“Als je nergens spijt van hebt, dan heb je niet geleefd”

Onlangs kwam het boek Rock ’n Roll in Friesland uit, met portretten van Friese muzikanten. Ook de Leeuwarder Harry Kootstra (74) had hierin zeker niet misstaan. Hij had een turbulent leven als muzikant, maar het begon onschuldig in de tuin van zijn ouderlijk huis in de Rembrandtstraat. Hij wist zijn bestemming toen hij zag hoe trots zijn moeder was als hij wat speelde.

‘ALS JE NERGENS SPIJT VAN HEBT, DAN HEB JE NIET GELEEFD’

Harry begon als zestienjarige in The Hot Spurs en kreeg nationale en internationale bekendheid met Road en New Deal. Hij stond bekend als dwars en koppig, maar was ook attent en meelevend. Werd soms door collega’s 'doodgeknuffeld' en op andere momenten uit de band gezet. Vanwege vasculaire dementie telt Harry zijn dagen af in verzorgingshuis Abbingahiem, waar ik hem opzoek.

GITAAR VAN VEERTIG GULDEN

Hij kijkt met een glimlach terug op zijn leven. “Ik was een nakomeling in een gezin met vier kinderen en werd behoorlijk verwend. Ik reed als enige in de buurt op rolschaatsen. Via mijn broer kwam ik in aanraking met muziek. Hij zat bij het revuegezelschap Con Amore en was een soort Rudi Carell.” Harry zag zijn broer optreden en wilde dat ook. “Op mijn twaalfde spaarde ik een gitaar van veertig gulden bij elkaar. Ik kreeg een gulden zakgeld in de week, hier en daar wat rapportgeld en een heitje voor een karweitje. Op het stoepje voor huis stond ik te spelen. Kom van dat dak af, daar waren ze gek op. Dan voelde je je een hele artiest.”

NIET ZO HOOG IN DE BOL

Bij een talentenjacht werd Harry door The Hot Spurs ontdekt. Ze vroegen hem bij de Friese band. “Dat was echt een droom, ik was nog maar zestien. Ik studeerde net in Groningen aan het muzieklyceum. Eigenlijk wilde ik naar het conservatorium, maar dan moest je HBS hebben. En ik kwam van de MULO, want wij hadden het niet zo hoog in de bol.” Harry wilde niet bouwvakker of kantoorklerk worden. “Muziek maken, daar lag mijn roeping. Niks anders. Nou ja, ik moet niet liegen, ik heb nog een klein jaar bij de Sleutelspecialist gewerkt. Maar dat was het dan ook.” Die eerste band was een springplank naar meer. “Ik had veel mogelijkheden, was muzikaal van alle markten thuis. De platen die ik kocht waren van verschillende genres, maar altijd meerstemmig. Zoals The Platters en later Crosby, Stills, Nash and Young.” Jurjen de Wit, oud-manager van New Deal die bij het gesprek aanwezig is, veert op en tovert Teach your children door de Friese countryband uit zijn mobiel. Harry sluit de ogen en wiegt mee met de melodie.

NEW DEAL

Voordat Harry bij New Deal speelde, was hij bassist bij de Leeuwarder popband Road. “Ik zat met Frans van den Borg bij Trio Ben Mol. Altijd werk, beste gages, maar alleen maar stemmingsmuziek. Wij wilden wel wat anders. Met zanger Hans Krakau en drummer Arjen Kamminga erbij werd het een superkwartet.” De single Unchained Melody (bekend van de Righteous Brothers) bracht Road, mede door een optreden bij Toppop, landelijke bekendheid. “We reden rond in een grote bus volgeplakt met sponsoruitingen en hadden een fanclub met honderden leden.” Maar het muzikale hoogtepunt blijft toch New Deal. “Ik wilde mij als muzikant meer onderscheiden. Die kans kreeg ik bij New Deal. Mijn gitaarspel, maar vooral ook mijn zang, kwamen daar goed tot z’n recht. Countrymuziek en dan meerstemmig, ik was helemaal op mijn plek.” Harry ging met de Friese band Europa in. Ze traden veel op bij Amerikaanse en Britse bases en speelden met grootheden als Charles Daniels, Glenn Cambell en Roy Orbison.

