PEDM Baucau

Page 46

Planu Estrategiku Desenvolvimentu Munisipal Baucau Ida ne’ebé hanoin atu kon0nua hari kondisoens ne’;ebe di’ak ba Dezenvolvimentu humanu konaba mobilizasaun segmentos hotu iha sociedade konaba movimento assosiasaun atu fómenta ba demokrásia par0sipa0va ho instrumentos hanesan orcamento par0sipa0vu hodi mo0va ema no fundus hodi mo0va asaun sidadaun hotu hodi haforsa mekanismus no informasoens iha sosiedade. ✤ Reabilitasaun ba konservasaun urbana Ho interese atu dezenvolve Territóriu Munispio Baucau no adopta polí0ka ordenamento, planeamentu no gestaun Territoriál ne’ebé koerente no sustentavel. Territóriu Munisípiu Baucau tenke hari ho factor de kompe00vidade, hodi atrai impresas ho kapasidade boot hodi hamossu enprego, bele hariku ema no familia. ✤ Territóriu ne’ebé ho ambiente boot Hakarak tau posisaun Munisípiu Baucau hanesan Territóriu ne’ebé boot iha meio ambiente hari no afirma liu husi kombinasaun de criteria ne’ebé los husi asaun ne’ebé hodi promove konaba kualidade ambiental hanesan valor sentral ba a0vidades ekonómikus no sosiál iha regiaun. Ikus mai koalia konaba obje0vu Estratéjiku ne’e bele reve fila-­‐fali, husi etape ida ba etape seluk hodi fó kon0nuidade ba missaun nune’e Munisípiu Baucau prontu atu fó defesa ba interese Munisípiu nian ne’ebé boot. Iha Dokumentu Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Timor Leste 2011-­‐030 iden0fika 0ha ona Zonas Estratégikas Nasional ne’ebé korresponde konaba zonas ne’ebé ho nia kresimento ekonomiku Nasionál, ho baze ba iha vantagem di’ak no espesializadu. Baucau nia ámbitu integra ho Munisípiu Manatuto no Lautem ba área Dezenvolvimentu iha parte norte. Mensiona iha PED 2010-­‐2030, que “Bele dezenvolvidos iha varios setores potensiais, tantu iha área foun ba kriasaun animais, áreas foun ba plantasaun (noz-­‐moscada, coco e cacau), ba indústrias de prosesamentu ikan no a0vidades seluk mos iha Turismu temá0ku (hanesan Turismu históriku, eco-­‐Turismu, Turismu marí0mo no Turismu kultural)”. Ba kuadru ida ne’e,iha faze prosesu desentralizasaun administra0va nial aran, bele enkuadra ba proposta Dezenvolvimentu lokál. Instalasaun Munisípiu iha faze inisial, funsionamentu normal, iha ekipa ida ba realiasaun programa, halo estudus,levantamentu no elaborasaun ba Planu Dezenvolvimentu Munisípal, hodi harmoniza koordenasaun no esforsu ba asaun. Iha konfórmidade ho kompetências ne’ebé define klaru ba Munisípiu sira, tuir asaun, projetus no inisia0va ne’ebé mak hasae efeitu iha implementasaun ba prosessu dessentralizasaun no kriasaun munisípiu Baucau. Sekuénsia ne’e la korresponde ba proposta ida ho kronológika, ne’ebé sidauk define didi’ak ninia konklusaun iha dokumentu ne’e.

3.1 -­‐ Kapital Sosial Rikusoi lolos ba kualker Munisípiu ida, mak povu nia forsa rasik, hanesan rekursu humanus sai elementus fundamental ba susesu iha prosesu desentralizaun no kriasaun ba munisípius. Maximiza iha area saúde, Edukasaun no kualidade vida geral povu Baucau nia moris, essencial ho hetan Munisípiu ida ne’ebé justu no dezenvolvidu. Timor-­‐Leste simu knar atu konkre0za Obje0vu Dezenvolvimentu Miléniu nian ne’ebé iha obje0vus Estratégikus Dezenvolvimentu walu ne’ebé membrus Estadus Unidus tomak atu alkansa iha 2015. PEDL Baucau me0n ho nia Obje0vus de Dezenvolvimentu Nasionál no hakarak refleta ba história, rasik, kultura no patrimóniu úniku. Ita nia meta no objec0vos Estratégikus rekoñese katak iha konstrusaun Munisípiu de Baucau konsolidasaun paz sai hanesan prioridades ne’ebé ita hakarak to’o, nune’e ita bele a0nji mos obje0vu sosiál no Ekonómia. Iha área kapital sosiál, PEDL Baucau hakarak hadi’a povu Baucau nia vida, ita nia kapital humanu liu husi estratégia no asaun iha área vitais hanesan edukakasaun, saúde e inklusaun sosiál. Konaba atensaun ne’ebé atribui ba área sira ne’e, reflekta ba prioridades PovuTimor no ita nia kompreensaun ba sosiedade ida ne’ebé forte no pilar ida nesessáriu ba Dezenvolvimentu ekonómiku. Iha munisípiu Baucau, rekursu humanus sai komponente importante no figura ne’ebé kapaz hodi responde ba desafios konaba konstrusaun no instalasaun Munisípiu. 46


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.