σπίτι στο Κουκάκι | house at Koukaki

διπλωματική_εργασία

σπίτι στο Κουκάκι

αναστασιάδης_δημήτρης

διπλωματική εργασία

σπίτι στο Κουκάκι

του Αναστασιάδη Δημήτρη η οποία εκπονήθηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο / Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών με επιβλέποντες καθηγητές τον Παπαϊωάννου Αναστάσιο και Γυφτόπουλο Σταύρο και σύμβουλο διπλωματικής τον Βασιλάτο Παναγιώτη η εργασία παρουσιάστηκε στις 8 Ιούλιο 2014 και έλαβε βαθμό 9.7/10

Περίληψη_

Σκοπός της εργασίας ήταν να δώσει μια απτή απάντηση στο πώς μια τετραμελής οικογένεια με την καθημερινότητα της θα γεμίσει με ζωή ένα σπίτι. Το θέμα της κατοικίας αποτελεί ίσως το πιο συνηθισμένο θέμα στην αρχιτεκτονική πρακτική. Πολύ αρχιτέκτονες έχουν καταπιαστεί με αυτό το θέμα και έχουν συμπυκνώσει μέσα στα λίγα τετραγωνικά μιας κατοικίας μια ολόκληρη θεωρεία για την ζωή και την αρχιτεκτονική. Με την επιλογή μου να σχεδιάσω μία κατοικία μέσα στον αστικό ιστό αναδύονται δύο βασικά ζητήματα προς μελέτη. Αρχικά το θέμα της κλίμακας της πόλης και πως συμπληρώνεται ένα κενό κομμάτι αυτής και στη συνέχεια, ο τρόπος που ζει ο κάτοικος μέσα σε μία συγκεκριμένη γειτονιά, δηλαδή ποιο μοντέλο κατοίκησης προτείνει ο αρχιτέκτονας. Αναμενόμενο είναι η γειτονιά να επηρεάζει τον τρόπο ζωής των κατοίκων της, άρα και την αρχιτεκτονική που γίνεται σε αυτή. Επιλέγεται λοιπόν ένα άδειο οικόπεδο στο Κουκάκι, κάτω από τον λόφο του Φιλοπάππου. Πρόκειται για μια περιοχή που παρουσιάζει έντονες διαφοροποιήσεις. Κοντά στη Λεωφόρο Συγγρού, τα ψηλά κτίρια, οι στενοί δρόμοι και η συνεχής κορυφογραμμή είναι ο κανόνας. Ανηφορίζοντας όμως, και πλησιάζοντας προς τον λόφο εμφανίζεται μια ενδιαφέρουσα ποικιλία στη δόμηση. Νεοκλασικά, μεσοπολεμικά αλλά και σύγχρονα κτίρια συνυπάρχουν δημιουργώντας μία ενδιαφέρουσα κορυφογραμμή και ένα δειγματολόγιο αρχιτεκτονικών μορφών και τυπολογιών. Οι φυγές των δρόμων είναι χαρακτηριστικές καθώς οδηγούν το βλέμμα προς τον λόφο του Φιλοπάππου, του Λυκαβηττού και νότια προς την Θάλασσα. Τέλος, η έντονη παρουσία του ουρανού, λόγω των χαμηλών υψών των κτιρίων είναι ένα πολύ ευχάριστο χαρακτηριστικό στοιχείο της περιοχής. Το οικόπεδο που επέλεξα να ασχοληθώ βρίσκεται στην γωνία ενός μικρού οικοδομικού τετραγώνου. Η μία του πλευρά παρουσιάζει έντονη κλίση και έχει μία ψηλή μεσοτοιχία. Μέσα στο οικόπεδο βρίσκεται ένα λαϊκό νεοκλασικό κτίσμα με εσωτερική αυλή και συμμετρική διακοσμημένη όψη προς τον δρόμο. Η είσοδος γινόταν με την βοήθεια κλίμακας στην πρόσοψη του κτιρίου, ή παραπλεύρως, προς την εσωτερική αυλή του σπιτιού. Το κτίριο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο, και σήμερα βρίσκεται σε κακή κατάσταση. Σε αυτό, λοιπόν, το οικόπεδο καλούμαι να σχεδιάσω μία κατοικία και ένα χώρο

