Det største i livet. Dikt til nye foreldre

K R I ST I N STO R R U ST E N & INGUNN HAMRAN (RED.)

DIKT TIL DEG

S O M H A R FÃ…T T B A R N

forsats

DET

S TØ R S T E I LIVET

DIKT TIL DEG

S O M H A R FÅT T B A R N

K R I S T I N S TO R R U S T E N & INGUNN HAMRAN ( R E D. )

DET

S TØ R S T E I LIVET DIKT TIL DEG

S O M H A R FÅT T B A R N

SAMLAGET O S LO 2 0 2 1

INNHALD

Forord

7

Helge Torvund

11

Eli Fossdal Vaage

12

Ove Røsbak • Bønn for minsten

14

Eli Fossdal Vaage

17

Stein Mehren • Jeg holder ditt hode Ruth Lillegraven • Barnet i alt

Helge Torvund

13

16 18

Sigmund Løvåsen • Odel

20

Inger Hagerup • Til barnet

22

Cathrine Grøndahl • Jeg henger over ­stolen

24

Anna Skeide • Dyremor

26

Zinken Hopp • Livets høieste lykke (utdrag)

28

Arild Nyquist • Vi er skisser Nils-Aslak Valkeapää

Ove Røsbak • En sammarskveld når jorda blir tel himmel Tufse • begivenheten Marte Huke

Cathrine Grøndahl • Et alminnelig mirakel Tyra Teodora Tronstad • Fødte på

Aker sykehus en levende gutt

Jakob Sande • Voggesong til Siri

21 23

25

27 29 30 31 32

Marie Takvam • Gjev du får liv

34

Kristin Auestad Danielsen

36

Halldis Moren Vesaas • Vår einsemd

38

Sandra Lillebø

Kristin Storrusten

35 37

Juliane Rui

39

Gro Dahle

40

Eli Fossdal Vaage

42

Kristofer Uppdal • Voggesongen hans Basola Storbas

44

Morten Wintervold

46

Anne B. Ragde • Du e min

48

Annie Riis • Liv-givende Hans Børli • Blå barneøyne Marie Takvam • Barnemål Hilde Myklebust

Linda Klakken • ting som står på skeive i leiligheten

41 43

45 47

49

Rolf Jacobsen • Mødrenes land

50

Ingebjørg Kasin ­S andsdalen • I dag

54

Gro Dahle

57

Halldis Moren Vesaas • Voggesang for ein bytting

Kristin Storrusten

Alfred Hauge • Kveldssong

Inger Elisabeth Hansen • Vekst

52 56 58 59

Einar Skjæraasen • Onga våre

60

Halldis Moren Vesaas • Lykkelege hender

62

Oskar Stein Bjørlykke

61

Marit Tusvik • Ungen min

64

Gro Dahle

66

Kjeldeliste

70

Anne B. Ragde • På jobben Johann Grip • Hentet

65 67

FO R O R D

Eit nytt liv vekker mange kjensler. Kven er det som kjem til oss? Kva vil det gjere med oss? Å få barn er kanskje det største og finaste i livet. Men det kan også vere forvirrande, tungt og søvnlaust.

Vi treng tekster og songar dei gongene livet er større enn oss sjølv. Vi treng at nokon allereie har sett ord på det ordlause. Vi treng fellesskap i dei gode tankane, og vi treng trøyst for dei vonde.

Vi har samla dei beste norske dikta vi veit om graviditet, fødsel og dagane – og nettene – med små barn. Vi har funne dikt for fedrar og mødrer, artige dikt og vonde dikt, korte og lange. Vi har ledd og gråte mens vi har lese. Nokre gonger har vi lese høgt. Vi har spurt kvarandre: Kva synest du om dette? Det har vore ekstra fint å velje ut dikt til denne samlinga som mor og dotter, som mormor og mamma.

Da Kristin vart fødd, leitte Ingunn etter ord for kjenslene sine og fann dei hos den svenske poeten Erik Lindorm:

Är det sant att jag håller ett barn på min arm och ser mig själv i dess blick, att fjärdarna gnistra och jorden är varm och himmelen utan en prick?

