Diabetes Info Nov/Dec 2011

6

tweemaandelijks tijdschrift | jaargang 54 - nr 6 | november - december 2011 |

tête-à-tête Henri Peters

5

diabetes info 15 diabetes bij kinderen | 18 neonatale diabetes | 21 Easd congres | 22 zorgtraject 25 feestmenu | 37 kidsmagazine | 42 diabetes en bewegen

Accu-Chek Mobile: de eerste bloedglucosemeter zonder teststrip Test. En de meter doet de rest: test Te

s te

s te

test tes t

st

t

test test te

t te

t test test te s e

st

es

st st test te t s tt

e

t

est test test t t s t

e

st test test t e t te

Accu-Chek lanceert de eerste bloedglucosemeter zonder teststrip!

De Accu-Chek Mobile bevat een cassette met 50 testen op een continu lint en de codering van de meter verloopt volledig automatisch.

Uw bloedglucose meten was nog nooit zo gemakkelijk, snel en discreet.

Voor meer informatie over deze revolutionaire bloedglucosemeter, neem contact op met uw diabetes conventie of bel gratis de Accu-Chek Service op het nummer

st test test te

st test t

t test t

t te

es

50

t te

t te s t t tes

t

es

est test

st tt t tes est tes

s

es t t t t

s te

es

test test te t s e st tt es

r derip! n Zostst te

t es tt

4

5

Edito

tête-à-tête Henri Peters 13 duolegaat bij 15 diabetes kinderen

18

neonatale diabetes

21 EASD congres 22 Zorgtraject 25

37

Feest menu

28 Rookstop 31 Juist of fout?

32 Nieuws 0800 34 Gelezen KIDSmagazine

42 Diabetes en bewegen 44 46

Kalender VDV lidmaatschap

diabetes info tweemaandelijks tijdschrift | jaargang 54 - nr 6 november - december 2011

voor alle inlichtingen over lidmaatschap, vakantiekampen, bestellen van materiaal,... kan je terecht op het secretariaat 09 220 05 20

3

edito

Op 14 november wordt wereldwijd extra aandacht besteed aan en campagnes gevoerd rond diabetes.

Stijn Deceukelier Directeur

Beste lezer, 14 november is wereldwijd de jaarlijkse hoogdag van diabetes. Het is dus vanzelfsprekend dat we deze dag ook helemaal vooraan plaatsen in dit nummer van Diabetes Info.

Voor de vereniging is dit toch wel dé gelegenheid bij uitstek om een persbericht de wereld in te sturen, waarin we onszelf en onze voornemens kenbaar maken. Misschien heeft het de pers gehaald, misschien gedeeltelijk, misschien ook niet , … maar hier kan je onze volledige boodschap nalezen.

Op 14 november wordt wereldwijd extra aandacht besteed aan en campagnes gevoerd rond diabetes.

Als Vlaamse Diabetes Vereniging vzw willen wij van deze dag gebruik maken om een dreigend misverstand uit de wereld te helpen. Bij diabetes wordt men vaak met de vinger gewezen 'eigen schuld, dikke bult'. We willen als verenging stellen dat de individuele schuldvraag eenvoudigweg niet aan de orde is.

Diabetes kent verschillende vormen waarvan de belangrijkste in aantal type 2 diabetes is, maar even belangrijk is de groep met diabetes type 1.

En deze laatste dreigen gestigmatiseerd te worden door de talrijke berichten rond ongezonde voeding en te weinig lichaamsbeweging met toename van diabetes tot gevolg.

Deze berichtgeving vraagt nuancering, het is een feit dat diabetes type 2 een belangrijk gevolg is van ongezonde leefstijl, maar ook een erfelijke factor speelt hierin een rol. Deze vorm van diabetes kan vaak met gezonde voeding en voldoende beweging voorkomen of uitgesteld worden.

Rond deze feiten kunnen we niet omheen, integendeel, we moeten informeren en actie ondernemen om deze epidemie een halt toe te roepen.

Anderzijds is er diabetes type 1, een auto-immuun aandoening waarvan de oorzaak nog niet bekend is. Bij kinderen hebben we bijna altijd te maken met deze vorm van diabetes, een diagnose die dikwijls hard aankomt. Dit betekent immers dat men vanaf de diagnose insulineafhankelijk is en er levenslang een evenwicht moet gezocht worden tussen insuline, voeding en beweging. Deze vorm van diabetes is niet het gevolg van onevenwichtige voeding of een gebrek aan beweging. Bovenop deze diagnose het vermanende vingertje moeten doorstaan van een maatschappij die je bestempelt als eigen schuld, maakt het dan ook niet makkelijk.

Het is nu net voor deze groep dat wij als Vlaamse Diabetes Vereniging vzw een extra kaart willen trekken.

In 2012 wil de Vlaamse Diabetes Vereniging een informatiecampagne op touw zetten, waardoor kinderen met diabetes alle kansen krijgen, net als andere kinderen.

Wij willen in 2012 een ruime campagne ‘diabetes@ school’ opzetten om leerkrachten, jeugdleiders, sportbegeleiders, … informatie te verstrekken rond diabetes.

Daarnaast willen wij de boodschap om te bewegen blijven herhalen, omdat een gezonde levensstijl noodzakelijk is én blijft om de diabetesepidemie een halt toe te roepen.

Traditiegetrouw organiseren wij dan ook naar aanleiding van Wereld Diabetes Dag gezinswandelingen op 8 verschillende locaties in Vlaanderen.

Misschien wandelde je reeds mee, misschien heb je genoteerd om dit in de toekomst te doen. In ieder geval bedankt om mee aan de kar te trekken om diabetes overal waar nodig op de agenda te zetten. //

sluiting secretariaat Hou er rekening mee dat het secretariaat van de vereniging gesloten is van 26 december 2011 tot en met 2 januari 2012.

Vanaf dinsdag 3 januari 9u zijn wij terug bereikbaar.

Ook de gratis Diabetes Infolijn is tijdens deze periode niet bereikbaar.

Prettige eindejaarsfeesten en een schitterend 2012 gewenst.

4

diabetes info | Tête-à-tête

Henri Peters

11/12/1979 Purser-instructeur bij Brussels Airlines

“Ik zie diabetes meer als een cadeau dan als een vergiftigd geschenk.

Ik ben meer in mezelf beginnen te geloven.”

tête-à-tête Henri Peeters Al bijna tien jaar werkt Henri Peeters bij Brussels Airlines. Eerst als steward, nu als purser-instructeur, een soort leidinggevende steward. Een jongensdroom die hij heeft waargemaakt, ondanks zijn diabetes type 1. "Ik hou ontzettend veel van mijn job. Mijn werk motiveert mij om gezond te blijven. Omgekeerd houdt mijn job mij ook gezond: wanneer ik de passagiers bedien, beweeg ik veel en verbrand veel calorieёn."

Tekst | Siska Verstraete Fotografie | Michaël Van Den Berghe

5

“Natuurlijk kan ik er niet zeker van zijn dat ik nooit complicaties krijg of ziek word, maar dat kan niemand.�

6

diabetes info | Tête-à-tête

"Ik ben vandaag al eventjes heen en weer naar Genève gevlogen", vertelt Henri Peeters wanneer we bij hem aanbellen op maandagmiddag. "Om 4 uur deze morgen ben ik opgestaan om dan tegen 6u40 naar Zwitserland te vertrekken. Rond 10 uur zijn we weer in België geland. En morgen sta ik opnieuw rond 4 uur op om dan naar Kopenhagen te vliegen." Henri mag dan diabetes hebben, zijn aandoening houdt hem niet tegen om het leven te leiden waar hij altijd al van droomde.

Dure opleiding

Krop in de keel

"Purser zijn op een vliegtuig is best vermoeiend", geeft Henri toe. "Maar ik doe mijn job zo graag, dat ik daar nauwelijks last van ondervind. Het is altijd al mijn droom geweest om in de luchtvaart te werken. De liefde voor het vliegen is mij met de paplepel ingegeven: mijn moeder was stewardess, mijn vader steward. Oorspronkelijk wou ik eigenlijk piloot worden, maar daar stapte ik na een tijdje van af. Een pilotenopleiding is niet alleen peperduur, maar ook heel zwaar. Je krijgt veel wiskunde en fysica. Stel dat je dan toch om een of andere reden niet kunt vliegen, dan is de hele investering voor niets geweest."

Voor zijn job hoefde Henri dus niet te vrezen, maar de diagnose deed toch zijn wereld instorten. "In februari 2001 begon ik te vermoeden dat ik aan diabetes leed. Ik had onophoudelijk dorst: cola, cola light, water, melk, ... alles goot ik met liters naar binnen. Er zat ook een soort krop in mijn keel. Letterlijk en figuurlijk: ik was heel bang van de ziekte in het begin. Dat de dokter 'Oei!' uitriep en meteen de spoeddienst opbelde toen ik bij hem op consultatie ging, hielp natuurlijk ook niet. De eerste nachten heb ik bijna niet geslapen. 'Dit kan niet waar zijn', dacht ik. Ik was nog heel onwetend over de ziekte. Met de term 'diabetes' was ik wel al vertrouwd, maar wat de gevolgen waren, daar had ik geen flauw idee van. Zou ik nog op restaurant kunnen gaan, de dingen doen die ik graag doe?"

Afgekeurd "Achteraf gezien ben ik heel blij dat ik niet voor piloot gestudeerd heb", zegt Henri. "In maart 2001 heb ik diabetes gekregen en dan zou ik zeker afgekeurd zijn als vliegtuigbestuurder. Voor cabinepersoneel stelt de ziekte gelukkig minder problemen. Mijn carrière heeft het in elk geval niet in de weg gestaan. Het is wel zo dat ik al steward was toen de eerste symptomen van diabetes opdoken. Daar ben ik heel blij om, want dan hoefde ik me niet én aan het onregelmatige leven van het leven als steward én aan de ziekte aan te passen.

De twee tegelijk verwerken lijkt me heel zwaar."

Excelfile De antwoorden op zijn vragen kreeg Henri tijdens de zes dagen dat hij in het Leuvense ziekenhuis Gasthuisberg moest blijven. "Mijn educator heeft uitgebreid de tijd genomen om mij alles uit te leggen: wat diabetes is, hoe insuline werkt, wat ik mocht eten, ... Zelf ben ik ook heel precies de reacties van mijn lichaam in het oog beginnen te houden. Ik meet heel veel, zeven tot acht keer per dag en hou alles nauwkeurig bij in een grote Excelfile met zeven kolommen. Wat heb ik 's morgens, 's middags en 's avonds gegeten, hoeveel heb ik gespoten, welke inspanningen heb ik geleverd, ... ? Op die manier kreeg ik een beter zicht op mijn ziekte, leerde de cijfers interpreteren. Dat is ook wel nodig, want een meting is een momentopname en zegt op zich niet zoveel. Je moet toch het volledig plaatje proberen te zien."

7

diabetes info | Tête-à-tête

De 20 km van Brussel "In het begin geloofden mijn vrienden niet dat ik de discipline zou kunnen opbrengen om mijn waardes onder controle te houden. Maar dat heeft me net extra gemotiveerd. Ik ben zelfs vrij intensief gaan sporten om te tonen waartoe ik in staat was. Als ik de 20 km van Brussel kon lopen, dan zou ik al de rest ook wel aankunnen, zo redeneerde ik. Eigenlijk ben ik op een bepaalde manier wel blij met mijn ziekte. Ik zie diabetes intussen meer als een cadeau dan als een vergiftigd geschenk. Ik ben meer in mezelf beginnen te geloven, ben volhoudender geworden. Koppiger misschien, maar dat vind ik geen slechte eigenschap. En ik ben ook gezonder beginnen te leven.

Ik ga nu drie à vier keer lopen in de week en ik let ook veel meer op mijn voeding. Vroeger bewoog ik weinig en at ik als ontbijt bijvoorbeeld zes chocoladekoeken. Dat zou ik nu nooit meer doen."

Metaaldetector Ook praktisch gezien stelt Henri's job geen al te grote problemen. "Ik heb een insulinepomp en ik neem altijd wat reservenaalden mee in mijn handbagage, naast enkele gewone spuiten voor mocht mijn pomp stukgaan. Daar heb ik op de luchthaven nog nooit problemen mee gehad. Het alarm van de metaaldetector is nog nooit afgegaan. Ik neem wel altijd de papieren van mijn dokter mee die bevestigen dat ik diabetes heb."

Return on investment

"In het begin had ik wat schrik voor zo'n pomp.

Ik was bang dat het mijn leven zou beheersen.

Tot ik besefte: ik hang niet af van dat bakje, maar dat bakje van mij. Ik heb een volledige maand uitgetrokken om de werking van de pomp goed te leren kennen. Ik heb dus wel wat energie moeten investeren, maar daar krijg je veel voor terug.

Er is een grote 'return on investment' (lacht). Ik hoef maar één keer om de twee dagen mijn inBroodjes in sulinereservoir aan te vullen. Handig is ook dat Barcelona Of een gezond voedingspatroon ook vol te hou- ik mijn dagen in negen blokken kan indelen volden is op de vluchten? Henri: "Tijdens mijn werk gens mijn metabolisme. Op sommige momenten als purser beweeg ik vrij veel, en ik probeer ook laat ik 0,6 eenheden inspuiten, op andere 0,9." zoveel mogelijk mijn eigen lunchpakket mee te nemen op het vliegtuig. Om een min of meer stabiel eetpatroon aan te kunnen houden, moet ik wel wat aan timemanagement doen. Ik moet goed kunnen inschatten wanneer ik bezig zal zijn met de passagiers, zodat ik vooraf voldoende eet.

Wanneer we op onze bestemming zijn, koop ik meestal een belegd broodje of zo. Niet ideaal, maar beter dan een hamburger of een pizzapunt.

Nu ja, het is natuurlijk ook niet zo dat je nooit junkfood mag eten, maar je maakt er toch beter geen gewoonte van."

“Als ik de 20 km van Brussel kon lopen, dan zou ik al de rest ook wel aankunnen, zo redeneerde ik.”

8

“Je kiest niet zelf voor diabetes, maar je kiest wel in welke mate je je leven laat bepalen door de aandoening.�

9

“Wat je wel absoluut nodig hebt, zijn mensen om je heen die je steunen.�

10

diabetes info | Tête-à-tête

“Af en toe gaat het fout.

