WINTER 2021 | EDITIE 2
Ext
r
OPL a hoge 47.0AGE!
Inez timmer -t
00
FLINK AAN DE WEG
RECEPT
ZORG
MAATSCHAPPIJ
CAMBUUR
KERST
02
SENIORENkrant
Zo lang mogelijk veilig thuiswonen. Wij helpen u graag hierbij met handige tips en services.
Het is nergens zo fijn en vertrouwd als thuis. Toch kan er een moment komen dat u iets meer hulp nodig heeft. Op die momenten willen we er graag voor u zijn. Daarom hebben we het Vitaal Collectief ontwikkeld. Naast korting op uw zorgverzekering krijgt u veel handige tips en
services om langer zelfstandig en veilig thuis te wonen. Bent u bij ons verzekerd? Dan kunt u elk moment instappen. Interesse? Kijk op defriesland.nl/vitaal of bel met ons via 058 291 31 31. We helpen u graag verder.
SENIORENkrant
03
KERSTVERHAAL
05
De dagen worden korter, overal schijnen lichtjes. Alles lijkt gezellig in december, maar dat is niet zo achter iedere voordeur. En hoe gaan we daar mee om? Ieder huisje heeft zijn kruisje, zo ook dat van Johanna.
10
"Een val heeft meestal veel gevolgen" Veel ouderen zijn na een val zowel fysiek als mentaal in een slechtere conditie dan ervoor en dat heeft gevolgen voor hun zelfstandigheid. Het is dan ook belangrijk om een val te voorkomen.
Inez timmer-t flink aan de weg Voor velen was Inez Timmer (66) een vergeten naam, totdat ze een aantal jaren geleden vanuit Duitsland terugkwam in Friesland. Ze is de laatste tijd vooral bekend door de mooie theaterprogramma’s die ze maakt. Daarnaast was de zangeres regelmatig in de media: als semifinalist in The Voice Senior én als winnaar van het Ouderen Songfestival. Ritsko zocht Inez op in Weidum, waar ze alweer jaren woont.
08
“VEEL OUDEREN DIE IN EEN VERPLEEGHUIS WONEN, GAAN TERUG IN DE KAST” We leven in een tijd waarin alles lijkt te kunnen: mannen met nagellak en in een jurk, een kruisje in je paspoort bij geslacht, genderneutrale toiletten. Zo op het oog zijn we in Nederland erg tolerant. Toch worden er nog steeds kinderen door hun ouders de deur uit gezet wanneer ze vertellen dat ze homoseksueel zijn en gaan sommige ouderen terug in de kast als ze in een verpleeghuis terechtkomen.
EN VERDER.... Colofon 03 Fries Scheepvaart Museum
04
De wereld van Koesma
09
Prijspuzzel 11 Gastcolumn Nynke van der Zee
13
Recept: Kersttoetje met wentelteefjes van suikerbrood 14
06 Johan Groote: Cambuurman, maar vooral voetballiefhebber Oud-Cambuurspeler Johan Groote is een bekend gezicht in Leeuwarden. Je ziet hem vooral op plekken waar gevoetbald wordt, altijd in een sportoutfit. Als kind was hij goed in veel sporten, maar zijn vader zei: Johan, dat kunnen we niet allemaal betalen. Hij koos voor het voetbal. “Mijn vader kon zelf goed voetballen, maar moest door tuberculose al op zijn 28e stoppen. De carrière die ik heb gehad was ook zijn droom.”
13
Beste lezers, Wat mooi dat jullie de Sneeker Seniorenkrant weer hebben weten te vinden. Dit is de 2e editie, nadat we vorig jaar in december voor het eerst zijn verschenen. In Leeuwarden brengen we al vier jaar ieder kwartaal een krant uit en dat was voor dit jaar ook het plan voor Sneek. We hebben echter de keuze gemaakt om dit pas vanaf 2022 te gaan doen. Wel bieden we nu alvast een dunne, maar gevarieerde kersteditie aan! In deze krant vind je een zeer bijzonder interview met Majo (73) en Anne (72), beide betrokken bij COC Friesland. Zij vertellen over hun ervaringen binnen de LHBTI+ gemeenschap van Friesland en hun eigen coming out. Je kunt je vast wel voorstellen hoe lastig dat destijds geweest moet zijn. Wist je trouwens dat veel ouderen als ze in een verpleeghuis gaan wonen, ‘terug in de kast’ gaan, omdat ze bang zijn voor de reacties van hun medebewoners? Vanzelfsprekend besteden we ruim aandacht aan Kerst met een mooi kerstverhaal en een hip recept voor een toetje met suikerbrood. Ik weet niet helemaal hoe de verdeling Cambuur- en Heerenveensupporters in Sneek is (in Leeuwarden is dat natuurlijk duidelijk). Vanwege de aankomende derby hebben we een treffende column over Henk de Jong en een interview met oud-Cambuurspeler en -trainer van VV Sneek Wit Zwart, Johan Groote. Ik vrees dat de derby zonder publiek zal worden gespeeld. Eeuwig zonde wat mij betreft. Ik hoop dat je geniet van dit ‘voorproefje’ van de Sneeker Seniorenkrant en dat je ons blijft volgen. Veel leesplezier en alvast hele fijne feestdagen!
Doede Vellema PS: Omdat het in deze zware tijden fijn is om iets weg te geven, stellen we 5x 2 kaarten beschikbaar voor het prachtige optreden van het Concertkamerorkest in Stadsschouwburg de Harmonie te Leeuwarden op 7 januari 2022. Je leest vanaf 12 december op onze website en Facebookpagina alles over deze actie.
Colofon Uitgever Eindredactie Foto's Oplage Druk Verspreiding Advertenties Website E-mailadres Facebook Disclaimer
Devea - www.devea.nl Boukje Wiersma, Meraki Tekst & Zo Simon van der Woude 47.000 Mediahuis Noord Grafisch Bedrijf Ingestoken in Sneeker Nieuwsblad en het Bolswards Nieuwsblad Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl www.seniorenkrant.nl info@seniorenkrant.nl www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant Ondanks alle zorg die aan deze uitgave is besteed blijven vergissingen mogelijk. Wij kunnen daar echter geen aansprakelijkheid voor aanvaarden. Auteursrecht voorbehouden. ©2021
04
KUNST&CULTUUR | SENIORENkrant heel wat kerstversiering verzameld. Dus het ontbreekt ons niet aan tomtes (kabouters) en julbocken. Dat is zo’n geit die is gevlochten van stro.” In de kerstvakantie is er een gratis speurtocht verkrijgbaar, waarin kinderen samen met Tomte en Julbock door het museum gaan en creatieve opdrachten doen. Alet hoopt dat er veel bezoekers komen genieten van de Scandinavische kerstsfeer, want zo zegt ze, “rondom de kerstdagen is het museum écht op z’n mooist.” ■
“ROND KERST IS HET MUSEUM OP Z’N MOOIST”
Inmiddels is het al bijna traditie
Al jaren komt er begin december een groepje enthousiaste
thema. We hebben al eens een storm-
vrijwilligers een dag naar het Fries Scheepvaart Museum in Sneek, om het helemaal te versieren met kerstdecoratie.
geworden dat Alet en een paar vrien-
Kijk voor actuele informatie over
dinnen begin december het museum
het programma, de coronamaat-
onder handen nemen. “Al in septem-
regelen en openingstijden op
ber gaan we brainstormen over het
www.friesscheepvaartmuseum.nl
achtige kerst gehad, en een winterse kerst. Toen gingen we echt terug naar de tijd van de strenge winters.”