DOORLEEFDE STEM

Het gesprek vermoeit Harry zichtbaar, maar met zachte stem praat hij langzaam door. “Wat een prachtige avonturen, maar het hoogtepunt van New Deal heb ik niet meegemaakt. Toen ze door Amerika toerden zat ik er niet bij. Uit de band gezet.” In de wereld van seks, drugs & rock ’n roll kregen de seks en de drugs geen grip op Harry, maar hij had wel een andere verslaving. “Ik ben twintig jaar vreselijk aan de drank geweest. Dat ik hier zit is een wonder. Vanwege alcoholproblemen heb ik vaak in het ziekenhuis gelegen en daardoor veel gemist. Niet alleen geld, maar ook muzikale ervaringen. Wie wil er nou niet naar Nashville?” Toen hij de drank had afgezworen keerde hij terug bij New Deal. Zijn ervaring en doorleefde stem waren onmisbaar voor het specifieke geluid van de band.

VOOR DRIE LEVENS OPGEZOPEN

Harry stopt even met vertellen, neemt een slokje water en bedenkt dat hij al met al een prachtig leven heeft gehad. “Ik heb dubbel geleefd en voor drie levens opgezopen. Sommige dingen hadden anders gekund, maar als je nergens spijt van hebt, heb je ook niet geleefd. Ik heb vrede met mijn leven, maar ook vrede met de dood. Als ik vooruitkijk dan is het aftellen, maar iedere dag is er weer eentje. Ik zie wel hoe lang het nog duurt. Mijn vader werd bijna honderd; dan heb ik nog even te gaan.” De muzikant gaat nog snel op de foto. Achter zijn zonnebril glunderen vast zijn ondeugende ogen. Behendig stuurt hij zijn elektrische rolstoel de gang in, op weg naar zijn kamer. Nog even draait hij zich om: “Geef het artikel maar bij de receptie af. Ik wil wel eerst lezen wat je er van gemaakt hebt.” ■

Harry Kootstra eind jaren zeventig spelend op zijn Fender basgitaar. (Foto: eigen collectie Harry Kootstra)

Foto: Simon van der Woude Er komen steeds meer woonvormen voor ouderen die tussen zelfstandig wonen en een zorginstelling in

zitten. Soms geboren uit noodzaak, maar er zijn ook mensen die heel bewust kiezen voor een woongroep, tiny house of kangoeroewoning. Riemie was benieuwd naar hun verhaal en maakte daarom de serie Bijzonder Wonen. Deel 1 gaat over Woongroep De Gouden Bal.

Zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, hoe organiseer je dat? Eén van de opties is een woongroep. Conny Kamsma van de Leeuwarder woongroep De Gouden Bal vertelt waarom ze koos voor een woongroep, wat wonen in een woongroep van je vraagt en wat het je brengt.

Tekst en foto’s Riemie van Dijk

“JE MOET HET ECHT WILLEN”

Er zijn veel wooninitiatieven in Leeuwarden, ieder met een eigen opzet. Woongroep De Gouden Bal is bedoeld voor actieve 50-plussers. De bewoners kiezen voor een combinatie van zelfstandigheid en gezamenlijkheid. Door de onderlinge contacten blijven ze langer sociaal actief en is er steun voor elkaar.

De woongroep is sinds 1992 gevestigd in het voormalige Diaconessenziekenhuis. Bijzonder detail: twee van de huidige bewoners werden daar geboren. De vroegere ziekenzalen zijn omgebouwd tot appartementen van verschillende groottes en met prachtige hoge plafonds. Twee initiatiefnemers van het eerste uur, Miep (96) en Eli (93) Denzler, wonen dertig jaar na oprichting nog steeds in De Gouden Bal. Ter ere van hun 70-jarige trouwdag kregen zij van hun medebewoners een eigen straatnaambordje, dat in de gang van het gebouw hangt.