Maar je moet daar leren mee omgaan. Je mag in elk geval je hoofd niet laten hangen.”

Omgaan met fouten "Af en toe gaat het ook fout bij mij. Maar je moet daarmee leren omgaan. Je mag in elk geval je hoofd niet laten hangen. Je kiest niet zelf voor diabetes, maar je kiest wel in welke mate je je leven laat bepalen door de ziekte. Er zijn weinig dingen die je niet meer kan doen, al moet je je voor sommige dingen wel goed voorbereiden.

Mensen met diabetes zijn trouwens vaak gezonder dan veel anderen. Je bent verplicht om op je voeding te letten, want anders voel je je al snel slecht, je gaat vaak op controle bij de dokter, ... Natuurlijk kan ik er niet zeker van zijn dat ik nooit complicaties krijg of ziek word, maar dat kan niemand. Denk maar aan de Antonio Puerta, de 22-jarige Spaanse voetballer die een hartstilstand kreeg op het veld."

Steun "Wat je wel absoluut nodig hebt, zijn mensen om je heen die je steunen. Die af en toe zeggen: 'Je doet het goed', die mee denken met jou als er een probleem is. Of die je aan het lachen brengen wanneer je het even niet meer ziet zitten. Want als je er helemaal alleen voor staat, dan is het toch wel moeilijk. Mijn familie en vrienden zijn dan ook heel belangrijk voor me. Vooral mijn vriendin Liesbet betekent een grote steun voor mij. Dat ik vandaag sta waar ik sta, is voor een groot deel te danken aan haar!" //

Tips van Henri Peeters veel  Elk lichaam reageert anders. Meet zo en.

mogelijk zodat je

kenn je eigen metabolisme goed leert slechte bloedsuikerwaarde; één door gen oedi  Laat je niet ontm e. Probeer de cijfers in pnam ento een meting is maar een mom je het grotere plaatje ziet. t zoda , eren pret inter te ts de eerste plaa r kunt,  Staar je niet blind op wat je niet mee. kunt nog wel je wat van et geni r maa

toe ook eens los,  Hou je aan de regels, maar laat af en n. oude volh en blijv kunt zodat je alles n voor jezelf  Soms moet je de moeilijke momente bevrijdend werken. heel kunnen relativeren. Lachen kan

11

www.bayercontourusb.be www.bayerdiabetes.be info@bayerdiabetes.be tel 0800 97 212

ALLES

IN 1 BLOEDGLUCOSEMETER VANBUITEN

DIABETES MANAGEMENT SOFTWARE VANBINNEN

diabetes info | praktijk

duolegaat Ken je het duolegaat?

Een interessante manier om je nalatenschap fiscaal voordelig te schenken aan je erfgenamen.

Een voorbeeld rlijden, hij laat een testament na Een alleenstaande man komt te ove 000 nalaat aan een vriendin. waarin hij zijn vermogen van € 25 de vriendin Successierechten te betalen door

ndin Netto opbrengst voor de vrie

€ 11 250 € 13 750

at Hetzelfde voorbeeld met duolega € 15 000

ndin vrie p cha tens Nala € 10 000 Nalatenschap vzw n op: De vzw betaalt de successierechte 750 6 € = % 45 x € 15 000 de successierechten voor vzw) € 10 000 x 8,8 % = € 880 (verlaag Totaal = € 7 630 € 15 000 Vriendin krijgt € 2 370 Vzw krijgt testament De vriendin krijgt dus volgens het toch meer er dt hou r maa rag, bed een kleiner ier man e aan over en de vzw krijgt op dez . ntje een welkom financieel steu

Tekst | Jacob Ingrid

Een duolegaat is een testament waarin je, aan een door jou gekozen persoon, een legaat nalaat en waarbij je eveneens een vzw als begunstigde aanduidt. De gekozen persoon hoeft geen familie te zijn. Eender wie kan in aanmerking komen.

Normaal gezien betaal je hoge successierechten als je je erfenis wenst te schenken aan een persoon die verre of geen familie is. Door het duolegaat kan je dit vermijden en wordt de erfgenaam vrijgesteld van successierechten. Je bepaalt in je testament dat er twee erfgenamen zijn, een erkende vzw zoals de Vlaamse Diabetes Vereniging en een persoon naar keuze, een duo dus.

In het testament bepaal je dat de vzw de successierechten moet betalen op de volledige erfenis.

De door jou aangeduide erfgenaam krijgt op die manier een erfenis waarop geen successierechten meer moeten betaald worden. De Vlaamse Diabetes Vereniging moet als vzw slechts een sterk verminderd erfenisrecht van 8,8 % betalen.

Samenvatting: 1. Er moet een testament zijn; 2. Een deel van het legaat moet naar iemand van je keuze gaan (of meerdere personen); 3. Een ander deel moet naar een vzw gaan die tevens als lastdrager wordt aangeduid voor het betalen van de successierechten.

Neem de Vlaamse Diabetes Vereniging op in je testament. Zo kies je ervoor je bekommernis rond diabetes ook via je erfenis door te geven. Je kan je erfenis, of een deel ervan (als je kinderen hebt), schenken aan iemand van je keuze zonder hoge erfeniskosten.

Praktisch Het opstellen van een testament, of het nu over een gewoon legaat of een duolegaat gaat, is maatwerk. De notaris is hiervoor de juiste persoon. Hij zal een duidelijk testament opstellen dat voldoet aan alle wettelijke vereisten.

Een eerste vrijblijvend en verkennend gesprek bij een notaris is normaal gezien gratis. //

13

Nieuwe herbruikbare pen voor injecties in halve eenheden nauwkeurige dosering ontworpen voor injecties van 0,5 tot 30 eenheden

LD/ELB/02/2011/080

beschikbaar in Conventiescentra, raadpleeg uw arts

diabetes info | praktijk

Diabetes bij kinderen een voortdurende uitdaging!

Tekst | Dr. karl logghe pediater - endocrinoloog

15

Diabetesbehandeling bij kinderen: een moeilijke evenwichtsoefening Sinds de DCCT studie (een grootschalige langdurende studie over personen met diabetes type 1) weten we dat het risico op complicaties op latere leeftijd gerelateerd is aan:  enerzijds een goede regeling vanaf de start van de behandeling;  anderzijds is een te scherpe regeling met veel hypo’s ook niet goed voor het jonge kind met de nog fragiele hersenen.

Recente studies hebben echter aangetoond dat zelfs ernstige hypoglycemie episodes bij kleine kinderen wellicht minder gevaarlijk zijn dan oorspronkelijk gedacht. Zodat ook dit geen excuus mag zijn om hogere waarden te tolereren bij kinderen.

Hoeksteen van de behandeling is regelmaat. Dit is juist voor kinderen en jongeren niet evident.

Kinderen mogen zeker niet beschouwd worden als kleine volwassenen. Ze verdienen dan ook specifieke aandacht.

De klassieke beginsymptomen van diabetes (meer drinken, meer plassen, moeheid en vermageren) worden op jonge leeftijd niet altijd juist gediagnosticeerd.

16

Incidentie van type 1 diabetes bij kinderen Het voorkomen van type 1 diabetes bij kinderen neemt toe en we zien vooral veel meer erg jonge kinderen die deze aandoening krijgen.

De klassieke beginsymptomen van diabetes – meer drinken, meer plassen, moeheid en vermageren – worden op jonge leeftijd niet altijd juist gediagnosticeerd. Wanneer de symptomen opduiken bij deze groep wordt door veel ouders en ook artsen gewoon nog niet aan de mogelijkheid van diabetes gedacht. Hierdoor is de tijd die verloopt tussen klachten en diagnose in deze leeftijdsgroep nog veel te lang. Dit kan zelfs zorgen voor levensbedreigende situaties zoals een diabetische ketoacidose (= een vorm van verzuring die ontstaat door een tekort aan insuline). Daarom wil de VDKA (Vlaamse diabetescentra voor kinderen en adolescenten) met een postercampagne diabetes bij kinderen onder de aandacht van het grote publiek brengen, zodat de diagnose diabetes sneller zou gesteld worden.

Behandelingsmogelijkheden

De hoeksteen van de behandeling bij type 1 blijft uiteraard insuline.

Het probleem is dat studies, met bijvoorbeeld de nieuwste insulinesoorten, logischerwijze niet gebeuren bij kinderen. Als diabetoloog dient men dus zelf ervaring hiermee op te bouwen.

Hoewel steeds minder kinderen met twee injecties per dag behandeld worden, bestaat er nog steeds discussie over welke therapie nu de beste is. Is een pomp beter dan het MIS (multipel injectie systeem)? En wat met de continue glucosesensor?

Uit een meta-analyse blijkt dat een pomp niet noodzakelijk leidt tot een betere HbA1c waarde, maar daarentegen wordt pompgebruik wel geassocieerd met een betere levenskwaliteit.

Dit laatste is uiteraard een subjectief gegeven.

Wat wel resulteert in een betere HbA1c waarde, is het gebruik van een pomp in combinatie met een continue glucose sensor. Dit effect verdwijnt echter wanneer de sensor niet meer wordt gebruikt.

We mogen ook niet vergeten dat aan pomp- en Kunnen we preventief sensorgebruik toch wel een serieus prijskaartje iets doen om diabetes hangt. Tot nu toe is er in België nog geen terugbetaling voor gebruik van een continue type 1 te voorkomen?

Hieromtrent zijn verschillende wetenschappelijke glucose sensor.

Een goede diabetesbehandeling vereist een studies lopende.

Zo is er momenteel een studie rond primaire individuele aanpak. De eventuele keuze voor een pomp moet steeds samen met het kind en zijn preventie.

Bij kinderen met een vrij groot erfelijk risico ouders bekeken worden. probeert men via tussenkomst in de voeding de auto-immuunaanval op de pancreas te voorkomen of uit te stellen. Men onderzoekt of er een mogelijk verband is met de inname van koemelk. Maar ook vitamine D zou een belangrijke preventieve rol spelen. Deze studies zullen pas over enkele jaren resultaten geven.

Een andere studie gaat over secundaire preventie die in een zeer vroeg stadium van de aandoening ingrijpt. Zodra men merkt dat er schade aan het optreden is, probeert men met specifieke stoffen de verdere uitdoving van de pancreas tegen te gaan. Tot op heden heeft deze studie geen overtuigend positief effect aangetoond.

diabetes info | praktijk

EEn ding is zeker: je staat er in de behandeling niet alleen voor Er zijn weinig aandoeningen waarbij teamwork zo noodzakelijk is om tot een goede regeling te komen als diabetes. Geen enkel kind wordt op exact dezelfde manier behandeld: heel het team moet voortdurend keuzes maken over welke behandeling op dit moment bij dit kind het meest aangewezen is. Hierbij spelen veel variabelen zoals leeftijd, thuissituatie, voedingsgewoonten en culturele achtergrond een belangrijke rol.

Een kinderdiabetesteam bestaat uit een kinderarts-diabetoloog, diabetesverpleegkundige, diĂŤtist en kinderpsycholoog. Ieder zal vanuit zijn kennis en kunde meehelpen om de jongere met diabetes optimaal te begeleiden. Vanaf mei 2011 is er een kilometervergoeding voorzien voor kinderen die in een kinderconventie zijn ingeschreven. Afstand hoeft dus geen beletsel te zijn om van een optimale zorg te kunnen genieten.

Niet elk kind met diabetes heeft type 1!

De overgrote meerderheid van kinderen met diabetes heeft de klassieke type 1 vorm: dit is een auto-immuunziekte waarbij het lichaam de eigen insulineaanmaak alsmaar meer vernietigt.

Er zijn ook andere vormen, die sterk erfelijk zijn en zich zelfs op zuigelingleeftijd kunnen presenteren. We spreken van MODY diabetes (Maturity Onset Diabetes of the Young, zie Diabetes Info 1 2011). Het is belangrijk om een juiste diagnose te stellen, want sommige van deze MODY-types hebben geen behandeling met insuline nodig.

Er zijn weinig aandoeningen waarbij teamwork zo noodzakelijk is om tot een goede regeling te komen als diabetes.

Door overgewicht kan er een resistentie tegen insuline ontstaan met type 2 diabetes tot gevolg.

Hoewel in BelgiĂŤ nog zeldzaam, zien we dit type toch ook hier opduiken bij jongeren, een gevolg van verkeerde voedingsgewoonten en te weinig beweging. Deze vorm wordt in eerste instantie behandeld met aangepaste voeding en meer beweging. //

Diabetes bij kinderen en jongeren blijft een voortdurende uitdaging en evenwichtsoefening.

Maar de kans op een toekomst zonder grote problemen bij een goede regeling moet ons dagelijks motiveren om er samen voor te gaan!

17

diabetes info | WETENSCHAP praktijk

Neonatale diabetes Het verhaal van Anna Anna werd geboren als een gezonde flinke baby. Haar moeder had diabetes en werd behandeld met een insulinepomp. Haar HbA1c tijdens de zwangerschap was mooi gecontroleerd: 5,8%.

Thuis ging alles goed tot Anna 3 maanden oud was. Toen viel het op dat Anna plots niet meer bijkwam in gewicht en dat ze ook veel dronk. Na enkele dagen was Anna ook suf, werd een arts gecontacteerd en werd de diagnose van diabetes gesteld.

Anna werd opgenomen in ketoacidose. Insuline werd dadelijk opgestart en na enkele dagen kon overgeschakeld worden van intraveneuze insuline naar een insulinepomp.

Bij verdere navraag vertelde de moeder dat ze zelf ook op de leeftijd van 3 maanden diabetes had ontwikkeld. Dit was wel heel bijzonder en daarom werd een staal voor genetisch onderzoek afgenomen en doorgestuurd. Zes weken later werd de diagnose gesteld.

Anna en haar moeder hadden dezelfde vorm van diabetes: geen type 1 diabetes, maar een erfelijke vorm van neonatale diabetes.

Tekst | Prof. Kristina Casteels pediater-endocrinoloog

18

Wat is neonatale diabetes?

Neonatale diabetes mellitus (NDM) is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij diabetes meestal ontstaat binnen de 6 maanden na de geboorte. Deze vorm van diabetes komt voor bij ongeveer 1 op 160 000 geboorten. Neonatale diabetes kan permanent zijn. Dit wil zeggen dat de diabetes niet in remissie gaat en er dus een blijvende hyperglycemie bestaat waarvoor therapie noodzakelijk is. Neonatale diabetes kan echter ook van voorbijgaande aard zijn (we noemen dit ook transiënte neonatale diabetes). Na enkele weken tot maanden is er geen therapie meer nodig en zijn er geen tekens meer van een tekort aan insuline of insuline resistentie. Ongeveer de helft van deze kinderen krijgt later, vaak rond de puberteit, opnieuw diabetes.

