Die Matie - 80ste Gedenkuitgawe / 80th Birthday Edition by

TAGTIGSTE JAARGANG | SPESIALE UITGAWE

MONDAY 23 AUGUST 2021

2

MAP

Story map of

STELLIES

Check out the back page for the rest of the map and the story index on page 28! Look for the red circles throughout the newspaper to read the stories behind the places.

BA BUILDING

1

ROOIPLEIN

7 LIBRARY

4

WILCOCKS

33

32

DE LAPA 35 THE SQUARE 36

34

38

ADMIN C ADMIN B

6

MYSTIC BOER

WILGENHOF

ERFURTHUIS

TOWN HALL

DIE BRAAK

3

2

31

EIKESTAD MALL

DROSTDY THEATRE 37

5

ADAM SMALL THEATRE

ENTOURAGE 30

BOTANICAL GARDEN

29 NU’BAR

MOEDERKERK

PARLIAMENT

PRO ECCLESIA DRUKKERS

GUS GALLERY

28 THEOLOGY FACULTY

39 DE AKKER

40 HELDERBERG PAUL ROOS GYMNASIUM

27

23 Augustus 2021

REDAKSIONEEL

3

KONTAK ONS / CONTACT US E-POSADRES diematie75@gmail.com POSADRES Langenhovenstudentesentrum, Privaat Sak X1, Universiteit Stellenbosch, Matieland 7602 WEBADRES w w w.diematie.com FACEBOOK w w w.facebook.com/diematie OPLAAG 2 000 VOLGENDE UITGAWE 01/09/2021 SPERDATUM 25/08/2021 ADVERTENSIES diematieads@gmail.com

ONS VIER OOK AANLYN FEES Skandeer hierdie QR-kode om toegang te kry tot Die Matie se spesiale 80-jaar-afdeling op ons webblad:

KOERANTARGIEF Vorige uitgawes van Die Matie is in die US-biblioteek beskikbaar of op die biblioteek se webblad.

MEDEWERKERS / CO-WORKERS BLADUITLEG Mardene van Schalkw yk Robynne Lewis TEKSREDIGERING Karla van der Merwe, Mieke de Wet, Melissa Wrench, Bianca Haasbroek DRUKWERK African Sun Media VOORBLAD- EN REDAKSIESKETS Robynne Lewis

SPESIALE DANKIE Jacolette Kloppers, Johan van Tiddens

HOOFREDAKSIE VOOR V.L.N.R.: AANLYN REDAKTEUR Tiaan Booyens BEDRYFSREDAKTEUR Tadiwanashe Mutibura HOOFREDAKTEUR Carla Visagie NAVORSINGSBESTUURDER William Sezoe NUUS Brynley van Aardt ADVERTENSIES Nakishka Skriker MIDDEL: FOTOREDAKTEUR Erin Johnston ENGLISH SUB-EDITOR Lesedi Mnisi TESOURIER Selina Budhram SPORT Kuhle Mangana AGTER: STUDENTELEWE Kirsty Bucholz INHOUDSREDAKTEUR Dominique Fuchs DAG & NAG Alexander Brand UITLEGREDAKTEUR Mareli Swart AFRIKAANSE SUBREDAKTEUR Maryna Adshade

Dié studentekoerant se fakkel brand nog helder

MYLPAAL ’n Spotprent oor Die Matie se verjaarsdag soos dit verskyn het in Die Matie se uitgawe van 17 Oktober 1952.

GROEI G.J. Roux, Die Matie se redakteur in 1946, het hierdie spotprent geteken om te wys hoe Die Matie sedert 1941 gegroei en ontwikkel het. Spotprent: Die Matie, 2 Augustus 1946

How to support Die Matie In order to assist Die Matie with operational and printing expenses, Die Matie’s alumni founded a special trust. This trust ensures that current and future editorial members have access to additional financing for printing costs, infrastructure and other needs. To ensure that Die Matie can be read for free, we want to call on all Die Matie readers and alumni members to make a donation.

For any questions regarding the trust, email Johan van Tiddens at johanvantiddens@ telkomsa.net, or Nerisa Coetzee at Nerisa.Coetzee@media24. com. Payments can be made to the following account: Details: DIE MATIE STUDENTEKOERANT TRUST Bank: Absa Account number: 40-9102-5085 Branch code: 632005 Reference: DieMatie80

R

eeds sedert die tweede jaar van Die Matie se bestaan was daar partye wat dié studentestem wou stilmaak. In ’n artikel van 15 Mei 1942 het Die Matie byvoor­ beeld berig dat daar in ’n “Monster­ vergadering” ’n “belaglike mosie aangeneem is” dat ’n “groot seksie van die Stellenbosse studente ver­ bied word om hul oortuigings te uit”, en dat Die Matie verban moes word. Sowat 40 jaar later, in die 1980’s, is daar weer ’n mosie van wantroue teen Die Matie ingedien (Die Matie, 21 Maart 1985) – hierdie keer omdat daar glo te veel “om­ strede politieke berigte” was. Net in 1993 alleen is daar vier voorbeelde van hoe Die Matie gesensor is, het Kobus Burger, Walter Buchholz en Johan van Zyl in dieselfde jaar berig: “In Februarie (1993) verbrand studente Die Matie en Marius Visser word byna gestenig oor ’n ‘Perspektiewe & Dinge’. In Mei bars ’n storm oor Linda de Jager se kop los oor die kaberet. In Junie is daar ’n kabaal op die Tygerbergkampus oor skil­ derye van Monika Holleman. En in September is dit weer so: Beperking van spraak word op die Stellenbosse Student (SS) se redaksie afgedwing.” Sedert persvryheid van krag is toe Suid-Afrika op 27 April 1994 ’n

demokrasie geword het, was dinge nie noodwendig net maanskyn en goeie wyn vir Die Matie nie. Daar was SR-gevegte, senaatgevegte, hofsake, bedankings van redaksie­ lede en die internet, om maar net ’n paar van die struikelblokke te noem. Maar haar fakkel het elke keer hoog bly brand. En dankie tog daarvoor, want as ’n klompie waansinnige studente nie die afgelope 80 jaar lank iewers die tyd uitgegrawe het om ’n studentekoerant van gehalte uit te gee nie, was die Stellenboschstudente se stories verlore. Ons sou nêrens anders kon lees van hoe studente reeds in die 1940’s inisiatief geneem het om geld in te samel vir die Neelsie nie. Oor geboue wat afgebrand en lewens verwoes het nie. Oor die Blou Bliksems-sokkerspan, Danie Craven, die skermers of modes van 50 jaar terug nie. Oor studente wat geveg het vir die gelykheid van alle rasse, geslagte en gelowe nie. Of oor kankeragtige leierskap, of aan die ander kant oor leiers wat werklik ’n verskil gemaak het nie. Studente wat nog nie oor Die Matie se drumpel getrap het nie, weet nie wat alles voor saktyd moet gebeur nie. Hulle sal nooit weet voordat hulle nie sélf drie e-posse vir bronne gestuur het sonder om

terugvoer te ontvang nie. Of sélf die Woensdag met druktyd voor 07:00 moet opstaan vir verspreiding nadat hulle die aand voor die tyd tot diep in die oggendure gewerk het aan die koerant se uitleg nie. Maar danksy 80 jaar se stories kon ons nou ’n klein gedeelte van die US-studente se stories in hierdie uitgawe vasvang. Dankie, liewe Die Matie, vir 80 jaar se braafheid, vriendskappe, karakterbou, hardkoppigheid en stories. Laat die fakkel brand! Carla Visagie Redakteur van Die Matie in 2021

Lees Die Matie aanlyn HET jy geweet al Die Matie se uitgawes sedert 1 Augustus 1941 is aanlyn beskikbaar? Skandeer die eerste kode met jou selfoon vir toegang tot uitgawes vanaf 1941-2011, en die tweede kode vir uitgawes vanaf 2015-2021.

4

LETTERS & MEMORIES

Letters & Memories

Die Matie is 80 jaar oud! Oudredaksielede het briewe en herinneringe gedeel. Nóg gelukwensings van heinde en ver is op Die Matie se webblad beskikbaar.

E

very campus needs a newspaper as a voice for her students – not only a voice, but a megaphone to amplify student voices. These are the voices of the next generation of leaders who must test the boundaries while still learning the rules of engagement in our Global Village, amidst the Fourth Industrial Revolution. Oh yes, not to forget: Amidst, also, of a global pandemic. Although a student newspaper needs to be funded through university budgets because it represents the student body, it is not a voice for a university. It must, by definition, be independent of any university structure. This seems like an oxymoron if a student newspaper accepts its funding from university budgets. However, that is simply the way this particular cookie crumbles. Otherwise, it is merely a marketing tool for a university, which is what a student newspaper should never be. Although, if it does happen to draw attention to its university for all the right reasons (including bad publicity, because, of course, there is no such thing as bad publicity), it deserves every cent it gets from central budgets to maintain its publication platforms, in print and online. Bottom-line: A campus newspaper is a laboratory for democracy. It is the place where the next generation learns the skills – and responsibilities – that come with democracy, especially one so hard fought for as South Africans. That is also why a campus newspaper needs to serve the public good according to the letter and spirit of what good journalism is, and subject to the South African Press

Code and all that the Code entails. So, congratulations to Die Matie for doing its unique Matie-thing for 80 years already. #ForeverYoung #ForeverObstreperous #ForeverDieMatie PROF LIZETTE RABE, CHAIR, DEPARTMENT OF JOURNALISM

HIERMEE ’n insident uit 1963 wat toon dat die verhouding tussen die universiteitsbestuur en Die Matie maar altyd ’n delikate een was. “Ek het in my derde jaar as regstudent (1962) ’n lid van Die Matie se redaksie geword en in my vierde jaar redakteur van dié studentekoerant. Daarmee het ek my in die praktyk grotendeels by die opposisie aangesluit, al was ons kritiek op die universiteitsbestuur en die studenteraad maar versigtig en meestal in satiriese gewaad. ’n Voorbladartikel oor die jare oue beloftes van ’n studentesentrum (die latere Neelsie is eers in 1975 voltooi nadat so ’n byme­ kaarkomplek vir studente al sedert 1920 belowe is) het my wel op die rektor, prof. Thom, se rooi tapyt laat beland. “Sy hantering van my was veelseggend: Nadat ek vir seker ’n halfuur in die wagkamer gesit het, het sy sekretaresse my kom meedeel dat hy nie sy tyd met my wil mors nie... 30 jaar later sou ek self in prof. Thom se stoel gaan sit.” PROF. ANDREAS VAN WYK, REKTOR (1993-2001), REDAKTEUR VAN DIE MATIE IN 1964

GEBOORTE Die Matie se eerste voorblad op 1 Augustus 1941. DIE MATIE-MALLIGHEID Die lewe van ’n Die Matie-redaksielid. Spotprent: 12 Junie 1959

NUUSNEUS Mietsie Andrag, redaksielid in die 1950’s en sportredakteur in 1951, by Die Matie se 75ste verjaarsdaggeselligheid. Foto: Nardus Engelbrecht

’n Terugblik na die 1950’s DIT is die jaar 1958. Ek is ’n vierdejaarstudent in ingenieurswese en word aangestel op die redaksie van Die Matie. Destyds moes jy veelsydig wees en meer as een funksie verrig. Ek was amptelik aangestel as fotograaf, maar met die duidelike opdrag dat dit ook van my verwag word om berigte se teks te skryf. Die teks vir berigte, netjies getik, moes op Donderdae om 12:00 ingegee word. Dan is dit geset, en is proefstroke deur die Paarl Drukkery op Saterdag gelewer. My foto’s moes ek Sondagoggend ingee. Daarvoor het Die Matie-redaksie die gebruik van FOKUS (die Fotografiese Klub van die US) se donkerkamer, in ’n geboutjie voor die latere Admin A-gebou, op Saterdagaande gehad. Jy moes die chemikalieë vir die ontwikkeling van die films self

8

meng; die films het jy self ontwikkel, gefikseer en drooggemaak, en foto’s op die vergroter afgedruk en ontwikkel. Sondagmiddae het ons bymekaar gekom (’n groot sonde vir daardie tyd!) om die bladuitleg met die hand te doen. Die papierstroke gedrukte teks is met die skêr geknip, en saam met die foto’s uitgelê en met gom ingeplak op poniekoerantgrootte velle, en van opskrifte voorsien. Dié bladuitleg is per motor afgelewer in die Paarl, en Dinsdagoggend het Die Matie tweeweekliks die lig gesien. Onder ons redakteur, Coenie Slabber, se leiding het Die Matie ’n verligte aanslag gehad, en was dit gedurig in botsing met die verkrampte Studenteraad (SR), en veral met Jan Loubser wat nasionale president van die ASB (Afrikaanse Studentebond) en ’n leidende figuur op die kampus was. Die klimaat op die kampus was

warm en het gesentreer om die vraag oor wat die US in wese is. Die “regse” groep het gesê die US is ’n “Afrikaner-universiteit”, en die “linkse” groep dit is ’n “Afrikaanse universiteit”. Die SR het die eersgenoemde standpunt ondersteun, Die Matie-redaksie die laasgenoemde. Die ongesproke, maar onderliggende subteks van die laasgenoemde standpunt was dat die US ’n universiteit vir álle Afrikaanssprekendes moes wees, insluitende bruin Afrikaanssprekendes (wat die meerderheid uitmaak van Afrikaanssprekendes). Dié standpunt was direk in stryd met die bepalings van die destydse Wet op Afsonderlike Universiteite wat onder bespreking in die parlement was, en later aanvaar is as Wet no. 45 van 1959. In Augustus 1958 moes ons weer vir die volgende jaar aansoek doen vir poste op die redaksie, en het

KOERANTE ORAL Regter Anton Steenkamp, Die Matie-redakteur van 1985, met sy Die Matie-hemp van 30 jaar gelede. Foto: Nardus Engelbrecht

die hele redaksie ’n gesamentlike aansoek ingedien. Ons is weer almal aangestel. ’n Debat in die destydse Plazafliek oor die aard van die US, en ’n openbare optog deur die Black Sash (’n nasionale vrouebeweging wat apartheid teengestaan het) het die twis tot breekpunt gelei. Die Matie se standpunte en botsings met die regse SR het toegeneem, en vroeg in 1959 word ons in kennis gestel dat die SR die hele redaksie afgedank het omdat hulle deel was van ’n “linkse aanslag”. Ons is almal ge-fire! ’n Nuwe redaksie moes inderhaas saamgestel word. Hulle het gou agtergekom dat die uitgee van ’n koerant, met ’n splinternuwe onervare redaksie, nie so eenvoudig is nie! Ek word ontbied deur die SR-voorsitter en gevra of ek bereid sal wees om as fotograaf, sonder enige beriggewing, op die redaksie te dien. My antwoord is “ja”, maar omdat die ou redaksie as ’n groep aansoek gedoen het vir heraanstelling, het ek gesê dat ek dit net sal doen as die hele ou redaksie

weer aangestel word. Dit was vir die SR onaanvaarbaar, en so het my joernalistieke loopbaan by Die Matie tot ’n einde gekom. ’n Splinternuwe Die Matie-redaksie is aangestel. Ná ’n fotolose uitgawe van Die Matie deur die nuwe redaksie is medestudent Johan Stander as fotograaf gewerf. Hy het later ’n fotografiese winkel op Stellenbosch bedryf wat gespesialiseer het in sosiale foto’s wat by danse, dinees en ander funksies geneem is. My weiering om weer as fotograaf op Die Matie redaksie te dien, het vir Stander ’n nuwe loopbaan besorg! Geluk aan Die Matie met sy tagtigste verjaardagviering! CHRISTO VILJOEN WAS PROFESSOR IN INGENIEURSWESE AAN DIE US, LATER DEKAAN IN INGENIEURSWESE EN VISEREKTOR (BEDRYF) TOT SY AFTREDE IN 1998.

23 Augustus 2021

BRIEWE & WENSE

5

Briewe & Wense E

K beland in 1969 as eerstejaar in Eendrag en word dadelik deur die oumanne aangespoor om aansoek te doen as verslaggewer by die Die Matie toe hulle hoor ek was redakteur van die Hoërskool Bellville se skoolkoerant. Die Prim, Dirk Hertzog, was in 1968 redakteur van Die Matie. Ná twee jaar as verslaggewer, word ek in 1971 interuniversitêre redakteur en in 1972 redakteur. Dit was wonderlike jare en vriendskappe wat steeds voortduur is toe gesmee. Dit was ’n voorreg om aan mekaar te kon skuur. Dit het ons gehelp vorm tot mense wat later ’n bydrae tot ons gemeenskappe kon lewer. Ek dink veral aan Chris Otto, my voorganger, en Ben Griesel, sy adjunk (1971), en opvolgers soos Cobus Stofberg (1973), Altus Joubert (1974) en Koos Bekker (1975) – manne wat vandag bekend is in die sake- en regswêreld. Hierdie kwessies van 1972 kom na vore in berigte en opskrifte deur die jaar: “Karnaval” (die woord “SMOEG” word deur Karnavalvoorsitter Jan Dreyer geskep); “Verwelkoming” (vandag steeds ’n netelige kwessie); “Intervarsity met Ikeys in die Weegskaal” (ná baie toutrek het dit wel voortgegaan); “Geskilpunte oor SAAK” (die Stellenbosse Aktuele Aangeleentheidskring); “SR voer eierdans” (verwarrende standpunte oor Intervarsity wat later opgeklaar is); “ASB Onaanvaarbaar vir Stellenbosch” (die konserwatiewe Afrikaanse Studentebond); vroue wat langbroeke klas toe dra (die universiteit het dié voorstel in 1973 aanvaar); “Betogings en Onrus” en “Wat sê die SR?” oor protes deur Ikey-studente by die St. George’s katedraal in Kaapstad; planne vir die bou van die Neelsie; ’n suksesvolle interuni-

versitêre SR-konferensie wat deur voorsitter Buks Hertzog en SR-lid Michiel le Roux gereël is; en “Futlose Napraters” oor Afrikaanse studente se versigtigheid om hulle oor politieke kwessies uit te spreek. Dit was voorwaar interessante tye! Die Matie was ’n voorstander van die “oop gesprek”. Ons het daarna gestreef om ander se standpunte op te soek, daarna te luister en dit te probeer verstaan. “Ondersoekende joernalistiek” het nog nie in daardie jare bestaan nie, maar ons was wel bevraagtekenend oor die hede en toekoms. Die Matie het nie gehuiwer om die SR, die universiteit of die regering te kritiseer nie. Wat het ons gedryf om ons studies af te skeep en lang ure en laat nagte aan die publikasie van Die Matie te bestee? Ek dink dit was die tinteling van opwinding om deel te wees van die volle spektrum van studentewees, die ernstige debatte van die dag, sowel as gewone studenteligsinnighede. Terugskouend dink ek daar was ’n gevoel van afwagting en die wete dat ’n nuwe bestel sou en moes aanbreek. Wat dit sou behels was onduidelik, maar ons het dit help eksploreer. Ek sê innig dankie aan my 1972hoofredaksie en regterhande, waar­ van sommige al saliger is: Altus Joubert (assistentredakteur), Bobby Loubser (nuus), Estienne Pretorius (sosiaal), Johann Gerber (sport), Melvyn Minnaar (kuns), Cobus Stofberg (interuniversitêr), Dan Berner (tipografie), Francois Pauw (taalversorger) en Marie de Villiers (sekretaresse). GERRIE DE VILLIERS, REDAKTEUR VAN DIE MATIE IN 1972

WINNER Bongani Keswa received the award for Die Matie Reporter of the Year 1988-1989. Bongani studied journalism at Stellenbosch University. Photo: Supplied by Dr Cornis van der Lugt

IN 2001 het Die Matie nog die hoekkantoor met twee balkonne in die Neelsie gehad en dit was werklik soos baie van ons se huis, want daar is geëet, gedrink, gewerk en geslaap. En baie ander dinge waaroor ek nie nou kan skryf nie! Ons het staatgemaak op die faksmasjien; selfone was ’n aardigheid en so groot soos bak­ stene; ek dink nie ons het geweet wat PDF’s is nie; en die blaaie is op ’n blou ZIP-disc gelaai en per Toyota Tazz Paarl toe gery. Lessenaarpublisering met behulp van PageMaker is die eerste keer in die laat 1990’s gedoen, so baie oudredaksielede onthou dus die dae van knip, plak, strip en kopie wat gepen word. Nog iets om in ag te neem, was hoe laat Edrich, die fotowinkel, toegemaak het, want na-ure was daar geen manier waarop ons die rolle film kon ontwikkel nie. Wat dus nie in die middae teen 17:00 of Saterdae teen 13:00 ontwikkel was nie, is nie ontwikkel nie. Behalwe een keer toe nood leer bid het. Die groot storie in 2001 was die dood van Charl Strydom, ’n tweedejaarstudent, tydens ’n inlywingsritueel by sy koshuis. Die storie het landwyd opslae gemaak en ’n herrie veroorsaak. Die Matie, wat dekades lank al geskryf het oor menseregtevergrype en die euwel van doop, ontgroening, noem dit wat jy wil, het uiteraard volledig oor die voorval en die nagevolge daarvan berig. Dit het ook aanleiding gegee tot ’n ope brief deur oudredakteurs, wat ’n landwye ondersoek na dooppraktyke op kampusse deur die destydse onderwysminister Kader Asmal en die Menseregtekommissie tot gevolg gehad het. Maar wat het dit met rolle film te doen? Een Maandagaand, die aand wat die koerant moes sak, is ’n doopdebat gehou met allerlei kampushelde, kampusfigure, koshuismense en P.G., oftewel prof. P.G. du Plessis, destyds die direkteur van studentesake, as sprekers. Ons moes eenvoudig die foto hê en ’n plan moes gemaak word. Johann van Tonder, toe Die Burger se hooffotograaf en dosent in fotojoernalistiek by die joernalistiekdepartement, het vir Waldimar Pelser, redakteur in 2000 en toe Die Burger se nagverslaggewer, ’n vinnige les gegee oor hoe om foto’s in ’n donkerkamer te ontwikkel. Carina du Toit, toe assistentredakteur, is die aand ná die debat met die kosbare film per Toyota Tazz na die Naspers-gebou in Kaapstad. Die foto is ontwikkel, weer teruggery Stellenbosch toe en by ons kantoor ingeskandeer. Dit was die heel langste aand van my lewe, maar die volgende dag was die foto op die voorblad. Alles was altyd groot spanpogings en ons is deur bloed, sweet en trane saam hierdeur. Ek onthou meermale hoe ek vir Danie Smit, voorheen assistentredakteur en in 2001 ’n nagraadse student en nie meer amptelik by Die Matie nie, met sonsopkoms, terwyl die drukkers al wag, moes bel om

TURBULENTE TAGTIGS Die Matie se redaksie in 1988.

8

DIE HOEKKANTOOR Die Matie se vorige kantoor (met twee balkonne).