εργασίας για μία τετραμελή οικογένεια. Κύρια ζητήματα που έπρεπε να λυθούν ήταν η συμπλήρωση της γωνίας του οικοδομικού τετραγώνου, η διαχείριση της έντονης κλίσης του εδάφους και η σχέση του καινούριου κτίσματος με το διατηρητέο νεοκλασικό. Η νέα σύνθεση που προέκυψε οργανώνεται μέσα σε ένα αναδιπλούμενο κέλυφος. Αφορμή για την δημιουργία αυτής της μορφής αποτέλεσε η κλίση του εδάφους, το ιδεατό στερεό που προκύπτει από την νομοθεσία και η ενοποίηση των δύο αντικρουόμενων κλιμάκων, της ψηλής μεσοτοιχίας και του μικρού νεοκλασικού. Η αναδίπλωση ορίζει την γωνία του οικοδομικού τετραγώνου, αλλά ταυτόχρονα αποκολλάτε από το έδαφος ώστε να μην διακόπτεται η διαγώνια οπτική φυγή του περιπατητή. Τέλος το νεοκλασικό με τις αναλογίες και τις χαράξεις του επηρεάζει άμεσα την νέα σύνθεση. Οι χώροι κατοικίας αναπτύσσονται μέσα στο σκληρό περίβλημα της αναδίπλωσης, σε υπερύψωση από τον δρόμο, ώστε να εξασφαλίζεται η ιδιωτικότητα των χώρων και η απρόσκοπτη θέα προς την θάλασσα. Στον πρώτο όροφο οργανώνονται οι ιδιωτικοί χώροι, ενώ στον δεύτερο οι κοινόχρηστοι. Μια “γρήγορη” κατακόρυφη, υπαίθρια κίνηση οδηγεί κατευθείαν στον δεύτερο όροφο, στην κεντρική είσοδο του σπιτιού, ενώ εσωτερικά μία δεύτερη σκάλα ενοποιεί τις επιμέρους λειτουργίες. Ο χώρος εργασίας αναπτύσσεται μέσα στο παλαιό νεοκλασικό κτίριο, σε άμεση σχέση με το επίπεδο του δρόμου. Η ύπαρξη υπαίθριου χώρου και η επαφή όλων των ζωτικών λειτουργιών της κατοικίας με αυτόν, αποτέλεσαν βασικές επιδιώξεις από την αρχή του σχεδιασμού. Η μακραίωνη τυπολογία του σπιτιού με την εσωτερική αυλή και ο μεσογειακός ημιυπαίθριος καθημερινός βίος είναι δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν την συγκεκριμένη γειτονιά, και κρίθηκε αναγκαία η διατήρησή τους με σύγχρονους όρους στις μέρες μας. Στην διπλωματική εργασία παρουσιάστηκαν αρχιτεκτονικά σχέδια της πρότασης (κλίμακα 1:50) και σχέδια με οικοδομικές και κατασκευαστικές λεπτομέρειες (κλίμακα 1:10). Κατασκευάστηκαν πολλές μακέτες, που αποτέλεσαν βασικό συνθετικό εργαλείο κατά την διάρκεια παραγωγής του συγκροτήματος, σε κλίμακα 1:200, 1:100, 1:50 και 1:25 (υλικά: γύψος, χαρτόνι, ξύλο).

αναφορές κατά την διάρκεια της παραγωγής του αρχιτεκτονικού έργου υπήρχαν αναφορές σε άλλα κτίρια κατοικιών που βρίσκονται στην Ελλάδα ή το εξωτερικό. Οι αρχιτέκτονές τους, καταξιωμένοι στον χώρο πλέον, κατάφεραν να συμπυκνώσουν στα λίγα τετραγωνικά μέτρα ενός σπιτιού μια ολόκληρη θεωρία για το κατοικείν.

Κουκάκι _ Αθήνα η περιοχή όπου επέλεξα να σχεδιάσω την κατοικία είναι το Κουκάκι. Πρόκειται για μία γειτονιά πολύ κοντά στο εμπορικό και ιστορικό κέντρο της Αθήνας. Βρίσκεται δυτικά του λόφου της Ακρόπολης, νότια του λόφου του Φιλοπάππου και βόρεια της λεωφόρου Συγγρού, τον μεγάλο οδικό άξονα που συνδέει την Αθήνα με την παραλιακή ζώνη του Φαλήρου. Κύρια σημεία ενδιαφέροντος στην ευρύτερη περιοχή μελέτης είναι τα παρακάτω: _θέατρο παραδοσιακών χωρών "Δόρα Στράτου"

_μνημείο Φιλοπάππου

_θέση οικοπέδου

_Ωδείο Ηρώδου του Αττικού _Φιξ, μουσείο σύγχρονης τέχνης

_Ακρόπολη

_μουσείο Ακρόπολης

_σταθμός Μετρό Ακρόπολη

πηγή: διπλωματική εργασία 2012, Κουκάκι_αναβάθμίσεις του υπαίθριου αστικού χώρου, Σ.Θεοδωράκη_Κ. Φαφούτη

