Özlem Günyol ve Mustafa Kunt

artam 123 pika

12/30/10

2:09 PM

Page 58

Frankfurt’ta Yaflayan Türk Sanatç›lar 2 Özlem Günyol ve Mustafa Kunt D‹DEM YAZICI

Städelschule’deki ö¤rencilik y›llar›ndan (2003) bu yana, Frankfurt’ta aktif olarak çal›flan ve sergilenen sanatç›lar, Özlem Günyol ve Mustafa Kunt geçti¤imiz günlerde Galeri Heike Strelow’da kiflisel sergilerini açt›lar.

Bir arada kolektif ifller üreten ikili, görsel sanatlar›n kanonlar›n› araçsallaflt›rarak kendi yal›n dillerini oluflturuyorlar. Minimal sanat›n gizemli ve sakin dili, kavramsal sanat›n düflünselli¤i ve güncel sanat›n disiplinler aras›l›¤›n› kullanan Günyol ve Kunt, ald›klar› sanatç› burslar› ile önümüzdeki aylarda Dublin ve New York’ta çal›fl›p, Ekim 2011’de Darmstadt’ta ve Kas›m ay›nda AtelierFrankfurt’ta yeni kiflisel sergilerini kuracaklar.

O

Otuzlu yafllar›n bafllar›n› henüz deviren Günyol ve Kunt, son dört senede ald›klar› burs, ödül ve kat›ld›klar› sergilerle yo¤un bir takvim içindeler. Bu, sadece yer ald›klar› etkinli¤e ba¤l› de¤il, son y›llarda çal›flmalar›nda belirginleflen sanatsal dilin tonalitesini ortaya ç›karan bir yo¤unluk. Türkiye ve Almanya’da ço¤u defa grup sergisinde gördü¤üm Günyol ve Kunt’un kiflisel sergilerini ilk defa bu k›fl Frankfurt’ta görme flans›n› yakalad›m. Ö¤rencilik y›llar›ndaki sergilerini, gerçeklefltirdikleri büyük ölçekli sergilere dâhil edersek, bu on birinci kiflisel sergileri. Sergiye ad›m atar atmaz, sakin yorucu olmayan bir alana girmifl oluyorsunuz. Hem kendi içlerinde, hem de bütünsel olarak minimal yaklafl›m içeren çal›flmalar, ‘büyüteç’ ile mercek alt›na al›nd›¤›nda, di¤er bir deyiflle kuramsal altyap›s› alg›land›¤›nda yüksek seslere dönüflen yaflayan organizma gibiler.

Heykel, enstalasyon, bask› ve videonun yan› s›ra performatif ve resimsel ö¤elerin bir araya gelmesi, disiplinler aras› sanat›n ayn› ip üstünde yürümesi ya da

58

Solda: “On the stage”, 2010, DVD, 3’30’’ video, (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

Ortada: “On the stage”, 2010, DVD, 3’30’’ video, (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

Sa¤da: “On the stage”, 2010, DVD, 3’30’’ video, (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

artam 123 pika

12/30/10

2:09 PM

Page 59

Üstte solda: “Perfect Couple”, 2010, ahflap kaide üstüne çerçevelenmifl foto¤raf, 92x75x75 cm., (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle). Üstte sa¤da: “Perfect Couple”, 2010, ahflap kaide üstüne çerçevelenmifl foto¤raf, 92x75x75 cm., (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

Sa¤da: “Hullabaloo”, 2009, Ses enstalasyonu, mültimedya, 255x235x60 cm., (© Cem Yücetafl, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

ayn› a¤›zdan konuflmas›n›n nas›l mümkün oldu¤unu gösteriyor.

Temsil etti¤i objesi olmayan kaide, eylem pankartlar›n›n burgu burgu halat olup, heykelleflmesi, askeri harekât isimlerinin resimselleflmesi, aktüel savafl ve eylemlerde zor durumda kalan insanlar›n bedensel hareketlerini kompoze etmesi için davet edilen bir dansç›n›n performans›… Tüm bu politik durufllar› ince bir süzgeçten geçirip, dam›tarak en rafine ve estetik hali ile sunan sanatç›lar, neredeyse sihirbazlara özgün hileyi sanatsal bir jest ile taklit ediyorlar.

Giriflin hemen sol köflesinde, dikdörtgen bir heykelin camekân›nda yan yana siyah kalemler dizili, her birinin üzerine birer harf gelecek flekilde ‘When the justice properly works, then there is no room for compassion’ yaz›yor. Çal›flmaya ayn› zamanda ad›n› veren

bafll›k, ‘Adaletin düzgün iflledi¤i yerde merhamete yer yoktur’ anlam›na geliyor. Cumhuriyetin ilk y›llar›nda sürgüne gönderilen bir yazar›n sözlerinden esinlenerek gerçeklefltirilen çal›flma, serginin sa¤lam çözümlenmifl ifllerinden biri. Kavramsal sanat gelene¤ini benimsemifl, ayn› zamanda hem bölgesel, hem de küresel bir soruna iflaret eden elefltirel bir tav›r sunuyor.

