metaphorice. M. Brut. VI. 24. expl.

F. Facere fequente vt circumlocutio, quae ftudium maius indicat Mat. et Treb. - 3. expl.

M. Brut. VI. 9. expl.

Finem

Fides quafi/w» ipfius tutela

INDEX

RBRVM ET VERBORVM.

Finem repet ire Frequenter pro maior» numero * Futilia ex conic&ura referiptum pro vtilia

Plane. VI. S- anal.

D. Brut. VI. 6. anal.

- Coei. XI. 7. expl.

G. Genitiui vfus durior ferendus Chria . * (iraecum e glolla illatum verbum

«

-

M. Brut. I. 6. expl.

Dolab. - 3. expl.

Coei. VIII. 25. expl.

H. .Habui pro accepi, vel fumfi mihi * C. CafT. III. 3. expl.

Hirtia lex c formula, quam accepimus, in dubium vocatur, et alia fuilfe flatuitur Anton. III. 6. expl.

Honeflas vid. dignitas.

Jlojlis nomen Caelari datum vituperatur Magn. IV. 5, anal.

I. • Jam ex coni, referiptum pro nam M. Brut. IV. 3- expl.

Ititinus Plane. IX. 2. expl.

• illa rcRitutum ex coni, pro vlla Poli. 111. 2. expl.

1. N. quid hae notae (igniticare videantur Coei. VIII. 11. expl.

Jnfra fubfcribtre alicui (in epiltola) Trebon. - 8. anal.

Jnjiruntentum colletliuc M. Brut. I. 10. expl.

Ipfum legendum fort. pro ipfe C. Caff. 1. 5. expl.

• itineris pro litteris fort. pqgendum Plane. IX. 11. anal.

Judicium Marcelli cof. defignati quid?

Coei. IX. 3. expl.

Jus fxo officium E: Brut. et CalT. II. 4. expl.

• Jus polt terminationem far excidere potuitt Coei. VIII. 3. expl.

L.

Lex Caefaris de aeftimationibus probatur Mat. — Jfirtia v. hoc v.

Librarii proximorum verborum formis, et terminationibus verba mutarunt .

Metell. Nep. Lucani verfus defenditur Cat. Ludere pro inepte imitari Coei. IX.

7. expl.

decepti 1. expl.

4. anal.

2. expl.

M. Magius cur Numerius fimpliciter a Plutarcho dicatur Balb.IV.a. expl.

Manibus (fn) ejft D. Brut. VI. S. expl.

Jlfar-

INDEX RERVM Et VERBORVM.

Martius ....

M. Brut. VIII. 3.

Me vituperatur - ' Plane. XI. n.

Metiri pro aeflimart, diiudicare ioco diilum Coei. VI. 9.

NiJere pro inepto C. Ca(T. III. 5.

• Modo poft omnino in cothl. intercidit Coei. XIV. 7.

Mottofyllnba in tine fcnfu» Trebon. . 2.

txp|. anal. cxpl. exp| cxpl anal.

• More ortum efte ftatuitur ex modo rem (mo rc) Coci. V. a. cxpl.

Munera metaphoiice Plane. IX. 9. anzl.

N. • JWww reftitutum pro nunc Natus ciuis R. fum • A> enclit. pro que ponendum videri • Nec referiptum pro haec.

Nedum quid fignificct Neget pro negaret Nomini eius apta peripbrafis pro ei • Non addendum videri Nouiffime pro denique Numerius vid. Magius.

-

-

-

-

-

-

Poli. III. 8- expl.

Poli. II. 4. cxpl.

M. Brut. VII. 2. cxpl.

P. I.entul. II. 9. expl.

Ralb. II. 1. cxpl.

M. Brut. VI. 9. anal.

Ant. III. 3. anal.

Poli. I. 4. expl.

Plane. XI. 3. expl.

O.

O. littera excidit Balb. I. $. expl.

Offenfa pro leui calamitate vel errore accipitur Coei. XVI. 5. cxpl.

Opinio pafliue P. Lentul. I. 16, expl.

Oppofitus Plane. X. 4. cxpl.

• bpto excidifle ftatuitur Coei. III. 6. cxpl.