De meeste kinderen die diabetes ontwikkelen voor de leeftijd van 6 maanden hebben een vorm van diabetes die veroorzaakt wordt door een defect (of mutatie) in één enkel gen.

Ze hebben dus geen type 1 diabetes, welke de meest frequente vorm is van diabetes bij kinderen, en waar de oorzaak ligt in een foutief geprogrammeerd immuunsysteem.

Wat is het probleem bij neonatale diabetes?

Wat is de behandeling van neonatale diabetes?

Het meest voorkomende probleem is een defect in een gen. Er zijn twee genen die hierbij een rol spelen: het gen Kir6.2 en het gen SUR1. Deze genen zijn verantwoordelijk voor de aanmaak van eiwitten die de bouwstenen zijn van een kaliumkanaal in de bètacellen. Wanneer glucose stijgt in het bloed, wordt het opgenomen in de bètacel en wordt er een boodschapper aangemaakt (het zogenaamde ATP). Een toename van dit ATP is een sein voor het sluiten van de kaliumkanalen en het openen van calciumkanalen. Hierdoor kan calcium binnenstromen in de cel. Dit calcium is noodzakelijk voor het vrijgeven van insuline in het bloed. Als er dus een probleem is met het Kir6.2 of SUR1 eiwit – en dus ook met de speciale kaliumkanalen – geeft de cel minder insuline vrij en stijgt glucose in het bloed.

Bij neonatale diabetes worden er defecten gevonden in het Kir6.2 of SUR1 gen. Er zijn ook nog andere, minder vaak voorkomende mutaties beschreven die neonatale diabetes kunnen veroorzaken.

Deze vormen van diabetes kunnen familiaal voorkomen, maar kunnen daarnaast ontstaan door een nieuwe mutatie in het gen. Ook de ernst van de diabetes kan verschillen.

Met de kennis dat neonatale diabetes veroorzaakt wordt door een probleem met het kaliumkanaal in de cel, werd al snel duidelijk dat behandeling met één soort pillen (de zogenaamde sulfonylurea) hier aangewezen was.

Sulfonylurea binden immers aan deze kanalen en bootsen door het blokkeren van deze kanalen het effect van glucose na.

Meer dan 150 patiënten met neonatale diabetes zijn al overgeschakeld op behandeling met sulphonylurea en konden dus stoppen met insuline injecties. De kans om te kunnen overstappen op orale therapie en te stoppen met insuline is kleiner bij volwassenen, zeker als ze ouder zijn dan 30 jaar en als er een periode van slechte metabole controle is geweest.

Interessant om te weten is dat het HbA1c duidelijk verbetert na overschakeling op sulfonylurea therapie zelfs zonder verhoogd risico op hypoglycemie.

Kinderen die diabetes ontwikkelen onder de leeftijd van 6 maanden moeten zeker getest worden voor de mutaties die een rol spelen bij neonatale diabetes.

Wanneer denken aan neonatale diabetes?

Kinderen die diabetes ontwikkelen onder de leeftijd van 6 maanden moeten zeker getest worden voor de mutaties die een rol spelen bij neonatale diabetes. Ook bij kinderen met diabetes onder de leeftijd van 12 maanden, kan het best verder onderzoek gebeuren indien er geen tekenen zijn in het bloed die wijzen op type 1 diabetes (= aanwezigheid van diabetesspecifieke antistoffen).

Deze genetische testen kunnen gebeuren via het Belgisch Diabetes Register.

Belgisch Diabetes Register Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel (Jette) Tel. 02 477 45 46 Fax. 02 477 45 63 e-mail: contact@bdronline.be www.bdronline.be //

De meeste kinderen die diabetes ontwikkelen voor de leeftijd van 6 maanden hebben een vorm van diabetes die veroorzaakt wordt door een defect (of mutatie) in één enkel gen.

19

Diab/12-2010/241/v1/NL

*

Vandaag De lancering van de eerste insuline injectiepen in 1985 heeft een ware revolutie teweeggebracht in de behandeling van diabetes.

Het heeft nieuwe normen opgelegd inzake gemakkelijkheid van behandeling, precisie van de dosis en comfort voor de personen met diabetes.

Vandaag, is de Nieuwe Generatie injectiepennen van Novo Nordisk wereldwijd de bevoorrechte keuze, het gevolg van 25 jaar gevestigde trouw.

1985

* Marktaandeel van de patronen Novo Nordisk en voorgevulde pennen. IMS World, gemiddelde van de verkopen van patronen en voorgevulde pennen in 2009 in volume.

jaar

gevestigde trouw

1. Reimer et al., Intuitiveness, instruction time, and patient acceptance of a preďŹ lled insulin delivery device and a reusable insulin delivery device in a randomized, open-label, crossover handling study in patients with type 2 diabetes, Clin Ther 2008; 30(12):2252-62

diabetes info | CONGRESNIEUWS

Verslag 47ste EASD congres 12-16 september 2011, Lissabon Tekst | Frederik Muylle

Het belangrijkste Europese diabetescongres was ook dit jaar weer een voltreffer. Maar liefst 17 462 personen uit 127 landen kwamen samen in de Portugese hoofdstad om op de hoogte te blijven van de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen en inzichten. Zoals duidelijk werd in één van de openingstoespraken, heeft de keuze van Lissabon als gaststad een speciale betekenis voor de internationale diabetesgemeenschap.

De stad staat immers bekend als de geboorteplaats van de oudste diabetesvereniging ter wereld, de Portugese Diabetes Association. Deze vereniging werd in 1926 opgericht door dr. Ernesto Roma, de arts die ook betrokken was bij de eerste klinische studies met insuline in de VS. Hij was zo onder de indruk van de resultaten dat hij, eens terug in Lissabon, prompt besliste om een diabetesvereniging op te richten en gratis insuline te verstrekken aan de armere diabetespatiënten.

Daarna is hij ook begonnen met het opzetten van voorlichting en voordrachten voor personen met diabetes (educatie “avant-la-lettre”).

Voor 2011 zou het aantal personen met diabetes ondertussen al 366 miljoen bedragen.

De voorzitter van de Internationale Diabetes Federatie, Jean-Claude Mbanya, stelde op de eerste congresdag de recentste cijfers over de wereldwijde omvang van diabetes voor. Voor 2011 zou het aantal personen met diabetes ondertussen al 366 miljoen bedragen. Hij gaf in zijn betoog ook aan dat meer onderzoek (met bijhorende financiering) nodig zal zijn om te weten hoe we diabetes doeltreffend kunnen aanpakken. Tenslotte riep hij ook de wereldleiders op om chronische aandoeningen zeer ernstig te nemen, gezien hun belangrijke sociaaleconomische impact, en hij verwees hierbij naar het lobbywerk op internationaal niveau om aandacht hiervoor te vragen.

Het wetenschappelijke programma werd dit jaar niet beheerst door grote klinische studies zoals dat vaak het geval is, maar desalniettemin waren er toch enkele nieuwigheden te noteren.

Er werden bijvoorbeeld interessante resultaten voorgesteld met een nieuw ontwikkeld product voor de behandeling van type 2 diabetes ("ITCA 650"), dat zorgt voor een continue onderhuidse afgifte van exenatide. Exenatide bevordert de vrijstelling van insuline na de maaltijd via het zogenaamde incretinesysteem en is momenteel bij ons op de markt als injecteerbaar geneesmiddel (Byetta®, 2x per dag). Het nieuwe product bestaat uit een soort minipompje ter grootte van een lucifer, dat onder de huid

wordt ingeplant en tot een jaar lang het actieve geneesmiddel kan vrijstellen. Voor de studie die hiermee is gedaan in de VS, werden 155 personen met type 2 diabetes opgenomen die voor en tijdens de studie een basisbehandeling met metforminepilletjes kregen. Er werden daarbovenop verschillende schema's uitgetest met variërende dagelijkse dosissen exenatide (20 tot 80 µg/dag) om de behandeling te optimaliseren, waarbij men na 24 weken het effect heeft bekeken. Voor een deel van de deelnemers werd de studieperiode verlengd tot 48 weken om een beter beeld te hebben van de effecten en veiligheid op lange termijn. Men kon aantonen dat met deze behandeling een belangrijke extra daling in de nuchtere bloedglucose, HbA1c en het lichaamsgewicht kon worden bereikt na 24 weken, die bleef bestaan op 48 weken.

Een startbehandeling met de laagste dosis (20 µg), en een verhoging van de dosis (tot 60 µg) na 12 weken, gaf de beste effecten op deze verschillende parameters, met een minimum aan bijwerkingen (misselijkheid). Bovendien werd aangetoond dat de patiëntentevredenheid met deze nieuwe behandeling duidelijk beter was ten opzichte van een injectie 2 maal per dag. Het nieuwe systeem zou slechts om de 6 maanden moeten worden vervangen.

We kijken alvast uit naar meer nieuws hierover. //

21

diabetes info | praktijk

ZORGTRAJECT diabeteszorg op maat

Een zorgtraject algemeen Een zorgtraject organiseert de aanpak, de behandeling en de opvolging van een patiёnt met een chronische ziekte. Het is gebaseerd op de samenwerking tussen patiёnt, huisarts en specialist en is geldig voor 4 jaar.

Zorgtraject diabetes type 2

Wie komt niet in aanmerking?

Als persoon met type 2 diabetes kom je in aanmerking voor het zorgtraject, indien je behandeld wordt met 1 of 2 insulineinjecties per dag of met inspuitbare incretinemimetica. Ook als je behandeling met tabletten niet het beoogde resultaat heeft en insuline overwogen wordt, kan er een zorgtraject opgestart worden.

Personen met type 1 diabetes, zwangerschapswens of actuele zwangerschap en mensen die niet zelf op raadpleging kunnen gaan, komen niet in aanmerking.

Personen met diabetes die reeds in de conventie groep 3 A opgenomen zijn en 2 insuline-injecties/dag toedienen, kunnen overschakelen naar het zorgtraject, maar zijn hiertoe niet verplicht.

22

Tekst | Nike Van Doninck, endocrinoloog

voorwaarden Voor opname in het zorgtraject is het belangrijk dat je een globaal medisch dossier laat bijhouden door je huisarts en ook moet je ten minste 2 maal per jaar je huisarts raadplegen (geen huisbezoek) en ten minste 1 maal per jaar je diabetesspecialist.

Het zorgtraject praktisch

Aantal afgesloten contracten tot 10/2011 in België Christelijke Mutualiteit: 9.905 Socialistische Mutualiteit: 4.947 Onafhankelijke Mutualiteit: 1.874

Het zorgtraject diabetes type 2 start met het ondertekenen van een zorgtrajectcontract door: jezelf, je huisarts en je specialist. Je huisarts stuurt van dit getekende contract een kopie op naar je ziekenfonds. Op de datum dat het ziekenfonds de kopie ontvangt, start je zorgtraject voor 4 jaar. Nadien ontvang je de goedkeuring van je ziekenfonds.

Geschat totaal in België: 19.000 Ongeveer 72.000 personen komen in principe in aanmerking voor het zorgtraject.

Overstap van een zorgtraject naar de diabetesconventie?

Het zorgtraject biedt heel wat voordelen  Je huisarts, specialist en andere zorgverle-

ners zullen optimaal met elkaar samenwerken op maat van jouw situatie om een zo goed mogelijke aanpak, behandeling en opvolging van je ziekte te verzekeren. Een goede aanpak van diabetes verzekert je van een langer en gezonder leven. Verder zal je huisarts ook de nodige onderzoeken plannen om eventuele verwikkelingen vroegtijdig op te sporen.  De raadplegingen bij de huisarts en bij de specialist (indien geconventioneerd) worden volledig terugbetaald door het ziekenfonds tijdens de duur van het zorgtraject. Dit betekent dat alle remgelden voor de raadplegingen van deze twee artsen wegvallen.  Verder zal je gratis educatie krijgen door een diabeteseducator zodat je meer inzicht in diabetes krijgt door middel van een persoonlijk zorgplan op maat. Dit bevat advies met betrekking tot gezonde levensstijl, geneesmiddelen, regelmatige medische controle, …

 Om de 6 maanden kan je gratis glycemiecontrolemateriaal (150 glucosestrips en 100 lancetten) afhalen bij je apotheker of erkende verdeler, op voorschrijft van je huisarts.  De raadpleging bij een diëtist en een podoloog (op voorschrift van de arts) worden gedeeltelijk terugbetaald.

Deze aanpak draagt bij tot een kwaliteitsvolle zorg, zodat verwikkelingen voorkomen worden.

Je kan de voordelen van het zorgtraject verliezen als je je niet houdt aan het minimum aantal raadplegingen per jaar bij de huisarts en specialist. Ook als je het globaal medisch dossier niet meer laat beheren door de huisarts, verlies je de voordelen van het zorgtraject. Dit zal jaarlijks geëvalueerd worden.

SAMENGEVAT Wie komt in aanmerking voor zorgtraject diabetes type 2?

Type 2 diabetes  met één of twee inspuitingen per dag (Insuline, Byetta® of Victoza® )  onder maximale orale therapie en bij twijfel opstarten inspuitingen

Wanneer een zorgtrajectcontract diabetes type 2 afgesloten werd, kom je nooit meer in aanmerking voor groep 3A van de conventie, dit zijn namelijk reeds patiënten met 2 of meer insuline-injecties per dag en 30 glycemiemetingen per maand. Tijdens je zorgtraject diabetes kan je wel overschakelen naar de diabetesconventie indien het medisch nodig is, bijvoorbeeld wanneer er nood is aan meer dan 2 injecties om een goede metabole controle te bekomen.

Dit kan op ieder moment van het zorgtraject. Heel belangrijk om te weten is dat je de voordelen van je zorgtraject dan niet verliest!

UITZONDERING: een patiënt die tijdens hospitalisatie start met zelfregulatie en materiaal voor 6 maanden van het ziekenhuis krijgt, kan tijdens die periode van 6 maanden niet overschakelen naar de conventie. Bij het vervallen van de conventie kan een zorgtrajectcontract worden opgestart, bijv. wanneer de patiënt nog maar eenmaal inspuit na initiële opstart van meer dan 2 injecties. Meer informatie is te vinden via www.zorgtraject.be en www.diabetes.be. De belangrijkste tip is echter: spreek erover met je arts!