OUD EN NUUT Die Matie Studentekoerant Trust het op 10 April 2021 ’n opleidingsdag vir die 2021-redaksie by die joernalistiekdepartement aangebied. Oudredaksielede was die sprekers. Foto: Nardus Engelbrecht te kom red wat daar te redde is. Danie, vandag waardeer ek dit meer as ooit. Dankie! Elke termyn is gekenmerk deur hoogte- en laagtepunte, snaakse voorvalle, vriendskappe deur dik en dun, ongesonde stapelkos, laat nagte, vroeë oggende, rekenaars wat crash, chaotiese verspreidingsoggende, geld wat opraak, MFM se musiek en Tassenberg. Elke termyn het sy groot stories, berge wat versit is en spesiale herinneringe – en natuurlik het dit verander, gevloei en beweeg soos baie verskillende, unieke, eiesoortige mense Die Matie se gange bewandel het. Maar daar is dinge wat oor die 80 jaar ’n goue draad nagevolg het – humor, kreatiwiteit, die soeke na die waarheid, kritiese denke, moeilike vrae, die uitdaag van die establishment en eintlik van

enige vorm van gesag, jeugdige voortvarendheid, rebelsheid, die slag van heilige koeie, die vastrap van onderrokke wat uithang, demokrasie, menseregte, gelykheid en die erns daaroor om nie net die beste studentekoerant in die land te wees nie, maar ook die beste kóérant. Mag toekomstige redaksies ook, terwyl hulle gehalte nastreef en die oorspringlat al hoe hoër stel, ook alles van bogenoemde probeer en die goeie behou. En natuurlik is die heel belangrikste om altyd soveel as moontlik pret te hê. Mag die fakkel van vryheid en geregtigheid vir altyd bly brand. Lank lewe Die Matie! JACOLETTE KLOPPERS, REDAKTEUR VAN DIE MATIE IN 2001

6

NEWS

Eight controversies for eight decades MIA VAN DER MERWE

D

uring Die Matie’s history as an informative student newspaper, numerous scandalous incidents occurred on campus. For the last 80 years, Die Matie has been the eye in the sky for countless student-related events. Some of these incidents were less serious than others. Some resulted in comic relief from the daily lives of SU students. Other incidents, however, bordered on the serious and the criminal.

NO SECRETS An excerpt from the column in March 1949. Source: Die Matie 1949 – “Wanneer Mure Praat… Oor Bure op Straat” During its early formative years, Die Matie published a column about campus rumours related to students. This tongue-in-cheek section discussed the latest student gossip on campus and was called “Wanneer Mure Praat… Oor Bure op Straat” (“When Walls Talk… About Neighbours on the Street”). This section featured lengthy discussions about recent student scandals and the most riveting rumours going around campus. The names of the people being discussed were not omitted. Full names, and sometimes the students’ residences, were mentioned for effortless identification of the unfortunate parties involved. 1954 – “’n Week van Krisisse in Stellenbosch” In this publication of Die Matie, big bold letters announced a week of crisis for Stellenbosch. This followed the suspension of four students from the university and three others from their residence. All the suspended students resided in Huis Visser. These Huis Visser residents were supposed to sit down after dinner to listen to a speech by the then Rector, Dr H.B. Thom, about hostel budgets and savings. However, they decided to play hooky and left the dining hall without listening to the speech. The following morning all of the students apologised in writing. Nevertheless, three of them had to leave their residence within 24 hours. No other residences were allowed to house them. Four others were suspended from the university with immediate effect. They were all final-

year students; two of them were busy with postgraduate studies. 1968 – “Simonsberg en daardie rok!” The 1960s saw drastic and revolutionary changes in the way women dressed. This was the era where women started wearing shorter skirts and higher heels. One dress, however, had the whole campus talking for weeks. On 23 August 1968, Simonsberg had their annual dance in Camps Bay, Cape Town. The highlight was the orchestra and three colour changing disco lights. That was until a certain student showed up in a very short dress with holes in very strategic places. Legend has it that all the men present had stiff necks the next day. The female student remained unnamed. But if you wanted to, you could go buy a photo of the dress (and the woman) from the local photographer, Edrich. Edrich’s business did very well that spring.

NO BULLDOZER NEEDED Campus security coming to stop Johan Bouwer. Photo: Albert Geldenhuys 1978 – “Helshoogte Dilemma” In March of 1978, Helshoogte men’s residence got the goahead to enlarge the field behind the residence. This was when Johan Bouwer, Vice-Prim of Helshoogte, decided to take matters into his own hands. Wearing only PT shorts and armed with a ten-pound hammer, Bouwer went to work. He started slamming down the wall behind the residence with remarkable vigour. Scared students contacted campus security to remove the “crazy person” who was demolishing their building. Campus security was reluctant to engage with a “crazy person”. They tried to talk him out of his mission to destroy the wall, but Bouwer would not budge. Ultimately, the Department of Agriculture’s help was deployed. All was resolved peacefully and the demolition was continued by those who were actually in charge.

Hiérdie dosent open klasse met Die Matie

14 15 1986 – “Willows en Visser haaks ná spuitverwery” In March of 1986, chaos ensued when a first-year of Huis Marais was spray-painted by Wilgenhof residents after he shouted “Bekfluitjie!” outside the Wilgenhof resi­dence. As revenge a number of Huis Visser residents kidnapped and spray-painted a Wilgenhof student. In a second incident Huis Vis­ ser students kidnapped a group of Minerva HK’s during a house meeting. The men took the women of Minerva to be showered at Huis Visser. According to Minerva’s Prim at the time, Barene Hugo, the incident was a planned operation by Huis Visser’s HK. With the help of Dagbreek, the women retaliated by bombing the men’s residence with water balloons. Consequently, 30 more ­Minerva women were taken to Huis Visser to be showered. Hugo saw this as an “eye for an eye” type of situation. She p ­ roceeded to throw paint on the bikes and cars that stood at Huis Visser. 1998 – “Simonsberg-verkragting: Wat gebeur het” 1998 saw the first reported rape in an SU residence. A female s­ tudent from Serruria was raped in Simonsberg men’s residence. It was confirmed that a group of Serruria women were socialising with Simonsberg students. The HK’s of Simonsberg invited the women from Serruria to their club, where partying and drinking followed. An official internal investigation was launched into the incident. Prof P.G. du Plessis, head of student affairs at the time, confirmed that this was the first reported rape in a residence at the university. The alleged rapist was expelled from the residence, but he was still allowed to continue his studies. 2000 – “Doopskandaal in Huis Marais” In the early months of 2000, Huis Marais experienced a situation that brought the residence’s orientation activities for first-years under fire. This came after first-years anonym­ ously reported that they were being mistreated by some ­senior students in the residence. Allegedly, a first-year was singled out and ordered to go down onto his knees with his head bent. A few Huis Marais seniors ­allegedly proceeded to urinate in front of the first year as a means of showing dominance. Several other first years told Die Matie that they had been p ­ hysically assaulted in Huis Marais. Allegedly seniors pushed first years around, hit their heads and hit them with their fists. The Prim of Huis Marais at the time, Derek Kahts, stated that he was unaware of the mentioned in-

36 JAAR Dr. Anton Ehlers met ’n eksemplaar van Die Matie. Foto: Brynley van Aardt Dr. Anton Ehlers, ’n senior lek­ tor in die Departement ­Ge­­s­kie­­denis, is die dosent wat al die langste by die Universiteit Stellenbosch (US) werk. Ehlers het aan die universiteit studeer en doseer nou ook al 36 jaar lank aan die US. Ehlers het onderwys studeer en in 1979 sy honneursgraad verwerf. Hy gee sedert 1985 by die universiteit klas, en hy spesialiseer in sakegeskiedenis. Ehlers, wat aan Die Matie gesê het hy “tel elke Woensdag die koerant op”, blaai eerste na die spotprent en die rugbyuitslae.

Hy sê dosente lees meestal Die Matie om net een van twee redes. Die eerste is om te sien of hulle “Kampus Quotes” gehaal het vanweë die komiese opmerkings wat hulle in die lesinglokaal gemaak het, en die tweede is om te sien of Die Matie iets geskryf het oor hulle vakgebied. “Ek het altyd my klasse geopen deur ’n artikel uit Die Matie voor te lees. Ek het ook altyd gewens dat een van my opmerkings in die klas die koerant sal haal,” sê hy. – Lee Esterhuysen

cidents. He said none of the firstyears reported these incidents.

that lead to the normalisation of rape and sexual assault.

2016 – “Majuba in hot water” In April 2016, sexually explicit and derogatory posters were displayed at ­Majuba. One of the posters, which promoted a social event with a women’s residence, Irene, had ­ the image of two animated l­ions playing with each other. The ­ ­caption read “Sadly I know what comes next”, followed by an image of two lions ­mating. Another poster advertised “Quadlympics”. This social event was to be hosted by Lydia, ­another women’s residence. This poster was captioned “Any hole is my goal”. According to Majuba’s head at the time, the posters were made by a first-year student on the social committee. Apparently, the ­posters were taken down the moment it was seen by a HK member. Hein Steggman, Prim of Majuba in 2016, admitted that the posters were degrading towards women. He stated that action must be taken to evaluate the core values of the men in the residence. According to Prof Amanda Gouws, a lecturer in political science, “this is what rape culture means” and these are the actions

2020 – “The Whistle Blows for the Wild Willows” In February last year, ­ Wilgenhof men’s residence came under fire for the distribution of an alleged ­homophobic post on social media. First years in Wilgenhof posted an Instagram Story of a ­fellow student in ­response to the suspension of c­ertain welcoming ­ practices at ­Wilgenhof. The picture of the student was captioned, “When you want to take our O-Week away because you were accidentally placed in a male residence in first year”. The student was seen as a queer leader on campus. The HK was temporarily expelled from their duties until the investigation had been completed. In the end, no student was held accountable for the incident. The reas­ oning was that the relevant Instagram account was an open account and the login details were in the description of the account. This lead to a protest planned by the QueerUS Society. Protestors marched to Wilgenhof but ­received no answer. Then they marched to Admin A where they knew Prof Wim de Villiers, the Rector, and Mr Alan Winde, the Western Cape Premier, would be present.

6

23 Augustus 2021

NUUS

7

The protests that we remember FLAVIA DAVIDS

1985 – Anti-apartheid protest by Maties quashed by police and other students REVEREND John Green and Stellenbosch University (SU) student Lloyd Davids, who had been granted permission by Phillip ­Verster, the SU Student Representative Council (SRC) chairperson at the time, led 300 SU students in peaceful anti-apartheid protest. The students and their leaders united in the singing of freedom songs and chanting in September of 1985. Before the protest, Verster issued a warning to the student

body that the protest would not be met with any conflict as the student body “must give the students a chance to exercise their action”. However, chaos ensued when different groups of SU students attempted to block the protest. As reported by Die Matie on 5 September 1985, approximately 60 Wilgenhof students tried to stop the protest by throwing water bombs (made from plastic bags) at the protestors. Other student groups threatened the protestors by arming themselves with batons and sticks and pelted them with eggs. Once the protest left the campus, a group of 150 Afrikaner Weerstandsbeweging (AWB) supporters

attempted to block the protestors’ path. The scene was de-escalated by plain-clothed, sjambok-wielding police officers and the protest was declared i­ llegal. As the protest drew to a close in front of the Arts building on Ryneveld Street, the rector, Prof Mike de Vries, urged the students not to engage further with the protestors and that anyone who ­participated in a protest would face “immediate suspension”. The protestors then dispersed onto the Rooiplein and held a short service, in which a statement was read and “Nkosi Sikelel’ iAfrika” was sung while other students sang “Die Stem”.

1990 – Bonfire of Die Matie papers on Rooiplein

2015 – Fees Must Fall flame lit in Matieland

2

THE fall of the Cecil John ­Rhodes statue at Rhodes University in Makhanda (formerly Grahamstown) in October 2015 sparked the national student-led protest known as the Fees Must Fall (FMF) movement. In October 2015, SU student Jodi Williams occupied the Admin B building on Victoria Street. As told to the Sunday news­ paper City Press by accounting student Farai Mubaiwa on 25 October

2015, “[It] was an emotional student who just d ­ ecided to occupy Admin B on Monday [19 October 2015]. The rest of us joined.” The occupation of the Admin B building was the first of the protests in which students called for free education. In 2016, approximately 30 students were interdicted by the university after FMF protestors occupied the library in protest of the proposed 8% tuition increase for the 2017 year. The students vowed to occupy the library until they were met with Prof Wim de Villiers, the rector, to discuss

MARCHING FOR EQUALITY Reverend John Green leads an anti-apartheid protest in 1985. Photo: Die Matie

of the emotions that led to the protest in the first place. In May 1990, a further attack on Die Matie took place when the then deputy-editor, Tina du Toit, was fired by the SRC. In a motion of nine to six votes, it was decided that Du Toit should be fired for contravening certain rules set out in Die ­Matie’s code of conduct. These allegations were dismissed by the then editor, Dries Liebenberg, who claimed that Du Toit’s dismissal “came down to a blatant restriction of [Du Toit’s] freedom and that of Die Matie”.

TO express their wrath against Die Matie, 250 disgruntled SU students gathered on the Rooiplein to burn its newspapers. The protest, which also led to the pelting of Die Matie staff with eggs, was believed to have been partially motivated by the protesting students’ outrage at the publication of the article “Doop gaan voort”, an article that had an anti-initiation stance. The head of the Prim Committee at that time, Louis du Preez, acted as spokesperson of the protesting

students as well as the other members of the Prim Committee. Du Preez argued that the articles published in the student newspaper had been “based on lies” and that the publication was not performing its duty as “the independent mouthpiece for the Stellenbosch students” per its mantra. Further claims included that the student newspaper published articles that were “negative”, “onesi­ded”, and even “blasphemous”. The protest was condemned by then SU rector Prof Mike de Vries, who said that the protest was unjustified, regardless of the intensity

free education, as well as no increased tuition fees. The protest was broken up by police with pepper spray, and the students were forcibly removed from the scene. A later protest in October 2016 saw the shutdown of the Arts and Social Sciences, Economic and Management Sciences, and Law buildings during the exam pe­riod. A petrol bomb was thrown at the General Engineering building which did not result in any da­mage to the property or injuries to the students involved.

FREE EDUCATION Open Stellenbosch protesters in September 2016. Photo: Esther Schippers

2016 – #RedTape movement in solidarity with the voiceless victims of sexual abuse

4 #RedTape A silent protest on the Rooiplein in April 2016. Photo: Stellenbosch University

IN February and March 2016, two SU students from the Harmonie and Heemstede residences respec­ tively were alledgedly raped in separate incidents on the main Stellenbosch campus. News of the incidents sparked outrage in the Stellenbosch community and led to a demonstration of solidarity known as the #RedTape movement. Students were encouraged to wear tape over their mouths to show solidarity with the victims of sexual abuse and as a show of support for those who are rendered voiceless by the inhumane violation of their bodily integrity. The protest took place on the Rooiplein for five days, and over a hundred students gathered in silent protest against sexual abuse. A petition to SU management was

disseminated to the student community in which requests were made for increased campus security, panic buttons for students in addition to a designated toll-free crisis line for sexual abuse victims. At the end of the protest, a BA (International Studies) honours student, Ashanti Kunene, recited poetry. SU’s choir, led by conductor André van der Merwe, broke the silence with a rendition of the isiXhosa gospel hymn “Indodana”. SCAN THE QR CODE TO READ MORE STORIES

8

NEWS

Dis mos altyd lente op Coetzenburg MARELI SWART

V

andag dreun die lirieke van “Dis altyd lente” na elke mooi drie wat op die rugbyveld gedruk word. Dié ondersteu­ nerslied is egter skaars 20 jaar oud. Voorheen het die skare wat by Coetzenburg bymekaar gekom het ook baie ander staatmakerliedjies gesing. Sport is egter nie sport sonder ondersteuners nie, en universiteitsport nog minder só sonder studente wat bereid is om hulle studietyd prys te gee om ’n groot maroen golf langs die veld te vorm. Voordat studente se Maandagaande deur Varsity­beker-rugby oor-­ heers is, het Maties hulle dosis geesdrif gekry by Intervarsity – ’n reeks verskillende sport­ wedstryde wat gewoonlik teen die aardsvyand Ikeys gespeel is. Die Intervarsity-tradisie het in 1911 tussen die US (toe Victoria Kollege) en die UK (Universiteit van Kaapstad, toe Suid-

VANG GEES! Die Maties-rugbyspan het die skare opgesweep tydens die 2008-Varsitybeker-finaal, wat hulle toe ook gewen het. Foto: Johann Swart Afri­ kaanse Kollege) begin. Toe albei hierdie instellings in 1918 as universiteite gevestig is, het Stellenbosch die vyand verras deur ’n

A

D

klavier en die eerste dirigent te gebruik om gees te skep; dít was iets waarvoor Intervarsity later bekend geraak het. Dit was ’n karnaval

van sing-songs, trompoppies, blaas­ orkeste, krete sing en sjampanjenooiens (soortgelyk aan vandag se Mej. Varsity Cup).

In die 1980’s het oproerige, dronkgedrag hierdie geleentheid gebrandmerk. Die Matie was daar om die traangasdebakel van 1986 vas te vang toe vrolike studente hulle plekkie op die veld wou merk en met die gereg kopgestamp het – ’n reaksie wat vandag se streaker gevolg deur ’n kampus­ sekuriteitswag nog nie ontlok het nie. Drankgebruik by hierdie geleenthede word steeds gekritiseer, hoewel die meeste studente deesdae tevrede moet wees met ’n live stream van ’n Varsity­beker-wedstryd. Die tradisies van trompoppies en sjampanjenooiens is ook in daardie jare afgeskaf vanweë die seksistiese aard daarvan, volgens die boek Imagining the city wat in 2007 verskyn het. Hoewel Maties se ondersteun­ erskultuur deur die jare verskeie baadjies gedra het, bly die student op die kantlyn een van die belangrikste faktore vir ’n suksesvolle dag op die veld.

C

B

E

BACK TO THE FUTURE Hierdie foto het in 2001 in Die Matie verskyn by ’n berig oor hoe studente toe gedink het die toekoms van tegnologie sal wees. Volgens Trevor du Toit sou “99% van dosente in die toekoms van IT in hul klasse gebruik maak”. Foto: Die Matie

A

BEL DIE POLISIE Polisielede gryp in nadat die Intervarsity-skare in 1986 te jolig geraak het. Foto: Die Matie

B

KLINK ’N GLASIE Die 1966-sjampanjenooi saam met al die dirigente en ’n tradisionele glasie vonkelwyn. Foto: Die Matie

C

M IS VIR MATIES Ondersteuners se kleredrag in 1966 verskil wêrelde van vandag se maroen hempies. Foto: Die Matie

D

MFM SE PIENK BANK Twee redaksielede en twee Springbok 7’s-spelers geniet Die Matie in 2020. Foto: Brynley van Aardt

E

GESIGVERF Ondersteuners van verskillende spanne was in 1994 gretig om te wys waar hul lojaliteite lê. Foto: Die Matie

DIE TOEKOMS IS NOU Weens die Covid-19-pandemie en die gepaardgaande inperkingsreëls was studente en akademiese personeel genoodsaak om swaar te steun op tegnologie. Anders as destyds is skootrekenaars deesdae baie algemeen. Foto: Universiteit Stellenbosch

23 Augustus 2021

NUUS

9

Queer and we’ve always been here! AURELIA MOUTON

C

opies of Die Matie were de­ faced and scattered around Stellenbosch University (SU) after the publication of a frontpage photograph that featured two men kissing at the annual Soen In Die Laan (“Kiss in the Avenue”) event on 30 July 2010. This frontpage from the August edition of Die Matie made national headlines. It sparked debate and campus-wide commotion, with some outraged parties going as far as slandering and intimida­ ting journalists. However, the front page was also met with support and praise, encouraging and up­ lifting a community long ignored by its peers. “I never realised the impact it would have, to be honest. I knew it would fluff a few feathers, but the fact that it created so much liberation for so many people was a definite highlight,” said Vanessa Smeets, former photo editor (20102011) of Die Matie and photo­­grapher of the renowned photo. The kissing event formed part of what was known as “Matie Week”, a week-long fundraiser hosted by the SU Student Representative Council (SRC). Lesbigay, SU’s Pride Society, had invited students from the University of Cape Town (UCT) and the University of the Western Cape (UWC) to join them at the event in solidarity, as many queer students had felt intimidated by the mostly ­heterosexual crowd. The two men in the photograph were identified as UCT students, Bjorn Czepan and Mark Dean Brown. “The photo actually magnified the blatant homophobia on cam­ pus, not only from white Afrikaans males but most males of any cul­ ture. It was clear to me then that we

26

WHAT’S IN A KISS Annelize Kloppers, editor in 2010, made a bold decision to publish this front page photo featuring Bjorn Czepan and Mark Dean Brown at the 2010 Soen In Die Laan. Photo: Vanessa Smeets (Die Matie) had stirred a hornet’s nest and this is what journalism thrives on: to seek the truth and to be the watchdog of society. More stories were soon revealed: the ­cyberbullying of gay people and gay shaming in public. The gay community hung out in crowds to feel safer,” said Smeets. The photo evoked a wildfire response from conservatives and appalling homophobic backlash. Some went as far as using the photo as a dartboard, or taking multiple papers from the stand to throw in the bin. Several news outlets reached out to SU and Die Matie. The photographer, Smeets, as well as the “kissers”, were approached for in­ terviews. The online response to the picture was largely positive if somewhat sensationalised. Amidst the public controversy, Smeets was met with backlash in her personal life.

