Heleen van der Tuin: Schilderen is ademhalen

Impressie van het atelier

Een paar dagen nadat we een afspraak gemaakt hebben stopt Heleen het in 2020 verschenen boek met afbeeldingen van haar schilderijen en eigen teksten in mijn brievenbus. Ze gaf het boek de titel ‘Ik schilder maar door’.

Tegelijk met het boek is een videofilm gemaakt waarin ze laat zien hoe ze te werk gaat. Van een feestelijke presentatie was destijds door corona geen sprake. In de film zie je onder andere hoe ze in het lege land rondstapt en een plek zoekt om te schetsen. Het Groninger landschap is altijd een bron van inspiratie, maar ook teksten en menselijke figuren stapten geleidelijk haar schilderijen binnen. Heldere kleuren met ruimte voor eigen projectie

Met een gastvrij gebaar nodigt Heleen mij uit in haar atelier. “Kijk gerust rond” zegt ze. Een bijna overweldigende hoeveelheid schilderijen hangen en staan in verschillende ruimtes en in alle hoeken en gaten. De heldere kleuren lonken. “Je mag ook boven kijken” zegt ze. In een kamer met een (logeer)bed staan de schilderijen ook rijen dik langs de wanden. “Op dit moment heb ik geen exposities” zegt Heleen, “daarom heb ik nu veel in de opslag”. We zitten op het voeteneind en ze vertelt over haar jeugd, toen ze een verlegen meisje was met veel fantasie. Haar vader stak er een stokje voor toen ze na de lagere school het advies kreeg om naar de huishoudschool te gaan. Het werd kunstacademie Minerva. Als gediplomeerd kunstenaar gaf ze later les op verschillende middelbare scholen. Haar schilderijen en zeefdrukken vinden al jaren veel kopers en ze won er verschillende prijzen mee.

“Wanneer is een schilderij af?” vraag ik. “Een schilderij is nooit af” zegt Heleen. “De beschouwer maakt het af. Elke dag projecteer je er toch weer iets anders op”.

Er volgt een kleine aarzeling na mijn vraag: “Is er een schilderij dat je liever niet zou verkopen?” Dan wijst Heleen naar een schilderij dat boven de schoorsteenmantel hangt. We lopen er naartoe. “Waarom is dit schilderij speciaal?” “Nou ja, speciaal” zegt ze. “Het is één van de eerste die ik in die blokjesstijl heb gemaakt. Er zijn er ook een heel stel van verkocht. Het is eigenlijk een soort kleurenleer. Ik had niet zoveel tijd want mijn zoon was toen een baby, dus iedere keer flesje, hapje, een schone broek, naar bed, dan ging het weer. En dan zat ik weer even lekker bij mijn schilderij. Dus voor mij heeft het ook iets huiselijks, iets geborgens en ik kon er ook niet de bocht mee uitvliegen. Na een woeste tijd was ik aan het cocoonen. Huisje, boompje, beestje-achtig.”

“En” zegt Heleen breed lachend “ik vond mijn zoon écht mijn mooiste creatie. Ik wou eigenlijk een heel jaar niet schilderen, maar ik heb me toen wel verdiept in contrasten. Kijk naar Willem de Kooning met die grote, brede penseelstreek. Ik zocht dat niet alleen in penseelstreek maar ook in kleur. De power die in mij zat en andere power, die in kleurtjes en dingetjes. En soms ook het tegendraadse wat ik in me heb, maar ook het precieze, wat ik van huis mee kreeg”.

“Ik kan ook erg overal tegenaan schoppen, maar dat is hier niet, dit is in de pas lopen. Ik heb het over technieken en verbeelding, niet over dingen in de maatschappij of wat ook. De hokjes heb ik nieuw leven gegeven. Hier zijn het, ik zou bijna willen zeggen hokjes zoals de kosmos in elkaar zit. Het lijken hokjes maar het is iets veel groters. Als je je hand voor je ogen doet, zo, en Schilderij in blokjesstijl je haalt dat fluorescerende knopje weg, dan heb je ineens een heel ander schilderij. Dat was eigenlijk de ontdekking. Het is niet zo dat ik dit schilderij niet wil verkopen, maar ik ben wel heel kieskeurig waar het terechtkomt”.

Heleen van der Tuin: Ik schilder maar door. Groningen: Philip Elchers (2020).

Het boek met de in het boek ingesloten film zijn te bestellen op via de website van Heleen op heleenvdtuin.nl OO