Van zorgtraject naar conventie?  Bij medische noodzaak kan een persoon met zorgtrajectcontract diabetes type 2 overschakelen naar de diabetesconventie.  Bij overschakeling: educatie en materiaal via conventiecentrum.  Kan op ieder moment van het zorgtraject.  Uitzondering: Patiënt die tijdens hospitalisatie start met zelfregulatie en materiaal voor 6 maanden van het ziekenhuis krijgt, kan tijdens die periode van 6 maanden niet overschakelen naar de conventie.

Van conventie naar zorgtraject?  Bij het vervallen van de conventie //

23

De gemakkelijkste:

De zuinigste:

De meest praktische:

automatische calibratie

slechts 0,3 ÎźL bloed nodig

markers :

De snelste:

De zekerste:

De volledigste:

resultaat in 4 seconden

met bloedvolumecontrole

ketonenmeting mogelijk

diabetes info | voeding praktijk

Crème van zalm met pesto van raketsla Met pesto gevulde champignonhoedjes Pittige pompoensoep Hertenfilet met veenbessensaus en hertoginnenaardappelen Torentje van exotische vruchten

Feest menu

Tekst | Anneleen Fiers

en Marijke Van Rijsselberghe

De champignons en de soep kunnen eventueel ook als voorgerecht geserveerd worden. Hiervoor dienen de portiegrootte en de ingrediĂŤnten dan wel aangepast te worden.

25

Creme van zalm met pesto van raketsla

Bevat per persoon: +/- 150 kcal – Koolhydraten te verwaarlozen IngrediЁnten (4 personen) • 2 sneetjes gerookte zalm • 125 ml light room • 1/2 zakje klop-fix (4 g) • 1 koffielepel citroensap • 30 g raketsla • 1 eetlepel pijnboompitten • 3 eetlepels olijfolie • Peper (en zout) • 1 grote tomaat

Bereidingwijze:

 Klop de room lichtjes na toevoeging van klop-fix.  Hak de zalm fijn en voeg hieraan het citroensap toe.

Houd enkele stukjes over voor de decoratie.

 Meng de room onder de fijngehakte zalm.  Kruid het mengsel met peper (en zout). Houd het mengsel koel.  Houd enkele blaadjes raketsla apart. Mix de rest van de raketsla,

de pijnboompitten, peper (en zout) met net genoeg olie tot een smeuïge, groene puree.  Snij de tomaat in kleine blokjes.  Verdeel de zalmcrème over de glaasjes, voeg de pesto en nadien de tomaat toe.  Werk af met een blaadje raketsla en een stukje zalm.

Aperitiefhapje

Met pesto gevulde champignonhoedjes

Bevat per persoon: +/- 115 kcal - koolhydraten te verwaarlozen

IngrediЁnten (4 personen) • 14 champignons van gelijke grootte • eetlepel zachte of vloeibare margarine • 4 lente-uitjes fijngehakt • 8 zongedroogde tomaten fijngehakt • 1 eetlepel broodkruim • 2 eetlepels Parmezaanse kaas • 2 eetlepels pesto • Peper en eventueel zout

Bereidingwijze:

 Verwarm de oven voor op 200°C. Snijd de steeltjes

van de champignons en snijd ze samen met 2 champignonhoedjes fijn.  Bak dit mengsel met de lente-uitjes zacht in de margarine.  Neem de pan van het vuur en voeg tomaat, broodkruim, naar smaak peper en eventueel een snuifje zout toe.  Doe de helft van de geraspte kaas erbij en meng deze vulling goed.  Bestrijk de binnenkant van de champignonhoedjes met pesto en vul elk hoedje voorzichtig met de vulling.  Zet de hoedjes op een vetvrije bakplaat en bestrooi ze met de rest van de geraspte kaas. de oven  Bak de hoedjes vlak voor het serveren ongeveer 10 minuten in (of totdat ze heet genoeg zijn).  Serveer ze op een klein bordje en geef er vorkjes bij.

Aperitiefhapje

Pittige pompoensoep

Bevat per persoon: +/- 55 kcal - koolhydraten te verwaarlozen IngrediЁnten (4 personen) • 300g vruchtvlees van pompoen • 1/2 courgette • 1 ui • 1 teentje knoflook • 1 cm gemberwortel • 1 eetlepel olie • 1 theelepel kerriepoeder • 1/2 l groentebouillon • Peper (en zout) • 1 el koriander (fijngehakt) • 1/2 tomaat

Aperitiefhapje

26

Bereidingwijze:

 Snipper de ui, pers de knoflook uit en schil

en rasp de gember.

Snijd de pompoen en de courgette in blokjes.  Verwarm de olie. Fruit hierin de ui, knoflook, gember en kerriepoeder. Blijf goed roeren.  Voeg de stukjes pompoen en courgette toe en bak nog even mee.  Voeg de groentebouillon toe en laat de soep gedurende 30 minuten zachtjes pruttelen.

Pureer de soep en breng op smaak met peper en zout.  Snij de tomaat in stukjes.  Serveer de soep in kleine (voorverwarmde) soepkommetjes of espresso kopjes.

Garneer de soep met stukjes tomaat en fijngehakte koriander.

Tip: Wil je deze soep als voorgerecht serveren, verdubbel dan de groenteportie en gebruik 1,5 l groentebouillon.

diabetes info |

Feestmenu

us Hertenfilet met veenbessensa

erekend): Bevat per persoon (+/- 200 g groenten meeg aarde Kh-w 1 +/= aten hydr +/- 285 kcal – 13,5 g Kool

IngrediЁnten (4 personen) • 500g hertenfilet • 4 eetlepels zachte of vloeibare margarine • 190 ml wildfond • 120 g veenbessencompote • 1/2 blokje kruidenbouillon • Scheutje rode porto (1 eetlepel) • 1 eetlepel bruine roux • Groenten (blokjes knolselder, wortel, champignons, ...)

hoofdgerecht

Bereidingwijze:

rine.

 Bak het vlees in 2 eetlepels zachte marga akken is.  Voeg 190 ml wildfond toe als het vlees afgeb

nblokje toe.

Voeg daarna de veenbessencompote en het bouillo (ongeveer 30 minuten). stoven alles dit laat en  Giet een scheutje rode porto erbij roux. bruine de met saus de  Haal het vlees uit de pan en bind groenten.  Stoof in 2 eetlepels zachte margarine de . ppelen  Serveer dit met de hertoginnenaarda

Hertoginnenaardappelen

Bevat per persoon: +/- 200 kcal – 23 g koolhydraten = 2 Kh-wa

arden

IngrediЁnten (4 personen) • 500g aardappelen • 30 gram zachte margarine • 1 ei • Snuifje nootmuskaat • Snuifje peper • (snuifje zout )

hoofdgerecht

Bereidingwijze:

 Schil de aardappelen en kook ze tot ze gaar zijn (20 minuten).  Gekookte aardappelen afgieten en verder drogen op het vuur.  Voeg het ei, margarine, peper, nootmuskaat (en zout) toe

en maak aardappelpuree (met een vork of aardappelstamper, niet met een staafmix

 Verwarm de oven voor op 220°C.  Bekleed de bakplaat met bakpapier.  Vul een spuitzak met de puree en spuit rozetten op de bakplaat .  Bak de hertoginnenaardappelen enkele minuten in de oven tot ze mooi bruin zijn.  Haal de aardappelen uit de oven en dien op.

Torentje van exotische vruchten

er).

nagerecht

Bevat per persoon: +/- 135 kcal - 20 g koolhydraten = 1 ½ Kh-waarde

IngrediЁnten (4 personen) • 4 vellen filodeeg (brickdeeg) • 1 verse, rijpe mango • 4 passievruchten • 400 g magere platte kaas (0% vetgehalte) • Strooizoetstof naar believen

Bereidingwijze:

 Schil de mango en snij het vruchtvlees van de pit los. Snij het vruchtvlees in smalle reepjes.  Snij de passievrucht doormidden door en haal het vruchtvlees uit de schil.  Verwarm de oven voor op 210°C.  Leg een vel filodeeg op bakpapier op de bakplaat, bestrijk ze licht met wat water

en leg er een volgend vel filodeeg bovenop. Bestrijk ook dit vel met water en leg er een derde en vierde vel bovenop.  Snij de stapel filodeeg in de lengte in drieën en snijd vervolgens iedere reep in vier.  Bestrijk ieder vierkantje lichtjes met olie.  Bak de vierkantjes filodeeg gedurende 3 tot 5 minuten goudbruin in de oven.  Meng het vruchtvlees van de passievrucht met de reepjes mango.  Breng de platte kaas op smaak met zoetstof.  Leg op elk bord een vierkantje gebakken filodeeg, schep daarop een lepel platte kaas en een lepel van het vruchtenmengsel. Dek dit af met een tweede vierkantje filodeeg.

Schep hierop opnieuw een lepel platte kaas en een lepel van het vruchtenmengsel.

Plaats tot slot een derde vierkantje filodeeg bovenop.

27

diabetes info | preventie praktijk

rookstop een maatschappelijke taak?

Het gebruik van de bladeren van de tabaksplant (nicotiana tabacum) was reeds gekend bij de indianen van Zuid-Amerika, voor die door de Spanjaarden in Europa geŃ—mporteerd werd. Sindsdien is deze plant steeds meer aan commercieel en sociaal aanzien gaan winnen, ondanks alle evidente gezondheidsrisico's.

28

Tekst | Dr. rosiers, huisarts

Ruwweg kunnen we de risico's van sigaretten indelen in twee grote klassen: gevaren verbonden aan nicotine (die zich vooral situeren ter hoogte van de slagaders) en gevaren door aromatische koolwaterstoffen, de zogenaamde 'teerderivaten' (die een kankerverwekkend effect hebben - rechtstreeks maar ook onrechtstreeks via het immuunstelsel). Sigarettenrook is ook licht radioactief, maar de precieze ziekteverwekkende betekenis hiervan is nog niet helemaal duidelijk.

De discussie over de vele schadelijke effecten van roken is bekend. Eigenlijk zijn er weinig topics waarover artsen wereldwijd niet discussiëren, maar over roken en zijn kwalijke gevolgen is men het al snel eens – welke taal men ook spreekt. Rokers die willen stoppen, staan er dus niet alleen voor. Hun arts ondersteunt hen graag met een aantal farmacologische middelen.

Zo zijn er, in eerste instantie, de nicotinederivaten in diverse toedieningwijzen: kauwgum, klevers, pijpjes en smelttabletten. Het voordeel is dat men er op een efficiënte manier de nicotinederving mee kan opvangen. Nicotine is een chemische stof, die zich in het centrale zenuwstelsel bindt op dezelfde plaats als het natuurlijke product, acetylcholine. Het effect van nicotine is een gedeeltelijke stimulatie van die receptor.

Het lichaam tracht dit te compenseren door het aantal en de gevoeligheid van de receptoren relatief op te drijven. Wanneer echter plots geen nicotine meer aangevoerd wordt, zal het lichaamseigen acetylcholine hierdoor veel meer effect hebben en leiden tot gejaagdheid, concentratiestoornissen en zelfs zin in een sigaret midden in de nacht.

Andere producten werken op een indirecte basis.

Ze bezetten niet de acetylcholinereceptor, zoals nicotine dit wel doet, maar sturen elders bij in het netwerk van zenuwcircuits, waardoor de drang naar een sigaret beïnvloed wordt. In deze categorie kennen we bupropion (Zyban), waar we rekening moeten houden met interacties en nevenwerkingen, en het nieuwere vareniciline (Champix) met minder interacties en nevenwerkingen. Dit laatste product wordt in bepaalde omstandigheden éénmalig terugbetaald.

Tegenwoordig is er ook een andere hulp beschikbaar: de tabacoloog. Deze gespecialiseerde coach begeleidt rokers die willen stoppen individueel of in groep tijdens een achttal sessies. Zeer interessant, zeker voor wie al een paar keer heeft geprobeerd

om de sigaret op te geven. De tabacoloog is erkend door het RIZIV en daarom ook gedeeltelijk terugbetaald. Bovendien ligt het slaagpercentage van deze begeleiding zeer hoog: meer dan 60%!

De problematiek van het roken stopt niet bij de roker die, meestal bewust van de negatieve gevolgen, zijn sigaret uitduwt. Er is ook een sterk maatschappelijk aspect, namelijk hoe verhouden de medische nadelen zich tot de ethische beschouwingen? Hoever kan een maatschappij financiële middelen toestaan aan wie wetens en willens schade toebrengt aan zijn gezondheid? Hoever is het aanvaardbaar dat iemand schade toebrengt aan een ander? En wat met het ongeboren kind, dat geen vrije keuze heeft en geen mogelijkheid zich te onttrekken aan de schadelijke invloeden? De maatschappij heeft hierin al enkele keuzes gemaakt, maar de hete hangijzers blijven nog onaangeroerd.

Toch nog even over de roker zelf. We kennen allemaal wel enkele rookstopcampagnes. Meestal mikken ze op een afschrikeffect en compenseren ze het gemis van de sigaret voorzichtig met concrete voordelen als minder snelle huidveroudering, minder kosten, fitter lichaam, ... Het effect is matig. Sigarettenpakjes dan maar. Daar staat in schreeuwerige zwarte letters hoe dodelijk een sigaret is. Resultaat?

Ik vind dat vreemd. Zeker als ik zie hoe patiënten al ongerust kunnen worden bij het lezen van een bijsluiter waarop een weinig voorkomende bijwerking staat. Ik stel me dan de vraag: wat is het verschil?

Er moet dus een diepere oorzaak zijn. Misschien een louter fysieke afhankelijkheid? Toch beginnen mensen niet te roken uit een gevoel van onbehagen. Ze kunnen hierdoor wel hervallen, maar dan hebben ze al kennis van het fysiek kalmerende effect van de nicotine. De primaire oorzaak - daar waar we preventief kunnen ingrijpen - ligt elders.

Als we kijken naar het rookgedrag, dan merken we dat dit steevast begint in een sociale context. Een

Uitroeiing van zo’n diepgeworteld maatschappelijk symbool vraagt om een revolutie in het denkpatroon van een hele cultuur.

mens is nu eenmaal een sociaal wezen, voortdurend op zoek naar een identiteit in een groep. Reclame en media hebben daar handig op ingespeeld met beelden die hen een identiteit aanboden: de stoere man (Marlboro-cowboy), de geraffineerde vrouw (Tigra), de mysterieuze inspecteur met het scherpe verstand achter een wolk van rook, ... Wie ooit een Amerikaanse oorlogsfilm heeft gezien, kan niet naast de sigaret gekeken hebben: of de G.I.'s nu in Normandië landen of door de Vietnamese rijstvelden ploeteren, altijd wordt er gerookt, steken de sigarettenpakjes op de helm of worden sigaretten uitgewisseld. Hiermee gaan we zelfs nog een stapje verder dan de opbouw van een imago: er ontstaat een vorm van sociaal contact tussen gelijkgezinden door iemand een sigaret of een vuurtje aan te bieden. Met andere woorden, er is overdracht van groepskenmerken.

Uitroeiing van zo’n diepgeworteld maatschappelijk symbool vraagt om een revolutie in het denkpatroon van een hele cultuur. Maar ook het individu zal anders moeten gaan denken. Dit kan gestimuleerd worden door positieve alternatieven aan te reiken, zoals een gezonder lichaam, betere prestaties zonder of na stoppen met roken. Daarbij lijkt het me ook fundamenteel dat mensen het vlakke denkpatroon van ‘je bent voor of je bent tegen’ durven te doorbreken en dieper durven te denken: zelfrealisatie door overtuiging, waardoor je sterk staat binnen een groep zonder hulp van symbolen.

Dit kan op brede basis alleen verkregen worden door opvoeding en onderricht met aandacht voor positieve persoonswaarden. De beste tegenhanger voor een funest maatschappelijk symbool is het overstijgen en aanpassen van de waarden waar het symbool voor staat. Dit is een maatschappelijke keuze en vergt de inzet van velen - ouders, educatoren, vrienden en kennissen - om stilaan te komen tot een kritisch volume andersdenkenden, die een nieuwe trend kunnen zetten.

Kortom, stoppen met roken is een zaak voor ons allemaal! //

29

”Dankzij Diebacinn Extra en dieet een stabiele suikerwaarde...”

2115256

Mijn naam is Mr. Roozendaal en ik ben 59 jaar. Begin vorig jaar werden bij mij te hoge suikerwaarden vastgesteld.

Ik werd geadviseerd om op dieet te gaan en om meer te bewegen. Toevallig las mijn vrouw een advertentie van Diebacinn Extra: capsules met kaneelextract op waterbasis met de mineralen chroom en zink voor een evenwichtige suikerwaarde. Omdat wij groot voorstander zijn van natuurlijke oplossingen, ben ik ze direct gaan slikken.

Na 3 maanden moest ik terug voor op controle. Daar bleek mijn suikerwaarde uitermate positief geëvolueerd te zijn, zodat geen verdere stappen nodig waren. Ik blijf voortaan mijn dieet ondersteunen met Diebacinn Extra.

Bovendien voel ik me met Diebacinn Extra ook veel beter dan vroeger. Waarschijnlijk heeft de beschermende werking van de antioxidanten vitamine E en C daar ook mee te maken.

Diebacinn® Extra is verkrijgbaar bij de apotheek. Keuze uit 60 capsules (Bestelcode CNK 2334-555) en -de 2 maanden verpakking- 180 capsules (Bestelcode CNK 2379-048).

Diebacinn is enkel te gebruiken binnen de voorgeschreven behandeling en voedingsvoorschriften van de patiënt.

Voor meer informatie: Mannavita bvba, tel. (056) 43 98 51, info@mannavita.be

Lief heeft Diabetes type 2…

een juweel aan informatie MediBling verkoopt stijlvolle medische juwelen voor mannen, vrouwen en kinderen van alle leeftijden. Deze juwelen zijn herkenbaar door het medisch symbool op de voorzijde en worden aan de achterzijde gegraveerd met belangrijke medische gegevens zoals naam, bloedgroep, ziekte of aandoening, medicatie, contactpersoon, enz...

Deze basis aan informatie laat toe een snellere diagnose mogelijk te maken in noodsituaties zodat hulpverleners efficiënter en doeltreffender kunnen handelen.

Zoek je een originele kado voor de feestdagen?

GEBRUIK NU DE BESTELCODE DIABETES EN GENIET VAN 15% KORTING! (actie geldig tot 31 december, 2011) …daarom draagt zij een armband van MediBling waarop haar medische gegevens gegraveerd staan. advertentie 1.indd 1

30

WWW.MEDIBLING.COM 17/10/11 15:06

diabetes info | nieuws 0800

heb je een vr zelf Neem co aag? met de Dntact op iabe Infolijn tes 0800 96 333.

juist of f ut?

Kraantjeswater is ongezonder dan flessenwater.

t u o f

In België kopen we met z’n allen nog steeds massaal flessenwater. Nochtans is kraantjeswater niet alleen veel beter voor onze portemonnee (want tot honderden malen goedkoper), daarnaast is het ook veel beter voor het milieu. Niet alleen wordt de afvalberg een stukje kleiner, maar ook het verminderde transport geeft een milieuvoordeel.

Leidingwater moet aan zeer strenge kwaliteitseisen voldoen en wordt maar liefst op meer dan 50 kwaliteitsparameters gecontroleerd. Bepaalde criteria zijn zelf strenger voor leidingwater dan voor flessenwater, al zijn de criteria voor flessenwater natuurlijk ook steeds binnen de veiligheidsnormen. Kraantjeswater is perfect betrouwbaar en kan dus zonder problemen gedronken worden.

Een extra waterfilter installeren is niet nodig. Indien je toch een waterfilter hebt, dien je hem goed te onderhouden. Onregelmatig onderhoud werkt immers bacteriënvorming in de hand en verslechtert zo de waterkwaliteit.

Als in je woning nog loden waterleidingen aanwezig zijn, is het aangewezen deze op termijn te vervangen.

Ook is het bij aanwezigheid van loden leidingen raadzaam het water eerst even te laten stromen vooraleer men water neemt om te koken of te drinken. Om deze reden wordt ook best het eerste water dat men tapt ’s morgens niet gebruikt. Het water heeft immers gedurende de hele nacht stilgestaan en lood uit de leidingen kunnen opnemen. Het eerste water kan je opvangen en gebruiken om schoon te maken of de planten water te geven.

Een aangepast privé-rijbewijs voor personen met diabetes is steeds 5 jaar geldig Bij iedereen met diagnose diabetes dient het rijbewijs aangepast te worden. Voor een privé-rijbewijs heb je, afhankelijk van je behandeling en verwikkelingen, een rijgeschiktheidsattest nodig ingevuld door de huisarts of endocrinoloog.

Sommige personen geven aan dat de smaak van flessenwater beter is dan leidingwater. Maar uit studies blijkt dat slechts weinig mensen ook effectief het verschil proeven als ze de test blind doen met waters op dezelfde temperatuur. Het imagoprobleem van leidingwater speelt dus blijkbaar een grotere rol dan de werkelijke smaak.

Soms kan men in leidingwater een lichte chloorsmaak proeven. Dit valt eenvoudig op te lossen door het water in een open karaf of fles een tijdje te laten staan. Door het water in de koelkast te zetten krijgt het bovendien een lekkere frisse smaak.

Indien je het water onmiddellijk wil drinken, kan je door het toevoegen van enkele druppels citroensap de lichte chloorsmaak neutraliseren.

t u o f

De arts vult op het rijgeschiktheidsattest een geldigheidsduur in. De maximale geldigheidsduur is ongeacht de leeftijd, in tegenstelling tot vroeger, steeds 5 jaar, maar de arts kan bij het invullen de geldigheidsduur verkorten indien hij/zij dit nodig acht. Een aangepast privé-rijbewijs is dan ook niet voor iedere persoon met diabetes 5 jaar geldig.

Ook de autoverzekering dient ingelicht te worden door een kopie van het rijgeschiktheidattest en/of een recto verso kopie van het aangepaste rijbewijs aangetekend naar hen op te sturen. //

Met het rijgeschiktheidsattest, pasfoto’s en het oude rijbewijs dient men zich te wenden tot de dienst bevolking op de gemeente die een aangepast rijbewijs zullen voorzien. Voor een eerste aanpassing dient men een administratiekost te betalen, een volgende aanpassing om medische reden is gratis.

31

diabetes info | nieuws 0800

het Vlaams Patiёntenplatform

Vlaams Patiëntenplatform vzw Groenveldstraat 15, 3001 Heverlee tel. 016 23 05 26 - fax 016 23 24 46 info@vlaamspatientenplatform.be www.vlaamspatientenplatform.be

De Vlaamse Diabetes Vereniging komt op voor de belangen van personen met diabetes en zo hebben we in het verleden al belangrijke dingen verwezenlijkt.

Denken we maar aan de verbeteringen in de diabeteszorg (diabetesconventie, diabetespas en het recente zorgtraject) die er mede dankzij de Vlaamse Diabetes Vereniging zijn gekomen. Maar ook zorgde de Vlaamse Diabetes Vereniging voor de afschaffing van de administratieve kost voor het aangepaste prive-rijbewijs (alleen de allereerste vernieuwing om medische redenen dient men nu nog zelf te betalen). De Vlaamse Diabetes Vereniging waakt ook over een correctere maatschappelijke beeldvorming rond diabetes en blijft ijveren voor het recht op betaalbare verzekeringen voor personen met diabetes alsook een eerlijk tewerkstellingsbeleid. De Vlaamse Diabetes Vereniging kan deze problemen natuurlijk niet alleen aanpakken en daarom is samenwerking van essentieel belang.

Zo is de Vlaamse Diabetes Vereniging sinds 2008 aangesloten bij het Vlaams Patiëntenplatform (VPP). Dit platform is een onafhankelijke koepelorganisatie van een 90-tal patiëntenverenigingen in Vlaanderen. Het Vlaams Patiëntenplatform streeft naar toegankelijke zorg op maat van de patiënt en zijn omgeving. Mensen met een chronische ziekte of aandoening zitten vaak met vergelijkbare vragen en worstelen met veel dezelfde knelpunten. Het Vlaams Patiëntenplatform vindt het gemeenschappelijk aanpakken van deze punten een belangrijk actieterrein. Om dit te kunnen bereiken is het belangrijk dat personen met een bepaalde aandoening of ziekte actief deelnemen aan de uitbouw van het gezondheidsbeleid en de gezondheidszorg. Het Vlaams Patiëntenplatform beschouwt het dan ook als zijn opdracht om een daadwerkelijke inspraak, vertegenwoordiging en participatie te realiseren op basis van een gedeeld standpunt van de patiënt.

De projecten van het Vlaams Patiëntenplatform worden gedragen door personen uit de verschillende aangesloten patiëntenverenigingen. Belangrijke aandachtspunten zijn o.a. gelijke kansen op vlak van verzekeringen, werkgelegenheid, toegankelijkheid van zorg en patiëntenrechten. Zaken die ook de Vlaamse Diabetes Vereniging enorm belangrijk vindt.

Het Vlaams Patiëntenplatform heeft een aantal interessante zeer praktische brochures die je op een goede manier wegwijs maken in bijvoorbeeld het doolhof van de verzekeringen of de patiëntenrechten. Ze geven een juist en duidelijk overzicht over thema’s waar vaak vragen over bestaan. De brochures zijn gratis en eenvoudig te downloaden op hun website: www.vlaamspatientenplatform.be (onder publicaties – brochures). Ook op onze website (www.diabetes.be) kan je de link gemakkelijk terugvinden via het prikbord of onder vereniging. Neem een kijkje, want deze brochures zijn het lezen waard!

Met alle vragen over diabetes kan je steeds terecht bij de gratis en anonieme Diabetes Infolijn.

Ook vragen rond sollicitatietips, verzekeringen, recht op gezondheidszorg,… voor mensen met diabetes beantwoorden we met plezier. Heb je na het lezen van de verschillende brochures nog vragen of heb je advies nodig rond je rechten als persoon met een chronische aandoening, dan kan je ook contact opnemen met het Vlaams Patiëntenplatform. Zij zullen je vraag beantwoorden of je gericht doorverwijzen naar de juiste instantie. //

Belangrijke aandachtspunten zijn o.a. gelijke kansen op vlak van verzekeringen, werkgelegenheid, toegankelijkheid van zorg en patientenrechten.

32

Rechtzetting: In het vorige nummer van Diabetes Info zijn er jammer genoeg fouten geslopen in de lay-out van de tabellen bij het artikel over sojaproducten. Hieronder kan je de juiste tabellen terugvinden.

Merk (samenstelling per 100 g)

TABEL 1

Energie Eiwitten Vet (kcal) (g) (g)

Verzadigd Vet (g)

Koolhy- draten (g)

suikers Calcium (g)

Vergelijking halfvolle melk en sojadrank

Halfvolle melk 46 3,3 1,6 1,0 4,8 4,8 (gemiddeld)

Sojadrank 37 3,6 2,1 0,4 0,9 0,9 ongesuikerd (gemiddeld)

Gewone 42 3,5 1,9 0,3 2,8 2,8 sojadrank (gemiddeld)

TABEL 2

105 mg Niet aangerijkt: 12 mg Aangerijkt: 120 mg Niet aangerijkt: 12 mg Aangerijkt: 120 mg

Vergelijking chocolademelk en chocolade-sojamelk

Cécémel 90 3,5 2,5 1,8 13,0

Cécémel light 53 3,3 1,9 1,3 5,4

Provamel 83 3,8 2,4 0,6 11,2 chocolade

12,0

105 mg

4,8

105 mg

9,7

Niet aangerijkt

Alpro Soya chocolade

63

3,0

1,8

0,4

8,3

8,1

120 mg

Alpro Soya Light chocolade

46

2,3

1,2

0,2

6,0

5,8

140 mg

TABEL 3

Vergelijking magere yoghurt en yoghurtvariant op basis van soja (natuur)

Danone 53 3,9 1,0 0,6 7,1 7,1 130 mg Nutriday mager

Provamel 50 4,0 2,3 0,4 2,8 2,0 Niet aangerijkt Alpro Soya

46

4,0

2,3

0,4

2,1

2,1

120 mg

Sojade

54

4,8

2,9

0,4

2,1

1,6

Niet aangerijkt

TABEL 4 Danone Nutriday mager (kers)

Vergelijking magere yoghurt en yoghurtvariant op basis van soja (kersensmaak) 93

4,2

0,9

0,5

17,1

Vitalinea 0% 40 3,9 0,1 spoor 5,9 (kers)

Provamel 75 3,6 2,1 0,4 9,9 Bio Soja (kers)

16,9

147 mg

5,4

135 mg

9,2

Niet aangerijkt

Alpro Soya (kers)

73

3,7

2,2

0,4

9,7

9,3

120 mg

Sojade (kers)

82

3,8

2,2

0,3

11,7

11,6

Niet aangerijkt

33

diabetes info | varia praktijk

Gelezen en interessant bevonden Frederik Muylle

34

diabetes info | varia

Mogelijk nieuw doelwit om bètacelgroei te stimuleren.

Deense vettaks: “een stap in de goede richting” of “geen oplossing”?

Bron: Nature, 12 oktober 2011

Bron: De Standaard, 6 oktober 2011, Vigezine (nieuwsbrief Vigez) oktober 2011

Wanneer we ouder worden, neemt het vermogen van onze bètacellen om te delen en nieuwe bètacellen te maken, af (bij een leeftijd van 10 à 12 jaar is dit al sterk verminderd). Eerder onderzoek heeft reeds geleid tot de identificatie van een betrokken eiwit (afgekort als "Ezh2") dat op dezelfde manier afneemt met de leeftijd, maar de onderliggende regelmechanismen voor de dalende groeikracht van bètacellen bleven onduidelijk.

Recent onderzoek, gesteund door JDRF, brengt daar nu verandering in. Amerikaanse onderzoekers van de Stanford University School of Medicine hebben namelijk een biologisch mechanisme ontrafelt waardoor we een veel beter beeld hebben van de natuurlijke achteruitgang van de insulineproducerende bètacellen. Ze publiceerden hun bevindingen onlangs in het gezaghebbende tijdschrift Nature. Het sleuteleiwit waar het blijkbaar om draait heet "PDGF", en is al lang gekend als een groeifactor (celdeling bevorderend) die door verschillende lichaamscellen wordt afgescheiden.

De onderzoekers ontdekten dat de aanmaak van receptoren ("ontvangers") voor dit eiwit op de bètacel sterk verminderd zijn bij volwassen proefdieren (dit werd ook bij menselijke pancreaseilandjes bevestigd). Opmerkelijk was dat dit patroon netjes samenvalt met de verminderde groeikracht van de bètacellen in de pancreas. Via uitgebreid experimenteel onderzoek bij muizen heeft men de puzzel ineen kunnen passen: de bètacel verliest systematisch zijn PDGF-receptoren naarmate het organisme volwassen wordt, waardoor de groeifactor PDGF die bètacel niet meer aan het delen kan krijgen. Verder zag men dat, wanneer in volwassen bètacellen de werking van de PDGFreceptoren kunstmatig werd geactiveerd via een chemische stof, de bètacelgroei toch nog kon hernemen. Dit gebeurde bovendien op een gecontroleerde manier, zonder verlies van de specifieke bètacelfunctie. Dat is goed nieuws want eerdere pogingen om volwassen bètacellen opnieuw te doen groeien waren niet altijd even succesvol.

Deze nieuwe inzichten kunnen op termijn leiden tot nieuwe geneesmiddelen die op een veilige manier de groei van bètacellen bevorderen, en dus zo eventueel de verloren bètacellen bij diabetes kunnen vervangen. Wordt vervolgd… //

Op 1 oktober voerde Denemarken een zogenaamde ‘vettaks’ in. Dit is een heffing die ervoor zorgt dat voedingsmiddelen met meer dan 2,3 % verzadigd vet duurder worden. De extra geldinkomsten, zo’n 70 miljoen euro/jaar, zullen besteed worden aan het beter bestrijden van overgewicht. Want ondanks de inspanningen op het vlak van preventie, is dit ook in Denemarken een groot probleem.

De invoering van de maatregel leidde ook bij ons tot heel wat discussie in de media en politiek.

Is een dergelijke maatregel zinvol? Een belangrijk punt van kritiek is alvast de focus op verzadigde vetten. In een gezonde voeding is het belangrijk de aanbreng van de verzadigde vetten te beperken, maar ook het totaal vet dient gematigd te worden. Vetten vormen een belangrijke energiebron, maar dit geldt zowel voor verzadigd als onverzadigd vet. Met het invoeren van de vettaks houdt men slechts rekening met één voedingsaspect, terwijl ook andere criteria mee bepalen in welke mate een specifiek product past binnen een gezonde en evenwichtige voeding, bijvoorbeeld het zoutgehalte, het vezelgehalte, … De vettaks gaat een bepaald type producten benadrukken, terwijl in een gezonde voeding de variatie en de mate waarin we bepaalde producten consumeren belangrijk zijn. Mensen blijvend stimuleren om gezond en evenwichtig te kiezen en ervoor zorgen dat gezonde alternatieven zoals groenten, fruit en vezelrijke koolhydraatbronnen steeds voorhanden zijn en betaalbaar blijven, is dus sowieso van primair belang. Het lijkt onwaarschijnlijk dat een vettaks hier iets aan verandert. Uiteraard zal het Deens experiment wel met veel aandacht gevolgd worden. //

Hartinfarct, neem het leven ter harte!

Van 26 tot 30 september 2011 vond de Week van het Hart plaats, een initiatief van de Belgische Cardiologische Liga.

Het thema luidde dit jaar: "Hartinfarct, neem het leven ter harte!"

Wat is een hartinfarct?

De hartspier heeft bloed en zuurstof nodig om te werken. Wanneer één van de kransslagaders (die zuurstofrijk bloed naar het hart voeren) is verstopt door een bloedklonter, spreken we van een hartinfarct. Meestal gebeurt dit wanneer een slagader is verzwakt door verkalking en scheurt, waardoor op die plaats een klonter wordt gevormd. Die klonter verhindert de doorstroming van bloed en zuurstof naar het hart, waardoor de spier geleidelijk afsterft (dit heet "necrose"). Dit proces verloopt heel snel: de hartspier sterft onvermijdelijk af binnen 6 uur na de eerste tekenen van een hartinfarct! Hoe sneller wordt ingegrepen, hoe groter de kans op overleven. De behandeling bestaat erin het getroffen bloedvat zo snel mogelijk vrij te maken door de bloedklonter op te lossen of het bloedvat mechanisch vrij te maken.

Diabetes en het hart

Diabetes verdubbelt het risico op een hartinfarct.

Bovendien is het risico op overlijden bij een hartinfarct, als dit zich voordoet, veel groter. Personen met diabetes hebben algemeen 2 tot 4 keer meer risico op allerlei hart- en vaatziekten. Het samengaan van (type 2) diabetes met gekende risicofactoren (obesitas, verhoogde bloeddruk, ...) kan dit deels verklaren. Een goede behandeling van je diabetes vanaf het beginstadium van de aandoening helpt je tegen hart- en vaatproblemen te beschermen. Dat houdt bloedglucoseverlagende medicatie (tabletten en insuline) in, maar ook cholesterolverlagers en geneesmiddelen voor de bloeddruk. Bij een verhoogd risico zal de arts ook aspirine voorschrijven. Niet te vergeten: aandacht voor een gezonde en actieve levensstijl (evenwichtig eten, bewegen, niet roken) blijft essentieel in het voorkomen van hart- en vaataandoeningen, zeker wanneer je diabetes hebt. //

35

diabetes info | varia

JDRF lanceert uitdaging voor “glucosegevoelig” insuline Bron: www.jdrf.nl, september 2011

Ondanks de enorme verbetering in de insulinepreparaten en hun toediening (pennen, pompen, …) in de laatste jaren, blijft de behandeling met insuline in feite nog altijd suboptimaal. Voor alle insulinebehandelingen geldt dat de hoeveelheid insuline die wordt afgegeven op gezette tijdstippen, op alle plaatsen in het lichaam dezelfde is.

In ons lichaam is er echter in wezen een variatie in de lokale bloedglucoseniveaus, waarbij insuline telkens wordt afgegeven in functie daarvan.

Zo zal iemand zonder diabetes zijn bloedglucose de hele dag door optimaal kunnen houden. Indien men een glucosegevoelige insuline zou kunnen ontwikkelen dat enkel insuline afgeeft naargelang de bloedglucoseconcentratie, zou dit de levenskwaliteit van heel wat personen met diabetes die insuline moeten toedienen, kun-

nen verbeteren. Een dergelijke nieuwe vorm van insuline moet niet gecalibreerd worden om zijn glucose”gevoelige” werk te doen. Het kan de nood verminderen of zelfs onnodig maken om de bloedglucose te controleren en kan zo een belangrijk verschil betekenen voor mensen die dagelijks (meermaals) insuline moeten toedienen en hun bloedglucose meten. Zo kan het innovatieve insuline ook bijdragen tot het verminderen van diabetescomplicaties op korte en lange termijn.

JDRF (Juvenile Diabetes Research Foundation, een belangrijke internationale steunorganisatie voor het diabetesonderzoek) lanceerde recent een uitdaging (“Grand Challenge”) naar de internationale wetenschappelijke gemeenschap om een glucosegevoelige insuline te ontdekken en verder te ontwikkelen samen met hun com-

merciële partner voor dit project. Ze hebben hiervoor een prijs uitgeschreven van $ 100.000.

De winnende oplossing wordt eerst uitvoerig getest op haalbaarheid en de winnaar kan in een tweede fase zelfs actief meewerken om zijn ontdekking in de praktijk te brengen. Het is niet de eerste keer dat men via wereldwijde (virtuele) netwerken op zoek gaat naar oplossingen voor belangrijke medische vraagstukken. Deze methode heet “crowd-sourcing” en werd onder meer ingezet om oplossingen te zoeken in de strijd tegen kanker. Een beetje verwant hiermee is het zogenaamde “grid-computing”, waarbij internetgebruikers hun computer ter beschikking stellen in een virtueel netwerk, om een soort supercomputer te vormen die dan de structuren van complexe ziektegerelateerde eiwitten kan ontrafelen. //

Mobiele technologie voor een betere zelfzorg?

Bron: Diabetes Care, september 2010

De laatste jaren vond er een snelle opmars plaats van de zogenaamde mobiele technologie (van smartphones/iPhones tot tablet pc’s). Het gerichte gebruik van dergelijke technologie om op een interactieve manier de gezondheid op te volgen en te communiceren met bijvoorbeeld artsen of verpleegkundigen, staat momenteel nog in zijn kinderschoenen. Voor heel wat personen met diabetes, voor wie zelfzorg een dagelijkse bezigheid is, zou dit in principe een nuttige ondersteuning zijn. Heel wat commerciële bedrijven zijn dan ook druk in de weer om mobiele toepassingen voor personen met diabetes te ontwikkelen. Voorlopig is er echter nog geen sprake van een echte doorbraak en er is nog veel onderzoek nodig. Maar er is vooruitgang. Recent verscheen in het tijdschrift Diabetes Care een eerste grote wetenschappelijk opgezette studie die aantoont dat de moderne technologische middelen wel degelijk kunnen

36

helpen om een beter zelfmanagement en bloedglucosecontrole te bereiken. In de Amerikaanse studie (Mobile Diabetes Intervention Study), die een jaar lang liep, werden 163 personen met type 2 diabetes (18-65 jaar, HbA1c ≥ 7,5%) gerekruteerd via hun artsen. Er werden naast een controlegroep (standaardzorg, mensen konden zelfmeting van de bloedglucose doen) 3 stapsgewijze behandelingsgroepen gemaakt (dit werd op het niveau van de arts toegewezen): a) ondersteuning via mobiele telefoon en zelfmanagement coaching via webportaal voor de patiënt (o.a. elektronisch dagboek, zonder toegang voor de arts); b) zelfde als “a” maar rechtstreekse toegang tot de elektronische dagboekgegevens voor de arts; c) zelfde als in “b” maar artsen kregen daarnaast ook automatisch samenvattingen van de gegevens en concrete aanbevelingen op basis hiervan als ondersteuning.

Na 12 maanden zag men in de groep met maximale ondersteuning een gemiddelde daling van het HbA1c met 1,9% t.o.v. 0,7% in de controlegroep. Er werden geen andere effecten gezien (geen verschil voor bv. bloeddruk, bloedvetten, gemoedstoestand, …).

Dit is zeker een positief resultaat, maar we moeten voorlopig voorzichtig blijven met de interpretatie. Verder onderzoek zal duidelijk moeten maken in welke mate de mobiele technologie ook voor andere groepen (ook niet-Amerikaanse, type 1, …) patiënten een meerwaarde kan betekenen ten opzichte van de reeds bestaande opvolging en ondersteuning. Ook is nog niet onderzocht welke aanpassingen (leefstijl, medicatieaanpassing, …) die gemaakt worden onder invloed van de “virtuele coach”, het effect op de bloedglucoseregeling kunnen verklaren. //

KIDS magazine

tweemaandelijkse bijlage voor belangrijke mensen november - december 2011

Proficiat Margot! ren als Vorige zaterdag won Margot Vanflete Lions de ht stric Maa in n liste één van de 5 fina rd.

Awa dor assa Amb ng You l iona Internat n leve r ove is Haar persoonlijke getuigen de om sie mis r haa met diabetes en onwetendheid en misverstanden rond rtuigden diabetes uit de wereld te helpen, ove van king wer eren de jury. Als lid van de jong ze ok betr g nigin Vere etes de Vlaamse Diab ooi. pleid r haa in g nigin vere ook de s De verkiezing van Margot tot Lion een is dor assa International Young Amb ng die de mooie parallel met de samenwerki Lions met had g nigin Vere etes Diab Vlaamse n. nde maa District 112A in de voorbije en l traa cen etes Daarbij stond diab de presenteerde Margot haar missie om etes diab r ove id dhe eten onw de prei wijdvers een ook lde ikke aan te pakken. Ze ontw hun spel voor jongeren met diabetes en ben heb nis ken ig wein s som die g omgevin else spe een van diabetes waarbij men op In dit wijze de aandoening leert kennen. e tisch prak de elijk rnam spel staan voo rs. erpe ijnw sch de in gen delin han se dagelijk etes Diab mse Vanzelfsprekend wil de Vlaa en.

Vereniging Margot hierin ondersteun

Margot

Gespot Miranda Re ijnders-Sma verschillend ls maakt ze e lf bloedglucose tasjes (voor insulinepe nnen, meter alsoo k de in met verschill ende vrolijke sulinepomp) dessins uit afwasbaar m ateriaal.

Ook maakt ze a zowel plaats lles-in-één-tasjes waari n is voor de g prikpen, glu lucosemete cosestrips, r, insulinepen nen en het d Deze vrolijke iabetespaspoort. tasjes ontw erp en dus kan er rekening t en maakt ze zelf gehouden w met perso orden Voor meer in onlijke wensen. formatie kan je terecht bij miranda-s mals@hotm ail.com.

kanske k o o e Wil j op een leu n g? lles over n i makee s s a r je ons a v r ort waar tekeningen of p s e k u te n le r

oois je ee ichte Beoefen en? Maak je de m n je een echte d l, e ll b e a n rt rh schie je ve a wil ve raag? Mis Stuur of mail ons door en wie g je l e ts knu ilderij, … jg je entapper? of mopp pje, tekening, sch Smagazine en kri o ID m K t, e h d . n ic rd e d ge volg stuu je in het ing opge weet sta en leuke verrass e ing vzw s Verenig 00 Gent te e b ia D Vlaamse teenweg 456, 90 ses s.be Ottergem ail: vdv@diabete Of m

KIDSmagazine

37

Bron: weetjesboekje “1 2 3 aan tafel”, een realisatie van NICE www.123aantafel.be”

k

hoe De voedingsdrie

groenten

38

KIDSmagazine

We klimmen stilletjes aan hoger in de voedingsdriehoek en zijn ondertussen aanbeland bij de groep groenten.

Een belangrijke groep waar je nu alles over te weten komt.

elen Welke voedingsmidd ? groentegroep zitten in de el rauwkost als bereide

uurlijk! Zow Alle soorten groenten nat ken deel soep en groentesappen ma ook ar ma en, ent gro enten warme gro als t nie n rde eburgers wo uit van deze groep. Groent atten. bev en ent gro inig we s cht beschouwd omdat ze sle

keuze? .

Wat is de gezonde nten zijn gezond oe gr bereide

gd, warm Zowel rauwe als n, zonder saus of room toegevoe t te he en na ro sg en worden Ook diepvrie uze. Deze groent n dus nog veel ke e nd zo ge n ee zijn vatte ingevroren en be nten oogsten meteen r niet te vaak groe en ve lie t Ee . en al t er in ve r m ee en m n en in tte vitam e beva bereidingen (dez Soep kan . k) rij ut zo met allerlei saus er ze ten (deze zijn nten zout) en blikgroen g op rauwkost en bereide groe vet lin ig ul in nv we aa een goede met slechts rdt ze gemaakt wo st t be t rk he pe , be en vorm t zoutgehalte en wordt ook he ). bouillonblokjes! et m et (opgel

test je kennis

?!

theor

groen

ie

ten

Waarom is deze belangrijk groep Groenten ? zijn belang

rijk omdat aanbrenge ze n zijn ook ee (goed voor de darm o.a. vezels e en minera n belangrijke bron v n), maar ze len. Deze a n vitaminen heb gezond en fit te voele ben we nodig om o n ns e n zorgen e dat alles in rm De meeste ons lichaam goed w ee voor erkt. groente koolhydra ten. Enkele n bevatten weinig meer koolh groenten b y rode bietje draten aan (o.a. dop rengen iets s,...) en de erwtjes, m ze k aïs, dan ook m eetellen in oolhydraten moet je je voeding sschema.

Hoeveel hebben we ervan nodig?

Kinderen tussen 6 en 12 jaar hebben gemiddeld 250 à 300 gram groenten per dag nodig.

Voor iedereen boven de 12 jaar is dit zelfs 300 gram.

Deze hoeveelheid groenten in één keer op je bord is water. uit % 95 veel. Maar groenten kan je gerust de hele dag door voor an besta en Tomat 1. eten: enkele radijsjes of een stuk komkommer als Het is dus niet nuttig dat ik tomaten eet. d. gezon zijn n sauze r tussendoortje, sla en tomaat op je boterham, zonde n oente riesgr Diepv 2. e variant. een lekkere tas soep als vieruurtje of wat dacht 3. Wortels en bloemkolen bestaan ook in een paars nodig. je van stukjes bloemkool en wortel als gezond 4. Als ik wat meer fruit eet, zijn groenten niet meer ie. spinaz in dan ijzer alternatief voor chips? Keuze te over.

5. In veldsla zit veel meer

Goed of fout? Hoeveel punten haal je?

De antwoorden staan onderaan deze pagina.

kleurplezier

antwoorden 'test je kennis' 1. Fout! Tomaten bevatten o.a. vitaminen en mineralen die gezond zijn voor ons lichaam.

2. Juist! Diepvriesgroenten worden zeer snel na het oogsten ingevroren en bevatten dus nog veel vitaminen en mineralen.

3. Juist! De oorspronkelijke wortelrassen waren paars en deze worden nu nog steeds gekweekt.

Paarse bloemkolen zijn speciaal gekweekt voor hun bijzondere kleur.

4. Fout! Fruit en groenten brengen verschillende voedingsstoffen aan. Je kan groenten dus niet door fruit vervangen.

5. Juist! Men heeft lange tijd gedacht dat spinazie 10 maal zoveel ijzer bevatte als in werkelijkheid.

Ooit heeft immers een wetenschapper het ijzergehalte in spinazie bepaald, maar de komma iets te veel naar rechts geschreven.

KIDSmagazine

39

spreekwoorden

Verbind elk spreekwoord met de juiste betekenis.

Het is de moeite niet waard.

Hij schiet wortel

Beide groepen (met tegengestelde wensen)

Het is komkommertijd

tevreden willen houden.

Hij groeit heel snel.

Een boon voor iemand hebben

Niet meetellen, van weinig belang zijn.

Boontje komt om zijn loontje

Hij doet een beetje raar.

De kool en de geit willen sparen

Heel erg blozen.

Voor spek en bonen meedoen

Zijn verdiende loon krijgen.

Zo rood als een biet worden

Hij staat heel erg lang te wachten.

Het sop is de kool niet waard

s is (vakantietijd).

De tijd van het jaar waarin er weinig nieuw

Hij groeit als kool

Een beetje verliefd zijn op iemand.

Hij is een rare snijboon

Juiste seizoen

knolselder

Zet de verschillende groenten bij het juiste seizoen pompoen

winter tomaat

rabarber

spruit

zomer

asperge

schorseneer

ma誰s

antwoorden 'spreekwoorden' Hij schiet wortel = hij staat heel erg lang te wachten.

Het is komkommertijd = de tijd van het jaar waarin er weinig nieuws is (vakantietijd).

Een boon voor iemand hebben = een beetje verliefd zijn op iemand.

Boontje komt om zijn loontje = zijn verdiende loon krijgen.

De kool en de geit willen sparen = beide groepen (met tegengestelde wensen) tevreden willen houden.

Voor spek en bonen meedoen = niet meetellen, van weinig belang zijn.

Zo rood als een biet worden = heel erg blozen.

Het sop is de kool niet waard = het is de moeite niet waard.

Hij groeit als kool = hij groeit heel snel.

Hij is een rare snijboon = hij doet een beetje raar.

40

antwoorden 'seizoenen' Winter: pompoen, spruit, witloof, knolselder, schorseneer Zomer: asperge, rabarber, tomaat, ma誰s

witloof

KIDSmagazine

41

diabetes info | SPORT praktijk EN BEWEGING

(deel 2)

Diabetes & bewegen een onafscheidelijk duo

Vorige maand zijn we naar de huisarts geweest voor het sportmedisch advies. Zonder meer goedgekeurd? Enkele extra onderzoeken uitgevoerd, behandeling aangepast? Met een flinke dosis goede moed, nieuwe schoenen of nieuwe banden, een hip zwempak, ‌ zijn we al enkele weken gestart met de basisuithoudingstraining.

42

Tekst | Dr. LUK BUYSE, huisarts

Lukt het? Hier en daar een pijntje na de training kan en mag, dat hoort erbij. Indien de last langer dan 1 à 2 dagen na elke training aanhoudt en telkens terugkeert, ga je het best terug naar de huisarts voor een ‘carosserie’-controle. Misschien loop je te hard van stapel? Rustig beginnen is de boodschap, zeker indien je lange tijd geen sport of beweging meer deed.

Start de uithoudingstraining heel geleidelijk. Drie maal per week, niet meer, zelfs als het goed gaat.

1 minuut joggen, 1 minuut stappen? Vijf minuten fietsen? Geen probleem, dan ben je klaar om er wekelijks een minuutje aan toe te voegen. Startmotoren/Bike/sim programma’s vind je ongetwijfeld in overvloed op internet. Misschien start de lokale atletiekclub net met een reeks? Of het zwembad in de buurt? Of kan je samen met je partner, vriend(inn)en de kwaliteit van de fietspaden testen? Probeer het, het lukt je zeker.

Krachttraining? Naar de fitness? Ik ga mij daar toch niet belachelijk maken tussen al die jonge afgetrainde lijven! Geen zorg, ga er eens naar toe, laat je eens rondleiden, neem een proefles! Ga er met een paar vriend(in)en heen, ’t wordt dubbel plezant. Ook hier moet je rustig starten. Eerst opwarmen, tien à twintig minuten op fiets, loopband, crosstrainer, roeitoestel, dan pas aan de krachttraining beginnen. Start met lichte gewichten die je 10 à 15 keer zonder moeite kan tillen. Ga van het ene toestel naar het andere zodat je (in willekeurige volgorde) armen, benen en romp traint.

Voer de oefeningen correct uit (laat je de eerste keren begeleiden door de instructeur), zorg ervoor dat je steeds rustig blijft in- en uitademen tijdens de oefening (indien je je adem inhoudt, verhogen je bloeddruk en de belasting op je tussenwervelschijven). Doe niet alle oefeningen op één training, maar spreidt ze over het verloop van de week. Na een aantal weken kan je het gewicht bij diverse toestellen wat verhogen, zodat de uitdaging stilaan groter wordt. Indien daags na de training uitgesproken spierpijn aanwezig is, dan weet je dat je er wat te hard tegenaan bent gegaan: gewicht en/ of aantal toestellen wat terugschroeven, eventueel een extra rustdag inlassen, zeker niet opgeven!

VO2 max

max hartfreq

53 % 69 % 88 %

65 % 75 % 95 %

Je kan kracht- en uithoudingstraining perfect combineren. Na de opwarming (10-20 minuten) doe je de krachttraining en je eindigt met de uithoudingstraining (30-60 minuten). Op die manier kan je met drie trainingen per week je volledige programma afwerken. Over het verloop van een zestal maanden bouw je een mooi trainingsprogramma op. De eerste maanden doe je wat meer krachttraining: de spieren moeten zich ontwikkelen om die lange uithoudingstraining te kunnen uitvoeren. De verhouding kracht-/uithoudingstraining gaat van 75 kracht/25 uithouding naar 50/50 na zes maanden. De intensiteit van zowel uithoudings- als krachttraining ligt in het begin laag: ‘babbeltempo’ voor de uithoudingstraining, lage gewichten en veel herhalingen voor de krachttraining. Na een zestal maanden kan je de intensiteit en de duur van beide soorten trainingen geleidelijk aanpassen aan je toenemende capaciteiten. Voor de uithouding betekent dit dat je de intensiteit van je training opdrijft van 40% tot 70% van je maximale zuurstofopnamecapaciteit. Deze laatste bepaal je aan de hand van een maximale inspanningstest. Je kan ook voortgaan op het subjectieve gevoel van zwaarte van de training. Dit bepaal je aan de hand van de Borgscore. Hoe lastiger je een bepaalde inspanning vindt, des te hoger is de score die je aan die inspanning toekent. Bijgaande tabel illustreert de relatie tussen maximale zuurstofopnamecapaciteit, maximale hartfrequentie en Borgscore.

Borgscore (12-20) 12-13 (lichte inspanning) 14-16 (matige inspanning) 17-19 (zware inspanning)

Deze ‘Borgscore’ is een nuttig instrument voor personen die ‘bètablokkers’ innemen. Deze bloeddrukverlagende preparaten vertragen ook het hartritme en zorgen voor een verlaagde maximale hartfrequentie. Daardoor wordt je maximale hartslag bij inspanning ‘begrensd’ op een veel lagere waarde dan normaal (bv 115 ipv 150) en kan je je hartslag niet als leidraad gebruiken bij je inspanningen.

Het voorgaande lijkt misschien wat ingewikkeld, samenvattend kunnen we echter een aantal vuistregels voorstellen: 1. Alles is beter dan in je zetel te blijven plakken.

2. Overleg met je huisarts welke sport jou het beste past.

3. Start rustig aan en bouw progressief op, alleen of in groep, eventueel onder begeleiding.

Na enkele weken zal je ongetwijfeld merken dat je je fitter voelt, dat bepaalde inspanningen vlotter gaan, bij de volgende bloedafname heb je misschien een iets lager HbA1c, lukt het wat beter je gewicht onder controle te houden, … Succes en tot ergens onderweg! //

Hoe lastiger je een bepaalde inspanning vindt, des te hoger is de score die je aan die inspanning toekent.

43

kalender overzicht november  januari 2011

Voordrachten 12/11 'Hoe ontstaat een diabetesvoet'  Roeselare 19/11 'Soorten zoetstof en effect op de gezondheid'  Berchem 19/11 'De betekenis van HbA1c'  Opglabbeek-Louwel 03/12 'Tips voor gezonde feestelijke hapjes'  Oostakker 02/12 'Nieuwe therapieën'  Dendermonde 09/12 'Diabetes en transplantatie'  Bree 10/12 'Infosessie diabetes'  Pepingen 14/01 'Diabetes en de ogen'  Koersel

Provincie limburg Afdeling bree Voordracht ‘Diabetes en transplantatie’ vrijdag 9 december om 20 u Grote Zaal Boneput, Watertorenstraat, Bree Voor meer informatie: José Ceyssens 089 46 21 43 - jose.ceyssens@telenet.be Afdeling NOORD-LIMBURG Actief! Saharawandeling zaterdag 19 november om 14 u, vertrek: Taverne Den Engel, Lossingsweg 9, Lommel Voor meer informatie: Patrick Kortleven 011 64 07 10 - kortlevenpatrick@hotmail.com Ontspanning Toneelvoorstelling ‘Nu zegt hij lieveke…’ zaterdag 26 november om 20 u zaal De Walburg, Kerkstraat 28, Hamont inkom: ¤ 5 (leden), ¤ 7 (niet-leden) Kaarten te bekomen bij Patrick Kortleven 011 64 07 10 - kortlevenpatrick@hotmail.com

actief!

