[
δ ι α β α ζ ω
]
Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η
Άρης Στυλιανού
Η «εφεύρεση»
της δημοκρατίας Κλωντ Μοσσέ υπήρ ξε καθηγήτρια της Αρχαίας Ιστορίας στο 8ο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, του οποίου είναι σήμερα ομότιμη καθηγήτρια και ευρέως γνωστή στη χώρα μας. Σ' αυτό το βιβλίο της, έχουμε ένα είδος βιογραφίας του Περικλή, και ταυτόχρονα, Περικλής ένα στοχασμό περί της αθη Ο εφευρέτης της ναϊκής δημοκρατίας και, τελι δημοκρατίας κά, περί της δημοκρατίας εν γένει. Επιπλέον, μέσω του τίΜετάφραοη: Σταύρος Βλοντάκης τλου δηλώνεται η βασική Επιμέλεια: Χαράλαμπος Μπάλτας ,διότητα του Περικλή, ως
Η
ClaudeMosse
εφευρέτη της δημοκρατίας, ενώ υπογραμμίζεται το γε γονός ότι η δημοκρατία απο τελεί εφεύρεση ή επινόηση. Το βιβλίο αποτελείται από σύντομο πρόλογο της συγγραφέως για την ελληνική έκδοση, εισαγωγή τριών σε λίδων, δεκατέσσερα κεφάλαια που μοιράζονται σε τέσσερα μέρη και επίλογο οκτώ σελίδων. Υπάρχουν ακόμη τέσσερις χάρτες και δεκαο κτώ εικόνες εκτός κειμένου, χρονολο γικός πίνακας, γλωσσάριο, βιβλιο γραφία, καθώς και ευρετήριο κύριων ονομάτων. Ω ς προς το κυρίως σώμα του βιβλίου, το πρώτο μέρος τιτλο φορείται «Η Αθήνα πριν από τον Πε ρικλή», το δεύτερο «Δημοκρατία και ιμπεριαλισμός», το τρίτο «Η Αθήνα του Περικλή» και το τέταρτο «Περι κλής ή ο πολιτικός». Τα δύο μεσαία μέρη είναι κάπως εκτενέστερα, περι λαμβάνοντας από τέσσερα κεφά λαια το καθένα, ενώ το πρώτο και το τέταρτο μέρος είναι ελαφρώς συντο-
Εκδόσεις Παπαδήμα, 2006 σελ. 270, τιμή: 26,12 ευρώ
&6
ΜΑΡΤΙΟΣ 2006
μότερα, αποτελούμενα από τρία κε φάλαια αντιστοίχως. Ύστερα από μια χρήσιμη περιγραφή της ιστορίας της Αθήνας πριν από τον Περικλή, το βιβλίο προχωρεί στην ενδελεχή ανάλυση της Δημο κρατίας του Περικλή, τονίζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά της: κυριαρ χία του «δήμου», ισότητα των πο λιτών, συμμετοχή στην πολιτική ζωή. Εξαντλητικά συζητούνται τα προβλήματα του αθηναϊκού ιμπερια λισμού και των αιτίων του Πελοποννησιακού πολέμου. Η συγγραφέας α ναζητά τις ενδεχόμενες ευθύνες ή και λάθη του Περικλή ως προς την κήρυξη και την τροπή του πολέμου αυτού, που έμελλε να αποβεί μοι ραίος για την αθηναϊκή ηγεμονία. Εν συνεχεία, παρουσιάζεται η άνθη ση του πολιτισμού στην Αθήνα την εποχή του Περικλή, με τα μεγάλα έργα της Ακρόπολης, τις σημαντικές θρησκευτικές γιορτές, την καλλιέρ γεια της φιλοσοφικής, επιστημονικής και ιστορικής σκέψης. Σε ένα σημα ντικό κεφάλαιο (το όγδοο, υπό τον τίτλο «Οικονομία και κοινωνία»), εξε τάζονται οι αντιφάσεις της αθη ναϊκής κοινωνίας, με αναφορά στις κρίσιμες διακρίσεις μεταξύ ελεύ θερων και δούλων, πολιτών και μη, πλούσιων και φτωχών, ανδρών και γυναικών. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με ένα ιστο ριογραφικό μέρος, όπου εκτίθενται με ενάργεια οι πολλαπλές ερμηνείες της μορφής και του έργου του Περι κλή ανά τους αιώνες, φθάνοντας έως τις μέρες μας. Το ενδιαφέρον εδώ επικεντρώνεται στις αντιφατι κές ερμηνείες που έχουν δοθεί για