Dit jaar is er gekozen voor een ‘Scandinavische kerst’. Dit jaar halen de vriendinnen hun Het initiatief kwam zo’n 6 jaar geleden
waarin ik me helemaal kan uitleven,
inspiratie uit Scandinavië. “Natuurlijk
van een van de medewerkers van het
en dat wilde ik ook wel eens groots
zijn we daarom even naar IKEA
museum, Alet Doornbos. Het maken
aanpakken. Zo is het idee ontstaan om
geweest,” lacht Alet, “maar daar was
van bloemstukken en boeketten is
het museum te gaan decoreren,” ver-
alle kerstversiering al op. Gelukkig
haar grootste hobby, en ze voorzag
telt Alet. “Vooral de stijlkamers lenen
komt een aantal vrijwilligers van het
jarenlang het museum elke week van
zich er perfect voor om versierd te
museum regelmatig in het hoge noor-
verse bloemen. “Kerst is zo’n periode
worden.”
den. Die hebben door de jaren heen al
De leukste kerstshow van Friesland is terug
Koopzondag 12 december 12:00 - 17:00
2000m² KERSTPLEZIER met o.a. kunstkerstbomen, LED-verlichting, kersthuisjes en nog veel meer
SENIORENkrant | KERST 05 kindertjes van W.G van de Hulst eruit en streelt de kaft. Ze gaat in gedachten terug naar haar kindertijd, met moeder naar het kerstfeest in de kerk. De grote kerstboom met echte kaarsjes reikte tot de kroonluchters. Het orgel dat vader bespeelde, de dominee die het verhaal voorlas en daarna mocht je van een zilveren schaal een kerstkransje pakken. Trots zat moeder naast haar als vader zo mooi het orgel bespeelde. Met warmte denkt ze terug aan die veilige omgeving. Vorig jaar was er geen kerstviering. Ze had het heel erg gemist. Het samen zijn, het zingen, de magie. En nu kan het weer. Die nacht kan ze de slaap niet vatten en voelt zich erg alleen. Het gemis van Piet, de kinderen zo ver weg. Ook dit jaar kunnen ze met kerst niet allemaal bij haar komen. Ze hebben de kinderen alle kansen gegeven
Kerstverhaal Tekst: Jeltsje de Boer
De dagen worden korter, overal schijnen lichtjes. Alles lijkt gezellig in december, maar dat is niet zo achter iedere voordeur. En hoe gaan we daar mee om? Ieder huisje heeft zijn kruisje, zo ook dat van Johanna.
om uit te vliegen en dat deden ze. Daar moet ze vrede mee hebben, maar het wordt haar even teveel. Tranen met tuiten huilt ze, opgekropt verdriet, angst en woede om het verlies van Piet. Het wordt een donkere nacht, vol zelfmedelijden. Uitgeput valt ze tegen de ochtend in slaap. Als Johanna wakker wordt is het licht en de zon schijnt door een kier in de gordijnen op haar gezicht. Als een Jacobsladder. Ze gaat naar de badkamer en ziet haar rode ogen in de spiegel. Zo, dat ziet er niet best uit, maar op één of andere manier voelt
Ze zit aan de ronde tafel in de achter-
Het alleen zijn viel niet mee. Maar
meeging naar een braderie. Ze heeft
ze zich wel beter. Opgelucht, blij dat
kamer. Het is vroeg donker, enkele
kranig zette Johanna door met de din-
nee gezegd, want ze vindt het span-
het weer dag is. En wat voor eentje,
schemerlampen maken de ruimte
gen die ze altijd deed: de boekbespre-
nend om weer tussen de mensen te
met zonneschijn.
knus. Er ligt een mooi geborduurd
kingen met vriendinnen, om en om bij
zijn. Haar vriendinnen willen weer
kleedje op de tafel met daarop een
iemand thuis, haar zangmiddag en
starten met de boekbesprekingen. Er
dienblad met zes kop en schotels.
iedere dag een eind wandelen. Piet
is een nieuw boek uitgekomen: De
Johanna heeft net de plaatselijke
zou het niet anders gewild hebben.
wandelaar van Adriaan van Dis. Een cadeau van de bibliotheek, dat je uit-
krant uit de brievenbus gehaald en een mok koffie staat klaar. “Zo, een
Tot corona. Ze kwam ineens de deur
nodigt om in gesprek te gaan. “Verleg
moment voor mezelf”. Bij die ge-
niet meer uit, want ze was bang
je grens, vergroot je wereld” leest ze
dachte glimlacht ze, ieder moment
voor dat gekke virus. Boodschappen
op de achterzijde van het boek, dat
van de dag is immers voor haarzelf.
bestelde ze bij de supermarkt. Er werd
haar vriendin alvast heeft gebracht.
bijna dagelijks geskypet met de klein-
Het ligt nog ongelezen op tafel. Na de
De eerste kerstkaarten staan al op
kinderen, het hoogtepunt van de dag.
hele serie van ‘de Zeven Zussen’
het dressoir, naast de vele foto’s van
Bij de gedachte aan de grapjes en ver-
moet ze even schakelen om met wat
de kinderen en kleinkinderen. Twee
haaltjes lichten haar ogen op. Ze had
nieuws te beginnen. En weer bij
zijn geëmigreerd en de derde woont
nog een voorraad boeken liggen die
elkaar komen voor een boekbespre-
op twee uur afstand.
nu goed van pas kwamen. Eigenlijk
king; ze heeft haar twijfels.
“HET ALLEEN ZIJN VALT NIET MEE. MAAR KRANIG ZETTE ZE DOOR MET DE DINGEN DIE ZE ALTIJD DEED”
was ze best wel tot rust gekomen. Er “Dat waren nog eens tijden”, mijmert
was alle tijd om te mijmeren over Piet,
Ze bladert de krant wat door en haar
ze. Met Kerstmis alle kinderen thuis,
foto’s te bekijken van hun gelukkige
oog valt op een bericht: ‘Komt allen
een drukte van belang, maar zo
jaren samen; ja, ze had zich prima
tezamen’...om een gezellige kerst-
Johanna weet het. Ze moet de draad
gezellig. En Piet kon zo goed met de
vermaakt. En de telefoongesprekken
middag te vieren! Met kerstliedjes,
weer oppakken. Ze weet het al een
kleintjes overweg, niets was hem
met de vriendinnen waren fijn, maar
een verhaal en gedichten. ‘As de
tijdje, maar ze wist niet hoe. Johanna
teveel. Ze waren gek met hem. Zij
wel anders. Ze kon het niet duiden,
dagen tsjuster binne en nachten
pakt de telefoon, belt haar vriendin-
ook trouwens. Tot haar grote verdriet
maar er kwam afstand.
lang, ha we langstme nei ljocht en
nen en nodigt hen uit om met haar
waarmte, blydskip en treast’, leest ze
naar de kerstviering te gaan. Het zal
begaf zijn hart het drie jaar geleden. Zo maar, tijdens een wandelingetje,
Na de lockdown kwam een buur-
hardop. Ze loopt naar de boekenkast,
haar hoop geven voor de tijd die
hij was ineens weg…..