Müze, koleksiyon, ‘white cube’ gibi steril sergi mekanlar›nda en iyi iflleyecek flekilde tasarlanm›fl hissi uyand›r›yor. Temiz, yal›n ve sert. Serginin orta yerinde üzeri bofl bir kaide, unutulmuflças›na duruyor. Yüksekli¤i bir buçuk metreyi geçen kaide, yücelefltirme, güç sembolü gibi kavramlar üzerinden tarihsel, politik ve an›tsal olan her türlü hiyerarflik yap›y› s›f›ra indirgemeyi deniyor. Kaidenin

59

artam 123 pika

12/30/10

2:09 PM

Page 60

Üstte: “Untitled (Series)”, 2010, alüminyum üzerine Cprint ve mat pleksiglas, çeflitli ölçülerde, “Desert Fox”, 34x46.5 cm., (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

Solda: Untitled (Series), 2010, alüminyum üzerine Cprint ve mat pleksiglas, çeflitli ölçülerde, “Gold Golden Pheasant”, 74x90 cm., (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

bofllu¤u, serginin geneline yay›lan dinginli¤i taçland›r›yor. Duvardaki bask› çal›flmalar›, renkleri ve görsel canl›l›¤› ile dinginli¤i az da olsa k›r›yor. ‹lerde son köflede yer alan çal›flma halat görünümünde, oysa içinde protest bir gelene¤i bar›nd›ran bir yerlefltirme. ‘Ve herkes için adalet’ anlam›na gelen bafll›k, ayn› zamanda kumafl üzerine haz›rlanan eylem pankart›n›n üzerine yaz›lan yaz›y› oluflturuyor. Sanatç›lar›n haz›rlad›¤› bu pankart, burgu yap›larak ifllevsiz ve aç›k anlaml› bir halata dönüflmüfl. Kavramsal içerikleri ile sosyal ve politik alanlarda seyreden ifller, biçim ve malzemelerini estetik bir aray›fl›n sonucunda bulmufl gibiler. Son sergilerinden yola ç›karak, sanatç›larla, Frankfurt’a geliflleri, gelecek projeleri ve sanatsal yaklafl›mlar› üzerine sohbet ediyorum. Özlem, sen Ayfle Erkmen’in s›n›f›nda okumak için 2001’de ikinci defa güzel sanatlar okumaya Frankfurt, Städelschule’ye geliyorsun. Mustafa, sen ise bir süre Mainz’da akademide okuduktan

60

sonra Städel’da, Wolfgang Tillmans atölyesine giriyorsun. O günden bu yana, çal›flmalar›n›z› burada sürdürüyorsunuz. Frankfurt, kent koflullar› ve yaflamsal dinamikleri ile sanatsal çal›flmalar›n›z› nas›l besledi?

Asl›nda bizim 2001 sonunda yurt d›fl›na ç›k›fl›m›z›n nedeni, Ankara’daki klasik anlay›fltan kaçmakt›. Frankfurt’a geldi¤imizde kendimizi tamamen farkl› bir anlay›fl›n içerisinde bulduk. Burada özellikle Städelschule’nin yap›s›n›n çok önemli oldu¤unu düflünüyoruz. Çünkü bize ihtiyac›m›z olan zaman› verdi. Örne¤in Mustafa ayn› zamanda Mainz’da da okudu. Mainz bir akademi ve Ankara’daki klasik anlay›fl baflka bir flekilde burada da mevcut. Oysa Städelschule’nin yap›s› ö¤renciye kendini tan›yabilece¤i zaman› sa¤l›yor.

Bunun d›fl›nda hem Frankfurt’un hem de Städelschule’nin %3540’ni yabanc› nüfus oluflturuyor. Bu melez yap›, bize farkl› bak›fl aç›lar› kazand›rd› diyebiliriz. Bunlar›n d›fl›nda belki de bizim için en önemli deneyim baflka bir ülkede yaflam mücadelesi vermek oldu.

artam 123 pika

12/30/10

2:09 PM

Page 61

“…AND JUSTICE FOR ALL!”, kumafl, 22 m., (© Özlem Günyol & Mustafa Kunt, sanatç›n›n ve Galeri Heike Strelow’un izniyle).

Yabanc› olma durumu hem hayatla hem de sanatla olan iliflkimizi tamamen dönüfltürdü.

Geçti¤imiz aylarda aç›lan kiflisel serginizin ilgi çekici ifllerinden biri, fotograf-bask› çal›flmalar›n›z. Askeri harekat isimlerinden yola ç›karak yapt›¤›n›z bu çal›flma, 2005’lerin sonundan bu yana devam ettirdi¤iniz, politik konular› soyutlayarak, estetik olarak güzellefltiren yaklafl›m›n›z›n bir parças›. Bu çal›flman›n malzemesine karar verme sürecinden bahseder misiniz?

