Leeuwarder Seniorenkrant 30 by Devea

Van jouw wereld tot de hele wereld

Download nu de LC-app

Nog geen abonnee? Probeer de app nu 7 dagen gratis! Zo werkt het:

1. Downloaden

Scan de QR-code of bezoek www.lc.nl/app om de LC-app te downloaden.

2. Inloggen

Gebruik je bestaande inloggegevens om direct toegang te krijgen. Wachtwoord vergeten? Je maakt eenvoudig een nieuwe aan.

3. Lezen

Ingelogd? Lees alle artikelen of los alle puzzels op. Als abonnee lees je ook onbeperkt de digitale krant.

Scan & download nu

Lees de Leeuwarder Courant voor nieuws, verhalen en puzzels die jou en je omgeving bezighouden.

6 DAGEN GELDIG!

van 3 december t/m 8 december. Wij komen gratis bij u thuis. Ook op zaterdag en zondag.

Tesselschadestraat 29 8913 HA Leeuwarden

Openingstijden: 10.00 - 18.00 uur

Binnen een straal van 100 km komen wij vrijblijvend bij u langs.

Telefoonnummer: 06 - 51 30 87 17

VALLEN KUN JE VERMIJDEN

DOOR OEFENINGEN

Iedere 65-plusser maakt het mee: je struikelt bijna over een drempel, glijdt uit op natte bladeren of voelt je even wankel bij het opstaan. Vaak loopt het goed af, maar het kan ook fataal zijn. Valpreventietrainer Mark Hofstee van Mike PT ziet het dagelijks in zijn trainingen: met de juiste oefeningen kun je je risico aanzienlijk verkleinen én je zelfvertrouwen vergroten.

‘Ik

ben de Rudi Carrell van Curaçao’

Na corona, een zware nekoperatie, een herseninfarct en een scheiding besloot Alfred Lehmann (65) een jaar geleden het roer om te gooien en naar Curaçao te vertrekken. Daar hervond hij zijn geluk. Inmiddels werkt hij met veel plezier als reisleider en als voetbalverslaggever.

‘ALS KLANTEN ZIEK WAREN, DAN BRACHT IK DE VIS AAN HUIS’

In 1961 kwam Greetje als zestienjarige bij haar vader werken. Toen Sinnema op 65-jarige leeftijd stopte, nam haar broer Siese junior de zaak over en stond Greetje met hem in de vistent.

Beste lezers,

Dit is mijn tweede editie als hoofredacteur van de Leeuwarder Seniorenkrant en het proces ging al wat soepeler dan de eerste keer. Ik heb al ervaring als hoofdredacteur van de Leeuwarder Studentenkrant, maar het aanjagen van vijf jonge honden is toch wel iets anders dan het leiden van een redactie met ervaren schrijvers. Het is een mooi proces waar ik altijd met voldoening op terugkijk. Ik geef jullie een inkijkje.

De krant komt vier keer per jaar uit: in maart, juni, september en december. Tussendoor heeft de redactie dus ruim de tijd om na te denken over de inhoud van nieuwe artikelen. De redacteuren komen zelf interessante onderwerpen tegen, maar de uitgever ontvangt ook regelmatig mails van instanties en particulieren.

21

Je garage ombouwen tot een werkplaats. De ruimte daarboven tot een museum maken. Op 79-jarige leeftijd nog alle doordeweekse dagen doorbrengen met het opkalefateren van typemachines. Ben je dan een beetje getikt? Misschien, maar Ryk van Dijk uit Gytsjerk geniet er met volle teugen van.

SJOUWTSJES TER VERMAAK

Omdat mijn vader, Ritsko van Vliet senior, al jaren een bekende goochelaarconferencier was, lag het voor de hand dat ik als zoon zijnde ook die kant op zou gaan. Hij had daar goed over nagedacht: “Tetman de Vries is als cabaretier een begrip in Friesland en ik ben een begrip als goochelaar. Daar kun jij van profiteren omdat ik je bij je geboorte dezelfde naam als ik heb gegeven.”

Het postorderbedrijf 11

Caja

maken heeft 15

Column van Koesma - We hebben allemaal een beetje licht nodig 23

Boekbespreking Annette Bons - Was Friesland het beloofde land? van Henk de Vries

Van donker naar lichtpuntjes

Jeltsje de Boer

Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

Riemie van Dijk

Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

Ritsko van Vliet

Plaatst het Leeuwarden van de jaren 70 en 80 in een persoonlijk perspectief.

Annette Bons Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.

Het hele maakproces beslaat zes weken. Ik begin met een belrondje langs de redactieleden. Wat zijn hun ideeën, past dat binnen het thema voorjaar, zomer, herfst en winter en waar hebben zij de vorige edities over geschreven. Sommige redacteuren gaan op pad voor een interview. Binnen drie weken sturen zij het artikel naar mij. Ik check deze op inhoud en zo nodig brief ik de fotograaf voor het maken van sfeervolle “plaatjes”.

Alle artikelen gaan vervolgens door naar de eindredacteur, die kijkt naar tik-, taal- en stijlfouten. Vervolgens gaat de ontwerper aan de slag. Na diverse proefversies gaat de definitieve versie nog een keer naar de eindredacteur en dan door naar de drukker. Drie dagen later valt de Seniorenkrant, ingestoken bij de Huis aan Huis Leeuwarden, bij 52.000 huishoudens in de bus of is af te halen bij dBieb, het Stadskantoor en diverse supermarkten.

Als je het zo op papier ziet, lijkt het haast te saai om er een voorwoord mee te vullen. Had ik dan toch beter deze 350 woorden kunnen wijden aan het streven naar een betere wereld vol verdraagzaamheid en wederzijds respect? Of jullie veel liefde, wijsheid en gezondheid wensen voor 2026? Die kans is mij ontnomen, want dat doen de redactieleden al achterin deze krant. Daar sluit ik mij overigens van harte bij aan.

Ritsko van Vliet

Coverfoto Simon van der Woude

Druk Mediahuis Grafisch Bedrijf

Advertenties Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl

Website www.seniorenkrant.nl

E-mailadres info@seniorenkrant.nl

Facebook www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant

Koesma Basdew Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.

Melvin van Eldik Muzikant-dichter. Beschrijft in het Liwwadders het Leeuwarder stadsleven.

Boukje Wiersma Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering.

Zelfstandig, beschut wonen voor ouderen met lichte tot matige zorg die eigen regie behouden. Dat kan bij Fidesta Vliethuus in Leeuwarden.

Heeft u een zorgindicatie en heeft u interesse om bij ons te komen wonen?

Neem dan contact met ons op voor een rondleiding.

U

“Warm en huiselijk”

Ook zorgmedewerkers die een fijne werkplek zoekenwaar tijd is voor persoonlijke aandacht en welzijn - zijn van harte welkom bij ons.

Meer informatie: 06 48560584 info@fidesta-vliethuus.nl

Noordvliet 443 8921 HH Leeuwarden

In de jaren zeventig was ik werkzaam als dj, maar ontwikkelde me ook tot een allround entertainer, zoals dat erg duur op mijn artiestenfoto stond. Leeuwarden had toen heel wat zalen waar bedrijven, wijken en verenigingen hun jaarlijkse feesten vierden. Naast De Harmonie waren vooral Zalen Schaaf en Huize Tivoli geliefde plekken om iets te organiseren. Allemaal podia waar ik als artiest mijn eerste sjouwtsjes deed. Dit Liwwadder woord voor optreden komt uit de tijd dat Leeuwarder artiesten en muzikanten met hun attributen op de bagagedrager naar omliggende dorpen fietsten.

“ZO KON HET GEBEUREN

DAT DE AANHANGWAGEN

WAAROP IK EERST IN DE SINT JACOBSSTRAAT

STOND OP TE TREDEN

LATER OP DE MIDDAG BIJ HET NAAUW EN OP HET KLOKPLEIN STOND.”

ONVERGETELIJKE INDRUK

Een van de eerste optredens die ik deed was in 1973, samen met Theo van Geest (artiestennaam Poko) bij het Daverend Wijnfeest in Huize Tivoli aan de Huizumerlaan. Wij kenden de dochter van eigenaar Van der Veen goed en die regelde dit voor ons aansprekende optreden. Hoofdact was De Tiroler Hofkapel, een muzikale selectie van Ons Genoegen, onder leiding van Alardus Bons (opa van onze boekrecensent Annette Bons). Theo en ik waren zo vereerd dat wij onze goochelhand

volledig overspeelden. Om een onvergetelijke indruk te maken, hadden wij een geheel nieuwe act ingestudeerd.

Onvergetelijk werd het zeker, maar niet op de manier die we hadden gewild. Theo had bedacht dat een pilaar met vuurwerk en rook zou transformeren tot artiest Ritsko. Dit ging helemaal mis. Ik stond klaar op een minuscuul emmertje, in een stapel hoepels met een doek eromheen gewikkeld, dat ik met mijn handen omhooghield. Theo deed zolang over de introductie dat ik de vermomming niet meer strak kon houden. Het publiek zag de pilaar steeds krimpen en uitzetten. Het vuurwerk werkte niet omdat de lont inmiddels was uitgedroogd. De geïmproviseerde rookmachine werkte juist te goed waardoor de voorste rijen minutenlang onzichtbaar waren. Gelukkig maakte de Poko Ritsko Disco Show à Go Go na afloop deze flater helemaal goed.

BANDPARODIST

Naast mijn werk als goochelaar ontwikkelde ik me ook meer en meer

Ritsko van Vliet

HERINNERINGEN VAN EEN ZEVENTIGER AAN DE JAREN ZEVENTIG

SJOUWTSJES TER VERMAAK

Omdat mijn vader, Ritsko van Vliet senior, al jaren een bekende goochelaar-conferencier was, lag het voor de hand dat ik als zoon zijnde ook die kant op zou gaan. Hij had daar goed over nagedacht: “Tetman de Vries is als cabaretier een begrip in Friesland en ik ben een begrip als goochelaar. Daar kun jij van profiteren omdat ik je bij je geboorte dezelfde naam als ik heb gegeven.”

als bandparodist. André van Duin maakte daar naam mee door zijn deelname aan het AVRO-programma “Nieuwe Oogst”. Je monteerde korte muziekfragmenten, gesproken tekst en geluiden tot een kolderieke mix waarbij je de woorden playbackte en de bewegingen imiteerde. Zo werd de vraag “Waarom zijn de mensen zo moe?” van Jules de Corte beantwoordt met “Weet ik veel!” uit een conference van Toon Hermans. Dit alles wisselde ik af met vreemde danspasjes op de tonen van Daddy Cool van Boney M en Hocus Pocus van Focus. Gekleed in een showjasje met dito schoenen was dit alles een populair onderdeel van mijn show.

BUITENOPTREDENS

De bandparodie leende zich goed voor buitenoptredens: de muziek trok nieuwsgierig winkelpubliek naar een tijdelijk podium in het centrum van Leeuwarden. “Ter vergroting van de gezelligheid presenteert de Commissie Centrum Winkeliers diverse acts op de Lange Pijp.” Vaak was dat een programma samen met artiesten uit de stal van

het variétémanagement van mijn vader, zoals fakir El Kabiri, boeienkoning Harry Alouette en expanderkoning John Burly. Mooie shownamen voor mannen die in het dagelijks leven Sjors Dijkstra, Harm Leeuwerik en Jan Vorenholt heetten. Het was in de buitenlucht best improviseren. Oppassen dat de plaatselijke jeugd niet aan je spullen kwam, meters verderop in een pashokje van Schweigmann Kindermode verkleden en hopen dat de stroom niet uitviel, wat af en toe gebeurde.