vrouw aan de deur om te vragen of ze
haalt Het kerstfeest van twee domme
komen gaat.” ■
06
INTERVIEW | SENIORENkrant
Tekst: Ritsko van Vliet | Foto: Peter Schûtte
Inez timmer -t
FLINK AAN DE WEG
kreeg ik weer belangstelling voor Fryslân. Ik had geen idee wat daar op cultureel gebied gebeurde, totdat ik hoorde dat Leonard Cohen in het Fries werd uitgevoerd. Ik wilde terug om bij te dragen aan de Friese cultuur.” WEROM NEI IT HEITELÂN En zo komt Inez in 2013 na vijfentwintig jaar terug naar Friesland. “Mijn hart trok weer naar het platteland. Vroeger had ik een hekel aan de sociale controle van een klein dorp. Nu koester ik die
Voor velen was Inez Timmer (66) een vergeten naam, totdat ze een aantal jaren geleden vanuit Duitsland terugkwam in Friesland. Ze is de laatste tijd vooral bekend door de mooie theaterprogramma’s die ze heeft gemaakt. Daarnaast was de zangeres regelmatig in de media: als semifinalist in The Voice Senior én als winnaar van het Ouderen Songfestival. De oudere generatie Friezen zal haar nog kennen van de folkband Irolt. Sommigen zagen haar lang geleden wellicht in een musical, naast sterren als Henk Poort en Bill van Dijk. Later veroverde ze de theaters in Duitsland en Oostenrijk en entertainde op exclusieve cruises. Ik zocht Inez op in Weidum, waar ze alweer jaren woont.
warmte.” Ze had Heimat & Heitelân geschreven, een voorstelling over het schakelen tussen twee culturen. “Wat een werk om na zoveel jaar weer aan de bak te komen! Niemand kent je, dus ik heb alle dorpshuizen afgebeld.” Uiteindelijk weet zij ieder jaar twee theaterstukken op de planken te brengen. De uitvoering van Op alle Fronten wordt door de Leeuwarder Courant beloond met 5 sterren. THE VOICE SENIOR EN OUDEREN SONGFESTIVAL De artistieke duizendpoot weet van geen ophouden. Ze schittert in 2019 als Mme Armfeld in A Little Night Music en krijgt een nominatie voor de beste vrouwelijke bijrol. Datzelfde jaar is ze semifinalist
Ongekunsteld zit ze aan tafel in haar knusse huisje.
Phantom of the Opera vertrekt ze naar Wenen. In
in The Voice Senior en in juli 2021 wint Inez in Am-
Gekleed in een sweater en joggingbroek is er niets
Oostenrijk en Duitsland krijgt Inez in alle bekende
sterdam het Ouderen Songfestival. “Noem het over-
terug te vinden van de grande dame die regelmatig
musicals een grote rol. “Een groot avontuur met
dreven ambitie, maar het is ook zo mooi om mee
schittert op de bühne. Zangeres worden was geen
alle ingrediënten voor een goed gevuld dagboek:
te maken. Toen ik van dat songfestival terugkwam
jeugddroom. “Als kind wilde ik als leeuwentemmer
triomfen, eenzaamheid, liefde, verdriet. Gevoelens
in Weidum, hingen hier de vlaggetjes aan de gevel.
bij het circus werken. Dat theatrale zat er dus wel in.
die alleen je collega’s begrijpen.”
En de publiciteit is erg welkom. Alle Friese media
Ik ontdekte dat ik mensen kon raken als ik op een
hebben er aandacht aan besteed. Dat belt een stuk
podium stond, maar de calvinistische opvoeding zat
BETOVERD DOOR EEN GOOCHELAAR
mij in de weg. Ik werd lerares Engels.” Taalgevoel
Na acht jaar onderbreekt Inez het musicalwerk. “Ik
had ze zeker. Ze zingt en acteert even makkelijk in
miste de interactie met het publiek. Je staat iedere
OPPASSEN DAT DE CULTUUR NIET VERLOREN GAAT
het Duits en Engels als in het Nederlands en het
avond naar een zwart gat te kijken. Ik werd solist en
De coronatijd heeft Inez strijdbaar gemaakt. “Eerst
Fries. “Fries is niet mijn moedertaal”, vertelt Inez.
later entertainmentmanager op een groot cruise-
was ik murw geslagen. In één keer geen optredens
“Ik kwam als vierjarige van Dedemsvaart naar Bui-
schip.” Op een van de cruises leert ze haar man Peter
meer, dat doet iets met je. Maar ik ben als een gek
tenpost. Thuis spraken wij Nederlands, maar we
kennen. “Er kwam een goochelaar aan boord die mij
gaan schrijven, heb nieuwe ideeën uitgewerkt. Tus-
woonden wel in de Wâlden. Toen ik op school met
betoverde.” Ze settelen zich uiteindelijk in het Duitse
sen de eerste en tweede lockdown heb ik aardig
een Westereinder klasgenoot Fries sprak, raadde
Essen om meer tijd voor elkaar te hebben. “Toen
wat voorstellingen gedraaid. Steeds voor dertig
hij mij dat af omdat het zo raar klonk.” IROLT Toch zorgt de Friese taal ervoor dat ze bekend wordt als zangeres. In Leeuwarden treft ze de muzikant Nanne Kalma. Daar slaat bij de achttienjarige niet alleen de artistieke vonk over, want Inez trekt bij Nanne in. Hij is gestopt met de popgroep Pugh’s Place en wil iets totaal anders. Geïnspireerd door Britse folkbands ontstaat de Friestalige folkband Irolt. “De eerste albums, De Gudrun Sêge en Kattekwea zijn erg goed verkocht. Wij waren op het goede moment met het juiste repertoire op de juiste plek.” Optredens tot in Engeland volgen. “We zaten eens in een tv-show van Rob de Nijs. Had ik, in folkstijl, houten sandalen aan. De opname was op een grindpad. Niet zo handig.“ IN DE KAARTENBAK BIJ JOOP VAN DEN ENDE De relatie houdt geen stand en ieder gaat zijn eigen weg. “Nanne wilde meer focussen, terwijl ik wilde verbreden.” Inez gaat naar het conservatorium in Hilversum. “Ik was al tweeëndertig en kreeg les van Greetje Kauffeld. Ik studeerde af als jazzzangeres, maar deed daar eerst weinig mee. Omdat ik in de kaartenbak bij Joop van den Ende zat, mocht ik auditie doen voor de musical Cyrano.” Ze wordt aangenomen en begint haar musicalleven. Na The
makkelijker”.
SENIORENkrant | INTERVIEW
07
mensen per keer.” Inez merkt op dat
FIT BLIJVEN IS BELANGRIJK
we moeten oppassen dat door corona
Inez houdt zich fit met het Weidumer
niet nog meer cultuur verloren gaat in
Wandel Bootcamp. “Op maandagmor-
Friesland. “Minister De Jonge die net
gen gaan hier in de straat de deuren
zo lief een dvd’tje opzet als alternatief
open en dan loopt een stel vrouwen
voor een echt concert, dat doet pijn.”
met een matje onder de arm richting het kaatsveld. Ik moet als podiumdier
Foto: Piet Douma
LEVENSWERK
in conditie blijven, maar ik raad ieder-
Daarom werkt ze nu al drie maan-
een aan om regelmatig te bewegen.
den aan haar ultieme project Baas
Juist als je door je leeftijd wat min-
Giele Taksy. Ondersteund door een
der intensief leeft.” Ook de geest moet
vierkoppige band zingt Inez in het
gestimuleerd worden, vind Inez. “Ik
Fries vertaalde songs van Joni
blijf als senior geestelijk fit omdat ik
Mitchell. “Voor de financiering heb
nieuwsgierig blijf. Alsjeblieft: dut niet
ik een crowdfundingsactie opgezet.
in, blijf openstaan voor nieuwe bele-
Ik had vijfduizend euro gevraagd,
venissen. Koester kunst en cultuur,
maar er kwam ruim zesduizend bin-
want die zorgen voor buitengewone
nen. Geweldig! Er komt een cd uit, 28
ervaringen.” Ze staat op en zingt Joni
januari is de première in De Harmonie.