WILDFIRE RESPONSE Vanessa Smeets with her photo at the Nelson Mandela Foundation Exhibition. Photo: Supplied

“Personally, I was quite disap­ pointed by some of my friends and the church I was attending at that time. I was ostracised and treated differently. I was also victimised at the commune where I lived, where two boyfriends of my housemates left vicious notes under my door or defaced the paper and left it for me to see on the kitchen counter with [slurs] written in marker and one of the ‘kissers’ changed into a girl,” Smeets continued. After the publication of the ­photograph, many closeted ­stu­dents came out. Some even ­con­tacted and befriended Smeets to thank her. The internationally recognised photograph has been integral to ­increasing queer ­visibility at SU and in South Africa. According to Smeets, the ­greatest honour from this ­photo was being part of the Nelson ­Mandela Foundation’s exhibition in 2019 called “Insurgent Citizens: protests in a post-democratic South Africa”. “The opening day was on ­Human Rights Day and was ­dedicated to photojournalism that shifted ­human rights in our country. My particular photo sparked more than just a debate, it led to a whole new conversation about fear, abuse and living in the ­shadows of who you really are,” said Smeets. Queer visibility on campus, as well as the integration of queer persons into non-queer spaces, remains one of the most divisive ­topics at SU. Viwe Kobokana, chairperson of the Transforma­ tion ­Committee of the SRC, be­ lieves that SU is ­welcoming of the LGBTQIA+ ­community, but does not believe it is a truly safe space for all queer people. “I have always been open about the fact that I think that the ­Welcoming Week is not used as ­optimally as it could be in educating newcomers about topics that may have been ­taboo in their homes, such as the ­LGBTQIA+ community. How the ­conversations are had is still up to the c­ ommunity leaders. “­However, I believe we need to be more ­assertive in ensuring that all communities are educating their constituencies on social issues. These sessions are the foundation of open and safe conversations

­ etween queer students and allies, b and ­apathetic cis-het students,” Kobokana said. In an edition of Die Matie from last year, journalist Brynley van Aardt covered allegations of ­homophobia and queerphobia against queer persons in ­leadership in Wilgenhof. This is the former residence of current SU Chancel­ lor, Justice Edwin ­Cameron. Cameron, also a former ­member of the Die Matie editorial team,

“When I came out, it was a r­ elease of not only personal ­energy, but also political energy, and of courage,” said Cameron. During the Covid-19 pandemic in 2020, the QueerUS Society celebrated its first ­virtual Pride month, in c­ollaboration with other Pride societies from ­various universities in South ­Africa. This year interna­ tional Pride month was celebrated on campus by residences raising the rainbow Pride flag outside their buildings. “I feel like a lot of people discovered their identities in ­ lockdown when we were forced ­ to isolate and learn more about o­­urselves. Now we have a lot of people coming out of the ­closet. But, don’t feel pressure to be ­public with your identity. ­Whether you are the most visibly queer ­person or you are the only one who knows, your identity is valid. In a perfect world, we would all be ­ living in a society where we can live openly and freely. I hope that we’re on the way there,” said Mardene van Schalkwyk, a second year BA (Visual Communication Design) student. Alex Vink, a final-year LLB student, believes that if minority groups are afforded a chance to succeed and the right tools and ­resources, positive change will happen. Positive change can be

ROLEMODEL Edwin Cameron, chancellor of SU, addressing first-years at Wilgenhof during Welcoming 2021. Photo: Patrick Kilbourn tells of his years (1972-1976) as a ­closeted student at SU. “As was the political and relig­ ious climate in Stellenbosch at the time, it was a deeply homophobic ­environment. During my time at ­Wilgenhof, I only had one friend to whom I had come out. Through covert messaging, we had both ­discovered we were gay men.” Speaking about his time as Prim of Wilgenhof, Cameron said that he was not proud of those years he spent as a repressed queer man. “I feared exposure, so I avoided any political engagements. I was a ‘mak Engelsman’. Hiding was accessory to lack of political ­courage,” he continued. Cameron, a retired justice of the Constitutional Court of South Africa, was amongst those who participated and spoke at South Africa’s first-ever Pride march on 13 October 1990. The event was not merely a march, but also a demon­ stration against a­partheid and the discriminatory laws of South Africa at the time.

made and can occur constantly, in all spheres – not only those that are queer-related. “What I think has shaped and will always shape Queerdom at SU is the queer individuals on cam­ pus, who don’t necessarily choose to, but still boldly represent queer culture and our community. Those who tend not to even be in leader­ ship, but who walk in their queer­ dom and express themselves fear­ lessly everyday. They are the ones who, even if unintentionally, make the political statement of ‘We’re here, we’re queer!’,” said Vink. This article is dedicated to Bjorn Czepan, who passed away shortly after the publication of the Soen In Die Laan photo. It is also dedi­cat­ed to Lincoln Loxton, who was an incre­ dible ambassador for LGBTQIA+ rights on MFM and at SU. *LGBTQIA+ refers to persons of lesbian, gay, bisexual, transgender, queer, intersex, asexual and other sexual orientations.

10

NEWS

Die op- en afdraandes van die SR

“Maar as die voorsitter gekies moet word, is daar ’n gesoek na 13 individue om by die 87 gevoeg te word wat al ongeduldig sit en wag.

Dit kom dus voor asof die SR self by die student geen wesenlike saak is nie – wie opkom en wie voorsit­ ter is, maak nie saak nie,” het dié berig gelui. Tydens die SR-verkiesing van 1987 het Die Matie oor ’n “vuil­ spel” berig. ’n Smeerpamflet wat ten doel was om die Verenigde Stellenbosch Front (VSF), ’n stu­ denteparty wat aan die verkiesing deelgeneem het, te diskre­ diteer. Die pamflette was in dié party se naam versprei. In die inhoud van die pamflet is daarop aangedring dat die destydse rektor moes be­ dank omdat hy glo ’n “onderdruk­ ker” was. Die SR-verkiesing van 2019 het ook nie sonder probleme verloop

nie. Die voorsitter en ondervoor­ sitter is ná ’n baie lang oponthoud verkies. Dié verkiesings is onder meer uitge­ stel weens aantygings van ­seksuele aanranding teen drie van die gekose SR-lede. Hierdie aangeleentheid is ook deur die Gelykheidseenheid ondersoek. Oor die jare het die SR ook on­ derlinge interne probleme ervaar. Wat die politieke rol van die SR be­ tref, was daar byvoorbeeld in 1988 ’n meningsverskil onder sommige SR-lede. Jaco Broodryk, SR-lid verantwoordelik vir verenigings, het gemeen die SR was té betrokke by die algemene politiek van die dag en dat dit veroorsaak het dat die studente-unie die rele­ vansie van die SR betwyfel. “Die SR moet hulle ­ spreekwoor­d­elike kar uit Parlementstraat kry en dit in Victoriastraat parkeer, waar dit hoort,” het Broodryk in Die Matie gesê. Die ­Ma­tie het later in 1988 be­ rig dat ander SR-lede ernstig van Broodryk verskil het. Hy is tydens ’n SR-vergadering aangeval waar­ tydens gesuggereer is dat hy die betrokke stelling net gemaak het om “sy kandidatuur vir SR-voor­ sitter te probeer bevorder”. In 2019 was daar weer interne konflik. Na aanleiding van verskeie faktore het twee SR-lede, Lethiwe Mbatha en Alchadvon Fransman bedank. Albei het in hulle bedankingsbriewe gesê onaangename ervarings ten opsigte van medeSR-lede het daartoe bygedra dat hulle bedank het. Die SR van 2021 het in ’n on­ derhoud met Die Matie gesê die beste manier waarop die SR kan verbeter, is om altyd konse­kwent op te tree en te “ver­ seker dat die goeie werk wat deur dié SR gedoen word na die volgen­ de termyn oorgedra word”.

ROOK BY EENDRAG Die rook trek steeds by Eendrag. Foto: Francois Milan

NAGEVOLGE BY EENDRAG Dié foto wys brandskade in ’n badkamer. Foto: Francois Milan

EENDRAG SE VIERKANT Groot skade is van binne en buite aangerig. Foto: Francois Milan

KARLA VAN DER MERWE

10

H

oewel Die Matie voorheen onder die beskerming van die Universiteit Stellenbosch (US) se studenteraad (SR) uitgegee is, het dié koerant die SR nog altyd op hulle tone gehou met verslag­ gewing oor dié raad. Volgens ’n verklaring deur 2021 se SR, is die SR se doel op kampus om ’n verteenwoordi­ gende liggaam te wees. Die SR se primêre rol is om na studente­be­lange om te sien. In ’n onderhoud met Die Matie op 31 Mei 2021, het die SR verduidelik dat hulle daarop toegespits is om geleent­ hede vir ontwikkeling en groei te skep. Die SR bestuur verskeie projekte, soos die Matie2Matie-, Registerallen BeYou-inisiatiewe, om studente met finansiële hulp te ondersteun en seker te maak dat studente se geslagsidentiteit korrek op die USstelsels aangebring is. Die SR het voorheen ook inklusiwiteit ondersteun. In 1985 het die SR prof. Mike de Vries, toe die rektor, ondersteun in sy poging om die universiteit oop te stel vir studente van alle rasse­groepe. “Die SR deel die toekoms­ blik oor ’n ruimer toela­ tingsbeleid wat die rektor op so ’n duidelike en beredeneerde wyse aan ons voorgehou het,” het ’n persverkla­ ring deur die SR gelui wat in 1985 in Die Matie verskyn het. “Met die nodige erkenning aan die herkoms en die tradisionele ondersteunersgemeenskap van ons universiteit, bied dit aan ons die geleentheid om ’n toekoms van versoening en voorspoed in die vooruitsig te stel,” volgens dié persverklaring. Hoewel die SR oor die jare baie grense verskuif het, was daar

SR EXPRESS GAAN VOORT ’n Spotprent oor die SR in Die Matie se uitgawe van 17 Augustus 1990. helaas ook laagtepunte. Die jaarlik­ se SR-ver­kiesing, waaroor vroeër jare ’n spesiale uitgawe van Die Matie verskyn het, was ’n gebeur­ tenis wat nie sonder haakplekke verloop het nie. Ná 1946 se SR-verkiesing, h ­et Die Matie in die uitgawe van 22 Maart 1946 berig dit is duide­ lik dat US-studente byna glad nie in die bestaan van ’n stu­ denteraad belangstel nie, en dat daar omtrent na studente gesoek moes word om enigsins aan die verkiesing deel te neem. “Is dit omdat die studente nie belangstel in wesenlike sake nie? Nee, dit is nie dit nie, want as daar ’n skorsingsaak is of as tokkelokke te veel word, is die sale te klein.

NUWE ERA Die Matie se voor­ blad van 2 September 1998 met Wynoma Michaels, die US se eerste nie-wit SR-voorsitter.

Maties campus fires: A timeline BRYNLEY VAN AARDT

’n Stellenbosch-meme-blad het gesê: “As sy nog nie minstens een brand in Stellenbosch ervaar het nie, is sy te jonk vir jou.” Die Matie het die afgelope 80 jaar verskeie kam­ pusbrande opgeteken. Hier is ’n oorsig oor ’n paar van dié brande wat ons nooit sal vergeet nie.

EENDRAG BRAND ’n Lugfoto van die brand by Eendrag in 2007. Foto: Muizies Blogspot

1981 – Polimeerwetenskappe-gebou

BUITE BOSCH Studente buite Huis ten Bosch ná die brand. Foto: SUNDigital Collections

9

2005 – Sonop

1983 – Huis ten Bosch Die Huis ten Bosch-brand van 1983 was een van die grootste brande op die Stellenbosse kampus en die brand wat hierdie vrouekoshuis haar bynaam gegee het – Dames van Vuur. Die brand het op 9 Sep­ tember 1983 op die boonste verdie­ ping uitgebreek en skade van so­ wat R1,5 miljoen aangerig, het Die Matie berig. Volgens Die Matie het die meeste inwoners nie besef dit is ’n regte brand nie en was hulle dus kalm toe hulle moes ontruim. Baie van die studente het al hulle besittings verloor en die Primkomitee het ’n fonds begin

17

2006 – Neelsie

om aan die US-gemeenskap die geleentheid te bied om Huis ten Bosch-inwoners te help. Ná die brand het alle Huis ten Boschinwoners by ander kos­huise bly­ plek gekry voordat hulle in 1984 na hulle opgeknapte koshuis kon teruggaan.

BRANDSKADE Dié vertrek was onherkenbaar. Foto: SUNDigital

2007 – Huis Visser

18

2007 – Eendrag Op 9 Augustus 2007 het ’n brand op die balkon aan die noord­westelike kant van Eendrag-manskoshuis uitgebreek, het Die Matie berig. Volgens die berig was R3,5 miljoen nodig om inwoners te vergoed vir die skade wat hulle gely het. Vir een student, Izak Potgieter, was die skade onherstelbaar. Hy het ’n saak teen die US gemaak na­ dat hy uit sy kamervenster op die derde verdieping moes spring om van die vlamme te ontsnap. Potgieter het die hofsaak in 2016 gewen nadat die US skul­dig bevind is aan nalatigheid omdat die

korrekte brandvoorkomingsmaatreëls nie toegepas is nie. Vir nog inligting oor die hof­ saak, skandeer dié QR-kode.

23 Augustus 2021

NUUS

11

Die US se taalsake deur die jare MART-MARIÉ SERFONTEIN

“DIE Universiteit van Stellenbosch (US) het ontstaan vanweë die behoefte by die Afrikaner vir tersiêre opleiding.” Dít was prof. Mike de Vries, rektor in 1985, se woorde nadat Die Matie hom gevra het of Stellenbosch ’n universiteit vir Afri­kaners is. “Dit is so dat die grootste ondersteuners­ korps van die universiteit ons Afrikaanssprekende gemeenskap is,” het De Vries gesê. De Vries se stelling is ’n samevatting van die algemene gevoel aangaande Afrikaans wat jare lank op die Stellenbosch-kampus geheers het. Vir ’n lang tyd was daar geen sprake van konflik oor Afri­kaans se status as voertaal aan die universiteit nie. Sake wat in Die Matie aandag geniet het, het eerder gehandel oor inklusiwiteit by die universiteit, soos onder meer duidelik geblyk het in die uitgawe van 17 Oktober 1941. In dié uitgawe is die universiteit se standpunt oor die insluiting van verskillende rassegroepe as volg gestel: “Insluiting van ‘nie-­blank­ es’ sal nie geduld word nie.” Taalsake het ook ter sprake gekom tydens SR-verkiesings. SR-kandidate se beleidsverklarings is in Die Matie van 8 Mei 1959 gepubliseer. Van die kandidate het hulleself “beywer vir die verbete­ ring vir kontak tussen Afrikaanse en Engelse studente”. In die 1960’s het die SR studentebriewe in Die Matie begin publiseer. In 1967 het ene Geoff McMinn ’n Engelse brief gerig aan Boy Geldenhuys, die destydse SR-voorsitter, waarin hy ’n oproep gedoen het vir die vereniging van Afrikaanse en Engelse studente. McMinn het vir Geldenhuys gevra of Afri-

ON FIRE AGAIN Huis ten Bosch up in flames 36 years after the first fire at this res. Photo: Die Matie

5 2010 – Wilcocks building One of the more devastating fires that SU has seen was at the R.W. Wilcocks building in 2010. As seen with other fires on campus, this fire also started in the roof. That resul­ ted in the destruction of the roof and the third floor. The fire spread extremely quickly as the building was built before fire re­gulations became effective that required firewalls. The building was home to both the history and psychology departments, therefore countless books, published and unpublished material and years of research went up in flames.

kaanse en Engelse individue nie byeen kan kom om ideologiese verskille opsy te skuif nie. Hy het gesê studente moet hulle nie blindstaar teen die ooglopende verskille tussen hulle nie, maar hulle moet fokus op dít wat hulle in gemeen het, naamlik dat hulle almal Suid-­ Afrika­ners is. Cobus Kotzé het in die uitgawe van 26 Mei 1978 geskryf oor verdeeldheid op die kampus van die Universiteit van Pretoria (UP) oor “oop universiteite” nadat “Stellenbosch die eerste Afrikaanse universiteit [geword het] wat oopgestel is vir anderskleuri­ges”. Die US was op voorgraadse vlak toe net vir witmense oopge­ stel, maar ander rassegroepe kon wel nagraads studeer. Kotzé het geskryf UP-studente het gemeen dat die moontlike oopstelling van hulle universiteit die “karakter en kultuur van die universiteit negatief sou beïnvloed”. Hierdie gevoel het toe ook op Stellenbosch geheers, soos te sien was in ’n brief deur Hannes Koegelenberg, hoofbestuurslid van die Afrikaner Studentebond (ASB), ’n onafhanklike studenteorganisasie wat Afrikanerstudente se belange bevorder het. Volgens Koegelenberg was die US ’n Afrikaanse universiteit omdat 90% van die studente suiwer Afrikaans gepraat het. Volgens hom het dit bewys dat die US ’n Afrikaanse karakter gehad het en homself by ander Afrikaanse universiteite moes skaar. Koegelenberg het ook gemeen Engelssprekende studente het na die US gekom met die wete dit is ’n Afrikaanse universiteit. Hierdie argument is jare later weer tydens debatte oor die taalbeleid opgehaal. In die laat 1980’s, rondom die tyd van De Vries se uitspraak soos genoem in die inleidingsparagraaf van hierdie berig, het die SR ’n mosie aanvaar om universiteitskoshuise vir alle rassegroepe oop

FIRE CLOUD A view from the front of Huis ten Bosch during the fire in 2019. Photo: Die Matie 2015 – Helderberg

te stel, maar dat Afrikaans steeds as voertaal van die universiteit behoue moes bly. Dit is een van die vroegste verwysings na die feit dat taal ’n twispunt aan die US is. Dirk Binneman, ’n US-student in die laat 1980’s, het vroeër vanjaar kommentaar gelewer oor die atmosfeer wat toe op kampus geheers het. “Afrikaans as voer- en onderrigtaal was definitief die norm. Ons sou nooit kon dink dat dit anders sou wees nie. Daar was Engelse studente, maar hulle sou meestal sosiaal verafrikaans het. Met die ontbanning van die ANC het daar gou ’n bewustheid begin posvat dat dinge kan en gaan v ­ erander.” Binneman het gesê die meeste besprekings was oor die voortbestaan van Afrikaans as amptelike taal van Suid-Afrika en dat niemand gedink het dit sou as onderrigtaal vervang word nie. Met Suid-Afrika se terugkeer na die internasionale gemeenskap kort voor 1994, het Engels as akademiese taal gewilder geword. Hy meen dit het grootliks bygedra tot die situasie rondom Afrikaans. In 1990 het die US en die Universiteit van Wes-Kaapland (UWK) se SR’e ’n vergadering gehou waar-

oor Die Matie in die uitgawe van 10 Augustus berig het. UWK se SR het aan die US gesê Afrikaans sal as voertaal afgeskaf moet word indien die universiteit toeganklik wil bly. Die US se SR het egter gesê hy sal aanhou om hom te beywer vir Afrikaans as voertaal. In 1991 het Francois Groepe, toe prim van Goldfields, geskryf dat daar definitief ’n plek vir Afrikaans in die nuwe Suid-Afrika sal wees en dat die US se taalbeleid dit moet ondersteun. Die taalkwessie was weer in die soeklig nadat die US in 1992 ’n beleid aanvaar het wat Afrikaans formeel as die universiteit se voer­ taal erken het, soos berig in Die Matie van 30 Oktober 1996. Voorheen was Afrikaans algemeen as voertaal geag, maar nou was dit amptelik. Dit het heelwat ongelukkigheid op kampus veroorsaak, en sommige het dit as ’n politiese maneuver­ beskou. Die Matie het destyds daarop gewys dat die US die enigste universiteit in die land was met só ’n beleid. In 1995 is parallel­ mediumonderrig as moontlikheid voor­ gestel, maar dit is afgekeur weens die hoë kos­ te daaraan verbonde. Die Vryheidsfront Plus het des-

tyds geargumenteer dat Engelssprekende studente na die UWK en die Universiteit van Kaapstad kon gaan, terwyl die South African Students Congress (SASCO) die idee van parallelmediumonderrig geprys het. In 1996 het Die Matie ’n artikel gepubliseer nadat die Nasionale Kommissie vir Hoër Onderwys ’n verslag met aanbevelings oor universiteite se onderrigtale bekend­gemaak het. In daardie jaar het statistieke getoon dat 71% van studente aan die US Afrikaans was, 2% tweetalig, 22% Engels en 5% anderstalig. Dit was in teenstelling met nasionale syfers, naamlik 18% Afri­kaans en 11% Engels. In 2000 het Adriaan B ­ asson van Die Matie geskryf oor ’n ondersoek oor die haalbaarheid van parallelmediumonderrig. Daar is bevind dat Afrikaans steeds die amptelike voertaal sou wees, maar dat Engels in sommige stu­dierigtings gelyke status sou geniet. In daardie jaar het prof. Andreas van Wyk, toe rektor, erken ’n eks­klusiewe Afrikaanse universi­teit was nie meer realisties nie. Die US se eerste amptelike taalbeleid is einde 2002 ge­ publiseer nadat studente en akademici voorstelle kon maak. “Afrikaans is as enkelmedium die verstektaal vir voorgraadse kursusse. Dosente kon egter ook ’n T-opsie gebruik waarvolgens Afrikaans en Engels in een klas gebruik kan word. Dit is egter beperk tot eerstejaarklasse en Afrikaans sal die primêre onderrigtaal bly,” het prof. Hermann Giliomee in ’n artikel op die webblad Stellenbosch­­ wri­ters.com geskryf. Die taalbeleid is in 2016 aangepas en word nou weer hersien. Al die inligting is hier beskikbaar: www.sun.ac.za/afri-­ kaans/meer-oor/language.

THE AFTERMATH A view from one of the damaged rooms in Huis ten Bosch. Photo: Die Matie

ON FIRE AGAIN The start of the blaze at Huis ten Bosch in 2019. Photo: Die Matie

FIRE RAGING An aerial view of the 2019 Huis ten Bosch fire. Photo: Die Matie

AFRIKAANS MOET BLY Pro-Afrikaanse aktiviste het op 9 April 2021 betoog teen die US se beoogde taalbeleid. Foto: Maryam Adams

2015 – Van der Sterr

WILCOCKS ON FIRE Years of research went up in flames. Photo: Stellenbosch University

11

5

20 2019 – Huis ten Bosch (again) The “Women of Fire” continued to live up to their name in the most recent destructive fire on campus. On the evening of 12 August in 2019, a fire started on the third floor of Huis ten Bosch where ten rooms were destroyed by the fire and most of the third floor experiencing water damage as well. Luckily, all residents were able to evacuate and the fire was controlled that evening. The alleged cause of the fire was faulty wiring as residence leadership reported that they had electrical problems in the section where

the fire started two weeks before the incident. Residents were only able to return to their residence this year as SU management used the fire as a chance to renovate the entire res­ idence. Last year, Huis ten Bosch residents resided in various buildings around campus as well as a section of Huis Marais which was dubbed Huis ten Bosch 2020. Huis ten Bosch residents were given the option to change residences if they did not want to be housed in other buildings.

12

STUDENT LIFE

StudenteLewe Woordfees: Die verfkwas van pret­, vreugde en viering

31 33 37

KARLA DE BOD

W

anneer Stellenbosch se herfs­blare meer oranje ver­kleur,­die gelag van ons medemens duideliker gehoor kan word en die strate gevul is met kreatiwiteit, dan weet Stellenbos-­ ­sers­dit is daardie tyd van die jaar: Die Woordfees is hier om ons geliefde Bolandse dorp in te kleur. Die Woordfees het op ’n herfsaand in Maart 2000 as die “Nag van Passie” begin toe 60 skrywers en digters bymekaargekom het om Afrikaanse woordkuns te vier. Dié viering het sedertdien ontwikkel tot ’n volwaardige kunstefees met meer as 500 unieke uitvoerings, aanbiedings en produksies. Optredes, konserte en uitstallings word reg oor die dorp en op kampus aangebied, waaronder die Adam Small-teater, die Drostdy-teater, die Endler-gebou, die Landbousaal en venues by verskillende skole op Stellenbosch. Dr. Leslie van Rooi, Senior Direkteur van Sosiale Impak en Transformasie aan die US en ’n lid van die Woordfees se adviesraad, het aan Die Matie gesê: “Die Woordfees is een van ons land se voorste kunstefeeste en dit is dus ’n voorreg dat die fees uit die Universiteit Stellenbosch ontstaan het en vandag nog sterker en meer direk aan die universiteit gekoppel is.”­ Van Rooi het gesê die Woordfees het as ’n “betreklike klein geleent­heid gegroei tot ’n nasionale fees met ‘n onskatbare sosiale ­ impak,

WOORDPASSIE Die heel eerste Woordfees in 2000 se tema was “Nag van Passie”. Hierdie foto is ’n gedeelte van die amptelike plakkaat. plaaslik­en elders”. Van Rooi het ook gesê die “fees se groei kon net gebeur omdat die Woordfees-span ’n duidelike visie, fokus en wilskrag het”. “Dit is lekker om te sien dat die Woordfees jaar ná jaar meer groei in en vanuit die hulpbronne van die US. So is die fees nou meer as ooit deel van ’n groter omgewing en kan die Woordfees soveel meer baat vind by die moontlikhede wat verskeie US-omgewings bied. Mag daar nog wonderlike jare voorlê vir hierdie indrukwekkende en inspirerende fees!” het Van Rooi gesê. Kreatiwiteit ontstaan wanneer

20 JAAR VAN ZOID Karen Zoid het in 2020 haar twee dekades in die musiekbedryf saam met die Kaapse Filharmoniese Orkes by die Toyota US Woordfees gevier. Foto: Stefan Els, Universiteit Stellenbosch

FEESDIREKTEUR Saartjie Botha op die balkon van Erfurthuis in Ryneveldstraat, die hartskamer van die fees. Foto: Peter van Noord, INK

W-TV Vanjaar se Woordfees gaan in Oktober op DStv uitgesaai word. idees gedeel word, en idees kan slegs gedeel word wanneer daar iemand is om te luister – Saartjie Botha is dié luisteraar. “Ek het in 2014 by die Woordfees begin as feesdirekteur en dit was ’n geweldige groot vuurdoop. “Ek het die fees geken as koördineerder van die toneelprogram, maar ek het in daardie kapasiteit nooit die volle perspektief van die fees gesien en in die hartkamer van die fees gesit nie,” het Botha gesê. Botha het baie ervaring in die toneelwêreld. Sy is ’n bekroonde dramaturg, vervaardiger en vertaler. Sy was ook die medestigter van die teatermaatskappy Rys, Vleis en Aartappels. Botha het gesê sy het ná haar eerste fees gevoel soos iemand wat in ’n motorongeluk was.