PUUR TOEVAL

Conny vertelt over haar komst naar De Gouden Bal in 2014. “Eigenlijk is het puur toeval dat ik er terecht ben gekomen. Ik woonde al vijftig jaar in Duitsland en wilde terugkeren naar Nederland. Voordat dat niet meer lukte en ik mijn broers en zusters niet meer zou kunnen zien. Ik was totaal niet bekend met de woningmarkt hier en zei tegen mijn zus uit Jellum: zeg maar tegen de mensen om je heen dat je zus een woning nodig heeft. Zij had een kennis die hier woont en wat bleek: er stond een appartement leeg. Mijn zus stuurde foto’s en een filmpje. Het idee van een woongroep sprak me wel aan, maar ik vond de oppervlakte van de woning te klein.” Conny belde af, maar vond het wèl leuk om de bewoners te leren kennen. En zo geschiedde. Ze ging op de koffie in de woongroep en het appartement bleek nog steeds vrij. Toen ze hoorde dat bewoners intern konden verhuizen als er ruimte vrij kwam, was ze om. “Ik wist niet dat het bestond; dat mensen zich samenvoegen om een groter geheel te vormen. Ik ben alleenstaand en vond het heerlijk om zesentwintig buurvrouwen en buurmannen te hebben waarmee je direct on speaking terms bent. Meteen na mijn komst hebben we samen Sinterklaas gevierd; zo ongelooflijk leuk!”

“IK WIST NIET DAT HET BESTOND; DAT MENSEN ZICH SAMENVOEGEN OM EEN GROTER GEHEEL TE VORMEN"

JE MOET INBRENGEN, NIET ALLEEN NEMEN

“Vriendschappen moet je onderhouden en bij een woongroep is dat precies zo. Je moet inbrengen, niet alleen nemen. Communiceren is een ding, dat ik heb onderschat. Ik heb altijd alleen gewoond, deed de dingen op mijn manier. Ik ben recht door zee, ook als ik boos ben en dat vindt niet iedereen leuk. Wonen in een groep vraagt om een mindset waarbij je iedereen neemt zoals hij is en bereid bent aan jezelf te werken. Ik stel me in dienst van de groep en ben net een termijn lid van het bestuur geweest. Daarnaast zit ik samen met de buurman in de kunstcommissie. Iedere twee maanden zorgen we voor een wisselende tentoonstelling. De ene maand met werk van eigen mensen, de andere maand met werk van externen. Gedurende de kerst hadden we quiltdekens opgehangen, gemaakt door medebewoonster Elly. Komende maand exposeren we schilderijen van mijn schilderlerares. Veel bloemen, omdat wij 1 april ons 30-jarig jubileum hebben met als motto 'bloemen'. Iedereen kan onze exposities bezoeken. We nodigen ook mensen uit de buurt uit via een foldertje in de brievenbus. Verder hebben we een activiteitencommissie die allerlei dingen organiseert. Zoals bingo met prijzen, een lezing van iemand die veel gereisd heeft, een Syrische mevrouw die vertelt over haar vlucht en integratie in Nederland en een pubquiz. Vanwege corona was er veel niet mogelijk, dus we zullen elkaar weer moeten leren vinden.”

Hoe serieus bewoners het investeren in de groep nemen, blijkt uit uitspraken over ‘betrokkenheid’ en ‘saamhorigheid’ die op het whiteboard in de gezamenlijke ruimte staan. “Die hebben we na een aantal groepssessies geformuleerd. We doen veel met elkaar. De Trefferzaal is door ons opgeknapt en ingericht. De fleurige stoeltjes die er nu staan hebben we opnieuw bekleed. Twee keer per jaar gaan de spullen voor de tuin van de kelder naar buiten en vice versa.“