Mitchell in het Fries: “Ik bin ljocht en
Een megaklus, maar dit beschouw ik
tsjuster wend, ik libje elke dei”. ■
Foto: Greet Terpstra
als een soort levenswerk.” Foto: Peter Schütte
Foto: Peter Schütte
Ze fronst een beetje. “Ik word ook ouder, het geheugen neemt af, tekst leren duurt steeds langer. Ik ga door zolang ik het nog kan, het mij voldoening geeft en ik het publiek nog iets te bieden heb. Maar na Baas Giele Taksy zet ik geen nieuwe locomotieven op de rails. Voordat je aan je optredens toe bent vreet de voorbereiding zo ontzettend veel tijd en energie. Het lijkt Foto: Peter Schütte
mij heerlijk om met het repertoire op pad te gaan dat ik al heb.”
“ MIJN HART TROK WEER NAAR HET PLATTELAND. VROEGER HAD IK EEN HEKEL AAN DE SOCIALE CONTROLE VAN EEN KLEIN DORP. NU KOESTER IK DIE WARMTE.”
Foto: Peter Schütte
08
MAATSCHAPPIJ | SENIORENkrant in mijn buik. Het voelde niet goed, maar ik kon het niet plaatsen. Vanwege het geloof hadden we geen seks voor het huwelijk. Dat ik daar met hem niet van kon genieten, ontdekte ik pas toen ik al getrouwd was. Tja, wat doe je dan, je gaat niet meteen scheiden. Ik bleef bij hem en we kregen drie kinderen.” Pas op haar negenenveertigste ontdekte Anne dat ze lesbisch was. “Mijn man en ik gingen in relatietherapie en ik werd stapelverliefd op de lesbische therapeute. Zo kwam ik er achter.” Haar man zei dat het wel over zou gaan, dat die gevoelens door de overgang kwamen. “Maar dat was natuurlijk niet zo. We hebben nog een half jaar als broer en zus samengeleefd, maar dat werkte niet. Ik voelde me heel alleen, want niemand wist van de situatie; ook de kinderen niet.” Anne ging naar het COC, op een avond dat anderen haar niet konden zien. “Dat was echt doodeng. Ik kreeg een foldertje mee van Orpheus, de landelijke vereniging voor mensen die tijdens een heterohuwelijk ontdekken dat ze homoseksueel zijn. Daar heb ik heel veel steun aan gehad. Mijn man ook trouwens. Dankzij Orpheus
Majo Tigchelaar (links) en Anne Veenendaal .
Tekst: Boukje Wiersma | Foto: Simon van der Woude
“VEEL OUDEREN DIE IN EEN VERPLEEGHUIS WONEN, GAAN TERUG IN DE KAST”
zijn we uiteindelijk als maatjes uit elkaar gegaan.” Inmiddels is Anne zelf erg actief binnen Orpheus. Ze leidde gespreksgroepen en bemant nu de landelijke telefoonlijn. ACCEPTATIE Ook binnen Anne haar familie lag haar homoseksualiteit gevoelig. “Mijn moeder kon er eerst niet mee omgaan, ze vond dat ik het vol moest houden met mijn man. Daarin speelde het geloof zeker een rol. Zelf had ik last van schuldgevoel. Ik was heel actief in de kerk, maar ik ben er uiteindelijk uitgestapt. Toen mijn geaardheid bekend werd stond ik in de kerk alleen koffie te drinken, niemand kwam bij me staan. Ik kwam huilend thuis”.
We leven in een tijd waarin alles lijkt te kunnen: mannen met nagellak en in een jurk, een kruisje in je paspoort bij geslacht, genderneutrale toiletten. Zo op het oog zijn we in Nederland erg tolerant. Toch worden er nog steeds kinderen door hun ouders de deur uit gezet wanneer ze vertellen dat ze homoseksueel zijn en gaan sommige ouderen terug in de kast als ze in een verpleeghuis terechtkomen.
Dat ze het aan de kinderen moest vertellen was ook geen kleinigheid. “Tjonge, wat was dat moeilijk. Mijn dochter vond het heel erg, ook omdat we gingen scheiden natuurlijk, maar ze heeft het wel geaccepteerd. Een van mijn zonen sloeg zijn arm om me heen en zei: ‘Wat er ook gebeurt, je blijft mijn moeder’.” DE DEUR UITGEZET Ook in de huidige tijd, waarin alles lijkt te kunnen,
Ik zocht Anne Veenendaal (72) en Majo Tigche-
Maar dat je je leven kon delen met iemand van
is acceptatie nog steeds een issue. Majo: “Jaarlijks
laar (73) van COC Friesland op om te praten over
hetzelfde geslacht, dat je kinderen kon hebben
worden ongeveer drieduizend jongeren uit Neder-
de homo-emancipatie van toen en nu. Ze vertellen
samen, dat bestond niet. Het voelde altijd als iets
land door hun ouders de deur uit gezet vanwege
heel open over het werk dat ze doen voor het COC,
dat niet hoorde.” Later kwam het wel weer goed
hun geaardheid. Op de scholen in Leeuwarden komt
hun ervaringen binnen de LHBTI+ gemeenschap
tussen Majo en zijn moeder, maar het litteken blijft.
maar een heel klein percentage van de homosek-
van Friesland en hun coming out.
“Dat ze negatief reageerde en me afwees was ont-
suele studenten er openlijk voor uit. De helft van de
zettend pijnlijk.”
jongeren die naar het COC komen, doet dat stiekem.
HET LITTEKEN BLIJFT
Natuurlijk zijn er ook positieve voorbeelden. Zoals
Majo was een jaar of achttien toen hij ontdekte dat
“HET VOELDE NIET GOED,
de vader die zijn lidmaatschap van de katholieke
hij zich aangetrokken voelde tot mannen. Een jaar
MAAR IK KON HET NIET PLAATSEN”
zangvereniging opzegde omdat er negatief werd
later kwam hij noodgedwongen uit de kast, op een
Anne heeft een heel ander verhaal. Ze was vijf-
gesproken over zijn homoseksuele zoon”. “Dat is
moment dat hij daar helemaal nog niet aan toe
entwintig jaar getrouwd met een man. “Ik ben
dapper”, zegt Anne. “Heel gewoon eigenlijk, maar
was. Er volgden twee moeilijke jaren. “Ik woonde
opgegroeid in een christelijk gezin. Ik had nooit
toch dapper”. Hoe kan het dat de emancipatie van
nog thuis en het onderwerp was voor mijn moeder
vriendjes en ik ben wel eens verliefd geweest op
homoseksualiteit zo langzaam gaat? Majo”: “Het is
onbespreekbaar. Er ontstond een hele vervelende
een vrouw. Maar ik wist niet dat je lesbisch kon
ongeveer sinds 1970 een gespreksonderwerp en
sfeer. Ik zat op de kweekschool en bleef daar zo
zijn, daar werd in mijn omgeving nooit over gespro-
dat is relatief kort. Er komt steeds meer aandacht
lang mogelijk hangen om maar niet naar huis te
ken. Mijn man heb ik via een contactadvertentie in
voor, maar het heeft tijd nodig. En dan valt het hier
hoeven. Heel eenzaam. Homoseksualiteit als leef-
de krant leren kennen. Toen we gingen verloven
in verhouding nog mee. Er zijn eenenzeventig lan-
wijze was in die tijd onbekend. Iedereen wist wel
kreeg ik het heel erg benauwd. Dat gevoel was er
den waar je in de gevangenis terechtkomt als je
dat er mannen waren die het met mannen deden.
ook weer bij de bruiloft. Ik had totaal geen vlinders
homoseksueel bent.”