Het ergste was als je steeds moest verkassen omdat winkeliers klaagden dat wij wel aandacht trokken bij de concurrent, maar niet bij hen voor de deur. Zo kon het gebeuren dat de aanhangwagen waarop ik eerst in de Sint Jacobsstraat stond op te treden later op de middag bij het Naauw en op het Klokplein stond. Ik sjouwde er dan met mijn hele hebben en houwen achteraan. Inderdaad, sjouwtsjes ter vermaak. ■

Poko en Ritsko, foto Guus Tekstra.

Ritsko als bandparodist op de Lange Pijp, foto Rudolf de Jong.

Daverend Wijnfeest in Huize Tivoli.

€ 29,95 p.p. (+ € 15,- borg) (alleen te bestellen voor 4 personen)

Op de kerstmarkt zondag 7 december te bestellen voor € 99,95 (+ borg).

De Kerst partypan is te bestellen tot 21 december en af te halen op woensdag 24 december.

December. De tijd om gezellig met zijn allen aan tafel te schuiven voor een heerlijk kerstdiner. Kies voor een kant-en-klaar kerstdiner van Kwaliteitsslagerij De Schrans uit Leeuwarden. Geen gedoe, maar wél een heerlijk kerstmaal! Van voorgerecht tot een smakelijk toetje. Alles wordt voor je klaargemaakt. Het enige wat je hoeft te doen is het diner op te warmen en te serveren. Bestel tijdens de Kerstmarkt op De Schrans op zondag 7 december.

Inhoud Kerst partypan voor 4 personen:

- Ossenstaartsoep of Thaise kokossoep

- Plukbrood met diverse smeersels zoals kruidenboter, pesto en filet americain

- Rode kool

- Sperziebonen met spek

- Aardappelgratin en aardappelpartjes

- Stoofvlees met bruine saus

- Varkenshaas in champignonroomsaus

- Stoofpeertjes

- Tiramisu

+ 2 flessen feestwijn!

* Normale prijs € 29,95 p.p. + borg maar op de kerstmarkt van zondag 7 december slechts € 99,95 (4 personen) + borg.

Er zijn ook kerstvleespakketjes te bestellen al vanaf € 15,-!

Kwaliteitsslagerij De Schrans | Schrans 80, Leeuwarden |

Optreden Weima & vd Wer f/bezoek van de kerstman

Gratis kindertrein en meerdere muziekoptredens

Ruiterskwartier 47, 8911 BP Leeuwarden (t.o. De Harmonie) Tel (058) 213 2001 www.rhodospalace.nl

I’k kon het emotioneel niet meer aan om nog in Nederland te blijven. Sowieso ben ik erg reislustig. Ik ging elk jaar naar Ghana, de laatste jaren veel naar Indonesië. Bij terugkomst dacht ik vaak: shit, wat doe ik hier? Alles is hetzelfde. Dezelfde verjaardagen, dezelfde mensen, dezelfde rituelen, nooit wat nieuws.’ Zijn keuze viel op Curaçao. ‘Ze praten hier Nederlands, dat is wel gemakkelijk.’ Al snel vond hij werk als reisleider bij Casper Tours. ‘Mensen die me kennen zeggen dat deze baan me op het lijf is geschreven, ik mag graag praten en ouwehoeren, met grappen en grollen. Er komen hier veel Duitsers en ik praat Duits zoals Rudi Carrell dat deed. Ze lachen zich slap om mijn stomme grapjes. De chauffeur is bruin en ik ben wit. “We zijn tweeling”, zeg ik dan. “We hebben dezelfde zonnebril.” Of ik zeg dat hij dagelijks vier borden leguanensoep eet, omdat hij acht vrouwen heeft. Leguanenvlees wordt hier gezien als een soort Viagra. Weet je wat het is? Ik kan die toer natuurlijk ook standaard doen, maar ik hou van dingen verzinnen, maffe dingen doen. Dat is mijn leven, ik haal er veel plezier uit.’

ALFRED LEHMANN

‘IK BEN DE RUDI CARRELL VAN CURAÇAO’

PROMOTIESTUNTS

Maffe dingen verzinnen is Lehmann inderdaad wel toevertrouwd. Als eigenaar van een reclamebureau staat Lehmann in Leeuwarden, en omstreken, bekend om zijn promotiestunts. Zo maakte slager Johannes Hoekstra de grootste gehaktbal van de wereld, kon je een gratis keuken winnen bij Keukencentrum Marssum door paal te zitten en kreeg Henk de Jong, trainer van Cambuur, een ton (het bleek een regenton te zijn).

Ook probeert Lehmann als voetbalverslaggever voet aan de grond te krijgen op het eiland. In Nederland verzorgde hij meer dan vijfentwintig jaar de Cambuurpagina voor de Huis-aan-Huis. ‘Dick Advocaat is hier bondscoach en Kees Jansma, die ik goed ken, is perschef.’ Lehmann verzorgde al een interview met Tyrique Mercera, oud-Cambuurspeler, voor Omrop Fryslân en hij schreef een paginagroot artikel voor het Dagblad van het Noorden over Leandro Bacuna, de aanvoerder van WK-qualifier Curaçao.

Oftewel: Lehmann vermaakt zich prima. Het enige wat hij mist zijn

zijn kinderen, kleinkinderen, pleegkinderen en goede vrienden. In maart was hij in Nederland, maar na twee weken begon het te kriebelen. ‘Ik weet niet of stressvol het goede woord is, maar in Nederland maken ze zich druk om de kleinste dingen, ze doen overal moeilijk over. Hier is alles veel relaxter.’

GEEN GEDULD

Aan pensioen moet hij niet denken: ‘Ik moet iets omhanden hebben, niks doen kan ik niet. Mijn vrouw zei altijd: je moet altijd vliegen, je moet er altijd uit. Als we op de camping waren, dan wilde ik meteen ergens heen, wat doen. “Geef je toch even neer, ga vissen met de kinderen,” zei ze dan, maar daar heb ik geen geduld voor. Nog steeds niet. Vandaag heb ik vrij en ik zit me nu al te bedenken wat ik straks ga doen. Het is hier elke dag mooi weer, tussen de 29 en 31 graden. Nooit sneeuw, bijna geen regen, niet koud. Ik heb een heel mooi huis met zwembad. Ik ga elke dag wel even zwemmen, maar na vijf minuten vind ik het dan weer mooi genoeg geweest. Weet je wat het is? Het leven, en nu word ik niet melodramatisch, ook niet filosofisch, maar het leven gaat sneller voorbij dan je denkt. Voordat je het weet, ben je al oud, heb je kinderen, kleinkinderen.

Het is bijna weer tijd voor kerstliedjes en dan komt ook dat nummer van John Lennon, So this is Christmas, voorbij. “And what have you done”, zingt hij dan. Het is heel erg belangrijk om te genieten van het leven, je niet te laten leiden door stress en regeltjes, probeer je leven te leven, pluk de dag, maak er iets leuks van. We zijn hier maar even, dat besef je pas als je ouder wordt of een heel erge ziekte krijgt. Voor je het weet, is het leven voorbij en heb je er niet alles uit gehaald wat erin zit.’ ■

“WE ZIJN HIER MAAR EVEN, DAT BESEF JE PAS ALS JE OUDER WORDT OF EEN HEEL ERGE ZIEKTE KRIJGT. VOOR JE HET WEET, IS HET LEVEN VOORBIJ EN HEB JE ER NIET ALLES UIT GEHAALD WAT ERIN ZIT.”

Foto: Angelica Rodriguez.

In gesprek met Dick Advocaat.

“Rudi Carrell” op pad.

Financiële zorgen om dementie

Wanneer mensen met dementie hun financiële zaken niet meer zelfstandig kunnen regelen, biedt BewindPlus Friesland uitkomst.

Wij nemen de financiële zorg volledig uit handen - met aandacht, respect en maatwerk.

Wij helpen u om te ontlasten en financiële rust te bieden.

Wat wij bieden:

• Volledige overname van financiële administratie

• Bescherming tegen schulden en misbruik

• Transparante communicatie met familie en zorgverleners

• Snelle intake en persoonlijke benadering

BewindPlus Friesland is aangesloten bij en lid van:

Wilt u meer weten?

Neem gerust contact met ons op: BewindPlus Friesland 058 - 216 595 95 info@bewindplusfriesland.nl www.bewindplusfriesland.nl

waar heb jij hulp bij nodig?

Wij geven graag informatie en advies. Ook zijn er lessen en spreekuren. De hulp is gratis, ook als je niet lid bent van de bibliotheek!

Bekijk wat wij voor jou kunnen doen op: dbieb.nl/helpt

Of kom eens langs! dbieb Leeuwarden, Blokhuisplein 40 (in de Blokhuispoort)

maandag t/m vrijdag 8.30 - 20.30 uur zaterdag 9.00 - 17.00 uur zondag 13.00 - 17.00 uur

Bellen kan natuurlijk ook: 058 - 234 77 77

Ontdek wat één pas voor u doet!

Er kan een moment komen dat sommige dingen niet meer zo gemakkelijk gaan. Gelukkig kunt u dan een beroep doen op MeiJo.

MeiJo richt zich op het versterken van zelfredzaamheid van senioren. Met diensten, producten en activiteiten helpen we u om zo lang mogelijk prettig en zelfstandig thuis te blijven wonen.

Bij het spreken en schrijven?

Bij het computeren?

Bij het regelen van dagelijkse dingen?

Bij websites van de overheid?

Tel. 088 512 1000 www.meijo.nl

Word MeiJo pashouder vanaf € 23,50 per jaar (tarief 2026).

MeiJo is het servicepakket van

blijf meedoen

blijf leren

We hebben een nieuwe rubriek! In de opvolger van Het vergeten beroep besteden we aandacht aan bijzondere aspecten uit het dagelijks leven van vroeger. Dit keer duiken we in de wereld van het postorderbedrijf.

Boukje Wiersma (tekst en foto boven)

HET POSTORDERBEDRIJF

Voor alles wat tussendoor nodig was, maar niet in het dorp te vinden, was er de postordercatalogus. Als die op de mat viel, voelde dat als een bijzonder moment. Ik kon er eindeloos in bladeren: zoveel mooie en onbekende spullen. Mijn moeder bestelde regelmatig bij Ter Meulen Post: bestelbon invullen, in de brievenbus gooien en dan wachten tot het pakje kwam.

KLEEDGELD EN HET EERSTE

GEVOEL VAN ZELFSTANDIGHEID

Toen ik zestien werd, kreeg ik kleedgeld en mocht ik zelf kleding bestellen. Dat voelde geweldig: zóveel keuze! Voor een dorpsmeisje was dat heel hip en modern. Tegenwoordig krijg je je bestelling vaak de volgende dag binnen, maar toen kon het gerust weken duren. Dat wachten maakte het eigenlijk extra spannend. Zou dat jurkje echt zo mooi zijn als op de foto? En had ik wel de juiste maat genomen? Ik vermoed dat ik mijn eerste bh ook bij een postorderbedrijf heb besteld. Lekker anoniem, zonder nieuwsgierige blikken van dorpsgenoten.

DISCREET…

MAAR SOMS MET EEN KNIPOOG

Wat mij als tiener volledig is ontgaan: je kon ook (discreet) seksspeeltjes bestellen. In de catalogus stonden dan wel hele keurige foto’s, bijvoorbeeld van een vrouw die een massagestaaf plechtig tegen haar wang hield… alsof het een schoonheidsapparaat betrof. Je moest wel héél goed tussen de regels door lezen. Het waren andere tijden.