ONGECOMPLICEERDE CONTACTEN

“Het meest waardevolle van de woongroep zijn voor mij de ongecompliceerde contacten. Gisteravond ging ik koken; ik had een verspakket voor vier personen. Toen heb ik de buurvrouw gebeld met de mededeling: ik maak Indiase kip, heb je zin om te komen eten? Binnen een half uur was ze hier. Ik vind het heerlijk dat er altijd iemand is om mee te kletsen of de wereldpolitiek te bespreken. We hebben hier een maatjessysteem. Je kiest iemand uit de groep die voor jou de contactpersoon is. Ben je ziek, dan neemt diegene brood voor je mee uit de stad. Ben je op vakantie, dan verzorgt je maatje de plantjes en de post. Het is iemand bij wie je je hart kunt luchten. Ik praat veel met mijn maatje, over van alles en nog wat. Daar hebben we een systeem voor gevonden: kaartjes met woorden zoals betrokkenheid of vertrouwen. Over dat woord gaan we in gesprek. We voeren prachtige gesprekken, die steeds langer duren.“

JE MOET HET ECHT WILLEN

“Mijn zwager zegt altijd: ik ga nooit in een woongroep, want er is wel eens ruzie. Ja, dat klopt. Net zoals in elke familie of bij de tennisvereniging. Ik realiseer me dat een woongroep niet voor iedereen geschikt is. Je moet het echt willen. We zijn wel eens de mist in gegaan met mensen die het deden voor de locatie en niet voor de groep. Dat gaat schuren. Je moet er zin in hebben. Ikzelf ben erg enthousiast en zet me er graag voor in!” ■

ling. Maar de oppositie is hier in de minderheid, waardoor zij dit niet kunnen tegenhouden.

De oppositie in de Eerste Kamer (behalve Forum van Democratie) heeft er nu een stokje voor gestoken. Dankzij een meerderheid van PvdA, Fractie Nanninga , PVV, SP, PvdD, 50Plus, GroenLinks, Fractie Otten, SGP en onafhankelijke Senaatsfractie is de ontkoppeling, voorlopig, een halt toegeroepen.

In 2023 komt er een nieuwe Eerste Kamer, dus als wij senioren niet op de partijen stemmen die ons een warm hart toedragen, dan zijn wij over een paar jaar alsnog de klos.

In Nederland mogen 14 miljoen mensen stemmen. Daarvan is iets meer dan de helft boven de vijftig. 3,4 miljoen stemgerechtigden zijn 65 jaar of ouder. De senioren van Nederland zijn dus in staat om met hun stemgedrag het hele politieke klimaat van ons land te bepalen. Maar waarom zouden we dat moeten doen?

Door te breken met gewoontes, kunnen dingen veranderen DE BAL LIGT BIJ JOU

DE TEKORTKOMINGEN VAN HET OUDER WORDEN

Vanaf de leeftijd van vijfentwintig jaar is er sprake van celafbraak in ons lichaam, maar pas vanaf vijftig beginnen we dat te merken. Het gaat allemaal wat minder en langzamer. Dat merken we op allerlei manieren. Een andere baan zoeken is moeilijk en een wat lager tempo op je werk is vaak niet mogelijk.

IS DE POLITIEK BLIJ MET SENIOREN?

Ouder zijn heeft veel goede kanten, maar die werken soms ook in ons nadeel. Herken je dit? dan is het geld bijna altijd op. De regering is dus blij met ons. Met ons kunnen ze de begroting altijd sluitend maken.

WAAR BLIJKT DAT DAN UIT?

Onze AOW en de koppeling met het minimumloon. VVD, CDA, D66 en CU (de huidige coalitie) willen dat die koppeling verdwijnt. Dat betekent dat de AOW in de toekomst gewoon aangepast wordt en dat zal dan lager zijn dan het minimumloon. Dat is nu al het voorstel. (Bron ANBO)

ONS PENSIOEN

Onze pensioenuitkeringen staan al ruim tien jaar stil en nu mag en kan er weer geïndexeerd worden. De verwachting is echter dat we weer wat kruimels krijgen. De politiek heeft het hier al die jaren (bewust?) af laten weten. Of waren wij te gemakkelijk?

IS DE LOKALE POLITIEK BLIJ MET ONS?