SENIORENkrant | MAATSCHAPPIJ
09
“DAN KUN JE NIET MET KINDEREN WERKEN”
VOORLICHTING EN HULP
het nachtkastje had staan, maar aan anderen vertel-
Vooral op juridisch gebied is er veel gewonnen. Je
Majo was in 1968 één van de oprichters van COC
de dat het zijn neef was. Hij durfde zijn geaardheid
kunt vanwege je geaardheid niet meer ontslagen
Friesland. De eerste vijf jaar was hij voorzitter; Anne
niet openlijk te bespreken. Het zou enorm helpen
of uit je huurhuis gezet worden, om maar wat te
is inmiddels twintig jaar actief binnen het COC.
als iedereen die met ouderen werkt de mogelijkheid
noemen. Dat was vroeger wel anders. Majo geeft
Het COC komt op voor de belangen van lesbiennes,
open zou houden dat iemand homoseksueel zou
een paar voorbeelden van vooroordelen en tegen-
homoseksuelen, biseksuelen, trans- en intersekse
kunnen zijn.” Anne werkte een tijd geleden mee
werking. “Na de middelbare school was ik voor een
personen. Beiden benadrukken het belang daarvan.
aan het theaterstuk Terug in de kast, dat opgevoerd
beroepskeuzetest bij het arbeidsbureau. Uit die test
Majo: “Zolang het woord homo een scheldwoord is,
werd in verschillende zorginstellingen. “We hoorden
kwam dat ik geschikt zou zijn als onderwijzer. Toen
men regenboogvlaggen in de brand steekt, kinderen
heel vaak van de medewerkers dat er in hun instel-
ik vertelde dat ik homoseksueel was, zei die dame:
door hun ouders de deur uitgezet worden vanwege
ling geen homoseksuele bewoners waren. Maar die
‘Oh maar dan kun je niet met kinderen werken’.
hun geaardheid en mensen in elkaar worden gesla-
zijn er natuurlijk wel, alleen men komt er vaak niet
gen, is ons werk nodig”.
voor uit”.
In 1975 kochten mijn vriend en ik een huis in Heerenveen. De ambtenaar daar wilde ons geen ge-
JE STAAT ER NIET ALLEEN VOOR
meentegarantie geven. Hij zei letterlijk: “Ik wil jullie
COC Friesland heeft een speciale 50+ groep, die ie-
soort relatie niet aanmoedigen.” Uiteindelijk kreeg ik het toch voor elkaar omdat ik de juiste mensen kende en voor mezelf op kon komen. We waren een van de eerste homoseksuele stellen in Friesland die met gemeentegarantie en met een samenle-
“ALS LHBTI+'ER MOET JE ALTIJD EEN STAP ZETTEN”
dere derde dinsdag van de maand bij elkaar komt. Om te praten of om een uitstapje maken. De oudste is 92 jaar. Als je met het onderwerp worstelt, neem dan contact op. “Je staat er niet alleen voor”. ■
vingscontract een huis kochten.” Majo heeft, net
Anne Veenendaal geeft lezingen over haar
als Anne, de nodige strijd moeten leveren, maar
coming out en het COC en Orpheus. Heb je
“daardoor sta ik nu wel opener en ruimdenkender
TERUG IN DE KAST
belangstelling, stuur haar dan een mailtje:
in het leven”.
Voorlichting geven op scholen is een belangrijke
anne.veenendaal@online.nl
taak van het COC. In bijna iedere klas zit wel een Wettelijk gezien is er veel veranderd, de morele kant
homoseksuele leerling. Alleen voor diegene kan het
COC Friesland
is een ander verhaal. “Als LHBTI+'er moet je altijd
al veel verschil maken. Maar er wordt ook aandacht
058-212 4908
een stap zetten”, legt Majo uit. “Je moet uitleggen dat
besteed aan het informeren van zorgpersoneel en
info@cocfriesland.nl
je anders bent dan de norm waar iedereen vanuit
studenten van zorgopleidingen. En dat is heel erg
www.cocfriesland.nl
gaat. Dat is voor veel mensen een grote drempel.”
nodig. “Wist je dat veel oudere mensen die in een
“Hoe mooi zou het zijn als er geen hokjes waren?”
verpleeghuis wonen, terug in de kast gaan?” vraagt
Orpheus Nederland
zegt Anne. “Als je gewoon mens mag zijn en van
Anne. “Ze zijn enorm bang dat ze niet geaccepteerd
058-288 7412
een ander mens mag houden. Want daar gaat het
worden door hun generatiegenoten. Ik ken het ver-
anne.veenendaal@online.nl
toch om?”
haal van een man die een foto van zijn partner op
www.orpheusnederland.nl
De wereld van Koesma Tekst: Koesma Basdew.
Bij het begrip wonen denk ik aan dingen als warmte, knusheid, een inloopkast (tja ik ben een vrouw), woonplezier, een tuin en een veranda, familie, vrienden en feestjes. Maar ik denk vooral ook aan een veilige thuishaven. Een huis is zoveel meer dan wat muren en een dak; het is een plek waar je je thuis voelt. We gaan allemaal door verschillende fases in het leven en elke fase bepaalt in welke omgeving we wonen en leven en voor hoe lang. Dat was altijd een vanzelfsprekend en meestal ook een vloeiend proces. Je kwam vanzelf terecht waar je hoorde te zijn. Maar wonen is voor een deel van de bevolking een hoofdpijndossier geworden. Het zoeken naar
COLUMN COLUMN
WAAR IN HOLLAND STAAT MIJN HUIS? een fijne plek kan lang duren en het pad heeft vele hobbels. Sommige mensen zijn al jaren een strijd aan het leveren om een fatsoenlijke en betaalbare woning te bemachtigen. Door de krapte op de woningmarkt krijgen we stress, staan we elkaar naar het leven en vinden we het optreden van onze overheid slap. Velen zijn de wanhoop inmiddels nabij. De krapte dwingt ons om innovatief te zijn, maar ondanks de vele creatieve oplossingen hebben we nog een lange weg te gaan. Tegenwoordig associëren we wonen dan ook vaak met schulden, overbieden en overleven. Het vergt geduld, het is soms om moedeloos van te worden en het is begrijpelijk dat je je gaat afvragen: Waar in Holland staat mijn huis?
Maar houd moed, want het is aan ons om licht te schijnen daar waar het donker is. Hindoestanen hebben daar een passend feest voor. Het religieuze Hindoestaanse feest Diwali, beter bekend als het lichtjesfeest. Op deze dag eren wij Lakshmi, de godin van licht, geluk, voorspoed en wijsheid. Het licht wint van de duisternis, het goede over het kwade en de waarheid boven de leugen. Een paar dagen van tevoren zijn we druk bezig met de voorbereidingen. Een grondige schoonmaak in en rondom het huis, we bidden gezamenlijk in dankbaarheid, we eten vegetarisch en wensen elkaar Subh Diwali. We omringen ons huis met diya’s (olielampen) en godin Lakshmi zegent ons huis.
Ieders huis is iemands tempel en nu nog meer dan voorheen is eigen haard goud waard. ■
10
ZORG | SENIORENkrant beter is het natuurlijk om een val
- Een rollator is een prachtig hulp-
te voorkomen. “Je hoopt altijd dat
middel, maar als je er te vroeg
ouderen of de mensen om hen heen
gebruik van maakt dan daag je
preventief aan de bel trekken. Maar
jezelf niet meer uit qua evenwicht
een fysiotherapeut wordt vaak pas
en beenspieren. Bij twijfel kun je
ingezet als iemand al gevallen is.”
dit altijd met een fysiotherapeut bespreken. Die kan objectief
PREVENTIEF ONDERZOEK
testen of een loophulpmiddel
Mart komt veel bij ouderen thuis en
noodzakelijk is.
inventariseert dan de valrisico’s. Hij
"EEN VAL HEEFT MEESTAL VEEL GEVOLGEN, ZOWEL FYSIEK ALS MENTAAL" Tekst: Boukje Wiersma, Foto: Simon van der Woude.
Iedere dag belanden er zo’n driehonderd 65-plussers door een val op de Spoedeisende Hulp. Een heupfractuur of een polsbreuk heeft veel impact. Soms is een operatie nodig met aansluitend een verblijf in een zorginstelling om te revalideren. Veel ouderen zijn na een val zowel fysiek als mentaal in een slechtere conditie dan ervoor en dat heeft gevolgen voor hun zelfstandigheid. Het is dan ook belangrijk om een val te voorkomen.
maakt daarbij onderscheid tussen
HET VOORKOMEN VAN EEN VAL
intrinsieke (persoonsgebonden) en
Als je nog nooit bent gevallen, dan
extrinsieke (omgevingsgerelateerde)
wil je dat graag zo houden. Naast het
risicofactoren. “Bij intrinsieke facto-
in kaart brengen van de bovenge-
ren kun je denken aan verminderde
noemde risicofactoren is voldoende
spierkracht, stijfheid, bijwerkingen
bewegen een manier om een val te
van medicatie, gehoor- en gezichts-
voorkomen. “Uit onderzoek blijkt dat
problemen, dementie en neurologi-
oefeningen op het gebied van kracht,
sche aandoeningen zoals een CVA
conditie en balans het valrisico ver-
of de ziekte van Parkinson. Je hebt
kleinen. Voldoende bewegen is in
daar niet altijd invloed op, maar je
tijden van corona lastiger gebleken
kunt bijvoorbeeld wel zorgen voor
en ik begrijp dat veel mensen zich
voldoende beweging en een goede
er toe moeten zetten. Toch is even
bril.” Ook evenwichtsproblemen
buiten een frisse neus halen of thuis
komen dikwijls voor. “Veel ouderen
zo actief mogelijk zijn essentieel. Ook
zijn duizelig als ze vanuit hun bed of
de hersenen uitdagen met een puz-
stoel opstaan. Mijn advies is om in dat
zel of spelletje is heel goed. Als je nog
geval de beweging in kleine stukjes op
voldoende mobiel bent, kun je zelf
te delen. Dus vanuit liggen naar zitten,
oefeningen doen. Bijvoorbeeld van-
even rusten, opstaan, blijven staan en
uit de stoel of met steun van de tafel
dan pas beginnen met lopen.”
of het aanrecht. Ben je wat kwetsbaarder, dan is het verstandiger om
Extrinsieke factoren zijn beter te
in een oefenzaal of aan huis onder
beïnvloeden. Mart geeft graag een
begeleiding van een fysiotherapeut
paar tips. “25% van de valincidenten
aan de slag te gaan. Misschien zie je
komt door struikelen over een hoog-
geen verbetering, maar behoud van
teverschil: vloerkleden, losse tegels
spierkracht, evenwicht en conditie is
in de tuin, drempels. Vooral vloerkle-
ook belangrijk.”
den vormen een risico. Hoe mooi het ook staat, veiligheid is belangrijker.”
OEFENEN NA EEN VAL
Een tweede punt dat Mart noemt is
Ben je al een keer gevallen, dan kun
de indeling van de woning. “Ik kom
je samen met een fysiotherapeut
veel tegen dat de looproutes niet
situaties oefenen waarin je bang
logisch zijn. Vaak staat de woning te
bent om te vallen. “Bijvoorbeeld
vol en moeten de bewoners om van
iets van de grond pakken. Juist die
alles heen slalommen. Dan is de kans
handeling ga je herhaaldelijk oefe-
op vallen groter.”
nen. Als het lukt slaan je hersenen dat namelijk op en word je minder
Fysiotherapeut Mart Haan legt uit
VALGEVOELIGHEID
ANDERE AANDACHTSPUNTEN:
angstig. Angst zorgt voor een hogere
wat ouderen en hun mantelzorgers
Een van die kwetsbaarheden is de
- Loop op stevig, goed passend
spierspanning waardoor je valgevoe-
kunnen doen op het gebied van val-
valgevoeligheid. Mart vindt het dan
schoeisel en niet op sokken of
liger bent.”
preventie. Mart heeft na zijn studie
ook erg belangrijk dat daar aandacht
gladde sloffen.
de master Fysiotherapie in de Geri-
voor is. “Een val heeft meestal veel
- Alles wat glad is levert een val-
VALTRAINING
atrie gedaan. Hij werkt onder andere
gevolgen. De kans dat je op hogere
risico op. Maak een gladde trap
En dan is er nog valtraining. “Die is
in een woonzorgcentrum. “Het behan-
leeftijd iets breekt is groot. Dan is een
en douche stroef met antislip-
er op gericht om de gevolgen van
delen van ouderen is anders van-
ziekenhuisopname vaak onvermijde-
oplossingen.
een val te verminderen. Door val-
wege de complexiteit”, zegt hij. “Ze
lijk. Wist je dat spiermassa al na een
- Beugels in het toilet en de bad-
training automatiseer je hoe je moet
hebben vaak een combinatie van
paar dagen afneemt als je in bed ligt
kamer geven steun. Zorg ook
vallen, in de hoop dat je daarmee
aandoeningen, bijvoorbeeld artrose
en weinig beweegt? Daarnaast gaat
voor een stevige trapleuning.
een botbreuk voorkomt.” Aangezien
in de knie, hartfalen en geheugen-
de angst om opnieuw te vallen in het
- Werk losse kabels altijd weg,
een heupfractuur één van de meest
problemen. Als geriatrisch fysio-
hoofd kruipen. Met als gevolg dat je
daar struikelen echt heel veel
voorkomende fracturen is en grote
therapeut breng je alle kwetsbaar-
nog minder beweegt en in een neer-
mensen over.
gevolgen kent, dragen sommige
heden op fysiek, psychisch en sociaal
waartse spiraal terechtkomt.”
- Zorg voor voldoende verlichting in
ouderen preventief een heupprotec-
(en om) huis. Hoe minder je ziet,
tor. Dit is een soort kussen onder je
gebied in kaart en je overlegt indien nodig met andere zorgverleners. Met
Hoe sterker iemand is, hoe sneller
hoe eerder je valt.
kleding dat je heup beter beschermt
als doel dat iemand zijn of haar zelf-
het herstel verloopt. “Better in, better
- Draag kleding die niet te wijd is en
bij een val. ■
redzaamheid zo lang mogelijk kan
out noemen ze dat. Een goede con-
geen touwtjes of andere frutsels
behouden. Want dat zorgt voor een
ditie, zowel lichamelijk als mentaal,
heeft waar je achter kunt blijven
Meer informatie vind je op
betere kwaliteit van leven.”
scheelt echt een hele hoop.” Nog
haken.
www.veiligheid.nl.
SENIORENkrant | PRIJSPUZZEL 11 Loss maalt e ijd €
Proefactie
7
incl. b ,30 ezorg ing/ BTW
3 maaltijden voor slechts € 10,-
Ervaar nu bij Autobedrijf Pheifer: DE BROMMOBIEL
Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u. Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen. Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.
Wij zijn naast uw specialist in auto’s nu ook uw adres voor Ligier en Microcar brommobielen! De voordelen van een brommobiel? • Geen wegenbelasting • Rijden vanaf 16 jaar • Laag brandstofverbruik
Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl
Microcar Dué
Microcar M.Go
De ideale stadsauto. Klein en compact. Verkrijgbaar met onder andere stuurbekrachtiging, airco, achteruitrijcamera en Apple Carplay.
De allround SUV. Praktisch en comfort. De M.Go is de grote broer van de Dué en staat bekend om haar grote ruimte en hoge instap.
Ligier JS50C
Ligier JS60
Verleidend sportief. De Ligier JS50 is de meest sportieve brommobiel die er is. Stijlvol afgewerkt en boordevol luxe.