DE BEZORGER DIE TIJD

HAD VOOR EEN PRAATJE

Dick Hakker was in de jaren tachtig en negentig bezorger bij Ter Meulen Post. In zijn oranje bestelbus reed hij stad en land af om pakketjes af te leveren. Tegenwoordig zijn bezorgers vaak gehaast en ben je al blij als je meer dan twee woorden kunt

Ik ben opgegroeid in een dorp waar het winkelaanbod destijds beperkt was. Om uitgebreid te kunnen winkelen gingen mijn moeder en ik met de bus naar Leeuwarden. Dat waren echte uitjes: we eindigden steevast bij de Hema voor een halve rookworst of bij de Likkepot voor een hazelnootschuimgebakje. Omdat zulke uitstapjes niet wekelijks plaatvonden, moest je van tevoren goed bedenken wat je wilde kopen.

wisselen, maar Dick dronk op een dag menig kopje koffie. “Vooral bij vaste klanten,” vertelt hij. “Ik heb allerlei soorten koffie leren kennen. Van koffie die de hele dag op de kachel had gestaan (brr) tot heerlijke verse bakjes.”

HOE TER MEULEN POST GROOT WERD

Warenhuis Ter Meulen startte in 1954 een postorderafdeling: Ter Meulen Post. Het concept sloeg enorm goed aan. Eind jaren zeventig had het bedrijf zo’n 70.000 klanten en werkten er ruim 2.500 mensen. Andere grote spelers in die tijd waren Wehkamp, Neckermann en Otto. Die hadden vaak dikkere catalogi en een uitgebreider assortiment, maar Ter Meulen was geliefd door zijn toegankelijkheid en overzichtelijkheid.

EEN MODDERIG PAD EN VIJFENTWINTIG

GULDEN: EEN VERHAAL UIT DE PRAKTIJK

Vooral mensen op het platteland profiteerden van de komst van de postorderbedrijven. Ineens hadden ze toegang tot een breed assortiment, zonder verplicht busritje naar de stad. Bezorger Dick heeft daar nog een amusant verhaal over. Op een mistige ochtend bij Hardenberg kwam hij met zijn oranje Ter Meulen bus vast te zitten op een modderig pad. Een eindje verderop stond een boerderij. De boerin zag zijn bus, begreep wat er

aan de hand was en zei: “Oh, Ter Meulen Post. Mijn man komt er zo aan.” Even later verscheen de boer op zijn tractor en trok de bus los. Uit fatsoen vroeg Dick wat hij moest betalen voor de hulp. “Vijfentwintig gulden,” zei de boer droog. Dick dacht dat het een grap was, maar de boer meende het serieus. De reden? Een retourzending van een jurk ter waarde van vijfentwintig gulden die nooit door Ter Meulen Post was opgehaald. “Dat geld heb ik dan nu weer terug,” zei de boer tevreden. Dick besloot de discussie niet aan te gaan en mocht het bedrag later van het hoofdkantoor boeken als ‘onvoorziene uitgave’.

VAN DIKKE CATALOGUS

NAAR ONLINE BESTELLEN

Vanaf de jaren negentig veranderde het bestelproces van de postorderbedrijven door de komst van internet. De dikke catalogus verdween langzaamaan en de papieren bestelkaart maakte plaats voor een digitale muisklik. Maar helemaal verdwenen is het nostalgische gevoel nog niet. Onlangs bestelde ik iets voor een oudere mevrouw bij Goldner en sindsdien valt elke twee weken een papieren catalogus op de mat, mét ouderwetse invulkaart. Heel fijn dat die mogelijkheid er nog is voor mensen voor wie het internet niet toegankelijk is. ■

Het zoontje van Dick Hakker spuit de bestelbus schoon.

CAJA CAZEMIER

‘ALS KIND SCHREEF IK AL VERHAALTJES’

In de woonkamer van jeugdboekenschrijfster Caja Cazemier (67) staat een boekentoren die bijna tot aan het plafond reikt: het zijn alle boeken die ze heeft geschreven. Haar psychologische jeugdromans werden meerdere keren genomineerd en in 2008 won ze de Prijs van de Jonge Jury voor Vamp.

A’ls kind schreef ik al verhaaltjes en ik schijn te hebben geroepen dat ik later schrijfster wilde worden, al weet ik het zelf niet meer.’ Ze werd geboren in Spijkenisse en is getogen in Groningen. Haar ouders waren fervente lezers. ‘Ik heb de hele bibliotheek gelezen, behalve de jongensboeken en oorlogsboeken. Als dertienjarige stond ik voor de boekenkast van mijn ouders stond en dacht: wat kan ik lezen?’ Haar vader was predikant. ‘Zijn studeerkamer stond vol boeken. Als we logées hadden, mocht ik daar slapen en dan hoopte ik dat ik vroeg wakker zou worden zodat ik extra tijd had om te lezen. Op vakantie ging er ook altijd een boekenkist mee.’

WARM NEST

Een ongelukkige jeugd is een goudmijn voor een schrijver, zo wordt gezegd, maar die vlieger gaat voor Cazemier niet op. ‘Ik kom uit een warm nest en heb een prettige, veilige jeugd gehad. Ik zette me niet heel erg af tegen mijn ouders en heb zeker niet met van alles en nog wat

geëxperimenteerd. Ik was veel op mijn kamer. Lezen en tekenen.’ Wat ze ook veel deed als kind was ‘schooltje spelen’. ‘Na het vwo ging ik naar de universiteit om Nederlandse taal- en letterkunde te studeren omdat ik eerstegraads docent wilde worden. Ik wilde lesgeven aan pubers.’ Ook de doelgroep waar ze voor schrijft. Vanwaar die interesse voor pubers? ‘Dat kan ik niet goed beantwoorden. Ik ben vooral heel nieuwsgierig naar hoe pubers zijn. Op die leeftijd verandert er veel, er valt van alles te ontdekken:

mer en babykamer.’ Zij en haar man, wiens familie uit Friesland komt, wilden terug naar het noorden. Ze vonden allebei werk in Leeuwarden, een stad die ze helemaal niet kende. Van dat besluit heeft ze nooit spijt gehad. ‘Leeuwarden is overzichtelijk. In Rotterdam kwam ik nooit een bekende tegen als ik ging wandelen. Leeuwarden heeft ook een fijne sfeer.’ In Leeuwarden werd haar derde zoon geboren.

GENOMINEERD

In die periode debuteerde Cazemier met het boek Portret van Sanne. ‘Ik stond al een aantal jaar voor de klas en maakte van alles mee. Er zaten allemaal verhalen in mijn hoofd en ik voelde sterk de behoefte om weer te gaan schrijven. Tijdens een fietsvakantie met mijn man heb ik toen het hele verhaal uitgedacht.’ Portret van Sanne gaat over een lesbisch meisje. ‘Het was eind jaren tachtig. Er waren wel boeken over homojongens, maar geen enkel boek over een lesbisch meisje.’ Haar tweede boek Iris werd genomineerd voor de Prijs van de Nederlandse kinderjury 12 tot 15 jaar.

ONGEMOTIVEERD

wie ze zijn, wat ze willen. Er gebeurt ook heel veel in hun levens, op het gebied van seksualiteit, liefde, ruzies met ouders of andere dingen die hun wereld op de kop zetten.’

OVERZICHTELIJK

Haar allereerste baan bracht haar naar Rotterdam. Daar werden ook haar twee zoons geboren. Ze had het er niet naar haar zin. ‘Ik vond het te druk in de stad. Vies ook. En de benedenverdieping werd te krap. Onze slaapkamer was ook werkka-

‘IK KOM UIT EEN WARM NEST EN HEB EEN PRETTIGE, VEILIGE JEUGD GEHAD. IK ZETTE ME NIET HEEL ERG AF TEGEN MIJN OUDERS EN HEB ZEKER NIET MET VAN ALLES EN NOG WAT GEËXPERIMENTEERD.

Lesgeven, schrijven en het moederschap combineren viel niet mee. ‘Ik raakte overspannen. Mijn uitgever moedigde me aan te blijven schrijven en ik besloot te stoppen met lesgeven.’ Dat besluit gaf veel rust. Na haar scheiding ging ze weer voor de klas staan, maar ‘het werkte niet meer. Ik was ongemotiveerd. Ja, dat merken die pubers natuurlijk ook.’ De bedrijfsarts raadde haar aan om bij zichzelf te rade gaan wat ze écht wilde. Dat wist ze, maar: kon het financieel ook? Haar nieuwe partner steunde haar, net als haar uitgeefster. ‘Ik moest toch van de pen kunnen leven?’ En dat lukte. Naast het schrijven legde ze schoolbezoeken af en volgde ze een opleiding tot jeugdcoach.

STOF TOT NADENKEN

Aan inspiratie ontbreekt het haar nooit. Haar leerlingen, en later ook haar eigen kinderen, zorgden voor genoeg stof tot nadenken. ‘De manier waarop ze praten, hoe ze zich kleden, de gesprekken die ze hebben.’ Al neemt ze niks een-opeen over, benadrukt ze. ‘Het is meer dat ik aan het denken wordt gezet.’ Ze geeft een voorbeeld: ‘Tijdens een schoolbezoek vroeg een leerling of ik wel eens een boek had geschreven over adoptie. Haar vraag zette

het idee in gang over een meisje dat ontdekt dat haar vader niet haar biologische vader is.’

KLEINDOCHTER ALS KLANKBORD

Haar eigen kinderen waren geen grote lezers, al hebben ze een aantal van haar boeken gelezen. ‘De oudste en de middelste heb ik ook wel manuscripten gegeven met de vraag of ze bepaalde dingen wilden checken.’ Nu dient haar dertienjarige kleindochter als klankbord. Het verhaal voor Circus Fantastini bedachten ze samen. Het is een boek met toneelteksten: je kiest een rol en leest samen hardop de dialogen voor. ‘We hebben het samen proefgelezen.’ Dat geldt ook voor Het grote reddingsplan, over een meisje dat op alle mogelijke manieren probeert haar ouders weer bij elkaar te krijgen.

HET HOEFT NIET, HET MAG

Cazemier krijgt AOW, maar blijft schrijven, al geniet ze momenteel van een lange vakantie. ‘Een luxe.’ En de verdienste van veertig jaar werken en meer dan dertig jaar schrijven en schoolbezoeken afleggen, weet ze. ‘Voorheen voelde ik altijd een soort onrust om door te gaan met het volgende onderwerp.

HAAR TWEEDE

BOEK IRIS WERD

GENOMINEERD

VOOR DE PRIJS VAN

DE NEDERLANDSE KINDERJURY

12 TOT 15 JAAR.

Er was altijd wel een nieuw idee. Dat heb ik nu niet en ik voel ook niet de behoefte om naar iets op zoek te gaan.’ Ze citeert haar partner Bertus. ‘Hij zegt altijd: het hoeft niet, het mag.’ Haar dagen vullen zich met wandelen, borduren, pianospelen, met vriendinnen afspreken en vrijwilligerswerk. ‘Ik sta beneden in de kiosk bij De Harmonie en bij Humanitas ben ik verbonden aan de projectgroep voorlezen. Een uur in de week breng ik door met kinderen van niet-Nederlandstalige ouders en dan lezen we, kletsen we of doen we spelletjes.’ Ook gaat ze veel naar het theater en musea en past ze een dag in de week op haar kleinzoon van anderhalf jaar. En lezen, niet te vergeten. ‘Ik lees nog steeds heel graag jeugdboeken.’ ■

MELVIN VAN ELDIK

Liwwadder Kolom

“MUST HIER KOMME DAN SA’K

BIJ DY KOMME”

Bij de Jumbo sit ik met myn bekertsje koffie naast un frouw, d’yt ik wel un bitsje kèn, op un bankje naast de koffiemesjine. “Die troep hier onder ut bankje is niet fan mij hoor”, begint se un gesprek. Se wyst naar koffieflekken recht onder hur poeperd op ‘e floer. Ik sêg: “Bist an ‘e rees?” Se houdt wel fan un grapke. Ferfolgens begint se te kletsen in floeiber Nederlâns. Se komt krekt fan ‘e oogarts. Ut netflies fan hur linkeroog raakte los. Se was al es aan staar opereerd en nou dit nog. Sij is oek onder behandeling in ‘t siekenhús foar hur knie. Se had al un nieuwe heup, nou komt er oek un nieuwe knie. “Deze wordt speciaal gemaakt van een combinatie van titanium en kobaltplastic, 3D geprint”, weet se mij te fertellen. “Wil je de foto’s zien van mijn vorige operatie?” Ik sêg dat ut niet hoeft, maar glyks houdt se hur mobieltsje met bloederege foto’s flak foar myn harses. Un onbekende man, dy’t achter hur staat seit: “Ik heb ook een kunstheup. Is gemaakt van een vleugel van een ouwe Dakota uit de oorlog!”