Vad är det för tid, vad är det för år, vem är jag, vad bär jag för namn?

Du skrattande knyte med solblekt hår, hur fick jag dig i min famn?

7

Jag lever, jag lever! På jorden jag står.

Vad har jag varit förut?

Jag väntade visst millioner år på denna enda minut.

Ingunn skreiv dette diktet i dagboka si. Ein forfattar hadde skildra korleis ho kjende seg. Ho trong ikkje forklare med eigne ord, og ho forstod at ho var del av eit større fellesskap.

Da Kristin sjølv fekk barn 27 år seinare, las ho bøker og dikt og lytta til musikk for å finne noko som kunne gjere det som skjedde, forståeleg. Men ho fann ikkje nok. Ho måtte skrive sjølv. Det blei til diktsamlinga Barsel. Å få barn er ein av dei mest vanlege tinga ein kan gjere, samtidig som det er noko av det mest uvanlege ein gjer.

Gjennom tidene har norske poetar gjeve ord til nye foreldre.

Denne samlinga er for deg som treng meir enn mat og blomar i barselgåve. Du treng også ord. Du kjenner deg kanskje åleine der du er, men du er ikkje åleine i verda.

Helsing Ingunn og Kristin

H E LG E TO R V U N D

For hans høgre øyra: natthav For hans venstre øyra: barnepust Imellom ligg han strak inne i ein mørk koloss Frå dette punkt i huset skal hans kjærleik flyga

11

E L I FO S S D A L VA A G E

Før mor blei mor, sat ho på eit venterom så blei det hennar tur, ho blei ropt inn og fekk eit oppdrag; deg på veggen, igjen, det evinnelege hjarta ein knyttneve som opna seg, gav slepp før han stramma grepet, igjen og igjen og igjen

12

STEIN MEHREn

Jeg holder ditt hode

Jeg holder ditt hode i mine hender, som du holder mitt hjerte i din ømhet slik allting holder og blir holdt av noe annet enn seg selv Slik havet løfter en sten til sine strender, slik treet holder høstens modne frukter, slik kloden løftes gjennom kloders rom Slik holdes vi begge av noe og løftes dit gåte holder gåte i sin hånd

13

OVE RØSBAK

Bønn for minsten

Du er astronaut i magarommet, under mor sin himmel.

Du er krusning over magaskinnet.

Slag på mor si tromme.

Du er støvbærer i stengte kronblad.

Støv er du, og honning.

Snart skal du sprenge kropp og lunger ut i fryd og jammer.

Vi ber for deg, du vesle pilgrim.

Måtte du få gå opprest gjennom solportala.

Fylle namna du blir skjenke og bli fylt ta dom.

14

Lungen åpne kronen sine.

Du er vatn, jord og ænde. Æftassola heng i treom kan itte gå frå små passasjerer som nyss steg på.

Vi ber for deg, du vesle pilgrim.

Astronaut i magarommet.

For deg er hårt nytt sanseblaff en demringsflamme med tusen ansikt.

15

R U T H L I L L E G R AV E N

Barnet i alt

og så er abelone med barn ho er med barn i morgongullet over horga, i stripa etter endene ute på vatnet, i eplet som skin så rasleraudt øvst på det gamle torsteintreet, i hammaren eg løftar, i kornet eg spreier og i potetene eg set i jorda, for det er annleis denne gongen, det har byrja synast under stakken, og så er det dette nye draget over andletet, ein varm vind har stroke ut det kantete, abelone er med barn, og gud er god eit menneskebarn skal bli født, eit menneskebarn som kan liggje i reiret sitt, med tommel i munnen hi handa i håret og armen over auga, eit nytt, lite blad på det store tre, eit menneskebarn eg kan bere ut i natta, armane kring halsen min og panna mot kinnet, sjå på månen skal eg seie, sjå på månen

16

E L I FO S S D A L VA A G E

Tett, tett inntil, heilt inn i mors kropp men likevel ikkje den same slik gür skiljet mellom dagane i form av ein navlestreng mens livet stort sett lagar seg sjølv slik Beethoven gav verda musikk frü ein heilt stille stad

17