το Κουκάκι αποτελεί ένα δειγματολόγιο αρχιτεκτονικής, καθώς στους δρόμους του συνυπάρχουν κτίρια διαφορετικών εποχών, αρχιτεκτονικές διαφορετικών ρευμάτων. Λαϊκά νεοκλασικά, κτίρια του μεσοπολέμου, πολυκατοικίες με επιρροές από το μοντέρνο κίνημα και σύγχρονη αρχιτεκτονική συνθέτουν μία γοητευτική εικόνα. Ακόμη, η αμφιθεατρική θέση της περιοχής σε συνδυασμό με την χαμηλή δόμηση σκηνοθετούν ευχάριστες οπτικές φυγές προς τα κοντινά τοπόσημα.

το οικόπεδο το οικόπεδο βρίσκεται κάτω από τον λόφο του Φιλοπάππου και συγκεκριμένα ένα δρόμο κάτω από τον περιφερειακό δρόμο. Πρόκειται για ένα οικόπεδο στην διασταύρωση των οδών Τσάμη Καρατάση και Καρατζά, όπου τη μισή του έκταση καταλαμβάνει μία νεοκλασική λαϊκή κατοικία του προηγούμενου αιώνα. Η οδός Τσάμη Καρατάση στο σημείο μελέτης εμφανίζεται επίπεδη ενώ η οδός Καρατζά με έντονη κλήση δημιουργώντας υψομετρική διαφορά σχεδόν ενός ορόφου.

148 τ.μ. οικόπεδο με διατηρητέο κτίσμα

+

135 τ.μ. οικόπεδο

=

283 τ.μ. ο συνολικός χώρος μελέτης περιορισμοί νομοθεσίας: συντ. δόμησης: 2,1 κάλυψη: 70% όροφοι: 3

5

β α σ ι κ έ ς αρ χ έ ς

οι οποίες οργάνωσαν την διάταξη των όγκων και την μορφή της κατοικίας. Αυτές οι αρχές διέπουν όλα τα στάδια του σχεδιασμού και διατηρήθηκαν έως την παραγωγή του τελικού αποτελέσματος

αφαίρεση υφιστάμενων όγκων και ενοποίηση του οικοπέδου με τον ακάλυπτο του ο.τ.

δημιουργία διαμπερούς άξονα κίνησης εντός του οικοπέδου

ορισμός ιδεατού στερεού με βάση τα μέγιστα επιτρεπτά ύψη

ορισμός της ελεύθερης γωνίας του οικοπέδου, χωρίς να αναιρείται η απρόσκοπτη διαγώνια οπτική επαφή - απομάκρυνση από τα κτισμένα όρια

σχηματισμός αναδίπλωσης σε απόσταση από το έδαφος που οριοθετεί τους κύριους χώρους της κατοικίας

αναζήτηση της κεντρικής ιδέας με βασικό εργαλείο την μακέτα _ κλίμακα 1:500 _ γύψος και γκρι χαρτόνι

το σκίτσο αποτέλεσε βασικό εργαλείο για την διερεύνηση της κεντρικής ιδέας και την χωροθέτηση των επιμέρους λειτουργιών στο συγκρότημα

διάταξη χώρων - λειτουργιών στην κατώτερη στάθμη και στο νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Τσάμη Καρατάση αναπτύσσεται ο χώρος εργασίας του σπιτιού. Ένας ευέλικτος χώρος ο οποίος ενοποιεί ολόκληρο το συγκρότημα στο επίπεδο του ισογείου, θα μπορεί να φιλοξενεί ένα αρχιτεκτονικό γραφείο, ένα εργαστήριο γλυπτικής ή ζωγραφικής που θα παρέχει παράλληλα και την δυνατότητα διοργάνωσης μικρών εκθέσεων, τόσο στο εσωτερικό χώρο όσο και στον υπαίθριο. Οι χώροι αυτοί παρουσιάζουν έντονες διαφοροποιήσεις στα επίπεδα του φωτός, με σημεία όπου το φυσικό φως διεισδύει άφθονο στο εσωτερικό και άλλα όπου ο σταθερός τεχνητός φωτισμός παρέχει ένα διαφορετικό εργασιακό περιβάλλον. Η ενοποίηση εσωτερικών και υπαίθριων χώρων επιτυγχάνεται με την απομάκρυνση μεγάλων υαλοπετασμάτων και παρέχει την δυνατότητα της λειτουργικής εκμετάλλευσης ολόκληρης της επιφάνειας του οικοπέδου.