“Al kan ek bitter min daarvan onthou, onthou ek die gevoel baie goed. Ná my eerste fees het dit gevoel soos daardie stywe lyfseer wat ’n mens ervaar wanneer jy in ’n motorongeluk was. Dit is daardie styfheid wat spanning veroorsaak.” Die Toyota US Woordfees bestuur ook verskeie projekte regdeur die jaar wat ten doel het om ’n verskil in mense se lewens te maak. Botha het gesê hierdie “wydlopende aard van die fees” is haar gunstelingdeel van die fees. Agter die skerms word daar met reëlings en beplanning net so hard gewoeker soos voor op die verhoë. “Jy moet prakties wees, jy moet kreatief wees, jy moet planne maak, jy moet speel en jy moet pret hê,” het Botha gesê. “Dit is ’n ongelooflike kreatiewe en stimulerende plek om by te werk

vir almal wat daar werk en hopelik ook vir die mense wat dit bywoon en vir die kunstenaars wat by die fees optree.” In 2020 het die Toyota US Woordfees ’n groot mylpaal bereik deur vir die eerste keer meer as 100 000 kaartjies te verkoop. “Daar is ook a­nder mylpale wat moeiliker is om te meet, maar wat waarskynlik be­ langriker of net so belangrik is soos syfers en finansiële statistieke. Dit is naamlik die transformasie van die fees en ’n omvorming van die fees wat die groter gemeenskap van Stellenbosch kan dien.” Tydens die US se eeufeesviering in 2018 was 100 gewone Stellenbossers byvoorbeeld deel van die projek en produksie 100% Stellen­bosch wat as deel van die Woord­ fees in die H.B. Thom-teaterkom­pleks aangebied is. “My wens vir die fees is dat dit sal bly voortbestaan, dat dit sal bly groei en dat dit nooit die verras­ singselement sal verloor nie. Ek hoop dit kan ’n platform bly waar kunstenaars onbevange kan skep, waar gehore hulleself sal oopstel en dat dit ’n plek en geleentheid is waar mense vry kan wees en vry kan word,” het Botha gesê. Die Toyota US Woordfees word vanjaar van 1-7 Oktober op DStv-kanaal 198 uitgesaai.

23 Augustus 2021

STUDENTELEWE

80 years of fashion ­ We had joy, we

Over the past eight decades, Die Matie has captured many fashion trends and resurgences. Here is a rundown of campus fashion from then to now, compiled by Marianne Francis Stewart & Kirsty Bucholz. 34 The 1940s Suits, tweed and coiffed hairdos defined fashion in the 1940s. Stellenbosch University (SU)’s dress code was formal; classrooms were filled with blazers, collared shirts, long skirts, and suits and ties. The photograph of Helderberg’s Huisdans of 1949 showcases classic bow-ties, short fringes, and distinctly 1940s-style dresses.

The 1960s The swinging 1960s marked a new era of fashion. Sweetheart and high necklines, along with mod fashion, were made popular in London and la­ ter adopted worldwide. Stellenbosch being no exception. Skirt lengths rose to midthighs and headbands became popular on campus. The beehive and flipped bob were trendy hairstyle options, and silk dresses were a go-to for formal dances.

The 1980s SU campus in the 1980s was a decade of bold colours and interesting silhouettes, as well as copious amounts of permed hair. Hippie trends from the 1970s were still popular, with an adapted, more eclectic take. Biker jackets, polished oversized blazers and poof skirts were extremely popular during this time.

The 2000s The turn of the century saw a trend towards ­tonal dressing, baggy low-rise jeans, cargo pants, baby tank tops, halter tops and T-shirts. Side partings and sweep fringes came into ­fashion, along with Tumblr #OutfitOfTheDay. Noughties fashion makes us think back to the styles of 13 Going on 30 and Freaky Friday.

The 2020s Finally, we arrive at the roaring 2020s, where y2k and 1970s-esque style have made a comeback. High-waisted pants, chunky boots, streetwear, and sports casual outfits are trendy on campus. Face masks have become a staple accessory to any outfit. The decade has just started and we cannot wait to see what the future brings for fashion.

The 1970s SU campus came alive with hippie fashion in the 1970s. Flared jeans, linen pants, mini skirts and long flowy dresses, all in floral patterns, were popular among students. Girls (and boys) grew their hair out long. Students traded their perfectly coiffed look for a more natural style.

The 1990s Crop tops, grunge style, colourful prints and platform shoes defined 1990s fashion. Students drew fashion inspiration from the likes of ­Nirvana­and Pearl Jam. Cool sunglasses and hats were the go-to accessories.

The 2010s Fringes, festival wear, jeans, and baggy pants were the hype during the 2010s. Comfort on campus was key, with sneakers and street style on-trend. 1990s nostalgia was real and made a comeback – trendy sunglasses, scrunchies and mom jeans could be found in abundance.

Photos: Die Matie

21

had fun, we had seasons in the sun

MIA VAN DER MERWE

The 1950s Striking spring and summer dresses were all the rave in the 1950s. Swing or circle dresses created the appearance of hourglass figures. Dresses reached below the knee. Sometimes petticoats were worn underneath for fullness and paired with a figure-hugging bodice. Bold patterns were in style. Peter Pan collar blouses and twin-set cardigan sweaters were popular in transitional weather, while swing or trench coats made an appearance in winter.

13

UNIVERSITY residences have been around for almost as long as the university itself. There are more than 30 residences on the Stellenbosch campus. The first and oldest residence is Wilgenhof men’s residence, established in 1903, at the time still part of the Victoria College. Residence events and socials date back to the early-to-mid 1900s, around the time when more residences were established. For example, Huis Visser’s first house dance was held in March 1949. Residence traditions and social interactions have changed as society changed. Die Matie sat down with the Prims of Harmonie, Metanoia, Huis Visser and Eendrag to find out how their residences have changed over the years. Harmonie As the oldest women’s residence, Harmonie is rich in culture and tradition. The HK aims to create a warm and welcoming “home away from home”. They aspire to include all forms of “Harmonites”, according to Milena Schultheiss, Harmonie’s Prim for 2020/2021. The Harmonites do a dance called “the cookery dance” to the song “Girls just wanna have fun”, and proudly chant “1905 Harmonie is still alive” (this residence initially housed students from Victoria College). While traditions are still in place, their messages are impactful, said Schultheiss. Harmonie’s practices around welcoming week have changed for the better. The HK’s focus has shifted solely to the idea of making the residence a home, carrying this focus throughout the year. Huis Marais Huis Marais men’s residence was founded in 1947. Huis Marais has been in some hot water over old orientation practices. In the early months of 2000, the first-years of Huis Marais reported mistreatment and assault by the seniors of the residence during welcoming week. Albert van Zyl, the Prim for 2020/2021, said Huis Marais has changed their orientation and welcoming week practices. Van Zyl said the majority of first-years reported welcoming week to be their favourite time of the year. Van Zyl “sees this as a huge success in changing and adapting for the better as a residence”. The HK has carefully reviewed the residence’s past mistakes. They believe that they handle their influential role in the community with more caution and care. Van Zyl raised concern to Die Matie about the lack of social interactions since the Covid-19 pandemic. “There is a certain importance and value for

communities to socially interact and learn from one another.” Metanoia Metanoia is the new kid on the block in comparison to other residences. Metanoia was established in 2006, and is one of the university’s few co-ed ­residences. Divan Godfrey, Prim for 2020/2021, said this residence is an all-inclusive space for all sexualities, genders, races and different marginalised groups. Metanoia is also constantly at work to make the Stellenbosch community more inclusive. Since the Anti-Gender Based Violence movement gained momentum in 2019, the HK has been working hard to establish a strict and structural approach to dealing with demeaning practices, according to Godfrey. “Toxic tra­ditions” such as “Ladies Sleepover” (“Dames in Pajamas”) and “Mannekamp” have been adapted to be more inclusive, accommodating non-binary stu­ dents. According to Godfrey the HK is dedicated to reformation for inclusivity. Metanoia is known on campus for their “gees” (spirit) sessions during welcoming week, which Godfrey explained is an uplifting tradition that unifies the residence. According to Godfrey, the biggest struggle facing the house is showing students that the co-ed residence is safe and that personal space and privacy will not be ­invaded. Eendrag Eendrag men’s residence was founded in 1961. In 2019, Eendrag voted for their new constitution, which advocates for a value-driven system. This means that the residence focuses less on rules and regulations, and more on values and the practices, according to Daniël Hugo, the Prim for 2020/2021. Hugo said it is a challenge to get all the students together within the residence to network and build friendships, since the “Eendragters” usually leave the residence to socialise elsewhere. However, this is where house traditions come in. “Traditions are important within the spirit of the community. A tradition should create a shared experience and uplift others,” said Hugo. One of the great traditions of the residence is “Room Reunion” – Eendragters who are in the residence visit the room that they stayed in during their first year. This creates a space where stories can be told and friendships can be forged, according to Hugo. Eendrag’s culture has shifted massively over the years. “The environment is no longer run from a patriarchal and heteronormative place, but has switched focus to friendships and network ­building,” stated Hugo.

14

STUDENT LIFE

Rise of student activism

Maties has a rich history of student activism and influential movements. As a young person who has the privilege of studying, will you be able to tell future generations that you played a part in shaping their world for the better? Or, will you have stood silent and remained complicit in the i­njustices of your generation? TIAAN BOOYENS

4

Y

oung people have always stood at the forefront of social change, whether they raised their fist among a crowd of protestors or shared movements on social media. Throughout history, students made their voices heard on the issues that impacted their generations. Die Matie has reported on the influence of student activism, and how studentled movements have developed over time. “Minority Poor Black Unregistered Students” Before 2021 had even reached its halfway mark, the Rooiplein had already been used as a stage for heated discourses on two notable causes. The first coincided with the majority of the Stellenbosch University (SU) student body’s tentative return to campus after almost a year in national lockdown due to Covid-19.

7

38

DEBATE Palestine engagement on 18 May 2021. Photo: Die Matie

JUSTICE Global Climate Strike on 20 September 2019. Photo: Tom Lee

Some SU students experienced registration blocks due to historical debt. They were dubbed the “Minority Poor Black Unregistered Students” by this year’s SU SRC. The Minority Poor Black Unregistered Students then

Black Lives Matter The police brutality that led to the death of George Floyd in America on 25 May 2020 received rigorous media coverage all over the world. Many SU students all over South Africa, isolated during the hard lockdown at the start of the pandemic, shared their support for anti-racism movements such as Black Lives Matter and participated in global conversations happening online. Student activists, residences and student societies, who had only started relying on social media to promote their causes in recent years, mobilised mass followings to confront systemic racism in their immediate communities.

Strike, which was happening in cities from 150 countries around the world. Student activists like Greta Thunberg have created increasing awareness of the global climate crisis, which is caused by the emissions of fossil fuels and environmentally unsustainable practices. Local student activists and SU societies like EcoMaties continue to promote ecologically conscious behaviour and initiatives. Anne Hall, student activist and member of EcoMaties said that students “have to start setting the standards for what we want for our future”. “We have to stand up for what we stand on, because if not us, then who?” said Hall.

Gender Based Violence After the death of Uyinene­­ (Nene) Mrwetyana, University of Cape Town student in 2019, hundreds of SU students gathered on the Rooiplein steps. On 6 September 2019 SU students joined the largescale protests against Gender Based Violence (GBV) across South Africa. Student activists of the Anti-GBV movement SU handed a six-page memorandum to university management with their demands for change. They played an integral role in cementing these issues as prioritised concerns for the university community.

History of Student Activism Given the rise of the student sentiment that “the personal is political”, it may seem as if universities have always been a fair ground to challenge social injustice. This, however, was not always the case. SU banned protests on campus in 1985. Members of the 1990 SU SRC challenged repressive policies and won future Maties the right to organise legal protests on campus. It is thanks to the organisation and tenacity of student activists and leaders that a way was paved for the rise of student activism as we see it in our community today. However, even then, student activism wasn’t a novel occurrence. SU students have always kept the energy to amplify their voices on deeper injustices of their time. On 14 May 1986, 20 notable student leaders signed an open letter to the sitting South African ­Pre­­s­ident, P.W. Botha, demanding the legalisation of the African National Congress (ANC), then under the leadership of Oliver Tambo. These student activists handed the letter over to the rector, Prof Mike de Vries, who told Die Matie (15 May 1986) that it was “a sign that the young people of today truly want to involve themselves and offer contributions to the shared future of South Africa”. He said contributions of students should also be aknowledged.

mobilised to call for action from the administration and solidarity from their peers. Their protest on 17 March 2021 started on the famous red steps and led to students occupying the Neelsie student centre in an attempt to put pressure on the university. They demanded to be able to register at SU regardless of historical debt. Student leader and activist, Alysa-Abby Kekana (third-year BA Drama and Theatre Studies), said that struggles are often overlooked by peers who do not share them. Kekana said that “it is critical for students to be involved [in student structures or organisations and] to not only [remain socially aware], but to stand in solidarity with those facing these issues.” Fees Must Fall SU Students participated in the Fees Must Fall movement on 12 September 2015, aimed at enabling more equitable access to tertiary education, that swept the nation. The SU library was occupied by protestors and academic activities in several other campus buildings, including active test venues, were disrupted. Nearly a week later, after continued protests, the SU administration announced that it would only be feasible to follow the national proposed increase of student fees in the following year. These protests sparked national discourse on the lasting inequity in South Africa that leads to unequal access to tertiary education. SU Palestinian Solidarity Forum (PSF) During a critical engagement of the SU Palestinian Solidarity Forum (PSF) on 18 May 2021, students flocked to the Rooiplein to wave the Palestinian flag and hold signs in support of the Free Palestine movement. This gathering, among others that Die Matie has reported on in recent years, demonstrates how SU students involve themselves in activism towards causes that affect more than just their immediate community.

#MeToo Movement Maties have also participated in other international movements on social media over the years. Since October 2017, many individuals have stood in solidarity with the #MeToo movement. This was the movement behind American public figures like Tarana Burke and Alyssa Milano that publicised their allegations of sexual harassment and abuse. #MeToo also helped to create awareness about sexual harass­ ment in South Africa. Global Climate Strike SU students were among the protestors in front of Parliament on 20 September 2019. They marched in support of the Global Climate

23 Augustus 2021

Die ­evolusie van studentepret

B

Karnaval Wat in 1952 as ’n kermis begin is om geld in te samel vir die bou van die destydse Langenhovengedenksaal, vandag bekend as die Neelsie-studentesentrum (ver­noem na C.J. Langenhoven), het ontaard in ’n jaarlikse sosiale tradisie. Soos die jaarlikse kermis meer aandag onder studente begin geniet het, het die geleentheid stelselmatig ontwikkel tot wat Karnaval genoem is. Karnaval het elke jaar ’n tema gehad wat deur verskillende aktiwiteite uitge­ beeld is. In 1964 het hierdie sosiale geleentheid met die stigting van die Universiteit van Stellenbosch se Kleurlingorganisasie (Uskor) probeer om die hele kampus by ’n geld­ insamelingsveldtog te betrek. Hierdie veldtog se doel was om die gratis dienste te ondersteun wat hierdie organisasie aan bruin gemeenskappe in die Stellenbosch- en Tygerberggebied gelewer het. Vandag staan Uskor bekend as Matie Gemeenskapsdiens (MGD). Dit is ’n niewinsgewende organisasie wat dienste lewer en ontwikkelingsprogramme bied aan omliggende gemeenskappe om lewensgehalte te verbeter. Van Rooyen Terblanche, ’n Majuba-inwoner, het in Die Matie van 29 Februarie 1980 gesê: “Die belangrikste van Karnaval moet wees dat elkeen sal terugkyk en sê: ‘Ek het dit geniet, dit was vir my lekker’.” Karnaval het dus twee vlieë met een klap geslaan deur

16

ALMAL SAAM Eendrag en Huis Francie van Zijl in 2019 tydens hulle Vensters-vertoning. Foto: Connect Maties Facebook-blad

KARNAVAL-MAL Die Matie se voorblad van 29 Februarie 1980.

MAJUDIA Studente van Lydia en Majuba in 2020 tydens Vensters. Foto: @maties_connect Instagram

studentepret met gemeenskapsdiens te kombineer. “Die doel van Karnaval is om geld te maak, so al wat ek kan sê is dat dit ’n baie prettige manier is om geld in te samel,” het ene M. Nel van Nemesia in die dieselfde uitgawe gesê. Elna Hamman het in Die ­Matie­­ van 13 Maart 1985 gesê: “Mense verkeer dikwels onder die wanindruk dat die geldinsamelings­veldtog tydens Karnaval a­lleenlik die vensterversierings en vlotte insluit. Ander aktiwiteite, soos die verkoop van kaartjies vir ’n motor­ kompetisie, Maties’ Day at the Races en die Debutante- en Karnavalmeestersbal is ook gereël om geld in te samel.” Die bou van vlotte deur mans- en vrouekoshuise wat in pare saamgewerk het en die gepaardgaande vlotoptog deur Stellenbosch se strate, is voorheen as die hoogtepunt van Karnaval beskou. Daar is van studente verwag om geld in te samel vir die nodige materiale om die vlotte mee te bou en ­ko­stuums te maak, hetsy deur eksterne borge te nader of deur die alombekende “blikskud”-metode in die strate te gebruik. Die vlotte is

beoordeel om te bepaal watter kos­ huispaar se vlot koning sou kraai. Hoewel Karnaval meestal positief ervaar is as ’n tydperk van feesviering en om hegte vriendskapsbande bou, het dit nie kritiek vrygespring nie. Die US-owerhede het in 1960 reeds gemaan dat “te veel tyd en energie verspil word op ’n organisasie soos die jool” en dat die winsmarge van so ’n geleentheid te nou is om voort te duur. Karnaval het egter tot die 1990’s voortbestaan, maar is later tydelik opgeskort weens ’n kombinasie van faktore, onder meer partytjiegangers wat moeilik beheer kon word. Jannie Theron, Dagbreek se HK-lid vir media, het in Die Matie van 16 Februarie 2000 gesê alkoholmaatskappye se ywer om as borge betrokke te wees, kan toegeskryf word “aan die feit dat Karnaval sinoniem met alkoholgebruik is, volgens die studente se opvattings”. Die universiteit het dus ’n veiliger en meer opbouende alternatief versoek wat eerstejaars se oriënteringsweek kon afsluit. Nadat die primkomitee op 5 Mei 2011 ’n mosie aanvaar het dat Jou Onbaatsugtige Offer vir

The residence festivals that made us MARDENE VAN SCHALKWYK

THERE have been many student community events over the years, but few have stood the test of time. Die Matie looks back at four of the most iconic annual festivals the Stellenbosch campus has ever seen. Hoenderdag at Helshoogte Anyone who has visited Helshoogte knows how seriously they feel about their noble house mascot: the chicken. Building a whole culture around it, they even named their annual festival after their beloved bird. Hoenderdag was once described as “a six-hour-long jol” by Die Matie. It became famous as a big party with only the best entertainment. In the past, Helshoogte

partnered with charitable causes such as Maties PAW to make good use of the proceeds from this festival. Including stalls and live music, Hoenderdag has been a tradition since 1981 and will hopefully return when the pandemic allows. Helderberg Republiekfees During this week-long festival, the Swarras (residents of Helderberg) compete in various team activities until one wins the prized “buggy”. However, only at the end of the week, when the festival culminates in a Saturday night party, the rest of campus becomes involved. This event usually has a stage for DJs and local talent to keep the masses rolling in and is always a hit with fun-loving students.

7

19

Liefdadigheid (JOOL)-komitee (voorheen genoem Karnaval) vanaf 2012 moes ontbind, het vlotoptogte vir die laaste keer in 2011 plaasgevind. Dít was volgens ’n verklaring deur die primkomitee van 2010/2011. Die primkomitee het gevoel hierdie besluit is “in die beste belang van alle toekomstige eerstejaars”. Hierdie besluit “sal tot beter akademiese en sosiale integrasie en uiteindelik tot die sukses van studente lei”, het die verklaring gelui.

JEAN-MARIE UYS

yna 70 jaar lank is die nuwe universiteitsjaar ingewy deur die samekoms van studente om ’n gemeenskaplike doelwit te verwesenlik – hetsy om geld in te samel, eerstejaars te verwelkom en kampuslewe op ’n hoë noot te begin. Hierdie aktiwiteite het voorheen as Karnaval bekendgestaan, maar deesdae word nog net Vensters aangebied.