Bu proje yüzy›l›n ortalar›ndan bugüne kadar yap›lan askeri operasyonlar›n isimlerinden yola ç›k›larak oluflturuldu. Operasyonlar için seçilen isimleri incelerken, operasyonun yap›ld›¤› bölgede yaflayan özel hayvan türlerine, tarih boyunca gücün simgesi olarak kullan›la gelmifl olan kartal, do¤an, kaplan gibi hayvanlara ya da alt›n, gümüfl, elmas gibi yine gücü temsil eden de¤erli madenlerin isimlerine rastlad›k. Bu ifl için resimsel bir dil kullanmam›z›n nedeni, tarihte gücün ilk olarak resimsel bir yolla ifade edilmifl olmas›.

Bu serginin yerlefltirmesi ve konseptini kendiniz tasarlad›n›z.

Sergiyi bütünüyle, kendi içinde bir ifl gibi ele al›nd›¤› izlenimini veriyor. ‹fller üzerinden giderek, sergi kurulumu ve plan›n›n nas›l geliflti¤inden bahseder misiniz?

Bu sergiyi gerçeklefltirece¤imiz bir y›l öncesinden belliydi. Sergiledi¤imiz ifller ise son 6 aya ait.

En bafl›ndan beri mekân›n nas›l kullan›laca¤›, ifllerin birbirleriyle olan estetik iliflkileri, yan yana ya da karfl› karfl›ya geldiklerinde birbirlerine ne söyleyecekleri gibi sorular akl›m›z› meflgul ediyordu. Örne¤in, sergi mekân› biri büyük, biri küçük iki odadan olufluyor ve her iki mekân da ana caddeye bakan boydan boya vitrinlere sahip.

Biz küçük odaya ait vitrin cam›n›n hemen arkas›na bir duvar örerek, serginin Frankfurt flehriyle direk olarak çal›flan tek ifli olan “Perfect Couple”› sadece sokaktan görülebilecek bir flekilde yerlefltirdik. Böylece hem “vitrin” anlam›n› daha çok pekifltirdik, hem de

vitrinin kullan›m flekli nedeniyle ifl bir kamusal alan projesine dönüfltü. Bunun gibi di¤er ifllerin yerlefltirmelerinde de, ifllerin mekanla olan iliflkisi, mekanda hem içerik, hem estetik hem de lekesel olarak da¤›l›m›, hem birbirlerine olan mesafeleri hem de izleyicide uyand›rd›klar› mesafe duygusu bizim için çok önemli. Baz› sanatç›lar vard›r, ifllerini çok rahat bir flekilde, k›sa zamanda yerlefltirirler, baz›lar› çok ayr›nt›c›d›r ve etraf›ndakileri b›kt›r›r. Biz iste bu ikinci tan›ma uyuyoruz. ‹fllerinizin en önemli noktalar›ndan biri görsel olarak sanat tarihi göndermeleri olmas›. Görselli¤iyle izleyiciyi çeken, estetik ve görsel olarak güçlü ifller. ‹zleyici daha çok vakit geçirdi¤inde, iflin arka plan›n› anl›yor. Bu yaklafl›m›n nas›l geliflti¤inden bahseder misiniz?

Diyelim ki bayrak kullan›yoruz, tek bafl›na bir ülke bayra¤›n› kulland›¤›m›z› düflün, bu çok direkt ve tan›ml›. Örne¤in bu kahve fincan›n› kullan›yorum, bunu bu hali ile kulland›¤›mda, benim buna müdahale alan›m çok k›s›tl›. Bunu baflka bir fleye dönüfltürüp, baflka bir yoldan ifade etti¤im zaman bu tan›m› ortadan kald›r›yorum, baflka bir fley gösteriyorum çünkü. Önümüzdeki aylarda, Temple Bar Gallery & Studios ile Dublin ve Künstlerhaus Schloss Balmoral bursu ile New York’a gidiyorsunuz. Frankfurt d›fl›nda ilk defa bu kadar uzun kal›p, çal›flacaks›n›z. Motivasyonunuzun önemli ölçüde kent ve sosyal koflullardan olufltu¤unu göz önünde bulundurursak, bu durum sizde neler uyand›r›yor, çal›flmalar›n›z› nas›l etkileyece¤ini düflünüyorsunuz?

Evet. Senin de belirtti¤in gibi motivasyonumuzu daha çok içerisinde bulundu¤umuz koflullar belirliyor. Bu yüzden Dublin’e ve New York’a gitmeden önce çal›flmalar›m›z›n nas›l etkilenece¤i üzerine konuflmak zor. Bunu biz de bilmiyoruz. Belki iflin güzel ve heyecan veren taraf› da bu.

61