19/11 Saharawandeling  Lommel

ontspanning 26/11 Toneel: 'Nu zegt hij Lieveke…'  Hamont

workshops 19/11 'Bloemschikken: een kerststukje voor de feestdagen'  Berchem 02/12 'Kookdemo wintergerechten'  Beveren-Waas 10/12 'Feestmenu'  Leuven 10/12 'Feestmenu met proevertjes'

 Turnhout

feest!

19/11 Jaarlijks ledenfeest  Kapellen 19/11 Lustrumviering – 15-jarig bestaan

 Zottegem

17/12 Kerstfeest  Bonheiden 17/12 Kerstfeest  Lembeke

Afdeling Maaskant-Oost-Limburg Voordracht ‘De betekenis van HbA1c’ zaterdag 19 november om 14 u Zaal ‘Loweta’, Weg naar Opoeteren 176, Opglabbeek-Louwel spreker: dr. Jos Tits, endocrinoloog Voor meer informatie: Jeanne Schreurs 089 35 30 65 jeanne.schreurs@telenet.be Afdeling West Limburg Voordracht ‘Diabetes en de ogen’ Zaterdag 14 januari om 14 u Gemeentelijke feestzaal ‘COR’, Koersel Voor meer informatie: Willy Van De Put 011 39 22 69 - willy.vandeput@hotmail.com

Provincie west-vlaanderen Afdeling Roeselare Voordracht ‘Hoe ontstaat een diabetesvoet’ Zaterdag 12 november om 14.30 u zaal ’t Achterhuis, ‘s Gravenstraat 14, Roeselare spreker: dr. Spincemaille, endocrinologe en Berghmans Nele, podologe Voor meer informatie: Carine Debusschere 051 20 71 60 - carine.debusschere@gmail.com

44

Provincie oost-vlaanderen Afdeling Dendermonde Voordracht ‘Nieuwe therapieën’ vrijdag 2 december 2011 om 20 u Sprekers: dr. Van Nimmen en dr. Robbrecht Sint Blasius (grote refter) Kroonveldlaan 50, Dendermonde Voor meer informatie: Godelieve Rombaut 052 44 57 81 - rombaut.godelieve@telenet.be Afdeling Waasland Workshop ‘Kookdemo wintergerechten’ vrijdag 2 december om 19.15 u onder leiding van Caroline en Kristel, diëtisten Keukenzaal van ‘Ter Vesten’, Zwarte dreef 2, Beveren-Waas deelnameprijs: ¤ 5 (consumptie inbegrepen) Inschrijven voor 25 november door storting op rek 068-2393349-95 van VDV Waasland met vermelding ‘wintergerechten’ + aantal personen Voor meer informatie: Michel Van De Steene 09 348 46 05 - michelvandesteene@hotmail.com Afdeling zottegem Feest! Lustrumviering – 15-jarig bestaan zaterdag 19 november van 15 u tot 18.30 u Ridderzaal Egmontkasteel Zottegem, Heldenlaan, Zottegem Programma 15 u verwelkoming en voorwoord door de voorzitter Dhr. Vic Beetens 15.10 u toespraak door dhr. Burgemeester Herman De Loor 15.20 u muzikaal intermezzo

– Gondellied van A. Holly 15.25 u voordracht door Prof. Chantal Mathieu

‘hoop voor diabetes?!’

16.10 u muzikaal intermezzo

– Romance van M.I. Glinka en ballade van C. Debussy 16.20 u pauze 16.40 u voordracht dr. Ann Verhaegen ‘Waarom VDV ook in de toekomst nog een plaats heeft voor al wie geconfronteerd wordt met diabetes’ 17.10 u muzikaal intermezzo – Trio Donizetti 17.25 u slotwoord 17.30 u receptie tot 18.30 u Voor meer informatie: Victor Beetens 055 42 19 58 - vic.beetens@skynet.be

Provincie antwerpen Afdeling Meetjesland Feest! Kerstfeest zaterdag 17 december om 11.30 u zaal d’ Zilleken, Lembeke Inschrijven tot 10 december door storting van ¤ 20 op BE 86 7373 0426 0650 met vermelding ‘kerstfeest 2011’ Voor meer informatie: Mariette Van Bastelaere 050 71 84 03 - marc.coopman@base.be Afdeling Groot-Gent Voordracht ‘Tips voor gezonde feestelijke hapjes’ zaterdag 3 december Edugoschool, O.L. Vrouwdreef 4, Oostakker Voor meer informatie: Georges Mattens 09 233 60 78 - mattenshellebuyck@hotmail.com

Provincie vlaams-brabant Afdeling Centraal-Brabant Voordracht ‘Infosessie diabetes’ zaterdag 10 december om 10 u Parochiezaal, Ninoofsesteenweg 70, Pepingen Een organisatie van de zorgtrajecten Halle met medewerking van VDV Voor meer informatie en inschrijving: Paul Decock - 02 305 06 43 paul.decock@telenet.be Afdeling Leuven Workshop ‘Feestmenu’ zaterdag 10 december om 11 u Katholieke Hogeschool Leuven, Herestraat 49, Leuven Deelnameprijs: ¤ 10 Voor meer informatie en inschrijving (voor 1 december): Mario Van Emelen 016 63 56 96 - mario.vanemelen@skynet.be

Afdeling antwerpen-zuid Voordracht ‘Soorten zoetstof en effect op de gezondheid’ spreker: Katrien Wellens, diëtiste zaterdag 19 november om 10 u Dienstencentrum Huize Berchem, Driekoningenstraat 1, Berchem Voor meer informatie: Karel Mertens 03 218 63 18 - karel@effekt.skynet.be Workshop 'Bloemschikken: een kerststukje voor de feestdagen’ maandag 19 december om 19 u Dienstencentrum Huize Berchem, Driekoningenstraat 1, 2600 Berchem Prijs: ¤ 10 p.p.

Inschrijven voor 5 december.

Voor meer informatie en inschrijving: Boudewijn Vanwetswinkel - 03 239 00 55 boud.vanwetswinkel@computrac.be Afdeling Turnhout Workshop ‘Feestmenu met proevertjes’ zaterdag 10 december om 14 u Ontmoetingscentrum, Stationstraat 20, Turnhout Voor meer informatie: Ronny Van Den Broek 014 43 82 93 - ronnyvandenbroek8@gmail.com Afdeling Mechelen en omstreken Feest! Kerstfeest zaterdag 17 december zaal De Cree, Dorp 78, Bonheiden Inschrijven en betalen op voorhand tot 3 december Volwassenen: ¤ 30, kinderen (-12 j): ¤ 15 Voor meer informatie en inschrijving: Myriam van Asschot - 015 55 13 65 myriam.van.asschot@hotmail.com Afdeling Antwerpen-Noord Feest! Jaarlijks ledenfeest zaterdag 19 november om 12 u zaal Zilverheem Kapellen Voor meer informatie en inschrijving: Jeannine Jansen - 03 326 47 85 jeanninejansen@telenet.be //

45

U hebt type 1 diabetes, of type 2?

U hebt net de diagnose gekregen of u heeft al enkele jaren diabetes?

U bent in behandeling bij de huisarts of specialist?

U heeft een diabetespas, een zorgtraject of u zit in de diabetesconventie?

U bent actief in de diabeteszorg?

Diabetes laat u niet los, de vereniging laat ook diabetes niet los. Ook de Vlaamse Diabetes Vereniging hoopt dat op een dag diabetes volledig kan genezen worden.

Lid zijn en blijven van de Vlaamse Diabetes Vereniging is noodzakelijk.

Vernieuw dus vandaag uw lidgeld 2012 Het lidgeld bedraagt al enkele jaren €25 en kan u betalen met bijgevoegde overschrijving waarop het bedrag reeds vermeld is.

Uw lidgeld betekent een betere toekomst voor mensen met diabetes.

We zijn momenteel met zo’n 23.000 leden Ook in 2012 willen wij ons inzetten op verschillende belangrijke domeinen: • Informatie: u kan op ons rekenen voor de juiste en meest recente informatie over diabetes via de website en het tijdschrift Diabetes Info.

• Even het noorden kwijt of je wil snel iets te weten willen komen? Bel onze gratis Diabetes Infolijn T 0800 96 333.

• Op zoek naar andere mensen met diabetes?

Wij zorgen ook in 2012 voor een mooi aanbod: vakanties voor iedereen, gezinsdag, jongerenactiviteiten en een ruim plaatselijk aanbod van voordrachten, workshops, ontspanning en beweging.

• Ook in 2012 zetten wij diabetes op de kaart, daar waar uw belangen moeten verdedigd worden.

Hoe meer leden, hoe meer de Vlaamse Diabetes Vereniging gehoord wordt als het gaat over bv. verzekeringen, beleidsbeslissingen, werk, het wegwerken van misverstanden, …

Een financieel steuntje ?

Giften vanaf €40, bovenop uw lidgeld, geven recht op een fiscaal attest waardoor u deze in mindering brengt in uw personenbelasting. Voor giften die binnenkomen vóór 31 december 2011, ontvangt u in het voorjaar van 2012 een fiscaal attest.

Vlaamse Diabetes Vereniging vzw Ottergemsesteenweg 456 - 9000 Gent Tel.: 09 220 05 20 - Fax: 09 221 00 82 e-mail: vdv@diabetes.be website: www.diabetes.be BE 44 0688 8882 2545 Jaarlijkse bijdrage: € 25 Giften vanaf € 40 (lidgeld niet inbegrepen) geven recht op een attest fiscale vrijstelling.

Openingsuren: maandag en donderdag van 9 - 12 uur en van 14 - 17 uur telefonisch: elke werkdag

Het tijdschrift richt zich tot iedereen die betrokken is bij de diabeteszorg; in de eerste plaats de patiёnten en hun familie, zorgverleners: artsen, verpleegkundigen, voedingsdeskundigen, podologen,... en iedereen die professioneel of persoonlijk in diabetes geinteresseerd is.

De teksten worden voor een zo breed mogelijk publiek geschreven.

Dit tijdschrift kan ook verkregen worden op CD-Rom (gesproken versie) mits aanvraag en zonder bijkomende kosten.

Neem contact met het algemeen secretariaat van de vereniging.

Uw lidkaart 2012 ?

Wordt meegestuurd met het tijdschrift volgend op uw betaling.

Nog vragen of bedenkingen ?

Aarzel niet om contact op te nemen met ons secretariaat op nr. 09/220.05.20 of via mail vdv@diabetes.be Bedankt voor uw steun het voorbije jaar of de voorbij jaren! Samen op weg voor een betere toekomst voor iedereen die met diabetes te maken heeft!

Voorzitter: Prof. Dr. Bart Keymeulen Ondervoorzitter: Dhr. C. Lagrange Secretaris: Prof. Christophe De Block Penningmeester: Hugo Vierbergen Verantwoordelijke uitgever: Dr. Dominique Ballaux Lay-out: www.modulo.be Druk: Geers-offset nv Eekhoutdriesstraat 67 - 9041 Oostakker e-mail: info@geers-offset.be Copyright: Iedere nadruk van de teksten gepubliceerd in dit tijdschrift is verboden, tenzij men een schriftelijke toelating heeft van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om publiciteit te weigeren; de redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de commerciёle boodschap.

De werking van de vereniging wordt heden mogelijk gemaakt door onze partners.

Platina: LifeScan, Novo Nordisk Pharma en Roche Diagnostics | Gold: Abbott Diabetes Care, Eli Lilly, A. Menarini Diagnostics, Sanofi-Aventis, Becton Dickinson Medical - Diabetes Care en Bayer Diagnostics | Silver: Pfizer en Servier

mogelijk de ‘heimelijkste’ meerwaarde van uw bijdrage

Laat je warm hart zien en stort je bijdrage.

Je gift is meer dan welkom op rekening BE 44 0688 8882 2545.

Regel je bijdrage via een doorlopende opdracht, dan ontvangen we maandelijks het door jou vooropgestelde bedrag. Op die manier blijft de maandelijkse last voor jou beperkt en kan je toch een mooie gift doen. Vanaf een totaalbedrag van 40€ per jaar ontvang je een fiscaal attest voor vermindering binnen je personenbelasting.

www.modulo.be - 343071

Als geëngageerde vereniging steken we ons niet weg om de handen uit de mouwen te steken. Elke dag opnieuw zetten wij ons samen met vele vrijwilligers 100 procent in voor onze leden en de belangen van iedereen met diabetes. Zo ondersteunen we intussen meer dan 23.000 leden. Om het welzijn te verbeteren van alle mensen die met diabetes geconfronteerd worden rekenen we graag op jouw steun. Met jouw financiële bijdrage kan de werking verder verstevigd en uitgebreid worden. Dan kunnen we nog beter informeren, succesvoller strijden tegen discriminatie, nog meer mensen samenbrengen rond diabetes en het wetenschappelijk onderzoek dichter op de voet volgen. Zo kunnen heel wat kinderen en volwassen dankzij jouw gift op twee oren slapen.

te ijk el

gebru ik en

Mak k

Accuraatheid waar het telt, bij lage glucose, bij hoge glucose en overal daar tussenin

NIEUW

Gebruikt u insuline en test u meerdere keren per dag?

Past u zelf uw insulinedosering aan?

Met ons nieuwe bloedglucosesysteem krijgt u: Accuraatheid die laboratoriumresultaten benadert.1

OneTouch® Verio®Pro levert accurate resultaten waarop u kunt vertrouwen.

Bel gratis 0800-15325 voor meer informatie of vraag er naar bij uw diabetesverpleegkundige in de diabetesconventie.

OneTouch® Verio®Pro is enkel verkrijgbaar in de diabetesconventie.

1. 95% van de resultaten groter of gelijk aan 80 mg/dl binnen +/-15% en binnen +/-12 mg/dl voor resultaten lager dan 80 mg/dl in vergelijking met het referentie-instrument van YSI. LifeScan, het LifeScan logo, OneTouch® en OneTouch® Verio®Pro zijn handelsmerken van LifeScan Inc. © LifeScan Inc. 2011. AW 097-775A

10 Jan

138 Menu

9:30 mg dL