15

STUDENTELEWE

Eendrag Damestouch Originating in 1981, Eendrag Damestouch is a must for any sports fan. This event challenges all female residences and PSOs to compete in a touch rugby tournament hosted by Eendrag. In true Stellenbosch fashion, entertainment, partying and a whole lot of spirit accompanied the festivities. The event has also contributed to local charities. The Simonsberg Met The Simonsberg Met has been a cornerstone of the Stellenbosch experience since 1963. It has been described as the largest studentorganised event nationwide. The Met is just as good as a day at the races – with one catch. Instead of majestic horses, Simonsberg’s first-

year students compete for glory on their stick ponies. If you’ve been around for a few years you may have seen these faux jockeys gallivanting around campus to advertise the

Vensters Die Matie het in 2000 só oor Vensters geskryf: “Voor waarderende gehore (naamlik minder nugter seniors en meer entoesiastiese ouers) kry eerstejaars die geleentheid om meer kreatief om te gaan met die gras voor hul koshuis.” Koshuise en PSO-wyke werk steeds in pare saam om Vensters tydens die verwelkomingsweek aan te bied. Soos vroeër jare, handel Vensters steeds oor ’n breë tema wat die studente interpreteer en ten toon stel. Vanweë Covid-19-maatreëls wat vanjaar nog tydens die verwelkomingsweek gegeld het, moes die universiteit se Connect-komitee improviseer om steeds die jaarlikse Venstersopvoerings aan te bied. Vir die eerste keer in die geskiedenis is Vensters toe vanjaar aanlyn aangebied. Groepe moes ’n video-optrede ­­ van 15 minute instuur, wat 48 uur lank aanlyn beskikbaar was aan die publiek wat kaartjies vir die geleentheid gekoop het. Kaartjiehouers kon ook stem vir hulle gunstelingvertonings. Anders as­voor­ heen het die publiek se stemme bygedra tot die algehele aanwysing van die wenner, wat voorheen slegs deur beoordelaars bepaal is. Vanjaar se wenners was Lydia, Helderberg en Metanoia. Die wins wat deur middel van Vensters gemaak is, word aan die betrokke koshuise en PSOwyke se gemeenskapsdiensprojekte toegeken.

40 event. Usually held during the week of Valentine’s day, the Met is a glamorous event where you can bet on the races and cheer for the most promising first-year.

HORSING AROUND Simonsberg Met jockeys. Photo: Curate

16

DAG & NAG

Dag & Nag ‘Sit dit af’ het US oor Voëlvry gesê

8

DOMINIQUE FUCHS

D

musikante ook doodsdreigemente ontvang van ’n groep genaamd die Wit Wolwe. Die Wit Wolwe het die musikante met die dood gedreig as hulle sou voortgaan met die konsert in die Neelsie-Gat (soos ’n gedeelte van die ondergrondse vloer van die Neelsie waar onder meer kitskosrestaurante is genoem is). Daar het egter niks van gekom nie. By ander venues waar die kunstenaars opgetree het, het hulle wel deurgeloop onder afgeblaasde motorbande en stinkbomme. Kerkorrel het satiriese liedjies oor P.W. Botha en ander politieke leiers, die Grensoorlog, en kommunisme geskryf. Liedjies soos “Wat ’n vriend het ons in P.W.”, “Almal moet gerook raak” en “Barend vat ons geld” (’n verwysing na Barend du Plessis, oudminister van finansies) het groot opslae gemaak en baie mense ontstel. Die vloekwoorde en godslastering wat in van die liedjies kop uitgesteek het, het ook talle Christen-studente ontstel. Dit het tot wye konflik gelei met sommige studente wat die Voëlvry-beweging se vryheid van spraak en kreatiwiteit ondersteun het en ander wat die liedjies se inhoud ten sterkste afgekeur het. Kerkorrel het die situasie van destyds baie goed vasgevang in sy liedjie “­Don­ker Donker Land”. *Verbreed jou horisonne oor die Voëlvry-musiekbeweging en Johannes Kerkorrel deur na die fliek Johnny is nie dood nie op Showmax te kyk. Die Matie word ook genoem!

it was die 1980’s – die era van die Grensoorlog, die sogenaamde rooi en swart gevaar, P.W. Botha, voormalige eerste minister en president van Suid-Afrika (alias Die Groot Krokodil) se Rubicon-toespraak, die noodtoestand, politieke onstuimighede en die silwer randjie rondom ’n donker wolk: Die Voëlvry-musiekbeweging. Hierdie beweging was ’n anti­apartheids- en anti-establishmentbeweging waarby bekende kunstenaars soos Johannes Kerkorrel (Ralph Rabie), Koos Kombuis (eers André le Roux du Toit en KERKORREL TREKORREL toe ­André­­ Letoit) en Bernoldus Johannes Kerkorrel in aksie Niemand (James Phillips) tydens ’n Voëlvry-konsert in Mei betrokke was. Hulle het nuwe 1989. Foto: South African History lewe in Afrikaanse musiek Archive geblaas deur middel van rock ’n roll, pop en blues. Hulle lirieke Koos Kombuis het in Julie het gerebelleer teen die destydse vanjaar gesê hy was verbaas ­politieke en sosiale klimaat. toe die US destyds die VoëlvryIn 1989 het die Voëlvry‐toer konsert op kampus verbied het. begin en deur Suid-Afrika en “Maar ek moes dit verwag het. Namibië beweeg. Uiteindelik het RAU (die Randse Afrikaanse Uni­die Voëlvry-beweging ook na die versiteit) het toe reeds ’n gedeelteUniversiteit Stellenbosch (US) like verbod op ons geplaas – my oorgespoel. In Mei 1989 het een solo act is verbied en ek kon nie van die grootste vergaderings daar optree nie. Ek het nie ’n van destyds plaasgevind toe 1 500 totale verbod verwag nie, maar US-studente protes aangeteken Dagga-Dirk Uys (die bestuurder het teen die US-bestuur se van die Voëlvry-toer) was vinnig besluit om die Voëlvry-konsert gereed met ’n plan B! Die optrede op kampus te verbied. is toe van die kampus af geskuif Die rede was dat “die univer- na die groot sakkie-sakkie-saal siteit ’n hoë premie plaas op van die Drie Gewels-hotel net goeie maniere en verfyndheid” buite die dorp. Op die aand was en dat die konsert die universiteit die plek tot oorlopens toe vol!” se beeld skade sal berokken, het het Kombuis gesê. prof. Mike de Vries, toe rektor, Tydens die Stellenbosse deel volgens Die Matie gesê. van die toer het die VoëlvrySedert 1985 het die US ’n verbod geplaas op alle protesaksies, maar dit het dié studente nie gekeer om hulle mening te lug nie. Terwyl die betogers voor die Administrasiegebou vergader het, het inwoners­­ van Wilgenhof hulle met waterbomme en emmers water gegooi. Naas die US het die Pukke (die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys, vandag die NWU) en Kovsies (Universiteit van die Vrystaat) ook die Voëlvry-konserte verban. Johannes Kerkorrel het na afloop van dié gebeure in Mei 1989 aan Die Matie gesê die US se optrede was voorspelbaar. “Dit is wat gebeur wanneer ’n mens hoogheilige Afrikaner- THE SHOW MUST GO ON Voëlvry-konsertgangers by die Drie Gewels-hotel in Stellenbosch. Foto: Steven Hilton-Barber mites ontbloot.”

Koos Kombuis en die rebellie wat kampusse gerock het 12

SIBELLA SWANEPOEL

REBEL, sanger, skrywer en ikoon. Koos Kombuis het al talle romans, kortverhale en gedigte gepubliseer, maar is ook bekend om sy unieke lirieke en bydrae tot die Voëlvry-musiektoer. Hoe het jy by die Voëlvrybeweging betrokke geraak? Ek was van die begin af deel van die “Tagtigers” met hulle sogenaamde little magazines – waarvan verskeie verbied is – en “punk-Afrikaans”. Ek was deel van die besluitnemingsproses om ons protes eerder voort te sit deur middel van lewendige musiekoptredes voor gehore omdat, soos ons geredeneer het, niemand die inhoud van sulke konserte kan sensor nie. Natuurlik het ons nie rekening gehou met die feit dat die establishment ons konserte self sou probeer verbied nie. Hoekom wou julle op univer­siteitskampusse optree? Met ons eerste rockkonserte het ons besef daar was geweldig baie jong Afrikaanse studente in die gehoor. Dus was die Afrikaanse kampusse ons eerste logiese teiken vir die toer. Wat was studente se denke destyds oor sosiopolitieke sake? Hoe het hulle byvoorbeeld gereageer op apartheid en demokratise­ring? Ons het Stellenbosch binnegeval tydens ’n baie onstuimige tyd. Die eerste sogenaamde “linkse” studente-organisasies, byvoorbeeld Polstu [destyds ’n politieke studentever­eniging], was toe aktief. Daar was optogte en betogings, en oral was tekens van ’n groeiende vervreemding tussen jong aktiviste en die ouer geslag. Bygesê, daar was toe al vir ’n geruime tyd op die Engelse kampusse ook “linkse” organi­sasies, byvoorbeeld Nusas­ [die Nasionale Unie van Suid-­ Afrikaanse Studente]. Ons het egter nie met hulle probeer affilieer nie omdat hulle idees te pienk en libe­raal vir ons was. Ons het ook nie tuis gevoel by die “versigtige protes” van die ouer geslag Afrikaanse Sestiger-skrywers nie. Ons boodskap was baie eenvoudig, en ons het glad nie tyd gehad vir ideologiese speletjies nie.

Kan jy onthou hoekom prof. Mike de Vries die konsert by die US verbied het? Ek kan nie onthou wat Mike de Vries se spesifieke rede was of wat hy gesê het nie. Ek onthou net hy het regtig niks van ons gehou nie, dit was redelik duidelik. Het die toer die impak gehad wat julle verwag het? Hoewel ons politieke punte gescore het en hoewel ons protes teen apartheid dalk bygedra het tot die val van die Nasionale Party binne minder as ’n dekade, dink ek ons grootste oorwinning was dalk sielkundig. Dit het eers later tot my deurgedring, deur wat honderde mense vir my gesê het, dat ons dit reggekry het om ’n hele generasie jong Afrikaners te beïnvloed om ’n kopskuif te maak na ’n vryer leefwyse en ’n oopheid vir nuwe idees van dink, nie net oor politiek nie, maar oor alles. Sou jy weer so ’n toer takel? Sou ek dit weer doen? Wel, die hele idee was sekerlik die domste, mees fucked-up besluit wat ek nog ooit geneem het. Sou ek dit oordoen? Beslis, ja, sonder enige twyfel. Dink jy so ’n toer sal weer nodig wees in Suid-Afrika? Dalk is die tyd reg vir die jeug van Suid-Afrika om weer kreatief te raak met musiek van alle genres. Baie van hulle is reeds daarmee besig. Ek wil werklik nie hê hulle moet ons copy nie. Ons was ’n crazy oplossing vir ’n crazy tyd. As daar vandag ’n nuwe golf van protes is, as daar die drang is om te innoveer en te skep en hul kreatiwiteit te laat geld – hetsy in musiek, skryfwerk, teater, kuns, whatever – moet die jongmense dit op hul eie terme doen en hulle moet hul eie harte volg om hul eie ongekaarte landskappe van die gees te verken. Dwarsdeur die geskiedenis was dit nog altyd die jeug wat vorendag gekom het met nuwe antwoorde vir nuwe situasies. Ek glo en vertrou die jeug van Mzansi gaan ons almal nog verras! Illustrasie van Koos Kombuis: www.kooskombuis.com

23 Augustus 2021

DAG & NAG

17

Blywende woorde van Breyten Breytenbach TIAAN BOOYENS

A

frikaanse studente hou die toekoms van SuidAfrika in hul hand en kan daarom ’n belangrike rol in die veranderingsproses in die land speel. Só het die digter Breyten Breytenbach op 16 April 1986 gesê. Hierdie stelling, wat 35 jaar gelede gemaak is by ’n vergadering van die Nasionale Unie van SuidAfrikaanse Studente (Nusas) by die Universiteit Stellenbosch (US), is steeds van toepassing. Reeds dekades gelede, en lank voor die eerste demokratiese verkiesing van Suid-Afrika, was daar al ’n sterk beweging van studente wat met dié idee kon vereenselwig. Selfs in die afgelope paar jaar is dit duidelik dat studente gereeld dié is wat gesprekke rondom vooruitgang en inklusiwiteit dryf, maar selfs toe was daar al gewonder of Afrikaanse studente genoeg doen om hulle gemeenskap se taal op kampus te bevorder. “Indien die Afrikaner, veral die Afrikanerjeug, nou begin met ’n hervormingsproses, kan ons sê die ‘game is nog lank nie verby nie – hier is plek vir almal’,” het Die Matie oor Breytenbach se 1986-toespraak berig. Breytenbach het ook in daardie toespraak gesê dat antagonisme teen Afrikaans as taal bestaan en dit het hoofsaaklik weens die verbintenis met apartheid

DIE MAN IN DIE GROEN TRUI Die Matie het verskeie kere oor uitsprake van die bekende digter Breyten Breytenbach berig. ontstaan, het Die Matie berig. “Afrikaanskap hoef nie afgesweer te word om hierdie rol [van die veranderingsproses in die land] te speel nie, maar dan moet daar ’n ander en positiewe inhoud daaraan gegee word. Alleen dan kan Afrikanerskap ’n sterk komponent in die transformeringsproses wees.” Breytenbach het verder in

Die Matie van 22 Februarie 1990 (dieselfde maand waarin oudpres. Nelson Mandela ná 27 jaar uit die tronk vrygelaat is) gesê: “Stellenbosch het ’n langer pad om te loop as enige ander plek in die land, want die studente verkeer in ’n waan van selftevredenheid.” Breytenbach het gesê studente, veral Afrikaanspre­kendes,­­ het ’n plig om hulleself te bemoei in die

stryd van hulle medestudente en die wyer g ­ emeenskap. “Afrikaners het ’n spesifieke bydrae om uit hul agtergrond tot die transformasieproses van die Suid-Afrikaanse samelewing te maak. Die onus rus op elke SuidAfrikaner, ongeag sosiale status of agtergrond, om verandering teweeg te bring,” het Breytenbach volgens Die Matie gesê.

Breytenbach is deesdae steeds betrokke by gemeenskapsbou en die bevordering van kuns en kultuur. Van sy nuutste kunswerke word uitgestal in die Breytenbach-sentrum – ’n multidissiplinêre kultuursentrum in Wellington vir opleiding in en blootstelling aan beeldende kunste, musiek, drama en die skryfkuns.

Etienne van Heerden: ’n skrywer vol stories MARYNA ADSHADE

’N Gekwalifiseerde hondehanteerder, LitNet se stigter en redakteur, iemand wat vier tale magtig is, redakteur van Die Matie in 1977/1978 was, ’n student wat allerhande “inkrimi-­ ­nerende dokumente” van die veiligheidspolisie moes weg­ steek, en deesdae ’n bekroonde skrywer: Etienne van Heerden woeker met sy vele talente. Danksy sy laaste drie hoër­ skooljare wat hy in Paul Roos Gimnasium deurgebring het en as oud-Matie, het Van Heerden verskeie interessante mense in die Eikestad ontmoet. “Ek het as ’n skoolkind en student aan huis gekom van die filosoof Johan Degenaar, die digters D.J. Opperman en W.E.G. Louw, die kortverhaalskrywer Hennie Aucamp, die natuurwetenskaplike Con de Villiers en andere. My mond het oopgehang in die studeerkamers van hierdie mense,” het Van Heerden onlangs aan Die Matie gesê. Hy het gesê dit was juis danksy hierdie ontmoetings en kennisse dat sy skrywersloopbaan begin het: “My ma het Hennie Aucamp geken en hy’t gesorg vir my eerste publikasie in boekvorm.” Sy loopbaan is ná al die jare nog op dreef. ’n Engelse vertaling van sy mees onlangse roman, Die biblioteek aan die einde van die wêreld, wat in 2019 verskyn het, verskyn later

WOORDSMID Etienne van Heerden in 1978 in Die Matie se kantoor by die tikmasjien van die eerste redakteur, W.A. Joubert, wat in die 1940’s gebruik is. Foto: Verskaf deur Etienne van Heerden vanjaar. Die romansier Henrietta Rose-Innes is die vertaler. Van Heerden waarsku egter dat dié roman oor identiteitspolitiek (ook op kampusse) en sogenaamde surveillance capital nie deur enige leser geniet sal word nie omdat “dit as roman op baie tone trap”. “In die algemeen hou ek nie

baie van my eie skryfwerk nie en ek herlees nooit my eie boeke nie. Ek is altyd te bewus daarvan dat ’n gegewe voltooide roman maar één moontlikheid was om daardie spesifieke storie mee te vertel; ’n beter skrywer sou ’n ánder manier van vertel gekies het.” Van Heerden het gesê hy onthou

nie sy boeke en karakters nie, want “dis agter, onvolkome en weg”. Anders as wat lesers dalk sal verwag, het Van Heerden gesê hy het nie ’n natuurlike aanleg vir tale nie, oftewel nie om dit aan te leer nie. “Ek is vrot met die optel van tale. Dis seker waarom ek letterkundige en skrywer geword het eerder as taalkundige.” Van Heerden is egter nietemin verskeie tale magtig, naamlik Duits, Afrikaans, Engels en Nederlands. Hy het gesê hy het as laerskoolkind sy Xhosa-vaardighede goed ont­ wikkel, maar dit het mettertyd verlore gegaan. “Interessant dat ek ’n oor vir Italiaans het; dis waarskynlik danksy Latyn op universiteit.” Hy het aan die Universiteit Stellen­bosch, Rhodes-universiteit en die Universiteit van die Witwaters­ rand studeer, maar hy het gesê sy interessantste studentedae was aan die Universiteit van Iowa in Amerika. Daar het hy as een van sestig gepubliseerde en meestal bloedjong skrywers uit verskillende lande aan ’n kreatiewe skryfwerkprogram deelgeneem. Hoewel die meeste mense waarskynlik aan Van Heerden as ’n skrywer dink, is daar baie aan hom waarvan aanhangers nie noodwendig weet nie. Op ’n vraag oor enigiets interessants of selfs vreemd oor hom, het hy baie te sê gehad. “Ek is as prokureur toegelaat tot die sybalie [’n afgeslote ruimte in ’n hof vir prokureurs]. Ek het strafsake

27

in landdroshowe hanteer en was al senior personeellid en direkteur van ’n reklamemaatskappy in die jare toe Kaapstad na traangas en parfuum geruik het en die onlustepolisie marsjerendes met pers water bespuit het.” Verder is sy kabaretlied “Kwela vir Mandela” deur die groep Cutt Glass in die parlement vir oudpres. Nelson Mandela gesing. Boonop is hy met net een siende oog gebore. Ander staaltjies is dat hy in sy studentejare al baie laatnagte Koos Bekker, nie-uitvoerende voorsitter van Naspers en oud­redakteur van Die Matie in 1975, se “skedonk van ’n Beetle voor my huis moes stoot om dit aan die gang te kry” en dat hy al met oortuiging in tale gepraat het nadat Koos Kombuis hom “met ’n bewende hand gedoop het, in die dae van die hippiebeweging en psigedeliese dwelms”. Van Heerden se raad aan studente, veral diegene wat ’n toekoms in publikasiewerk en die mediabedryf najaag, is: “Gebruik jou tyd by Die Matie (of ander studentepublikasies) om te leer om soos ’n tier te konsentreer op ’n stuk teks op die skerm. Gebruik ook jou tyd om jou kop oop te maak, die tye en sosiohistoriese konteks waarbinne jy leef behoorlik te bekyk, uit die klein enklawe uit te dink, en om altyd by deadlines te hou.”

18

DAG & NAG

MFM move Maties al 42 jaar lank KARLA VAN DER MERWE

F

rustrasie is om nie na Radio Matie te luister nie. Só het prof. Mike de Vries, rektor van die Universiteit Stellenbosch (US) van 1979 tot 1993, tydens die opening van die kampusradiostasie gesê. Radio Matie, soos dit toe bekendgestaan het, is op 1 Maart 1979 gestig onder die leiding van Deon de Kock, 1979 SR-lid verantwoordelik vir die Langenhoven-gedenksaal (oftewel die Neelsie). In 1981 het Die Matie berig dat die radiostasie daarin kon slaag om tot op die Tygerberg-kampus uit te saai, “hoewel die klankgehalte nog nie onbesproke is nie”. Radio Matie sou in daardie stadium jaarliks R60 000 se inkomste deur nasionale advertensies verdien, het Die Matie berig. Die radiostasie het ook toe sy eie publikasie, Rubato, uitgegee met nuus oor kunstenaars, musiek- en filmresensies sowel as nuus oor die radiostasie self. Dié publikasie het volgens Die Matie in 1983 lof ontvang van groot platemaatskappye en die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie (SAUK). Een van Radio Matie se funksies was om musiek aan die Neelsie te verskaf – iets wat Maties van 1979 af baie geniet het. Studente se enigste kritiek (volgens Die Matie se berig op 23 Maart van daardie jaar) was dat die musiek, ironies genoeg, te hard was. Hoewel studente “van dié spesie is wat kan praat en luister tegelyk”, was

MFM TOE EN NOU Bo is Deon de Kock, SR-lid verantwoordelik vir Radio Matie in 1979, in wat toe die splinternuwe ateljee was. Dié ateljee is deur ’n derdejaar ingenieur­ student gebou. (Foto: Die Matie) Onder is hoe die ateljee deesdae lyk. (Foto: Jan-Willem Lotz) die musiek te hard vir studente om mekaar te hoor. Radio Matie het in sy begindae slegs 13 aspirant radio-omroepers opgelei, met die oog om dit na 25 te vermeerder, maar sedertdien is dosyne omroepers opgelei waarvan sommige groot sukses in die mediabedryf behaal het. Ignatius Vlok, ’n aanbieder en regisseur by die nasionale radiostasie RSG en oudpersoneellid by MFM, het aan Die Matie gesê hulle het slegs 42 CD’s gehad om te speel toe hy op MFM uitgesaai het. “Jy het ook jou eie musiek van

die huis af gebring. Daar was ook die opsie om plate en kasette te speel. Advertensies was van kasette afgespeel,” het Vlok gesê. Die radiostasie het ook verskeie naamveranderinge ondergaan. Vlok het gesê hy het van 1997 tot 2015, die tydperk wat hy by die radiostasie gewerk het, dit as Radio Matie, Matie FM en MFM geken. Martelize Brink, ’n bekroonde omroeper by RSG, het in 1999 by MFM aangesluit. Sy het aan Die Matie gesê hulle het in daardie stadium vanweë wetgewing van ’n studente-radiostasie na ’n ge-

meenskapsradiostasie verander. Hulle moes dus om ’n spesifieke uitsaailisensie aansoek doen. “Ons was een van vier stasies in die Wes-Kaap wat dit in daai stadium toe gekry het. So ons moes baie doen om te bewys dat ons ’n volwaardige gemeenskapsradiostasie kon wees en nie net vir studente cater nie.” Dit het beteken die radiostasie moes alle programme herskryf en aanpas volgens ’n nuwe teikengehoor. In daardie stadium het MFM meestal musiek uitgesaai, maar vanweë lisensievoorwaardes moes meer geselsprogramme deel word van die programskedule. Brink het gesê hulle het vinnig meer onderhoude begin reël, en toe die programbestuurder niemand kon kry om ’n program aan te bied nie, het sy aangebied om te probeer. Sy het aan die programbestuurder verduidelik hoewel sy nie geweet het hoe om uit te saai nie, sy vinnig sou probeer leer. Nadat sy ’n dag lank saam met ander omroepers gewerk en geleer het, het sy die volgende dag self agter die mikrofoon ingeskuif. “Dit was baie rof; dit het gevoel asof ek ’n maraton gehardloop het ná die tyd, maar dit het baie goed gegaan. Die stasiebestuurder het nog vir my gevra: ‘Is jy seker jy het nog nie voorheen uitgesaai nie?’ So dit was vir my baie natuurlik en ’n gemaklike proses.” Brink het gesê een van die dinge wat haar die meeste bybly

8

van haar tyd by MFM, was hoe baie sy kon leer ongeag hoe min formele opleiding sy gekry het. Sy het vertel daar was in daardie dae nie eintlik iemand wat hulle behoorlik touwys kon maak nie. “Die vorige ouens het ook maar hulle pad gevoel en so aan, en in ’n stadium moes ons alles self doen. “Ons het nie regtig geld gehad om vreeslik vir mense te betaal nie, so ek het al die advertensies produce. Later was ek ook die music compiler, want die ou wat dit eers gedoen het, het dit as vrywilliger gedoen.” Vlok het dit beaam en gesê sy opleiding was slegs een Vrydagmiddag se wysmaaksessie lank oor wat om met die verskillende knoppies te doen. Jan-Willem Lotz, ’n omroeper wat nou oor MFM se luggolwe gehoor kan word, sê hy het in 2019 by die span aangesluit nadat hy aan die radiostasie se aanbiedersoektog deelgeneem het. “Ons het toe ’n presenter training gedoen en dan aan die einde, as jy dit suksesvol voltooi het, is jy ’n MFM’er en kry jy ’n program op die lineup.” Hy voeg grappenderwys by dat dié eerste program dikwels in die vroeë oggendure is totdat hulle meer ondervinding opdoen. Lotz sê MFM se rol op kampus is om almal (studente en die wyer publiek) op hoogte te hou met die jongste en akkuraatste nuus, mense te vermaak en “vir seker mense te laat move to the music”.