P.

Par cum ablat.

Mat. - 3. expl.

Paratus Trebon. - 6. anal.

• Parari coniicitur feribendum pro paraui Plane. II. 1. anal.

Partes, in vfu huius v. Cicero fibi repugnat Anton. III. 9. anal.

Particulae eopulaliuae et disiunfliuae vbi geminandae.

M. Brut. V. a. anal.

• Pecuniae vox defenditur D. Brut. IV. 9. expl.

Pluribus verbis in cpiftolae inferiptione Sulp. II. i. expl.

Plusquamperfectum pro perfeUo Coci. VI. 1. anal.

Pojfe vitiofe ponitur D. Brut. Pracf. et Coci.

VIII. 23. anal.

• Poterint forma infolens D. Brut. IX. 3. expl.

Poteflate Qin') alicuius effe Balb. I. 1. expl.

Prae-

INDEX RERVM ET VERBORVM.

Praeterea vituperatur Proprie amare -

-

-

-

-

Poli. III. 5. anal.

M. Brut. IV. 5. expl.

Q.

ergo eft? huius formulae vis aperitur.

Coci. XII. 3. expl. * Quod e coniedura reRitutum pro jwfrf Ant. 111. 6. expl.

Quod non venderet Coei. VIII. 4. anal.

Quomodo in reRri&ione pro vt Balb. I. 5. anal.

Quoque coniundio alieno loco a recentioribus pafiim ponitur Vat. II. 2. expl.

R. Pe praepof. infep. in verbis quibusdam Mat. - 14. expl.

Reconditum pro occultum vituperatur D. Brut. VIII. 8- anal, 'Redimere pro deprecari Plane. III. 1. expl.

Requirere Lucc. - I. anal.

Rerum potiri Coci. XIV. 4. expl.

S. Saltuflius inepte aliena exornat.

Lent. Sur. expl.

• 5. C. permutatum cum&x/.

Coei. IV. 9. expl., • Scis ponendum videri pro fici9 Plane. XI. 3. expl.

• Sic addendum ex coniedura minus certa Anton. I. 5. expl.

—— pro fi referibendum videri Eithyn. - 2. expl.

Sila filua magna et publica D. Brut. VIII. 6. expl.

Silanus adiediuum Ratuitur inde formatum ibid.

• Singulares confutes Plane. IX. 7. anal.

Societas doloris quid in confolando praeRet Sulp. I. 1. anal.

Spettra C. CafT. 1. 1. expl.

Spem habere in aliqua re Coei. Xl. 2. expl.

Studium fimpliciter pro ftudio litterarum accipiendum Coei. XIII. 15. expl.

Sulpicius ( Publius_) confunditur cum Ser. Sulpicio a viris dodilT. Sulp. praef.

Sulpicii CSer.ft argumentum in confolando adhibitum displicet Sulp. 1. 7. f. anal..

— fententia quaedam difplicet. .

Sulp. I. 11. anal.

T.

Tamen vid. etfi. * Te valde fufpcdum

Coei. III. 2. expl. ' Te-

INDEX

RERVM ET VERBORVM.

• Tepor» conjicitur C ribcndum pro frwjw Torqueri ambigue didum TruvHtum in ovatione fcntiri debere * Tuo politum ex conicdura pro cum Turbat de ottentatoris vano ttrepitu

Poli. I. y. expl.

Balb. IV. 3. anal.

Coei. Vf. 4. anal.

Lhc c . — 5. expl.

Coei. XV. 1. expl.

V.

1'altrt ambiguum , vt fupra torqueri detorfitte videtur Cicero D. Brut. IX. 1. anal.

• Fetiffumuit atteritur genuinum pro vtrijjimt Balb. I. 6. expl.

• FtHrs pro vtlirm reicribendutn videri Cic. fil. — 4. expl. feniiflis non videri contradum in vtnifiis Ant. III. 7. expl. ktrba tria deinceps in line periodi polita probari non potte in epiftola Coei. V. 7. anal.

Perhtraitdi verbum ioco vfurpatum • Cic. IV. 1. anal.

Vernat ....

