Inspiratiefestival_sessie5_ppt AHS

curriculumvernieuwing in de lerarenopleiding: implementatie van EDO via een participatief proces Bea Merckx, Pieter Demeyer, Stephan Boulez, Philip O’Neill

16 januari 2017

Workshop EDO in de lerarenopleiding Proces september 2015 – december 2016

Rode draad CreĂŤren draagvlak & participatie

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS Curriculumvernieuwing OLO

Implementatie EDO in lerarenopleiding lager onderwijs (OLO) 3 trajecten: Onderwijsinnovatietraject (OIT) Internationalisering Beleidsnota 21st century skills Curriculumvernieuwing

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Onderwijsinnovatietraject Onderwijsinnovatietraject (OIT) Internationalisering & Interculturele competenties – ontwikkelen olod Kernteam: 4 collega’s Kwaliteitsverbeterteam (KVT): 10 collega’s Doel: Interculturele competenties integreren in opleiding

Andere 3 KVT’s KVT Stage en studentvolgsysteem (SVS) KVT Evaluatie KVT Didactische lijn

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Internationale competenties http://www.handboek-internationalisering.be/

Interculturele competentie (9 componenten) Globaal engagement (4 componenten) Persoonlijke groei (8 kenmerken) Taalvaardigheid

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Internationale competenties http://www.handboek-internationalisering.be/ Interculturele competentie bestaat uit 9 componenten

Culturele zelfkennis Culturele flexibiliteit Culturele veerkracht Culturele ontvankelijkheid Culturele kennis Culturele relationele competentie Culturele communicatieve competentie Culturele conflicthantering Multiperspectiviteit

Persoonlijke groei

Duidelijk toekomstbeeld Creativiteit Openheid Flexibiliteit Sociale en communicatieve vaardigheden Zelfstandigheid Zelfvertrouwen Emotionele stabiliteit

Taalvaardigheid

Globaal engagement bestaat uit 4 componenten

Internationale oriĂŤntatie Opinievorming Actieve maatschappelijke betrokkenheid Inzet voor maatschappelijk betrokken organisaties OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Literatuuranalyse & bevragen collega’s & externen Enquête bij collega’s 9 interculturele competenties 4 aspecten globaal engagement Taalvaardigheid

Vragen Ik vind het belangrijk dat dit in de opleiding aan bod komt.

Niet / 1 olod / een leerlijn / in alle olods

In welke olods komt het nu al aan bod?

Op welke manier werk je aan deze competentie?

Ik denk dat om deze competentie te bereiken volgende inhouden/activiteiten/... in de opleiding aan bod zouden moeten komen.

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Literatuuranalyse & bevragen collega’s & externen Enquête interculturele competenties en globaal engagement IC 2. Ik vind het belangrijk dat culturele flexibiliteit in de opleiding aan bod komt.

14 12 10 8 6 4 2 0 Geen olod

Eén

lijn

vrijwel alle

alle

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Terugkoppeling naar OMT 1 olod is niet haalbaar & niet wenselijk Verwevenheid met volledige curriculum noodzakelijk Ruimte binnen curriculumvernieuwing?

Mandaat?

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Literatuuranalyse & bevragen collega’s & externen

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Welke competenties zijn EDO/geen EDO Bekijk de competenties Welke vind je aansluiten bij EDO? Welke niet?

Hoe zou jij hiermee omgaan in jouw opleiding?

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Kleurcode Internationale competenties Wereldburgerschapscompetenties Diversiteitscompetenties

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Wereldburgerschapscompetenties Drie kernconcepten: Cognitief: Kennis, inzicht en kritisch denken verwerven over wereldwijde, regionale, nationale en lokale kwesties en over de onderlinge verbondenheid en afhankelijkheid van verschillende landen en bevolkingsgroepen.

Socio-emotioneel: Het gevoel hebben te behoren tot een mensheid die verbonden is, die waarden en verantwoordelijkheden, empathie, solidariteit en respect voor verschillen en diversiteit delen.

Gedragsmatig: Effectief en verantwoord optreden op lokaal, nationaal en mondiaal niveau voor een vreedzamere en duurzamere wereld.

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Lerend netwerk lerarenopleiding EDO – LNE 2013 Deze drie kernconcepten sluiten aan bij Hoofd/Hart/Handen

EDO Arjen E.J. Wals Is EDO overkoepelende educatie?

Wereldburgerschapseducatie UNESCO Is wereldburgerschap overkoepelende educatie?

Global citizenship education takes ‘a multifaceted approach, employing concepts and methodologies already applied in other areas, including human rights education, peace education, education for sustainable development and education for international understanding’ and aims to advance their common objectives.

Wereldburgerschapseducatie Kleur bekennen Is wereldburgerschap overkoepelende educatie?

Metroplan

Kader?

Internationale, interculturele, wereldburgerschap & diversiteitscompetenties Duidelijke linken met EDO-competenties Eerder focus op?

Interculturele & sociale aspecten Verbondenheid & vrede Emoties, waarden en normen Actievaardigheid Multiperspectiviteit

EDO – ook nog andere focussen Wetenschappelijk denken, systeemdenken, 3P’s,toekomstdenken, …

Meer info: http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002456/245620e.pdf Towards the development of an international module for assessing learning in Global Citizenship Education (GCE) and Education for Sustainable Development (ESD): A critical review of current measurement strategies

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Kader?

Samenvattend kader:

WBS/EDO/diversiteit/internationale competenties Eigen invulling: een leerkracht die actief wereldburger is, is iemand die… (>50 kenmerken)

Kadertekst met synthese van competenties Gekozen om verder te werken onder de noemer ‘actief wereldburgerschap’

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Begrip duurzaamheid?

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Draagvlak & participatie opleidingsteam 2 x opleidingsteamoverleg Februari 2016 Eerste draft kader

April 2016 Tweede draft kader Bevraging met stembakjes & debat Vragen/opmerkingen i.v.m.

Haalbaarheid van competenties Niveaubepaling K-V-A afbakenen Nood aan gemeenschappelijke taal Actievaardigheid/engagement

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duurzaamheid AhS beleidsnota 21st century skills – juni 2016 Nieuw strategisch instellingsplan

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duurzaamheid AhS beleidsnota 21st century skills – juni 2016 Beleidsnota 21st century skills Nieuw strategisch instellingsplan Strategisch project 6.2

5 leerresultaten bij alle studenten

(1) digitaal geletterd zijn (2) duurzaam kunnen handelen (3) ondernemingszin hebben (4) dat ze wereldburger zijn (5) een passende onderzoekende houding

Tegen 2020 verwevenheid met curriculum OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duurzaamheid AhS Leerresultaat duurzame ontwikkeling De professionele bachelor maakt bewuste keuzes voor een leefbare wereld, nu en in de toekomst, voor zichzelf en voor anderen, hier en elders op de planeet.

Hij kan daarbij reflecteren over:

Is het ecologisch verantwoord? (planet) Is het sociaal rechtvaardig? (people) Draagt het bij aan de economische welvaart op lange termijn? (prosperity) Is het besluitvormingsproces democratisch gedragen? (participatie) Zijn de gevolgen voor toekomstige generaties in acht genomen? (tijd) Zijn de gevolgen voor alle mensen op deze aarde in acht genomen? (ruimte)

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duurzaamheid AhS Leerresultaat duurzame ontwikkeling (vervolg) Hij kan complexe veranderingsprocessen in de maatschappij kritisch en creatief inschatten vanuit een duurzaam perspectief.

Hij geeft, vanuit zijn eigen discipline, actief en systematisch mee vorm aan een positieve duurzame ontwikkeling Hij kent daarbij zijn persoonlijke waarden en kan zich in de waarden en gevoelens van anderen inleven.

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duurzaamheid AhS Strategische werkgroep Implementatie 5 leerresultaten tegen 2020

CoP Duurzaamheid Leerresultaat ‘duurzaam kunnen handelen’ & whole institute benadering Beleid Gemeenschaps -banden Inrichting, infrastructuur & faciliteiten Curriculum & onderwijs OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Curriculumvernieuwing OLO Visieontwikkeling September 2015 – juli 2016 Wat is een goede leerkracht? Waartoe leiden we op? Welke rollen heeft een leerkracht?