Pierewieters se pierewaaiery lei tot Neelsie

8

CARLA VISAGIE

D IE edele pogings van Stellenbosse vrouestudente in wye rokke en manstudente in interessante oorbaadjies, het met hulle landwye toere bygedra tot die totstandkoming van die Neelsie. “As ywerige lid van die A.N.S. (Afrikaanse Nasionale Studentebond), het Andries Stulting in 1938, terwyl die gemoedere gaande was met die gees van die Eeufees, met die groot idee gekom dat die Stellenbosse studente iewers in hulle Mekka ’n plekkie moes hê waar hulle saam mag kom,” het Die Matie op 2 Augustus 1946 berig. Die 100-jaar-herdenking van die Groot Trek is in 1938 gevier. Later het die boereorkes, joolkomitee, die SR, die universiteitskoor en die juniorbesture geld ingesamel daarvoor, volgens ’n artikel in Matieland (“Sy jonge vriend se erfenis”, 1983) deur prof. Bun Booyens, destydse redakteur van Matieland en professor in Afrikaanse kultuur- en volkskunde. “Die Langenhoven-gedenksaal [vandag bekend as die Neelsie] is ’n lewende simbool van die unieke verbintenis

PIEREWIET STAAN STIL Die Pierewieters se bussie het ’n papwiel gekry tydens hulle toere in Julie 1953. Foto: Die Matie, 31 Julie 1953 tussen Langenhoven en die studente,” het Booyens gesê. “Weinig groot persone in ons volkslewe, indien enige, het die studente van Stellenbosch so liefgehad en is met sulke innige agting deur die studente bejeen as [Langenhoven], die een wat hom selfs in sy grootste dae met die studente geassosieer het,” volgens ’n berig wat op 6 Mei 1955 in Die Matie verskyn het. Die Neelsie is eers op 13 Augustus 1975 ingewy, aanvanklik met ’n dansbaan op die grondvloer. In 1982 is die eerste kafee, Loeloeraai, in die Neelsie aangebring, volgens ’n

Matieland-artikel in 1982 (“Neelsie kry sy Loeloeraai”). Die kafeteria is volgens die artikel “vernoem na C.J. Langenhoven se verhaal oor ’n ruimteskip en die binneversiering is op hierdie en ander Langenhoven-verhale gebaseer”. Stulting, saam met prof. Philip McLachlan, S.P. Botha en dr. Dawid de Villiers, het toe die Langenhoven-gedenksaalfonds en die Jan Pierewieters gestig. Hulle het dit eerstens gedoen om geld vir die Langenhovengedenksaal in te samel, en tweedens om volkspele en volksdansies te bevorder. Volgens Die Matie van 2 Augustus 1946

PIEREWAAIERS Die Jan Pierewiet-geselskap van 1944. Foto: Die Matie, 2 Augustus 1946 het dit die setees, polka, kleinpolka, vastrap en wals ingesluit. Die artikel sê daar was met tye tussen 1939 en 1940 tot 800 studente by die Jan Pierewietersoefeninge. Dié groep het tot 1955 bestaan, volgens ’n artikel wat in 1983 in Matieland verskyn het (“Jan Pierewieters hou reünie”). Hulle het in 1983, 28 jaar nadat hulle ontbind het, weer ’n saamtrek gehou – in die einste Neelsie waaraan hulle help bou het. “Hoe merkwaardig was dit vir my dat ons klomp, elkeen op sy of haar eie manier, ouer geword het. En vir my dubbel merkwaardig – ek sit toe vir die

eerste keer my voete in daardie gebou waarvoor ons al in 1938 reeds begin werk het,” het wyle Oom Kellie, oudonderwyser van Porterville in 1983 oor die reünie gesê in die Matielandartikel. ’n Berig in Die Matie van 14 September 1945 lui dat “veral ‘Die Genadelose Slagter’ ” deur Con Hofmeyer, Erica Paulsen en Koekjan de Villiers ’n bekende nommer was. “Dis egter jammer dat so baie van ons studente skynbaar die bioskoopsaal verkies bo so ’n puik eg-Afrikaanse konsert,” luidens die artikel.

23 Augustus 2021

DAG & NAG

19

Club culture through the decades

36 SQUARE TO CLOSE Students enjoying the club Catwalk in the Drostdy Centre before its closure before the lockdown in 2020. Photo: Catwalk Facebook page KERSTIN LEE

29 30 35

C

lub culture at Stellenbosch University (SU) is an integral facet of student life. It serves as a break from a rigid class schedule and demanding modules. It is a time for one to release their inhibitions and escape to a world of thumping bass and dancing strobe lights. STELLENBOSCH NIGHTLIFE The music, the fashion and the clubs may have changed, but throughout the decades, there has always been a place to celebrate the day’s triumphs or dance away from its woes. One such place to lose all sense of self was “The Square” (Drostdy Square). Once the hub of Stellenbosch nightlife, “The Square” played host to Tin Roof, Terrace, Catwalk, Stones and Cubaña. Although the fate of “The Square” has been sealed, it has been in the lives of Stellenbosch students for a long time. Each club has a personality of its own. The quaint names, unique décor and the memories embedded in the establishments have inspired numerous articles published by Die Matie over the years on perfect places to have a night out and opinion pieces on the best DJs. In past publications, Nu’Bar was highlighted as having notoriously long lines; Catwalk

was quoted as “diversity galore” whereas Springboks (now closed), was described as “kort rompies galore”. Entourage has always been the home of house music and hip-hop, whereas De Lapa caters for ‘someone looking for a bit of everything’. Every student has their own story (or perhaps multiple stories) of “going to town”. There may be decades between them, but there are always a few quirks of the town that tie all SU students together.

39 DE AKKER De Akker is the oldest pub in Stellenbosch and has seen its fair share of memorable evenings and restless nights. It is the epitome of old charm. Its name was derived from the oak trees peppered throughout the town (although it had held previous names like the ‘Railway Bar’ and the ‘Station Bar’). The patrons are the light and life of this pub. “The atmosphere is like nowhere else in Stellenbosch. It feels like home,” said Sidney Smuts, a regular patron reminiscing on her time spent at the pub (Die Matie, 10 February 2010). De Akker has also played host to multiple celebrities over the years, such as Schalk Burger, Koos Kombuis and Arno Carstens to name a few. De Akker is an institution in its own right. The establishment of the building (initially a thatched roof manor) is shrouded in mystery. Records of its origin were destroyed in a fire

during a slave revolt in the 1800s when the municipality building was burnt down. It is suspected that De Akker was built between 1780 and 1813. However, in 2008, it almost closed its doors due to a change in ownership. Many were worried that De Akker’s unique atmosphere would be altered by the change. But, it has stood the test of time and remains the familiar kuierplek it is today. The pub still has a long-standing reign ahead of it, but its most memorable stories are immortalised by the patrons who step through its doors. Whatever state the world may be in and no matter how much a student has on their mind, there is always a club and a good time that awaits them at SU. Students of SU will always find solace in their beloved and unique clubs. The pandemic may have halted evenings out, and developments and closures have dampened

spirits. But, wherever there is a Stellenbosch student, you will find

them having a good time with friends, no matter the decade.

DIE BOP-DANS Volg hierdie QR-kode na ’n video van die dans.

DIÉ DANS MOET GAAN Die Matie het op 4 April 1958 ’n berig geplaas oor die bop-dans, ’n gewilde tydverdryf in die 1950’s.

20

FORMER EDITORIAL TEAMS

- HOOFREDAKSIES 1941 28 Redakteur: W.A. Joubert Tobie J. Louw Pierre de Wet Ina Michau Gerjo van der Merwe Kota Smit Marie Heyns Jannie van Vuuren Daan Maartens S.P. Botha J. van Graan Fanie van der Merwe Jos Theron P.A. Theron J.R. Pauw M.A. Hough J. Willers 1942 Redakteur: P.A. Theron B.J. v.D. S. de Villiers S. P. Botha D.G. Franzen W.R. Laubscher 1943 Redakteur: P.A. Theron 1944 Redakteur: H.S. Marais 1945 Redakteur: H.S. Marais 1946 Redakteur: G.J. Roux 1949 Redakteur: Pieter de Kock Jan le Roux Willem Smit W. Schumann A. Scribante Strauss K. Veary C.F. Kruger P. Fouché A. Ackerman Tom van Eeden Mike Davis 1950 Redakteur: Pieter de Kock Sas Strauss Con Kruger Basil Blackburn Schalk Burger Louie Kritzinger Jan Viloen Piet Fouché Pikkie Baard Johan Streicher Jacob Olivier 1951 Redakteur: Sas Strauss Jacobus Olivier Nico van der Merwe Herklaas Viljoen Mietsie Marais Schalk Walters Betty Botha Mike Hough Christo Botha Basil Wunsh 1952 Redakteur: Con Botha Albert Crafford Herklaas Viljoen Schalk Walters J.J. Heyns Christo Botha Tiny Krige

1953 Redakteur: Jozua van der Lugt Gustav Smit Graaff Oosthuizen Bennie van Rensburg Lourens de Villiers Philip van der Merwe Jan Hupkes J.A. du Plessis Koos Burger 1954 Redakteur: Jan Vosloo Dreyer de Kock Graaff Oosthuizen Lourens de Villiers Philip van der Merwe Tienie Botha Freddie Calitz Fanie Jacobs Etienne Rossouw 1955 Redakteur: Dreyer de Kock Ben du Preez Willie Schoeman Bennie Wiid Hannes Cronjé Tertius Kleyn Freddie Calitz Sherrit Kunneke Etienne Rossouw 1956 Redakteur: Jozua van der Lugt Jan Pretorius Wouter Jordaan André Müller Les de Villiers Wilhelm Grütter Ben Pieters Freddie Calitz John Dugard Flip Lochner Martin Bothma 1957 Redakteur: Wouter Jordaan Jan Pretorius A.I. Germishuys Jan Louw Hennie Aucamp Matt Strydom Freddie Calitz Steve du Toit Gerhard de Kock 1958 Redakteur: Rufus Dercksen A.I. Germishuys Matt Strydom Wessel du Preez Wilhelm Knobel Ernst Stalz A. Archer Jannie van der Merwe Willie van der Vyver Steve du Toit Johan Celliers 1959 Redakteur: Coenie Slabber Schalk Burger Jan Hoon Christo Viljoen Henri Snijders André du Toit Charl Engelbrecht Carl Aucamp André Visser 1960 Redakteur: Deon du

Plooy Graham Pienaar Francois Hanekom Johan Stander Maritz Gerber Gerhard Tötemeyer Charles Wait Flip du Plessis Pieter de Jager Danie Malan André Gouws Francois Aucamp 1961 Redakteur: Bernhard Louw Francois Aucamp Deon Jooste Johan Stander Johan Pretorius André Gouws Abraham Lückhoff Kerneels Swanepoel Nick van der Wath Gert Kotze 1962 Redakteur: Koos Marais Ernst Lombard Gerrit Visser Johan Stander Hermann Hanekom Hans-Dieter Büttner Johan Griesel Ben van Rensburg Koos Jonker Hennie Potgieter 1963 Redakteur: Kobus Hattingh Andreas van Wyk Gerhard Visser Johann Stander Hermann Hanekom Dave Beyers Clifford Heys Koos Jonker Arend Rooseboom Johan Spies 1964 Redakteur: Andreas van Wyk Dave Beyers Willie Lubbe George Murray Mickey Gerber Thys Greeff Lukas Olivier Attie du Plessis Jacques van Heerden Anton van Zyl 1965 Redakteur: Frits Gaum Wim Botha Niel van Tonder Riël Cillié Erica Gruber Willem Vorster Koos Theron Jac du Preez Frans Cloete 1966 Redakteur: Ernst Lombard Jan Kirsten Org Potgieter Fanie Jacobs Pietie Steyn Adelbert Scholtz Jac du Preez Louis Claasen 1967 Redakteur: Jan Kristen Carlo Loubser

Dirk Hertzog Etienne de Villiers I.G. van der Westhuizen Gerhard Jordaan Theo du Toit Hugo Hagen Pietie Victor Dirk Laurie Louis Claassen Louis du Plessis Otto Terblanche 1968 Redakteur: Dirk Hertzog Ignatius van der Westhuizen Louis du Plessis Johann Beyers Nato Zondagh André Viljoen André Grevelink Simon Geertsema Leoné Schenck 1969 Redakteur: Etienne de Villiers Pierre de Villiers Johan Verreyne Chris Otto Hannes Gildenhuys Etienne Britz André Grevelink Hannes Theron Rudolf Gouws Riaan Wolhuter Kerneels Verwey Suzanne van Reenen Fanie Bekker Reinhold Joubert 1970 Redakteur: Johann S. Verreynne Pierre de Villiers Chris Otto Cecile de Wit Max Loubser Bennie Griesel Johann Gerber Nico Lotter Danie de Villiers Stephan Bothma Jannie Hougaard Jannie Herselman Danie Olivier David Naudé Dan Berner Eline van Zyl Maans Potgieter 1971 Redakteur: Chris Otto Bennie Griesel Johan Gerber Pieter Schoombee Gerrie de Villiers Jan Dreyer Johann Rupert Lappe Laubscher Pierre Potgieter Mark Patterson Fanie Olivier Pieter Raubenheimer Altus Joubert Melvyn Minnaar Danelle Schumann 1972 Redakteur: Gerrie de Villiers Altus Joubert Bobby Loubser Anne van Zyl Kobus Stofberg Estienne Pretorius Lillian Hudson Johann Gerber

Johann Louw Gerard Genis Alan Lindhorst Melvyn Minnaar Mark Patterson Wilhelm Kruger Dan Berner Marie de Villiers Francois Pauw 1973 Redakteur: Kobus Stofberg Johann Louw Marius van Wyk Koos Bekker Hannes Schoombee Philip Botha Laurette Munnik Stephan Pretorius Gawie Nienaber Bertie du Plessis Dean Bruwer Marthinus Oosthuizen Donald Wright Francois Pauw 1974 Redakteur: Altus Joubert Gawie Nienaber Edwin Cameron Koos Bekker Anton van Niekerk Johan Froneman Abrie de Swardt Hugo Naudé Tersia Strydom Francois van der Merwe Irma de Waal Ymile Heunis Jan de Kock Caroline Podseth Niel Hoogenhout Ludwig Andersen Christiana von Ulmenstein Gabri de Kock 1975 Redakteur: Koos Bekker Freddie Marais Stephan Marais Marlene Holtzhauzen Raiford Johnson Jan du Plessis André Odendaal J.A. Erasmus Coenraad Visser Herman Binge Willy Duminy Tertius Theron Hannl Kretchmer Sassie Otto 1976 Redakteur: Freddie Marais Etienne van Heerden Jan-Hendrik Munnik Christian van Schalkwyk Coenraad Visser Christine Barnard Ansa Erasmus Rynard de Villiers Chris Heymans Piet Erasmus Christina Murray David Schalkwyk Johan Latsky Jan du Plessis Sarel Etsebeth Hannl Kretchmer 1977 Redakteur: Etienne van Heerden Chris Heymans Piet Erasmus Chris Fick

John van Breda Clive Thompson Stella du Plessis Wynand Rauch Hilgard Bell Charl Cocks Kent Georgala Louis Heyneman Dawie de Villiers Joahn Latsky Anton Visser J.B. Naudé 1978 Redakteur: Chris Heymans Louis Heyneman Callie Visagie Kobus Pienaar Carol van der Merwe John van Breda Ben Kock Hendrik le Roux Annelie Odendaal Joubert Scott Wynand Fourie André Ferreira Jan Richter Clive Trent Theo Smith Willie van der Merwe Dawie de Villiers Jacques Hugo Hannes Cilliers Dirk Ackermann Anita Snyman 1979 Redakteur: Louis Heyneman Kobus Pienaar Johan Lötter Erika van Rooyen John van Breda Maarten Mittner Gerhard Barnard Deon van Niekerk Kwartus Sieberhagen Le Roi Steenkamp Pieter Immelman Marius Greeff Thomas Tyler Koos van der Riet Abel Pienaar Paul Cilliers Andries Calitz Wynand Fourie Nico Steyn C.L. van Schalkwyk 1980 Redakteur: Kobus Pienaar Coenraad Pieterse Anton Kruger Deon Loubser Francols van der Merwe Ian Theron Pieter van Niekerk W. van der Westhuizen C. Sippel C. Fouché Thomas Tyler Koos Botha Erika van Rooyen J. de V. Pienaar Kobus Louw Sandra Venter

Estelle Höll Elbert Uys Adri Troskie Ilze Krige Karin Pohl Anton Taute At van Rensburg Pieter van Niekerk Kobie Spamer Thomas Tyler Japie Pienaar Im Naude Liza de Wet Neil Muller 1982 Redakteur: Ian Theron Japie Pienaar Dawie Bosch Annami Oosthuysen Jacques Joubert Ilse Krige Danie Keet Gerhard Uys André Putter Len van Zyl Thomas Tyler Jennie Johnson Reinarda van Waart Neil Lourens Carine Reynders André Roodt Lida de Wet Derek Swart 1983 Redakteur: Jacques Joubert Dawie Bosch Corinne Oosthuizen Graham van Heerden G. P. Kellerman André Duvenhage Frans Basson Valdi Strauss Jennie Johnson Robert Bokhorst Elmarie van As 1984 Redakteur: Corinne Oosthuizen Cobus Smit Finlay Taylor Eric le Grange Riaan Smit Marisa Hoeny Anton Steenkamp Ockie Dupper Carina Koen Betsie Brown Hugo Lambrechts Gerhard van Eeden Elmarie Engelbrecht Graham van Heerden Frans Basson Adrian Louw Stefanie Hefer Doria Joubert Kobys Faasen

1985 Redakteur: Anton Steenkamp Riaan Smith Eric le Grange Marisa Honey Jeanne Cilliers Chris Barnard Lou-Marie Kruger 1981 Ockie Dupper Redakteur: Charl du Plessis Coenraad Pieterse Nicolette Louw Ian Theron David van der Inus Marais Westhuyzen Piet Pretorius Robert Bricout Dawie Bosch Jannie Nel A.P. Van der Westhuizen Michael Venter Francois du Bois Adrian Louw

23 Augustus 2021

VOORMALIGE REDAKSIES

21

- HOOFREDAKSIES Anso van Zyl Dorrieh Elahi Sonia Louw Charl Hattingh Louis van Wyk

Chris de Vries Betsie de Vries Stefan Strydom Stefanus Snyman Kolbe Kolver

1986 Redakteur: Eric le Grange Chris Barnard Emile Wessels Stephan Malherbe Pierre de Vos Marika Truter Jacques Visser Chris Theron Jannie Nel Deon Sonnekus Adrian Louw Dawid van der Merwe Dorrieh Elahi Heidi Visser

1990 Redakteur: Dries Liebenberg Tina du Toit Julia Andersen Mariëtte Hanekom Liezl van Sijl Marina Pretorius Caro Kriel Lala Camerer Maria Human Vanessa Brand Lorette Grobler Monté Maritz Andrew McDonald Rolene van der Linde Louise van Tubbergh Nian de Kock Duncan Baine Jasper Daniels Werner de Leeuw Betsie de Vries Ferdinand Pienaar Helena van der Westhuizen

1987 Redakteur: Stephan Malherbe Ilse Cilliers Daan Mostert Jaco Wolmarans Cornis van der Lugt Pierre de Vos Johan Trotskie Carrie Terblanche Tanja Hichert Adrian Louw Marika Mostert Mary-Ann Schreuder Jannie Nel Erhardt Thiel Dawid van der Merwe Berthine van Schoor Philip Verster 1988 Redakteur: Daan Mostert Pierre de Vos Barrie Terblanche Christine Visser Gawie Botma Cornis van der Lugt Elmarie Maree Hans-Peter Bakker Tanja Hichert Roelf Jansen Annchen Nel Marliese Lochner Daan Claassen Tania Maria Kruger Minnaar Niehaus Wouter Brand Mandy Carter Erika Jakobs Anna-Marie Hanekom Jaco Strauss 1989 Redakteur: Cornis van der Lugt Tanja Hichert Dries Liebenberg Pearlie Joubert Henriëtte Geldenhuys Anneliese Burgess Marina Pretorius Christene Visser Maria Human Lani Eloff Vanessa Brand Maggie Visser Johannes Grobbelaar Carl-Ann Louw Margaretha Fourie Annien Smith Armand Nel Wouter de Waal Adrian Louw Bennie de Wet Tina du Toit

1991 Redakteur: Julia Anderssen Deon Gerber Melissa Fourie André Crause Liezl van Zyl Lorette Grobler Celeste Swanepoel Brenda Blatherwick Dirk van Eeden Henk Geertsema Margit MeyerRödenbeck Niels Momberg Robert Denton Jan Coetzee Daniel Grey 1992 Redakteur: Monté Maritz Dirk van Eeden Eugene Kruger Anmarie de Klerk Willem Kempen Melissa Fourie Alex Jeppe Gideon le Grange Sue Blaine Liza Stewart Amero Loots Niels Momberg Edgar Hälbich Phillippa Barnard Marius Visser Anton Maree Reg Brand Pieter Malan Daniel Grey 1993 Redakteur: Melissa Fourie Marius Visser Sybrandus Adema Botha Kruger Sue Blaine Liza Stewart Leigh-Anne Goulding Jean Nortje Pippa Schoeman Pieter Malan 1994 Redakteur: Willem Kempen Sybrandus Adema