D. Brut. VII. 3. expl.

A7 ortum ex nota numeri VI videri Vat. II. 7. expl.

• Picentini rediu» quam Vicetini D. Brut. VII. 3. expl.

Vsque eo abfolute pro vehementer Coei. IV. 4. expl.

Z.

Zeugmatis genus

L T

Y

*

-

P

I

P S

Qi Cic. II. 1. expl.

r

I

A

E

Z

E, O

L

D

I

t.

Addenda ct corrigenda quaedam.

Pag. J. lin. 13. excoli tamen: lege: excoli tamen eam.

Pag. 10. lin. 10. poffumus: lege: poftiinus.

Pag. 11. lin. a6. tamem: lege: tamen.

Pag. 31. Quod fcripfi in notis ad ♦. 7. de verbi venijlis ambiguitate, id n-^.ili eft. Saepius fic apud Ciceronem Vcrr. II. a verbo vennttuii dicitur vtinfie et venifieM ; neque credibile eft, haec vbique e compendio fcriL-.ndi orte orta. Sed reliqua non . muto. Si verbo venijlis auilor fentcnriam terminafict; Cicero arripuiftet hanc voxem, vt aliquod di&um inde eliceret: certe exccpilTet hanc epiftolae particulam verbo: venierunt — ?

Pag. 32. Poenitet, quod non defendi Antonium de vfu verbi elegans J. 9. cum Cicero ipfe tam f.icpe fimililcnfu vftirper. vid. ad diu. III. 7. Caecil. c. 17. Pro Plane, c. 12. Pro Sull. c. 28. Verr. III. 60.

Pag. 60. lin. 5. expl. melior locus afferri poterat ex Cic. Brut. c. 33 init.

Pag. 90. in expl. J. 3. pofui Iam pro Nam. Sed fi locis certis, de quo dubito, doceri poteft, particulam nam transeundi vim habere , vt Em. ftatuit ad Verr. V. 20. vulgata leilio rcuocanda eft.

Pag. 96. lin. i8- ponendum eft incifum poft cum.

Pag. 190 in notis lin.& adde: §. 12. Pertinent ea, quae fequuntur, ad paginam 191.

Pag. 219. In notis ad Dolabellae ep. §. 3. volui feribere pro infimo ■ legendum videri infirmijfimo, quod, nefeio qu.a dubitatione deterritus, non pofui. Cum haec verba permutentur ap. Ciceronem Pif. c. 26. hanc coniefluram leflori acutiori perpendendam transmitto. Sic injirmijfimo mea fententia pertineat ad exteros multorum bellorum imperatores.

Pag. 250. lin. 4. ponendum eft poft verbum iyfiorum incifum.

Pag. 366. ad §.2. anal. non adeo audailer diiftum iam videtur invidias. Sic Cicero Cluent. 56. inuidiarum: Sull. 27 audacias: Verr. II. 14. infanias: III. 4. indufirias: Caecin. 34. ignominias : Brut. 67. Jlultilias etc.

Sequentium-, ad archacologimn veterumque linguas fpedantium librorum copia proflat in omnibus librariis.

Slntyologie, Hcine $omerlf(f>e, jum Slufien bcr fiuticrcnben Sugenb

8. 787.

S8V.

StntonJ, Conrab Gottlob, trcuc Ucbcrfenungen tateinilcfcer, gricc^ifdjer unb I;cbvJii4)cr (Scti^tc in bcn ©erfarten ber Originale; ncbft ciner

Slt-banblung von ber gcnaucllcn 5ia$a|>mung bes alten ©blbenmaaR RS, brrcn unfre Gpracfcc in trcucn Ucbcrfci-ungcn fdfctg .iit 8. 772. joflr.

Anacreontis carmina, cum lcflionis varietate, curavit Joli. Ludolph Holft. 8- rnaj. 782

12

Ariftophanis aves, gracce, rccenfuit ct illuftravit Chr. Dan. Beck,

8. maj. 782.

13gr.

Qtartbofomdi, 3. Cbe., vom Genus ber latelnifcfcen Nominum fubftantivorum nacf) Mnicitung ber (£e|fariu$# ®€$nerifc$eu Grammati?

beric&tigt, 8. 788.

»10r-

©rbbcrS, G^rilt. Gottl. praftifcbe Grammati? ber latcin. <Spra$e, nebit cinem 21nf>angc, flr. 8. 787-

26 gr.

£)cr 2lnf>ang ivirb befonbert ver?auft unter bcm' Sitel: Legiones latinae, deleftandis excolendisquc puerorum ingeniis accommodatae, 8- maj.

4gr.

Ciceronis, M. T. Tutculanarum difputat. libri V. ex recenf. F. A. Wolfii, adiunfta diverfit. leftionis Erneftianae, 8-

14 gr.

Euripidis Cyclops, gracce, edidit et perpetua adnotatione illuftravit M. I. G. Chr. Hoepfner, 8 maj. 789.

1 rtl;l.

------ bcrSUmcr, jur Gtfldrimg tyrcr c(a[fifd;cnS^viftfiener, ity.

mit i Cijartc. 8. 727-790.

artjtfr- 4 gr.

$ant>.

$anWbiK(> iur .Ccnntnlfi bci grieAiMcn ‘Nltcrtyumi, hi gcograpbiftber,

tnntbologifibcr, biflnrlfcber, gciKflioQiWcr, UttriwiMcr SuMfidtt,

ium ©cbraucb filr blc Sugcnb bcim Ccfrn bcr Tliten bcprbcitct. 9)iit

urblr. ugr.

a Ctxirtcn, 8. 789-

Ilomcrs Odyficc, erfter Gefnng, griechifch mit Aninerkungen von C. S. cin Vcrfuch , iftes Stuck, & 790.

Horatii,

6 gr.

Flacci,- Libri primi carmen quartum adnot. perpetua ct

obfctvnt. criticis inftr. edendorum eiusdem operum fpcc. loco propofuit Chrift. Guil. Mitfcherlich 8 maj.

2gr.

Lycophronis Caflandra, cum verfione et commentario Guil. Cantcri,

Paraphrafin , notas, indicem graecum, e fcholiis audlum, adiccit, ac praefatus eft H. G. Reichardus, 8- maj. 788. ©cVreibp.

12 gr.

1

18 gr.

Manuti», P., commentarius in M. Tullii Ciceronis epiftelas ad divertes, ad Q_ fratrem et ad Brutum, 8. maj. Toni. I et II. 779.

a rt^lr. 20 gr.

780.

SMncfc, 5. 3- SBity., SBerfucb ilf»cr bie ©rdnjen ber Sluffldrung un«

ter ben SR6niern, gr. 8. 789.

1 rtfclr. 4gr.

(£br. SBalty., turagefaste praftif^e Spntar fur ange&cnbe£a* teiner, neben bcr gr&fern SBrbbcrifcfcm praftiftjien ©rammotit jit gcbraudjen , gr. 8. 789.

6 gr.

SKeicbarb, M. £>.©., SRacbabmung von tycopfcronS (TafTanbra,

mebrercr ©mpfefjfting beo Originali, gr. 8. 788.

gu

igr.

--------GuftaViados libri XII. poemation epicum germanicum fub titulo: ber ©renabier ober ®u|lav ecfenurrbart carmine latino, 8-

790.

6 gr.

Rcizii, Fr. Volg., de Profodiaegraecae accentus inclinatione, additum eft eiusdem Carmen, faeculum ab inventis clarum.

tita curante Fr. Aug. Wolfio. 8 maj.

Editio repe12 gr.

6>b:nibt, (ffer. /pctnr., Commentar fiber fporajeng Oben', ir $anb, flr. 8. '789.

irlfclr. ui r.

©(fmeiberi, S. 3/ Slnmerfungcn fiber ben Slnofreon, cr. 8. 770 16 fll.

G;bott$, Slnbr. 5?cinr. fiber ba6 ©tubiuin bcfl $omert in nitbern unb

bbbcrn ©(bulen, S. 783.

20 gr.

Scriptores VI. hiftoriae Auguftae, Ael. Spartianus, Jul. Capitolinus, Aci. Lampridius, Vulc. Gallicanus, Ttcbell. Pollio, Flav.

Vopifcus, 8. maj.

artylr.