dendriet 2008 nr 4 jaargang 7

BELGIE / BELGIQUE P.B. GENT X

BC1133 Afgiftekantoor Gent X - P109327

jaargang 7

nummer 4 - 2008 Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden Is je adres niet juist? Meld het aan de redactie.

driemaandelijks tijdschrift

Vos preekt de passie Natuur in de vallei Steenmarter keert weer Dubbel afscheid

okt. - nov. - dec.

Woord vooraf Vijf voor twaalf...

Een kwart van de soorten broedvogels, een derde van de zoogdieren, de helft van de amfibieën en drie kwart van de reptielen die in het wild voorkomen in België, hebben grote kans op uitsterven in de nabije toekomst.

© Vilda - Ludo Goossens

Deze trieste feiten zuigen we niet uit onze duim.

Ze komen uit een compilatie van de regionale rode lijsten die de Algemene Directie Statistiek deze zomer bekendmaakte. De raming van de toestand van plant- en diersoorten gebeurt voor het eerst voor heel het land. België scoort met deze bedroevende resultaten aanzienlijk slechter dan onze buurlanden het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk of Nederland.

Als je dieper op de cijfers ingaat, wordt het nog triester. De slechte cijfers zitten voor een groot deel bij de watergebonden dier- en plantengroepen: zo zijn 60% van onze amfibieën en 48% van onze libellen met uitsterven bedreigd.

Er dient dus dringend een krachtdadiger beleid te komen, willen we ons internationaal engagement waarmaken om tegen 2010 de erosie van de biodiversiteit een halt toe te roepen. In een normaliter

waterrijk gebied zoals de Dendervallei zou er toch wat moeten kunnen bewegen... En wat merken we op het terrein? Het tegendeel. Voor ons aankoopbeleid wordt op de rem gestaan: halverwege het jaar dienen we aankoopprojecten voor gewestelijke subsidie al door te sluizen naar het volgend jaar.

Lokaal is het vaak nog opboksen tegen onwetendheid en manifeste onwil. Twee voorbeelden.

Vertegenwoordigers van een watering in een natuurrichtplan komen doodgemoedereerd beweren dat vernatting “tegen hun doelstellingen” is, terwijl ze via het decreet integraal waterbeleid hier juist een taakstelling hebben. Je leest er meer over in dit nummer.

En een Geraardsbergse schepen verzaakt aan zijn objectieve informatieplicht inzake mogelijke beschermingsmaatregelen tegen de vos. Je leest er meer over in dit nummer.

Wij zullen die taak dan maar overnemen en geven in dit nummer een aantal praktische tips mee. Alvast veel leesgenot. En dank voor de steun. Alleen samen en met kennis van zaken kunnen we de bres dichten.

Wouter Mertens

 Porseleinzwam in een biodivers bos

nr. 4 - oktober 2008

Op zoek naar eitjes van Sleedoornpage De sleedoornpage is een prachtige vlinder, die heel moeilijk waar te nemen is. Haar witte eitjes zijn echter, met enige toelichting, gemakkelijk op te sporen. Natuurpunt en JNM hebben in een gebied van 90 km² bijna 400 sleedoornstruwelen onderzocht en vonden zo 319 eitjes. Tijdens het komende winterseizoen zoeken we verder. Zin om mee te doen? We gaan van start op 25 oktober... Wie doet mee?

De sleedoornpage is één van onze kleinste dagvlinders, qua grootte vergelijkbaar met icarusblauwtje of kleine vuurvlinder. De met een witte lijn dooraderde roodbruine onderzijde is levendiger van kleur bij de vrouwtjes dan bij de mannetjes. De vrouwtjes hebben een oranje vlek op de donkerbruine bovenkant. De mannetjes houden zich vaak op in de kruinen van vrijstaande bomen, de vrouwtjes zitten eerder verscholen in het struweel en worden dikwijls pas gezien wanneer ze nectar zoeken of eitjes leggen. Het is een soort die men moet léren waarnemen. Zelfs ík ben nog steeds op zoek naar mijn eerste Vlaamse sleedoornpage.

Sleedoorn als waardplant Vrouwtjes wisselen periodes van voedsel zoeken af met lange periodes van ei-leggen, waarbij ze langs hagen en bosranden vliegen, af en toe een twijg onderzoekend. Is de plant een sleedoorn, dan gaat de vlinder zijdelings en achterwaarts als een krab naar de tak, elke oksel van een doorn of zijtak afzoekend met haar buik. Deze zoektocht kan enkele minuten duren tot er een

nr. 4 - oktober 2008

Gunther Groenez

Schitterende vlinder met verborgen levenswijze

 Onderkant van beide seksen zijn gelijk bruikbare locatie gevonden is, waar één eitje op afgelegd wordt (soms twee en zelfs drie eitjes samen). Het eitje wordt steeds afgelegd op de schors, meestal op jong hout, typisch aan de voet van een doorn of een éénjarige twijg. De meeste eitjes worden op sleedoorn gelegd, hoewel er ook waarnemingen zijn op kroosjespruimen. Eieren worden meestal op een beschutte, zonbeschenen zone gelegd, niet hoger dan 1,5 m boven de grond. Sleedoornpages overwinteren als ei. De rupsen komen pas na acht maanden te

voorschijn, eind april tot begin mei. De rupsen kruipen direct naar het binnenste van een bladknop. Na twee weken vervellen ze en verblijven ze op de onderkant van de bladeren. Na 40 tot 60 dagen kleurt de rups paars en kruipt ze omlaag om een geschikte verpoppingsplaats te zoeken. Eind juli, begin augustus komen de volwassen vlinders te voorschijn. Na de paring kan het vrouwtje dan weer op zoek gaan naar een geschikte eiaflegplaats en begint de cyclus opnieuw.

Koen Steenhoudt

 Sleedoornstruweel met jonge uitlopers en enkele hogen bomen

Onzichtbaar, maar toch vindbaar

© Vilda - Rollin verlinde

Ondanks de zeer verborgen levenswijze van de sleedoornpage is het eigenlijk zeer gemakkelijk om te weten of deze soort in de buurt voorkomt. De witte eitjes zijn in de winter gemakkelijk te vinden op de zwarte twijgen van de sleedoorn.

 Eitje in oksel van een tak

Ze zijn te herkennen als kleine, een speldenkop grote, gepukkelde balletjes met in het midden een klein putje. Tussen 2000 en 2007 speurden JNM en Natuurpunt verschillende locaties af, waar opvallend veel locaties met eitjes gevonden werden: Moenebroek,

Uilenbroek, Everbeekse Bossen, Boelaremeersen, Dendervallei Ninove, het Kluisbos, Markvallei, Rietbeemd en het Raspaillebos.

Dat dit allemaal natuurreservaten zijn ligt aan het feit dat we ons onderzoek vooral tot deze sites beperkten. In de tussenliggende gebieden werd weinig of niet gezocht.

Omdat in de Nederlandstalige literatuur enkel wordt gemeld dat sleedoornpages niet mobiel zijn, en meestal dicht bij de plaats van uitkomen blijven, waren we zeer geïntrigeerd door het voorkomen van deze soort op zoveel ver uit elkaar liggende plaatsen. Daarom werd binnen Natuurpunt BovenDender voorgesteld om intensief op zoek te gaan naar eitjes om zo te kunnen zien of de vindplaatsen eilandjes zijn met kleine populaties, dan wel of alle vindplaatsen met elkaar kunnen gelinkt worden via kleine stapstenen of zelfs grote populaties.

nr. 4 - oktober 2008

Tijdens de winter van 20072008 werd een eerste inventarisatieronde gehouden, waarbij zeer intensief grote zones werden gecontroleerd op het voorkomen van sleedoornpage-eitjes.

In een gebied van 90 km2 (in Geraardsbergen, Lierde en Everbeek) werden bijna 400 sleedoornstruwelen onderzocht, waarbij op 74 struwelen eitjes werden gevonden. In totaal werden 319 eitjes gevonden, met een maximum van 21 eitjes op één struik (Raspaillebos).

Meer dan 1/3 van het aantal eitjes werd in de omgeving van het Raspaillebos-Kluisbos gevonden, het kerngebied voor onze regio.

Mee zoeken? Het kan op 25 oktober 2008 Ook deze winter willen we weer op zoek gaan naar het

nr. 4 - oktober 2008

voorkomen van eitjes in de regio, om niet alleen een beter zicht te krijgen op de verspreiding in de regio, maar ook om te weten wat de behoeften zijn van sleedoornpage om een levensvatbare populatie op te bouwen. We zoeken hiervoor mensen die tijdens de winter-

maanden willen mee zoeken in hun eigen omgeving. Eitjes van sleedoornpage moet je leren zien, maar eens je die gevonden hebt, gaat het zeer gemakkelijk.

Op 25 oktober 2008 gaan we voor het eerst op zoek naar sleedoornpage-eitjes in de omgeving van het Raspaillebos.

Afspraakplaats café de Uitkijktoren, boven op de Bosberg (grens Geraardsbergen-Galmaarden).

Samenkomst om 9 uur, afsluiting tegen 12 uur.

Afdeling Boven-Dender INFO

Eerste resultaten

Carlos D’Haeseleer 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@skynet.be

Krijgt natuur haar plaats in het beheer van de Dender ?

In recente Dendriet- artikels kon u uitgebreid lezen over de plannen inzake integraal waterbeheer die volop in ontwikkeling zijn. Jammer genoeg blijft de definitieve goedkeuring van deze Bekkenbeheerplannen verdacht lang uit. De Dender, de blauwe draad door het werkgebied van Dendriet, blijf nochtans in de actualiteit. water kan verschuiven. Minder vrachtwagens en Normaal had de Vlaamse regering al eind vorig jaar meer schepen betekent immers ook minder files zijn fiat moeten geven aan het Bekkenbeheerplan en minder luchtverontreiniging. van de Dender. De verwerking van de talrijke reac- Maar dan moet men met deze beleidskeuze conties uit het openbaar onderzoek is reeds lang achter sequent omgaan. Is het immers niet tegenstrijde rug. De politieke besluitvorming heeft echter dig om tegelijk ook de N41 door het waardevolle veel vertraging opgelopen. De Vlaamse regering Denderbellebroek te trekken, op basis van hetzou vooral worstelen met het prijskaartje van de zelfde argument, het vlot vrachtverkeer tussen diverse acties. Daarom moet men dus prioriteiten Aalst en Dendermonde ? leggen en extra budgetten vrijmaken. Het blijft ook Dit Dender-traject is reeds grotendeels gekanavoor ons als natuurorganisaties dus afwachten in liseerd, maar herbergt langs zijn oevers tal van welke mate men prioriteit wil leggen bij de eco- natuurgebieden: Denderbellebroek, Wiestermeers, logische functie van de Dender en in hoeverre de Hogedonk… Mits enige “groene creativiteit” zouden natuur beter zal worden van dit planningsproces. de voorziene infrastructuurwerken ook voordelen Ondertussen zitten de betrokken besturen echter kunnen opleveren voor deze natuurwaarden. W&Z niet stil. Men wacht de vertraagde nieuwe beleids- bestelde in 2004 zelf een “Verkennende ecologiplannen blijkbaar niet af om door te zetten met sche gebiedsvisie voor de Dender” bij het Instituut allerlei projecten die van groot belang zijn voor voor Natuurbehoud. Het bevat talrijke interessante de natuurwaarde van de Dender. voorstellen om de natuur in de Dendervallei te ontOm te beginnen zet de belangrijkste beheerder van de Dender, Waterwegen en Zeekanaal NV- afdeling Bovenschelde (afgekort W&Z), zijn plannen door inzake de verbetering van de bevaarbaarheid van de Dender tussen Aalst en Dendermonde. Een nieuwe Dendersluis te Denderbelle en een containerkaai te Aalst (Wijngaardveld) moeten het vrachtverkeer via het water stimuleren.

Een mooie doelstelling die ook het leefmilieu te goede komt, in zoverre men trafiek van de weg naar het  Sluis te Denderbelle

nr. 4 - oktober 2008

Wilfried Veldeman

Waterplannen op de lange baan

© Vilda - Yves Adams

 Dender te Denderleeuw wikkelen maar voorlopig zijn er daarvoor in het programma van W&Z weinig investeringen voorzien. Men zou al kunnen proberen om deze voorstellen gedeeltelijk te realiseren in de marge van de reeds voorziene werken ten bate van de transportfunctie van de Dender.

Wensen voor werkelijkheid

Denderoever op Aalsters grondgebied, op de schop te nemen. Veel wandelaars en fietsers genieten vanop het jaagpad van het mooie groene decor, broedplaats van futen en ijsvogels. W&Z wil echter de gevarieerde oevervegetatie tussen Aalst en de Wiezebrug vervangen door een monotone, versterkte oever van breuksteen en worteldoek. Deze harde ingreep lijkt niet noodzakelijk aangezien er slechts een zeer beperkte afkalving van de oevers is vast te stellen. De hoge quotering op de biologische waarderingskaart en de mooie voornemens uit de vermelde beleidsplannen blijken van geen tel. Natuurpunt diende dan ook

nr. 4 - oktober 2008

Rik De Baere

Eenzelfde verhaal kunnen we vertellen over het beheer van de bermen langs de Dender. Sinds 2000 beschikt W&Z over een “Ontwerp-bermbeheerplan voor de Denderdijken”. Het blijft echter onduidelijk wat het precieze statuut is van dit vrij ambitieuze beleidsdocument.

Blijkbaar is het bij een ontwerp gebleven want in de praktijk is er van uitvoering niet veel te merken.

W&Z slaagt er zelfs niet in om de bepalingen uit het Bermdecreet inzake maaidata en afvoer van maaisel correct na te leven.

De actuele praktijk boezemt ons dus weinig vertrouwen in. In mei werd bijvoorbeeld door W&Z een vergunningsaanvraag ingediend om het laatste stukje natuurlijke  Oeverzone vakkundig om zeep!

een bezwaarschrift in. Via zware investeringen in waterzuivering heeft men eindelijk het Denderwater enigszins zuiver gekregen. Nu wordt het tijd om de natuur in dat water ook kansen te bieden.

Plannen versluizen

Aan de praat Natuurpunt en W&Z hebben dus discussiestof genoeg. Gelukkig is in het voorjaar beslist om tussen beide organisaties een periodiek overleg op te starten. Dit biedt de kans om in een vroege fase en in een meer informele sfeer, informatie en standpunten uit te wisselen. Vanuit NatuurpuntDenderstreek zullen we zeker de vermelde dossiers aansnijden. We willen echter niet alleen reageren op initiatieven van W&Z. Natuurpunt wil zelf ook concrete constructieve voorstellen doen.

Zo willen we een wandeldoorsteek aan het sas van Pollare bepleiten en hopen we met W&Z te kunnen samenwerken rond het natuurvriendelijker beheer van de Denderdijken en –oevers in de buurt van Natuurpunt-reservaten zoals de Boelaremeersen, Hogedonk en de Wellemeersen.

Hopelijk kan dit overleg er voor helpen zorgen dat er na een periode van vele tijdrovende planningsprocessen, ook op het terrein iets verandert ten voordele van de natuur in, op en rond de Dender.

Rik De Baere

© Vilda - Yves Adams

Daarnaast werkt W&Z ook naarstig door aan de plannen in verband met de stuwsluizen.

De sluis te Aalst zou stroomopwaarts verhuizen en de sluis van Teralfene zou verdwijnen. Uit de eerste impactstudies blijkt echter dat er in beide gevallen een ingrijpende daling van de grondwatertafel te verwachten is. De mogelijke effecten op het Aalsterse Osbroek en op de mooie vallei tussen Denderleeuw en Liedekerke zijn dan ook niet te onderschatten.

Onder druk van Natuurpunt is er bijkomende informatie beschikbaar gesteld en is er een eerste toelichtingsvergadering doorgegaan. Natuurpunt heeft er voor gepleit om alle (ook duurdere) lokatie-alternatieven voor de sluizen, op een evenwaardige manier in overweging te nemen. Een meer stroomafwaartse inplanting van de sluis (ter hoogte van de zwaaikom aan de Zeebergbrug) lijkt immers technisch haalbaar met een minimale ecologische impact.

Indien er toch natuur zou verloren gaan, moet men dit volgens het natuurdecreet compenseren. Het

blijft echter nog onduidelijk waar en hoe W&Z in de Dendervallei nieuwe natuur wil realiseren.

 Transportfunctie vanaf Aalst... vergeet ook de natuur niet!

nr. 4 - oktober 2008

Tel.: 053 705 222 info@trek-king www.trek-king.be

Oude Gentbaan 259 9300 Aalst

Geniet méér in de natuur...

▪ Waterdicht schoeisel (Meindl, Lowa, Hanwag) ▪ Ademende, waterdichte en winddichte kledij ▪ Thermische kledij ▪ Verrekijker (Swarovski, Eschenbach) ▪ Rugzakje

-5% Korting

op vertoon van lidkaart Natuurpunt

Mens en milieuvriendelijk A Thermisch- en geluidsisolatie A Natuurverven en oliën A Alles voor gezond slapen A Duurzaam speelgoed A Non food natuurproducten Meileveld 39, 9620 Zottegem info@liparos. be www.liparos.be Tel/Fax 09 360 12 54

Pluimveeschade door vos: het probleem en de remedie Onlangs stapte de Geraardsbergse schepen van Leefmilieu, Leonce Nachtergaele, naar de minister met de vraag om de vossen het ganse jaar door te mogen bejagen. Zou hij ooit al eens geluisterd hebben naar de wetenschappers die beroepsmatig, bovendien in zijn eigen streek, al ettelijke jaren deze soort en de eraan gelinkte problemen bestuderen? We geven hier een verkorte versie van een nota over kleinveeschade van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. In deze nota zet wildbioloog Koen Van Den Berge uiteen waarom het doden van vossen in feite geen optie is, tenzij men de soort wil uitroeien, een oplossing die zeker niet meer van deze tijd is.

Boodschap is dat de kleinveehouder zich best wapent met een degelijk hok.

Abnormaal veel vossen?

Sinds de jaren ’80-90 is het verspreidingsgebied van de vos terug opmerkelijk uitgebreid en/of is zijn dichtheid toegenomen. Dit fenomeen deed zich in heel West-Europa op een spontane manier voor. Vooral in streken waar de soort tot voor enkele decennia nauwelijks of niet voorkwam, is dit een nieuwe situatie waar pluimveehouders moeilijk mee om kunnen. Bij een eerste benadering wordt deze situatie als onrechtvaardig ervaren, of zelfs als een gebrek aan verantwoordelijkheid vanwege de overheid “die maar laat betijen”.

Aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), wetenschappelijke instelling van de Vlaamse Gemeenschap, loopt een meerjarig onderzoek naar het voorkomen van de vos in Vlaanderen, met tevens aandacht voor de kleinveeproblematiek. Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat de vossendichtheid in Vlaanderen, in vergelijking met buurlanden, zeker niet ongewoon of abnormaal is, en dat de aantallen sinds enkele jaren min of meer gelijk blijven.

Dit neemt niet weg dat vossen voor kleinveehouders onmiskenbaar te duchten rovers zijn, die zich graag te goed zullen doen aan kleinvee als ze daartoe de kans krijgen. De enige goede oplossing is ervoor te zorgen dat de vos niet bij het pluimvee geraakt. Lokaal uitroeien of decimeren van vossen zijn geen goede alternatieven.

10

Geen vossen: “Elders mag of kan, maar niet hier” In hun territorium, 5 tot 10 km2 groot, duldt een vossenfamilie in principe geen vreemde soortgenoten. Zo een familie bestaat uit één mannetje en één of enkele wijfjes, en tijdelijk ook één nest jongen afkomstig van het alfawijfje. Men kan ervan uitgaan dat het Vlaamse grondgebied opgedeeld is in dergelijke territoria. Zorgen dat er lokaal geen vossen zijn, betekent dat men één of meerdere territoria leegmaakt. Lege territoria worden echter snel opnieuw ingenomen door andere, meestal jonge dieren uit de omgeving.

Wil men dit beletten, dan kan men best ook die naburige territoria leegmaken. Aangezien er in het dichtbevolkte Vlaanderen nauwelijks stukken landschap voorkomen ter grootte van een vossenterritorium, waarin niet tegelijkertijd ook kippenhouders wonen, zou dit betekenen dat men de vos in heel Vlaanderen, en liefst ook buiten de gewest- en landgrenzen, verwijdert. We eindigen dus in een compleet uitroeiingsscenario, een visie die niet meer van deze tijd kan zijn.

Minder vossen: “Een beetje mag, maar niet teveel” In dit scenario wordt gepleit om via beheersjacht het aantal vossen per locatie te verminderen, zonder ze echter allemaal te doden, zoniet vervallen we terug in het vorige scenario. Minder vossen op een bepaalde plaats zullen minder (frequent) kippen kunnen gaan pakken. Het aantal

nr. 4 - oktober 2008

© Vilda - Rollin verlinde

 Vos bij kippenhok

gedupeerde kippenhouders zal afnemen en dus ook het aantal klachten. Op het eerste zicht lijkt dit dus een goede oplossing. Goed alleszins voor de lokale overheid, want die kan aan de bevolking gunstiger statistieken voorleggen, en dus pronken met een doeltreffend beleid. De individuele kippenhouder heeft echter absoluut géén garantie dat precies zijn kippen vroeg of laat niet zullen gepakt worden. Een vos zal immers altijd de makkelijkste weg nemen om aan voedsel te geraken, ongeacht of er nu één of vijf vossen in datzelfde territorium rondlopen. In dit scenario is de boodschap dus duidelijk: één of vijf vossen, je moet in beide gevallen zorgen voor een veilige huisvesting van het pluimvee. En omgekeerd: eens gezorgd voor een veilige huisvesting, maakt het niet uit of er één of vijf vossen rondlopen.

Zelfregulering Heel vaak wordt gesteld dat men als mens wel moét ingrijpen omdat de vos geen natuurlijke vijanden zoals wolven, beren of arenden meer heeft.

nr. 4 - oktober 2008

De stand van de vossen wordt echter helemaal niet door grotere roofdieren gereguleerd. Vossen doen immers aan sociale regulatie. Zo zullen bij verhoogde sterfte een groter aantal wijfjes aan de voortplanting deelnemen en zullen meer jongen kunnen overleven. Zodoende blijft de vossenstand over de jaren heen min of meer gelijk.

Vossen staan aan de top van de voedselpiramide.

Een top is een top. Daar staat niks boven. Welk superroofdier zou anders de beren en arenden moeten reguleren? Overigens worden nu al méér vossen door het verkeer geveld dan dat er anders door beren, arenden e.d. zouden kunnen gedood worden. De natuurlijke vijanden van de vos zijn dan inderdaad misschien niet meer aanwezig, maar er is een wellicht efficiëntere “onnatuurlijke vijand” in de hoedanigheid van het autoverkeer in de plaats gekomen. Net zo min als de verdwenen natuurlijke vijanden dat zouden gedaan hebben, oefent het verkeer evenwel geen wezenlijke invloed uit op de vossenstand: die reguleert zichzelf.

11

© Vilda - Ludo Goossens

© Vilda - Misjel Decleer

 Alerte vos

© Vilda - Yves Adams

© Vilda - Rollin verlinde

 Vos met jong

 Het verkeer als plaatsvervanger van natuurlijke vijanden

 Vossenjong met oormerk, deel van

een langlopend onderzoek

Niks boven een goed hok

12

naar buiten overhellend gedeelte hetzij met een aan de buitenzijde aangebrachte elektriciteitsdraad.

Uit “Pluimveeschade door vos: analyse van het probleem en hoe te voorkomen” van Koen Van Den Berge, wildbioloog aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. www.inbo.be

Afdeling Boven Dender INFO

“Een vos is als een kat in een hondenjas” is een treffende uitdrukking om duidelijk te maken dat vossen zeer behendig zijn. Een draadafsluiting van anderhalve meter hoog is nauwelijks een probleem om over te springen. Als de draad niet echt strak is gespannen, klauteren ze er zelfs gewoon over. Wie een vos van zijn pluimvee wil weghouden heeft slechts een paar afdoende alternatieven. Ofwel bouwt men een ren of volière met gesloten dak.

Ofwel zorgt men voor een afsluitbaar nachthok dat elke avond consequent afgesloten wordt. Ofwel zorgt men voor een degelijke, strak gespannen omheining van ongeveer twee meter hoog, onderaan afgewerkt met een betonplaat (of de draad een halve meter ingraven) en bovenaan hetzij met een

Wouter Faveyts 0479 27 32 78

nr. 4 - oktober 2008

Natuurrichtplan Dendervallei wordt hindernissenparcours!

Natuurpunt trekt aan de alarmbel Sinds twee jaar zitten vertegenwoordigers van overheid, natuur, jacht, bosbouw en landbouw samen rond de tafel om de krijtlijnen uit te zetten van het natuurrichtplan. Niet zomaar een plan, maar een toekomstvisie op zowel ontwikkeling als bescherming van waardevolle natuur tussen Ninove en de grens met het Waals gewest. Hoewel Natuurpunt gesteund werd door de stad Ninove en de sectoren bosbouw en jacht, bleef er van het oorspronkelijke idee – meer aaneengesloten natuur in onze regio – weinig overeind. Na maandenlang vergaderen kwamen zowel het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) als de plaatselijke wateringen, nota bene tijdens de afsluitende vergadering, nog op de proppen met een verse lading tegenargumenten en bezwaren. Een weinig sportieve houding, waaruit men jammer genoeg slechts kan afleiden dat het algemeen belang niet echt telt voor het ABS en de lokale wateringen.

Tegen meer natuur Dat het ABS alsnog een dergelijke vijandige houding aanneemt tegenover de realisatie van meer natuur in de Denderregio, is voor Wouter Mertens, voorzitter van Natuurpunt Ninove, moeilijk te begrijpen. “Dat de landbouwsector op zijn hoede is indien het zou gaan om landbouwgebieden, is de normaalste zaak ter wereld”, aldus Wouter Mertens. “Daar gaan de gesprekken echter helemaal niet over. Het gaat om gebieden die op het gewestplan ingevuld staan als natuurgebied en gebieden die door de Europese Habitatrichtlijn beschermd worden omwille van de uitzonderlijke plantenen dierenrijkdom, zeg maar de biodiversiteit. Nu wereldwijd tal van planten en dieren met uitsterven bedreigd worden, dragen we meer dan ooit een internationale verantwoordelijkheid voor het beschermen van de biodiversiteit. Dat het ABS zich uitsluitend focuste op het belang van de landbouwsector en zelfs een compromisvoorstel in de weg stond, getuigt dan ook van weinig verantwoordelijkheidszin en een gebrek aan toekomstvisie. Wanneer men tijdens één vergadering alle resultaten van twee jaar onderhandelen van tafel veegt en terugkomt op moeilijk bereikte

nr. 4 - oktober 2008

compromissen, raakt bovendien ook het vertrouwen zoek”, aldus nog Mertens.

Water is leven Even teleurstellend was de houding van de lokale wateringen. Zij gaven halsstarrig een negatief advies over elk dossier waarin aandacht gevraagd werd voor natuurgebieden waarin vernatting wenselijk is. “Het klinkt toch niet meer dan logisch, natuurbehoud is in natuurgebieden een cruciale beleidskeuze en de wateringen zouden tot de volwaardige invulling van deze functie moeten bijdragen”, zegt Wouter Mertens. “Zo is de aanwezigheid van water van levensbelang voor ontelbare planten en dieren – denk maar aan salamanders, vele zeldzame vogelsoorten en libellen. Dat een bijzondere planten- en dierenrijkdom bedreigd wordt wanneer hun habitats droog komen te staan, kon de wateringen niet overtuigen om hun standpunten te herzien. Dat een organisatie die wettelijk gezien net dient te waken over een opbouwend beleid omtrent de waterhuishouding (het zogenaamde “integraal waterbeleid”), water in natuurgebieden als een bedreiging beschouwt, verbaasde trouwens niet

13

Opdoffer voor de vele vrijwilligers

Aagje De Doncker

Afdeling Ninove

Kris De Wit 054 32 52 65 www.natuurpuntninove.be

© Vilda - Yves Adams

© Vilda - Yves Adams

© Vilda - Yves Adams

Het is nu bang afwachten wat de slotconclusies zullen zijn. “Ondanks de harde, onwrikbare standpunten van het ABS en de Vereniging van Vlaamse Polders en Wateringen hopen we dat het voorliggende plan alsnog goedgekeurd wordt”, zegt Wouter Mertens. “Overigens, met erg veel dank aan de verschillende partijen die toch toekomstgericht en opbouwend meewerkten. Dat de wensen van de natuursector verwaterden tot een zwaar afgezwakt en vrijblijvend document, is evenwel bijzonder jammer voor de natuur in de Denderregio en voor de honderden vrijwilligers die dagelijks meehelpen (door

het verwerven en beheren van natuurgebieden) aan het natuurbehoud in de Denderregio. Maar ook de natuurliefhebber is de dupe. Vele natuurvrienden dragen de Ninoofse Dendervallei een warm hart toe. Getuige waarvan de happening van Natuurpunt Ninove, die op 20 april maar liefst 1400 natuurliefhebbers lokte. Er is dus nog hoop. Dankzij hun steun blijven de vele vrijwilligers van Natuurpunt Ninove ook in de toekomst werken aan de bescherming van de lokale natuur”, besluit Wouter Mertens.

INFO

alleen Natuurpunt. Het gebrek aan de juiste inzichten en taakstelling verbaasde ook de andere gesprekpartners”, vertelt Wouter Mertens. Het is nu aan de minister om uit een dergelijk negatief advies van de wateringen de nodige conclusies te trekken.

 Een paar voorbeelden van soorten die gebaat zijn met vernatting: waterviolier (Wellemeersen), kamsalamander en zomertaling

14

nr. 4 - oktober 2008

DENDERKALENDER  uur van vertrek  plaats van afspraak

 toelichting  gids

 bijzonderheid  contactpersoon

 zeker meebrengen

zondag 5 oktober

Natuurwandeling in de Gerstjens afd. Aalst

¸ 10:00 – 12:00



N

J h

Parking Gertsenhof, Gerstenstraat 12 Erembodegem.

Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.

Peter Tolleneer Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 5 oktober

Natuurwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke

¸ 9:45 – 12:00



N h

Samenkomst om 9.30 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat.

Themawandeling (6 km) ‘Week van het bos’.

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis en niet-leden betalen  1, tenzij expliciet anders vermeld.

Op onze excursies breng je best laarzen mee en zijn een verrekijker en een passende veldgids nuttig.

Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk ( o,o5 per km/persoon).  N

h R

Veerhuis, Waterhoek 25 te Berlare In het kader van de Vlaamse simultaantrektellingen gaan we in onze regio opnieuw trekvogels tellen in het Aubroek (Scheldebroeken) te Berlare, langs de ‘Waterhoek’. Op het ‘menu’ staan o.a. vele honderden tot een paar duizend vinken en graspiepers en minstens enkele soorten zoals boom- pieper, boomleeuwerik, appelvink, Europese kanarie, kruisbek enz.

Bij goed trekweer zullen we uiteraard ook roofvogels kunnen waarnemen.

Bij goede weersomstandigheden tellen we tot het einde van de namiddag.

In samenwerking met de Vogelwerkgroep Durmevallei.

Rudi van Onderbergen - 052 44 84 42 Boterhammetjes e.a. zelf meebrengen indien je ‘s middags blijft.

zondag 5 oktober zondag 5 oktober

Natuurwandeling in Doment

Vogeltrektelling

afd. Affligem-Liedekerke

afd. Ninove

¸ 14:15 – 16:30



N h

Samenkomst om 14u hoek Domentveldstraat-Brusselbaan.

Wandeling (6 km) in de DomentseBossen.

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 5 oktober

Wandeling: Paddenstoelen in Everbeekse bossen

¸ 8:00 – 12:00



N

h

Afd. Boven Dender

¸ 14:00 -17:30

 N

h

Kerk Everbeek Boven Heb je geen kaas gegeten van zwavelkoppen, amanieten, russula’s, gordijnzwammen of andere mycelia?

Geen nood. Willem is de geknipte persoon om je op een eenvoudige manier wegwijs te maken in de complexe maar boeiende wereld van de paddenstoelen.

Willem Boonen – 054 41 15 85 willem.boonen@skynet.be zondag 5 en 19 oktober:

Trektelling in het Aubroek (Scheldebroeken) te Berlare afd. Dendermonding

¸ 7:30 aan het Veerhuis

7:45 op de telpost

nr. 4 - oktober 2008

Samenkomst ( einde Begaardenstraat te Roosdaal), We tellen van op de bunker de overvliegende trekvogels.

Kris De Wit – 054 32 52 65 kris.dewit@skynet.be

zondag 12 oktober

Herdenkingswandeling Herman Derder afd. Aalst, Erpe-Mere en Lede-Houtem

¸ 9:00 – 12:00



N

h

NMBS station - Lede vervoer per bus naar startplaats van de wandeling te Impe Ter herdenking van ons overleden bestuurlid Herman Derder wandelen we van Impe naar Lede, door het door hem gekoesterde gebied “Ledezijde”.

Onderweg genieten we van de natuur, bekijken de realisaties van de beheersploeg en schetsen de toekomstplannen voor dit natuurgebied. Ten slotte planten we een boom ter ere van Herman.

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

zondag 12 oktober

Wandeling in het Aubroek (Scheldebroeken) te Berlare afd. Dendermonding

¸ 8.00 – 10:30



N

J

h

Samenkomst aan het Veer in Berlare, Waterhoek 25 Meersenwandeling langs de Schelde en Brede Schoren met speciale aandacht voor de dagtrek van vogels die op dit tijdstip van het jaar op zijn hoogtepunt is.

Rudi van Onderbergen, André van Doorsselaer, Antoine Hulders Rudi van Onderbergen - 052 44 84 42 zondag 19 oktober

Paddenstoelenwandeling Hulsbergbos afd. Ninove

¸ 9:00 – 12:00



N

J h

Top van de Congoberg (grens Denderwindeke en Vollezele) aan het bushokje; We proberen een aantal interessante paddenstoelen te vinden.

Kenner Herman Lemaire Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be Iedere 4e zaterdag van de maand

Natuur.café

¸ 20:00 – …



N

h

afd. Ninove

café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Voorzitter Wouter tapt in café Kalisj.

Er zijn altijd ook een aantal bestuursleden op post. Alle natuurpunters uit de regio steeds welkom voor een babbel.

Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be vrijdag 31 oktober

Halloweentocht voor jong en oud afd. Ninove en JNM Niger

¸ 19:00 – 21:00

 N

T h

Einde Lindendreef Ninove Familiegerichte Haloweentocht door het mysterieuze nachtlandschap van Diepe Straten. Holle wegen maken alles pikdonker….

Met pompoensoep! - einde in deKalisj.

Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be

15

zondag 2 november

Natuurwandeling in Somergembos afd. Aalst

¸ 10:00 – 12:00



N

J h

Op het einde van de Schietbaan, (zijbaan Brusselse steenweg) ter hoogte van de oude Zeebergbrug.

Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.

Antonia Geerts dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be zondag 2 november

vertoeft jaarlijks een paar maanden in Alaska, meestal op Kodiak Island en Katmai, waar hij alleen en zonder het minste wapen de bruine beer observeert en bestudeert.

Uit de zeer gedreven passie die Rudy ontwikkelde door de jaren heen, voor de bruine beren en uit het idee om zelf iets te ondernemen ter bescherming van de beren, ontsprong de Save a Cub foundation.

In samenwerking met Davidsfonds Outer. h Kris De Wit – 054 32 52 65

kris.dewit@skynet.be

h Willem Boonen – 054 41 15 85

willem.boonen@skynet.be zondag 7 december

Natuurwandeling in het Kravaalbos afd. Aalst

¸ 10:00 – 12:00



N

J h

Hof Te Putte, Putstraat 99, MeldertAalst.

Natuurwandeling in samenwerking met stad Aalst.

Annemie de Bruycker Dienst leefmilieu – 053 73 24 12 antonia.geerts@aalst.be

Natuurwandeling in Liedekerkebos

¸ 

N

h

zondag 2 november

Natuurwandeling in de Wellemeersen afd. Affligem-Liedekerke

¸ 14:15 – 16:30



N h

Samenkomst om 14u aan de parking van de GB (langs de Dender, sas Teralfene te Denderleeuw).

Natuurwandeling (6 km).

Erik De Block – 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 9 november

Paddenstoelenwandeling Walputbeek afd. Ninove

¸ 9:00 – 12:00



N

J

h

zondag 7 december

afd. Affligem-Liedekerke 9:45 – 12:00 Samenkomst om 9.30 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Themawandeling (5 km) “Lijkenpikkers” Erik De Block – 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Parking de Quick in de Eggerstraat Noord te Meerbeke we proberen terug een aantal interessante paddenstoelen te vinden.

Hans Vermeulen van Natuurpunt Educatie.

Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be zaterdag 15november

Dag van de Natuur

REGIOACTIVITEIT

Natuurwandeling in Liedekerkebos afd. Affligem-Liedekerke

zaterdag 29 november

9e grote spetterende natuur.regioquiz afd. Ninove en JNM Niger

¸ 19:00 – 24:00



N

T

h

Zaal CC de Linde, Gemeentehuisstraat te Meerbeke Zowat alle natuurpuntafdelingen, alle JNM –afdelingen, en diverse werkgroepen uit de regio doen mee met een of meerdere ploegen. Ook leden kunnen hun vrienden, familie of andere leden aanspreken om te komen mee quizzen. Er zijn vragen bij voor generalisten, maar ook de liefhebbers van dieren en planten komen aan hun trekken in de twee fotorondes. En voor iedere deelnemer is er een mooie prijs voorzien.

De formule kent de laatste jaren een explosief succes. Om ons zo goed mogelijk te kunnen organiseren, wordt er daarom met aandrang gevraagd om je vooraf in te schrijven.

Doen!

Schrijf met je kennissen, vrienden of vereniging mee in! Inschrijven verplicht door 16 EUR over teschrijven op het nummer 979-3529555-21 van natuurpunt Ninove met vermelding: QUIZ + de naam van je ploeg Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be

¸ 9:45 – 12:00



N h

zondag 7 december

Natuurwandeling in het Kravaalbos afd. Affligem-Liedekerke

¸ 14:15 – 16:30



N

h

Dotterwandeling afd. Groot Haaltert

¸ 14:30 – 17:00



 h

R

vrijdag 21 november

Filmavond: Berenbescherming in Alaska afd. Ninove

¸ 20:00 – 22:30

 Buurthuis de Pallieter (Outer).

N Stichter en voorzitter van de “Save a

Cub Foundation”, Rudy De Bock,

16

Gotegemmolen - Gotegemstraat (Grens Aaigem - Haaltert) Wandeling in ons reservaat.

Stijn De Ryck – 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net laarzen, geschikte kledij vrijdag 10 december

Winterse Natuurreizigersavond

¸ 14:00 – 17:30

Infobord Rodestraat, Denderleeuw We wandelen door de herfst langs mossen en zwammen Peter Tolleneer Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel

Samenkomst om 14u aan café ‘Bij Stinne’ Putstraat te Meldert.

Winterwandeling (7 km) door het Kravaalbos Erik De Block – 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 7 december

Afd. Denderleeuw

 N

J h R

Samenkomst om 9.30 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat Themawandeling (5 km) ‘Bijna winter’ Erik De Block – 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

zondag 30 november

Wandeling: landschap bij Bois de Lessines afd. Boven Dender

¸ 14:00 -17:30 

N

Verzamelen parking Colruyt, steenweg Geraardsbergen – Lessines; van hier rijden we verder naar het waterkasteel ‘Chateau de l’Estriverie’ in Deux-Acren Landschapswandeling met een vleugje historiek, met ondermeer een passage langs L’Hermitage, één van de Lessense steengroeven.

afd. Ninove

¸ 19:00 – 22:30



N

h

café Kalisj, Pollarestraat 126, 9400 Ninove Gezellige avond met een aantal kleine kwalitatieve bijdragen van telkens ongeveer een kwart uur.

Uiteraard doorspekt met de nodige natjes en droogjes en een gezellige pauze.

Zelf ook een leuke reis gedaan?

Breng gerust materiaal mee.

Wouter Mertens – 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be

nr. 4 - oktober 2008

zondag 14 december

Wandeling: landschap tussen Dender en Mark afd. Boven Dender

¸ 14:00 – 17:30

 N

h

Uitkijktoren, top van de Bosberg We balanceren de ganse namiddag op de waterscheidingslijn tussen de Dender- en de Markvallei of er net onder. Op het menu staan de mooiste glooiingen van het Raspaillebos en het Kluysbos, en prachtige vergezichten in de valleien van de Dender en de Mark, de Oudenberg en de Kongoberg.

Koen Steenhoudt – 0472 90 80 57 koen.steenhoudt@skynet.be zaterdag 20 december

N

T

h

Winterzonnewende sfeerwandeling

zondag 12 oktober

afd. Ninove

¸ 19:00 – 22:00

N

h

Dichter en literatuurkenner Koen Stassijns neemt ons mee op een intrigerend parcours met passende tekstfragmenten. Activiteit voor het hele gezin. Tussendoor opgewarmd met glühwein en chocomelk voor de kleinsten.

Stefan Kestens – 054 50 35 65 of 0475 79 00 88 s.kestens@vmm.be zondag 4 januari 2009

Glühweinwandeling in Liedekerkebos

N

h



N

h

Samenkomst om 9.30 uur aan ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat, Liedekerke Natuurwandeling (5 km) met glühwein als afsluiter Erik De Block – 053 68 35 88 edebe@advalvas.be zondag 11 januari

Uitstap naar de kust

BEHEERSWERKEN

Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden voorzien.

Voor afspraakplaats en info Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

Beheerswerken in de Heidemeersen te Berlare afd. Dendermonding

¸ 14:00 – 17:00



N

h

R

Waterzuiveringsstation te Berlare, Sluis 64, Berlare.

Kappen Amerikaanse Vogelkers op Hoge berg (op zondag i.s.m. de Chirojongens van Berlare). Activiteit wordt telkens afgesloten met een drink.

Stefaan Thibau – 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be Laarzen en werkhandschoenen zondag 16 november

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke

¸ 8:30 – 12:30

N

h

Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden voorzien.

Voor afspraakplaats en info Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com

Dag van de natuur

nr. 4 - oktober 2008

in één of ander

h Wie wil helpen contacteer

carlos.dhaeseleer@skynet.be 054 41 87 09 of koen.steenhoudt@skynet.be 0472 90 80 57

afd. Dendermonding

¸ 9:00 – 12:00

N h

R

Maaien van rietkanten Vooraf contact nemen met Bart Dierickx – 052 21 03 81 laarzen en werkhandschoenen zaterdag 13 december

Beheerswerken Wachtbekken 6 afd. Dendermonding

¸ 9:00 – 12:00 en van 14:00 – 16:30

N

T

h

R

kappen wilgenopslag en/of knotten van knotwilgen. Wie hout wil kan het meenemen. ’s Middags broodjeslunch met warme soep Vooraf contact nemen met Dirk De Mesel – 052 42 67 28 laarzen en werkhandschoenen zondag 14 december

Beheerswerken afd. Affligem-Liedekerke

¸ 8:30 – 12:30

N

h

Beheerswerken in onze reservaten.

Drank en een tussendoortje worden voorzien.

Voor afspraakplaats en info Marc Michiels – 053 67 11 91 marcusmichiels@yahoo.com zaterdag 20 november

Beheerswerken afd. Boven Dender

¸ 9:00 – 12:300

Kruinen ruimen in Boelaremeersen

 Ingang Baronie Boelare, einde

Gentsestraat, Geraardsbergen

¸ 9:00 – 12.30 N Kappen opruimen en andere klusjes

zaterdag 29 november

zondag 16 november

afd. Boven Dender

Beheerswerken afd. Boven Dender

Beheerswerken in de Sint-Onolfspolder

zaterdag 4 oktober

¸ 9:00 – 17:00

zaterdag 22 november

Beheerswerken

afd. Denderleeuw Vertrek aan de kerk, Welleplein te Welle In de Uitkerkse polder, langs de kust en omgeving op zoek naar overwinterende ganzen en zeevogels Bruno De Bruyn – 0496 59 52 43 Stevig schoeisel, warme kledij, picknick en drank

plantklaar maken van de percelen en planten van inheemse bomen en struiken. In samenwerking met de Ninoofse jeugdbewegingen h Jeroen Vanhee – 054 33 50 29

olinda@skynet.be

Georges Jacobs – 0476 60 18 37

Georges.jacobs@telenet.be

zaterdag en zondag 15 en 16 november Dag van de Natuur:

¸ 08:00 – 20:00 

N

h R

afd. Affligem-Liedekerke

¸ 8:30 – 12:30

afd. Affligem-Liedekerke

¸ 9:45 – 12:00

Met het kappen van nog twee hectaren populieren zetten we opnieuw een belangrijke stap naar de herstelling van het gebied in zijn oorspronkelijke vorm: een gevarieerd valleilandschap.

De stammen zullen al weg zijn.

Wij gaan met de steun van de JNM de kruinen te lijf.

We zoeken mensen die een kettingzaag kunnen hanteren (veiligheidskledij verplicht), en natuurlijk veel ‘oprapers’ die het groot hout van het klein hout scheiden. De medewerkers die dit wensen kunnen op een lading brandhout rekenen.

Johnny Cornelis – 0474 58 08 38 johnny_cornelis@hotmail.com

afd. Ninove

¸ 14:00 – 17:00

 Onze percelen in de Beverbeekvallei N Omvormingsbeheerswerken:

N

h

Kappen, opruimen en andere klusjes in één of ander gebied.

Wie wil helpen contacteer carlos.dhaeseleer@skynet.be 054 41 87 09 of koen.steenhoudt@skynet.be 0472 90 80 57

17

Beheerswerken Sint-Onolfspolder

CURSUSSEN

afd. Dendermonding

4 november – 22 september 2009

zaterdag 20 december

Cursus Natuurgids

¸ 14:00–17:00

N

h

R

Knotten van knotwilgen. Wie hout wil kan het meenemen.

Vooraf contact nemen met Bart Dierickx – 052 21 03 81 Laarzen en werkhandschoenen

afd. Affligem-Liedekerke.

¸ Theorielessen telkens op

dinsdagavond 19:30 – 22:30 Excursies op zaterdagnamiddag 14:00 – 17:00



N

T

h

Cultureel Centrum De Ploter, Kerkstraat 4, Sint-Katarina-Lombeek Ternat Cursus in samenwerking met Natuurpunt Ternat en het Centrum voor Natuur- en milieueducatie.

Inschrijving e 220 (180 voor gepensioneerden, studenten, huisvrouwen of –mannen en werkzoekenden) cristy.vanfraechem@c-v-n.be Erik De Block – 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Afscheid van Jean-Pierre Somers Op 20 augustus jongstleden overleed Jean-Pierre Somers plotseling aan een hartaanval.

Jean-Pierre was een icoon in het Galmaardse natuurgebeuren. Hij was bij de oprichters van vzw ‘De IJsvogel’, het huidige vzw De Mark. Samen met dokter Prové trok hij deze vereniging met niet aflatende kracht. Elk jaar weer stond hij paraat om de praktische kant te verzorgen van mega-activiteiten als het spaghettifestijn en de jeugdstage. Als conservator van de natuurgebieden van de vzw met een speciaal boontje voor het Kluysbos – zette hij zich onvoorwaardelijk in om deze natuurpareltjes voor het nageslacht te bewaren. Vanuit zijn bekommernis om kennis over en betrokkenheid bij de natuur aan anderen door te geven, gidste hij talloze wandelingen, en nam geen blad voor de mond wanneer het erop aankwam om wantoestanden aan te kaarten.

Behalve een groot natuurliefhebber, was JeanPierre ook nog eens schapenkweker en fruitteler, met aandacht voor oude rassen. Zo beheerde hij zijn domein met een kleine kudde vossekopschapen en bouwde hij een boomgaard uit met een tachtigtal hoogstamfruitbomen. Als imker trok hij de kar van de plaatselijke imkersbond en was hij de drijvende kracht achter de educatieve bijenstand van de Helix. Jean-Pierre had gouden vingers: hij vond zaken uit, was beeldhouwer en houtsnijder, een manusje van alles ... steeds bereid om een handje te helpen. Een kapotte kettingzaag of bosmaaier, een botte zeis... één adres: het atelier van Jean-Pierre.

18

Jean-Pierre was voor de meeste bestuursleden van Natuurpunt Boven-Dender minstens een heel goede kennis of zelfs een goede vriend. Hij behoorde tot de vaste waarden op onze trektelpost, waar hij samen met eensgezinden zijn voorliefde voor roofvogels kon botvieren. Wij zullen er zijn humoristische kwinkslagen missen.

We bieden zijn vrouw Diane, zelf een trouwe klant op ons jaarlijks voorjaarsweekend, en zijn dochter Nele ons diep medeleven aan.

Het bestuur van afdeling Boven-Dender

nr. 4 - oktober 2008

Afscheid van Herman Derder.

Herman Derder is niet meer. Als echte natuurliefhebber zorgde hij mee voor de bloei van onze vereniging in al zijn aspecten. Wij kunnen ons nog goed herinneren hoe Herman in ons bestuur van Natuurpunt terechtkwam. Hij was als een jonge eik, geplant tussen die andere grote bomen van ons bestuur. Maar zijn gedrevenheid en doorzettingsvermogen zorgden ervoor dat Herman snel uitgroeide tot één van onze woudreuzen. Onzen Herman was een kei in het opvolgen en het organiseren van ons secretariaat. Terwijl de meesten onder ons het nog al eens lieten afweten wat administratieve taken betreft, blonk Herman daar net in uit. Jaarverslagen, begrotingen, aanvragen voor subsidies, Herman zorgde ervoor dat alles netjes op tijd klaar was.

Herman was enorm leergierig, maar hij wou die kennis ook delen en de mensen laten meegenieten. Dit werd dan ook één van zijn stokpaardjes op onze vergaderingen. Hij zorgde er voor dat we een goed gevulde activiteitenkalender hadden door zelf veel te organiseren en door anderen aan te sporen hetzelfde te doen.

Uit één van onze cursussen ontstond de paddenstoelenwerkgroep. Natuurlijk stond Herman mee aan de wieg en gaandeweg werd hij de bezieler van de hele groep. Op de leerrijke paddenstoelwandelingen werd er niet alleen heel wat kennis opgedaan, maar ook een schat aan informatie verzameld. En ook daar nam hij meer dan zijn deel van het werk voor z’n rekening. Hij zorgde er ondermeer voor de verwerking van alle inventarisatiegegevens.

Maar Herman wou nog meer. Hij wou en zou er mee voor zorgen dat de laatste stukjes mooie natuur van onze gemeente beschermd werden.

Het openstellen en beheren van het verwaarloosde ‘Park van Mesen’ werd zijn eerste doel, en met resultaat! Regelmatig werden er door Herman ook klassen rondgeleid en konden de leerlingen niet alleen kennis opdoen maar ook gewoon genieten van dit mooi stuk groen in het centrum van Lede.

Het volgende project was het oprichten van een natuurreservaat in de Molenbeekvallei, het gebied

nr. 4 - oktober 2008

Ledezijde. Als conservator van dit gebied stak Herman uren in inventarisaties, het opstellen van beheersplannen, het onderhandelen met eigenaars… Het resultaat mag er zijn. Op korte termijn is al meer dan 10 ha aangekocht en nog eens bijna vijf ha in beheer.

Het werk is nog niet klaar, maar onze noeste eik is er niet meer. En toch, “dood hout brengt leven in het bos”. Het is de voedingsbodem voor zwammen, insecten en ander klein grut. Zo zijn onze herinneringen aan jou Herman, onze voedingsbodem, onze inspiratiebron en een steun om verder te gaan. Herman, we zullen je werk eren.

De besturen van de afdelingen Aalst, Lede-Houtem en Erpe-Mere

Hierbij nodigen we alle natuurliefhebbers sympatisanten uit voor een herdenkingswandeling.

Deze gaat door op zondag 12 oktober, we vertrekken om 9 uur stipt aan het station te Lede.

Vandaar gaan we per bus naar het vertrekpunt en wandelen door het reservaat Ledezijde terug naar het ‘Park van Mesen’. Onderweg planten we een herdenkingsboom en genieten we van een drankje.

19

Gewone bronlibel duikt op in Raspaillebos Na het aantreffen van larven, vijf jaar geleden, werd op 28 juni 2008 een volwassen gewone bronlibel aangetroffen bij een bronbeekje in het Raspaillebos. Het is de eerste waarneming in de Dendervallei van deze zeldzame en veeleisende soort.

Bronlibellen zijn de grootste libellen van Europa.

Ze zijn tot 8 cm lang en onmiskenbaar door hun prachtig zwart-geel getekende lichaam. Toch worden ze niet vaak waargenomen, want ze zijn slechts enkele weken als volwassen insect zichtbaar, en ze zijn veeleisend qua biotoop en bijgevolg zeer zeldzaam, zeker in Vlaanderen. De gewone bronlibel (Cordulegaster boltonii) is een bedreigde soort volgens de Vlaamse Rode Lijst. Het is een soort van (snel) stromende, niet vervuilde bronnen en beekjes. Geschikte beekjes zijn meestal niet breed (maximaal enkele meter) en worden omgeven door bomen en struiken of zijn gelegen aan bosranden of in open gedeelten van het bos.

De beschaduwing zorgt ervoor dat het water voldoende koel blijft.

De eitjes van de bronlibel worden door het vrouwtje één voor één afgezet op de bodem van de beek.

Uit die eitjes komt een larve die meerdere jaren in

het water leeft en verschillende vervellingen ondergaat. Voor de laatste vervelling kruipt de larve uit het water. De stil hangende larve scheurt op de rugzijde open en de volwassen bronlibel kruipt uit de oude larvehuid. Na enige tijd drogen kan ze aan haar leven als vliegend insect beginnen. Dit volwassen leven duurt echter maar enkele weken, net lang genoeg om te paren en voor het nageslacht te zorgen. Volwassen bronlibellen vliegen van eind mei tot begin september, met een piek van midden juni tot eind juli.

In de Ardennen is de gewone bronlibel nog vrij talrijk langs de zijbeken en bovenlopen van de Viroin, de Lesse, de Lomme, de Ourthe en de Semois. In Vlaanderen komt ze voor in de buurt van enkele beken op de Kempense zandgronden, in de Dijlevallei en het Meerdaalwoud ten zuiden van Leuven en in de buurt van de betere bronbeken in

Verspreiding van de gewone bronlibel in België tussen 1990 en 2000 [bron: De Knijf G., Anselin A., Goffart P. & Tailly M. (2006) - De libellen (Odonata) van België: verspreiding - evolutie - habitats. Libellenwerkgroep Gomphus i.s.m.

Instituut voor Natuuren Bosonderzoek, Brussel]

20

nr. 4 - oktober 2008

Wouter Faveyts

de Vlaamse Ardennen. Zo komt deze soort onder meer voor in het Bois Joly en Tombeele in Ronse, het Ingelbos in Kluisbergen, het Bos Terrijst in Schorisse en het Livierenbos en ’t Burreken in Brakel. In de buurt van het Raspaillebos in Geraardsbergen had Joost Mertens vijf jaar geleden al larven van de soort gevonden. Op 28 juni 2008 zagen Lieven Decrick en Wouter Faveyts voor het eerst ook een volwassen exemplaar in het Raspaillebos. Het gaat om de eerste waarneming in de Denderregio. Hopelijk blijft het niet bij deze ene waarneming, maar hebben we te maken met een stabiele populatie.

INFO

Afdeling Boven-Dender

 Vrouwtje (duidelijk herkenbaar aan de legboor) van

gewone bronlibel, waargenomen op 28 juni aan de rand van het Raspaillebos te Grimminge (Geraardsbergen)

Johnny Cornelis johnny_cornelis@hotmail.com

Ingekorven vleermuis op bezoek bij Wim

nr. 4 - oktober 2008

 Ingekorven vleermuis onder een afdak bij Wim Decock

Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

–

INFO

Deze soort is op Europees vlak niet allen beschermd, de lidstaten moeten er ook gebieden voor afbakenen om ze in stand te houden. Ingekorven vleermuizen kunnen soms meer dan 10 km van hun zomerverblijfplaats (grote warme zolders) gaan jagen. Ze maken dan gebruik van tijdelijke rustplaatsen. Ook gaan ze wel eens jagen in open veestallen waar ze vooral stalvliegen en huisvliegen eten. Ook spinnen staan op hun menu. Ofwel komt dit dier van de kerk van Sint-Maria-Lierde, waar in het verleden een klein aantal ingekorven vleermuizen zijn vastgesteld, ofwel is er ergens in de buurt nog een onbekende kolonie. De komende zomers zal de zoogdierenwerkgroep alleszins de omliggende kerken onderzoeken.

Wim Decock

Op 30 juli hing er een vleermuis aan een afdak bij Wim Decock, bestuurslid van afdeling Boven-Dender, woonachtig in de Kalenberg te Zarlardinge. Op basis van een foto werd het dier door specialisten gedetermineerd als de erg zeldzame ingekorven vleermuis.

Joachim De Maeseneer joachimdm@yahoo.com 0496 93 53 77

21

Wachtbekken 6 in Sint-Gillis-Dendermonde Een dubbel doel Wachtbekken 6, langs de Vondelbeek tussen Lebbeke en SintGillis, is eind de jaren 90 aangelegd. Hoofdfunctie is de berging van water ter voorkoming van wateroverlast in Dendermonde en Lebbeke. Natuurpunt zag echter spoedig dat hier mogelijkheden waren voor een tweede doel: natuurontwikkeling.

Situering De Vondelbeek bevindt zich in de Dendervallei.

Het stroomgebied ligt grotendeels in de provincie Oost-Vlaanderen en strekt zich uit over de gemeenten Lebbeke, Dendermonde, Aalst en Buggenhout. De beek ontspringt op het grondgebied van Merchtem op een hoogte van 33 meter boven de zeespiegel en doorloopt de gemeenten Opwijk, Buggenhout en Lebbeke en vervolgens de stad Dendermonde. Ze mondt in het noorden van het Dendermondse stadscentrum, langs de Kalendijk, via een pompgemaal uit in de Schelde, op een hoogte van 6 meter.

In vogelvlucht is de afstand tussen het ontstaan te Merchtem en het uitmonden in de Schelde slechts acht kilometer. Dit wil zeggen dat de beek een gemiddeld verval kent van drie meter per kilometer.

Wachtbekkens tegen wateroverlast Bij hevige neerslag geven de zijrivieren van de Dender, die veelal een groot verval kennen, op korte tijd veel water. De wassen zijn veelal kort maar zeer hevig, wat plotse overstromingen verklaart. Alle neerslag in het Denderbekken moet via de Schelde in Dendermonde worden afgevoerd. Door de toenemende bebouwing van de laatste decennia verdwenen er langs de Dender een groot aantal natuurlijke overstromingsgebieden. Enkel Denderbellebroek, op de rechteroever van de Dender tussen Denderbelle en Dendermonde, vervult vandaag nog de functie van gecontroleerd overstromingsgebied en helpt als zodanig de omgeving van Dendermonde

22

beveiligen. In totaal zijn er zes wachtbekkens opgericht. Wachtbekken 6 beslaat acht hectare en ligt in agrarisch gebied.

Samenwerking tussen Afdeling Water en Natuurpunt Toen in 1996 de onteigeningsprocedure werd opgestart en de aanlegplannen op tafel kwamen, groeide bij het toenmalig bestuur van Natuurpunt stilaan het inzicht dat dit bekken bijkomende potenties had. Natuurbehoud, landschapszorg en openstelling voor wandelaars waren mogelijke perspectieven. Het wachtbekken werd eigendom van Afdeling Water, die de volledige aanleg voor haar rekening nam. Het moet gezegd dat het aanlegplan al heel wat groene trekjes in zich had. De aanleg van poelen en de aanplanting van riet en streekeigen bomen en struiken als oeverversteviging waren al van in den beginne opgenomen. Rondom het bekken was bovendien de aanplanting van een knotwilgenrij voorzien.

Natuurpunt - dat inmiddels contact had genomen met Afdeling Water - werd samen met de gemeenten bij de verdere besprekingen betrokken. Natuurpunt maakte een ontwerp van beheerplan op dat nog meer mogelijkheden tot natuurontwikkeling bevatte: aanplanting op de restpercelen met streekeigen struiken en extra aandacht voor vogels en vlinders, aanplant van proefvlakken met lisdodde, aanplant van laagblijvende waterwilg e.d. Daarnaast beschreef het plan ook alle beheerwerken die nodig zijn

nr. 4 - oktober 2008

Annick Muyshondt

 Wateroverlastbestrijding en natuurontwikkeling gaan hier hand in hand

om het doel te bereiken: creĂŤren van diverse biotopen en bevorderen van de biodiversiteit. Dit plan werd na advies van de toenmalige Afdeling Water goedgekeurd en was in 2000 de basis voor een onderlinge overeenkomst waarbij het beheer van het wachtbekken officieel werd overgedragen aan onze vereniging.

maar al snel bleek het een ongelijke strijd. Het beheerplan werd met akkoord van Afdeling Water aangepast en bepaalt nu dat een groot deel evolueert naar wilgenbos. Verder worden een aantal zones rondom de poelen opengehouden en worden bepaalde zones omgezet in hakhout, dat cyclisch wordt gekapt.

Het resultaat

De resultaten bleven niet uit. Snel namen tal van waterminnende planten het gebied in beslag met o.a. opmerkelijke plekken bloeiende watermunt en kattenstaart: een zegen voor dagvlindersoorten als icarusblauwtje en zwartsprietdikkopje, die er dan ook talrijk voorkomen. Ook het zeldzamere bruin blauwtje werd al eens waargenomen. Wat vogels betreft werd het wachtbekken een echte trekpleister voor tal van broedvogels.

Rietvogels als kleine karekiet, bosrietzanger en blauwborst zijn nu jaarlijkse broedvogels, naast bosvogels als zwartkop, tjiftjaf, tuinfluiter en

EĂŠn van de oorspronkelijke doelstellingen was het behouden van een halfopen gebied met veel variatie: poelen met open plekken voor steltlopers, rietkragen, ruigtekruiden en struweel. Dit bleek al gauw een probleem te worden omdat tienduizenden wilgen spontaan ontkiemden op de blote bodem van het pas aangelegde bekken en dreigden de open ruimten en de poelen volledig te overgroeien. Met de hulp van plaatselijke vrijwilligers en jeugdbewegingen werd de strijd aangebonden tegen deze onvoorziene gasten,

nr. 4 - oktober 2008

23

Dirk De Mesel

 Knotwilgen rond het wachtbekken: handen uit de mouwen!

grasmus. Een enkele keer broedden er fitis en rietgors. Voor diverse soorten steltlopers, snippen en eenden dient het gebied als voedselplaats tijdens de doortrek of gedurende de winter.

vende wandeling. Ook jij bent er steeds welkom om er op eigen houtje even te verpozen!

Dirk De Mesel en Annick Muyshondt

De toekomst

24

Voor meer details:

zie Denderkalender: beheerswerken op13 december

Afdeling Dendermonding INFO

Om al dit moois in stand te houden organiseert Natuurpunt diverse activiteiten waar je als vrijwilliger kan aan deelnemen. Hierbij steun je dus wezenlijk natuurbehoud en landschapszorg in je eigen regio. Educatieve wandelingen rondom het bekken met aandacht voor fauna, flora en natuurlijk waterberging en beheer worden jaarlijks georganiseerd voor leden en omwonenden. In de Denderkalender staat wanneer er een activiteit wordt georganiseerd.

Helpers kunnen beschikken over brandhout bij het knotten van de wilgen of het afzetten van het hakhout. Steeds meer mensen ontdekken het wachtbekken als een plek voor een rustge-

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

nr. 4 - oktober 2008

Waarnemingen.be van start!

Een nieuw en makkelijk medium voor het verzamelen en raadplegen van soortwaarnemingen Losse natuurwaarnemingen door vrijwilligers vormen de basis van verspreidingskaarten en van heel wat onderzoek naar de toestand en de evolutie van de natuur. Totnogtoe gebeurde het verzamelen van dergelijke waarnemingen op zeer diverse wijze, waardoor het allemaal nogal onoverzichtelijk en versnipperd bleef. Recent werd echter een razend interessant initiatief gelanceerd dat hierin verandering zal brengen.

Dames en heren: maak kennis met Denderstreek.Waarnemingen.be!

Gebrek aan coĂśrdinatie

onherroepelijk verloren gaan. Met de opmars van de discussieforums en maillijsten ontstond de laatste jaren de gewoonte om waarnemingen online te posten. Leuk om waarnemingen te delen met anderen en er over te discussiĂŤren,

Wouter Faveyts

Voor een aantal soortengroepen bestaan databanken waarin gegevens worden bijeengebracht.

Helaas zijn er van heel wat soortengroepen geen databanken, waardoor waarnemingen hiervan

 Juveniele boomvalk, Waarbeke, augustus 2008

nr. 4 - oktober 2008

25

maar het archiveren van deze waarnemingen in een databank, hing vaak af van de forumbeheerder (of een paar Chinese vrijwilligers) en gebeurde in veel gevallen niet. Door het gebrek aan een overkoepelende databank, ontstonden her en der lokale databanken, wat niet zo bevorderlijk was voor de uniformiteit van de gegevens en om te weten welke gegevens waar te vinden waren. Voor de waarnemers bleef het probleem dat je voor elke soortgroep een aparte weg moest volgen om je waarnemingen te melden. Dat stimuleert natuurlijk niet om een toevallige waarneming van een vlinder of libel tijdens het vogels kijken ook netjes door te geven.

De oplossing: Denderstreek.Waarnemingen.be Er waren dus heel wat hiaten in de doorstroming van gegevens van de vrijwillige veldwaarnemers naar natuurverenigingen, onderzoeksinstellingen en databankbeheerders. Tot de Stichting Natuurinformatie op de proppen kwam met het voorstel om een Vlaamse versie te ontwikkelen van de Nederlandse website www.waarneming. nl. Na overleg met Natuurpunt Studie werd besloten om gezamenlijk naar de waarnemers te trekken, om hen het invoersysteem te bieden waar zij al zo lang op wachten. De opzet is eenvoudig: één webpagina waarop je al je natuurwaarnemingen kan melden. Via een klik op de satellietkaart kan je de precieze locatie aanduiden. En de soort kies je uit vaste soortenlijsten voor alle groepen dieren en planten. Omdat ook gebieden in het systeem zitten, kan je de kaart snel naar de gewenste locatie navigeren door het intikken van de beginletters van de naam van het gebied.

Naast invoeren en raadplegen van waarnemingen, kan je op Waarnemingen.be ook je eigen waarnemingen beheren, downloaden en via het internet delen met anderen. Ook zijn er een heleboel functies om soorten op naam te brengen of om jouw waarnemingen te vergelijken met die van anderen. Om waarnemingen te bewijzen of te illustreren kunnen foto’s, tekeningen of geluiden toegevoegd worden. De waarnemingen worden nagekeken door een team van zogenaamde ‘admins’ dat gecoördineerd wordt vanuit Natuurpunt Studie, maar stilaan wordt uitgebreid met vrijwillige specialisten uit het

26

hele land. Omdat waarnemingen zichtbaar zijn voor iedereen, kunnen twijfelgevallen ook bediscussieerd worden tussen waarnemers onderling.

Alle waarnemingen zullen na controle worden doorgestuurd naar de nationale werkgroepen, en naar de bestaande databanken van het INBO en andere partners (indien de waarnemer hiervoor toestemming geeft in zijn profiel).

Afscherming van delicate info De meeste waarnemingen zijn openbaar zichtbaar. Kwetsbare soorten worden standaard vervaagd, m.a.w. de precieze locatie wordt nooit vrijgegeven. En ook de gebruiker zelf kan gevoelige situaties afschermen. Daarvoor zijn twee mogelijkheden. Door aan te geven dat een waarneming vervaagd moet worden tot op 1x1 km, worden niet langer de exacte coördinaten getoond, maar enkel de gebiedsnaam. Wil je een waarneming volledig onzichtbaar maken voor het publiek, of een kwetsbaar broedgeval afschermen tot na het broedseizoen, dan kan je een embargodatum instellen. Tot die datum is de waarneming enkel zichtbaar in je eigen waarnemingenscherm en voor de controlerende admins.

Als laatste veiligheidsmaatregel kunnen specifieke soorten voor bepaalde gebieden onzichtbaar worden gemaakt door de beheerders.

Zelf meedoen? Simpel!

Om waarnemingen in te voeren en te bekijken, moet je enkel registreren. Dat is heel simpel: je gaat naar de website, en in de rechterbovenhoek klik je op ‘Maak een account aan’. Je hoeft vervolgens alleen een gebruikersnaam, je echte naam, je provincie en je emailadres in te geven: klaar is kees.

De gebruikersnaam moet wel uniek zijn en heeft minimaal 5 letters en geen spaties of punten. Als illustratie bij dit artikel vind je een beeld van hoe het invoerscherm er uitziet. Neem een kijkje op de website en ontdek zelf hoe eenvoudig het is!

Voor meer informatie, opmerkingen of toevoeging van nieuwe gebiedsnamen, kan je terecht op info@ waarnemingen.be.

nr. 4 - oktober 2008

Belangrijkste kenmerken op een rijtje

Waarnemingen.be in de Denderstreek!

Op waarnemingen.be kan je waarnemingen op meer dan één ruimtelijk niveau invoeren en bekijken: nationaal en regionaal. Het nationale scherm is te bereiken via waarnemingen.be. Afdelingen en lokale werkgroepen kunnen een eigen scherm krijgen waarop waarnemingen uit hun werkingsgebied zichtbaar zijn. Regioverantwoordelijken kunnen die waarnemingen beheren en exporteren. Als natuurliefhebber uit de Denderstreek maak je bij voorkeur gebruik van het regionale scherm dat werd gecreëerd op basis van het werkingsgebied van de verschillende Natuurpunt-afdelingen en –werkgroepen die in de regio actief zijn: denderstreek.waarnemingen.be. Het voordeel is dat je dadelijk bij de waarnemingen uit eigen streek terecht komt en dat je niet steeds de hele waslijst aan waarnemingen uit heel België hoeft te doorworstelen om te zien wat er recent of minder recent in eigen regio werd gezien.

A online invoersite met puntwaarnemingen, geschikt voor alle soorten A alle waarnemingen zijn raadpleegbaar via internet, per soort, soortgroep, datum, gebied, waarnemer…

A waarnemingen kunnen gestaafd of geïllustreerd worden met foto’s of geluidsfragmenten A eigen gegevens en werkgroepgegevens zijn downloadbaar in tabel of Google earth formaat A via de functie daglijst kunnen overzichten in tekstformaat gegenereerd worden om te posten in mails of op forums A waarnemingen worden doorgestuurd naar natio- nale onderzoeksdatabanken (indien gewenst) * bij elke soort zijn overzichtskaartjes, soortinfor- matie en info over soortherkenning te vinden A waarnemingen kunnen vergeleken worden met die van andere waarnemers A allerlei extra functies zijn nog in ontwikkeling

De inhoud van dit artikel werd, met toestemming van Natuurpunt Studie, grotendeels overgenomen uit het tijdschrift Natuur.focus.

nr. 4 - oktober 2008

27

De Steenmarter

Terug in de Denderstreek In het verleden waren er al een paar waarnemingen, maar het laatste jaar waren er vier zekere, waarvan drie dode dieren. Zo kan er dus geen enkele twijfel over bestaan: de steenmarter is terug in onze Denderregio.Ø Familie De steenmarter is een roofdier dat behoort tot de familie van de marterachtigen, zoals je in die orde ook de familie van de hondachtigen (vos) en katachtigen (wilde kat, lynx) hebt in België. Hij is een van de 7 inheemse marterachtigen, samen met wezel, hermelijn, bunzing, boommarter, das en otter. De laatste drie zijn erg zeldzaam en werden recent niet in onze regio waargenomen. De steenmarter is bruin, zo groot als een gewone huiskat en heeft meestal een kenmerkende, gevorkte witte bef. Deze witte bef kan soms onregelmatig en geelachtig zijn, waardoor verwarring met de boommarter mogelijk is.

De steenmarter is een alles etende opportunist. Logisch dus dat hij ook wel zijn plan kan trekken in onze regio en dat we hem dicht bij de mensen aantreffen. Die voorkeur voor een menselijke omgeving maken hem extra gevoelig voor jacht en verdelging. In Vlaanderen was hij algemeen in de 19de eeuw, maar in de jaren 70 van de 20ste eeuw was hij buiten de Voerstreek verdwenen.

Toen de jacht werd gesloten, kon hij zich langzaam herstellen. En zo lijkt hij eindelijk weer onze regio bereikt  Steenmarter in schuur te hebben. De steenmarter is net als zijn erg zeldzame broer de boommarter en zijn drie kleinere broers – wezel, hermelijn Oude en nieuwe waarnemingen en bunzing - nog steeds jachtwild in Vlaanderen, In het verleden waren er al wat zekere en onzemaar de jacht erop is momenteel gesloten. kere waarnemingen van steenmarters in onze

28

nr. 4 - oktober 2008

© Vilda - Rollin verlinde

Terug van weggeweest

Gaat het hier over de eerste zwervers die een nieuw gebied aan het koloniseren zijn? Of zijn er hier en daar in onze regio al populaties aanwezig? Het dier op de zolder in het woonhuis doet het tweede vermoeden. Hierover kan misschien uitsluitsel gegeven worden als de dode dieren bij het INBO onderzocht worden.

Waarnemingen van steenmarter en andere zoogdieren mogen gepost worden op: denderstreek.waarnemingen.be of gemeld worden bij Joachim joachimdm@yahoo.com

nr. 4 - oktober 2008

Peter Tolleneer

 Steenmarter Aaigem - Den Dotter

Ø Met

dank aan mede-waarnemers: Peter Tolleneer, Geert Rohaert, Wouter Faveyts en Robert Jooris

Zoogdierenwerkgroep INFO

Eerste zwervers of populatie?

Bart Backaert

regio, namelijk rond De Rietbeemd (dood dier), Moenebroek en den Dotter (interviews). Maar met interviews van zichtwaarnemingen dient men steeds voorzichtig om te springen. We kregen bijvoorbeeld een waarneming binnen van een onmiskenbaar dier, de das, maar op bijhorende foto bleek het over een bunzing te gaan.

Absolute zekerheid heb je met de foto van een dood dier, wat niet wil zeggen dat je extra  Steenmarter Groendienst Aalst op het gaspedaal moet gaan staan. In augustus van vorig jaar werd een dood exemplaar in onze regio gevonden bij den Dotter, op de grens tussen Haaltert en Aaigem. Hierdoor stijgt de waarde van de interviewwaarneming uit het verleden. Dit jaar in april en in juni werd een dood dier gevonden op de Brusselse Steenweg te Meerbeke een aan het oprittencomplex van de E40 te Erembodegem. Dus vlakbij het Osbroek. Recente zekere zichtwaarnemingen zijn er ook nog uit Onkerzele (2005) en Smetlede (2008), waar hij ontdekt werd door geluids- en geuroverlast in een woonhuis.

Joachim De Maeseneer joachimdm@yahoo.com 0496 93 53 77 .

29

JNM-Ninove-Geraardsbergen

Paddenstoelen in het bos Net zoals de voorbije jaren proberen we een topgids te strikken die ons alles over paddestoelen kan vertellen!

Maar ook zonder gids staan we ons mannetje wel. Zin in een namiddagje kijken en proeven van fluweelboleten, stevige braakrussula’s en parelstuifzwammen? Trek je stevige schoenen aan en vervolledig onze paddocrew!

Waar:

afspraak aan de Helix (Hoogvorst, Grimminge)

Wanneer:

Zondag 12 oktober van 14.00 tot 17.00 uur

Voor wie:

Er is zowel een wandeling voor de zeven- tot en met de twaalfjarigen als voor de dertien- tot en met de vijfentwintigjarigen

Meebrengen:

een klein spiegeltje, een paddestoelenboek als je dat hebt © Vilda - Rollin verlinde

Verantwoordelijke: Jens D’Haeseleer 0479 73 77 45 of jnmrules@gmail.com

 Geweizwam

30

nr. 4 - oktober 2008

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aan­ge­name wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaam­heid van natuur en landschap vanuit een bre­­de maat­ schappelijke visie. Onze activitei­ ten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking. www.natuurpunt.be

AFDELINGEN Aalst

Rik De Baere - 053 21 29 13 rik.debaere@telenet.be

Afflige-Liedekerke Kern Affligem

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN

Ledezijde 6657

Giften Reservatenfonds: rekeningnummer: 293-0212075-88 met vermel­ ding van de projectnaam en het projectnummer.

Giften vanaf e 30 zijn fiscaal aftrekbaar.

Moenebroek te Geraards­bergen/ Lierde - 6620

Boelaremeersen te Neder­boelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474 58 08 38

Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Brede Schoren en Konkelschor te Berlare 6616

Dirk Van den Bossche 052 42 49 60

johnny_cornelis@hotmail.com

Wim Van Grieken - 053-77 70 06 wim.van.grieken@advalvas.be

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Kern Liedekerke

Dendervallei te Ninove 6099

Erik De Block - 053 68 35 88 edebe@advalvas.be

Denderleeuw

Bruno De Bruyn - 053 67 07 85 bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Dendermonding

Stefaan Thibau - 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Erpe-Mere

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Boven-Dender

Wouter Faveyts - 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Groot-Haaltert

Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net

Jeroen Vanhee 054 33 50 29 olinda@skynet.be

Den Dotter/ Blauwbos te Haaltert/Aaigem/Mere 6149 Stijn De Ryck 0472 70 20 00 stijnderyck@busmail.net

Everbeekse bossen - 6210

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Carlos D’Haeseleer - 054 41 87 09 carlos.dhaeseleer@na­tuurpunt.be

Molenbeekmeersen te Den­ derleeuw/Okegem - 6646

Padde- en Porrebeekvallei te Dendermonde - 6652 Palitsebeek te Liedekerke - 9427 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Pamelse meersen, Dom­me­lingen te Liedekerke - 9972 Marc Michiels 053 67 11 91 marcusmichiels@skynet.be

Phenixberg te Okegem - 6618 Wouter Mertens 054 32 51 71 wouter.mertens1@telenet.be

Koen Van Den Berge 055 42 83 90 koen.vandenberge@skynet.be

Park van Mesen te Lede

Gemene Meers te Idegem 6647

Raspaillebos te Grimminge 6164

Tom Van Muylem 054 24 02 10 tom.tinne@telenet.be

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Koen Steenhoudt 054 58 67 58 k.steenhoudt@skynet.be

Lede-Houtem

't Groot Schoor te Grem­bergen 6603

Ninove

Heidemeersen te Berlare 6644

Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

Sint-Onolfspolder te Appels/ Dendermonde - 6623

Hogedonk te Gijze­gem/ Herdersem / Mespelare - 6243

Bart Dierickx 052 21 03 81

WERKGROEPEN

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be Wouter Mertens - 0495 68 89 33 wouter.mertens1@telenet.be

Werkgroep Invertebraten

Eric De Tré - 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be - 2255

Vogelwerkgroep Cinerea

Wouter Faveyts 0479 27 32 78 wouter.faveyts@telenet.be

Plantenwerkgroep Allium

Peter Tolleneer - 0498 40 83 28 allium@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep Denderstreek Joachim De Maeseneer Joachimdm@yahoo.com

Paddestoelenwerkgroep Zwamvlok

Tarcy Verstraeten 052 21 11 11

Brian Roelandt Brian.Roelandt@telenet.be 052 22 57 71

Honegem te Erpe-Mere/ Aalst/Lede - 6123

Wim D’Haeseleer - 0495 87 50 50 wim.dhaeseleer@hongem.be www.honegem.be

Valier te Liedekerke - 9418 Marc Michiels - 053 67 11 91­ marcusmichiels@skynet.be

Wachtbekken 6 In Sint-Gillis/Dendermonde Stefaan Thibau 052 42 69 72 stefaan.thibau@skynet.be

REDACTIERAAD Koen Steenhoudt - verzending en redactiesecretaris Wouter Mertens, Daan Stemgée redactiekern Stijn De Ryck - publicatiecontroller Marc Symoens - corrector Willy Beeckman, Rik De Baere, Aagje De Doncker, Joachim De Maeseneer, Dirk De Mesel, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Wouter Faveyts, Jo Ottoy, Peter Tolleneer, Wim Van Grieken, Wilfried Veldeman - lay-out en opmaak

Guido Van Rossen 054 32 23 01

Georges Jacobs 054 33 60 64 georges.jacobs@pandora.be

Korte Lake te Overboelare 6655

Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré 053 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Druk

Keelman te Denderhoutem 6178

Willem Boonen - 054 41 75 85 willem.boonen@skynet.be

Werkgroep amfibieën & reptielen Ward

Kravaalbos te Meldert 6071

nr. 4 - oktober 2008

Godfried Merlevede 068 33 51 06 g.merlevede@tiscali.be

Dendriet ontvangen: Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Dender­streek­ afdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van  7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Heldergemstraat 161, 9450 Heldergem, met vermelding van je lidnummer en “abonne­ment Dendriet, middenkatern afde­ling...”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuur­punt is niet mogelijk.

Werkten ook mee aan dit nr: Bart Backaert, Ingrid Bollaert, Johnny Cornelis, Wim Decock, Carlos D’ Haeseleer, Jens D’ Haeseleer, Ludo Goossens, Gunther Groenez, Annick Muyshondt, Natuur.focus, Koen Van Den Berghe, Vilda: Misjel Decleer, Rollin Verlinde, Yves Adams

Peter D’Hondt - 053 80 72 57 peter.dhondt@telenet.be

Koen De Maere greatskua2002@hotmail.com 0485 68 89 82

Rietbeemd te Moer­beke/ Viane/Lessines - 6058

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuur­punt­afdelingen en zes studie­werkgroepen in de Dender­ streek. Deze af­delin­gen en werkgroepen wil­len zowel occasioneel als struc­tureel in­tens sa­men­wer­ ken. Je kan voor meer inlich­ tingen steeds terecht bij de con­ tactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt. Stuur je opmerkingen, aanmoedigingen, belevenissen en natuurpuntjes door naar de redactie. Deadline volgende Dendriet: 1 november 2008.

Frans Roggeman fransroggeman@msn.com

Walputbeek/Dendermeersen te Meerbeke - 6213

Werkgroep Bomen-ParkOsbroek/Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer 0498 40 83 28 wbpo.aalst@belgacom.net

Drukkerij Druk in de Weer, Gent Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen.

31

Zaterdag 29 november: natuur-regioquiz!

INHOUD 2 Vijf voor twaalf!

3 Op zoek naar eitjes sleedoornpage 6 Krijgt natuur haar plaats?

10 Pluimveeschade door vos aanpakken 13 Natuurrichtplan: Alarmbel!

15 Denderkalender 18

Afscheid van Jean Pierre Somers

19 Afscheid van Herman Derder 20 Gewone bronlibel in Raspaillebos 21 Ingekorven vleermuis op bezoek 22 Wachtbekken 6: dubbel doel 25 Waarnemingen.be 28

De steenmarter is terug

30 JNM-Ninove-Geraarsbergen

Deze titel verwijst naar:  het Griekse dendron, wat boom betekent,  een mineraal in de vorm van een boompje op voegvlakken van sommige gesteenten,  de vertakte uitlopers van hersen- zenuwcellen: een communicatie­­­- kanaal dus,  het Denderbekken met een netwerk van sloten en beken,  tenslotte staat er natuurlijk ook veel riet langs de Dender...

Redactieadres: Dendriet, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Retouradres: Koen Steenhoudt, Waterschaapstraat 30, 1570 Galmaarden E-mail: dendriet@skynet.be Websites: www.natuurpunt.be/denderstreek www.denderstreek.waarnemingen.be Verantwoordelijke uitgever: Wouter Mertens, Pamelstraat 119, 9400 Ninove Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Heldergemstraat 161 9450 Heldergem Foto’s voorpagina: Ganzen: Ludo Goossens Vliegenzwam: Ludo Goossens Beheerswerken Hoge Berg Berlare: Ingrid Bollaert

Schenk een lidmaatschap !

Gezinslidmaatschap:  20 op rekening 230-0044233-21 Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor  8,50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels) Voor  34,50 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)