Overleg met

4 KVT’s Opleidingsteam, experten, leerkrachten, studenten, directies, …

Online bevraging & teamdagen SOAR: Sterktes, Opportunities, Aspirations, Results

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Curriculumvernieuwing OLO Curriculumteam – 10 collega’s Hieruit 2 modellen Cirkelmodel Rollen? Didacticus, opvoeder, organisator, …

Competenties? Onderzoekend, ondernemend, reflectief, …

Persoonlijkheidskenmerken? Wereldburger, …

Gelaagd model Begrippen verder uitgewerkt: Wereldburgerschap: verbonden, betrokken, waarderend, empathisch, duurzaam (3P’s)

Aftoetsing bij team – lunchoverleg OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Curriculumvernieuwing OLO Duurzaam/duurzaamheid Betekenis?

Van Dale 1. lang durend 2. weinig aan slijtage of bederf onderhevig 3. het milieu weinig belastend

Levenslang leren? Ecologisch? Groen?

Nood aan gemeenschappelijke taal Teamoverleg OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duiding DO/EDO - opleidingsteam Duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) 2015-2030 Duurzame ontwikkeling = ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder de behoeftevoorziening van toekomstige generaties in gevaar te brengen Brundtlandrapport, 1987

‘Genoeg, voor altijd, en voor iedereen!’

Uit een kindermond

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duiding DO/EDO - opleidingsteam Duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) 2015-2030

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duiding DO/EDO - opleidingsteam Duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) 2015-2030

17 SDG’s

5 P’s

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duiding DO/EDO – opleidingsteam EDO = leren denken over en werken aan een leefbare wereld, nu en in de toekomst, voor onszelf hier en voor anderen elders op de planeet

http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail /de-vlag-en-de-lading-educatie-voor-duurzameontwikkeling OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duiding DO/EDO – opleidingsteam NIET: veranderen van het gedrag van studenten = instrumentele perspectief (Wals, 2011)

WEL: Studenten die kritisch in vraag stellen, hun eigen perspectief kunnen/durven wijzigen en daarnaar handelen = transformatief leren (Wals, 2011, Tilbury, 2011)

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Duiding DO/EDO – opleidingsteam Hoe? Dialoog

Systeemdenken

Kritisch denken

Het emotionele, empathie & verbondenheid (ik, de andere en de wereld)

Metacognitie

Waarden

Profiel educator

Participatie & actievaardigheden

Creatief denken

Curriculumvernieuwing OLO Curriculumteam Duurzaamheid + 17 SDG’s opgenomen

Stand van zaken Wereldburgerschap & EDO gekoppeld aan Domeinspecifieke leerresultaten De Bachelor in het onderwijs: lager onderwijs informeert zich over en denkt kritisch en met een open geest na over actuele thema’s en maatschappelijke ontwikkelingen.

Opleidingsspecifieke leerresultaten Gedragsindicatoren (Elementair, Verbredend & Verdiepend, Autonoom & Authentiek) OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Curriculumvernieuwing OLO Toekomst: Ontwerp kader curriculum (juni 2017) Leerlijn wereldburgerschap/EDO (in bespreking) Vrijwilligerswerk/keuzemogelijkheid/portfolio Hoe past dit binnen de opleiding?

Modules modules? Welke olods?

Evaluatie? Portfolio? Wanneer beoordelen?

Hoe? Blended learning? Keuzevrijheid? Differentiatie?

Wat? Inhoudelijk?

2017-2018: inhoudelijk uitwerken September 2018: Start nieuw curriculum

OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO

Conclusies Competenties mbt duurzaamheid, interculturaliteit en diversiteit vertonen verschillende parallelen naar aanpak (didactiek en pedagogie) en naar inhoud.

Versterken door ze samen een plaats te geven in de opleiding De specificiteit van elk niet uit het oog verliezen

Belang van voldoende draagvlak: Een brede implementatie in het curriculum Vraagt: voldoende tijd en ruimte tijdens personeelsvergaderingen en ander overleg

Waarderen wat er al is: Wereldburgerschap/EDO: Nu al in verschillende olods, maar wordt ook niet altijd gezien door docent zelf.

To do: Voldoende snel concreet aan de slag gaan Door experiment (falen en succeservaring), kan de visie mee vorm gegeven te worden.

Via het olievlekprincipe een ruimer draagvlak creĂŤren & inspireren

Kansen zien & grijpen: internationalisering, overleg stage, ‌ OIT internationalisering OLO Beleidsnota 21st century skills AhS curriculumvernieuwing OLO