σχεδιαγραμματική τομή της κατοικίας _ οι βασικές χειρονομίες, οι κινήσειςπροσβάσεις και η οργάνωση των χώρων

στο υφιστάμενο νεοκλασικό κτίριο που βρίσκεται στην εσωτερική πλευρά του οικοπέδου αναπτύσσεται μιά μικρή αυτόνομη κατοικία σε δύο επίπεδα. Η κατοικία μπορεί να λειτουργήσει σαν χώρος φιλοξενίας επισκεπτών ή να παρέχει ένα μικρό εισόδημα στους ιδιοκτήτες με την ενοικίασή της. στις ανώτερες στάθμες και σε απόσταση από το έδαφος, αναπτύσσεται η μονοκατοικία της τετραμελούς οικογένειας σε δύο επίπεδα. Η κατοικία απομακρύνεται από το επίπεδο του δημόσιου δρόμου εξασφαλίζοντας την απαραίτητη ιδιωτικότητα και τις καλύτερες συνθήκες φυσικού φωτισμού και αερισμού στους χώρους καθημερινής διαβίωσης. Στον πρώτο όροφο βρίσκονται τα υπνοδωμάτια της οικογένειας και στον δεύτερο οι χώροι διημέρευσης, οι οποίοι εκτονώνονται στους υπαίθριους χώρους της κατοικίας.

διερεύνηση της κεντρικής ιδέας _ σχέση με τα γειτονικά κτίρια και ολοκλήρωση της γωνίας του οικοδομικού τετραγώνου κλίμακα 1:200 _ γκρι χαρτόνι

σκίτσο κεντρικής ιδέας σχεδιαγραμματική τομή με τις βασικές χαράξεις και την οργάνωση των επιμέρους χώρων

νεοκλασικό κτίριο μετά την διάνοιξη του δρόμου το νεοκλασικό κτίριο βρίσκεται πάνω σε μία υπερυψωμένη βάση χάνοντας την εύκολη πρόσβαση προς τον δημόσιο χώρο. Για τον λόγο αυτό κτίστηκε σκάλα που εξυπηρετούσε την είσοδο στον όροφο αλλά που εμπόδιζε την κυκλοφορία των πεζών στο πεζοδρόμιο. Έτσι, προτείνεται η απομάκρυνση της σκάλας και η δημιουργία ενός επιπλέον ορόφου στο επίπεδο του πεζοδρομίου, κάτω δηλαδή από το υφιστάμενο νεοκλασικό κτίριο.

μακέτα της τελικής πρότασης με προσπάθεια απόδοσης των υλικών του κτιρίου _ κλίμακα 1:50 _ γκρι χαρτόνι, φελιζόλ και καπλαμάς

!

οι πρώτες δομικές αρχές της αρχιτεκτονικής σύνθεσης διακρίνονται στο τελικό αποτέλεσμα. Η διαμπερής κίνηση των πεζών, η οριοθέτηση της γωνίας του ο.τ., η διαγώνια οπτική επαφή μεταξύ των δύο δρόμων και το προστατευτικό κέλυφος της κατοικίας σε υπερύψωση πλάθουν το τελικό αποτέλεσμα

ανατολική όψη

μακέτα όψη - τομή του κτιρίου _ κλίμακα 1:25 _ κόντρα-πλακέ θαλάσσης πεύκο

τομή Α-Α

μακέτα όψη - τομή του κτιρίου _ κλίμακα 1:25 _ κόντρα-πλακέ θαλάσσης πεύκο

τομή Β-Β

τομή Δ-Δ

μακέτα - διαμήκης τομή του κτιρίου _ κλίμακα 1:25 _ κόντρα πλακέ θαλάσσης πεύκο

επιλογή βασικών υλικών:

σκυρόδεμα με οριζόντια ίχνη ξυλοτύπου στις όψεις της κατοικίας που αποκολλάτε από το επίπεδο της αυλής

έγχρωμος σοβάς στις όψεις του νεοκλασικού

πελεκητό σκυρόδεμα στην βάση της σύνθεσης - μάντρα

νότια όψη

ανατολική όψη

ανατολική όψη

χώρος εισόδου της κατοικίας_ λεπτομέρεια μακέτας 1:25_ κόντρα-πλακέ θαλάσσης πεύκο

28 Ιουλίου 2014 _ κατά την διάρκεια της παρουσίασης της διπλωματικής εργασίας στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο