Leeuwarder Seniorenkrant 18

OPA OP PAD

Sinds kort mag kleinzoon Julian voor op de fiets. Dat maakt onze opadag gelijk een stuk mobieler. Zo kwamen we ineens terecht op de Druifstreek, bij het oude gebouw van de Willem Lodewijkschool. Na de scheiding van mijn vader en mijn Duitse stiefmoeder kwam ik daar in de tweede kleuterklas. Ik woonde met mijn vader bij mijn grootouders op de Eewal en dat werden de warmste jaren uit mijn jeugd.

GOEDE TIJDEN, SLECHTE TIJDEN

“Ast dochst wêrst gelokkich fan wurdst, dan komt it altyd goed”

Friesland heeft zijn eigen troubadour: Piter Wilkens (63). Een troubadour is een muzikant-dichter. Een benaming die bij Wilkens past; hij vindt zichzelf vooral een tekstschrijver die zijn eigen nummers zingt. Zijn teksten zijn bijna altijd in het Fries, want “dat is de taal fan myn hert”. Ons gesprek vindt plaats aan zijn keukentafel in Marsum. De voertaal is natuurlijk Fries en een beetje pijn doet het wel om al die mooie Friese zinnen van Piter in het Nederlands op te schrijven. Maar zo kan iedereen zijn boeiende verhaal lezen.

De kracht van yoga bij de ziekte van Parkinson

In Nederland hebben meer dan vijftigduizend mensen de ziekte van Parkinson. Bewegen is goed voor iedereen, maar voor een parkinsonpatiënt is het extra belangrijk.

Beste lezers,

Voor je ligt de extra dikke decembereditie van de Leeuwarder Seniorenkrant, met veel mooie artikelen en interviews.

11

DECEMBERVERHAAL MET EEN KNIPOOG

Meestal zie ik op tegen de donkere dagen van december, de feestdagen, de tradities en de keuzestress. Al die drukte en last minute acties; het mag aan mij voorbijgaan. Maar dit jaar heb ik me voorgenomen om er lekker positief in te staan. Ik ben op alles voorbereid. We leven in een gekke tijd en de enige manier om zelf niet gek te worden, is om er met humor en een knipoog naar te kijken.

Een kleine greep uit de inhoud: Boukje ging naar Marsum voor een gesprek met zanger Piter Wilkens over zijn carrière, maar ook over ouder worden en zijn liefde voor berenburg. Uiteraard heeft Ritsko weer een nieuw verhaal geschreven in de serie Met opa op pad en Jeltsje benadert de decembermaand met een vette knipoog. Vorig jaar bezochten we een boksles van de Stichting Parkinson in Beweging. Deze keer waren we welkom in de yogastudio. Bewegen is erg belangrijk voor parkinsonpatiënten en yoga is een fijne manier om je spieren te trainen en tegelijkertijd tot rust te komen.

Ik hoop dat jullie alles met veel plezier zullen lezen. Onze redactieleden doen iedere editie weer hun uiterste best om een mooie krant te maken. Alleen jullie, onze lezers, kunnen bepalen of we daar in slagen. Daarom willen we graag een lezerspanel samenstellen. Verderop in de krant staat een oproep met meer informatie. We hopen dat je je aanmeldt!

Voor nu wens ik jullie veel leesplezier en een hele gezellige decembermaand. Laten we een beetje op elkaar passen, zodat iedereen fijne feestdagen heeft.

21

Jeltsje de Boer Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

Riemie van Dijk Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

Ritsko van Vliet Plaatst het Leeuwarden van de jaren 50 en 60 in een persoonlijk perspectief.

peter teeuwen Puzzelkoning

Koesma Basdew Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.

annette Bons Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.

een uitgave van: Devea www.devea.nl

Boukje Wiersma Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.

Ritsko van Vliet is sinds eind 2021 opa. Iedere dinsdag past hij op zijn kleinzoon Julian. Weer of geen weer: Ritsko neemt de kleine mee de stad in. Deze ommetjes brengen herinneringen naar boven aan zijn eigen kindertijd. In persoonlijke verhalen vertelt Ritsko over deze jeugdervaringen in de Friese hoofdstad van de jaren vijftig en zestig.

Sinds kort mag kleinzoon Julian voor op de fiets. Dat maakt onze opadag gelijk een stuk mobieler. Zo kwamen we ineens terecht op de Druifstreek, bij het oude gebouw van de Willem Lodewijkschool. Na de scheiding van mijn vader en mijn Duitse stiefmoeder kwam ik daar in de tweede kleuterklas. Ik woonde met mijn vader bij mijn grootouders op de Eewal en dat werden de warmste jaren uit mijn jeugd. Uiteindelijk ging ik na vijf en een half jaar naar de Wilhelminaschool in de Fonteinstraat, omdat opa en oma naar een rusthuis gingen. Ik moet er niet aan denken dat Julian zo vaak van de ene naar de andere plek moet verhuizen.

Opa Op pad

De JaRen aan De

DRuIFstReek op De WIllem loDeWIJkschool

Mijn oma was een zorgzame, maar ook bezorgde vrouw. Als na de zomer de tem peratuur ook maar iets daalde, dan lag er op de stoel in de slaapkamer een lange broek klaar. Ik haalde dan stiekem de korte broek weer uit de wasmand en trok die vlak voor het naar school gaan aan. Ik wilde in de klas zeker niet de eerste zijn met een lange broek. Toen ze dit na een paar dagen doorhad, controleerde ze me bij de voordeur. Ik kon er niet meer onderuit. Met een ‘moet dat nou gezicht’ rende ik in lange broek de Grote Hoogstraat in. In de Oude Oos terstraat liep ik steeds langzamer, tot

ik na lang dralen op de hoek van de Druifstreek uitkwam. Ik klemde mijn handen om een spijl van het school hek en keek met uitgerekte nek om een hoekje naar de spelende kinde ren. Opgelucht zag ik een paar klas genoten ook in een lange broek lopen. Stoer sloot ik mij bij hen aan en keek wat minachtend naar de scholieren die nog in een korte broek rondliepen.

Spijl uit het dijbeen Knap hoe de juffen en meesters alle kinderen op de tot schoolplein omgedoopte trottoirs hielden. Julian zal straks spelen op een groot plein, keurig afgesloten met net iets te hoge hekken. Onze stoep voor school was

weliswaar breder dan een gemid deld trottoir, maar al stoeiend zijn er regelmatig kinderen rakelings langs een passerende Solex of Daffodil gerend. De oudere kinderen hadden hun speelkwartier op het voorplein van gevangenis De Blokhuispoort. Gelukkig speelde ik daar eerst nog niet, want het was ook de ingang van het Stadsziekenhuis. Je kon het zien als er linksboven achter het grote raam geopereerd werd. Het bracht bij mij vage beelden naar boven van het ongeluk van mijn moeder. Eén leer ling moet wel blij geweest zijn dat het ziekenhuis zo dichtbij was. Hij was tegenover onze school met zijn been in een spijl van een ijzeren hek terechtgekomen. Ik zag de punt er bij zijn dijbeen weer uit komen. Het driehoekige stukje ijzer is door een werkman afgezaagd. De ongeluk kige jongen werd voorzichtig van de omheining gehaald en in gezwinde draf naar het ziekenhuis gedragen. Een maand later zag ik hem weer vrolijk huppelend naar school gaan. Ik kwam hem later nog vaak in Leeuwarden tegen. Het eerste waar ik dan naar keek was zijn linker bovenbeen.

toevlucht voor de zwijnen De Willem Lodewijkschool was een hervormde school. Wel christelijk, maar voor die tijd allemaal wat los ser dan de gereformeerde scholen. Zo had ik in de vierde klas les van

meester Karst. Hij keek altijd cha grijnig, behalve als hij de schoolweek opende. Dan kon hij zich uitleven op zijn dwarsfluit. Wij zongen psal men en gezangen met hem mee, qua tempo net wat sneller dan het orgel van de Koepelkerk. Vaak hadden wij onze eigen ondeugende tekst-en. “Een vaste burcht is onze God een toevlucht voor de zwijnen.” Onze muzikale meester hoorde dat toch niet. Als een bevlogen artiest impro viseerde hij tussen twee coupletten door nog een extra riedeltje uit zijn instrument. Later zag ik Berdien Stenberg op televisie Rondo Russo spelen en zag ik zijn gezicht steeds achter haar tevoorschijn komen. Overigens had ik te doen met mijn klasgenootjes voor in de klas. In zijn enthousiasme spetterde meester Karst wel eens wat flieber over de dwarsfluit heen. Papieren zakdoek jes had je toen nog niet, ze moesten het dus maar op laten drogen.

echte Straf

Nu Julian en ik met zijn moeders fiets voor de school staan, moet ik denken aan die keer dat ik na moest blijven. De reden kan ik mij niet her inneren. Met een dikke zeven voor vlijt en gedrag zal dit toch een uit zondering zijn geweest. Ik droeg de straf met opgeheven hoofd, tot ik door het raam mijn vader met zijn fiets zag staan. Druk in gesprek met juf Plet. Met een dikke frons wegduikend onder de vensterbank vroeg ik mij af: wat doet hij daar, hij moet toch werken? Hij wilde mij vast verrassen met een tochtje naar de spoorlijn richting Sneek bij het in aanbouw zijnde industriegebied De Zwette. In het weekend waren dat mooie uitstapjes, waarbij ik mijn vader even voor mezelf had. Juf Plet was echter onvermurwbaar en liet mij niet gaan. Vanachter de bloem potten met fuchsia’s zag ik mijn vader afdruipen. Mijn echte straf was die sneue blik van mijn pa toen hij de hoek om ging. ■

Tekst: Ritsko van Vliet

Klas 2 met juf Plet links en Ritsko rechtsboven. De foto is genomen achter de Willem Lodewijkschool naast het pand van banketbakker Theo de Jong, waar nu maaltijdenwinkel Smakelijk haar terras heeft.

“ast d O chst wêrst gelO kkich fan wurdst, dan kO mt it altyd g O ed”

Friesland heeft zijn eigen troubadour: Piter Wilkens (63). Een troubadour is een muzikant-dichter. Een benaming die bij Wilkens past; hij vindt zichzelf vooral een tekstschrijver die zijn eigen nummers zingt. Zijn teksten zijn bijna altijd in het Fries, want “dat is de taal fan myn hert”. Ons gesprek vindt plaats aan zijn keukentafel in Marsum. De voertaal is natuurlijk Fries en een beetje pijn doet het wel om al die mooie Friese zinnen van Piter in het Nederlands op te schrijven. Maar zo kan iedereen zijn boeiende verhaal lezen.

ze me ook weer moeilijk. Ik was nog maar veertien, maar liet me niet zomaar vertellen dat iets niet mocht of kon. Alleen met de leraar Neder lands, meneer Betten, kon ik goed overweg. Die heeft wel eens gezegd: je zit op de verkeerde school, je moet talen gaan studeren.”

fr ieStalige M uziek

Zanger Piter Wilkens werd geboren in Leeuwarden, als middelste van drie kinderen. Hij groeide op in Marsum, maar woonde tot zijn vierde jaar in de Valeriusstraat op drie hoog. “Mijn dochter woont toevallig in

dezelfde flat”, vertelt Piter. “Tijdens het klussen kwamen er allemaal beelden naar boven. Mijn oerpake uit Stiens was veekoopman. Een mar kante kerel met een mooie kop. Hij ging ook na zijn pensioen nog iedere week op zijn grote zwarte herenfiets

naar de veemarkt in Leeuwarden. Op de terugweg kwam hij altijd even bij ons langs. Dat zijn van die flitsen in je herinnering.”

j eugd in MarSu M

Op dit moment woont Piter in het oude huis van zijn pake en beppe Marsum ("we hiene ek in pake en beppe Ljouwert"). Zijn ouderlijk huis staat in de straat erachter. Het was een gelukkige jeugd. “We waren niet rijk, maar deden overal aan mee. Kaatsen, voetballen, volley bal, schaatsen, toneel. En er was bij ons thuis altijd muziek. Mijn ouders zaten in de Jelle Buisings Big Band, ik speelde klarinet en Engelse hoorn in het korps. Van het geld dat ik ver diende bij de bakker kocht ik LP’s. De belangstelling voor muziek is er altijd geweest.”

Zijn schoolperiode was wisselvallig. “Op de lagere school was ik niet erg gelukkig. Ik was geen doorsnee kind. Lag goed in de groep, maar de onder wijzers gaven me het stempel ‘moei lijk kind’. Mijn ouders vonden mij helemaal niet moeilijk; ik kon alleen niet tegen de autoritaire manier van lesgeven.”

Piter ging naar de LTS om timmer man te worden. “Mijn pake had hier achter het huis een timmerbedrijf. Daar was ik veel. Met hout werken vond ik mooi.” Op de LTS begrepen de leraren hem wél. Hij haalde ach ten en negens en dus volgde de MTS Bouwkunde. “Op die school vonden

Piter rondde de MTS met pijn en moeite af in een tijd dat het crisis was. Hij werkte een tijdje bij Julianus in Marsum, had andere baantjes en zat soms ook zonder werk. “In die tijd kocht ik een gitaar en leerde mezelf gitaarspelen. Ik trof jongens die graag een Friestalige band wilden begin nen. Dat werd Okke Hel. Het was een mooie, maar drukke tijd. Overdag werken, in de avonduren de oplei ding Binnenhuisarchitectuur in Gro ningen en dan nog de band. “Op een gegeven moment vroeg ik aan mezelf wat ik nou het aller-leukste vond om te doen. Dat was muziek maken. Toen ben ik gestopt met de studie en wer ken deed ik erbij, als timmerman of productiemedewerker.”

Okke Hel was een succes, maar de band viel al vrij snel uit elkaar. Het vormen van een nieuwe band mis lukte. “Kroegbazen vroegen toen of ik ook alleen kon komen. Waarom niet, ik had genoeg liedjes liggen." Die avon den met de akoestische gitaar aan de stamtafel waren het begin van een mooie solocarrière als Friese trou badour. “Of ik me beperk door in het Fries te zingen? Ik denk dat het juist mijn kracht is geworden. Frysk is gewoan in hiele moaie taal.” Wilkens leeft al bijna dertig jaar van de muziek. Hij heeft niet meer nodig dan wat hij daarmee verdient. “Mijn insteek is altijd geweest: wat vind ik het mooi ste om te doen. Niet hoe ik het meeste geld kan verdienen. Dan was ik wel binnenhuisarchitect geworden.“

Hij ambieert ook geen landelijke bekendheid, al heeft hij wel eens een uitstapje gemaakt naar het Engels. Dat werd geen succes. ”Ik belandde bij programma’s als Los Vast en Hol lands Glorie. Leuk om mee te maken, maar geen wereld waarin ik me thuis voel. Ik ben er gewoon niet geschikt voor. Je wordt je door zulke ervarin gen alleen maar bewuster van wat je echt wilt.”

i t paad weroM

Een van zijn bekendste nummers is It paad werom. “Dat heb ik geschre ven voor de jaarlijkse âldjiersoertin king in de kerk van Marsum, eind 1999. Dat is geen dienst, gewoon

Tekst: Boukje Wiersma | Foto's: Simon van der Woude/Boukje Wiersma

een mooi samenzijn. Ik heb het daar eenmalig gezongen met de band Van Wieren, het korps en het koor. Daarna speelde ik het op de afsluitende avond van Simmer 2000 met het Noord Nederlands Orkest. Omrop Fryslân herhaalde die uitzending steeds en het werd een hit.” Het nummer wordt regelmatig gedraaid bij uitvaarten. “Dat ontstaat dan, dat heb ik me nooit gerealiseerd toen ik het maakte.”

berenburg

De coronaperiode was lastig, maar Piter trok zijn eigen plan. “Het is natuurlijk verschrikkelijk als je niet mag optreden en ik werd er ook boos van, maar dat is zinloos. ”Hij maakte een nieuwe plaat én een boek over berenburg. Er zijn twee soorten naar hem genoemd, waaronder De liter fanPiteren nu is er dus ook een boek. “Berenburg is cultuurhistorie. Het was bedoeld als medicijn; de kruiden die erin zitten zijn overal goed voor. Ik kan er echt uren over praten. Mijn vrienden zeggen dan: dêr hast Piter wer mei syn berenburgevangeelje.” Hij bezocht met fotograaf Niels en popjournalist Harry de Jong historische plaatsen die met berenburg te maken hebben. “Ik mar swetse oer berenburg en Harry mar opskriuwe.” Het uitgangspunt was niet om zoveel mogelijk exemplaren te verkopen; Piter wilde gewoon een mooi boek maken. “Ik denk dat je daarmee het verst komt.”

je eigen pad kiezen

Het is de rode draad in ons gesprek. Ik ben fan van It paad werom , maar nog meer van de manier waarop Piter Wilkens zijn pad vooruit kiest: doen waar je gelukkig van wordt, dan komt het wel goed. Zijn ouders stonden altijd achter hem, wat hij ook deed. “Ik heb mijn kinderen ook altijd voorgehouden om te doen waar ze gelukkig van worden. Mijn zoon

studeert archeologie. Dat vond hij als kleine jongen al prachtig. Geen idee of er veel werk in is, maar die jongen ís gewoon een archeoloog. Nou, dan moet je dat doen. Mijn dochter is altijd gek op dieren geweest en heeft werk in die richting gevonden.”

Piter vindt het jammer dat zijn kinderen en eventuele kleinkinderen (“ik hoopje nochris pake te wurden”) in een hele andere wereld opgroeien dan hij. “In onze tijd was er groei, nu leven we in een neergaande tijd. Maar ik ben geen pessimist. Je moet hoop houden en blijven werken aan de toekomst. En naar elkaar luisteren. Voor- en tegenstanders van wat dan ook hakken verbaal op elkaar in. Dat schiet niet op.” Piter is geen protestzanger, maar maakt af en toe wel een nummer over een maatschappelijk onderwerp, zoals Pleatsen yn 'e brân . “Ik houd niet van liedjes waarin je zegt hoe het moet. Maar je kunt het wel benoemen.”

wereldorkeSt

Al is Piter een solist, hij werkt graag samen met anderen. “Ik heb kortgeleden nog optreden met het Fries Seniorenorkest. Prachtig!” Heeft hij nog wensen voor de toekomst? “Ik zou het geweldig vinden om mijn nummers te brengen met een soort wereldorkest. Met muzikanten uit verschillende culturen en aparte muziekinstrumenten. Ik denk bijvoorbeeld dat het nummer Knoopkes een hele mooie salsa kan worden.”

leeuwarden

Marsum is zijn dorp, maar Leeuwarden zijn ‘stadsje’. “Ik heb er gevoetbald, op school gezeten, ging er op stap en ik kom er bijna elke dag.”

Hij schreef ooit de ode De Liwwarder Blues . “Dat nummer is Leeuwarder humor. Als ik vroeger met mijn vader naar Cambuur ging, dan zat er altijd een stel oude mannetjes op

de tribune. ‘Ik hew ut al lang sien, ut wudt weer niks. Ik gaan naar huus, ut is niet om aan te sien’. Twee weken later zaten ze er gewoon weer. Met hetzelfde commentaar.”

Een van de lezers wil graag weten of Piter voor Cambuur of Heerenveen is. “Als Cambuur tegen Heerenveen speelt, dan ben ik voor Cambuur. Dat is myn klupke. Maar ik ben niet tegen Heerenveen, ik ben een voetballiefhebber. Dat polariseren, daar heb ik niks mee. Wist je dat in de jaren zeventig in het Cambuurstadion het Friese volkslied werd gezongen voor een wedstrijd? Als ik dat nu vertel gelooft niemand het, maar het was echt zo!”

ouder worden

Hij is drieënzestig, maar leeftijd is voor Piter geen issue. “Daar houd ik me helemaal niet mee bezig. Je hebt oude mensen die jong van geest zijn en jonge mensen die zich oud gedragen. Ik sta midden in het leven en heb het hartstikke druk. Met lezen heb ik een bril nodig en mijn gehoor wordt er niet beter op. Maar verder voel ik me prima. Ik vind het wel jammer dat je op een gegeven moment afscheid moet nemen van het leven, want dat is nog veel te leuk. Je witte net wat je noch te wachtsjen stiet. Mar ik bin fit en sûn, ha it moaiste wurk dat der is, mei de bern giet it goed, ik ha wer in hiele goede relaasje en geweldige freonen. Wa kin dat no sizze?”. ■

De Leeuwarder Seniorenkrant is er niet alleen voor ouderen, maar ook voor hun kinderen en voor zorgmedewerkers. Wij willen graag een krant maken die al deze doelgroepen aanspreekt. Onze redactieleden doen iedere editie weer hun uiterste best om een mooie krant samen te stellen met persoonlijke verhalen en informatie waar je wat aan hebt. Alleen jullie, onze lezers, kunnen bepalen of we daar in slagen. Daarom willen we graag een lezerspanel oprichten, dat met ons

meedenkt over onderwerpen en feedback geeft over de inhoud van de krant.

lijkt het jou leuk om deel uit te maken van dit lezerspanel? stuur dan een mail naar info@seniorenkrant.nl. We zullen je een paar keer per jaar per mail benaderen met enkele vragen. onder de aanmelders verloten we twee exemplaren van het boek het huis vol van anita terpstra.

“Ik heb mIjn kInderen altIjd voorgehouden om te doen waar Ze gelukkIg van worden"

Humanitas Leeuwarden zoekt vrijwilligers!

Iets voor een ander betekenen. Daar draait het om. Humanitas Leeuwarden is een vrijwiligersorganisatie die als doel heeft om mensen te helpen die het alleen (even) niet redden. Vanuit humanistische waarden levert Humanitas diensten door verschillende activiteiten en projecten van-mens-tot-mens die bijdragen aan het vergroten van ieders bestaanszekerheid. Wij verbinden mensen aan elkaar zonder onderscheid te maken in afkomst, religie of cultuur. Werken met vrijwilligers en vrijwilligerswerk geeft veel voldoening en waardering.