De SUV met stijl. Een premium SUV met stijlvolle afwerking. Alle ruimte en toch compact. Voorzien van een prachtig interieur én exterieur.
Vanaf € 9.995,-
Vanaf € 10.990,-
✃ www.maaltijdserviceaanhuis.nl Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 3 maaltijden voor slechts € 10,- . Normaliter kost een maaltijd € 7,30. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 7,90.
Postzegel niet nodig
* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.
Vanaf € 13.990,-
✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 10,-
Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert
Naam: Adres: Woonplaats: Telefoon:
Alexanderstraat 12, Sneek www.pheifer.nl 0515 41 58 25
E-mail:
Feesten
Puzzel: Peter Teeuwen
Win een mooie prijs! Onder
de
goede
Nederland is een multiculturele samenleving geworden. Iedere cultuur heeft zijn eigen feesten. Daar gaan we naar op zoek! De puzzel bestaat dus uit woorden die betrekking hebben op feesten uit diverse culturen. Maak van de volgende lettercombinaties steeds een woord dat daarmee te maken heeft en vul dat in
inzendingen
wordt
weer een prijs verloot. Deze keer kun
het diagram in. Begin met de eerste en zet die op plek 1 enzovoort. Houd dus dezelfde volgorde aan. Als je alles goed invult, verschijnt er op de gele balk ook iets dat met een feest te maken heeft. Dat is de oplossing.
je een Boodschappenpakket t.w.v. 50 euro, aangeboden door Jumbo Kooistra, Sneek
winnen.
Stuur
de
oplossing
in voor 2 januari 2022 naar puzzel@ leeuwarderseniorenkrant.nl of Leeuwarder Seniorenkrant,
t.a.v.
de
puzzelkoning,
Gouverneursplein 6, 8911 HH Leeuwarden. Vermeld naast de oplossing je naam, adres
Vanaf € 16.690,-
en
woonplaats,
en
eventueel
telefoonnummer. Vanaf 3 januari 2022 is de oplossing te vinden op www.seniorenkrant.nl en op Facebook.
1 2 3 4 5 6 7 8 9
1 E A E A A C A A E
2 E A E E A E A E E
3 E C E K A E E E I
4 F E F S E E I H K
5 I H F V E F K L N
6 K K F
7 R N O
8 S O R
9 S
10 T
S
T
F H L L N
L I N N P
N J R O R
N L S W S
R S S T
11 U
12
13
S S T
T T
T T
22 12
PUZZELS | SENIORENkrant
MUUR ISOLATIE
VLOER ISOLATIE
DAK ISOLATIE
SPECIALIST IN WONINGISOLATIE - Bespaart veel energie! - Draagt bij tot een schoner milieu! - Verhoogt het comfort! - Verlaagt de energielasten! - Zakelijk en particulier!
WWW.KOSTONNOORD.NL Laat u kosteloos informeren door een van onze adviseurs.
Koston Noord BV Rijksstraatweg 7 8814 JV Zweins Telefoon: 0517-767030 E-mail: info@kostonnoord.nl Website: www.kostonnoord.nl Informeer naar de subsidiemogelijkheden!
DERBY | SC CAMBUUR - SC HEERENVEEN
13
GASTCOLUMN
Tekst: Nynke van der Zee.
‘MOOI DAT JULLIE ER EVEN WAREN’ “Fan welke fuotbalklup bisto fan?” Het was vroeger dé vraag bij ons op het schoolplein. Daarbij waren er slechts twee opties mogelijk: Heerenveen of Cambuur. Ik kende Heerenveen van de blauwwit gestreepte paraplu die bij ons thuis in de garage stof stond te vangen, maar wie er in het Abe Lenstrastadion speelden? Geen idee. En van Cambuur had ik nog nooit gehoord. Dus ik hield me altijd verre van die fanatieke clubstrijd. Maar vraag het me nu en ik heb een antwoord. Ik ben fan van Henk. Iedere zondagavond zetelen we ons hier thuis om zeven uur op de bank voor Studio Sport. Het ultieme relaxmoment na een druk weekend. Het hoogtepunt op deze zondagavond is de wedstrijd van Cambuur. Daarbij gaat het mij naast het resultaat op het veld, vooral om het gesprek met trainer Henk de Jong na afloop. Want een wedstrijdevaluatie met Henk,
dat is nabeschouwen op Champions Leagueniveau. Nu Cambuur weer in de Eredivisie speelt, mag Henk na afloop van iedere wedstrijd plaatsnemen achter de microfoon van Arno Vermeulen, Jeroen Elshoff of Frank Snoeks. Waar deze doorgewinterde voetbalcommentatoren gewend zijn aan gesloten, norse coaches, die het liefst meteen doorlopen naar de kleedkamer, is Henk de Jong de ideale schoonzoon. Want Henk is altijd bereid tot een praatje. Sterker nog: geef Henk de microfoon en hij zingt nog net niet het Woanskip wanneer Cambuur heeft gewonnen. Wat een verademing. Eindelijk iemand in de voetbalwereld die zegt waar het op staat. Die een verlies in extra tijd betitelt als ‘zwaar klote, jong’. Die oprecht trots is op zijn mannen. Die over zijn spelers praat alsof het stuk voor stuk zijn eigen zoons zijn. Die zichzelf door de
groep laat aanspreken met ‘trainer’, alsof het de welpen van VV Foarút zijn. Die “hoi” tegen iedereen zegt, omdat hem dat net zo veel energie kost als geen ‘hoi’ zeggen. Kortom: een trainer die tegelijkertijd gewoon mens is. Geen manager die altijd met een schuin oog naar zijn loonstrookje kijkt. Of twaalf miljoen opstrijkt wanneer hij vertrekt. Ieder gesprek met Henk is genieten. Ik heb hardop gelachen toen Henk collega-trainer Erik ten Hag van Ajax het oprechte advies gaf om zijn toppers te sparen voor de Champions League en zijn B-elftal op te stellen tegen Cambuur. “Dan binne jim noch goed genôch”. Of toen hij nog voor het Eredivisieseizoen begon iedereen meteen duidelijk maakte dat nieuwe spelers niet voor het geld naar Leeuwarden hoefden te komen. “Wy moatte it echt ha fan jonges dy’t komme foar de klup mei de folle tribunes en de fanatike achterban.”
De mooiste uitspraak deed Henk na afloop van één van de eerste competitiewedstrijden die Cambuur speelde in de Eredivisie. Welke wedstrijd het exact was durf ik niet te zeggen, maar na afloop nam Henk plaats achter de microfoon. Bij het afronden van het gesprek lachte Henk zijn bekende lach naar de NOS-collega’s en voegde er aan toe: “Mooi dat jullie er even waren”. “Moai dat jim der efkes wienen”, zoals je de verjaardagsvisite aan het einde van de avond bij de voordeur bedankt voor hun komst. Ik smolt. In deze zin schuilt voor mij de oprechtheid van Henk. Een bedankje voor de verslaggevers dat ze het ritje vanuit Hilversum naar Leeuwarden wilden maken om verslag te doen. En dat ze na afloop zo vriendelijk waren om nog even te blijven voor een gesprekje. Fijne jongens, mooi dat ze er even waren. ■
Tekst: Boukje Wiersma, Foto: Simon van der Woude.