Ik staan op, loop richting kassa en wurd haast letterlek fanachter de diepvries besprongen deur ‘ut fouwfytsfrouwtsje’. Ut is un aardech wyfke, mar se lult my altyd de oren fan ‘e kop. Na 10 minuten prebeer ik me fan hur los te kommen. Ut lukt my niet om ‘r un eind aan te maken, want se komt nou flak teugen my an staan. Ik siën nou pas echt in hur gezicht dat de tyd hur niet fergeten het. Fergankelekhyd het gyn pauze. De kraaiepoaten rond hur ogen beginne wat op periferiese rimpeltsjes fan un willekeureg poepgatsje te lyken. Hur fet Liwwadder útspraak met un prachtege rollende R, bevalt my wel. Sij komt nu nóg dichter teugen my an staan, mar ik kèn futkomme.

Búten siën ik op afstand un drugstypke an myn fytsslot frommelen. Ik skreeuw: “Wat mut dat daar bij myn fyts?” Hij antwoordt: “Oh.... ik dacht dat het de mijne was. “Ik weer: “Opsoute... fan andermans spul afblive. Must hier komme, dan sa’k bij dy komme!”. ■

De Skulp is een plek voor iedereen die te maken heeft (gehad) met kanker: patiënten, partners, familie, kinderen, vrienden en mantelzorgers. Bij de drie locaties van de Skulp (Leeuwarden, Heerenveen en Sneek) kun je rekenen op een luisterend oor, steun, begrip en herkenning.

AL TIEN JAAR EEN STEUNPUNT VOOR IEDEREEN DIE MET KANKER TE MAKEN HEEFT DE SKULP:

In Heerenveen kun je iedere dinsdagmiddag en vrijdagochtend terecht. Bij binnenkomst krijg je meteen een warm welkom van een gastvrouw of -heer, zoals Tiny of Simon. ‘Mensen kunnen 1-op-1 met een van de vrijwilligers praten, of aanschuiven bij een groep,’ vertelt Tiny. De gespreksonderwerpen zijn divers, net zo divers als de bezoekers zelf. ‘Sommige mensen willen hun verhaal graag kwijt, anderen hebben alleen de behoefte om verhalen van anderen te horen of mensen in dezelfde situatie te leren kennen.’ Niet iedereen kan daarvoor in de eigen omgeving terecht. ‘Er zijn mensen die hun kinderen er niet altijd mee willen belasten, of hun ouders, die vaak al wat ouder zijn. We hebben geheimhoudingsplicht, dus mensen kunnen vrijuit praten,’ zegt Tiny.

De Skulp bestaat inmiddels tien jaar en is ontstaan uit behoefte aan lotgenotencontact. ‘Meestal is er in ziekenhuizen niet veel tijd of aandacht voor de psychische of lichamelijke gevolgen van kanker op patiënten. Laat staan dat die er is voor partners, kinderen, vrienden of familieleden van patiënten,’ zegt Tiny. Simon vult aan: ‘Als je genezen wordt verklaard, stoppen de ziekenhuisbezoeken, maar vaak komt er dan nog een heel proces op gang.’ Want wat als je worstelt met ernstige vermoeid-

heid? Wat als je bang bent dat de kanker terugkeert? Wat als je niet meer op je oude niveau kunt werken of sporten? Wat als je lichaam is veranderd door operaties?

‘Je kunt je soms heel alleen voelen. Hier zijn allemaal mensen met dezelfde ervaringen, dat maakt het soms gemakkelijker om mee te praten,’ vertelt Simon. ‘Die steun is erg waardevol.’ Dat weten ze uit eigen ervaring. Ze weten namelijk allebei hoe het is om kanker te hebben. En alle twee vonden ze op een bepaald moment in hun leven hun weg naar het inloophuis. Voor Tiny was dat vijf jaar geleden, nadat ze genezen was verklaard van borstkanker. ‘De klap kwam pas een jaar later. Ik had alles al achter de rug: behandelingen en een operatie. Ik was een week lang aan het huilen en vroeg me af of ik depressief werd. Mijn man zei: “Je hebt ook nogal wat meegemaakt.” Ik ging een keer bij de Skulp kijken en werd door zo’n lieve vrouw ontvangen. Ze ving me zo goed op en dat was zo fijn.’

‘Wij zijn geen psycholoog, maar ervaringsdeskundigen,’ benadrukt ze. ‘Voor psychologen zijn vaak wachtlijsten. Hier kun je meteen binnenlopen. Je kunt weggaan wanneer je wilt, je kunt een keer komen, of meerdere keren.’ De gastvrouwen en

-heren hebben wel allemaal een opleiding gevolgd om bezoekers te kunnen ondersteunen.

Naast inloopmomenten organiseert de Skulp ook allerlei andere activiteiten, zoals lezingen, over bijvoorbeeld voeding of prostaatkanker, en wandelingen met een boswachter in Oranjewoud. De mensen die de Skulp bezoeken zijn vooral senioren, maar er is ook aandacht voor jonge mensen van dertig tot vijftig jaar en er is een jongerencafé, voor jongeren vanaf achttien jaar.

De Skulp is op zoek naar vrijwilligers. Ook sponsoren zijn van harte welkom. Kijk voor meer informatie of contact op www.deskulp.nl. ■

Sint Jacobsstraat

Maandag t/m woensdag van 07.30 - 19.00 uur

Do t/m zondagochtend van 07.30 - 01.30 uur

Op zon- en feestdagen gesloten

Zaailand

Maandag van 07.30 - 19.00 uur

Dinsdag en woensdag van 07.30 - 24.00 uur

Donderdag t/m zaterdag van 07.30 - 03.30 uur

Zondag van 11.30 uur - 18.00 uur

FIETSENSTALLINGLEEUWARDEN.NL

Foto's: Simon Vlas (de Skulp)

Doet

Wat kunt u doen om fit te blijven of zelfs fitter te worden? Met het valpreventieprogramma Ik Sta Sterk willen we u daarbij ondersteunen. Want ook als u ouder wordt wilt u zo lang mogelijk zelfstandig de dagelijkse dingen blijven doen. Denk aan boodschappen doen, een rondje fietsen of een familiebezoek. Een goede gezondheid helpt hierbij.

Het valpreventieprogramma bestaat uit een informatiebijeenkomst, persoonlijk advies over vallen én groepstrainingen. Ook krijgt u informatie over voeding en waar u op kunt letten om uw woning veiliger te maken. En heeft u ook al eens uw medicatie door de apotheek laten controleren of uw ogen laten opmeten?

Door mee te doen aan de training:

• Kunt u de dagelijkse dingen langer blijven doen

• Verbetert u uw spierkracht en evenwicht

• Wandelt en beweegt u met meer zelfvertrouwen

• Leert u nieuwe mensen kennen

Locaties en aanmelden

De groepstrainingen worden aangeboden door een fysiotherapeut of Meer Bewegen voor Ouderen docent bij u in de buurt.

Deelnemende fysiotherapeuten:

Op dit moment bieden alleen onderstaande fysiotherapeuten of Meer Bewegen voor Ouderen docent een valpreventietraining aan. De training bestaat uit een informatiebijeenkomst, 3 cursusmomenten met informatie en 20 trainingsbijeenkomsten (2 keer per week, 10 weken lang, 1 uur per keer). Neem contact op met een van de volgende fysiotherapeuten om u aan te melden. Deze trainingen zijn voor u kosteloos. Deelname is voor de hele trainingsperiode.

Fysiotherapie Locatie Aanmelden kan via:

Bakker Training Therapie Griene Leane 5 Stiens 058-257 3410 info@bakkertrainingtherapie.nl

Spectrum Leeuwarden Wijnhornsterstraat 196 Leeuwarden 058-215 7111 info@spectrumleeuwarden.nl

Fysio Bos Seerp van Galemawei 10 Mantgum 058-250 1414 info@fysiobos.nl

Fitaal

Fysiotherapie Coopmansstraat 2 Leeuwarden 058-299 1379 leeuwarden@fitaal.nl

Fysio Stiens Truerderdyk 9 Stiens 058-257 5250 tim@fysiostiens.nl

Fysiotherapie

Leeuwarden

Nijlânsdyk 122 Leeuwarden 058-280 0933 info@fysiotherapieleeuwarden.nl

Fysio Friso J.H. Knoopstraat 6e Leeuwarden 058-213 5956 fysiofriso@hetnet.nl

Fynn Fysio Wiardaplantage 1 Leeuwarden 058-280 1525 valpreventie@fynnfysio.nl

First Fysio Archipelweg 109 Leeuwarden 058-216 2966 info@firstfysio.nl

Hettinga en Trip Legedyk 4 Leeuwarden 058-213 7333 info@hettingaentrip.nl

Fitplan Sportmedisch centrum Orionweg 47 Leeuwarden 058-266 8320 info@fitplan.nl

Meer Bewegen voor Ouderen docent

Valpreventie In Balans Droppingsstraat 14, Leeuwarden 06-1611 3176 info@mikept.com

Valpreventie In Balans MFC Ludingawaard Ludinga 12, Leeuwarden 06-1611 3176 info@mikept.com

Valpreventie In Balans Wijkcentrum Heechterp-Schieringen Eglantiersstraat 5 Leeuwarden 06-1611 3176 info@mikept.com

Valpreventie In Balans MFC Camminghastins Lieuwenburg 2 Leeuwarden 06-1611 3176 info@mikept.com

Valpreventie In Balans Dorpskeamer Grou De Muldijk 3, Grou 06-1611 3176 info@mikept.com

Valpreventie In Balans Us Doarpshus Wergea Nieuwe Weg 2-4, Wergea 06-1611 3176 info@mikept.com

Kijk voor meer informatie over valpreventie op www.leeuwarden.nl/valpreventie

Locatie

VALLEN KUN JE VERMIJDEN DOOR OEFENINGEN

Mark geeft groepstrainingen valpreventie in de gemeente Leeuwarden (zie kader). “De reden dat mensen zich aanmelden, is vaak een valincident of een bijna-valincident,” vertelt hij. “Weet je dat mensen boven de 65 jaar een of twee keer per jaar vallen? Vaak is dat zonder letsel, maar het heeft wél impact. Hun zelfvertrouwen daalt, waardoor ze eigenlijk nog méér risico lopen. Ze worden onzeker, want ze willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Ze vragen zich af wat ze eraan kunnen doen.” Valpreventie kan helpen: “Je lijf is je gereedschap. Als je het niet gebruikt, verroest het.” Mensen worden geattendeerd op het bestaan van de groepstrainingen via mond-tot-mondreclame en sociaal werkers uit buurtcentra. “Maar ook omdat we hebben deelgenomen aan de week van de Valpreventie in de Stadskerk en dankzij advertenties van de gemeente Leeuwarden in de Leeuwarder Courant,” verklaart Mark de enthousiaste toestroom van deelnemers.

SUPERMAN

Op verzoek licht hij een tipje van de sluier op over de inhoud van de tien weken durende groepstraining. “Een van de oefeningen is dat mensen tegenover elkaar op een stoel zitten en een tennisballetje met de voet overspelen. Op die manier trainen ze de beenspieren. Terwijl ze de oefening doen, stel ik vragen waar ze voor zichzelf een antwoord op kunnen geven. Bijvoorbeeld: neem ik de trap of niet? Naderhand spreken we dat met z’n allen door:

ook als je gelijkvloers leeft, is het zinvol regelmatig de trap te nemen. Al neem je maar een paar treden, zo houd je je beenspieren actief. Wat we ook heel veel oefenen zijn ‘squats’.” Lachend: “Veel mensen weten niet wat dat is. Je gaat dan net met je billen boven een stoel hangen, waardoor je benen sterk worden. Daarnaast doen we veel oefeningen die zich richten op je reactievermogen, zodat je nog net even dat stapje kunt doen, waardoor je niet valt. Of een krachtoefening waarbij je met stokken tegenover elkaar zit en elkaar uit de stoel moet trekken.” Een oefening die zorgt dat de wangen rood kleuren is ‘de Superman’, vernoemd naar de gelijknamige stripfiguur. “Dan ga je op één been staan. Vervolgens steek je een arm recht naar voren en het tegenovergestelde been recht naar

achteren. Als dat lukt, dan gaat er een gejuich op, hoor!”

IEDEREEN KAN MEEDOEN

Tijdens de koffie, na afloop van de les, is iedereen een beetje ‘achter de pûst’, is Marks ervaring. “Maar iedereen kan op zijn eigen niveau meedoen. De groepen zijn heel divers. Deelnemers variëren van 65 tot 90 jaar. De ene komt binnen met de scootmobiel, de ander met een rollator en weer een ander snelwandelend. In de groep maakt dat niet uit: je doet mee.” Wel is het zo dat je wordt uitgedaagd, waardoor je succes-momentjes ervaart en je zelfvertrouwen groeit.” Minstens zo belangrijk als de oefeningen is het samen lol hebben, elkaar motiveren en zorgen dat je vertrouwen krijgt. ‘Dit kan en durf ik nog.’ Vertrouwen, waardoor je eropuit durft te gaan,” besluit Mark. ■

Bronnen Leeuwarder Courant en veiligheid.nl

WIST JE DAT?

• Een kwart van de Friese 65-plussers valrisico loopt;

• Vrouwen meer risico lopen dan mannen;

• Van de circa 1900 mensen die jaarlijks bij de Spoedeisende Hulp terechtkomen een groot deel een incident in, om of rondom huis hadden;

• Jaarlijks 275 Friezen om het leven komen door een valpartij;

• Het leeuwendeel van deze overledenen 70 jaar of ouder is;

• Je iets moet doen aan je beweging, aan je reactiesnelheid en je angst als je wilt voorkómen dat je valt;

• 65-plussers in de gemeente Leeuwarden gratis gebruik kunnen maken van twee soorten valpreventie. Zie www.leeuwarden.nl/zorg-engezondheid/valpreventieprogrammaik-sta-sterk/

• De in dit artikel genoemde groepstrainingen worden gegeven in buurtcentra in Leeuwarden en het dorpshuis in Wergea.

Riemie van Dijk | Foto’s: Mark Hofstee

OPENINGSTIJDEN

Dinsdag 13.30 tot 17.00 uur

Donderdag 13.30 tot 17.00 uur

Dinsdag 13.30 tot 17.00

Zaterdag 10.00 tot 13.00 uur

IEDERE

Donderdag 13.30 tot 17.00

Zaterdag 10.00 tot 13.00

DE LICHTPUNTLOODS IS WEER OPEN!

Onze kringloopwinkel, groot 4300 m2, is ruimschoots voorzien van veel mooie en gebruikte artikelen. Kom langs en help ons met de aankoop van spullen uit een breed aanbod. Met de opbrengst ondersteunen we mensen in nood en diverse goede doelen.

De Lichtpuntloods is na drie maanden gesloten te zijn geweest weer open. De staf van de Lichtpuntloods vond het i.v.m. corona niet verantwoord om eerder open te gaan. Nu de maatregelen zijn versoepeld is besloten om weer open te gaan. Uiteraard met gepaste maatregelen, want veiligheid voorop! Zo zijn er handschoenen, mondkapjes en ontsmettingsmiddelen aanwezig. Ook zijn er looproutes voor de bezoekers. Om bij te houden hoeveel bezoekers binnen komen zijn er winkelmandjes aangeschaft. Buiten staat een partytent met een koffiehoek en een paar tafeltjes. TOT ZIENS IN DE LICHTPUNTLOODS!

In de Lichtpuntloods vindt u een grote collectie (antieke) kasten, tafels en stoelen, bankstellen, kleingoed, gereedschap, elektronica, kleding, schoenen, bedden, boeken enz. De opbrengsten komen geheel ten goede aan de Opvangboerderij van Lichtpunt. Hier worden mensen opgevangen die tussen wal en schip zijn geraakt, vaak als gevolg van psychosociale problemen.

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 2 maaltijden voor slechts � 10,-. Normaliter kost een maaltijd � 9,95. U kunt voor slechts � 1,30 een voorgerecht (soep) bijbestellen en voor slechts � 1,20 een nagerecht.

* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de twee maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 2 maaltijden voor slechts€€ 10,-

Naam:

Adres:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail: Losse maaltijd €€9,95 incl.bezorging/

Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

Postzegel niet nodig

Ritsko van Vliet | Foto boven: Leeuwarder Seniorenkrant, foto 2 en 3: Greetje Sinnema

Veel bedrijven uit de jaren zeventig en tachtig zijn al lang uit het straatbeeld verdwenen. De Leeuwarder Seniorenkrant nodigt in de rubriek EIGENAARdig oud-eigenaren en -medewerkers uit om in de schaduw van de oude zaak te vertellen over toen.

EIGENAAR DIG

‘ALS KLANTEN ZIEK WAREN, DAN BRACHT IK DE VIS AAN HUIS’

GREETJE SINNEMA VAN DE VISKRAAM OP HET HOEKSTEREND

Greetje Sinnema is een van de twaalf kinderen van Siese Sinnema, de visboer die na de oorlog zijn viskraam op het Hoeksterend neerzette. Hij had deze overgenomen van zijn vader die in 1885 het visbedrijf was begonnen. In 1961 kwam Greetje als zestienjarige bij haar vader werken. Toen Sinnema op 65-jarige leeftijd stopte, nam haar broer Siese junior de zaak over en stond Greetje met hem in de vistent. Vanwege de bouw van de parkeergarage moesten de Sinnema’s in 2000 hun vaste stek aan het Hoeksterend verlaten. Greetje verkaste naar Super De Boer aan het Cambuurplein, haar broer ging naar Bilgaard.

Greetje kijkt met plezier terug. “Het was een prachtige tijd op het Hoeksterend. Wij woonden iets verderop aan het Hoeksterpad. Pa had daar het pakhuis waar wij boven woonden. In het begin bakte hij de vis in de opslag die wij dan naar de kraam brachten. Het hele huis, maar ook wijzelf, rook naar vis, maar wij wisten niet beter. Je snapt het wel, wij aten ook bijna nooit vlees. Daarom ben ik zo gezond.”

Er kwam allerhande volk bij de viskraam. “Ik leerde al jong met klanten om te gaan. Van arbeider tot directeur; ze kwamen allemaal langs. Aan verslaafden gaf ik altijd een stukje vis weg. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om ze met een lege maag weg te sturen. Eentje kwam een keer met een bloemetje terug. Dan breekt je hart. Er was ook een jonge vent die zoog de graten uit de afvalbak schoon. Daar heb ik toen wel wat van gezegd.”

De wereld was in de jaren zestig en zeventig nog niet zo hard. “Op vrijdag kwamen de marktkooplui naar het Hoeksterend en ruilden groente en fruit

voor vis. Dat kun je je nu niet meer voorstellen. De directeur van machinefabriek Van der Ploeg nam altijd een fles wijn voor ons mee. Daarnaast had je veel pofklanten. We noteerden dat goed en aan het eind van de maand betaalden zij dan netjes hun schuld af. Eentje hebben wij nooit meer gezien. Later kwam ik hem een keer tegen en wilde hij alsnog betalen. Ik zei ‘hou maar, de kas is allang opgemaakt’.”

‘AAN VERSLAAFDEN GAF IK

ALTIJD EEN STUKJE VIS WEG. IK KON HET NIET OVER MIJN

HART VERKRIJGEN OM ZE

MET EEN LEGE MAAG WEG TE

STUREN. EENTJE KWAM EEN

KEER MET EEN BLOEMETJE TERUG. DAN BREEKT JE HART.’

Die jaren in de kraam hebben van Greetje een mensenmens gemaakt. “Wij hadden van huis uit geleerd om goed voor elkaar, maar ook voor anderen te zorgen. Als vaste klanten ziek waren, dan bracht ik de vis aan huis. Mensen storten bij ons hun hart uit, trieste verhalen kwamen mij ter ore. Ik hoorde het aan en kwam van klanten veel te weten, maar mengde mij nooit in de discussie. Anders kost dat handel.”

Na veertien jaar Super de Boer verkaste Greetje naar de Poiesz bij Heechterp. Daar nam ze in 2012 na 52 jaar visverkoop afscheid. “Dat was een hele bijzondere dag. Klanten, familie en bekenden

kwamen langs om nog een laatste visje te eten. Zelfs de burgemeester kwam met een groot bos bloemen aangelopen.” Ze heeft de viskraam wel gemist, maar er kwamen veel andere dingen voor terug. “Ik heb het nu druk met mantelzorgen. Ik haal boodschappen voor ouderen in de buurt, regel medicijnen voor ze en rij ze naar de kapper en het ziekenhuis. Ik ben een regelaar en kan niet stilzitten. Zo houd ik mijn sociale contacten intact en maak ik me nuttig.”

Waar haalt Greetje nu haar vis? “Bij Hollander’s Nieuwe aan de Drachtsterweg. Ze hebben daar niet alleen heerlijke vis, maar het is ook een gezellige tent. Twee jaar terug heb ik met hun haringkar voor de deur gestaan. Weer even ouderwets vis verkopen. Ik kan met warme gevoelens terugkijken op een periode in mijn leven die ik voor geen goud had willen missen.” ■

Greetje in de jaren tachtig op het Hoeksterend.

Greetje terug op de oude plek.

Burgemeester Ferd Crone op haar laatste werkdag.

Ooit omhoog gekeken naar de sterren en planeten en je afgevraagd waar het nu echt om draait?

Bewonder nu UNESCO’s Werelderfgoed Koninklijk Eise Eisinga Planetarium. In voormalige universiteitsstad Franeker ontdek je ons universum met het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Bij je bezoek kom je alles te weten over ons zonnestelsel in de Planetariumkamer.

Eise Eisingastraat 3 Franeker 0517-393070 Het oudste nog werkende planetarium ter wereld

Alleen toegang met een vooraf gereserveerd ticket via onze website

Riemie van Dijk | Foto's: Simon van der Woude

EEN BEETJE GETIKT?

Lopend op klompen en met een sigaar in de mond heet hij mij welkom in Schrijfmachinemuseum Sjoch! In de werkplaats hangt het tjokvol met materiaal. Het meest opvallend zijn ziekenhuistangetjes uit het oude Diaconessenhuis in Leeuwarden en haakjes die Van Dijk aftroggelde van zijn tandarts. “Dit heb ik allemaal nodig,” vertelt hij. “’Zorg wel dat alles opgeruimd is voordat je doodgaat, zegt mijn vrouw altijd’.” Breed lachend: “Dat ben ik nog lang niet van plan.”