Een ding is zeker, zij staan dichter bij de bevolking of wonen zelfs om de hoek. Dus als een partij het niet goed doet, worden raadsleden daarop aangesproken. Goede zaak! Maar kennen zij de problematiek van de ouderen en willen ze daar wat aan doen? Ik ga op onderzoek uit!

De gemeente Leeuwarden telt zeker 90.000 stemgerechtigden, waarvan meer dan de helft vijftig jaar of ouder is. 16 maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Er zijn lokale politieke partijen die ook landelijk actief zijn, maar ook puur lokale partijen. Hoe kijken al die partijen tegen ouderen aan? Welke partijen hebben de belangen van ouderen hoog op de agenda en welke niet?

Ik heb de verkiezingsprogramma’s onderzocht op betrokkenheid bij ouderen. Als er sprake is van een partij die ook landelijk regeert, is ook hun landelijke standpunt over onze AOW en de koppeling met het minimumloon meegenomen. Heel veel lezen, tellen en internet raadplegen levert het onderstaande plaatje op. Hoe groener, hoe meer aandacht voor het welzijn en de portemonnee van ouderen. Hoe roder, hoe minder aandacht er is.

- Ouderen zijn bescheiden en laten amper van zich horen - Veel van hen blijven stemmen op de partijen waar ze altijd op stemden - Ze kunnen geen wegen blokkeren met tractoren en vrachtwagens en staken heeft geen zin - Ze zijn niet goed georganiseerd; er zijn amper sterke ouderenorganisaties - Ze zijn vaak tevreden - Ze schuwen geweld - Ze wachten rustig hun beurt af In de Tweede Kamer (die wij in 2021 gekozen hebben) zijn alle oppositiepartijen tegen de ontkoppeAls we de kleuren van de partijen gaan kwalificeren, dan zien we het volgende:

Bescherming van onze AOW met koppeling minimum loon

Aantal pagina’s programma

Waarvan concrete aandacht voor ouderen in % GL PvdA VVD D66 CDA CU FvD GBL 058 FNP

JA NEE NEE/ JA nvt nvt nvt

45 64 32 30 23 38 nvt 24 4 24

3,5% 1% 2% 1,6% 2% 10% nvt 10% 7% 2%

In vergelijking met veel andere groepen in de samenleving zijn ouderen een verademing. Met ons kun je praten, wij hebben een luisterend oor. Als de problemen van iedereen aan de orde zijn geweest, dan zijn de senioren aan de beurt. Maar

AOW-ERS DE DUPE Het minimumloon stijgt deze kabinetsperiode met 7,5 procent. Normaal gesproken stijgen alle uitkeringen dan automatisch mee. Alleen bij de AOW gebeurt dat nu niet. Dat is sinds de invoering van de koppeling in 1980 nog nooit gebeurd. Veel senioren raakt dit hard in hun portemonnee, maar met name de AOW’ers met een klein of geen pensioen zijn daar echt de dupe van.

DIVERSE BRONNEN, WAARONDER ANBO EN FNV

PARTIJEN MET AANDACHT VOOR OUDEREN

- Gemeente Belangen Leeuwarden - GroenLinks - PvdA

Gemeente Belangen Leeuwarden laat in haar programma zien dat er aandacht is voor ouderen. Bij GroenLinks en de PvdA is dat veel minder, maar in de landelijke politiek staan zij voor een AOW met de koppeling met het minimumloon. Een stem op deze partijen is dus ook een stem voor onze portemonnee.

VOOR NU TE MAGER

- 058 - FNP

Vanuit de FNP niet veel aandacht voor de ouderenproblematiek. Wat er over ons in staat is ontoereikend en soms zelfs betuttelend. “Omdat de ‘babyboom’-categorie de komende jaren veel vrije tijd krijgt, is het wenselijk dat oude kerkenpaden en jaagpaden die in verval zijn geraakt, in ere worden hersteld. Dan kan deze groep mensen, wellicht met fysieke beperkingen, toch ook nog veilig gebruik maken van het recreatieve buitenge-

bied” (Bron: Verkiezingsprogramma 2022-2026 FNP)

Vanuit 058 is er wel wat aandacht voor ouderen, maar niet alles is realistisch. FNP en 058 hebben een andere focus. Zij moeten nog veel seniorengeur opsnuiven en vertalen in hun programma’s. Ze hebben weer vier jaar de tijd om het te bewijzen. Voor nu te mager.