Er is veel veranderd in de voetballerij; clubs zijn
OUD-CAMBUURSPELER JOHAN GROOTE: EEN ECHTE CAMBUURMAN, MAAR VOORAL VOETBALLIEFHEBBER
inmiddels miljoenenbedrijven. “Spelers hebben
Oud-Cambuurspeler en trainer van VV Sneek Wit Zwart Johan Groote is een bekend gezicht in Friesland. Je ziet hem vooral op plekken waar gevoetbald wordt, altijd in een sportoutfit. Als kind was hij goed in veel sporten, maar zijn vader zei: Johan, dat kunnen we niet allemaal betalen. Hij koos voor het voetbal. “Mijn vader kon zelf goed voetballen, maar moest door tuberculose al op zijn 28e stoppen. De carrière die ik heb gehad was ook zijn droom.”
teleurgesteld over Go Ahead en zei: je neemt me
Johan is een echte Cambuurman, maar hij is vooral
of je neemt me niet. Ik had ook naar Veendam
voetballiefhebber. “Er zijn fans die via de polder rij-
gekund, maar Cambuur voelde warmer én het was
den als ze naar Zwolle moeten om het Abe Lenstra
een Drentse enclave. Roel Brinks uit Emmer-Com-
stadion te vermijden. Ik ben 200% voor Cambuur,
pascuum had een knalgele Ford Capri met een
maar ik ga ook gewoon naar een wedstrijd van SC
zwart dak. Daar reden we mee naar huis als we
Heerenveen. Voetbal overstijgt voor mij de clubs.”
vrij waren. Geweldig!”
De komende derby kijkt hij thuis op de bank, samen
meer afstand. In mijn tijd was het gemoedelijker, we trokken veel met elkaar op. Op maandag gingen we uitlopen in het Bos van Ypey, dat was onze krachttraining.”
met zijn Janny. “Mijn vader sprak tegen haar ooit de Johan voetbalde tot zijn 32e voor Cambuur. Toch had
legendarische woorden: “Je houdt ons Johan toch
het net zo goed anders kunnen lopen. “Ik woonde op
niet van het voetbal af hè?” Gelukkig voor Johan én
een flatje met twee medespelers. Na de wedstrijd van
Cambuur deed Janny dat niet. ■
de beloften op zaterdagmiddag gingen we altijd met een ploegje op stap. Tja, je bent jong, maar die vrijheid werkte niet. Drie andere jongens werden weggestuurd.
Op zijn zestiende speelde Johan al in het eerste elftal
nu performancecoaches en trainers houden veel
Ik mocht blijven, maar het moest wel anders.”
van Emmerschans. Scouts hielden hem in de gaten. “Ik wilde heel graag naar Go Ahead Eagles, want die
Het was trainer Nol de Ruiter die Johan in het ga-
club had destijds een hele goede voetbalschool.” Het
reel kreeg. Hij zag mij voetballen en zei: “Wie is die
was al rond, maar toen scheurde Johan zijn enkel-
dikke met dat lange haar?” Ik was in die tijd zes kilo
banden. “Daardoor ging het niet door. Een jaar later
te zwaar omdat ik een hele tijd geblesseerd was
was Hans Kraaij sr. daar trainer en die vond dat hij
geweest. Nol zag mijn talent, maar gaf me flink op
al genoeg verdedigers had. Ik was er flink ziek van.”
mijn donder. In de voorbereiding was ik helemaal afgetraind. Cambuur regelde dat ik in de kost kon bij
Ook Cambuur had interesse en Johan werd uit-
medespeler Thomas Haan. Die had een dochtertje
genodigd om een oefenwedstrijd te komen spe-
van 2,5 en ik werd haar grote broer. Ze gaven me
len. “Daar had ik geen zin in. Ik was nog steeds
een warm thuis en het roer ging om.”
14
RECEPT | SENIORENkrant
LEKKER BEPPE, SÛKERBÔLE! KERSTTOETJE MET WENTELTEEFJES VAN SUIKERBROOD Nog een paar weken en dan is het Kerst. Voor wie niet uren in de keuken wil staan, maar toch een lekker toetje op tafel wil zetten, hebben we een heel simpel maar speciaal recept. Ken je het gezegde: Lekker beppe,
suikerbrood in het beslag en bak het
sûkerbôle, pake mei de koarsten ha?
brood aan beide kanten bruin.
Sûkerbôle, oftewel suikerbrood, is een echt Fries product. We kennen suiker-
Serveer de wentelteefjes met een bolle-
brood vooral in langwerpige vorm, al
tje kaneelijs, een toef slagroom en vers
kun je bij sommige bakkers ook ronde
fruit met een laagje poedersuiker. Ook
suikerbofferts kopen. Suikerbrood was
heerlijk met Lemon curd. Lekker ite!
vroeger vooral een luxeproduct dat bij speciale gelegenheden op tafel stond.
DIT HEB JE NODIG VOOR
Als er dan ook nog roomboter op zat,
ZES WENTELTEEFJES:
was het feest compleet.
6 plakken suikerbrood, uit Friesland natuurlijk. | 2 eieren | 200 milliliter melk | Roomboter | 1 theelepel kaneel | 30 gram suiker | Kaneelijs | Slagroom | Vers fruit (bramen, blauwe bessen, frambozen, aardbeien; wat je maar lekker vindt) | Poedersuiker.
Suikerbrood is nog steeds heel populair. De laatste tijd kom je de lekkernij in veel hippe recepten tegen. En hoewel een plak sûkerbôle met roomboter boven alles gaat, is het ook wel een keer leuk om er iets anders mee te maken. Bijvoorbeeld wentelteefjes met kaneelijs. ZO MAAK JE HET: Klop de eieren los in een kom en voeg de suiker, de kaneel en de melk toe. Maak er een beslag van, de suiker moet opgelost zijn. Verwarm een beetje roomboter in de pan, week de plakken
SENIORENkrant 15
Woonzorg Nederland De grootste aanbieder van seniorenwoningen in Friesland schrijf u nu in op www.frieslandhuurt.nl Dokkum Stiens Franeker Harlingen
Buitenpost Leeuwarden Surhuisterveen
Tzum Weidum Wommels Bolsward
Grou
Heerenveen
Woonzorg Nederland is een landelijke woningcorporatie, die zich richt op het huisvesten van 55-plussers. We bieden onze bewoners een betaalbare, veilige en toegankelijke woning waar ze zelfstandig kunnen wonen. Onze ambitie is iedereen een fijn thuis te geven met ruimte voor contact en ontmoeting in een zorgzame buurt. Door persoonlijke aandacht en samenwerking in een lokaal zorg- en dienstennetwerk dragen we eraan bij dat mensen op zichzelf kunnen blijven wonen. Ook als ze meer zorg nodig hebben. Met in totaal ruim 30.000 zelfstandige woningen en appartementen is Woonzorg Nederland niet alleen de grootste aanbieder van seniorenwoningen in Friesland, maar in heel Nederland. In onze complexen vindt u naast gezondheidsvoorzieningen ook bewonersconsulenten die persoonlijk in contact staan met de bewoners. We helpen u graag bij het vinden van een geschikte woning. Comfortabel en zorgeloos wonen begint bij Woonzorg Nederland. Wilt u in aanmerking komen voor onze woningen? Schrijf u in op www.frieslandhuurt.nl Heeft u vragen of wilt u meer informatie, dan kunt u ons bereiken op het mailadres friesland@woonzorg.nl
Ureterp
Appelscha
16
SENIORENkrant
Laatste kans!
4-kamer appartement in Huis aan de Haven Het is nu of nooit. Uw eigen ruime en luxe appartement met 3 slaapkamers in Huis aan de Haven, met prachtig uitzicht over het van Harinxmakanaal. Een eigen plek voor de boot is zo geregeld en in 10 minuten fietst u naar de stad. Of naar het pittoreske Grou. Liever thuis? Door de vouwpui voelt het elke dag, alsof u buiten zit. Kijk vandaag nog op huisaandehavenleeuwarden.nl of maak een afspraak met Makelaardij Hoekstra. We vertellen u graag meer.
Makelaardij Hoekstra 058-2337382 | makelaardijhoekstra.nl