HET KAN VERKEREN

Dat hij in de wereld van schrijfmachines belandde, is te danken aan de mensenkennis van leraar Meijer van de opleiding elektro en metaal op de christelijke lts in Leeuwarden. “Meneer Winsemius van de Algemeene Friesche Verzekeringsmaatschappij zoekt een schrijfmachinemonteur en dat moet jij worden. Jij moet niet in de bouw of in de fabriek, jij hebt afwisseling nodig. Dat had meneer Meijer goed gezien,” kijkt Van Dijk terug. “Ik vond het prachtig! Daar bij de Algemeene Frie-

sche leerde ik omgaan met schrijfmachines. In die tijd stond op elk bureau een schrijfmachine, dus er was werk genoeg. Vervolgens kwamen er in de zestiger jaren boekhandelaren, die wilden bijverdienen door goedkope schrijfmachines te verkopen. Die kwamen vaak kapot aan, waarna ze mij vroegen ze te repareren. Zo heb ik alle merken en soorten leren kennen. Elke schrijfmachine is anders, maar werkt volgens dezelfde principes,” weet Van Dijk.

UIT DE HAND GELOPEN

Maar liefst vijfendertig jaar was Van Dijk werkzaam in wat hij het “prachtige vak van mechanica” noemt. Tijdens deze periode is ook het verzamelen van schrijfmachines ontstaan. De stap naar een eigen museum is onder meer te danken aan de achterbuurvrouw. “Haar overleden man deed de administratie op een oude schrijfmachine. ‘Wil jij die hebben,’ vroeg ze. ‘Maar je mag ‘m niet verkopen.’ Vervolgens is het wat uit de hand gelopen,” grinnikt Van Dijk.

Tijdens een rondleiding in zijn privémuseum krijgt hij de mooiste reacties. “Vaak hoor ik dan: ‘Sjoch, myn heit hie ek sa’n ien.’ Het maakt dat mensen herinneringen aan vroeger ophalen.” Van Dijk registreert nauwkeurig welke machines hij in huis heeft en wie de schenker is. “Alles komt in de computer en in boeken. Ik heb zes dikke multomappen met foto’s van zeshonderd schrijfmachines.” Het allermooiste is dat Van Dijk bij elke schrijfmachine een mooi verhaal weet te vertellen. Wijzend naar een groot meubel op de begane grond: “Ik had mijn zoon uit Breda gevraagd een schrijfmachine van een oud vrouwtje naar Friesland te vervoeren. Toen hij aankwam had ie de smoor in: hij had zich een breuk getild. Dat had helemaal niet gehoeven. Hij had de schrijfmachine er via het schuifmechanisme uit kunnen halen.”

APENSTAARTJE

Op de bovenverdieping staat een Corona schrijfmachine uit 1912. “Kijk, die heeft een apenstaartje,” wijst Van Dijk. “De Amerikaanse ingenieur Ray

Tomlinson was in 1971 op zoek naar een teken, waarmee hij de scheiding kon aangeven tussen een persoonsnaam en de naam van een organisatie. Omdat het apenstaartje al op de meeste toetsenborden van Amerikaanse schrijfmachines stond en geen functie meer vervulde, werd dit teken als meest praktisch gevonden.”

REMINGTON

Bijzonder is ook het verhaal achter de Remington Noiseless uit 1912. “Om het lawaai van vele typistes op één afdeling te reduceren was de Noiseless uitgevonden. Maar de aanschaf was ontzettend duur en al snel werd de bekende machine met hamerslagsysteem weer ingevoerd.” Toen Van Dijk zijn dienstplicht op de Oranje Nassaukazerne in Amsterdam vervulde, kreeg hij een specialistische opleiding bij Remington. Of hij wist wat Remington betekende? Met een onvervalst Amsterdams accent citeert Van Dijk: Rammelt Enorm, Maakt Iedereen Nerveus en Geeft Telkens Onnodige Narigheid.”

VORMGEVING

Italianen hebben meer aandacht voor vormgeving dan wij, weet Van Dijk. “Als een echtpaar langskomt, zorg ik voor afleiding van de vrouw. Vervolgens vraag ik de man te beschrijven wat hij voelt als hij langs de vormen van deze machine gaat.” Grijnzend: dan bekent die meestal dat al die rondingen hem doen denken aan een mooie vrouw.”

HIJ DOET HET NIET

Schrijfmachines zijn weer hip, merkt Van Dijk. “Mensen komen uit het hele land om hun typemachine te laten opknappen. Daarnaast komen er vrijwel dagelijkse vragen via de mail: ‘Mijn schrijfmachine doet het niet.’ Dan duik ik erin en kom met een suggestie: je zou dit eens kunnen doen. Vervolgens komt dan de reactie: ‘Hoera, hij doet het!’ Blijer kun je mij niet krijgen,” glimt hij.

Een afspraak maken voor een kijkje in het museum kan via sjoch-museum@hotmail.com ■

Ouder worden doe je samen

Wilt u zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, met maximale regie over uw leven? Dan is Nijlânstate een perfecte plek om samen te genieten van het leven, met vele voorzieningen en sociale activiteiten.

Daarnaast beschikt Nijlânstate over een zorgteam dat dag en nacht aanwezig is. Heeft u nog geen zorg nodig? Dan is dat een prettige zekerheid voor de toekomst.

Yn ‘e earste helte fan 2026 organisearje de wurkferbannen fan de Fryske Akademy wer in rige nijsgjirrige aktiviteiten, mei ûnder oare lêzingen, workshops, debatten en ekskurzjes Sjoch foar mear ynformaasje op de website.

GENEALOGYSK WURKFERBÂN

LÂNBOUKUNDICH WURKFERBÂN

AKADEMYLÊZINGEN

Sneon 1 jannewaris

Freed 27 maart

Sympoasium fan de Wurkgroep Maritime

Skiednis oer ‘Friezen aan boord en aan de wal’

Samen op weg naar onvergetelijke herinneringen...

Seniorenreis Rügen- 5 dagen

Vertrek: 24 mei, 7 juli, 30 augustus & 22 okt. 2026

INCLUSIEF

Ontdek het prachtige eiland Rügen tijdens deze comfortabele seniorenreis. Geniet van de charmante kustplaatsen, adembenemende krijtrotsen en schilderachtige natuur. Met ontspannen excursies, zoals een rit met de Rasender Roland & een boottocht langs de krijtrotsen biedt deze reis de perfecte mix van natuur, cultuur en gezelligheid.

Genieten zonder haast – dat staat centraal tijdens deze vijfdaagse reis naar de schilderachtige Moezelstreek. Het programma is speciaal afgestemd op senioren die houden van cultuur, natuur en gezellig samenzijn, maar geen druk schema wensen.

Snein 31 jannewaris

Sneon 7 maart

Snein 4 april

Sneon 4 april

Presintaasje fan it 75e

Freed 16 jannewaris

Freed 20 febrewaris

Freed 30 maaie

Genealogysk Jierboek 2025 yn Tresoar. Reden foar in feestje!

Freed 23 jannewaris

Tiisdei 10 maart

WURKGROEP MARITIME

Freed 27 maart

SKIEDNIS

Tiisdei 3 febrewaris

Tongersdei 16 april

Reis per comfort class touringcar, Koffie/thee met cake op de heenreis, Diner op de heenreis, 4 Overnachtingen in Hotel Villa Sano o.b.v. halfpension, lunch op dag 2 en 3, Rit met de Rasender Roland, Koffie met gebak bij Seebrücke Ostseebad Sellin, Rondvaart langs krijtrotsen (ca. 2,5 uur), Bootovertocht Hiddensee v.v., Huifkartocht Hiddensee, Entree Nationalpark-Zentrum Königsstuhl, Afscheidsdiner, Reisleiding

Seniorenreis Moezel - 5 dagen

Vertrek: 31 mei & 19 juli 2026

INCLUSIEF

Reis per comfort class touringcar, koffie/thee met cake op de heenreis, 4 Overnachtingen in JUFA Hotel Bernkastel-Kues o.b.v. halfpension, lunches van dag 1 t/m 5, Panoramatrein Bernkastel-Kues, boottocht Traben-Trarbach Bezoek Klooster Machern, Römerexpress met Nederlands sprekende gids in Trier, Reisleiding gedurende

ARCHEOLOGYSK

WURKFERBÂN

Tongersdei 16 april

In workshop ierdewurk determinearje troch Amy Kuiper by in gearkomste fan it

Archeologysk Wurkferbân

KOESMA BASDEW

De feestdagen komen eraan en we staan op het punt om 2025 af te sluiten. We tuigen de kerstboom op, versturen uitnodigingen, zoeken recepten bij elkaar en kiezen mooie kleding uit om er opperbest uit te zien. Op het werk wordt het personeel een hart onder de riem gestoken met complimenten, speeches, kerstpakketten en lopende buffetten.

Ik stop graag tijd en energie in de voorbereidingen voor kerst en oud en nieuw. Het huis een beetje opfleuren met kleur, lichtjes, versiersels en tierlantijntjes. Het is een gevecht om de verlichting uit elkaar te krijgen, maar ik probeer kalm te blijven. Kaarsen brengen een warme en fijne sfeer in de woonkamer. We verdelen de kersttaken en wat ik graag doe, is de eettafel netjes opdekken met een mooi kerststuk in het midden en een menukaart. Als

ANNETTE BONS

OVER DE SCHRIJVER

Henk de Vries is de schrijver van ‘Was Friesland het beloofde land?’. Naast schrijver is hij freelance journalist en redacteur van Leovardia. Als schrijver heeft hij inmiddels al diverse titels op zijn naam staan. Hij vindt het interessant om persoonlijke levensverhalen op papier te zetten en maakt bij het schrijven ook gebruik van de historie en de ontwikkeling van de stadgeschiedenis van Leeuwarden. Zo schreef hij onder andere over de historie van de wijken Heechterp-Schieringen en de Schepenbuurt en de straten Spanjaardslaan, Noordersingel en Emmakade.

HET BOEK

Het schrijven van ‘Was Friesland het beloofde land?’ nam drie jaar in beslag. In die jaren deed Henk de Vries veel onderzoek en aan de hand van dit materiaal en persoonlijke verhalen

De wereld van Koesma

WE HEBBEN ALLEMAAL EEN

BEETJE LICHT NODIG

we een spelletje spelen, een muziekquiz of karaoke doen en er valt iets te winnen, dan doen we harder ons best en worden we ook luidruchtiger, waarna mijn moeder schreeuwt dat we rustiger moeten zijn. Ik weet dat ik niet kan zingen, maar tijdens een muziekquiz? Ja, kom maar op!

Rondom kerst is iedereen wat milder en dankbaarder gestemd. Het zou fijn zijn als we die positieve energie wat langer vasthouden, vooral omdat er zoveel onrust is in de wereld. Er zijn mensen die niet bij hun geliefden of familie kunnen zijn of een dierbare hebben verloren. Ouderen die geen kinderen meer hebben of eenzaam zijn. Niet iedereen heeft een plekje waar je je terug kunt trekken, een huis om te versieren of een tafel met lekkernij. Des te belangrijker is het om te kijken waar je

een ander mee kan helpen. Elk gebaar zal gewaardeerd worden, tenslotte hebben we allemaal een beetje licht nodig. ■

schreef hij dit boek over de Indische Nederlanders die naar Nederland trokken en uiteindelijk in Friesland terechtkwamen.Het boek is onderverdeeld in zes verschillende periodes die aanleiding waren voor hun vertrek naar Nederland om hier een nieuw leven op te bouwen. De eerste grote uittocht naar Nederland vond plaats na de capitulatie van de Japanners in augustus 1945, waarmee de oorlog eindigde. Enkele dagen na de capitulatie werd de Republiek Indonesië uitgeroepen. Helaas volgde in de jaren daarna niet de gehoopte rust in het land.

RECENSIE

De persoonlijke verhalen zijn in de verschillende beschreven periodes geplaatst. Toen de eerste Indische Nederlanders eind 1945 aankwamen was er in Nederland, zo kort na de oorlog, nog een voedsel- en woningtekort. In 1947 werd de toeloop van

de Indische Nederlanders in de grote steden zo groot dat werd besloten om de mensen in dunbevolkte provincies als Friesland onderdak te bieden. Friesland werd als het ‘beloofde’ land gepresenteerd aan de repatrianten. Uit de persoonlijke verhalen van families blijkt dat de integratie verschillend is ervaren. Men kwam uit een heel andere cultuur en de aanpassing was voor zowel Friezen als Indische Nederlanders soms lastig en ongewoon. Voor velen was Friesland inderdaad het beloofde land, maar anderen hadden te kampen met teleurstelling. Een bijzonder lezenswaardig boek met mooie foto’s en met voor mij heel nieuwe verhalen en achtergronden over de Indisch Nederlandse gemeenschap in Friesland. ■

urrollade €12 €16

-halfrollade €13 €19 de €13 €19 ollade

Wilt u graag vitaal en fit blijven of worden?

Meld u nu aan voor het ProMuscle programma (Vrijdag 9 januari 2026 start er weer een nieuwe groep)

Het leefstijlprogramma voor 65+’ers. Met dit programma werkt u op verantwoorde wijze aan het verbeteren van spierkracht en vitaliteit. Het programma bestaat uit sporten onder begeleiding van een sportinstructeur en voedingsadvies op maat van een voedingsdeskundige en LeefstijlCoach. Hierbij is extra aandacht voor eiwitten voor de opbouw van uw spieren. Na 12 weken voelt u zich fitter en gaan dagelijkse activiteiten als lopen en tuinieren makkelijker.

Huzarensalade €3 pp Kartoffelsalade €3 pp

Rundvleessalade €3,50 pp

Russisch eisalade €4 pp

Crematorium Noordoost Fryslan staat voor vrijheid, rust en ruimte. Wij vinden dat iedereen de gelegenheid moet krijgen om een afscheid op eigen wijze te organiseren.

Ons gebouw is licht, intiem en kan aangepast worden aan uw wensen. U kunt voor zowel crematieplechtigheden als begrafenisplechtigheden bij ons terecht. Onze dienstverlening is voor iedereen, of u wel of niet lid bent bij een verzekeraar maakt niet uit. Wij hanteren een bedrag bij afscheidsceremonies. Er mag dus kosteloos tijd bij worden geboekt. Bovendien zijn wij zeven dagen in de week geopend, en wordt het gebouw nooit gebruikt voor meerdere plechtigheden tegelijk. In onze aula is er plek voor 150 personen. Tevens is ’t Waad, onze voormalige koffiekamer ook zeer geschikt voor het houden van

een iets intiemere plechtigheid. Na de plechtigheid bestaat de mogelijkheid dat mensen mee gaan naar ovenruimte. Net als de rest van het gebouw is deze ruimte modern, open en licht ingericht. We zullen de naasten stap voor stap begeleiden naar het laatste afscheid. Veel mensen vinden het erg waardevol om bij dit moment aanwezig te mogen zijn.

Indien u graag meer wilt weten over onze mogelijkheden kunt u altijd contact opnemen. We vertellen u graag meer over ons uitvaartcentrum.

Dit programma is wetenschappelijk bewezen effectief en erkend door het RIVM als werkzaam programma.

Ho orzorg op maat

Heeft u het gevoel dat u minder goed kunt horen dan u eerst deed? Of vindt uw omgeving dat uw gehoor slechter wordt?

Kom dan eens bij ons langs. Bij Hoorzorg

Lousma nemen we écht de tijd om voor u de juiste hooroplossing te vinden. Kunt u niet bij ons langskomen?

Dan komen wij bij u thuis, zonder extra kosten.

Maak vrijblijvend een afspraak!

Wylpstrjitte 2, 9051 AX Stiens 06 39 47 00 09 info@ho orzorglousma nl ho orzorglousma.nl

Pyter Jurjensstrjitte 10, 9051 BS Stiens

FeikeLousma - uw audicien

Praat mar Frysk!

SENIOREN

Jeltsje de Boer | Foto's: PKN Grou-Jirnsum, foto poortje Sint Piterkerk: Jakob van Huizen

Buiten neemt het aantal verlichte tuinen toe. Het lijken er ieder jaar meer te worden. Terwijl we het liefst binnen zitten bij de verwarming, houtkachel of open haard. Zijn we meer op zoek naar het licht? In Grou worden dit jaar zoveel lichtpuntjes gecreëerd dat ik er keuzestress van heb. Want ja, als er iets wordt georganiseerd, wil je ook je belangstelling tonen. Ik heb alle goede doelenacties op een rijtje gezet, want: hoe meer mensen erop af komen des te meer geld binnenstroomt om anderen rond de kerst te helpen. En als ik dat zo allemaal lees, ben ik best wel trots op mijn dorp!

VAN DONKER NAAR LICHTPUNTJES

KOMT ALLEN TEZAMEN

Wat een prachtige initiatieven om mensen samen te brengen en ze door de donkere tijd heen te helpen, in de hoop het alleen zijn te verzachten of eenzaamheid te bestrijden. De kunst is om de moed te vinden om je aan te sluiten. En wellicht een goed idee om volgend jaar een dag of een weekend dit alles met elkaar te organiseren? Dat iedereen op de één of andere manier mee kan doen. Want ik denk vaak aan de mensen die door omstandigheden het huis niet uit kunnen of willen. Hoe bereiken we die? Een kaartje door de bus, gewoon een keer aanbellen en vragen hoe het gaat? Aan beide kanten zit een drempel. Het Sociaal Dorpenteam Zuid van Amaryllis besteedt extra aandacht aan hun clienten. Maar kijk jij ook eens om je heen in je buurt of je iemand wat warmte kunt brengen? Een praatje, een kaartje, wie vindt dat niet leuk? Kleine moeite, groot gebaar. ■

As de dagen tsjuster binne en de nachten lang, hat elk langstme nei ljocht waarmte, blydskip en treast

Jeltsje de Boer

KERSTMARKTEN

Op 5, 6, 12 en 13 december vindt de jaarlijkse markt aan huis van Jannie en Anne van der Horst plaats. Met de markt steunen ze hun dochter Rixt in haar droom als paralympisch dressuuramazone.

Op 10 december verkopen leerlingen en lokale ondernemers van OSG Sevenwolden unieke producten. Voor jong en oud zijn er leuke prijzen te winnen bij het draaiend rad en de bingo. Ook is er livemuziek en lekker eten. De opbrengst gaat ieder jaar naar een plaatselijk goed doel. Dit jaar is dat de vervoersdienst Grou Mobyl! Volgens docent geschiedenis Harmen ten Hoeve is het net als vorig jaar voor jong en oud weer een bezoek waard.

Businessclub Grou organiseert een gezellig weekend op 13 en 14 december met kraampjes die lokale winterse producten verkopen zodat je alvast van een warme sfeer kunt proeven.

KERSTMIDDAG

Op 19 december organiseren voor het zesde jaar op rij de Unie van Vrijwilligers, de PKN Grou-Jirnsum, Pleatslik Belang, Noorderbreedte Friesma State en Amaryllis in de Sint Piterkerk een gezellige informele middag. Doordat iedere organisatie een bijdrage levert is de toegang gratis. UVV maakt een kerstkaart en de dagbesteding van Amaryllis trakteert op een zakje kerstchocolade dat wordt uitgedeeld na het concert van het Doarpsorkest Grou, koor Sjongnocht en een bijdrage van Ds. M. Hage.

KERSTKOREN SING IN

Just for fun brengt op 12 december een avond vol zang, sfeer en gezelligheid: Just Christmas. Het koor Damesakkoord zingt al jaren en de opbrengst gaat naar de Diakonie van de Sint Piterkerk. Die zorgt ervoor dat kinderen van ouders met een krappe beurs toch Sint Piter kunnen vieren. Ook gedurende het jaar worden kinderen die het moeilijk hebben door de Diakonie in het zonnetje gezet.

KERSTWANDELING

In Grou en Jirnsum vindt op kerstavond een Kerstwandeling plaats. Deelnemers gaan onder leiding van een gids op weg naar het eeuwenoude verhaal met de thema’s van hoop en licht die nog steeds actueel zijn. Het doel is een gezamenlijk treffen van jong en oud. Verwonderen, lachen en een mooie boodschap meegeven, aldus de organisatie van de PKN Grou-Jirnsum.

Waar kun je ons vinden?

Vegro zorgwinkel Leeuwarden

Henri Dunantweg 2 (in het ziekenhuis)

Tel: 0900 - 288 77 66 (lokaal tarief)

Vegro heeft een breed assortiment aan hulpmiddelen. Variërend van producten die helpen bij revalidatie, langer zelfstandig thuis wonen en het vergroten van de mobiliteit.

Hulpmiddel nodig?

Het bestellen van je hulpmiddelen kan ook gemakkelijk via vegro.nl of via de QR-code.

Oprommer

De opruimspecialist voor bedrijven en particulieren

ontruiming 24/7 bereikbaar 06 831 76 664

Oprommer Oprommer

Dijkstra Van Albadaweg 87 9078 VT Oude

PUZZEL & WIN

De dagen worden korter en de temperatuur daalt – het is de tijd van warme truien, gloeiende wangen en een kop chocolademelk na een wandeling door de kou. In deze woordzoeker draait alles om de winter! Zoek de verborgen woorden - ze kunnen horizontaal, verticaal of diagonaal verstopt zijn, zowel voorwaarts als achterwaarts. De oplossing wordt gevormd door de overgebleven letters. Veel puzzelplezier!

WIL JIJ EEN EXEMPLAAR WINNEN VAN HET BOEK 'WAS FRIESLAND HET BELOOFDE LAND?' UIT DE BOEKBESPREKING IN DEZE KRANT?

Stuur dan voor 15 januari jouw oplossing naar puzzel@leeuwarderseniorenkrant.nl. Wie weet ben jij de gelukkige winnaar.

Adventskalender

Haardvuur

Kerstvakantie

Thermometer

Chocolademelk

Hagel

Knus

Vogelvoer

December

Huiselijk

Lezen

Vorst

Erwtensoep

IJspegel

Muts

Wanten

Familie

IJzel

Regenlaarzen

Winterjas

Feestdagen

Jaarwisseling

Schaatsen

Winterse wandeling

Gladheid

Kerstboom

Stamppot

Wintersport

Glühwein

Kerstkaart

Storm

Wintertijd

IS HET ECHT OF NEP?

Een leven zonder internet, computer, smartphone, tablet of goeie wifi? Ondenkbaar. De wereld is digitaler dan ooit. Als je die taal goed spreekt en weet wat je doet, dan is er niks aan de hand. Maar risico's liggen op de loer. Want ook criminelen gebruiken digitale middelen. Online criminaliteit, noemen we dat. En het wordt steeds slimmer. Soms open je een mail die zó echt lijkt, reageer je op een WhatsApp-bericht van iemand die je denkt te kennen, of klik je op een knop omdat er staat 'Klik hier'. Maar... klopt het nou wel, of word je genept?

Ben je ouder dan 55? Grote kans dat je in aanraking komt met WhatsApp-fraude. En vergis je niet, een slachtoffer is gemiddeld € 2.000,- kwijt.

*Ping*, een appje, van je zoon. "Ik heb net een nieuwe 06! Maar ik kan nog ff niet online bankieren. Kun jij snel geld voorschieten?" WhatsApp-fraude. Het gaat verder dan je denkt. Met Artificial Intelligence kunnen mensen zelfs klinken als een bekende. Maar je kunt fraude voorkomen.

HOE WERKT WHATSAPP-FRAUDE?