Anna-Retha Kriel Marius de Jager Pieter Bruwer Riekie-Louise Human Marelize Görgens Edward Kellerman Karen Smith Johan van Zyl Keith Bain Adélle van Wyk Laetitia van der Merwe Herbert Pretorius Danelle Bredenkamp Gisela Marx 1995 Redakteur: Marius de Jager Johan van Zyl Lisa Visser Pieter Bruwer Ross Linström Jana Schoombee Raymond Ellis Ronelle Burger Wendy Gear Karen Smith Gilmour Smith Keith Bain Gwyneth Bowmer Albertus van Wyk Laetitia van der Merwe Danelle Bredenkamp Herbert Pretorius Johan van Wyk Alwyn van Wyk Adélle van Wyk Francois Jordaan Coret Myburgh 1996 Redakteur: Liza Albrecht Ross Linström Albertus van Wyk Ronél Meiring Ronelle Burger Tamsyn Rawson Diaan Pienaar Carien du Plessis Wea van Heerden Jacques Eloff Caroline Shackleford Herbert Pretorius Sean Falconer Jana Rossouw Naomi Bruwer Ilan Sparrius 1997 Redakteur: Albertus van Wyk Sean Falconer Carien du Plessis John-Henry Horn Mareli Viljoen Naomi Bruwer Helga Buys Dene Conroy Jearelle Wolhuter André Lambrechts Elizma Nolte Bronwyn Redding-Jones Francois Raubenheimer Diana-Marié van Niekerk Adri Nel Emile Scheepers Caroline Shackleford Megan Dreyer Frank Olivier Ernest Löther 1998 Redakteur: Jearelle Wolhuter Bronwyn Redding-Jones John-Henry Horn Peggy le Roux

Michael Hatton André Lambrechts Elizma Nolte Gawie Malherbe Frank Olivier Johannie Liebenberg Caroline Shackleford Jakoba Schutte Emile Scheepers Sarie Brink 1999 Redakteur: Michael Hatton Frank Olivier Anelde Greeff Deon Wiggett Waldimar Pelser Anna BoldireffStrzeminska Nils van der Linden De Jongh Borchardt Johannie Liebenberg Nic Norman-Smith Carl Scheffler Danie Smit Fabio Crabbia John-Henry Horn Jacolette Kloppers Natasha Thomson 2000 Redakteur: Waldimar Pelser Jacolette Kloppers Danie Smit Deon Wiggett Martina Smit Pierre du Bois Mandy Rossouw Melanie Daly Heather D’Alton Roy Havemann Werner Barnard Carl Scheffler Hugo Loubser Schalk Engelbrecht Carl Kirstein 2001 Redakteur: Jacolette Kloppers Melanie Daly Carina du Toit Adriaan Basson Dirk Visser Kevin Scott Marthinus Jansen van Vuuren Lenelle Foster Herman Kitshoff Natasja Gerber Karin Greyling Carl Scheffler Johan van Tiddens Carl Kirstein 2002 Redakteur: Adriaan Basson Hanno Botha Johan van Tiddens Malan Rietveld Johan Fourie Marie-Louise du Bois Nerisa Coetzee Darias Jonker Jenny Theron Nikki Ingwersen Jaco Maritz Ferdie Bester Adèle Kruger Willem Samuel 2003 Redakteur: Johan van Tiddens Gustav Malan Johan Fourie

Lourens du Plessis Huba Brink Brian Dickenson Liezel Visser Adèle Kruger Jenny Theron Jazz Kuschke Nerisa Coetzee Jaco Ie Roux Max Loubser Hester Carstens Willem Samuel 2004 Redakteur: Gustav Malan Eduan Maggo Nerisa Coetzee Rika Vollgraaff Michelle Viljoen Liezel Visser Sandra Visser André-Pierre du Plessis Darren Gilbert Satara Ablort-Morgan Steven Barber Max Loubser Hester Carstens Leon du Toit 2005 Redakteur: Rika Vollgraaff Michelle Viljoen Edward-John Bottomley Imke van Heerden Lize-Marié van der Watt Satara Ablort-Morgan Marece Wenhold André-Pierre du Plessis Rickus Jooste Janita Verster Steven Barber Marius Marais Denver Kisting Rohan Etsebeth 2006 Redakteur: André-Pierre du Plessis Dora Scott Christian Knobloch Gina Schreuder Annelie Maré Samantha Bath Sarietha Engelbrecht Marié Joubert Andri Stander Ruan du Plessis Elizna Engelbrecht Marius Marais Marissa Baard Lelanie de Roubaix

Hein Diemont Pieter Burger Carel van Wyk Handré de Jager 2009 Redakteur: Saskia Baard Alet van Wyk Annelize Kloppers Herman Wiid Jonathan Reader Adél Groenewald Sarèlle Lourens Wilhelm Walser Cyril Prinsloo Carel van Wyk Marietjie Vos Seth Beukes Liebrecht Fick 2010 Redakteur: Annelize Kloppers Marietjie Vos Roann Louw Marietha Brits Anthea Hartzenberg Anika Marais Robert Kaden Joey Volschenk Mia Smit Johann Swart Simon de la Rouviere 2011 Redakteur: Marietjie Vos Anika Marais Thea Visser Roann Louw Zanie Maree Marinette Potgieter Martmarie Potgieter Elri Nieuwenhuis Anthea Hartzenberg Vanessa Smeets Gerrit Maritz 2012 Redakteur: Anika Marais Roann Louw Thea Visser Adriaan Steyn Malherbe Nienaber Bertus Snyman Berta Nortje Nicholas Glanvill Nandi Piliso Gerrit Maritz Nadia Claassen Rene Wessels Liebrecht Fick

2007 Redakteur: Annelie Maré Jean de Hejer Ian Maree Carolyn Meads Carla van der Merwe Shané Albrecht Edo Heyns Jóhann Thormählen Henko Bogaards Ryk du Plessis Marius Marais Lelanie de Roubaix Ian Maree

2013 Redakteur: Jaco du Plessis Gretchen Dietz Karl Kemp Charl Albertyn Mieke Vlok Ricky Klopper Zindi Mankayi Franco Theron Johannes Jonker Jan-Hendrik Els Cecile Pienaar Stephanie Cruywagen Adriana Louw

2008 Redakteur: Pieter-Francois Theron Jan A. Botha Saskia Baard Annelize Kloppers Jacques de Villiers Janie Swanepoel Marie Beukes

2014 Redakteur: Christine de Kock Suzanne Potgieter Nicole Boucher Franco Havenga Anri Ferreira Sebastian Potgieter Brooke Joseph

Adriana Louw Jan-Hendrik Els Cecile Pienaar Emily van der Merwe Stephanie Cruywagen Karin Hammond 2015 Redakteur: Gérard Swart Hannes Kruger Suzaan Potgieter Lynné Schoeman Isabelle Coetzee Karin Groenewald Joan van Dyk Lea-Ann van der Merwe Kanyisile Tukani Henk Oets Tanya Steenkamp Giselle Botha Marcel van Niekerk Christina Pitt 2016 Redakteur: Eugenie Gregan Denique Smith Tarryn Josephs Henk Oets André Huisamen Saarah Survé 2017 Redakteur: Ingrid Heÿdenrÿch Tivan Leak Ané van Zyl Arleen Stone Gizellede Götz Nina Fouché Luke Smith Annerine Snyman Elodi Troskie Wianda Gilliland Dillon Henwood Sindiso Dube Kara van der Berg Jeanine Malan S.Z. Minnaar Dané Dooge 2018 Redakteur: Annerine Snyman Lian van Wyk S.Z. Minnaar Dané Dooge Rachele Button Janique Amber Oliver Armin Prinsloo Nicholas Carroll Mart-Marié Serfontein Kathryn van den Berg Heléne Leonard Willow-Ruby van der Berg Anke van der Merwe Alexander Carstens 2019 Redakteur: Lian van Wyk Alexander Carstens Oliver Frew Heléne Leonard James Smith Gabriela Viljoen Nicole Nasson Byron Latham Dominique Fuchs Carla Visagie Kesia Abrahams Willow-Ruby van der Berg Lemuel Blignaut www.diematie.com

22

SPORT

Stellar women in sports KUHLE MANGANA

25

D

GEES Die Maties staan in hul duisende op tydens Intervarsity om hulle Universiteitslied in 1980 te sing. Foto: Die Matie, 9 September 1992 UNIVERSITEITSLlED Dis bekend dat in ons land, van die Kaap tot Delgostrand, Viktoriane orals is te vind; In hul wandel, werk en spel, Munt hul uit – dit weet ons wel – En is almal goed en vriendelik gesind. Daar’s geen hoërskool in ons land Vir die brein, die oog, die hand, Soos ons Alma Mater heg gebou, In die dorp wat Van der Stel Hier gestig het, goed en wel, Wat die Eerst-rivier se walle sier tot nou.

INTERVARSITY Die Matie’s take on Intervarsity. Photo: Die Matie, 21 Mei 1954

ie Matie looked back at two incredible female athletes that shone brightly in the 1990s. Not only did they represent Maties, but they also represented South Africa (SA) at the Summer Olympics in their respective years. We spoke to three phenomenal female athletes that are playing or have played for Maties. Elana Meyer, former Maties long-distance runner, won the silver medal at the 1992 Summer Olympics for the 10 000 m event according to a Die Matie article of 10 August 1992. After the Olympics, Die Matie reported “Meyer became a household name throughout half of the world’s population” (Maties presteer by spele, Die Matie 10 August 1992). “Meyer, Maties’ trump card, once again performed brilliantly by winning the 3000 m for wo­ men in a time of 8.50’37” and thus breaking the old SAU and provincial record, as well as winning the 10 km road event for women,” Die Matie wrote. In the previous year, she went on to win the 3000 m event at the 1991 South African Universities (SAU) athletics championships, according to a 1992 article of Die Matie (“Elana goes for gold at SAU”, Die Matie: 2 February 1992). With this achievement, she broke the old SAU and provincial record. Meyer captained the SAU team while being named the best women’s athlete of the championships. Another Maties athlete, Marianne Kriel, won a bronze medal at the 1996 Summer Olym­ pics in Atlanta for the 100 m breaststroke. This comes after Kriel rewrote four South African records at the 1992 Olympics Barcelona. “The SA records that had to be rewritten in Marianne Kriel’s name, was the 100 m freestyle (57,59); the 100 m backstroke (1:03,20) that she improved in the elimination rounds and later the day in the B-final to 1:03,12. The fourth record that Kriel improved was the 100 m butterfly stroke,” Die Matie wrote on 20 August 1992 (“Maties presteer by spele”). Kriel was also nominated as Maties sportswoman of the year in 1993, according to a Die Matie article of 14 October 1993 (“Matie sportsterre vereer”). Andrea Cornelissen, first-year medicine student and Maties Sport high jumper, was told by many of her loved ones that she would not be able to pursue both her athletics career and studies. However, this did not stop her from following her dreams and passion. “No one can limit and cap your potential, and no one should be in a position to instil doubt in you,” Cornelissen says. One of her career highs was jumping a distance of 6,05 m at the University Sport South Africa (USSA) Track and Field Championships that took place earlier this year. This was the light at the end of the tunnel for her because she missed out on two seasons due to injuries. She also lost her grandfather who was one

GAME ON Illse Davids, hockey player. Photo: Sydney Mahlangu

24 ROAD TO SUCCESS Andrea Cornelissen. Photo: Trevlyn Palframan

FOCUS Sandisiwe Tabata, hockey player. Photo: Jana van Zyl

of her biggest supporters. Speaking on how males and females are treated in her training group, Cornelissen says, “I have not felt that I have to prove ­something to my coach or go the extra [mile]. Our coach is really good at tending to what we need as specific athletes and I have never felt intimidated.” However, Cornelissen speaks about intimidation she once experienced while on tour. She had an interaction with another team’s coach, where the coach interacted and looked at the female athletes in an inappropriate way. She feels that male athletes never have to worry about “who’s around me that I could go to if something goes wrong”. After this interaction, Cornelissen found herself hyper aware of her surroundings. Cornelissen notes that dis­ cri­ m­ ination against female ath­ letes often does not happen bla­tant­ly. She recalls being at a com­petition where the men’s 100 m warm up was televised. The women’s high jump event was at the same time, but that event was not televised. A men’s warm up at that time was prioritised over a women’s event. Sandisiwe Tabata, a hockey player that represented Maties from 2017 to last year, said that men’s sports get more exposure than women’s sports. Tabata represented the South African (SA) women’s team in 2020 and is currently coaching the Maties hockey ladies fourth team. Tabata makes an example of how Allyson Felix, an Olympic sprinter, was discriminated against after having a child. “That was something that opened the world’s eyes to what athletes have to go through to maintain their contracts and how it is set to unrealistic standards, and is set to a male standard.” Tabata advises other female

athletes to take inspiration from women in sports that have already made something for themselves. She is inspired by the recent signing of SPAR Proteas captain Bongiwe Msomi to Roc Nation Sports. “To have that materialise, makes things much more attainable,” Tabata says. Tabata continues to say that as a female athlete, it is amazing to excel and to be recognised and valued on a global scale. Illse Davids, former Olympic hockey player that represented Maties from 2013 to 2016, feels that there is no special treatment for men and women in hockey. However, she has seen a few gaps globally. “The [United States of America’s] women’s soccer team is paid less than the men’s team even though they are bringing in the accolades and are doing much better,” says Davids. Like Cornelissen and Tabata, some of her career lows were experiencing injuries. Davids was selected for the 2012 SA women’s hockey Olympic team, after recovering from an injury. “A highlight for me was beating America in one of our matches,” she says. Davids played varsity hockey in the States and some of the players she attended university with, were in Team America. With 175 caps for the national team, Davids is coaching and is currently the hockey and ­swimming manager at Bloemhof High School in Stellenbosch. “I love being involved in the growth of hockey and just seeing the players flourish,” Davids says. When asked about advice she can give to other female athletes out there, Davids says, “Set your goals and believe in your journey. Know why you want to achieve what you’ve set out to achieve because that’s also going to help motivate you.”

23 Augustus 2021

SPORT

23

Extreme makeover: Sports edition Throughout the past 80 years that Die Matie existed, our journalists and photographers ran around the sports fields to capture the essence of the great athletes. Queen Majikijela and Carla Visagie selected some pictures to illustrate how the fashion of the women and men in maroon have changed:

STRIPES AND SOLIDS Maties rugby players in an Intervarsity game in May 1971. During the 1970s, Maties rugbyplayers mostly had long-sleeved shirts. Photo: Die Matie, 14 Mei 1971

MAROON MACHINES Jordan Chait, flyhalf of the 2019 Maties rugby first team, in the Maties maroon jersey. Photo: Die Matie website April 2019

DEFENSE Like today, Maties netball players played with maroon dresses in the 1970s as well. In the picture, Debbie Blair can be seen intercepting the ball. Photo: Die Matie, 27 July 1979

SHARP SHOOTERS The dynamites in maroon still play in dresses with the same cut as the 1970s, but today they have a modern design containing the signature acorn leaves of Stellenbosch. Photo: Die Matie website, September 2017

BIG HITS Maties women hockey players played with skirts and golf shirts in the 80s, as captured in a photo by the Cape Times published in Die Matie on 10 August 1989. Sherylle Calder (middle) and Zelda Calitz (right) are shown in the picture. Photo: Die Matie, 10 August 1989

CAMERADERIE The Maroon Platoons still play in skirts, but the golf t-shirts have transformed into a more modern look. Here they were captured in May 2019 at the North West University (NWU) Astro in Potchefstroom. Photo: Die Matie website, May 2019

24

SPORT

Agt dekades van aksiebelaaide sport in die Eikestad 22

sportverslaggewer was egter van mening dat “as [hy] ’n nasionale sokkerkeurder was, [hy] die Blou Bliksems [sou] dophou”.

JACQUES MARAIS & CARLA VISAGIE

S

edert die koerant se eerste uitgawe op 1 Augustus 1941, was Die Matie se verslagge­ wers langs die sportveld gewapen met ’n notaboek om die grootste oomblikke van kampussport vas te vang. Daar was die Francois Pien­ aars in rugby en die Craig Tileys in krieket, maar ook die Kaas Herlés van die Blou Bliksems-sokkerspan en die Akira Coetzees van sporte soos die Universiteit Stellenbosch (US) se skerm­klub. SPORTSOORTE WAT GEWILD GEBLY HET DEUR DIE JARE Die ruitbreeksport – krieket Enige tyd van die dag op byna elke grasperk “[kon] jy... ’n kolwer voor ’n kassie of ’n boomstam sien staan”, het Die Matie op 19 Augus­ tus 1955 berig. Maties het reeds krieket gespeel voor die US universiteitstatus behaal het, met die eerste studentekrieketspan wat reeds in 1912 – toe die US nog as Victoria Kollege bekendgestaan het – gestig is. Dít is volgens navorsing van Gavin Stander, ’n oudstudent aan die US in opvoedkunde. Hy meen krieket was in die vroeë 1900’s “by verre die gewildste”. “Insoverre dit die insit van ruite aanbetref, dink ek [dat] ons ower­ hede liewers wou gesien het dat ’n Springbok-albasterspan [as ’n krieketspan] oorsee gestuur is,” het Die Matie in die 1955-artikel berig. In die krieketseisoen van 1997 tot 1998 is ’n vroueliga begin met deelname van byna alle vroue­ koshuise. ’n Span is ook uit dié liga gekies om aan die volgende sei­ soen se Boland Dameskrieket-liga deel te neem. Maties Krieket het al ondermeer krieketlegendes soos Craig Tiley, Kepler Wessels en Jonathan Trott opgelewer.

SESSE Maties Krieket in die Varsitysporttoernooi van 2018. Foto: Die Matie Bofbal Bofbal (baseball) was ook ’n gewil­ de kolfsport by die US en daar was selfs op ’n stadium, veral tussen die 1940’s en 1950’s, die oortuiging dat dit krieket sou vervang, aangesien

23 WENNERS Die span van 1984 pronk met hul rugbytrofee. Foto: J. Gribbe dit destyds “gaandeweg die guns van die sportpubliek verower het”, soos Die Matie in 1946 berig het. “Krieket, wat al jare die ereplek as somersportsoort ingeneem het, loop gevaar om uit hierdie posi­ sie gelig te word,” het Die Matie se sportredakteur in ’n rubriek van 22 Maart 1946 geskryf. In 1946 het “[bofbal]klubs soos paddastoele in die Westelike Provinsie opgeskiet”, en Maties het selfs Intervarsity-bofbal gehou. Rugby Die Rugbyvoetbalklub van Stellen­ bosch is, volgens die Maties Rug­ by-webtuiste, in 1875 gestig. Dié klub is ook, volgens die navorsing van Isabelle Huys (’n oudstudent in sportwetenskap) die tweede oudste rugbyklub in die Suidelike Halfrond. Dit is egter eers in 1923 wat dorpsmense, nie studente nie, hulle eie klub gestig het en van die studente se klub onttrek het. Doc Danie Craven, Mannetjies Roux en Piet (Spiere) du Toit, rug­ bylegendes oor wie daar vandag steeds in sportkringe gepraat word, was van die groot rugbyspe­ lers wat in die vroeër jare bekend­ heid verwerf het deur vir Maties Rugby uit te draf. Die Matie het op 8 Oktober 1954 berig “Piet se krag is ongeëwenaard in Suid-Afrika en enige rugbyspelende land”. “Piet hoef nie eers te stoot om jou seer te maak nie; hy doen dit alreeds as hy sy vere regskud om te stoot,” berig dié artikel. Du Toit, wat die oupa van Springbokspeler en 2019 Wêreld­ rugbyspeler van die jaar PieterSteph du Toit is, het 14 wedstryde vir die Springbokke gespeel. Net ná Roux in 1960 uitgevind het dat hy gekies is as deel van die Springbok-span, het Die Matie in sy skinderkolom, “Deur die sleu­ telgat”, berig hoe “ontsteld” sy destydse meisie, Charlotte Joubert, was. Vandag is dié twee getroud. Een van die meer onlangse groot rugbyname wat Die Matie in ink op hulle bladsye verewig het, is dié van Francois Pienaar, wat

Springbok-kaptein was toe die Springbokke die wêreldbeker in 1995 gewen het. Die Matie het reeds oor Pie­ naar berig toe hy vir Maties se tweedespan uitgedraf het. Terwyl die Maties-eerstespan verloor het, het dié span vir Ikeys 45-3 tydens Intervarsity verslaan, met Pienaar, Johan Burger en Francois Dercksen as losvoorspe­ lers. Dié trio het “groot bresse in die Ikey-verdediging geslaan met stewige dryfspel”. In 1949 is die eerste koshuisrug­ bykompetisie gehou om diegene wat nie deel kon wees van die ses rugbyspanne van die tyd nie ’n plek te gee om deel te neem aan mededingende rugby. Die eerste vrouespanne vir Ma­ ties Rugby het in 2003 deel­ ge­ vorm van die Stellenbosch Rugby­voet­­balklub en in dieselfde jaar is ’n vrouespan gekies vir die In­ter­­­varsity tussen die Maties en Tukkies.

EN GUARD Die US-skermklub was die grootste skermklub in die land in 1995. Foto: Francois Rubenheimer Skermsport Die Matie het reeds 10 jaar ná sy ontstaan op 19 April 1951 berig oor die Matie Skermklub (fencing), en vandag bestaan dié klub steeds. In hierdie jaar het Die Matie berig dat die skermklub “[elke Woensdagaand] druk besig met hulle oefeninge” was ter voorbereiding vir Intervarsity teen Ikeys in Johannesburg. Akira Coetzee, die Maties Skermklub se kaptein en kranige skermer, het in 2020 tweede plek behaal in die Wes-Kaapse Ope seniors (bo-20) saberkategorie, volgens ’n 2020-berig in Die Matie.

Dié prestasie het vir Coetzee die vyfde beste skermer in Suid-Afrika gemaak.

NUWE SPORTE Vreemde, vlieënde frisbees Die Maties Ultimate Frisbeeklub se leuse is “Gooi die Disc!!” en is in 2012 gestig om Ultimate Frisbee as sport te bevorder, volgens ’n be­ rig in Die Matie van 2019. Dié sport het slegs 10 reëls, en spelers het 30 sekondes om hulle eie geskille op te los. Die reëls van die spel sluit onder meer in dat spelers nie met die frisbee mag hardloop nie en daar is sekere doelareas (soos net­ bal) waar doele aangeteken mag word. Drie Maties het in hierdie sport al só gevorderd geraak dat hulle in Julie 2019 Suid-Afrika by die Wêreld Vlieënde Skyf Federasie (WFDF) verteenwoordig het (Die Matie, “Three Ultimate Maties take off”).

*Skermsport is ’n soort krygskunde en die doel is om die opponent met ’n wapen aan te raak terwyl die deelnemer homself beskerm teen die ander opponente.

DIE ULTIMATES Maties Ultimate in aksie in 2018. Foto: Francois Lombard

DINAMIET Aristea was onoorwonne in 1987 se sokkerliga vir vroue. Foto: Die Matie Sokker Die Matie Sokkerklub is in 1948 afgestig van die Van der Stel-sok­ kerklub, maar hulle kon nie in 1950 speel nie, aangesien Van der Stel die terrein waar hulle geoefen het as parkeerterrein begin ge­ bruik het. Dít is volgens ’n berig in Die Matie van 19 April 1951. Doc Craven was die president van die sokkerklub toe dit in 1951 herves­ tig is en in daardie jaar het die Ma­ tie-sokkerspan toegang gekry tot veld E by Coetzenburg. Sokker het sedertdien meer gewild geraak en dit het later deel van Intervarsity geraak met ’n koshuisliga wat ook gestig is. ’n Artikel in Die Matie van 19 Augustus 1955 het een van dié kos­ huisligawedstryde tussen die Blou Bliksems (’n groep PSO-stu­ dente) en Huis Visser so beskryf: “Die toneel van warrelende bene en botsende liggame word slegs nou en dan onderbreek as daar meer as drie spelers uit aksie is en die eerstehulpman, Wolf Wei­ deman (gekwalifiseer onder Suster Sonskyn) om nuwe lewe met sy waterkannetjie in te giet.” Die Blou Bliksems het onder leiding van kaptein Kaas Herlé gelykop gespeel met Huis Visser, met twee doele elk. Die Matie se

SPORTE WAT GEKWYN HET DEUR DIE JARE Veral in die 1940’s en 1950’s het Maties groot belangstelling getoon in stoei en boks en daar was selfs ’n koshuisstoeiliga. Nuus oor jukskei (’n sport waar die oogmerk is om ’n paal om te gooi wat tussen 11-16 m ver is) en sagtebal (’n sport wat soortgelyke reëls as bofbal het, maar wat bin­ nenshuis met ’n kleiner baan en sagter bal as bofbal gespeel word) was ook volop in Die Matie se ar­ giewe. Ander sporte wat nie meer by Maties aangebied word nie, sluit ondermeer polo, fietsry en gholf in.

YSTER Ian Jones was die enigste bokser om in 1960 ’n WP-titel te wen. Foto: Die Matie

23 Augustus 2021

KAMPUS QUOTES

The best of Kampus Quotes “Ek het gedink dis iemand se selfoon.” – Redaksielid se reaksie op skreeuende katte buite die Neelsie (Die Matie, 3 Mei 2006) “Stuur hulle dit vir jou al die pad van Tygerberg af?” – Gehoor nadat ’n student se vriend ’n e-pos van die TSR gekry het (Die Matie, 3 Mei 2006)

“Sal die persoon wat een van die toilette by Drie Geuwels weggedra het, dit asseblief terugbring, want die bouncer is glo diep in die k*k!” – Down-downs 1995 (Die Matie, 14 September 1995)

“I love the Neelsie. It’s the centre of campus. It’s the centre of my heart.” – Nostalgic honours student (Die Matie, 13 March 2019)

“Rugbyspelers het posisies en nommers op hul rûe, want hulle is so dom hulle sal daarsonder nie kan onthou waar hulle is as hulle uit die skrum kom nie.” – Gehoor op kampus (Die Matie, 18 Augustus 1999)

“Survival of the shittest, not the fittest.” – Faculty dean (Die Matie, 13 March 2019) “Careers fair is like a gift that keeps on giving. Jobs for BComm students, stationery for law students and husbands for BA students.” – Anonymous (Die Matie, 15 August 2018)

“I have to leave my cash at home, otherwise I am like Mother Theresa at Mystics.” – Student who doesn’t carry cash. “I had lots of garlic, so I’m going to breathe on you.” – Overly affectionate student (Die Matie, 13 March 2019)

“I am just like this stupid weather. Dark, cold and always wet.” – Engineering student (Die Matie,13 March 2019)

“How hectic?”

“Just because he has a PhD doesn’t mean he can teach.” – Complaining final year student (Die Matie, 13 March 2019) “Sy pa is ’n fisikus, hy studeer filosofie… Daar is tog iets soos evolusie.” – Akademikus oor ’n student (Die Matie, 1 Maart 2000) “Die helfte van die mense in dié plek sal doodgaan aan mislikheid eerder as ouderdom.” – Tweedejaarstudent pas ná registrasie (Die Matie, 1 Maart 2000) “Dis nie die soort ding wat ’n mens in die bad sal lees nie…” – Filosofiedosent oor ’n derdejaar se handboek (Die Matie, 1 Maart 2000) “I don’t even want nice things anymore, I just want things to work.” – Students trying to connect to Ma­ties WiFi (Die Matie, 13 March 2019)

“Dit werk, so ek gaan julle nou afmerk. Bly net weg van elektrisiteit vir die res van julle lewe.” – Dosent in ingenieurswese aan finalejaar ingenieurstudente ná ’n ontploffing in die laboratorium (Die Matie, 3 Mei 2006)

“A barista is just a fancy Spanish name for an underachiever.” – An irritated Woordfees Comedian (Die Matie,13 March 2019)

“Ek druk die knoppie soos ék wil hê. Ek is in beheer. Ek is die baas.” – Student oor hoekom sy nie predictive text wil gebruik nie (Die Matie, 3 Mei 2006)

“Everytime I open my mouth some bloody fool speaks!” – Commercial law lecturer to uneasy BAcc third years (Die Matie, 23 May 2006)

“Game of Thrones is basically The Bold and the Beautiful with dragons.” – Student trying to summarise the series (Die Matie, 13 March 2019)

“The temperature outside is finally lower than my marks.” – Third year BAcc student (Die Matie, 13 March 2019)

“Dink julle dat die klokke volgende jaar gaan wegval omdat hulle besef ons is grootmense, of omdat hulle te cheap is om dit te vervang?” – Lid van die Akademiese Belangeraad by bespreking van nuwe periodestelsels in 2000 (Die Matie, 18 Augustus 1999)

“It is a curse to be so talented.” – Heard at a lunch hour concert by cellist Thomas Spring (Die Matie, 23 May 2006)

13

“Kan ek nog steeds silly season vier as ek vir die derde keer ’n derdejaar is?” – Student vra die vraag van die lewe (Die Matie, 15 Augustus 2018)

“Which pool is the ‘Voertuigpoel’?” – Waterpolo player when told to meet at the vehicle pool. (Die Matie, 26 February 2003)

“Hy raak dronk op omtrent ’n halwe glas warm water.” – Gehoor in die Neelsie (Die Matie, 18 Augustus 1999)

“Dit is tyd dat die Afrikaner homself afvra: is ons nog plesierig?” – Brendan Robinson onderweg na SR-sirkus op Saldanhabaai (Die Matie, 18 Augustus 1999)

32

25

“Why is the Rooiplein looking like the cover of a textbook today?” – Student who can’t find an empty spot on the bib steps (Die Matie, 15 August 2018)

“So hectic.” – Two Capetonians.

“Daar is een ding wat ’n mens met filosofie kan doen, jy kan dit los.” – Voornemende M-student in filosofie (Die Matie, 15 Oktober 1992)

“Is daar studente wat nie drank in hulle koshuiskamers het nie?” – SR-voorsitter oor die reël wat drank in koshuiskamers verbied (Die Matie, 1 Maart 2000)

“Remind me to shave my kneecaps so I can wear my ripped jeans tomorrow please.” – Every girl during winter (Die Matie, 15 August 2018)

“Los maar die speelgoed by die huis.” – Bedryfsielkundedosent nadat ’n selfoon hom onderbreek het (Die Matie, 1 Maart 2000)

“Guys are incapable of actually thinking romantically.” – Frustrated girl in Food Lovers (Die Matie, 13 March 2019) “’n Mens mag nie ’n student se reg om te druip wegneem nie.” – Dosent se argument oor hoekom ’n verouderde kursus vir nog ’n jaar aangebied moet word (Die Matie, 8 Oktober 2008)

“Is that a fire alarm? Let’s wait until we see smoke.” – Lecturer’s suggestion when a fire alarm went off during a philosophy of religion class (Die Matie, 11 October 2006) “Van der Sterr is like one big K-Way jacket.” – Accounting student (Die Matie, 15 August 2018)

– Student receiving a ruler from a church society at open day.

“Kan jy my skoene vir my vasmaak?” – The only student at Nu’Bar’s Afrikaans night, singing to Fokofpolisiekar (Die Matie, 20 March 2011) “He’s a Terrace guy, she’s a Mystics girl. It would never have worked out anyway.” – Heard on the Rooiplein (Die Matie, 16 February 2011) “Partykeer maak ek die eksamenprobleme te moeilik, dan sukkel ek my vrek om die memo op te stel. So dan wag ek maar vir die beste ou se antwoordstel en merk daarvolgens.” – Dosent in elektriese ingenieurswese-dosent verduidelik sy metodes (Die Matie, 16 Februarie 2011) “Ons (die mens) is miskien bietjie meer van ’n gesofistikeerde dier.” – Prof. Willie van der Merwe tydens ’n eerstejaarslesing in politieke filosofie (Die Matie, 11 Oktober 2000)

26

KAMPUS QUOTES

The best of Kampus Quotes “Die bib voel soos ’n lykshuis en die tannie voor lyk soos die undertaker. – Gehoor in biblioteek (Die Matie, 21 April 1999) “Die rykste departement op Stellenbosch is die verkeersdepartement.” – Student nadat sy haar derde verkeersboete in ’n week gekry het (Die Matie, 23 Augustus 2000)

“I’m so broke that when my card declined, I had to take my Zoo cookies off the list.” – Struggling student. “Ek soek nie net enige pens nie, ek soek ’n bierpens.” – Maer BRek-student (Die Matie, 13 Maart 2019)

“Hoe gaan dit met al die meisies daar op Stellenbosch?” – Ouma aan gay kleinseun (Die Matie, 30 Januarie 2019)

“How do you put a moving image with a message?” – Parent referring to a GIF (Die Matie, 30 January 2019)

“Hoekom pouch al die jongmense op foto’s? Of is dit nou pout.” – Pa aan dogter (Die Matie, 30 Januarie 2019)

“Ek is so bly jy trek nie broekies aan wat jou vagina wys nie.” – Ma aan haar eerstejaardogter (Die Matie, 30 Januarie 2019)

“My Facebook is so vol dagga, ek rook sommer my foon.” – Anonymous (Die Matie, 26 September 2017)

“Dit is nou die ding van die open stand, niemand is hier vir die rugby nie.” – Besope sesdejaarstudent (Die Matie, 13 Februarie 2019) “Afrikaans people don’t joke about being lesbian.” – An Afrikaans student (Die Matie,13 February 2019) “Why is everything so hard all the time?” – Student trying to connect to Mom over WhatsApp voice call (Die Matie, 13 February 2019)

“Ek is nou al ses jaar skoon.” – Oud-Voortrekker dink nostalgies terug aan sy afskeid van dié beweging in standerd sewe (Die Matie, 21 April 1999) “Alles wat in die artikel staan is subjektief, behalwe wat ek gesê het.” – Prim van Huis Marais getuig by die Mediaraad oor die berig “Doopskandaal in Huis Marais” (Die Matie, 23 Augustus 2000) “Jy moet rêrig balls hê om ’n bib-tannie stil te maak.” – Student in die biblioteek (Die Matie, 2 September 1998) “Daar is net een goeie studierigting, en dit is vorentoe.” – ’n Opgeskopte derdejaarstudent deel sy wysheid oor universiteitstudies (Die Matie, 8 Oktober 2008) “Dis ’n liedjie wat soos ’n weird sex position klink. Doggy in the window?” – Verduideliking van “Summer of ‘69” tydens ’n rondte 30 Seconds Die Matie, 8 Oktober 2008)

1

“Ek het nog net drie klasse in hierdie gebou gehad en elke keer sien ek iets meer hipster. Mense bring hulle breiwerk klas toe?” – ’n BComm-student ontdek die wonder van die BA-gebou (Die Matie, 15 Augustus 2018) “Sepies het ’n ongelooflike ingewikkelde filosofie oor tyd. Dis prysenswaardig!” – Nagraadse student in die biblioteek (Die Matie, 28 Julie 2004) “’n Mens sal sweer dis die eindtye.” – Student in die Neelsie nadat die krag afgegaan en duisende studente saamgedrom het om vir Heinz Winkler te sien en ’n bank se sirene aan die loei gegaan het (Die Matie, 31 Julie 2002) “Ons kan maar drink. Deesdae vlieg die boeings mos vroeg in die oggend oor.” – Studente voordat hulle om 09:00 bier by ’n kuierplek bestel (Die Matie, 31 Julie 2002) “Noem ’n fout wat deur die proefbalans uitgewys word. Spelfoute.” – Antwoord in ’n FinRek 178-antwoordstel op dié vraag (Die Matie, 23 Maart 2005) “Who votes for the SRC!? It’s such a BA thing to do.” – BSc student (Die Matie, 8 October 2008)

“You’re like ready to get down on one knee to propose and I’m just like ‘what’s your name again’.” – Girl to guy she met five days ago (Die Matie, 13 February 2019) “I have so many trust issues and they all started with my weather app.” – Rebecca Pitt (Die Matie, 26 September 2017) “We broke up because he used all of my Inetkey.” – Student at Admin (Die Matie, 26 September 2017) “I want someone to break the sexual-joke-ice so that I can start making them.” – News Editor (Die Matie, 26 September 2017) “Our friendship can be described as my happiness being a little seed upon which you repeatedly defecate so that I can grow.” – Andre Kershaw (Die Matie, 26 September 2017)

“Ek is gatvol van gatvol wees vir als.” – Student tydens ’n deurnagsessie in ’n koshuis.

– Broke student. “Don’t drink and park... Accidents cause people!” – A warning about too much fun on a night out (Die Matie, 14 Mei 2008)

“Is Kylie Jenner in town, because there’s a Stormi outside.” – Student in the bib (Die Matie, 13 March 2019) “Dit maak ’n mens se gesig rooi, want dit is gif.” – Studente praat oor die gevolge van rooiwyn drink (Die Matie, 16 Augustus 2006)

“Geesbou is ’n sinoniem vir suip.” – BA-student oor advertensies vir die Bierfees (Die Matie, 31 Julie 2002)

“Hulle mag dalk Goldenkey hê, maar ek het tog Inetkey!” – Een HK-lid aan ’n ander by ’n huisvergadering (Die Matie, 14 Mei 2008)

“Vensters het deure vir my oopgemaak.” – Eerstejaar oor wat karnaval vir sy liefdeslewe beteken het (Die Matie, 28 Maart 2001)

“Die SR is ’n klomp figure wat beleide najaag!” – Rudi Badenhorst, SR-lid, tydens die Primkomitee vergadering (Die Matie, 28 Maart 2001)

“Francois van Coke is my vriend op Facebook – kniel voor my aangesig!” – Fokofpolisiekar-aanhanger se drome word waar (Die Matie, 1 Augustus 2007)

“Ek voel soos ’n muskiet op ’n strand vir nudiste.” – Dosent in inligtingstelsels verklap dat hy lanklaas klas gegee het (Die Matie, 28 April 2005)

“Dit voel of ek joga doen. En die jazz... Dit ruk my.” – Student wat na die musiek op IT se waglyn luister (Die Matie, 15 Augustus 2018)

“Life in South Africa is definitely not boring. Maybe a little dicey, but not boring.” – Prof A. Grundlingh (Die Matie, 28 July 2004)

23 August 2021

KAART

13 ENGINEERING BUILDING

18

12

14

MIKE DE VRIES

HUIS VISSER

EENDRAG

16 8 NEELSIE

9

15

VAN DER

TENNIS COURTS

17 SONOP

DAGBREEK

STERR

11

POLYMER SCIENCE

JAN MARAIS PARK

10

ENDLER

21

HALL

20 HUIS TEN BOSCH

CENTRE FOR STUDENT

COMMUNITIES

19 ERICA,

NEMESIA, SERRURIA

22 HUIS

NEETHLING

26

24

25 HOCKEY FIELD

ATHLETICS STADIUM

23 DANIE CRAVEN STADIUM

27

28

MAP

STORY MAP INDEX 1

2

3

4

5 6

7

8

9

BA BUILDING

(page 26) “Ek het nog net drie klasse in hierdie gebou gehad en elke keer sien ek iets meer hipster. Mense bring hulle breiwerk klas toe?” – ’n BComm-student se gewaarwording oor die studente wat die BA (Lettere en Sosiale Wetenskappe)-gebou se gange bewandel. Vir nog Kampus Quotes, kyk op bladsy 25-26.

ADMIN B

(page 7) Since Admin B houses the rectorate of the university, it acted as finish line for many protest actions such as Fees Must Fall and the recent pro-Afrikaans protest lead by the DAK-Netwerk against SU’s language policy. Read page 7 for other protests against apartheid and sexual harassment over the years.

ADMIN A

(page 25-26) “Die helfte van die mense in dié plek sal doodgaan aan mislikheid eerder as ouderdom.” – ’n Tweedejaarstudent se opmerking ná registrasie. Admin A is die gebou waar onder andere studente-administrasie gesetel is en die jaarlikse registrasieproses plaasvind. Vir meer Kampus Quotes, lees bladsye 25 en 26.

LIBRARY

(pages 7 and 14) In 2016, approximately 30 students vowed to occupy the library until they were met with the rector, Prof Wim de Villiers, to discuss free education. Construction of the library started in 1981 underneath the Rooiplein as there was no other centrally situated building sites available at the time.

WILCOCKS

(page 11) The R.W. Wilcocks building was also damaged by fire in recent years. The building houses the Departments of History, Psychology and the SU Archives.

19 20 21

22 23

24

ROOIPLEIN

(page 14-15) An open space with a very high significance and probably more famous than anything else on campus. It is home to a variety of SU events such as Vensters and Karnaval and even appeared on a Netflix original. It is named as such due to the red paving stones which in essence forms the roof of the US library.

NEELSIE

(page 4-5, 18) This student centre was established when a group of students, Die Jan Piere­ wieters (page 18), raised funds for its establishment. Today the Neelsie houses a variety of eateries but also the brain rooms of organisations such as the SRC, MFM’s studio on the second floor (page 18) and also Die Matie’s newsroom (page 4-5) on the fourth floor.

POLYMER SCIENCE

12

13

27 28

29

14 15

32

18

36

HUIS VISSER

(page 15) The tennis courts between Huis Marais and Irene has seen its fair share of newcomers practising their Vensters dances there.

17

35

ENGINEERING

16 TENNIS COURTS SONOP

(page 10) Sonop women’s residence also joins the list of SU buildings that caught flames over the past 80 years.

EENDRAG

(page 10) One resident was seriously injured by the devastating fire at Eendrag.

DANIE CRAVEN STADIUM

(page 24) The Danie Craven stadium is probably one of the most memorable cornerstones of SU. The legacy of rugby legend Danie Craven lies here, with a statue of him and his dog, Bliksem, greeting fellow Maties close to the stadium. Read page 24 for more on the history of Maties Rugby.

ATHLETIC TRACK

(page 22) SU had prominent names in the sporting arena practicing on the athletics track over the years, including Elana Meyer and Marianne Kriel. (pages 22 and 23) The home of the women hockey teams. Read and see more of how the hockey outfits (and the attire of a few other sports) changed over the years. (page 9) A photo of two men kissing during the annual Soen in die Laan event was published on the front page of Die Matie in 2010. This edition received numerous applause, but also some criticism.

PAUL ROOS GYMNASIUM

(page 17) Paul Roos Gymnasium, a school that helped shape and produce many incredible individuals such as Etienne van Heerden.

PRO ECCLESIA DRUKKERY

(page 20-21) Die Matie was first printed in a building close to the current Theology building. Find a list of the former editorial members of Die Matie since 1941 on pages 20 and 21.

NU’BAR

(page 19) Nu’Bar is known as the club with the long lines.

ERFURTHUIS

34

(page 6) Dagbreek is the second oldest men’s residence with their own Eiffel tower. Read more about how Dagbreek helped Minerva to take revenge on Huis Vis­ser.

(page 24) Huis Neethling is the residence known as the home of the sporting legends. Read more on the evolution of sport at SU over the last 80 years.

31

MIKE DE VRIES BUILDING

DAGBREEK

HUIS NEETHLING

ENTOURAGE

33

(page 6) Chaos ensued when Huis Visser residents kidnapped a group of Minerva HK’s in 1986. Read more about residence scandals on page 6.

(page 13) The Centre for Student Communities carries huge responsibilities and power, especially over what happens within SU residences. They provide input on the alcohol policy, but also on the possible cigarette ban on campus.

30

(page 11) The Van der Sterr building houses the largest department of the university, the School of Accountancy. Over the past 80 years, Die Matie recorded historic events such as the fire at this building in 2015.

(page 25) “I am dark, cold and wet.” – Engineering student comparing himself to the weather. Check out more Kampus Quotes on pages 25 and 26.

CENTRE FOR STUDENT COMMUNITIES

DIE LAAN

VAN DER STERR

(page 16) The Mike de Vries building is named after the former rector, Prof Mike de Vries. De Vries banned the Voëlvry movement that criticised the apartheid government through the arts and culture. Koos Kombuis, one of the members of Voëlvry, shares its history and his story with us.

(page 11) This women’s residence has become infamous for more than one fire earning them the moniker of “women of fire”.

26

toriastraat parkeer, waar dit hoort,” het Jaco Broodryk, SR-lid, in 1988 Die Matie gesê. Lees op bladsy 10 meer oor die SR se doen en late.

11

HUIS TEN BOSCH

HOCKEY FIELDS

(page 10) The Polymer Science building was damaged by fire in 1981.

STREET (page 10) 10 VICTORIA “Die SR moet hulle ­spreekwoor­d­elike kar uit Parlementstraat kry en dit in Vic-

(page 15) Serruria, Nemesia and Erica are also known as the three sisters and houses the AmaMaties Cluster Hub. Read more on the evolution of Vensters over the years.

25

WILGENHOF

(page 6) Wilgenhof men’s residence is the oldest residence on campus and was involved in many controversies over the years, the most recent being an alleged homophobic post on social media.

ERICA, NEMESIA, SERRURIA

37 38 39

40

(page 19) Read more about the club with the house music and hip-hop. (page 12) The Toyota US Woordfees is one of South Africa’s most famous art, culture and literature festivals happening annually in Stellenbosch. The Erfurthuis acts as the engine room of the festival.

MYSTIC BOER

(page 25) “I have to leave my cash at home, otherwise I am like Mother Theresa at Mystics.” – A student who doesn’t carry cash. For more Kampus Quotes, go to pages 25 and 26.

ADAM SMALL THEATRE

(page 12) Previously known as the H.B. Thom Theatre, this is one of the venues where many Woordfees events take place.

EIKESTAD MALL

(page 13) The Eikestad Mall is a tornado of all types of fashion. Read more about Stellies fashion throughout the years on page 13.

DE LAPA

(page 19) The only club that survived the winds of change in Andringa Street and caters for someone looking for a bit of everything.

THE SQUARE

(page 19) The Drostdy Square hosted a number of popular clubs, including Catwalk and Stones. The building was recently demolished. For more on the club culture in Stellenbosch read page 19.

DROSTDY THEATRE

(page 12) Drostdy Theatre is one of the venues used during the Toyota US Woordfees where a variety of discussions and plays take place.

PARLIAMENT (page 14)

The parliament in Cape Town has seen many student protests throughout the years, and Die Matie was there to capture it.

DE AKKER

(page 19) De Akker comes a long way and Die Matie is fortunate to have been able to capture moments of not only De Akker but also The Square and De Lapa, reviewing club culture of Maties.

HELDERBERG

(page 15) Helderberg men’s residence is not only known for its annual Repfees but also its annual house dances and also interestingly its fashion trends.