WEINIG BETROKKEN BIJ OUDEREN

- CU - D66 - VVD - CDA

De landelijke partijen D66, VVD, CDA en CU zetten ons met hun AOW plannen blijvend financieel onder druk en zijn dus seniorenonvriendelijk. Als lokale partijen doen ze het niet beter. In de lokale verkiezingsprogramma’s van deze partijen krijgen ouderen weinig aandacht. Van de christelijke partijen (CDA/CU) had ik veel meer verwacht. HET GOEDE VOORBEELD “Naast een wethouder voor Jeugdzorg en jeugdbeleid, willen wij dat er een wethouder komt die verantwoordelijk is voor het ouderenbeleid”

BRON: VERKIEZINGSPROGRAMMA 2022/2026 GROENLINKS

“Als het aan ons ligt, komt er een speciale ouderenambtenaar die speciaal voor het ouderenbeleid wordt aangesteld en als gemeentelijke contactpersoon voor ouderen kan functioneren”

BRON: VERKIEZINGSPROGRAMMA 2022/2026 GBL (GEMEENTE BELANGEN LEEUWARDEN)

NB: Een aantal partijen (GroenLinks, CU, PvdA, D66) gebruikt de term inclusieve samenleving, waarmee bedoeld wordt: een samenleving waar iedereen meetelt (daarom hoeven ze ouderen niet apart te noemen). Onduidelijkheid troef. In de partijprogramma’s waarbij dit aan de orde is, zie je vaak dat ouderen niet benoemd worden, maar ondernemers, jeugd, gezin, sekswerkers, LHBTI ’s, werknemers e.d. wel. Tip aan die partijen: maak programma’s duidelijk en helder en gebruik geen dure woorden, dan kunnen senioren het ook lezen.

TOT SLOT

Duidelijk is dat veel politieke partijen niet op ouderen zijn afgestemd. Een paar partijen doen dat beter dan de rest, zoals Gemeente Belangen Leeuwarden, maar het houdt niet over. We kunnen dat veranderen door bij iedere verkiezing de seniorenvriendelijkheid per partij te onderzoeken en massaal te stemmen op de partijen die het beste met ons voor hebben. Maar ook door niet te stemmen op degenen die ons links laten liggen. Vergeet daarbij hoe je in het verleden hebt gestemd.

Als we dat doen, dan worden we vanzelf serieus genomen. Immers, het aantal oudere stemmers wordt met de jaren groter en de partijen die ons niet zien stemmen wij kleiner. De gemeenteraad doet vaak goed werk en verdient het om te weten dat wij senioren ertoe doen; met onze problemen, beperkingen en tekortkomingen, maar ook met onze kracht. Door op 16 maart kritisch en bewust te stemmen kunnen we een gemeenteraad neerzetten die onze belangen oprecht verdedigt en behartigt. We kunnen in één klap het verschil maken. Als dat lukt is dat een signaal naar de landelijke politiek.

Mijn oprechte mening is dat wij als senioren de politiek naar onze hand kunnen zetten. Maar daarvoor moeten wij breken met onze bestaande gewoontes en het radicaal anders doen. En dat kunnen we, maar wel met zijn allen. De bal ligt nu bij jou! ■

"ONDUIDELIJKHEID TROEF. IN DE PARTIJPROGRAMMA’S ZIE JE VAAK DAT OUDEREN NIET BENOEMD WORDEN, MAAR ONDERNEMERS, JEUGD, GEZIN, SEKSWERKERS, LHBTI ’S, WERKNEMERS E.D. WEL"