HUMAATJES

Heb je een lichamelijke of licht verstandelijke beperking en wil je meer contacten met mensen? Met een maatje ga je gezellig op stap en doe je leuke dingen.

EFFE DOEN

Hulp nodig bij karweitjes, maar ken je geen klusser?

Vraag de Humanitas Klussendienst. Want sommige karweitjes en reparaties kunnen nou eenmaal niet te lang wachten.

THUISADMINISTRATIE

Humanitas Thuisadministratie helpt je je financiën en administratie op orde te brengen en te houden.

BOR FRIESLAND

Humanitas Begeleide Omgangs Regeling: voor ouders én kind.

Omgangsregeling bij echtscheiding

Als ouders wil je het beste voor je kinderen, ook bij een echtscheiding.

HOME-START

Heb je een gezin met jonge kinderen? En heb je weleens behoefte aan opvoedingsondersteuning? Home-Start helpt je

HUMANITAS WEL THUIS

Een vrijwilliger van Humanitas Wel Thuis begeleidt gezinnen die geholpen worden door hulpverleners.

Humanitas Wel Thuis koppelt vrijwilligers aan gezinnen waar jeugdbescherming of jeugdhulpverlening bij betrokken is of dreigt te raken.

HANG-AUT LEEUWARDEN

Hang-Aut is een soos voor mensen met een stoornis in het autisme spectrum.

Vrijwilligers organiseren 2 wekelijs een activiteit. Afhankelijk van het seizoen is dit een binnen- of een buitenactiviteit. .

VOORLEZEN, HULP BIJ TAAL EN HUISWERK

Heeft jouw kind moeite met de Nederlandse taal en kun jij niet goed helpen? Vraag dan een taalvrijwilliger van Humanitas. Leuk én leerzaam, voor je kind en voor jezelf.

Humanitas Leeuwarden zoekt vrijwilligers voor verschillende activiteiten.

Ben je geïnteresseerd in ons vrijwilligerswerk. Bel of mail naar: Telefoonnummer: 058 266 6608

E-mail: leeuwarden@humanitas.nl

Humanitas Leeuwarden

Blokhuisplein 40 (2e poort) 8911 LJ Leeuwarden

KOM BINNEN BIJ DE FRIESE

Huis Van Eysinga is een 18deeeuws herenhuis. Enkele kelders met kruisribgewelven dateren ech ter zelfs uit de late 16e eeuw. Het huis is ingericht in de neoclassicis tische stijl van de Franse koning Lodewijk XVI, en gebouwd voor één van de meest aanzienlijke man nen van die tijd, Frans Julius Johan van Eysinga. Hij was grietman van

Doniawerstal en lid van de Friese Provinciale Staten.

a delijke grandeur Het huis ademt adellijke grandeur. Aan weerszijden van de marmeren gang vind je diverse chique stijl- en ontvangstkamers. Je bewondert er prachtig origineel stucwerk, hout snijwerk, met ornamenten versierde

plafonds, met landschappen beschil derde behangsels, marmeren vloeren, en mooie portretten van de familie.

Wandel met de audiotour het huis door, en ontdek de verhalen van de bewoners én het personeel. Uniek is dat je zelf kunt ervaren hoe de familie Van Eysinga hier woonde. Je waant je letterlijk één van hen. Je mag de kasten openen en kij ken wat erin zit, en net als de fami lie plaats nemen aan tafel om een spelletje te spelen. Probeer de pruik van de heer des huizes of geniet in de salon van blokfluitmuziek van Händel, Beethoven en Mozart. Door de geheime deur in de eetkamer kom je in de personeelsvertrekken. In de keuken en het souterrain is het net alsof je de bedienden nog hoort lopen, en of je de boenwas nog ruikt in de poetskamer.

Ook voor de (klein)kinderen is er van alles te doen: kom kleuren, knip sil

de scharensliep

“Scheresliep, scheresliep!” Tot de jaren zeventig van de vorige eeuw trok de scharensliep regelmatig langs de deuren om scharen, messen, schaatsen en zelfs koffiemolens en scheerapparaten te slijpen. Hij had een kar met een groot houten wiel, aangedreven door een pedaal, dat via een leren riem verbonden was met twee slijpstenen. Later kwam soms een diesel- of benzinemotortje in de plaats van het pedaal.

houet portretjes of speel een spelle tje. Net zoals de kinderen Schelte en Catharina van Eysinga deden. Als je geluk hebt komen er in de keuken net verse koekjes uit de oven.

opening Stijden

Breng jij dit rijk gedecoreerde heren huis tot leven? Huis Van Eysinga is gelegen aan de Koningsstraat 25, en geopend op woensdag t/m zondag. Bel aan en voel je thuis! ■

gewoon. Messen en scharen die beroepsmatig worden gebruikt zijn vaak behoorlijk prijzig. En dan is slijpen wel de moeite waard. In Wommels bij Slijpgoed bijvoorbeeld kun je bijvoorbeeld nog van alles laten slijpen. Alleen is de handkar ingeruild voor een efficiënte slijp machine en “Scheresliep, sche resliep!” heeft plaatsgemaakt voor een professionele website. ■

Het beroep van scharensliep werd vaak uitgeoefend door zigeuners of woonwagenbewoners. Ze trokken

rond met hun kar en als alle scha ren in een dorp of wijk weer scherp waren, dan gingen ze naar een vol

gende plek. Veel scharenslijpers hadden ieder jaar een vaste route. Wel zo handig voor de klanten. Doordat ze een afgebakend werkge bied hadden, hoefden ze niet met hun collega’s te concurreren.

De komst van goedkopere, roestvrij stalen messen en scharen en onze wegwerpcultuur maakten een einde aan het beroep van de scharensliep. Als iets niet meer werkt gooien we het vaak weg in plaats van het te laten repareren. De scharensliep met zijn kar is dan ook bijna volledig uit het straatbeeld verdwenen. Je ziet ze alleen nog wel eens op een jaarmarkt.

Het beroep van scharen- en mes senslijper bestaat trouwens nog wel

Komt vrienden in het ronde, minnaars van enen stiel!

Ik zal u gaan verkonden  hoe ik door ‘t slijperswiel

De kost verdien voor vrouw en kind, schoon blootgesteld aan sneeuw en wind

Ter liere lom ter la!

Van linksom rechtsom draait mijne steen door het roeren van mijn been ju ju ju ju ju ju!

Ben je benieuwd hoe de Friese adel vroeger woonde en leefde?

Kom dan binnen in het statige Huis Van Eysinga.

Foto's: Arjan Bronkhorst

kOmt vrienden in het rOnde (Oud vOlksliedje)

Scharensliep Jansen bij De Waag in Leeuwarden. Foto: Sjoerd Andringa/Historisch Centrum Leeuwarden.

De komende periode portretteert Riemie mensen bij wie het financieel gezien geen vetpot is. hoe is dat zo gekomen en hoe beïnvloedt het hun dagelijks leven? Waar lopen ze tegenaan en wat helpt om hun situatie draaglijker te maken?

GOEDE TIJDEN, Slechte tijden

Theo Witlox beleefde financieel goede tij den en slechte tijden. Momenteel is het geen feest, maar het gaat goed. Nadat Theo (69) een tijd lang als systeembe heerder bij een Rabobank in Brabant had gewerkt, startte hij zijn eigen IT-bedrijf. Op een gegeven moment had hij zelfs tien mensen in dienst. Toen hij aanvoelde dat het tij begon te keren, opende hij een winkel. “Maar ik was te laat. De markt stortte in en de Rabobank trok het contract in. In 2004 ben ik volledig failliet gegaan. ”

geld oM te koken of Stoken Theo’s toenmalige vrouw had al een relatie met een Turkse man. Na de scheiding verhuisde zij met hun twee kleine kinderen naar Turkije. “Ik kon hier in Nederland niet aan de slag: er was geen werk in de IT. Daarnaast wilde ik mijn kinderen niet missen. Toen ben ik met een ticket, betaald van geleend geld, naar Turkije gegaan.” Theo vond een nieuwe partner, een Turkse kapster. Zijn twee kinderen trokken bij hen in. Theo pakte van alles en nog wat aan om geld te verdienen en te kunnen leven. “Er waren momenten dat we ‘s ochtends niet wisten of we ‘s avonds geld zouden hebben om te koken of te stoken. Dankzij haar familie hebben we het overleefd. In die tijd heb ik geleerd dat als je niets hebt, het leven toch interessant kan zijn.”

A LLEEN EEN OPBLAASBED, EEN SENSEO apparaat en een kookplaatje

Toen in 2008 zijn ex met hun twee kinderen te rugkeerde naar Nederland, volgde Theo snel. “Na twee maanden skypen was ik het beu: ik wilde

de kinderen, die in Menaldum woonden, zien. Hij wist een flat in Bilgaard te regelen. “Ik had alleen maar een opblaasbed, een Senseo-apparaat dat ik van een kennis had gekregen en een kookplaatje.” Ondertussen was hij behoorlijke angstig over wat de schuldeisers zouden doen. Op 55-jarige leeftijd vond hij gelukkig een baan met een opleidingstra ject van drie maanden bij UPC. “Op de 89ste dag van mijn contract kreeg ik echter een hartaanval en moest ik naar het MCL. Toen ik me telefonisch ziek meldde, kreeg ik te horen: dan stopt je con tract nu.”

v ijftig euro per week oM van te leven Theo werd gedotterd. “Al snel kreeg ik de eerste brief van de deurwaarder. Die wilde geld zien. Daarna volgde de tweede. Toen heb ik contact ge zocht met de Kredietbank: dan maar de schuld sanering.” In de schuldsanering wordt drie jaar lang beslag gelegd op je inkomen. Theo zijn huur en energiekosten werden voor hem betaald en hij kreeg vijftig euro per week leefgeld. Na een moei lijke tijd kwam Theo via het UWV als buschauf feur bij Arriva terecht. Maar na een jaar stopte dit traject en hield hij een nulurencontract over. Theo verhuisde om dichter bij de kinderen te zijn en in geval van nood een beroep op hen te kunnen doen. “Op de dag van mijn verhuizing ging ik door mijn knie; later moest ik nog een prostaatoperatie ondergaan.”

Eind 2014 kreeg Theo zijn ‘schone-lei-verklaring’; al met al is hij zes jaar onderweg geweest. Sinds 2016 woont hij weer in Leeuwarden en inmiddels

is hij gepensioneerd. Het is nog steeds geen vetpot, omdat hij 10% heeft moeten inleveren op zijn AOW vanwege zijn verblijf in het buitenland. Dankzij twee kleine pensioentjes en zorg- en huurtoeslag komt hij door de tijd. “Het is geen feest, maar het gaat goed. Wat ik heb geleerd van wat ik heb mee gemaakt, is tevreden te zijn.”

naar de voedSelbank

Terugkijkend op zijn periode in de schuldsane ring is Theo blij met de AV Frisoverzekering die iedereen in de bijstand krijgt. “Die dekte alle me dische kosten. Als je je daar ook nog eens mee bezig moet houden…” Minder blij werd Theo van de keuringsarts van UWV, die vond dat hij direct na zijn hartaanval wel weer aan het werk kon. Of van bekenden die het niet begrepen en zelfs boos werden als hij niet mee ging met een uitje.

“Ik had alleen maar een opblaasbed, een senseoapparaat dat Ik van een kennIs had gekregen en een kookplaatje.”

“Dat ik een tijdje gebruik gemaakt heb van de Voedselbank? Daar schaam ik me niet voor, al dacht ik de eerste keer wel: zou ik dit wel doen?” Blij was Theo ook met de hulp die hij van Amaryllis kreeg. “Sietske heeft me geholpen de zon te blijven zien. Door me uit de overlevings stand te halen, samen te praten, handvatten te geven.”

Lange tijd heeft Theo via Humanitas thuisadmi nistratie gedaan om mensen die het financieel moeilijk hebben te helpen alles weer op de rit te krijgen. Tegenwoordig organiseert hij allerlei leuke uitjes voor ouderen in en om Swettehiem. Voor de kosten hoeven ze het niet te laten. De speciale kerstaanbieding, een bustocht naar het IJsbeel denfestival, kost maar vijf euro in plaats van dertig dankzij de opbrengst uit de Swettehiem kringloop winkel. Als het nodig is kan zelfs in delen worden betaald. “Anders haken de mensen waarvoor het bedoeld is af.” Theo heeft geleerd om in oplossin gen te denken. ■

Tekst en foto Theo: Riemie van Dijk

Boukje Wiersma Foto's: Simon van der Woude

de kracht van Yoga bij de ziekte van parkinSon

In Nederland hebben meer dan vijftigduizend mensen de ziekte van Parkinson, een progressieve, chronische hersenaandoening. Bewegen is goed voor iedereen, maar voor een parkinsonpatiënt is het extra belangrijk. Het op peil houden van conditie, kracht en balans heeft een positief effect op de gezondheid, waardoor patiënten gemiddeld langer zelfstandig kunnen blijven functioneren. Stichting Parkinson in Beweging biedt in Friesland bewegingsactiviteiten aan zoals dansen, Nordic Walking, boksen en yoga. Een jaar geleden bezocht ik een boksles, dit keer nam ik een kijkje in de yogastudio.

Bij yoga denken veel men sen aan lenige yogi’s in ingewikkelde houdingen.

Toch kan iedereen yoga beoefenen. Het gaat niet om perfectie, maar om het versterken van het li chaam en het soepel maken en hou

den van de spieren. Daarnaast heb ben de (ademhalings)oefeningen een kalmerend effect op het zenuwstel sel. Iedereen kan meedoen en zelf de grens aangeven. Ook als je ziek bent is yoga een hele toegankelijke ma nier van bewegen.

selen van ervaringen met lotgenoten is een belangrijke reden om mee te doen aan deze speciale yogales. “En niemand vindt het gek als je trilt.”

Over de ziekte van parkinsOn

“het werkt net als uIt dansen gaan, je maakt je hele lIchaam los. en het geeft een heerlIjk ontspannen en blIj gevoel, alsof je alles weer aan kunt.”

Yoga voor parkinSonpatiënten Iedere maandagochtend geeft Myon Bolechowski namens Stichting Par kinson in Beweging yogales aan par kinsonpatiënten in haar eigen studio Yoga Samtosa in Leeuwarden. De groep is nog niet zo lang geleden ge start en daarom is het een klein groepje. Alie, Ina en Gelt praten voor de les nog even bij in de gezellige huiskamer van Samtosa. Het uitwis

In de yogastudio liggen matjes en kussentjes klaar, maar Myon begint met rustige oefeningen op een stoel om de spieren los te maken. Daarna volgen staande balansoefeningen en zittende en liggende poses. Door goed gebruik te maken van de ademhaling komt er een flow in de bewegingen. Myon zegt regelmatig dat de deelne mers goed moeten voelen waar de grens ligt. Dat ze zelf invloed hebben op hoe ver ze gaan en dat het totaal niet belangrijk is om de bewegingen zo goed mogelijk te doen. Aan het

De ziekte van Parkinson uit zich op verschilende manieren. Dat geldt voor de symptomen, maar ook voor de ernst van de klach ten. Iedereen heeft zijn of haar ‘eigen’ Parkinson. Lichamelijke symptomen zijn onder andere: trillen van handen, benen, kin of tong, trager wordende bewegin gen, stijfheid van spieren en moeite met het bewaren van het evenwicht. Daarnaast kan er sprake zijn van trager denken, stemmingswisselingen en geen initiatief meer tonen. Een groot deel van deze symptomen wordt veroorzaakt door een tekort aan dopamine in de hersenen. Door deze stof kunnen hersendelen met elkaar communiceren en krijgt het lichaam opdrachten. Bij de ziekte van Parkinson sterven zenuwcellen in de hersenen af. Daardoor is er minder dopamine en worden signalen minder goed doorgestuurd.

Tekst:

einde mag iedereen nog even genieten van een lange ontspanning onder een dekentje en daarna is er een kopje thee.

weinig verSchil

In feite zie ik weinig verschil met een ‘gewone’ yogales. Het enige dat opvalt, is dat er minder wisselingen zijn tussen staan, liggen en zitten. Daarnaast houdt Myon goed in de gaten hoe het met iedereen gaat en legt ze als het nodig is een kussentje onder het hoofd voor meer comfort.

“Veel parkinsonpatiënten kunnen ook prima een gewone yogales volgen”, zegt Myon. “Het is maar net wat je prettig vindt.” Ze heeft een speciale training gevolgd bij yoga4parkinson. “Ik vond het vooraf best wel een verantwoordelijkheid, ook met het oog op een eventueel valrisico. Maar het blijkt helemaal niet zo anders te zijn. Wel is het goed dat ik iets meer weet over de ziekte. Zo kunnen mensen met de ziekte van Parkinson bevriezen tijdens het lopen. Ik weet hoe ik daar mee om moet gaan. En ik geef iets minder ingewikkelde oefeningen, één taak tegelijk is het beste.” De aanwijzingen van Myon tijdens de les zijn heel duidelijk. Dat zijn ze overigens altijd. “Ik heb geleerd dat iemand die blind is ook mee moet kunnen doen.”

Moeheid en trillingen

Alle drie de deelnemers hebben last van trillingen. “Die zijn niet altijd zichtbaar, maar zitten ook van binnen”, legt Alie uit. “Ik voel veel onrust in mijn lichaam.” Moeheid is ook een vervelend symptoom. “Ik slaap overdag altijd even, anders houd ik het niet vol”, zegt Gelt. De dames knikken instemmend. Ze hebben heel bewust gekozen voor een speciale parkinsongroep. “Ooit gaan we achteruit”, zegt Ina. “Dan lijkt het me fijn om in deze groep te

zitten.” Ze heeft net griep gehad en probeert na een flinke dip weer op te krabbelen. Ina heeft de ziekte nu vier jaar. “Ik beweeg meer dan voor de diagnose. Het nemen van initiatief wordt moeilijker door de ziekte. We hebben nog wel eens een schop onder de kont nodig om in actie te komen. Maar bewegen is zo belangrijk!” Gelt was architect en werkte dag en nacht. Hij weet sinds zes jaar dat hij Parkinson heeft. Yoga is nieuw voor hem; hij doet het sinds een half jaar. “Bij de fysiotherapeut werk ik aan kracht, hier aan ontspanning. Ik slaap erg slecht en het helpt om dan wat yogaoefeningen te doen om weer in slaap te vallen”.

Alie heeft pas een half jaar geleden de diagnose gekregen. Dit is de derde les, maar yoga is bekend voor haar. “Het werkt net als uit dansen gaan, je maakt je hele lichaam los. En het geeft een heerlijk ontspannen en blij gevoel, alsof je alles weer aan kunt.”

een betere herSenfunctie Helaas is de ziekte van Parkinson niet te genezen. Maar het is bewezen dat de hersenfunctie verbetert door regelmatig te bewegen. Daarbij maakt het niet zoveel uit wat je doet, als je maar beweegt. Yoga is een hele fijne manier om je spieren te trainen en tegelijkertijd tot rust te komen. “Dat gun ik andere parkinsonpatiënten ook”, besluit Ina. “Het zou jammer zijn als ze dit missen.” ■

Wil jij ervaren of yoga iets voor je is? Geef je dan op voor een gratis proefles via www.parkinsoninbeweging.nl. Liever eerst meer informatie? Stuur dan een mail naar info@parkinsoninbeweging.nl.

De wereld van Koesma

Koesma Basdew.

bieden als

een plek Onder de zOn

e spouwmuren aangebracht Nou, vanaf nu kan ik t uit eigen ervaring zeggen dat het werkt! Het is l droger en het heeft me verrast hoeveel pretti het is met veel meer comfort Daar ben ik best s op!

rondom Friesland

e spouwmuren aangebracht Nou, vanaf nu kan ik t uit eigen ervaring zeggen dat het werkt! Het is l droger en het heeft me verrast hoeveel pretti het is met veel meer comfort Daar ben ik best s op!

Toen ik in 1970 in Suriname geboren werd, telde Nederland ongeveer 13 miljoen inwoners. Ik was toen nog onwetend van het feit dat ik een paar jaar later een van hen zou zijn. Het gezin waar ik vandaan kom is een groot ‘familiebedrijf’, bestaande uit negen kinderen. We zijn single of getrouwd met kinderen en kleinkinderen, we werken allemaal, zijn zelfstandig en met wat vallen en opstaan komen we altijd op onze pootjes terecht. We zijn volledig geïntegreerd, draaien mee in de maatschappij en leveren onze bijdrage. Of we hier of ergens anders zijn geboren, is niet af te lezen van onze gezichten. Wie we zijn en waar we voor staan, daar kom je pas achter als je je in de ander verdiept.

In veel culturen, ook in de mijne, krijg je van jongs af aan mee dat de zorg voor je ouders erbij hoort. Vaak woont de oudere generatie bij een van de kinderen in en worden ze tot de laatste snik en adem door dierbaren verzorgd. Hier is dat anders. Inmiddels telt Nederland 17,8 miljoen inwoners. De vergrijzing neemt in rap tempo toe en in alle denkbare sectoren is er een tekort aan personeel. Ook in de ouderenzorg.

We zijn in een spagaat beland, maar ons poldermodel is samenwerken. Ik denk dat de oplossing daar nu ook te vinden is. Waarom laten we niet meer vluchtelingen in de ouderenzorg werken? Misschien ben je er een beetje huiverig voor om je in de laatste levensfase door een vluchteling te laten

aed levwerd prOmOOt geschiedenis van leeuwarden en Omstreken

verzorgen. Wellicht tref je een verzorgende die (nog) niet zo goed Nederlands spreekt. Maar je zult versteld staan van de warmte, gastvrijheid, hartelijkheid, zorgzaamheid en het geduld dat je te wachten staat. Als je kijkt naar vraag en aanbod, zijn deze mensen het antwoord op de vergrijzing. Gun hen ook hun dromen en ambities! ■

is

een

rol spelen op cultureel of historisch gebied. De laatste is een prijs voor het in oude staat herstellen van particuliere woningen, gebouwen, objecten of onderdelen daarvan en bijbehorende tuinen of erven.

als

Aan ambitie schort het niet bij de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd. Enthousiast vertellen vier bestuursleden over de diverse activiteiten die de vereniging sinds de oprichting in 2000 heeft ontplooid. ook voor de toekomst staan er vele mooie plannen op stapel.

Daan Postma. De dag trekt zo’n drieduizend belangstellenden. Afgelopen september waren enkele dorpen aan de beurt, want ook die barsten van de historische schatten. “Mooie dorpskernen, prachtige boerderijen, oude gebouwen”, weet Klaas Zwart. Een andere dag die Aed Levwerd organiseert is de Liwwadderdag, die eens in de drie jaar wordt gehouden. De laatste keer viel de wijk Heechterp Schieringen de eer ten deel. “Samen met het HCL en de buurtvereniging brengen we dan de geschiedenis van een wijk of buurt onder de aandacht. Arno Brok heeft bijvoorbeeld tijdens zijn studie jarenlang in Heechterp Schieringen gewoond”, vertelt Dennis Klooster.

Al deze activiteiten vloeien voort uit één en dezelfde bron: hun liefde voor de stad en haar omgeving. Want dat is toch waar het Aed Levwerd om te doen is: het promoten van de plaatselijke geschiedenis.

“We vinden het belangrijk om mensen te betrekken bij de historische omgeving waar ze in wonen.

Als je meer weet over je omgeving, besef je vaak ook hoe mooi die is. Dan gaat geschiedenis leven. Op die manier raak je meer betrokken bij je dorp of stad”, besluit Klaas Zwart. ■

NFriesland

ico van der Meer is verantwoordelijk voor de ledenadministratie, Daan Postma is voorzitter, Klaas Zwart is bestuurslid en Dennis Klooster is secretaris. Aed Levwerd begon in 2000 met de uitgave van het prachtige blad Leovardia (dat leden drie keer per jaar ontvangen), maar groeide al snel uit tot meer. Behalve Leovardia verschijnen er regelmatig andere publicaties, zoals stadswandelingen. Die laatste zijn overgenomen door het Historisch Centrum Leeuwarden, waar Aed Levwerd veel mee samenwerkt.

open MonuMentendag

De Open Monumentendag, die ieder jaar in het tweede weekend van september plaatsvindt, is ook een initiatief van Aed Levwerd en wordt mede georganiseerd door het HCL en de gemeente Leeuwarden. “Vrijwilligers steken daar veel tijd en energie in”, zegt

werkgroepen

Aed Levwerd kent diverse werkgroepen, zoals de werkgroep Archeologie en de werkgroep Industrieel erfgoed. Zo deed de werkgroep Archeologie onderzoek nabij de Camminghaburg waar verschillende verdedigingsgrachten werden ontdekt en uitgediept. De werkgroep Industrieel erfgoed richt zich onder andere op het voor het voetlicht brengen van het industriële verleden van Leeuwarden. De werkgroep is bezig met een route door de stad en het plaatsen van informatiebordjes op panden, mits de eigenaren dat willen. “Niet iedereen zit erop te wachten dat mensen voor je ramen staan te lezen”, zegt Nico van der Meer.

prijzen

En dat is nog niet alles. Aed Levwerd reikt ook prijzen uit, zoals de Pommeranten Pries en de Hendrik

wOrd OOk lid!

Met jouw lidmaatschap verrijk je de kennis van (de gemeente) Leeuwarden en draag je bij aan het levend houden van haar geschiedenis. Leden ontvangen drie maal per jaar het blad Leovardia. Ook kan men lezingen en diverse andere activiteiten bezoeken. De minimale jaarcontributie bedraagt €23,50. De ledenadministratie wordt verzorgd door Nico van der Meer, te bereiken via ledenadministratie@aedlevwerd.nl. Voor meer informatie kun je ook terecht op www.aedlevwerd.nl.

Tekst:

ten Hoevepries. De eerste

een prijs voor personen of instellingen die in Leeuwarden

belangrijke

T erugblik op 2022

DE MOOISTE MOMENTEN

✯

Cambuur in de Eredivisie! Alle topploegen weer op bezoek in Leeuwarden. En uiteindelijk eindigen op een mooie negende plaats. En dit jaar zijn ze eindelijk begonnen met de bouw van het nieuwe stadion.

✯

De Doarpskeamer van Grou gaf een hele eigen invulling aan de Verhalenavond. Het werd een bijzondere middag, waarop iedereen een verhaal deelde over ‘in ommekear’. Wat een prachtige manier om elkaar (nog) beter te leren kennen!

✯

De gemeente Leeuwarden gaat vanaf half december 150 Oekraïense vluchtelingen opvangen. Laten we naar elkaar blijven omkijken.

✯

De Sinterklaasoptocht in Westeinde was heel erg leuk. Het toeristentreintje reed langs een route met stations waar de kinderen op konden stappen en hun kaartje konden laten knippen. Prachtig, al die blije gezichtjes!

✯

De avond in de stadskerk de Wijngaard, waar diverse organisaties, de gemeente Leeuwarden en kritische burgers bij elkaar waren om een ‘broodje casus’ te doen. Een burger bracht een probleem in en de groep bedacht oplossingen. Heel goed initiatief!

✯

Theater Tol was een van de mooiste dingen die ik ooit heb gezien. Magisch!

✯

BOSK was echt een hoogtepunt. Zo bijzonder om te zien wat zoveel groen met een stad doet. Het zorgde voor een relaxte en gemoedelijke sfeer.

✯

In de nieuwe bundel Winternacht staan drie spannende kerstverhalen: Winternacht van Linda Jansma (zie ook de boekbespreking in deze krant), Kerststuk van Saskia M. N. Oudshoorn en Onfortuinlijk koekje van Marja West. De Leeuwarder Seniorenkrant mag van De Crime Compagnie drie exemplaren weggeven.

We vinden het belangrijk om een beetje op elkaar te passen, zeker in deze decembermaand waarin eenzaamheid op de loer ligt. Daarom kun je aan ons doorgeven wie je dit boek zou gunnen en waarom. Stuur ons een mail met de naam en reden en wie weet maak jij iemand anders enorm blij met dit mooie cadeau!

Tweekamer appartementen: 212, 217, 313, 403, 415 Huur appartementen: 322

Steeds meer dorpen en wijken willen een Bloeizone worden; een gebied waar inwoners samen zorgen voor een omgeving waar mensen langer in goede gezondheid kunnen blijven wonen.  In onze gemeente hebben 058 SamenSterk, Grou2030 en Wergea zich aangesloten.

VOLGENS ONZE REDACTIE DE MOOISTE MOMENTEN VOLGENS ONZE REDACTIE

Foto: Sigrid Spinnox

Het is niet helemaal duidelijk waar de oorsprong van het haken ligt, maar in de 19e eeuw werd de techniek gebruikt om sneller en goedkoper kant te maken. Koningin Victoria van Engeland gaf haken een koninklijk tintje. Ze haakte in het laatste jaar van haar leven acht sjaals (mufflers) voor soldaten van het Britse leger. Die waren vijf meter lang en werden ‘de sjaal van de koningin’ genoemd. Ze moesten als een soort sjerp worden gedragen. Eén van deze sjaals is te zien in het Canadian War Museum.

haakpatroon

Maar terug naar het heden. Haken is een bezigheid geworden voor alle leeftijden. Het werkt ontspannend, je kunt het overal doen en je hebt al snel resultaat. In het boek Smûk van Wimke Tolsma staat een simpel patroon van een gehaakte muts. Leuk voor jezelf of voor een van de kleinkinderen. We mogen het patroon met jullie delen. Veel haakplezier!

WAT HEB JE NODIG?

- Dikke wol of meerdere gekleurde bolletjes tegelijk (voor haaknaald 8 of hoger)

- Haaknaald 8 of 10

- Schaar

zo doe je het

Ben je een beginnende haakster, vraag dan een beetje hulp van iemand die kan haken.

Toer 1:

Haak 4 lossen (l) en sluit met een halve vaste (hv).

Over smÛk

Haken is al lang niet meer een ouderwetse hobby voor oma’s. Het is ook erg populair onder jongeren. De coronapandemie zorgde ervoor dat de belangstelling voor haken nog groter werd. Je kunt ineens overal wol kopen en haaknaalden zijn er in allerlei leuke kleurtjes. Oftewel: haken heeft zich ontdaan van haar stoffige image en is helemaal hip!

Tekst: Boukje Wiersma, foto's uit Smûk

PATROON VOOR

EEN LEUKE gehaakte muts

Toer 2: Haak 3 l (staat voor 1 stokje) en 11 stokjes (st) en sluit met een hv.

Toer 3: Haak 3 l en verdubbel het aantal door 2 stokjes in elke steek te haken. Steek de haaknaald daarbij steeds in de achterste lus en sluit de toer met een hv.

Toer 4: Haak 3 l en haak in iedere steek 1 stokje, na 2 stokjes haak je 2 stokjes in een steek (dus 1, 1, 2 stokjes, 1, 1, 2, stokjes) en sluit met een hv.

Toer 5: Haak 3 l en haak in iedere steek 1 stokje, na 5 stokjes haak je 2 stokjes in een steek ( dus 1, 1, 1, 1, 1, 2 stokjes, herhaal tot het eind) en sluit met een hv.

Toer 6: Haak 3 l en haak in iedere steek 1 stokje.

Ga door totdat je muts de gewenste lengte heeft. Deze muts is ook heel leuk met een pompon! ■

Het boek Smûk gaat over Fries geluk. Dat zit volgens schrijfster Wimke Tolsma in kleine dingen. In een doosje verse eieren, uitwaaien op de dijk of oranjekoek bij de koffi e. Het zijn die smûke (gezellige) momenten die het leven de moeite waard maken. En fijne dingen moet je delen. Dat doet ze in dit mooie boek, dat vol staat met creatieve ideeën. Het is geschikt voor iedereen, ook als je geen groot talent hebt voor knutselen. Het boek is ingedeeld in vier seizoenen. Bij ieder seizoen staan leuke activiteiten, afgewisseld met prachtige foto’s en Friese quotes. Meer informatie vind je op www.wimke.nl. Het boek is te koop via smuk.wimke.nl.

Decembermaand cadeaumaand, OOK BIJ DE HARMONIE

Decembermaand, familiemaand, cadeaumaand. Ook bij Stadsschouwburg De Harmonie. Met diverse voorstellingen in kerstsfeer. Zoals Snowponies op 8 december, Rhythm of the Dance op 21 december, Stille nacht am Silbersee ook op 21 december en De Notenkraker in de middag van 24 december. Of op de Kerstmarkt in de Blokshuispoort.

greets van Buurman en Buurman, Karin Bloemen en Michelle David en The True Tones. Tickets voor de komende maanden zijn direct op de Kerstmarkt te koop. Met de speciale kerstactie maak je ook kans op mooie prijzen zoals een jaar lang gratis theater, of een theaterdiner. Familietip voor onder de boom: Wolfgang, het wonderjong.

MAAR ER IS MEER! DE HARMONIE DOET VOORSTELLING CADEAU

Uiteraard is De Harmonie opnieuw aanwezig op de Kerstmarkt in de Blokhuispoort op zaterdag 10 en zondag 11 december. Hier presenteert De Harmonie onder andere zijn programma tot de zomer van 2023. Met optredens en meet &

Ook De Harmonie doet mee met de gedachte familiemaand, cadeaumaand. De middagvoorstelling Grijs Gedraaid van zaterdag 18 december geven we namelijk cadeau aan jou. Deze voorstelling met onder meer zanger Marcel Veenendaal van DI-RECT is dan gratis te bezoeken. Vol is vol, daarom is vooraf reserveren via harmonie.nl wel nodig. Zo weet je zeker dat je naar binnen kunt, en een plek in de zaal hebt. Verzeker je van een mooie middag en bestel via harmonie.nl.

Grijs Gedraaid verwijst naar platen en nummers die we grijs draaien of grijsgedraaid hebben. DI-RECT zanger Marcel Veenendaal opent de middag. Samen met orkest Kamerata Zuid treedt hij op met eigen nummers en oer-Hollandse meezingers als ‘Het Dorp’. Het blijft niet bij zitten alleen. Grijs Gedraaid is een middag met elkaar voor elkaar en door elkaar. Met danser en choreograaf Andrew Greenwood kom je met zijn allen uit je stoel en maak je er met elkaar een feestje van. Dus kom gezellig langs met vrienden, familie zoals je tantes of je oom. Of gewoon met de buurvrouw. Of de buurman.

CADEAUTIP: WOLFGANG, HET WONDERJONG

Ook in het nieuwe jaar gezellig erop uit met het hele gezin? Regel het nu alvast. Geef met kerst kaarten cadeau voor Wolfgang, het wonderjong. Deze

WAT KUN JE VERWACHTEN VAN GRIJS GEDRAAID?

"KOM GEZELLIG LANGS MET VRIENDEN, FAMILIE ZOALS JE TANTES OF JE OOM. OF GEWOON MET DE BUURVROUW. OF DE BUURMAN".

Scène uit de voorstelling Rhythm of the dance.

Marcel Veenendaal staat in Grijs Gedraaid. De Harmonie doet je deze voorstelling cadeau.

nieuwe familievoorstelling van regis seur Pieter Kramer en schrijver Don Duyns. In deze vrolijke voorstelling staat de beroemde pianist en compo nist Wolfgang Amadeus Mozart als kind centraal. Hij was immers een kindster van zijn tijd, puberend en al. Een kindster met mega invloed. Want Wolfgang leefde van 1751 tot 1791. Dus zo’n 300 jaar geleden. En nu, eeuwen later, is zijn muziek nog steeds een begrip. Een voorstelling vol muziek met liedjes van Theo Nijland.

DE NOTENKRAKER - 24 DECEMBER

Zeg je kerst, dan zeg je De Notenkraker. Het is een voorstelling waar je ook goed met je hele gezin heen kunt. Op het toneel staat het Sibiu Ballet, met dansers uit de Oekraïne, Europa, Amerika, Australië en Azië. Het Sibiu ballet staat voor top kwaliteit. Muziekkenner Rudolf Nammensma neemt je mee in het verhaal van De Notenkraker.

De Notenkraker, zaterdagmiddag 24 december om 15:00 uur te zien in De Harmonie.

Om met de hele familie heen te gaan: Wolfgang, het wonderjong. Nieuwjaarsorkest van het Noord Nederland Orkest.

NIEUWJAARSCONCERT

IN DE HARMONIE

Begin het nieuwe jaar goed met Het Nieuwjaarsorkest van het Noord Nederland Orkest (NNO). Met een feestelijk programma dat bestaat uit het beste van 200 jaar opera, operette, ballet en symfonische muziek.

Met Strauss, Tsjaikovski’s balletmuziek en met het beste van operaen operettecomponisten als Verdi, Gounod, Offenbach en Léhar. Kortom: een feestelijk begin van 2023.

SILBERSEE, EEN NACHTMIS

MAAR DAN ANDERS

Met Stille nacht am Silbersee zet De Harmonie een traditie voort, inhakend op de traditionele Nacht mis. Maar dan anders. In Silbersee blikt elk jaar een andere schrijver, filosoof, acteur/actrice terug op het afgelopen jaar. En vooruit op wat komen gaat. Dit jaar met actrice Bodil de la Parra. Een intiem con cert en lezing in één, met nieuwe muziek van de Amerikaanse com ponist David Dramm.

Bodil de la Parra speelde onder andere bij Noord Nederlands Toneel, Het Nationale Theater en bij Orkater. Ze is ook bekend van onder meer haar optreden in de documentaire over Pim Fortuyn, Flikken Maas tricht en typetje Ellen Roodzorg in het satirische programma Toren C.

Zoektocht naar opa

In Stille nacht am Silbersee leest Bodil de la Parra de brief voor die Emma Lesuis schreef aan haar opa, om het zwijgen te doorbreken. Een zwijgen dat al het hele leven van haar moeder oorverdovend klinkt. En in dit geval zijn oorsprong heeft in het koloniale verleden. In de brief gaat Emma op zoek naar haar opa. Wie was hij? En waarom? Een voorstelling met liefde, hoop, twijfel en troost als leidraad. ■

Stille nacht am Silbersee, woensdag 21 december, De Harmonie.

Fragment uit de brief van Emma Lesuis

(…) Hij kende de wateren uit deboeken.Deprovinciesuit het hoofd. Daar, daar moest hij zijn. Met een marinepet op kreeg hij de kans om overzee te gaan. Op avon tuur. In zijn huid, haar en stem droeg hij een verleden metzichmee.Watgafdat?In het Hollandse landschap bleekhetgrasmindergroen dan de weelde in Parama ribo. De vruchten minder sappig.Zelfsdetaalklonker anders. Waren dit zijn jon gensdromen?Instiltekeerde hij terug uit Nederlands Nieuw-Guinea.Zijnmarine petzatscheef.(…)

Voor het hele programma van de komende maanden ga naar harmonie.nl of haal ons nieuwe theatermagazine met de programmering tot de zomervakantie op bij de Harmonie.

Scène uit De Notenkraker, de kerstklassieker.

Stille nacht am Silbersee.

deceMberverhaal Met een knipoog

Meestal zie ik op tegen de donkere dagen van december, de feestdagen, de tradities en de keuzestress. Al die drukte en last minute acties; het mag aan mij voorbijgaan. Maar dit jaar heb ik me voorgenomen om er lekker positief in te staan. Ik ben op alles voorbereid. We leven in een gekke tijd en de enige manier om zelf niet gek te worden, is om er met humor en een knipoog naar te kijken.

Begin oktober scheen de zon nog volop. Het was zomers warm toen ik over de Nieuwestad slen terde en de Peppernuts pop-up store ontwaarde. Het decembergevoel be gon al lekker vroeg! Even binnenkij ken. Wow, 76 soorten pepernoten en aanverwante artikelen. “Niet doen”, zei een stem in mij. “Je bent net je vakantiekilo’s kwijt door het senio ren leefstijlprogramma van de zorg verzekeraar”. “Maar salted caramel en crème brûlée, dat kan ik echt niet weerstaan”, stribbelde een andere stem tegen. Vroeger kon je alleen gewone pepernoten en kruidnootjes in de supermarkt of bij de bakker ko pen. Maar nu, wat een keuze! Er zijn zelfs glutenvrije pepernoten ver krijgbaar. Hoeveel zakjes denk je dat ik uiteindelijk heb gekocht?

dat geeft hoop

In november bezocht ik de theater voorstelling Sintgelok van Tryater. Sint Piter speelde daar ook een rol in. Die twee samen, dat ik dat nog mag meemaken. Dat geeft hoop. Sin terklaas moest vroeger eens het lef hebben om het naambordje van Grou te passeren, dan kwam er een op stand. Ik ben opgegroeid in de tijd dat het traditie was dat wanneer Sinterklaas op 6 december naar Spanje vertrok, het de beurt was aan winkeliers en tuincentra om hun zaak te transformeren naar de kerst sfeer. Maar dat was vroeger. Nu is half oktober alles al uitgestald. Ik heb meteen ingekocht wat ik wilde hebben. Voor mij geen last minute drukte voor de kerstdagen.

wk in de winter

Ook zo leuk, een WK voetbal in de winter! We ruilen de oranjebitter met

ijs in voor warme chocolademelk met berenburg en kruipen onder een lekkere dikke oranje plaid op de bank. Ik heb toch zulke leuke oranje oorwarmers gekocht voor de hond en ook nog een oranje jasje. Ik kon het niet laten. En het scheelt weer import uit Qatar. Om de sfeer niet te verpesten probeer ik even te verge ten dat in de zandbak waar onze jongens spelen de airco’s staan te loeien om het hoofd koel te houden. Wel goed nieuws is dat er bij een WK in november veel minder vlees op de barbecue belandt.

We houden het oranjegevoel nog lek ker even vast, want we staan in de kwartfinale én prinses Amalia is vandaag, 7 december, jarig. Al valt er voor haar niet veel te vieren. Hope lijk kan ze snel haar studentenleven weer oppakken.

t erug naar de natuur Herinnert u zich nog dat bisschop Muskens begrip toonde voor een arme die een brood zou stelen? “De katholieke moraal heeft altijd al dui delijk gemaakt dat als je zo arm bent dat je niet meer kunt leven, je een brood mag weghalen uit de winkel.”

In Harlingen werd daar in de zomer al gehoor aan gegeven. Uit het open baar groen werden bloemen geplukt om bloemstukjes van te maken. En in de herfst wordt zowat overal in het land de hele voedselvoorraad van het bos meegenomen. Kastan jes, paddenstoelen en mos zijn zeer populair. Het zal me benieuwen hoe veel mensen dit jaar een kerstboom uit het bos ‘halen’. Het wordt iets te letterlijk genomen dat we terug moe ten naar de natuur. Daarom heb ik besloten om mijn sparrenboom dit jaar in het bos te laten staan. Een

kerststal lijkt me een mooi alterna tief. Kindeke Jezus in een sobere stal. Terug naar hoe het begon, zon der egocentrische overvloed. Met uitzondering van het goud, maar dat had toen een andere betekenis. Ik hoop dat de asielzoekers met Kerst mis ook een plaats in de herberg krijgen en allen tezamen komen. Ik ga heel hard ‘Vrede op aarde’ zingen, in de hoop dat de oorlog stopt.

ouderwetSe borStrok Het kerstdiner wordt een dingetje ben ik bang. Met de verwarming op 19 graden zie ik mezelf als superkou kleum niet in een little black dress aan de dis zitten. Daarnaast denk ik dat mijn jurk van vorig jaar niet meer past, gezien mijn keuze in de Peppernuts store en al die lekkere hapjes en bekers chocolademelk tij dens de voetbalwedstrijden. De ou derwetse borstrok komt eerder in me op en die past vast niet onder de jurk. Maar ik ben niet voor één gat te

vangen. Dan maar een lekkere over sized hoody eroverheen, die meteen het contourprobleem oplost. Een ver fijnd culinair gerecht hoeft dan ook niet bij deze outfit, ik denk eerder aan een stamppot. Eh…moet ik de boeren steunen en er spekjes en rookworst door doen of voor vegan kiezen vanwege het klimaat? Ik weet even niet wat nu het beste is. Maar ach, als dat mijn enige probleem is. Een stamppot kan nauwelijks mis lukken, dus verdere kookstress heb ik niet.

w e knallen het jaar uit En dan nog het vuurwerk, ook zo’n geweldige traditie. Er wordt gezellig het hele jaar door vuurwerk afge schoten. In stadions, bij acties en in onze buurt zijn regelmatig losse knallen te horen. Vooral die illegale vuurwerkbommen in de afvoerput: succes verzekerd. We hebben sinds een tijdje weer een hond in huis. Niet eens uit een oorlogsgebied, maar het arme dier trilt bij iedere knal die hij hoort. Gelukkig heb ik de oranje oor warmers nog liggen! En zo kunnen we er vast aan wennen, mocht de huidige oorlog in Oost- Europa toch uit de hand lopen.

goede voorneMenS

Voor mij persoonlijk was 2022 een prima jaar. Mijn goede voornemen voor 2023? Gewoon doorgaan: adem in, adem uit. Iedere ochtend als ik opsta, neem ik me voor om de wereld met een positieve kijk en de nodige humor tegemoet te treden. Het lost de problemen niet op, maar maakt alle zware dingen een beetje lichter. ■

Tekst en foto: Jeltsje de Boer

Bezoek de tentoonstelling Sûnens! Twee eeuwen ziekenzorg in Leeuwarden

Dit jaar bestaat het Medisch centrum Leeuwarden veertig jaar. In 1982 fuseerden het gemeentelijke Triotel (1971), het protestantse Diakonessenhuis (1879) en het katholieke Bonifatius Hospitaal (1883). Daaruit ontstond het huidige McL. Het Triotel was de opvolger van het Stadsziekenhuis uit 1825, dat ook beschreven wordt in het verhaal van ritsko van Vliet op pagina 5.

Bijna twee eeuwen Leeuwarder ziekenzorg dus; aanleiding voor het Historisch Centrum Leeuwarden om er een tentoonstelling aan te wijden. Een van de pronkstukken is een schilderij van het Diakonessenhuis aan de Bagijnestraat in Leeuwarden. Een klein huisje, waar je bijna geen patiënten kon opnemen.

De expositie schetst een beeld van de ziekenhuizen en ziekenzorg in Leeuwarden en bevat oude foto’s, bijzondere attributen en een grote maquette van MCL Noord.

De tentoonstelling loopt nog tot en met 9 april 2023 en de toegang is gratis. Openingstijden Historisch Centrum Leeuwarden: zaterdag t/m maandag tussen 13:00 - 17:00 uur; dinsdag t/m vrijdag tussen 11:00 - 17:00 uur. ■

<< Vrouwenzaal in het Sint Bonifatius Hospitaal aan de P.J. Troelstraweg (ca. 1950). Fotograaf niet vermeld, collectie HCL.

Het publiek is erg enthousiast over Romte: “Het is lang geleden dat ik bij een voorstelling zo oprecht gelachen heb. Echt een aanrader” en “Geskikt

foar in breed publyk en dochs orizjineel, op in iroanyske manier karikaturaal. Dat is dochs wat Tryater wêze moat: tagonklik mei kwaliteit.” Het stuk is geschreven en geregisseerd door Eelco Venema. In zijn stuk reis je door de tijd met vier personages, gespeeld door Beppe Costa, Lourens van den Akker, Marjolein Ley en Pleun de Roode. De voorstelling speelt op bijzondere locaties die te maken hebben met woningbouw. De tournee wordt afgesloten in Leeuwarden: bij Friso Bouwgroep Houkesloot prefab aan de Newtonweg is Romte te zien op vrijdag 16 en zaterdag 17 december. De voorstelling is Fries- en Nederlandstalig. Er zijn ‘smart glasses’ te reserveren voor wie Nederlandse of Engelse ondertiteling wenst.

terug naar tineS jeugd

In het nieuwe jaar brengt Tryater de Friestalige versie van het stuk BINGO!, dat eerder kort in het Nederlands te zien was. Het is een solo van de bekende actrice Tamara Schoppert over armoede en eenzaamheid. Als bezoeker zit je met je kopje koffie of thee en een bingokaart met anderen aan een tafel. Tamara speelt vlak voor en tussen de tafels door. Tijdens het bekende spel met de genummerde ballen neemt ze je als bingodame Tine mee naar haar jeugd. En wanneer de prijs is gewonnen, kijkt iedereen elkaar eens goed aan en drinkt nog een kop koffie of thee met elkaar.

Te zien van 28 januari tot en met 29 april, op diverse locaties in Friesland. De voorstelling is ook geschikt voor wie niet van het bingo-spel houdt. ■

Voor speeldata en kaarten ga je naar tryater.nl of bel je 058-253 95 50 op dinsdag of donderdag tussen 14.00 en 16.00 uur. Beide voorstellingen zijn rolstoeltoegankelijk (geef dit even aan bij

Open dag hOBBy Om de hOek 11 decemBer in ’t andere museum

In totaal zijn er 90 mensen in Leeuwarden die zich hebben aangesloten, waarvan er ongeveer 40 een hobbymaatje hebben gevonden door Hobby om de Hoek. Dit kan een wandelmaatje zijn, een fietsmaatje, een handwerkmaatje of gewoon iemand om gezellig koffie mee te drinken. Het maakt niet uit, als je het maar leuk hebt met elkaar.

Ondertussen zijn we ook actief in Rotterdam en Papendrecht. In deze laatste gemeente hebben we al een match gemaakt tussen twee personen. Hobby om de Hoek blijft groeien! In heel Nederland hebben we zo’n 130 aanmeldingen.

De open dag is gratis toegankelijk met koffie/thee en koek en is bedoeld voor iedereen die wel wat nieuwe mensen wil leren kennen in zijn/haar omgeving. Maar als je gewoon nieuwsgierig bent, ben je ook welkom!

Plaats: ’t Andere Museum, Oostersingel 8 Programma zondagmiddag 11 december: 13.00 - 14.00 uur Inloop, toegang gratis 14.00 uur Start programma 16.00 uur Einde

Na afloop is er een mogelijkheid het museum te bezichtigen.

INTErESSE OF VrAGEN?

Stuur een mailtje naar info@hobbyomdehoek.nl of kom langs op de open dag. Telefonisch zijn we bereikbaar: 06 10 878 046. Iedere maandagmiddag van 16.00 tot 18.00 uur. Je vindt ook veel informatie op onze Facebookpagina: www.facebook.com/ HobbyomdeHoek ■

cirkel van het kwaadschaduwkinderen LINDA JANSMA

deze keer bespreek ik een wat ouder boek: cirkelvanhetkwaad -Schaduwkinderen , geschreven door Linda Jansma. Het is het eerste deel uit een serie van drie thrillers. Heerlijk om deze trilogie, die zich in Leeuwarden en omstreken afspeelt, in de wintermaanden te lezen. En een mooi cadeau om te vragen of te krijgen.

over de SchrijfSter Linda Jansma (1967) schreef als kind al verhalen; op haar twaalfde verstuurde ze haar eerste manuscript naar een uitgever. Nu schrijft ze al meer dan tien jaar met veel succes psychologische thrillers met een maatschappelijk thema. Ze debuteerde in 2010 met  Caleidoscoop , waarvoor ze de Schaduwprijs voor

het beste Nederlandstalige spannende debuut kreeg. Er is inmiddels een Engelse vertaling. Van Verbrokenwerden de fi lmrechten verkocht.

Linda werd geboren in Amsterdam en woonde vanaf haar pubertijd in Almere. Haar boek DeSchuilplaats (in 2013 uitgeroepen tot Beste Vrouwenthriller), speelt zich af in Holwerd, waar haar vader vandaan kwam. Linda deed research in Friesland en toen wist ze: ik wil hier wonen. Een paar jaar geleden verhuisde ze dan ook naar het Friese dorpje Hemelum

het verhaal

In de serie Cirkel van het kwaad staat de vrouwelijke officier van justitie Jules Declerck centraal. Twintig jaar geleden is haar vader vermoord. Haar moeder is verdwenen en haar broer is veroordeeld voor de moord op haar vader. Hij zit hiervoor in een gevangenis in België, maar Jules gelooft in zijn onschuld. Jules’ herinneringen aan wat er twintig jaar geleden is gebeurd zijn vaag en ze start een zoektocht naar de ware

toedracht van de moord. Intussen is ze ook druk met haar werk als officier van justitie en krijgt ze te maken met een zenuwslopende zaak. Er vindt een explosie plaats; de start van een serie gebeurtenissen die ertoe leiden dat Jules en haar team snel moeten handelen om te voorkomen dat er veel slachtoffers vallen. Gaandeweg deze gebeurtenissen leer je de personages steeds beter kennen en krijg je als lezer een inkijkje in het leven van Jules en haar strijd met het verleden. Wat is er twintig jaar geleden nu precies gebeurd?

recenSie

Voor mij persoonlijk heeft het boek iets extra’s, omdat ik mijn werkplek heb in hetzelfde gebouw als Jules. Samen met haar bewoog ik me tijdens het spannende verhaal door de bekende Leeuwarder binnenstad en de wijken erom heen zoals Bilgaard. Nu en dan moest ik mezelf er echt even aan herinneren dat ik een fictief verhaal aan het lezen was. De karakters in het boek zijn goed uitgediept en het thema is - hoewel de

eerste druk in 2016 verscheen- nog steeds bijzonder actueel. De ‘schaduwkinderen’ uit het verhaal hebben indruk op me gemaakt. Het besef dat het beschrevene zomaar zou kunnen gebeuren, en misschien zelfs wel gebeurt, maakt dat het verhaal  onder mijn huid kroop. Ik verheug me nu al op de volgende twee delen: Uitverkorenen Bloedband ■

Tekst: Annette Brons

Stichting Hobby om de Hoek houdt 11 december a.s. een open dag in ’t Andere Museum. Deze stichting stelt zich ten doel mensen met elkaar te verbinden die bij elkaar in de buurt wonen en een gezamenlijke interesse hebben.

Laat je inspireren en leer iets nieuws! Je hoeft ‘het niet al te kunnen’. Op de open dag kijk je hoe deelnemers aan het werk zijn. Jij kunt bijvoorbeeld een modeltekenles volgen, je schildert of boetseert of maakt een sculptuur. Oriënteer je op onze beeldende vakken in korte en langer durende cursussen.

Als absolute beginner kun je starten met beginnerslessen en de gevorderden gaan zich verdiepen qua techniek en thema. Uiteraard kun je op Kunstacademie Friesland op elk nivo tekenen schilderlessen volgen, zowel voor starters en/ of gevorderden.

Wil je meer weten over de beroepsopleiding? Neem dan wat werk mee en doe een ‘portfolio-

peek’ (hierin laat je je werk zien en in een gesprek bespreek je je wensen en onze mogelijkheden).

Het is nooit te laat en je bent nooit te oud om je te ontwikkelen tot beeldend kunstenaar.

n een mooie prijs!

Onder de goede inzendingen wordt weer een prijs verloot. Deze keer kun je een goedgevuld boodschappenpakket ter waarde van € 50,- winnen . Stuur de oplossing in voor 9 januari 2023 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. de puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres en woonplaats, en eventueel telefoonnummer. Vanaf 16 januari 2023 zijn de oplossing en de winnaar te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook. De winnaar wordt ook bekend gemaakt in de volgende editie.

5-letterwoorden

Ruitpuzzel

Zet de volgende 5-letterwoorden in het raster, zodat alle woorden geplaatst kunnen worden. De laatste letter van het eerste woord is de beginletter van het tweede woord. Deze keer is het wel even puzzelen! EIWIT, KLOMP, KOLEN, NAAST, NADEr, PAArS, PEPEr, rEcHT, rOKEr, rOKJE, SALIE, TEDEr 1. WISKUNDIG GETAL 2. BIJWOORD 3. NIET DICHTBIJ 4. VOORZETSEL 5. STELEN 6. ETEN GEVEN 7. BRAKEN 8. OVALE VORMEN 9. VERTELLEN WAAROM 10. MALLEN 11. IN DE VORM VAN EEN NET 12. SPIERTJE IN DE MOND 13. MESTOPSLAG 14. BESMETTELIJKE LONGZIEKTE (TUBERCULOSE) 15. GRUIS 16. SIERRAAD 17. DRANK 18. VOORZETSEL 19. SYMBOOL VOOR STROOMSTERKTE

Vul het schema hiernaast in. Tot aan het woord van 10 letters komt er per regel een letter bij. Daarna gaat er iedere keer weer een letter af. De volgorde van de letters kan veranderen.

Prijspuzzel

wapenen tegen de winter Vandaag gaan we energie besparen. De puzzel bevat allemaal woorden die daarmee te maken hebben, direct of indirect. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele balk een woord dat hier alles mee te maken heeft. Dat is de oplossing. Succes!

Praktisch aan de slag met volledig pakket t huis

Tot op hoge leeftijd in je vertrouwde omgeving blijven wonen, liefst zo comfortabel, zelfstandig en veilig mogelijk. Met het Volledig Pakket Thuis wil Thuiszorg Het Friese Land tegemoet komen aan deze veelgehoorde wens. Tot eind 2022 bieden we daarom het Volledig Pakket Thuis als proef aan in Leeuwarden, aan cliënten die langdurige (Wlz) zorg nodig hebben, maar die graag in hun eigen huis willen en kunnen blijven wonen.

Het Volledig Pakket Thuis is vooral geschikt voor cliënten die zelfstandig wonen en nog veel zelf kunnen regelen of mantelzorgers hebben die hen regelmatig helpen. Met het Volledig Pakket Thuis regelt Thuiszorg Het Friese Land niet alleen de verzorging en verpleging, maar bieden we ook hulp bij het huishouden, begeleiding en welzijnsactiviteiten. Zorg als in een verpleeghuis, maar dan thuis, geboden door een klein team zodat er altijd vertrouwde gezichten bij de cliënt thuis komen.

De cliënt, mantelzorgers of directe naasten bespreken vooraf met een wijkverpleegkundige welke ondersteuning gewenst is. Er worden vervolgens langere zorgmomenten ingepland, van twee tot drie uur.

aan de Slag

De eerste cliënten van Thuiszorg Het Friese Land maken inmiddels gebruik van het Volledig Pakket Thuis (VPT). Ramona Oomen ging in

oktober als helpende aan de slag bij de eerste ‘VPT-cliënt’, een dame met beginnende dementie.

Ramona is razend enthousiast. Zij werkte voorheen als huishoudelijke hulp, maar miste het echte zorgen voor een cliënt. “Dit is zo ontzettend leuk en uitdagend. Met VPT heb je tijd voor een cliënt, je kunt echt iets betekenen. Ik kan niet wachten tot ik meer cliënten krijg.”

gezellige feeStdagen

“Niet één dag is hetzelfde”, vertelt Ramona. Als zij bij de cliënt aankomt, drinken zij eerst samen een kop thee. “We kijken naar het journaal en als het weer iets beter is, gaan we lekker naar buiten, wandelen of een terrasje pikken. Verder bereiden we samen het avondeten. Deze mevrouw eet vaak alleen een broodje, maar haar gewicht kan wel iets omhoog. Dus stimuleer ik haar om lekker een soepje bij haar broodje te nemen, of een eitje.”

Ramona werkt ook tijdens de feestdagen. “In die tijd zijn veel mensen eenzaam. Ik vind het belangrijk om er juist dan te zijn voor cliënten. Samen maken we het gezellig.”

Meer inforMatie

Tot eind 2022 biedt Thuiszorg Het Friese Land het Volledig Pakket Thuis in eerste instantie als proef aan in Leeuwarden. Bij voldoende interesse, wordt VPT vanaf volgend jaar mogelijk aangeboden in ons volledige werkgebied, in Noord- en Midden-Friesland. Bel met onze Zorgcentrale voor meer informatie over het Volledig Pakket Thuis, via 0900-8864. ■

Dit heb je nodig voor een heerlijke carrot cake:

INGREDIËNTEN

• 5 eieren

• 300 ml zonnebloemolie

• 250 gr lichte basterdsuiker

• 2 theelepels vanille-extract

• 300 gr zelfrijzend bakmeel

• snufje zout

• 2 theelepels kaneel

• 400 gram geraspte wortelen

• 125 gr walnoten

• boter om in te vetten

TOPPING

• 400 gr roomkaas

• 100 gr boter op kamertemperatuur

• walnoten voor decoratie

• 150 gr poedersuiker

BENODIGDhEDEN

• Mixer:

• Springvorm ca 24 cm

nog een paar weken en dan is het Kerst. Voor wie niet uren in de keuken wil staan, maar toch een lekker toetje op tafel wil zetten, hebben we een eenvoudig maar speciaal recept.

1. Verwarm de oven op 180 graden. Klop de eieren, zonnebloemolie, basterdsuiker en vanille-extract een paar minuten met een mixer door elkaar.

2. Zeef het zelfrijzend bakmeel erbij, voeg zout en kaneel toe en schep het met een houten lepel door elkaar. Schep de geraspte wortels door het beslag. Hak de walnoten grof en schep ook door het beslag.

3. Leg een stuk bakpapier op de bodem van de springvorm en vet de randen goed in. Bestuif vervolgens lichtjes met zelfrijzend bakmeel of bloem. Giet het beslag in de vorm en bak de carrot cake 60 minuten in de oven, laat daarna afkoelen.

reCePt Van eetCafÉ SPinoza DINERKAART

4. Mix de roomkaas en boter samen met het poedersuiker door elkaar tot een egale en romige frosting. Snijd de carrotcake als hij helemaal is afgekoeld horizontaal doormidden. Verdeel ongeveer de helft van de roomkaas frosting over de onderzijde en leg de bovenzijde er weer op. Besmeer nu de bovenzijde met de rest van de roomkaas frosting. Garneer de bovenzijde met een aantal halve walnoten. ■

HEEFT U EEN ALLERGIE? LAAT HET ONS WETEN.

WWW.eetCafeSPinoza.nl L L E S H BEKIJK VEGAN

Aangeboden door:

Het adres voor uw kunst- en klikgebit

Reparatie klaar terwijl u wacht

11F Leeuwarden

Fijn thuis met wat extra

Er kan een moment komen dat sommige dingen niet meer zo gemakkelijk gaan. Of u weet niet goed waar u terecht kunt voor hulp, advies of ondersteuning. Gelukkig kunt u dan een beroep doen op servicepakket MeiJo van KwadrantGroep. Wij helpen u graag met een groot aantal diensten en producten die u ondersteunen bij het langer en prettig zelfstandig thuis blijven wonen.

U kende ons wellicht als servicepakket pluZ. Wij zijn gegroeid, hebben ons ontwikkeld en hebben meer te bieden. Daar past onze nieuwe naam MeiJo beter bij. MeiJo betekent ‘met u’ in het Fries. Wij luisteren goed naar uw wensen en behoeften en stellen op basis daarvan een mooi aanbod samen.

de energiecOach geeft Bespaaradvies in dBieB

Of BezOek ÉÉn van de andere spreekuren: Recycle tips van een afvalcoach vr 6 jan, 3 feb, 3 mrt, 7 apr, 5 mei, 2 jun, 7 jul, 4 aug 10.00-13.00 uur, dbieb Leeuwarden.

Informatiepunt Digitale overheid

Voor alle vragen over contact met allerlei overheidsinstanties. | Elke di 10.00-13.00 uur, elke vr 10.0012.00 uur, dbieb Leeuwarden.

Digi-inloop spreekuren

Er warmpjes bijzitten deze winter: dat wil toch iedereen? Tips voor besparing op je energierekening komen dan goed van pas. Kom eens langs in dbieb in Leeuwarden of Stiens. Energiecoach Douwe de Vries geeft gratis hulp en advies, zoals inzicht in je energieverbruik. Of laat je informeren over allerlei energiebeparende apparaten.

Bespaaradvies van de energiecoach vr 10.00-12.00 uur, dbieb Leeuwarden. | vr 15.30-17.30 uur, dbieb Stiens.

Voor alle vragen over het gebruik van computer en smartphone | Elke di 10 jan t/m 27 jun 13.30 - 16.00 uur, dbieb Leeuwarden, de Lik. | Elke di 10 jan t/m 27 jun 13.30 tot 15.30, dbieb Stiens. | Elke do 23 jan t/m 29 jun Van 13.30 tot 15.30 uur, MFC Camminghastins, Leeuwarden.

Rouwkunst, hoe je omgaat met verlies wo 18 jan, 15 feb, 15 mrt, 17 mei, 21 jun, 19 jul 15.00-17.00 uur, dbieb Leeuwarden.

Wat heeft MeiJo u te bieden?

U kunt onder meer een beroep doen op de MeiJo consulent voor persoonlijk advies over zorg gerelateerde zaken. Als u door de bomen het bos in zorgland niet meer ziet, wijzen wij u de weg. We bieden ook diensten en producten zoals maaltijden

aan huis, tuinonderhoud en de aanschaf van hulpmiddelen.

Daarnaast geven we tips, informatie en lezingen over bijvoorbeeld gezond leven, mantelzorg, dementie, financiële- en regelzaken of digitaal vaardig worden.

Pashouders hebben voordeel

Word pashouder van MeiJo voor slechts € 21,00 (bij automatische incasso) per huishouden per jaar en profiteer van leuke acties en aanbiedingen of doe mee aan gezellige uitjes of creatieve workshops. MeiJo ontzorgt en geeft gemak, zodat u tijd heeft voor andere dingen. Fijn thuis met wat extra.

Kijk voor meer informatie, tips en adviezen op meijo.nl

Stuur de oplossing van de prijspuzzel voor 9 januari 2023 naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl of per post naar: Leeuwarder Seniorenkrant, t.a.v. De Puzzelkoning, Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden.

L O M P A A R S

E A L P L E E I N A D E R O K J E