Een oplichter doet zich voor als een bekende met een nieuw nummer. Vervolgens wordt er met een smoesje gevraagd om geld over te maken. Door te benadrukken dat de betaling haast heeft probeert men te voorkomen dat de ontvanger twijfels krijgt.

Sommige WhatsApp-oplichters komen erg geloofwaardig over. Zij gebruiken foto’s en informatie van internet waardoor het net lijkt alsof je met een bekende aan het appen bent.

HANDIGE TIPS

1. Bescherm jouw gegevens WhatsApp-oplichters verzamelen online gegevens en foto’s waarmee ze zich kunnen voordoen als een bekende. Stel jouw social media zo in dat alleen bekenden toegang hebben tot jouw foto’s en berichten.

2. Tel tot vijf (en voorkom een misdrijf) Onder tijdsdruk maak je soms keuzes waar je later spijt van krijgt. Dat weten WhatsApp-oplichters als geen ander. Daarom benadrukken zij dat de betaling erg veel haast heeft. Neem altijd de tijd om een bewuste keuze te maken.

3. (Beeld)bellen is beter Maak nooit geld over zonder dat je iemand persoonlijk hebt gesproken. Bel eerst het nummer dat niet meer in gebruik zou zijn. Sommige WhatsAppoplichters gebruiken geluidsopnames om een beller om de tuin te leiden. (Beeld)bellen geeft dus nog meer zekerheid.

4. Stel een persoonlijke vraag Lukt het echt niet om te bellen? Je kunt ook een persoonlijke vraag stellen om te controleren of je met een oplichter te maken hebt. Stel dan wel een vraag waarvan het antwoord niet op internet (en social media) te vinden is. Vraag bijvoorbeeld naar de naam van een huisdier uit een ver verleden.

5. Controleer alle gegevens Wanneer je een bankrekeningnummer ziet staan kun je deze vergelijken met de rekeningnummers die al bij jou bekend zijn. Ook is het een goed idee om zowel het rekeningnummer als het telefoonnummer op te zoeken via Google. Soms vind je op deze manier ervaringen van mensen die zijn opgelicht.

6. Doe aangifte en deel jouw verhaal

Als je benaderd bent door een oplichter dan kun je online aangifte doen bij de politie. Deel je ervaringen (en deze website) met jouw dierbaren zodat zij zich kunnen beschermen tegen deze vorm van fraude. De politie beschikt niet altijd over de capaciteit om met individuele gevallen aan de slag te gaan. Toch kan het doen van aangifte bijdragen aan de beeldvorming en bestrijding van WhatsApp-fraude. Als je merkt dat je erg angstig of somber bent geworden door wat je hebt meegemaakt dan kun je hulp krijgen via slachtofferhulp.

7. Deel je verhaal

Veel mensen die slachtoffer zijn geworden van WhatsApp-fraude ervaren een gevoel van schaamte. Door jouw verhaal met bekenden te delen kun je voorkomen dat zij ook slachtoffer worden.

BESTEL DE KERST PARTYPAN VAN KWALITEITSSLAGERIJ DE SCHRANS

December. De tijd om gezellig met zijn allen aan tafel te schuiven voor een heerlijk kerstdiner. Maar zie jij ook zo op tegen de voorbereiding? Elk jaar opnieuw is het een hele klus om iets lekkers op tafel te zetten. Stress, stress, stress. Chaos in de supermarkt, uren in de keuken staan… Gelukkig kan het ook anders.

Maak het je een stuk gemakkelijker door te kiezen voor een kanten-klaar kerstdiner van Kwaliteitsslagerij De Schrans uit Leeuwarden. Geen gedoe, maar wél een heer-

lijk kerstmaal! Het mooie is dat je het hele menu in één keer kunt bestellen. Van voorgerecht tot een smakelijk toetje. Alles wordt voor je klaargemaakt. Het enige wat je hoeft te doen is het diner op te warmen en te serveren.

EEN FEESTMAALTIJD OP TAFEL

Kwaliteitsslagerij De Schrans biedt een compleet kerstdiner in één pakket. Een feestmaaltijd voor 4 personen. De Kerst Partypan is royaal gevuld met warme klassiekers en wordt aangevuld met een voorgerecht, brood met smeersels, een heerlijk dessert en twee

OPERA IN HEEG: CAVALLERIA RUSTICANA

Op 27, 28 en 29 december speelt de operavoorstelling Cavalleria Rusticana in Heeg. Niet in een bestaand theater, maar in de crossdockhal van transportbedrijf Veenstra|Fritom in Heeg. Samen met productiehuis Nootstroom (bekend van o.a. de Wadopera) wordt de hal omgetoverd tot decor voor de Siciliaanse opera.

Cavalleria Rusticana is een negentiende-eeuwse opera van Pietro Mascagni. Het originele verhaal speelt zich af in een Siciliaans dorp, en gaat over Turiddu. De jongen ontdekt

flessen feestwijn. Je hebt de keuze uit ossenstaartsoep of Thaise kokossoep, er is plukbrood met diverse smeersels zoals kruiden-boter, pesto en filet americain en de kerst partypan op tafel bevat rode kool, sperziebonen met spek, aardappelgratin, aardappelpartjes, stoofvlees met bruine saus, varkenshaas in champignonroomsaus en stoofpeertjes. Als toetje is er overheerlijke tiramisu.

LEKKER EN BETAALBAAR

Smullen zonder veel gedoe en ook nog eens betaalbaar.

wanneer hij terugkomt uit de dienstplicht dat zijn verloofde met iemand anders getrouwd is. In één akte worden thema’s als liefde, overspel en verraad behandeld. Meer dan 100 zangers, musici en figuranten nemen het publiek in Heeg mee in een spectaculaire live-beleving die menigeen zal bijblijven. Met de uit Engeland afkomstige regisseur Paul Carr werd door Nootstroom opnieuw de samenwerking gezocht,

Je betaalt slechts 29,95 p.p.

Af te halen op woensdag 24 december en te bestellen tot 21 december. Wie tijdens de kerstmarkt op zondag 7 december bestelt, profiteert van extra voordeel! Dan betaal je slechts € 99,95 (exc. 15 euro borg) voor een diner voor 4 personen! Dit is dé oplossing voor een ontspannen kerst zonder kookstress!

Kwaliteitsslagerij De Schrans Schrans 80, Leeuwarden Tel. 058-2139072

nadat hij meewerkte aan het succes van de Wadopera.

Nootstroom maakt opera sinds 2017 toegankelijk voor een breed publiek in Fryslân, op bijzondere locaties en in een aansprekende vorm.

Kaarten zijn vanaf € 39,verkrijgbaar via nootstroom.com. Parkeren is gratis en er zijn rolstoelplekken beschikbaar.

CHRONISCH ZIEK OF HOGE ZORGKOSTEN?

KIES DE AV FRIESO COMPLEET VERZEKERING

Heeft u weinig inkomen en bent u chronisch ziek? Komt u vaak in het ziekenhuis of moet u misschien vaak naar de tandarts? Waarschijnlijk is de AV Frieso Compleet verzekering van De Friesland iets voor u. Dit is een speciale verzekering die de gemeente Leeuwarden met zorgverzekeraar De Friesland heeft afgesloten. Met deze zorgverzekering bent u goed verzekerd, voor minder geld.

BETAALT U MINDER

Heeft u hoge zorgkosten, maar

weinig inkomen? De AV Frieso Compleet is niet de goedkoopste verzekering, maar onderaan de streep bent u wel voordeliger uit. De AV Frieso Compleet verzekering dekt namelijk veel zorgkosten. U hoeft dus minder zelf te betalen.

WAT KOST DE VERZEKERING?

• De totale premie bedraagt dan € 187,74 per persoon per maand.

• De basisverzekering is € 159,25 per maand.

• De aanvullende verzekering is € 28,49 per maand (AV Frieso Compleet).

• Het eigen risico is € 385,-.

Let op: heeft u weinig inkomen?

Dan krijgt u zorgtoeslag van de overheid. Hiermee kunt u een deel van de maandelijkse kosten betalen.

WAT VERGOEDT DE AV FRIESO COMPLEET VERZEKERING?

De AV Frieso Compleet biedt een brede vergoeding voor zorgenkosten. Zo worden er bijvoorbeeld 24 fysio behandelingen vergoedt, betaalt u géén eigen bijdrage van de WMO en is de beugeltandarts (orthodontie) tot 18 jaar gratis! Kijk op de website van De Friesland voor alle vergoedingen.

HEEFT U RECHT OP DE VERZEKERING?

De verzekering is voor alle inwoners van Leeuwarden met weinig inkomen en weinig vermogen. Op de website van de gemeente kunt u zien of u deze verzekering kunt krijgen.

MEER WETEN?

Ga naar www.leeuwarden.nl/ avfriesocompleet, bel naar 14 058 of scan de QR-code hieronder

Foto: Cor Pot

DOVIDA: ZORG OP MAAT IN FRIESLAND

Mijn leven, mijn manier. Dat is de slogan van zorgorganisatie Dovida. Vanuit de vestiging in Sneek bieden wij al ruim vijf jaar zorg ondersteuning op maat in Friesland. Samen met het team van Caregivers (zorgverleners) bieden wij thuiszorg zoals wij die zelf ooit zouden willen, zodat senioren langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Met hun leven, op hun eigen manier.

In Nederland hebben meer dan 300.000 mensen een vorm van dementie, een aantal dat door vergrijzing de komende decennia zal verdubbelen.

Caregivers van Dovida zijn onder meer gespecialiseerd in dementie, waardoor iemand met

ondersteuning langer thuis zal kunnen blijven wonen. Juist in deze fase telt levensgeluk en praktische, persoonlijke ondersteuning meer dan ooit. Een vertrouwd gezicht dat komt op eigen, vaste tijden draagt hier alleen maar aan bij.

In onze Cirkel van zorg werken wij na samen met onze cliënt, de familie, ons netwerk en andere zorgverleners. Met ons team van ervaren klantcoördinatoren en professionele Caregivers stellen wij een plan op voor de best passende zorg voor de situatie van de cliënt. Centraal hierbij staat de persoonlijke klik tussen cliënt en Caregiver: wij gaan op zoek naar de beste match en starten de zorg direct.

Dovida levert zorg op maat, variërend van enkele uren per week tot 24-uurs zorg. Het kan hierbij gaan om een wandeling, hulp bij aankleden of meegaan naar het ziekenhuis, persoonlijke verzorging of juist om emotionele steun. Een groot deel van de zorgverlening wordt vergoed vanuit de WLZ (wet langdurige zorg) en de WMO (wet maatschappelijke ondersteuning). Het is ook mogelijk om via PGB (Persoons Gebonden Budget) ondersteuning te krijgen of op particuliere basis. Verder bieden wij met vervangende mantelzorg extra ondersteuning voor mantelzorgers.

Wij helpen dus niet alleen de cliënt, maar ontlasten ook de directe cirkel eromheen. Hierbij werken wij samen met andere zorgprofessionals als huisartsen, casemanagers van zorgorganisatie binnen het netwerk dementie, wijkverpleging en WMO-consulenten. Alles om de zorgvraag uit handen te nemen en zo snel mogelijk te zorgen voor persoonlijke, oprechte zorg op maat.

WERKEN ALS CAREGIVER

BIJ DOVIDA FRIESLAND

Vind jij het ook belangrijk dat senioren zo lang en zo veilig mogelijk thuis kunnen blijven wonen? En zou je hier graag jouw steentje aan bijdragen? Heb je daarnaast een zorghart én sta je altijd klaar voor anderen? Dan zijn we op zoek naar jou!

GEÏNTERESSEERD IN WAT WIJ

VOOR U KUNNEN BETEKENEN? Bel 0515 – 740 251 voor een oriënterend gesprek of lees meer over ons en de ervaring met onze zorg op dovida.nl/friesland.