BEVOLKINGSOPBOUW GEMEENTE LEEUWARDEN

Leeftijd

Aantal bewoners x 1000

ONBESTEMD

- Forum voor Democratie

FvD heeft in de Eerste Kamer onze AOW gesteund, maar ons in de Tweede Kamer laten vallen. Het partijprogramma was nergens te vinden. Ik heb het opgevraagd, maar helaas niet gekregen. Daarom kon ik deze partij niet beoordelen. Deze partij is instabiel en wat nu zus is, is straks zo. Een stem op FvD voegt weinig toe aan het welzijn van senioren. OVER DE SCHRIJVER Martin van Mourik (69) woont in Franeker. Hij was werkzaam in de financiële sector en tot oktober 2020 raadslid in Leeuwarden (ouderenvraagstukken). Hij maakte de verzilverlening mogelijk: een lening die het voor senioren mogelijk maakt, om plezierig en langer in hun eigen huis te blijven wonen).

MINIATURE PEOPLE

Het kan maar zo zijn dat je door het centrum van Leeuwarden wandelt en dat er vlakbij je van alles gebeurt. Een herder met schapen staat uit te rusten, een gezin is aan het kamperen en er vindt een crimescene onderzoek plaats. Toch merk je niets van al die bedrijvigheid. Hoe dat kan? Overal in de stad staan miniatuurpoppetjes. Ze zijn zo klein dat je er nietsvermoedend voorbij loopt. Ik maak samen met bedenker Michel Tilma een rondje langs al die prachtige minikunstwerkjes.

In 2012 kreeg Michel op de tribune bij Cambuur een hersenbloeding. Later volgden er nog twee en het was kantje boord. Zijn leven was in één klap veranderd. Na een lange revalidatie vond Michel een nieuwe passie waar hij rust in vond: het fotograferen van miniatuurpoppetjes. Hij plaatste die ergens in Leeuwarden, maakte er een foto van en nam de poppetjes daarna weer mee naar huis. Door alle leuke reacties op social media besloot hij in 2019 om de kunstwerkjes te laten staan. Nu, bijna drie jaar later, zijn er 57 tafereeltjes, is er een routekaart en gaan toeristen massaal op zoek naar zijn miniaturen. Het Jeugdjournaal en Man Bijt Hond maakten er zelfs een reportage over. “Ik kan het eigenlijk nog steeds niet geloven”, merkt Michel onderweg een paar keer op. Hij oogt oprecht verbaasd over het succes van zijn creaties.

IN DE WASMACHINE

Michel krijgt vaak meldingen dat iets kapot of weg is. “Dat is vaak geen opzet hoor. Mensen leunen (of plassen) er tegenaan en soms nemen kinderen ze stiekem mee. Zo kreeg ik een mailtje van een moeder die vroeg of ik ook poppetjes miste. Ze had ze in de wasmachine gevonden. Ach, ik snap de aantrekkingskracht voor kinderen wel.” Hij baalt natuurlijk als een tafereel weg is, maar gaat er inmiddels creatief mee om. “Er was een keer een paraplu verdwenen en ik vond toevallig een bierdop. Nu schuilen de poppetjes daar onder.” Vroeger stapte Michel bij een melding meteen op de fiets. "Maar dat houd je niet vol. Ik loop nu één keer per week de route om alles te controleren”. Voor mij de ideale kans om gezellig met hem mee te gaan.

SNOEPWINKEL

We beginnen in de Haniastreeg. “Deze plek is voor mij wat een snoepwinkel is voor kinderen.” Ik begrijp wel wat hij daarmee bedoelt. De steeg is kleurrijk door de graffiti en de stenen in de zijmuur van Neushoorn zijn schots en scheef gelegd. Het cement lijkt er maar een beetje tegenaan gekwakt. De poppetjes zouden in dit steegje overal een mooi plekje kunnen vinden. Het is dan ook niet voor niks dat Michel hier acht tafereeltjes heeft gemaakt. zoeken.” Het repareren is prutswerk. “Ik heb grote handen en het waait hard.” Maar het lukt toch en we gaan weer verder. De inspiratie voor de scènes haalt Michel overal vandaan. “Aan het begin van de coronapandemie liepen er in Spanje wilde dieren op straat. Ik heb herten genomen, met een knipoog naar Cambuur. Ze lopen in de Bagijnestraat.”

Foto's miniaturen: Michel Tilma

“OVERAL IN DE STAD ZIE IK MOGELIJKHEDEN, IK KAN NIET MEER NORMAAL DOOR LEEUWARDEN FIETSEN.”

Een daarvan blijkt kapot. Michel pakt zijn reparatieset met daarin lijm en pincetten en een doosje met poppetjes in oranje hesjes, rioolbuizen, pionnen en verkeersbordjes. Zo’n doosje kost tussen de tien en twintig euro en hij heeft er zo’n 1800 op voorraad. “Daar heb ik inmiddels een speciale kast voor. En alle doosjes staan genummerd in een Excelbestand. Anders ben ik uren aan het

“DIE LOPEN DE ROUTE”

Onderweg zien we regelmatig zoekende mensen met een plattegrond. “Die lopen de route, leuk hè?” Vlakbij de Oldehove ontmoeten we een vader met zijn zoontje. “Dat is de meneer die de poppetjes heeft neergezet”, zegt hij. Het jochie vindt het zichtbaar spannend om ‘de grote kunstenaar’ tegen te komen. De Kleine Kerkstraat heeft opvallend genoeg geen miniatuurbewoners. “Dat zou voor opstoppingen zorgen en dat moet je nu met corona niet willen.” Het geeft aan hoe enorm populair de route is. In het Auckemastraatje treffen we een groepje schapen met een herder. Dit tafereel moest Michel vorig jaar verplaatsen. Omdat stadsschaapherder Sam Westra in dit straatje woont heeft hij het, heel toepasselijk, hier neergezet. Als we langs de treinenwinkel in de Sint Jacobsstraat lopen, vertelt Michel dat hij daar veel van zijn poppetjes koopt. “Ze hebben bijzondere exemplaren die niet meer te koop zijn. Voor mij een eldorado.”

OPDRACHT VOOR SCHOOL

Via de Hoedenmakerssteeg lopen we terug naar onze fiets. Op de grond ligt een A4-tje met daarop ‘Foto-opdracht Miniature People’. Het blijkt een opdracht voor leerlingen van een middelbare school. Ze moeten de miniaturen nabootsen en daar een foto van maken. Michel is zichtbaar verrast. “Dat is toch bizar. Dat hele schoolklassen langs mijn poppetjes lopen tijdens een les. Het is echt veel groter geworden dan ik ooit had verwacht.” Hij kijkt vol trots naar het papier, maar ook een beetje verlegen.

Michel wil aan het eind van dit jaar 75 tafereeltjes op de kaart hebben. “We zullen zien of dat lukt.” Aan zijn ideeën zal het in ieder geval niet liggen. “Overal in de stad zie ik mogelijkheden, ik kan niet meer normaal door Leeuwarden fietsen. Bij de Blokhuispoort zit ik te denken aan een boef aan een laken. Maar dat moet ik nog even verder uitdenken.” ■

De Miniature People routekaart is voor € 1,50 te koop bij 18 verkooppunten in Leeuwarden. Meer informatie vind je op www.miniaturepeople.nl

Proefactie Losse maaltijd € 7,95 incl. bezorging/ BTW 3 maaltijden voor slechts € 15,-

Iedereen die gezond en lekker wil eten, kan bij ons terecht. Dus niet alleen ouderen, maar ook jonge mensen. Elke dag koken wij een gezonde, lekkere en gevarieerde maaltijd voor u. Traditionele Fryske stamppotten, gerechten met rijst en pasta... er is teveel om op te noemen. Ook vegetarische gerechten en dieetmaaltijden bereiden wij graag, zonder meerprijs.

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

www.maaltijdserviceaanhuis.nl

Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 3 maaltijden voor slechts € 15,- . Normaliter kost een maaltijd € 7,95. Een maaltijd incl. nagerecht en 1x per week een voorgerecht kost € 8,50.

* Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de drie maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 3 maaltijden voor slechts € 15,-

Naam:

Adres:

Postzegel niet nodig

Maaltijdservice aan Huis Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail: