dendriet 2002 nr 2 jaargang 1

J 2 G nr 002 1 2

Driemaandelijks tijdschrift - april - mei - juni 2002

Raspaillebos Europese bescherming Denderstreek Molenbeekvallei: samenwerken Zoogdierenwerkgroep ELIO

Ten geleide

#

Dendrieten, 1999, een ets van de hand van Jacqueline Arickx, afdeling Affligem - Liedekerke.

Te koop ten voordele van het reservatenfonds.

Deze mooie ets heeft als titel Dendrieten en stelt een weerspiegeling voor van bomen in het water van de Dender, in de buurt van de Dommelingen te Liedekerke.

De ets meet 30 bij 25 cm en werd gemaakt in 20 exemplaren in verschillende kleuren.

De prijs bedraagt 50 euro en de helft ervan gaat naar de aankoop van natuurreservaten.

Info: 053 - 67 13 45

Jullie reacties waren fantastisch. We hebben met de redactieraad echt genoten van de stroom positieve berichten die we ontvingen naar aanleiding van onze eerste Dendriet. Het heeft ons vleugels gegeven en het bekrachtigt de meerwaarde van een regionale samenwerking. Voor jou ligt nu het tweede nummer van onze Dendriet en we hopen, al zijn de verwachtingen hoog gespannen, je ook ditmaal niet te ontgoochelen.

Nu wordt het trouwens pas echt leuk. Met het ontluiken van de natuur kunnen we een activiteitenwaaier aanbieden om "U" tegen te zeggen. Voor elke smaak, elke behoefte, elk moment en elke prijsklasse wel wat wils. Geen enkel restaurant dat een dergelijk gevarieerd menu kan voorleggen. Maak er ten volle gebruik van ! Onze Denderstreek bevat echt nog pareltjes die de moeite zijn om te ontdekken, om er in weg te dromen, om rust te brengen in ons jachtige leven, om te koesteren en te beschermen. Ga onmiddellijk maar snorren in onze Denderkalender en stel voor jezelf een zeer leuke voorjaarskalender samen.

Zie jij trouwens nog de pareltjes in jouw omgeving ? Of staan we er te dicht bij ? Je kent wel de gag van diegene die zijn bril zoekt, terwijl die op zijn eigen neus staat. Dikwijls moet men dus kunnen afstand nemen van iets om het ten volle te kunnen waarderen. En waarom onze regio niet eens bekijken vanuit Europees perspectief ? Ons land moest onlangs een aantal bijkomende habitatrichtlijngebieden aanduiden. De erkende oppervlakte binnen onze regio verdrievoudigde maar liefst van 686 ha naar 2 143 ha ! Eindelijk een eerste erkenning waar we al zolang naar vragen. Dit is zowat 4,34 % van de totale Dendriet-oppervlakte.

Reden genoeg om er eens met een artikel in dit nummer over te berichten. Vlaanderen moet nog de juiste maatregelen voor deze gebieden uitwerken, maar we hopen dat ook gemeenten inzien dat ze hier binnen een internationale gemeenschap een lokale verantwoordelijkheid dragen. Natuurpunt Denderstreek wil samen deze verantwoordelijkheden mee helpen torsen.

Ons natuurgebied dat we deze keer in de kijker stellen, het Raspaillebos, is trouwens ook zo'n habitatrichtlijngebied. Meer nog, het wordt door Europa een tweede maal bevestigd in zijn uniciteit door de toekenning van een Europees Life-project. Ga er dit voorjaar zeker eens langs. Het NMEC De Helix te Grimminge is bijvoorbeeld een goede uitvalsbasis voor een verkenning. Of sluit aan bij ĂŠĂŠn van de voorjaarsactiviteiten uit onze Denderkalender. Slechts een fractie van ons totaal Vlaams bosareaal is historisch permanent bos. En daar hoort het Raspaillebos bij. Niet te verwonderen dat de voorjaarsflora er zo uitbundig kan zijn. Daarom in deze Dendriet dus een boeiend artikel hierover. Veel leesgenot !

De redactie

2

nr 2 - april 2002

De Europese Speciale Beschermingszones in de Denderstreek De Europese Gemeenschap wil alle in het wild levende planten en dieren, en de biotopen waarin ze voorkomen, beschermen. Dit idee ontstond in 1979 toen de bescherming van alle vogelsoorten ingeschreven werd in het Europees recht, in de zogenaamde Vogelrichtlijn. Toen was er nog niets bepaald voor de andere diersoorten en planten. Die lacune werd opgevuld in 1992 met de Habitatrichtlijn. Eén van de doelstellingen van beide richtlijnen is het tot stand brengen van het Europees NATURA 2000 netwerk. Dit netwerk omvat gebieden die waardevolle en/of zeldzame biotopen (habitats) herbergen of het leefgebied vormen van grote populaties van vogels en (op Europees vlak) zeldzame dieren of planten. Het NATURA 2000 netwerk zal bestaan uit de Speciale Beschermingszones en zijn de som van de Vogelrichtlijngebieden (VRG) en de Habitatrichtlijngebieden (HRG). In Vlaanderen krijgt het netwerk stilaan vorm. Ook in onze “Dendriet-regio” treffen we heel wat voorgestelde HRG’s aan.

Natuur zonder grenzen

De Vogelrichtlijn ontstond vanuit de gedachte dat natuur geen grenzen kent. Het heeft geen zin dat één staat er alles aan doet om bepaalde vogelsoorten te beschermen terwijl ze als trekvogels het risico lopen om in een ander land te nr 2 - april 2002

worden neergeknald. Met deze richtlijnen wordt natuur als een gemeenschappelijk erfgoed beschouwd. Let wel, deze richtlijnen leggen niet op dat elke soort strikte bescherming moet krijgen. In principe mag geen enkele soort erop achteruitgaan. In enkele bijlagen bij deze richtlijnen staan soorten of habitats vermeld op basis waarvan de Speciale Beschermingszones moeten afgebakend worden. Daarnaast is er een lijst van strikt te beschermen soorten. Maar dan zijn er nog lijsten van soorten die verhandeld of bejaagd mogen worden, omdat men oordeelt dat hun voortbestaan niet bedreigd is.

Op de Europese website vind je de volledige lijsten van vogelsoorten uit die bijlagen.

De afbakening van VRG’s of HRG’s dient te gebeuren op basis van wetenschappelijke criteria. Die criteria zijn de aanwezigheid van habitats of soorten uit de bijlagen van de richtlijnen. Voor de VRG’s komen daar nog de gebieden bij die belangrijk zijn voor watervogels en/of trekvogels.

Gebieden die niet worden afgebakend door een lidstaat, maar wel voldoen aan de criteria genieten dezelfde bescherming via de richtlijnen.

Een volgende stap is dat iedere lidstaat die bescherming inschrijft in zijn eigen wetgeving.

Te treffen maatregelen

Voor het niet omzetten van de Habitatrichtlijn in de Vlaamse wetgeving riskeert Vlaanderen 3

Speciale beschermingszones van de Europese Habitatrichtlijn in de Denderstreek Schelde- en Durme-estuarium 1 Schelde-oevers en Berlarebroek Bossen van het Zuidoosten van de Zandleemstreek 2 Serskampsebossen en Blote Heide 3 Honegem 1

2 3

7

5 4 6

9 8

12

Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen 4 Kottem (Sint-Lievens-Houtem) 5 Osbroek 6 Welle- en Kapellemeersen 7 Kravaal- en Herenbos 8 Liedekerkebos 9 Bellebeekvallei 10 Neigembos 11 Berchembos 12 Hasselt- en Parkbos 13 Moenebroeken 14 Geitebos 15 Raspaille- en Kluysbos 16 Markvallei, Rietbeemd en Boelarebos

11

13

14

10

15

16

4

nr 2 - april 2002

zeer binnenkort een dagvaarding voor het Europees Hof. Er moeten immers ook goede maatregelen getroffen worden om het natuurbehoud in die zones te verzekeren. Er moet m.a.w. een gebiedsgericht natuurbeleid gevoerd worden.

Maar ook buiten die zones moeten natuurbehoudregels van kracht zijn, dit noemen we het horizontaal natuurbeleid.

Eén van die horizontale natuurbeleidsmaatregelen is de aanpassing van de jachtwetgeving. Zo stelt de Vogelrichtlijn dat het verboden is om het even welke vogel te bejagen gedurende de trek of tijdens het broeden. Dit staat intussen in onze wetgeving. Behalve in Frankrijk sluit het jachtseizoen op trekvogels uiterlijk op 31 januari. Eén van de gebiedsgerichte natuurbehoudsmaatregelen is de opmaak van een natuurrichtplan dat voor elk habitatrichtlijngebied opgesteld zal moeten worden. In zo’n natuurrichtplan zullen instandhoudingsdoelstellingen moeten geformuleerd worden die maatregelen bevatten voor het duurzaam voortbestaan van die soorten of habitats.

In de loop van dit jaar verwachten wij concretere gebiedsgerichte maatregelen voor onze Speciale Beschermingszones. Verscheidene uitvoeringsbesluiten liggen te wachten op goedkeuring.

VEN versus Europees NATURA 2000-netwerk

Je zal wellicht al gehoord hebben van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en misschien zoek je terecht naar het verband met het NATURA 2000 netwerk. De uitbouw van zo’n VEN is ook een vorm nr 2 - april 2002

#

Alluviaal elzenbroekbos - Foto : Wouter Mertens

van gebiedsgericht natuurbeleid die is opgenomen in het Natuurdecreet en het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV).

Denk nu maar niet dat de Speciale Beschermingszones allemaal zullen deel uitmaken van het VEN. Het lijkt misschien logisch dat gebieden die een Europese Beschermingsstatus kregen ook op een lager niveau als prioritair worden beschouwd. In de eerste plaats is de oppervlakte VEN die mag afgebakend worden te beperkt (slechts 125.000 ha, of 9% van Vlaanderen) om de NATURA 2000-gebieden er in onder te

brengen. Bovendien zou het mogelijk moeten zijn om bepaalde Europees belangrijke natuurwaarden in stand te houden met het instrumentarium dat gehanteerd wordt in het natuurverwevingsgebied.

Dus in het gebied waar natuur niet de hoofddoelstelling is, maar eventueel een nevendoelstelling. Een deel van het VEN zal ook in belangrijke mate te situeren zijn buiten het NATURA 2000 netwerk. Er zijn immers nog verscheidene soorten of habitats die op Vlaams niveau bedreigd zijn, maar dat niet zijn op Europees niveau, en die men een be5

de “Dendriet-regio”, m.n.

“Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent”, “Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen” en “Bossen van het Zuidoosten van de Zandleemstreek”.

#

Specifieke Habitatrichtlijnsoort: de Kamsalamander Foto : R. Willockx

scherming wil geven door ze in het VEN te stoppen. Los van die zeldzame of bedreigde status van soorten of habitats zijn er nog gebieden die nu door menselijke ingrepen hun kwaliteit hebben verloren maar waar men de vroegere biotopen wil herstellen met de middelen die geboden worden in het VEN vanuit de gedachte om daar opnieuw grote ruimtelijke eenheden te creëren waar de natuur alle kansen krijgt.

De Vogelrichtlijngebieden in de Denderstreek

Een VRG treffen we enkel aan in het noorden van de “Dendriet-regio” op het grondgebied van de gemeenten Zele, Dendermonde en Berlare, eigenlijk reeds buiten de invloed van de Dender, meer bepaald in de vallei van het zoetwatergetijdengebied van de Durme en de Bovenzeeschelde... Binnen de grenzen van Dendriet beslaat deze beschermingszone 439 ha ofwel 0,89% van de totale “Dendriet”-oppervlakte. Het is één van de niet-integraal beschermde vogelrichtlijngebieden, dwz. dat binnen de afbakening er maar enkele groene gewestplanbestemmin6

gen en enkele belangrijke habitats worden beschermd. In dit VRG genieten volgende habitats bescherming : de stromende en stilstaande waters, met hun oevervegetatie en hun slikplaten, in het zoetwatergetijdengebied, rietvelden, zeggevelden en moerassen.

Het gebied werd destijds aangeduid omdat het broedgebied is of was van Woudaapje, Roerdomp, Zwarte wouw, Bruine Kiekendief, IJsvogel en Blauwborst (bijlage I-soorten) en tevens omdat het een belangrijk doortrek- en overwinteringsgebied is voor Roerdomp, Bruine en Blauwe kiekendief en Velduil. Tot slot telt het gebied een zeer belangrijk aantal overwinterende Slobeenden.

De Habitatrichtlijngebieden in de Denderstreek

In aantal en oppervlakte zijn er meer HRG’s in de “Dendrietregio”. De oppervlakte HRG bedraagt 2.143 ha ofwel 4,34 % van de totale “Dendriet-oppervlakte”. Ter vergelijking : in 1996 werd slechts 686 ha aangeduid of 1,39 %, een forse stijging dus van te beschermen natuurgebied in deze regio. In totaal overlappen er drie hoofdgebieden met

Het HRG “Schelde- en Durme-estuarium” overlapt voor een groot deel met het genoemde Vogelrichtlijngebied (nr. 1 op kaart). De in het oog springende habitats zijn de slikken en schorren van het zoetwatergetijdengebied. In tegenstelling tot de brakke slikken en schorren (van Doel tot Kruibeke), zijn deze zoetwaterslikken en -schorren niet opgenomen in de bijlage van de richtlijn. Wegens de hoge zeldzaamheid van deze biotopen op Europees niveau acht Vlaanderen het de moeite waard om ze toch een bescherming te bieden.

Van de “Bossen van het Zuidoosten van de Zandleemstreek” situeren zich twee deelgebieden binnen de “Dendriet-grenzen”, nl. de Serskampse bossen rond de Serskampse beek (nr. 2) en Honegem-Solegem-Sint-Apollonia (nr. 3). De Serskampse bossen zijn uniek door de aanwezigheid van (een beperkte oppervlakte van) venig berkenbos en relicten van droge en vochtige heide in een oligotrofe (voedselarme) kwelzone. Bovendien komt er nog een goede populatie Kamsalamander voor in een groep poelen, net zoals in Honegem. Honegem bevat nog relicten van het zeer waardevolle blauwgrasland. Ook hier is de oppervlakte van deze habitat zeer klein en staat hij dus onder zeer grote druk vanuit de omgeving. nr 2 - april 2002

Alle overige gebieden (nr. 4 tot 16) zijn deelgebieden van het hoofdgebied “Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen”. Het gaat achtereenvolgens om 3 de helling- en bronbossen rond het gehucht Kottem nabij Sint-Lievens-Houtem (nr. 4) 3 de venige depressie het Osbroek gelegen in de stedelijke omgeving van Aalst (nr. 5) 3 het overstromingsgebied van de Dender nabij Denderleeuw, de Welle- en Kapellemeersen (nr. 6) 3 het Kravaal-Herenboscomplex op de grens van Aalst en Asse (nr. 7) 3 het Liedekerkebos op de grens van Liedekerke en Ternat (nr. 8) 3 de Bellebeekvallei op de grens van Ternat en Affligem (nr. 9) 3 het bosreservaat het Neigembos op grens van Ninove en Gooik (nr. 10) en het nabijgelegen Berchembos, te situeren op Roosdaal en Ninove (nr. 11) 3 het Hasselt- en Parkbos gelegen op de grens van vier gemeenten: Geraardsbergen, Lierde, Zottegem en Herzele (nr. 12) 3 de Moenebroekbeekvallei te Geraardsbergen (nr. 13) 3 het Geitebos te Geraardsbergen (nr. 14) en het Raspaille-Kluysboscomplex te Geraardsbergen en Galmaarden (nr. 15) 3 de Markvallei van Galmaarden tot Deux-Acren, inclusief het Arduin- en Boelarebos en een beperkt deel van de Dendervallei (nr. 16).

Bijna in elk van deze deelgebieden komt het prioritair habitat alluviale elzen- en wilgenbroekbossen voor (goed ontwikkeld in het Osbroek).

Verder zijn er ook de uiterst waardevolle eiken- en eikenhaagbeukenbossen waarvan er twee varianten zijn, nl. één waar de bodem in het voorjaar bijna exclusief bedekt wordt door boshyacint (vb.

Boelarebos) of die waar boshyacint nagenoeg ontbrekend is, maar waar Daslook en Bosbingelkruid meer uitgesproken aanwezig zijn (vb. delen van Neigem- en Ras-

paillebos). In enkele bossen vinden we nog een grote oppervlakte van het habitat zuur beukenbos waar we in de ondergroei vaak Hulst aantreffen (vb. Liedekerkebos). In de valleigronden treffen we ook de moerasspirearuigten, de laaggelegen schrale hooilanden en de eutrofe waterpartijen met o.m. enkele kroossoorten en/of fonteinkruidsoorten.

In dit artikel wordt niet nader ingegaan op de verschillende deelgebieden, deze zullen immers in de verschillende num-

mers van Dendriet nader toegelicht worden. We kunnen vaststellen dat een behoorlijke oppervlakte in de Denderstreek in aanmerking komt om een degelijke bescherming te genieten. De concrete maatregelen die Vlaanderen tot nog toe getroffen heeft zijn nog te mager om dit te garanderen, maar zijn in aantocht. Het is in de regio vooral door de inspanningen van Natuurpunt inzake aankopenbeleid dat er een goede garantie geboden wordt voor de instandhouding van habitats en soorten.

Lode De Beck

Interessante lectuur en websteks

Natuur voor de toekomst 20 jaar Vogelrichtlijn van de Europese Unie, 1999.

(Folder afd. Natuur en Natuurreservaten vzw).

De Levende Natuur, 1998, nr. 6. Themanummer Vogel- en Habitatrichtlijn.

Verhelderend overzicht van de toestand in Vlaanderen en Nederland met besprekingen van habitats en soorten en toelichting bij enkele Life-projecten.

Lees ook een uitgebreid diepgaand artikel over deze speciale beschermingszones op onze website: www.natuurpunt.be/denderstreek http://europa.eu.int/comm/environment/nature/ De webstek van de Europese Unie m.b.t. het natuurbehoud. nr 2 - april 2002

7

Natuurgebied in de kijker

Raspaillebos

Op de flanken van de Bosberg, te Geraardsbergen- Galmaarden, ligt een bos dat door Europa tot de mooiste in zijn soort wordt gerekend. Onze vereniging begon er in 1994 met een bescheiden project. In 2000 kreeg het vleugels door de aankoop van 31 hectare …

Op de kop van de Bosberg

Het 50 ha grote Raspaillebos behoort, samen met het Moerbekebos en het Karkoolbos, tot een 150 ha groot bosgebied op de flanken van de Bosberg. Met 107,5 meter is de Bosberg het hoogste punt van een uitloper van het Zuidoostvlaamse heuvellandschap.

Hij scheidt de vallei van de Dender van die van zijn bijriviertje de Mark en ligt op de wip tussen Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant, in de gemeenten Geraardsbergen en Galmaarden. Een steile kasseihelling snijdt het bos in tweeën en gaat op de top over in een oude Romeinse Heirbaan, bekend als de laatste scherprechter in de Wielerronde van Vlaanderen. De omgeving is, op wat lintbebouwing na, schaars bevolkt. In uurwijzer-

#

Voorjaarslandschap met een zee van Daslook - Foto : Koen Steenhoudt

zin vinden we op meer dan een kilometer van de top de gehuchtjes Sint-Paulus, Bruinsbroek, Atembeke, Onkerzele en Boskant. Een boogscheut verder is er ook nog het Kluysbos (30 ha). Ook hier heeft Natuurpunt eigendommen, die worden beheerd door vzw De Mark.

Overblijfsel van het Kolenwoud

# 8

De tandpijnhelende Juffrouwkapel Foto : Koen Steenhoudt

Het Raspaillebos behoorde ooit tot een woud dat door de Romeinen 'Arduenna' werd

genoemd en ten tijde van de Franken bekend stond als ‘Kolenwoud’. Deze naam vindt zijn oorsprong in de ijzertijd, toen er massaal houtskool werd gebrand ten behoeve van de ijzerproductie. Het Kolenwoud vormde een wig tussen de rijke cultuurgronden van Zuid-Vlaanderen en Henegouwen enerzijds en Haspengouw anderzijds. Het bestond uit grote bosgebieden die door kleinere bosjes en struweelrijk grasland (wastine) met elkaar waren verbonden.

Vanaf de 10de eeuw volgden nr 2 - april 2002

# verschillende ontginningsgolven elkaar op, met pieken in de 14de en 19de eeuw. Er wordt aangenomen dat de kaart van Ferraris van het midden van de 18de eeuw een goed beeld geeft van de bebossingsgraad rond 1300.

Al was het Raspaillebos in die tijd slechts een schim van het grote Kolenwoud, het was nog steeds drie keer omvangrijker dan nu (495 ha) en strekte zich uit tot bij de muren van het klooster van Beaupré te Grimminge.

Jan De Lichte achterna

De kapel aan de voet van de Bosberg werd rond 1650 opnr 2 - april 2002

Boshyacint - Foto : Koen Steenhoudt

gericht, nadat het Mariabeeld van een kluizenaar voorwerp was geworden van mysterieuze gebeurtenissen. Bedevaarders kwamen massaal naar het Raspaillebos. De Kerk zag hier brood in en vestigde er een Dominicanenklooster. De kapel deed dienst als voorportaal en is er het enige overblijfsel van. Ze werd in 1997 gerestaureerd. In het bos bevindt zich nog de kleinere Juffrouwkapel, waar de bijgelovige Middeleeuwer terechtkon met zijn tandpijn. De Steenborre is de bekendste bron. Ze was het trefpunt tussen de Sint-Adriaansabdij te Geraardsbergen, het Cistersiënzerinnenklooster van Beaupré te Grimminge en

de Dominicanen van Atembeke.

Tijdens de Gentse opstanden verscholen vluchtelingen zich in het Raspaillebos, vanwaar ze de omgeving plunderden.

Ook de bende van Jan de Lichte hield er zich tijdelijk verscholen. Volgens sommige bronnen heeft het bos aan deze boevenverhalen zijn naam te danken. De woorden ‘Raspeel’, ‘Rapaille’ en ‘Raplage’ verwijzen alle naar ‘gespuis’. Het Picardische ‘Raspe’, dat een synoniem is voor hakhout, lijkt echter een plausibeler etymologische verklaring. De hakhoutcultuur wordt er immers reeds eeuwen beoefend.

9

Restant uit het Tertiair

55 miljoen jaar geleden en ook nog eens 5,5 miljoen jaar geleden overspoelden zeeën onze regio en zetten zij er zand en kleilagen af, bestaande uit Ieperiaan, Paniseliaan en Diestiaan. Na het terugwijken van het water, schuurden rivieren in deze afzettingen een prehistorisch landschap uit, dat sterk verschilde van dat van vandaag. Tijdens de laatste ijstijd werd dit landschap bedolven onder een leempakket dat in de Dendervallei tot 10 meter dik is en op de steile hellingen dun of zelfs afwezig. In deze nieuwe afzettingen ontstonden de Denderen de Markvallei met hun bijbeken, zoals we ze nu kennen.

De harde tertiaire lagen zorgden ervoor dat in de Vlaamse Ardennen een aantal heuvels overeind bleven als getuigen van het vroegere prehistorische landschap. De Bosberg is daar één van.

Kleurrijk voorjaar

In het Raspaillebos wisselen Beukenbos, Eikenbos, Elzenbroek en Bronbos elkaar af.

Bronnen met kalkhoudend water zorgen voor een uitbundige voorjaarsflora. Waar kwelwater opwelt, groeien zeldzaamheden als Reuzenpaardestaart, Hangende zegge, Slanke zegge en Spekwortel. De beekoevers zijn in het voorjaar kleurige linten van Dotterbloemen, Pinksterbloemen, Slanke sleutelbloemen, Speenkruid, Aronskelken, Muskuskruid, Salomonszegels en Viooltjes. Het kleurenfestijn bereikt zijn hoogtepunt eind april. Maagdenpalm, Wilde narcissen, Wilde 10

Voorjaarswandeling: De flora van het Raspaillebos op zijn hoogtepunt

I

Zondag 28 april - 14 uur De Helix, Hoogvorst 2, 9506 Grimminge In het kader van de Vlaamse Ardennendag Promotiestand in de Helix

hyacinten, Bosanemonen en Daslook vormen dan een bonte lappendeken van wit, blauw en geel. Waar de traditionele hakhoutcultuur werd gehandhaafd, groeien Orchideeën en Eenbes. En zelfs het Lelietje-der-dalen behoort tot de wilde flora van het bos.

Glooiende weiden met knotwilgen

Rond het bos ligt een mozaïek van weiland en akkers, balancerend tussen de hoogtelijnen van 30 en 90 meter. Bronbeekvalleitjes, taluds en graften zorgen voor nog meer afwisseling in het reliëf. Alleen al deze glooiingen zijn een lust voor het oog. Bovendien wordt het landschap getooid door een fijnmazig netwerk van veldbosjes, houtkanten, oude meidoornhagen, struwelen, knotwilgen en bloemrijke holle wegen. Verloren hoekjes met Hyacinten en Bosanemonen zijn een vingerwijzing naar het vroegere Ferrarisbos. De vergezichten op de Dendervallei en de Markvallei zijn verbluffend.

Toevlucht voor dieren

Buizerd, Sperwer, Wespendief, Torenvalk en Bosuil hebben hun horsten binnen het bos. In

I

de knotwilgen erbuiten broeden Ransuil en Steenuil. De Kerkuil heeft een vaste stek in de Helix. Andere vermeldenswaardige broedvogels zijn Groene specht, Kleine bonte specht, Houtsnip, Tortelduif, Boomklever, Goudhaantje en Vuurgoudhaantje. De beboste hellingen tussen de twee riviervalleien zijn bovendien een belangrijk richtpunt voor tienduizenden vogels op hun trek naar het zuiden. De uitzonderlijke roofvogelpopulatie wijst op een gezonde voedselpiramide. In Kerkuilbraakballen vonden we 12 verschillende soorten muizen waaronder Ondergrondse woelmuis, Bosmuis, Dwergmuis en Dwergspitsmuis. Het grotere grut wordt vertegenwoordigd door Rode eekhoorn, Wezel, Hermelijn, Bunzing, Vos en Ree. Opmerkelijk zijn ook de Vuursalamander, de Hazelworm en de Eikelmuis.

Gedurfde kijk op de toekomst

In de boskern moeten populieren, lorken en andere exoten plaats maken voor inheemse soorten. Na deze metamorfose wordt het bos zoveel mogelijk overgelaten aan de willekeur van moeder natuur. Het uiteindelijke beheer blijft beperkt tot het in ere houden van het traditionele hakhout- of midnr 2 - april 2002

Europese appreciatie

Op het Gewestplan, in het Ontwerp Groene Hoofdstructuur en op de Biologische Waarderingskaart scoort het Raspaillebos telkens de hoogste punten. Wegens zijn natuurwetenschappelijke en esthetische waarde is het sinds 1980 geklasseerd als Landschap. Sinds onlangs maakt het deel uit van een stiltegebied. Bovendien ligt het bos en een deel van zijn omgeving in het habitatrichtlijngebied 'Bossen van de Vlaamse Ardennen en andere ZuidVlaamse bossen'. Vooral deze laatste bepaling blijkt voor ons project van grote waarde. Ze stelde ons in staat om samen met de bossen in Everbeek en het bos t’Ename mee te dingen voor een Europees LIFEproject. Dit project werd binnengehaald en is op 1 oktober nr 2 - april 2002

2001 in voege getreden. We hebben nu vijf jaar de tijd om een aantal acties te realiseren waarvoor Europa fondsen vrijmaakt. Voor ons project zijn dit de aankoop van nog eens 17 ha bos en weiland, enkele grote exploitatiewerken, knuppelpaden, een educatieve gebiedsfolder en informatieborden.

Sinds 1996 is het Raspaillebos een habitatrichtlijngebied, een statuut dat in 2001 werd herbevestigd. Alle gebieden met een dergelijk statuut moeten samen een netwerk van Europese natuurgebieden vormen, het zogenaamde NATURA 2000 netwerk. De Europese Unie beschikt over een financieringsinstrument om de waarde van deze gebieden te ondersteunen en uit te breiden, namelijk het LIFE-programma. Op initiatief van de Werkgroep Bos t’Ename werd in 1999 een projectvoorstel ingediend voor bosgebieden in Ename en Everbeek. Bij een herindiening een jaar later, werd ook het Raspaillebos opgenomen. Het voorstel werd op 5 juli 2001 goedgekeurd en ging officieel van start op 1 oktober 2001. Hoofddoel zijn de aankoop van 94 ha in Ename, 30 ha in Everbeek en 17 ha in Grimminge. Het project nam een vliegende start met de INFO

delhoutbeheer op een beperkt aantal plaatsen. In een gordel van weiland rond het bos opteren we voor bosuitbreiding, die spontaan moet tot stand komen onder de begeleiding van een beperkt aantal grote grazers. Het einddoel is bos (70 %) met open, grazige plaatsen (30 %). Waar hagen en wilgenrijen het landschap sieren, worden zij om ecologische en cultuurhistorische redenen behouden en wordt de kleinschalige structuur in de hand gewerkt door extensieve begrazing. Het doel is hier echter niet een bos maar een open wastine van verruigd grasland (70%) met struwelen (30%). Op termijn moet deze spontane evolutie resulteren in een gevarieerd landschap waar de grenzen tussen het bos en zijn omgeving vervagen.

aankoop van één groot blok van 60 ha in Ename op 30 oktober 2001.

Natuur voor iedereen

Het Raspaillebos sluit in alle richtingen aan op een netwerk van in totaal 15 km openbare bos- en veldwegen. Er zijn verbindingspaden met het Kluysbos en de Markvallei – waar Natuurpunt reservaten bezit – en met het Provinciaal domein De Gavers. Er zijn drie startplaatsen met parkeergelegenheid: bij het NMEC De Helix, aan de voet van de Bosberg en bij café Den Uitkijktoren op de top van de Bosberg. Er wordt gewerkt aan een gebiedsfolder die historiek, ecologie, landschap en beheer toelicht en enkele uitgewerkte wandelingen zal bevatten. Ook is het de bedoeling een nauwe samenwerking met het NMEC de Helix aan te gaan, zodat we de krachtpunten van ons reservaat ook aan het jonge publiek kunnen openbaren.

De Juffrouwkapel wordt gerestaureerd en er komt een nieuw wandelpad ernaartoe.

Het publiek krijgt bovendien de kans om in elk seizoen het Raspaillebos te bezoeken onder de begeleiding van een gids.

Koen Steenhoudt Koen Steenhoudt 054 - 5 8 6 7 5 8 k.steenhoudt@belgacom.net

Financiële steun Zin om een ambitieus bosproject te steunen ?

Uw financiële bijdrage is goed besteed op reservatenrekening 293-0212075-88 van Natuurpunt, met als vermelding Projectnummer 6164 – Raspaillebos.

Giften vanaf 30 euro zijn fiscaal aftrekbaar.

11

Samen werken aan de Molenbeekvallei Welke Molenbeek ?

De Molenbeek: zo zijn er in Vlaanderen dertien in een dozijn.

Zelfs binnen de Denderstreek zocht men bij de naamgeving van beken op verschillende plaatsen inspiratie in dezelfde hoek. De Molenbeek waarover we het in dit artikel hebben, ontspringt te Zottegem (Erwetegem) en mondt uit in de Dender te Aalst (Hofstade). Zoals uit bijgaand kaartje blijkt, neemt ze een aanzienlijk deel in van het Denderbekken. Chauvinistisch als we zijn, beweren we dat dit de enige échte Molenbeek is. Want haar natuur en landschapsvormen zijn uniek.

Het licht heuvelend terrein, geërodeerd door de beek, vormt een eerste hindernis voor de wind die vanuit de noordelijk gelegen laagvlakte waait. Het reliëf, de wind en de aanwezigheid van water resulteerden in een typerende hoge concentratie aan winden watermolens. De Molenbeekvallei is naast het Denderalluvium één van de belangrijkste secundaire water-

rijke natuurentiteiten in de regio.

Studie

De natuurwaarden van de Molenbeekvallei trokken terecht de aandacht van het Oost-Vlaamse Provinciebestuur, dienst planning en natuurbehoud. Deze gaf de opdracht aan het studiebureau Belconsulting om voor het stroombekken een gebiedsvisie te ontwikkelen als aanzet

voor een integraal waterbeheer. De studie werd uitgevoerd in 1999 en 2000 en beslaat hoofdzakelijk het grondgebied van de gemeenten Zottegem, Herzele, Erpe-Mere, Haaltert en Aalst. Een exacte omschrijving en doelstelling van de opdracht vinden we niet terug in het einddocument, behalve dan in de titel zelf. We namen het document, dat bestaat uit een tekstgedeelte en een kaartenbundel, voor jou eens grondig door.

Inhoud

# 12

Het Molenpad loopt ook langs het reservaat Den Dotter Foto : Koen Himpe

Om tot een integrale visie te kunnen komen behandelt de studie de meest diverse aspecten van het stroombekken van de Molenbeek, zoals bestemmings- en planningsindicaties, landschapshistorische aspecten, toeristische uitrusting, vegetatie- en faunacomponenten, bodemgebruik en erosiegevoeligheid, overstromingsgebieden en rioleringstoestand. Om tot een echt integraal waterbeheer te kunnen komen is volgens ons een aanvullende studie met meer nr 2 - april 2002

#

Detailkaart projectvoorstellen - Illustratie: Belconsulting

kwantitatieve gegevens over de waterhoeveelheden nodig.

Denken we maar aan een waterbalans met minimale en maximale neerslag, infiltratieen afvoerwaarden en dergelijke. Maar goed, de studie had uiteindelijk vooral de bedoeling een "groene" aanzet te geven vanuit de dienst natuurbehoud van de Provincie. Hier valt de studie ons dan ook licht tegen, omdat men voor de inventarisatie van fauna en flora vrijwel uitsluitend een beroep heeft gedaan op bestaand kaartmateriaal en bestaande gegevens die door de lokale Natuurpuntwerking werden aangeleverd. Weinig eigen aanvullend soortgericht inventarisatiewerk op het terrein dus. Wat dat betreft, geeft de studie ons, natuurbeschernr 2 - april 2002

mers, niets nieuws, ze brengt alleen de ons bekende informatie samen. Wat hopelijk een aanzet kan zijn voor verder onderzoek. Ik hoor je het al zeggen : een soortgericht onderzoek is volgens jou in het kader van een integraal water-

#

beleid overbodig. En eigenlijk heb je gelijk. Maar dan is er toch zeker in het licht van een biodiversiteitsbeleid een verdere inventarisatie wenselijk.

En aangezien de dienst Natuurbehoud opdrachtgever was, was dit niet onlogisch ge-

De bovenloop van de Molenbeek - Foto : Koen Himpe

13

PROJECTEN IN HET DENDERBEKKEN Wat ?

Initiatiefnemer

Opmerking

Gebiedsvisie Molenbeek als aanzet tot integraal waterbeheer

Provincie Oost-Vlaanderen, dienst planning en natuurbehoud

Proefproject integraal waterbeheer bovenloop Terkleppebeek

Aminal afdeling Water

Optimalisatie van natuurwaarden langs de Dender door aangepaste inrichting en beheer

Aminal afdeling Natuur, buitendienst Oost-Vlaanderen

Opmaak van een ontwerpecosysteemvisie voor de vallei en brongebieden van de bovenlopen van het Denderbekken

Aminal afdeling Natuur

Opmaak van een functieplan van de Dender

Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ)

Pilootstudie voor opstellen van methodologie voor aanduiden van SVWL binnen kaderrichtlijn water (Dender, Bellebeek, Mark)

Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)

Opmaak van een beheersplan voor de oevers van de Dender

Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ)

Ruimtelijke Ordening & Milieu (ROM)-project Dendervallei

Provincie Oost-Vlaanderen

Rapport klaar

In uitvoering

Rapport klaar

reeds tussentijds rapport

"Projecten in het Denderbekken" Momenteel staat het Denderbekken in de volle aandacht van onze beleidsvoerders. We hebben weet van niet minder dan 8 verschillende projecten van verschillende instanties. Heb je nog weet van meer ? Meld het ons !

We hopen in elk geval op een goede onderlinge afstemming van de diverse plannen, zeker tussen de ontwerpecosysteemvisie en het functieplan van de Dender. Als dit niet het geval zou zijn, zou het pijnlijk duidelijk worden hoe ver we staan van een ĂŠcht integraal waterbeleid.

weest. Uiteraard werken ook onze Natuurpunt studiegroepen overal hieraan gestaag verder. Maar is een zeer specifieke op professionele basis verder doorgedreven terreinstudie hier ook geen taak voor bijvoorbeeld het Instituut voor Natuurbehoud ? Wij zijn in elk geval grote voorstander om een provinciaal en gemeentelijk biodiversiteitsbeleid in rivier- en beekvalleien te koppe14

len aan een integraal waterbeleid. De grote meerwaarde van de studie ligt volgens ons dan ook meer in een goede inventarisatie van een aantal ecotopen en ruimtelijke parameters en de opbouw van een vrij consistente visie met bijhorende aanbevelingen. Er zit ook zeker leermateriaal in voor andere beekvalleien in het Denderbekken. Het kaartmateriaal vormt een handige in-

formatiebron voor beleidsvoering.

Actie ! Actie ? ?

Voor de gewenste ruimtelijke ontwikkeling voor land- en waterbeheer is een gebiedsvisie ontwikkeld met een zonering van functies binnen de onderscheiden landschapseenheden. Er wordt ook een nr 2 - april 2002

inventaris gegeven van de voornaamste deelinitiatieven die zowel op administratief als privaat niveau lopen. Zo kunnen initiatieven samengebracht worden, overlappingen vermeden en samenwerking bevorderd. En dit zijn toch juist drie essentiële voorwaarden voor een goed integraal waterbeheer. De voorgestelde actiepunten situeren zich op het vlak van behoud en beheer van water, bodem en landschapselementen, de opheffing van een aantal knelpunten en de opwaardering van recreatieve functies en cultuurhistorische elementen.

Zwakke plek wordt uiteraard de uitvoering van de voorstellen. Voor een aantal voorstellen gaat men er al van uit dat ze uitgevoerd worden.

Denken we maar aan de GNOP's (Gemeentelijke Natuur Ontwikkelings Plannen), waarnaar men in de studie ook verwijst. Hoeveel van deze GNOP's liggen er al niet in een bestoft laatje ? Hoeveel voorgestelde acties zijn er uiteindelijk van uitgevoerd ? En wat zijn de kansen dat men

met deze studie over de Molenbeek dezelfde weg opgaat ?

Natuurpunt Erpe-Mere heeft onlangs nog de uitvoering van de voorstellen van deze studie bepleit in de gemeentelijke Mina-raad. Dit heeft ondertussen geleid tot een advies van de raad aan het college.

Lokaal integraal beleid nu !

Wij willen dat de actiepunten van de studie worden uitgevoerd. Moeten we wachten om tot een regionale samenwerking hieromtrent te komen totdat Aminal afdeling Water en de regering de Europese richtlijn Integraal Waterbeheer heeft omgezet in eigen wetgeving ? Neen ! Er is ons nu al zo lang een decreet Integraal Waterbeheer beloofd. Willem Van Oranje parafraserend kunnen we zeggen dat het "niet nodig is om te wachten op een wet om ons gezond verstand nu reeds te gebruiken, noch op eventuele middelen van derden om zelf al iets te ondernemen".

Het Provinciebestuur is het

best geplaatst om de diverse actoren samen te brengen en in te staan voor de coördinatie en afstemming van mogelijke acties. We denken dat dit nu reeds kan. We moeten niet wachten tot de studie enkel nog historische waarde zou hebben.

We zijn dan ook zeer verheugd vast te stellen dat de provincie initiatief heeft genomen om een stuurgroep op te richten die alle actoren zal aansporen om de voorstellen uit te voeren.

Ook vrijwilligers kunnen hun inbreng hebben en dienen zich te melden via hun Natuurpuntafdeling.

Rond dergelijke samenwerkingsvormen kan er misschien al één en ander geleerd worden uit andere proefprojecten.

In het Denderbekken hebben we reeds zo’n proefproject: "Integraal waterbeheer op de bovenloop van de Terkleppebeek". Natuurpunt is er, als eigenaar van het Trimpontbos, betrokken partner.

Walter Loy, Joost en Wouter Mertens

INFO

Een kopie in kleur van de studie "Stroombekken van de Molenbeek (S 5021) op het grondgebied van de Gemeenten Zottegem, Herzele, Erpe-Mere, Haaltert en Aalst.

Gebiedsvisie als aanzet tot integraal waterbeheer" kost A 7,50 en is te verkrijgen bij het Provinciebestuur van OostVlaanderen.

nr 2 - april 2002

Didier van Brussel 09 - 267 84 78 Didier.vanbrussel@oost-vlaanderen.be

15

Oortjes open en handen in elkaar Allereerste proefproject "stiltegebied" ligt in onze streek !

We zijn sterk ondergedompeld in onze woonomgeving. Zo sterk dat het toenemende surrealisme ervan ons niet meer opvalt.

Beangstigend. Vlaanderen is zo lawaaierig geworden dat de gebieden waar het nog echt stil kan zijn, bijna even schaars zijn als sproetjes op de huid van een neger. Uitzonderingen worden dus regel en regel uitzondering. Eén van deze uitzonderingen ligt in onze Denderstreek en werd recent aangeduid als hét proefproject in Vlaanderen om een stiltebevorderend beleid te ontwikkelen.

Recyclage van goede ideeën

Het proefproject Dender-Mark dat eind 2001 werd erkend, ligt tussen Onkerzele, Grimminge, Zandbergen, Pollare, Denderwindeke, Vollezele, Galmaarden en Moerbeke. De uitzonderlijke waarde van dit gebied is reeds lang bekend.

Het idee dat dit gebied zeer karakteristiek is en dus een specifiek beleid vraagt, is niet nieuw. Reeds in 1979 immers werd door de toenmalige leefmilieugroepen van Ninove en Geraardsbergen een vruchteloze poging ondernomen om in dezelfde regio een "landschapspark" zoals dat toen heette, op te richten. Eind 1991 had een ander initiatief meer succes. Toen ondertekenden alle politieke partijen en natuurverenigingen uit Ninove, Geraardsbergen en Galmaarden een "landschapscharter". Dit project had een aantal zeer concrete intenties qua natuur en landschap, maar ook qua leefkwaliteit en

16

#

Verrassend hoekje in de Markvallei - Foto : Aminal

stilte. Het project stierf echter na een paar vruchtbare jaren een – sorry voor de ironische woordspeling – "stille" dood.

Redenen ? Een gebrek aan een

full-time professionele kracht, aan financiële middelen, maar vooral een gebrek aan politieke volharding.

nr 2 - april 2002

Geen druk, maar draagkracht

Toch liggen de kaarten deze keer anders. Naast de drie lokale gemeentebesturen engageerden zich immers ook de twee betrokken provinciebesturen ĂŠn de Vlaamse overheid. De onderlinge intentieverklaring behelst in eerste instantie een gebiedsafbakening waarbinnen men op een structurele wijze tot een samenwerking wil komen. Men wil geen nieuwe wetten of regels maken, maar men wil de bestaande wettelijke instrumenten optimaal benutten en de betrokken sectoren actief laten deelnemen vanuit de leuke idee dat een maatschappelijke draagkracht veel effectiever is dan dwingende wetgeving. Wij denken echter dat beide complementair zijn. Het huidige samenwerkingsprotocol is dus duidelijk veel meer vrijblijvend dan het charter van 1991, maar anderzijds biedt deze aanpak nieuwe perspectieven en worden er duidelijk vanuit de hogere overheden (de provincies) middelen opgenomen in de begroting. Middelen die zeker het succes mee kunnen bepalen.

Laat het ons goed doen !

Een Vlaams stiltebeleid staat duidelijk nog in zijn kinderschoenen. Er bestaat geen enkel degelijk samenhangend wettelijk kader rond. We vinden sporadisch verspreid wel iets terug in de wetgeving. De meest bruikbare elementen vinden we in het Vlarem-vergunningenbeleid. Ook in het buitenland zit men pas in de experimentele fase. Men beschouwt het project daarom als een proefproject, een pro-

nr 2 - april 2002

#

Zicht vanaf de Congoberg te Vollezele - Foto : Aminal

ject waaruit men dan nadien voor geheel Vlaanderen lessen kan trekken. We hebben dus alle redenen om het goed te doen.

Een valse start ?

Het is dan ook jammer te moeten vaststellen dat de afbakening van het gebied vanuit een vast idee vertrokken is, dat nadien dan met cijfermateriaal bevestigd is. In de afbakeningsprocedure langs Oost-Vlaamse zijde bevindt zich geen enkel meetpunt buiten de afbakening ! Dit lijkt ons niet echt wetenschappelijk.

Maar men mag het ons altijd uitleggen. Bij een verder reikende afbakeningsmethode kunnen we ons niet inbeelden dat bepaalde delen van de Dender- en de Markvallei uit de afbakening kunnen vallen.

Dit is nu wel het geval. Voorts lijkt het ons een gemiste kans dat men geen gegevensset heeft aangelegd van metingen over het gehele territorium van de drie betrokken gemeenten.

Een geluidsbeleid moet volgens ons een integraal beleid

zijn. Een beleid dat dus kan gevoerd worden over het hele grondgebied, met een specifieke aanpak in stiltegebieden, geluidsconcentratiegebieden en diverse overgangsgebieden. Conclusies uit de leerfouten binnen dit project zal men dus enkel maar kunnen trekken voor de andere stiltegebieden. Zoals de sproetjes op de huid van die neger. Naar de volledige huid van ons Vlaamse landschap, jammer genoeg vol littekens, naar een gebiedsdekkend beleid dus, zal men de conclusies dus niet kunnen extrapoleren. Jammer. Deze kritische noot wil niet zeggen dat we zouden blind zijn voor de vele positieve mogelijkheden om een draagvlak te vergroten en om een leerproces op gang te brengen dat het geluidsbeleid in het algemeen en een beleid voor stiltegebieden specifiek ten goede komt. Natuurpunt wil, met het Raspaille- en het Kluisbos in het hart van dit gebied, zich ten volle achter het project scharen.

Wouter Mertens

17

M I

N ATUURPUNTJES

5 Regionaal landschap Er wordt door de Geraardsbergse burgemeester bij de gemeentebesturen gepolst of er interesse bestaat voor een Regionaal Landschap in de Dendervallei van Geraardsbergen tot Dendermonde. Normaliter krijgen dergelijke projecten pas een meerwaarde in een voldoende homogeen landschappelijk gebied.

Natuurpunt Denderstreek is de eerste om streekdenken en streekontwikkeling te promoten, maar we moeten tegelijkertijd durven vaststellen dat de volledige Dendervallei niet echt landschappelijk homogeen meer is. Ook de uitgangspunten voor een Regionaal Landschap in de streek zijn ons nog niet volledig duidelijk. Uiteraard staan we steeds open voor constructief overleg. Dendriet houdt je op de hoogte !

5 Eigen waterzuivering Goed nieuws voor wie een kleinschalige waterzuiveringsinstallatie (KWZI) wil laten aanleggen ! KWZI's tot 50 inwonersequivalent (IE) worden binnenkort gecertificeerd. Zo kan vermeden worden dat wanneer een burger de investering van een eigen KWZI zelf moet betalen, deze nadien niet afdoende zou blijken te werken.

5 Eigen waterzuivering (bis). Mensen uit de buurt van de Sint-Onolfspolder kunnen door hun geïsoleerde ligging niet aansluiten op het rioleringsnet. Ze namen contact op met Natuurpunt afd. Dendermonding om meer info te verkrijgen. Dit is geen alleenstaand geval, maar een problematiek die door het bebouwingspatroon verspreid zit over de gehele streek. Het NMEC De Helix (Grimminge) richt daarom op vrijdagavond 21 juni samen met Natuurpunt Geraardsbergen een info-avond in over KWZI's, het beleid hieromtrent en de subsidiëring. Twee dagen nadien gaat men in groep een aantal KWZI's op het terrein bezoeken. Info: de Helix - Hilde Delausnay: 054 - 31 79 63 (kantooruren).

5 Gescheiden riolering. Er komt een 100% subsidie voor de aanleg van een tweede DWA (= droog-weer-afvoer) riolering en de bijho18

rende werken voor de afvoer van regenwater.

Gemeenten zullen continu projecten kunnen indienen. Deze stimulans om extra werk te maken van de afkoppeling van regenwater van het rioleringsnet is een goede zaak voor de regelmatig door overstromingen geteisterde Denderstreek. Tevens kan deze maatregel de verdroging van onze natuur helpen tegengaan. Men moet wel opletten dat men met deze impuls de langetermijnplanning niet ondergraaft.

5 Gemeentelijk waterzuiveringsbeleid We kregen op ons artikel over Aquafin in Dendriet nr 1 een interessante reactie binnen van ir. Marc Van Ginderdeuren, hoofd van de dienst openbare werken van de stad Aalst. In het volgend nummer van het tijdschrift "Riolering" bespreekt hij de 8 grote knelpunten in het gemeentelijk waterzuiveringsbeleid.

5 Porto Alegre. Het Uilenkot (Herzele) nam deel aan het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre (Brazilië) en het voorafgaand forum voor lokale besturen tegen sociale uitsluiting.

We zijn fier dat mensen uit de regio hieraan participeren. Bezoek zeker eens hun website voor meer info: http://home.pi.be/uilekot.

5 Vossen en Reigers

Geraardsbergse milieuschepen als een vos in een kegelspel Foto: Tom Van Muylem

"

De Geraardsbergse milieuschepen deed in de pers een oproep om de verdelging van vossen en reigers toe te laten. Wij dachten dat zoiets niet meer van deze tijd was. Hij richtte hierover tevens een brief aan minister Dua. De plaatselijke Natuurpuntafdeling mobiliseerde op zeer korte tijd 70 mensen die hun nek wilden uitsteken. Bij de aanvang van de gemeenteraad uitten ze hun ongenoegen op een ludieke, duidelijke, maar serene wijze. De actie werd in de pers sterk gesmaakt. De burgenr 2 - april 2002

meester distantieerde zich gelukkig volledig van het solo-slim-standpunt van zijn Schepen.

5 Infovoormiddag convenant Momenteel wordt er in tal van colleges, gemeenteraden en milieuraden in de regio gediscussieerd over het nieuwe milieuconvenant voor de periode 2002 - 2004 tussen de Vlaamse overheid en de gemeenten. Er zitten toch wel een aantal vernieuwende ideeën in.

Voor alle gemeenteraadsleden en milieuraadsleden uit de streek organiseert Natuurpunt Denderregio ism de stad Ninove op zondag 21 april (Dag der Aarde, die dit jaar handelt rond "duurzaam gemeentelijk beleid") van 10 tot 12 uur een leerrijke infovoormiddag, in het Buurthuis van Pollare bij Ninove.

5 Bestrijdingsmiddelen Een nieuw Decreet verbiedt de gemeenten om vanaf 2004 bestrijdingsmiddelen te gebruiken in parken, op wegbermen, in de nabijheid van waterlopen, in natuur- en bosgebieden en op openbare domeinen. Men wordt verplicht om tegen 1 juni 2003 een reductiebestrijdingsprogramma op te stellen.

Het beleid ter zake is nog in vele gemeenten in de Denderstreek rampzalig. Dikwijls doen de diensten Openbare Werken hier gewoon hun zin, zonder enig overleg met de diensten Leefmilieu. Werk aan de winkel voor onze Natuurpuntvertegenwoordigers en de gemeentelijke milieuraden !

5 Samenwerking Natuurpunt Herzele gaat actief meewerken met de vogelwerkgroep Cinerea en de Zoogdierenwerkgroep Elio van de Denderstreek.

We hopen dat dit een aanloop is om integraal aan te sluiten bij onze regionale samenwerkingscluster. De deur staat alvast open ! Vzw De Mark (Galmaarden, Herne en Bever) zet voorlopig niet de stap om een Natuurpuntafdeling te worden. De Mark is de belangrijkste zijrivier / zijbeek van de Dender met hoge ecologische potentialiteiten. We hopen nog steeds De Mark in de toekomst te mogen verwelkomen in onze Dendriet.

5 Voorzitter én ondervoorzitter Op 23 maart was er de eerste gewone Algemene Vergadering van Natuurpunt Vlaanderen. Onze regio levert zowel de voorzitter (Walter Roggeman uit Aalst) als de ondervoorzitter (Wouter Mertens uit Ninove) !

nr 2 - april 2002

5 Tuinplanner Ninovieter André Van Assche stelde op basis van zijn ervaringen op zandleemgrond in de Denderstreek een handige tuinplanner op met als doel u te helpen in uw tuinwerkzaamheden. Het kleinood kost A 5.

Info: 054 - 33 81 52.

5 Erkenningsdossier Raspaillebos Op 15 december werd voor het Raspaillebos een dossier ter erkenning van 35 hectare ingediend bij het Vlaams Gewest. Met een beetje geluk mag het bos zich tegen het najaar beroepen op de titel van ‘erkend natuurreservaat’. Eind november werd, met de aankoop van 1,5 ha kamgrasland aansluitend op de bosrand, het startschot gegeven van een nieuwe aankopencampagne.

5 N 41. Er is te Lebbeke een actiegroep opgestart tegen de doortrekking van de N 41. Deze weg zou onder andere het Denderbellebroek en de Meersen van Mespelare doorkruisen !

Het bedreigde gebied vormt in de Noordelijke Denderstreek een belangrijke aaneengesloten open ruimte. Onder meer een studie van prof. Kuijken toonde op wetenschappelijke wijze de ecologische waarde van het gebied aan. Info bij Wouter Jacob van RALDES op het nummer 053 - 77 69 52.

5 Veilig leven in Gijzegem. Er is ook een comité veilig leven in Gijzegem (Veilig) opgericht dat de leefbaarheid in de woonkern moet vergroten. De doortrekking van de N 41 zou een bijkomende aanmoediging betekenen voor het doorgaand verkeer. Natuurpunt onderschrijft volledig hun eisenbundel.

5 Bruine Ratten. In het centrum van Aalst zijn tijdens werkzaamheden een honderdtal Bruine ratten (Rattus norvegicus) opgeschrikt uit hun ondergrondse woonplaatsen en de winkels en winkelstraten ingevlucht. We betwijfelen sterk of de winkeliers en kuierende klanten even geïnteresseerd waren als de mensen van onze zoogdierenwerkgroep !

19

DENDERKALENDER

MEI

___ ___ 1 _ _____ _ _ ___ 2 _ _____ ___ ___ _ 1 _ _ 3 _ _____ ___ ___ _ _ 2 _ 4 __ _ _ _ 3 _ ___ ___ _ 4

IL

APR

BELEVING zondag 7 april natuurwandeling in het Kravaalbos

afd. Lede-Houtem gezinsuitstap

D 14:30 - 17:00 & Kerk Wanzele D Herman Derder 053 - 80 01 10

lentewandeling voor klein en groot

afd. Aalst natuureducatie

D 10:00 - 12:00 & Hof te Putte, Putstraat 99, Meldert D Walter Roggeman

natuureducatieve wandeling i.s.m. Stad Aalst

4 loupe

zondag 7 april

vr. 19 t/m zo. 21 april Biesbosch & Loonse en Drunense Duinen (Nederland)

afd. Affligem - Liedekerke gezinsuitstap

D Jacqueline Arickx 053 - 67 13 45 masy@advalvas.be

dauwtrip (vogelzang) + ontbijt

afd. Affligem - Liedekerke NME

D 7:00 & Kluiskapel, Kluisdreef Affligem/Erembodegem D Wim Van Grieken, 053 - 77 70 06 vangrieken@debcom.be leiding: Walter Roggeman zondag 7 april

!

Biesbosch (o.a. overwinteringsplaats Zee-arend !) per boot: bevertocht, vogeltocht, eendenkooi en wandelen in de Loonse en Drunense Duinen (heide).

Zie artikel in dit nummer.

Inschrijving met voorschot van 30 euro pp op 001-3612115-08 van Natuurpunt kern Liedekerke, met vermelding ‘Biesbosch’.

educatieve boswandeling

zondag 21 april

afd. Affligem - Liedekerke NME

oranjetipwandeling Moenebroek

afd. Geraardsbergen gezinsuitstap

D 10:00 - 12:00 & ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat, Liedekerke D Erik De Block, 053 - 68 35 88 thema: voorjaarsbloeiers zondag 7 april educatieve boswandeling

afd. Groot-Haaltert gezinsuitstap

D 14:30 & Gotegemmolen (grens Haaltert -Aaigem) D Hildegard De Rouck 053 - 83 53 89 zondag 14 april wandeling voorjaarsbloeiers Neigembos

afdeling Ninove gezinsuitstap

D 14:30 - 17:00 & kapel van Bevingen te Neigem D gids: Theo Van Brempt (volwassenen); JNM (kinderen); info: 054 - 50 35 65 wandeling met aandacht voor oude bosplanten

20

D 14:00 - 17:30 & infopaneel reservaat; kruispunt Moorhofstraat Moenebroekstraat te Ophasselt - G’bergen D Carlos D'Haeseleer 054 - 41 87 09 wandeling met als thema de ecologie van de Oranjetip zondag 21 april duurzaam gemeentelijk beleid

afdeling Ninove beleid

D 10:00 - 12:00 & Buurthuis Pollare, hoek Nekkersput en Hoogstraat D voordrachtgever van Natuurpunt info: 054 - 32 51 71

in het kader van de Dag van de Aarde; ism Milieuraad Ninove; toelichting bij het milieuconvenant voor geïnteresseerden, leden van milieuraden en gemeenteraden

za. 27 en zo. 28 april

zondag 14 april

boommarterweekend in De Veluwe

gezinswandeling

regio Denderstreek natuurstudie

D Axel Neukermans 054 - 32 45 29

!

Samen met de mensen van de marterwerkgroep boommarters bestuderen in Nederland

om praktische reden kan je enkel mee na telefonische afspraak met Axel. zondag 28 april florawandeling Raspaillebos

afd. Geraardsbergen gezinsuitstap

D 14:00 - 16:30 & NMEC De Helix Hoogvorst 2, Grimminge D Koen Steenhoudt 054 - 58 67 58 Wandeling i.h.k.v. de Vlaamse Ardennendag met als thema de flora van bronbossen ! Om 16u30 receptie in de Helix n.a.v. inhuldiging toeristische wandelkaart (initiatief Milieuraad en Padstappers). Deze kaart wordt ingewandeld met een traject dat om 15u00 start bij de De Gavers en om 16u30 eindigt bij de Helix. zondag 5 mei open natuurdag vallei van de Mark

afd. Geraardsbergen gezinsuitstap i.s.m. vzw De Mark

D Activiteiten in De Rietbeemd, Markvallei en Kluysbos 06:30 - wandelingen met ontbijt 09:30 - landschapswandelingen met lunch 10:00 - huifkarrentochtjes 14:00 - florawandelingen 17:30 - BBQ in de Rietbeemd ! zie afdelingspagina G’bergen voor details en inschrijvingen zondag 5 mei dauwwandeling met ontbijt

afdeling Ninove gezinsuitstap

D 6:00 - 8:45 & Parking De Quick - begin Eggerstraat - Noord (zijstraat Brusselbaan) D gids: Tom Van Muylem info: Ria De Dyn 054 - 50 35 65

wandeling met aandacht voor vogelzang; aansluitend ontbijt in

nr 2 - april 2002

!

een naburige zaal. kostprijs ontbijt: 4 euro/vw, 2 euro/kind. Inschrijven door storting op 961-0872264-35 van Natuurpunt Ninove met vermelding van het aantal personen en na telefonische melding bij Ria.

D 14:30 & Gotegemmolen (grens Haaltert -Aaigem) D Frederik De Groeve 053 - 62 11 06 zondag 5 mei amfibieëntocht voor het gezin

zondag 5 mei natuurwandeling in het Kravaalbos

afdeling Aalst natuureducatie

D 10:00 - 12:00 & Hof te Putte, Putstraat 99, Meldert D Magda De Wolf Natuureducatieve wandeling i.s.m. Stad Aalst 4 loupe zondag 5 mei open natuurdag Dendermonding

afd. Dendermonding gezinsuitstap

D 14:00 - 17:00 & taverne Oud brughuis langs Schoonaarde brug D Stefaan Thibau tel: 052 - 42 69 72 stefaan.thibau@village.uunet.be gezellige familiewandeling en nadien gezellig keuvelen rond een drankje zondag 5 mei vogelwandeling Liedekerkebos

afd. Affligem - Liedekerke NME

D 10:00 - 12:00 & Ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat, Liedekerke D Erik De Block, 053 - 68 35 88 Thema: vogelgeluiden zondag 5 mei Domentse bossen

afd. Affligem - Liedekerke NME

D 14:00 & Domentveldstraat, Schaapschuurlos, Affligem (op 100 m van Brusselbaan) D Sandro Van Opdenbosch 02 - 569 08 58 Natuurwandeling met het accent op plantengroei, i.h.k.v. de Open Natuurdag. zondag 5 mei vogelwandeling in Den Dotter

afd. Groot-Haaltert gezinsuitstap

nr 2 - april 2002

afd. Lede-Houtem gezinsuitstap

D 14:30 - 17:00 & Hof ter Vaerent D Peter D'Hondt Op zoek naar amfibieën vr. 10 en za. 11 mei Tweedaagse domein Jalna

afd. Geraardsbergen natuurstudie

afd. Affligem - Liedekerke NME

D 14:00 & St-Michielskerk Affligem (Hekelgem) D Wim Van Grieken, 053 - 77 70 06 vangrieken@debcom.be Naar aanleiding van Dag van het Park, bezoek aan Pastorij, Domein Verbrugge zondag 26 mei 2 e biologisch eetfestijn

afdeling Groot-Haaltert benefiet

D zie afdelingspagina zondag 2 juni natuurwandeling in het Osbroek

D info: Willem Boonen 054 - 41 75 85 ! inschrijvingen verplicht; kostprijs 52,5 euro voor 2 x overnachting, ontbijt, lunch en warm avondmaal; plaatsen beperkt za. 18 t/m ma. 20 mei meerdaagse Argonne-uitstap

afdeling Aalst natuureducatie

D 10:00 - 12:00 & infobord Frans Blanckaertdreef (zijstraat Parklaan), Aalst D Bart Backaert natuureducatieve wandeling i.s.m. Stad Aalst 4 loupe zondag 2 juni

afdeling Ninove gezinsuitstap

D info: Wouter Mertens 054 - 32 51 71 ! inschrijving verplicht kostprijs 100 euro voor 2 x overnachting, 2 x ontbijt, 2 x lunch en 2 x warm avondmaal zondag 19 mei plantenwandeling

afd. Dendermonding gezinsuitstap

D 14:00 - 17:00 & Kunstgalerij Pieter Pauwel

Sint-Onolfsdijk 66, 9200 Dendermonde

D Peter De Pinnewaert 0472 - 45 09 54 pinnie@freegates.be op zoek naar juweeltjes die in de Sint-Onolfspolder groeien zondag 26 mei orchideeënuitstap Torfbroek

afd. Geraardsbergen gezinsuitstap

& D !

4

parking Vesten, G’bergen 8:30

Johnny Cornelis, 0474 - 58 08 38

leiding : een plaatselijke gids loupe zondag 26 mei

natuur-historische wandeling

educatieve boswandeling

afd. Affligem - Liedekerke NME

D 10:00 - 12:00 & ingang Liedekerkebos, Schelfhoutstraat, Liedekerke D Erik De Block, 053 - 68 35 88 Thema: kruiden zondag 2 juni cultuur-historie in Den Dotter

afdeling Groot-Haaltert gezinsuitstap

D 14:30 & Gotegemmolen (grens Haaltert-Aaigem) D Stijn De Ryck 053 - 83 52 37 zondag 9 juni gezinswandeling

afdeling Lede - Houtem gezinsuitstap

D 14:30 - 17:00 & Kerk Houtem D Peter D'Hondt lentetocht voor klein en groot di 11, wo 12 en do 13 juni tweedaagse in Viroinval

21

afd. Affligem - Liedekerke NME

& Viroinval (Vierves) D Erik De Block, 053 - 68 35 88 en Luc De Smet Bezoek kalkflora en -fauna en/of aquarelleren. Wij vertrekken dinsdagavond.

zondag 16 juni libellen in De Boelaremeersen

zondag 23 juni

periode mei - juni

slotenwandeling

5-delige basiscursus zoogdieren

afd. Dendermonding gezinsuitstap

regio Denderstreek natuureducatie

D 14:00 - 17:00 & Kunstgalerij Pieter Pauwel

Sint-Onolfsdijk 66, 9200 Dendermonde

D Peter De Pinnewaert

0472 - 45 09 54 pinnie@freegates.be

thema: sloten

afd. Geraardsbergen gezinsuitstap

D 14:00 - 17:30 & kasteeldreef Baronnie Boelare, einde Gentsestraat, G’bergen D Johnny Cornelis, 0474 - 58 08 38 zondag 16 juni orchideeën in Viroinstreek

regio Denderstreek gezinsuitstap

D 7:00 - 18:00 & Stationsplein Aalst 7:20 uur: Den Doorn Ninove D Daan Stemgee / Peter D'Hondt

Orchideeën in de kalkstreek van de Viroin

vrijdag 21 juni infoavond KWZI's

afdeling Geraardsbergen NME

D 19:30 - 22:30 & NMEC De Helix Hoogvorst 2, Grimminge D Johan Vanderheyden 054 - 41 78 17

!

aspecten van kleinschalige waterzuivering in zone C: beleid, wetgeving, subsidies, praktische aspecten van verschillende systemen i.s.m. het NMEC De Helix en het Geraardsbergse Stadsbestuur

zondag 23 juni bezoek aan KWZI's

afdeling Geraardsbergen NME

D 14:00 - 18:00 & NMEC De Helix Hoogvorst 2, Grimminge D Johan Vanderheyden 054 - 41 78 17 bezoek met de wagen aan kleinschalige waterzuiveringsinstallaties van verschillend type

zondag 7 juli natuurwandeling in de Gerstjens

afdeling Aalst natuureducatie

D 10:00 - 12:00 & Parking Gerstenhof,

Stationsplein 9 te Zottegem

D

D lesgever: Sven Verkem

D Inge Singelyn

natuureducatieve wandeling i.s.m. Stad Aalst

4 loupe

zondag 7 juli vlindertocht in en rond het bos

afd. Affligem - Liedekerke NME

excursies vr. 31 mei: 21:00 (vleermuizen) zo. 9 juni: 6:00 (muizen)

& plaats meegedeeld tijdens de cursus

Gerstenstraat 12, Erembodegem

!

D 14:00 & Ingang Liedekerkebos Schelfhoutstraat, Liedekerke D Danny Van Schandevijl 053 - 66 79 04 4 netje

info: Johan Cosijn 055 - 30 98 10 Zoogdierenspecialist Sven Verkem maakt je wegwijs in de wereld van onze inheemse zoogdieren. Naast heel wat kennis brengt hij je vaardigheden bij als werken met een bat-detector, live-traps gebruiken en braakballen pluizen.

Inschrijven noodzakelijk; prijs: 10 euro voor leden Natuurpunt en 15 euro voor niet leden,

over te schrijven op rek. 001-3426660-17 van Natuurpunt Zwalmvallei, p/a Kapellestraat 36/2, 9620 Zottegem, vermelding ‘cursus Zoogdieren’

zondag 7 juli

pe periode mei - juni

kruidenwandeling in Den Dotter

5-delige cursus grassen, zeggen en russen

afd. Groot-Haaltert gezinsuitstap

afdeling Ninove natuureducatie

D 14:30 & Gotegemmolen (grens Haaltert-Aaigem) D Peter Van der Hoeven 053 - 62 28 63

CURSUSSEN periode april cursus natuur in de tuin

afd. Affligem - Liedekerke NME

theorie D do. 18 april: 9:30 (4e theorieles) & Raadzaal Bellekouter, Bellestraat 99, Affligem D Zoogdieren, amfibieën & reptielen praktijk D zo. 28 april: 14:00 (praktijkles) & Boerenkrijglaan 48, Liedekerke D Rudy Vinck, 053 - 67 08 54, rudy.vinck@pandora.be

22

theoretisch gedeelte do. 16 mei: 20:00 - 23:00 do. 23 mei: 20:00 - 23:00 do. 30 mei: 20:00 - 23:00 & café Meileken D

theoretisch gedeelte dinsdag 14 mei 19:30 - 22:30 dinsdag 28 mei 19:30 - 22:30 & Buurthuis Pollare, hoek Nekkersput -Hoogstraat D

D & D & D &

excursies dinsdag 4 juni 19:30 - 22:30 kerk Okegem dinsdag 18 juni 19:30 - 22:30 kapel van Bevingen te Neigem dinsdag 2 juli 19:30 - 22:30 Parking Hokipal, t.o. Pollare-dorp 62

D lesgever: Hans Vermeulen info: Ria De Dyn 054 - 50 35 65 4 papier en pen (theorie) loupe en lesnotities (excursies) ! Inschrijven voor de volledige 5- delige cursus (2 x theorie, 3 x praktijk): 10 euro / lid, 15 euro / niet lid, te storten op rek. 961-0872264-35 van Natuurpunt Ninove + vooraf melden aan Ria De Dyn

nr 2 - april 2002

I N V E N TA R I S AT I E S elke vrijdagavond april - mei braakbalpluisavonden

regio Denderstreek natuurstudie

telkens op vrijdagavond tijdstip nog te bepalen & plaats nog te bepalen D info: Axel Neukermans 054 - 32 45 29 D

Iedere vrijdagavond, behalve tijdens de schoolvakanties, onderzoeken we braakballen uit de regio naar zoogdierresten. Vooraf telefonisch afspreken met Axel Neukermans.

periode april – juni

periode juni - september

zaterdag 11 mei

vleermuisonderzoek kerkzolders

beheerswerken Heidemeersen

regio Denderstreek natuurstudie

afd. Dendermonding natuurbeheer

D tijdstip te bepalen & plaats te bepalen D info: Axel Neukermans 054 - 32 45 29 Met een beperkte groep onderzoeken we mogelijke zomerverblijfplaatsen van vleermuizen. zondag 7 juli inventarisatie fauna Wellemeersen

afd. Denderleeuw natuureducatie

D 8:00 - 17:00 & depot Wellemeersenstraat

D

zondag 7 april: 8:30 - 12:00 hok E3 26 32, St. Antelinks zondag 21 april: 8:30 - 12:00 hok E3 27 33, Nederhasselt zondag 5 mei: 8:30 - 12:00 hok D4 42 32 Opwijk / Blauwbrug zondag 19 mei: 8:30 - 12:00 hok D3 57 14 Nieuwerkerken / mast woe. 22 mei: 18:30 - 22:00 hok nog te bepalen woe. 29 mei: 18:30 - 22:00 hok E3 26 32, St. Antelinks woe. 12 juni: 18:30 - 22:00 hok E3 27 33, Nederhasselt woe. 19 juni: 18:30 - 22:00 hok D4 42 32 Opwijk / Blauwbrug woe. 26 juni: 18:30 - 22:00 hok D3 57 14 Nieuwerkerken / mast woe. 3 juli: 18:30 - 22:00 hok nog te bepalen

& verzamelen op parking stedelijk kerkhof, Leo De Bethunelaan, Aalst; van daar met carpooling naar het kilometerhok D leiding: P. Van den Bremt, L. Annaert, W. Tolleneer, P. Tolleneer 053 - 79 03 60 Stapsgewijs leren herkennen van wilde planten onder begeleiding van ervaren kenners. Geen voorkennis nodig.

4 loupe

BEHEERSWERKEN iozate zaterdag 6 april beheerswerken Heidemeersen

D 9:00 - 17:00 & infopaneel reservaat; kruispunt Moorhofstraat Moenebroek-straat te Ophasselt-G’bergen D Carlos D'Haeseleer, 054 - 41 87 09 4 hark, riek, picknick

afd. Dendermonding natuurbeheer

D 9:00 - 17:00 & taverne Oud brughuis langs Schoonaarde brug D Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 stefaan.thibau@village.uunet.be plaatsen omheining 4 werkkledij en handschoenen ! Stefaan Thibau verwittigen zodat er drank en hapjes kunnen voorzien worden e zaterdag 13 april beheerswerken Wachtbekken 6

afd. Dendermonding natuurbeheer

D 9:00 - 17:00 & Hertstraat aan ingang van Wachtbekken 6, St. Gillis D Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 stefaan.thibau@village.uunet.be verwijderen jonge wilgenopslag 4 werkkledij, handschoenen ! Stefaan Thibau verwittigen zodat er drank en hapjes kunnen voorzien worden zaterdag 20 april knotten van wilgen

afdeling Denderleeuw natuurbeheer

D 9:00 - 16:00 & depot Wellemeersenstraat

nr 2 - april 2002

zaterdag 22 juni hooilandbeheer in Moenebroek

afd. Geraardsbergen natuurbeheer

planteninventarisatie in een kilometerhok

regio Denderstreek natuurstudie

D 9:00 - 17:00 & taverne Oud brughuis langs Schoonaarde brug D Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 stefaan.thibau@village.uunet.be afbraak van stacaravan op één van onze aangekochte percelen 4 werkkledij, handschoenen ! Stefaan Thibau verwittigen zodat er drank en hapjes kunnen voorzien worden

zaterdag 29 juni beheerswerken Wellemeersen

afdeling Denderleeuw natuurbeheer

D 8:00 - 17:00 & depot Wellemeersenstraat D verwijderen van bramen en houtopslag in blok 97 zondag 30 juni beheersdag in De Rietbeemd

afd. Geraardsbergen natuurbeheer

D 9:00 - 18:00 & ingang De Rietbeemd brugje over de Mark D Godfried Merlevede 068 - 33 51 06 allerhande beheerswerken 4 zeis, hooivork, bosmaaier

PRAKTISCH Activiteiten van Natuurpunt zijn voor leden gratis, tenzij dit expliciet anders wordt vermeld. Op al onze buitenexcursies breng je best laarzen mee en kunnen een verrekijker en een passende veldgids nuttig zijn. Bij activiteiten buiten de regio is carpooling gebruikelijk.

23

19 t

ot

pri 21 a

l 20

02

Weekendje “vogelen” in de Biesbosch Het Biesboschmuseum

# De Biesbosch - Foto: Marc Symoens

De Biesbosch, een landschap dat gelegen is ten NO van Tilburg, is een gebied dat na een dijkdoorbraak in 1421 onder invloed kwam van de zee.

Door afsluiting van de haringvliet werd in 1970 de invloed van de zee uitgeschakeld. We verplaatsen ons in dit natuurpark per boot en met gids.

Op bevertocht

Op dit moment leven in dit gebied zo’n honderd dieren met hun jongen. De zoektocht met open rietaak vindt ’s avonds plaats. Dan bestaat de meeste kans om een bever en zijn familie te zien. Wie tijdens de vaartocht goed oplet, ziet de sporen van het bevergeknaag overal langs de oevers.

Vroegevogeltocht

De Biesbosch is een enorme vogeltuin en geniet daarom ook internationale vermaardheid. Een belangrijke broedvogel is de blauwborst (de helft van de Nederlandse populatie !). April is nu net de maand 24

met de grootste aantallen en de meeste vogelsoorten.

In alle vroegte heffen de vogels één voor één hun loftrompetten aan; dan pas hoor je hoeveel vogels er eigenlijk zijn.

Elke vogelaar, zelfs de meest verwende, zal zijn ogen uitkijken.

Eendenkooi

Eendenkooien zijn door bos omgeven waterplassen waar, met behulp van een vanginstallatie, eenden worden gevangen. Vaak al vele eeuwen lang. En het zijn waardevolle natuurgebieden, waar zeldzame planten en dieren dikwijls hun toevlucht hebben gezocht.

In de Biesbosch waren vroeger verscheidene eendenkooien.

Nu is er nog één, die we tijdens een wandeling zullen bezoeken.

INFO

DE BIESBOSCH Een landschap in overgang

Via het water richting hartje Biesbosch, waar het museum duidelijk maakt hoe groot de invloed van de mens op de Biesbosch is geweest. In de werkplaatsen van onder meer mandenmaker, kuiper, korvenvlechter en hoepelmaker is te zien hoe vaardig deze ambachtslieden het uit de Biesbosch aangeleverde materiaal verwerkten.

DE LOONSE EN DRUNENSE DUINEN Het wandelende zand van Brabant

De andere dag bezoeken we het 2500 ha groot natuurgebied in het hart van NoordBrabant, dat hoofdzakelijk bestaat uit stuifzanden (Drunense Duinen) met bossen eromheen (vooral Grove den). Ze wisselen af met heide en kleine stukjes stuifzand (de Loonse Duinen). In het zuiden ligt De Brant, een moeras-, weide- en bosgebied van ruim 350 ha, nogal drassig en slecht toegankelijk.

Praktisch

Als je dit wilt meemaken, neem eerst contact op ! De uitstap kost 95 euro. Transport voor eigen rekening. De deelnemers worden per brief nader ingelicht.

Jacqueline Arickx 053 - 67 13 45 masy@advalvas.be

nr 2 - april 2002

Afdelingsnieuws

Afdeling Aalst Ruimtelijk Structuurplan Aalst

Nieuw bestuur 2002

Op de laatste algemene vergadering – tevens de eerste voor de nieuwe afdeling Natuurpunt Aalst – werd een bestuur verkozen. De nieuwe ploeg bestaat uit Annie De Smedt, Magda De Wolf, Jan Fosselle, Walter Roggeman, Daan Stemgée, Peter Tolleneer, François Van den Bergh, Jan Van der Elst en Danny Van Schandevyl. Naast vertegenwoordiging in de verscheidene stedelijke raden zal er gestreefd worden om een gevarieerd aanbod van activiteiten voor onze leden te garanderen. De Werkgroep Bomen Park - Osbroek blijft ook, na een reeds lang bestaan, nog zeer actief.

Ligt Aalst in de kalkstreek ?

Afgelopen zomer werden door Laurent Annaert, Chris Bombeeck en Peter Tolleneer enkele bijzondere orchideeën ontdekt in de nabijheid van de stad. In enkele wegbermen werden kalkminnende soorten gevonden zoals Bijenorchis en het superzeldzame Hondskruid.

Van deze laatste soort zijn er in Vlaanderen slechts enkele waarnemingen bekend, zonder dat hier één vaste standplaats bij is.

Het wordt binnenkort vol spanning speuren in de Aalsterse bermen naar meer exemplaren, nr 2 - april 2002

#

Bijenorchis, net als alle andere orchideeën, een beschermde soort - Foto: Daan Stemgée

want we vermoeden dat de meeste werden weggemaaid nog voordat de enkele planten werden ontdekt. De plantenwerkgroep nam reeds contact op met de dienst Leefmilieu van de stad om deze unieke groeiplaatsen op een orchideeënvriendelijke manier te beheren.

Afgelopen winter konden van beide reeds de bladrozetten worden opgemerkt aangezien het twee mediterrane soorten betreft, die, in tegenstelling tot de meeste inheemse planten, een zomerrust nemen, om op die manier in het Middellandse Zeegebied de extreme zomerdroogte te overleven.

Ook mede door de reeds bekende standplaats van de Bergnachtorchis in een Aalsters park, ligt Aalst nu plots in de kalkstreek… voor de botanisten onder ons tenminste. Wie orchideeën en andere interessante kalkminnende planten wil bewonderen kan mee met de daguitstap naar de kalkstreek in het natuurpark van de Viroin op zondag 16 juni (zie Denderkalender).

INFO

Onze twee vertegenwoordigers (Walter Roggeman & Jan Van der Elst) in de GECORO (GEmeentelijke COmmissie voor Ruimtelijke Ordening) zijn zeer begaan met het ontwerp van het Aalsterse ruimtelijk structuurplan. In het bijzonder hebben zij veel aandacht voor de afbakeningen en bestemmingen voor de groengebieden en bosuitbreidingen, en sturen ze bij waar nodig via deskundig advies.

Daan Stemgée 053 - 77 41 41 daan.stemgee@belgacom.net

25

Afdeling Geraardsbergen Open Natuurdag 5 mei Natuurmarathon in de vallei van de Mark i.s.m. VZW De Mark en het K.B.V.B.V.

Op zondag 5 mei houdt Natuurpunt zijn Open Natuurdag. Afdeling Geraardsbergen en VZW De Mark organiserenen gelijklopende activiteiten in een gebied dat de beide verenigingen bindt : de vallei van de Mark. In de kijker staan de reservaten Markvallei, Kluysbos en De Rietbeemd. In Galmaarden is onze uitvalsbasis de Pauwelhoeve (Geraardsbergsestraat 65; parking ter plaatse). In Overboelare / DeuxAcren is dat het bezoekerscentrum van de Rietbeemd (St-Antoonschuur; parking bij de Cocane aan het eind van de Hoge Buizemont; volg de wegwijzers vanaf o.m. de Guilleminlaan).

Om 6.30 uur starten er ontbijtwandelingen op de beide locaties. We genieten van de zonsopgang boven de vallei en hebben aandacht voor de vogelzang. Om 8.30 uur zijn we terug voor een ontbijtbuffet in de uitvalsbasis.

Om 9.30 uur starten twee verbindingswandelingen van uitvalsbasis tot uitvalsbasis ; zij kruisen elkaar halverwege het traject. Hiermee worden De Rietbeemd en Markvallei symbolisch met elkaar verbonden. We zien de vallei

van de Mark immers als één grote natuurpool, waar taal-, verenigings- en reservaatsgrenzen er niet toe doen. Aandacht voor het valleilandschap en voor de reservaatswerking. Om 12.30 uur zijn we op de andere locatie voor een lunchbuffet. Om terug op de locatie van vertrek te geraken kan een beroep gedaan worden op de shuttledienst van vrijwilligers.

Vanaf 10 uur zijn er bovendien korte uitstapjes met de huifkar.

Om 14 uur start op elke locatie een wandeling met aandacht voor de voorjaarsflora. In Galmaarden gaat het richting Kluysbos met zijn tapijten van Wilde hyacinten en Daslook. In De Rietbeemd zoeken we de gonzende ruigten op waar de Mark in de Dender stroomt. We sluiten af met een BBQ in het bezoekerscentrum van de Rietbeemd : een gepaste viering voor het 15-jarig bestaan van het reservaat.

Inschrijving :

De uitstappen zijn gratis en zonder inschrijving.

Voor het ontbijt, het middagmaal en / of de BBQ moeten naam, adres, telefoon en praktische gegevens (aantal personen per maaltijd per locatie) doorgegeven worden op één van de inschrijvingsadressen. De BBQ vindt enkel plaats in de Rietbeemd.

De inschrijving is geldig na storting op rekening 441-2518241-75, van VZW De Mark.

Opmerkingen:

Wie de verbindingstocht maakt en inschrijft op een middagmaal in de Pauwelhoeve, start om 9.30 uur bij het bezoekerscentrum van De Rietbeemd, en omgekeerd. Socio-culturele verenigingen kunnen in groep intekenen.

ONTBIJT A 4

LUNCH A 6

BBQ A 10

TOTAAL

........

pers.

........

pers.

. . . . . . . . .pers.

A

............

Pauwelhoeve - Markvallei

........

pers.

........

pers.

ENKEL RIETBEEMD

A

............

INFO

Bezoekerscentrum - De Rietbeemd

26

Godfried Merlevede (Natuurpunt) 068 - 33 51 06 GSM 0486 - 87 17 87 merlevede.godfried@belgacom.net

Dr. André Prové (vzw De Mark) 054 - 58 92 17 (18 - 20 uur) fax 054 - 58 62 76 andreprove@hotmail.com

nr 2 - april 2002

39 waterpeilen werden maandelijks opgemeten,...

Vooraleer 2002 met frisse moed aan te pakken, werden enkele cijfers op een rijtje gezet in het jaarverslag 2001 m.b.t. het omvormingsbeheer voor de Wellemeersen.

Van 709 gekapte en afgevoerde populieren zijn reeds 90% van de kruinen verzameld en werden 82% als brandhout verzaagd / afgevoerd.

Nog 31% moet lokaal worden verbrand en 22% van het sprokkelhout blijft definitief op het terrein. Landschappelijk kreeg het hele westelijk reservaatdeel aldus een fel gesmaakte, natuurlijk ogende skyline. Slechts 200 boompjes werden ter vervanging aangeplant.

Vier poelen en de afvoersloot langs het verlengde van de Wellemeersenstraat werden uitgediept; de centrale Rijt én de afvoersloot aan de Van Lierdestraat werden afgekoppeld van de rioleringen en herbergen de eerste visscholen. Integraal waterbeheer werd bepleit bij de betrokken administraties.

De grondslag wordt gelegd voor het uitbreiden van het graasbeheer de komende jaren. Alvast tot 2004 wordt 0.53 ha graanakker ingezaaid; in 2002 dienen 6,3 ha hooilanden gemaaid en 1,4 ha grasland van distels ontdaan te worden ; 0,8 ha hoogstamboomgaard wordt jaarlijks gesnoeid.

Anno 2001 werden 2 schuthokken afgebroken; in 2002 volgt de afbraak van 2 andere schuthokken naast de renovatie van het materiaaldepot (buitenschrijnwerk), een te behouden schuthok en een kleine kijkhut (Erembodegem).

De afdeling beheert contractueel ongeveer 5 km spoorbermen en NMBS-percelen tot 30 / 4 / 2008 : jaarlijks wordt een gedeelte van het aanwezige hakhout gekapt, ter voorkoming NMBS-kaalkap en voor behoud van flora (o.a.

Grote keverorchis); Sluikstorten werden opgeruimd, boomsleepsporen gedicht en nr 2 - april 2002

Eén en ander nam in 2001 in beslag: 858 manuren door de lokale vrijwilligers (excl. vervoer en lunches); 153 mandagen door de provinciale terreinploeg; 311 manuren door werklieden van de Gemeente Denderleeuw.

Daarnaast werden 16 geleide bezoeken aan het reservaat verzorgd en werden flora en libellen, vlinders, andere insecten, amfibia, waterorganismen, avifauna en zoogdieren apart geïnventariseerd. De aankoop van ca. 7,25 ha werd in 2001 overeengekomen met 12 eigenaars (naast aangekochte 2 ha en kartering van de Molenbeekmeersen).

Exact 100 natuurherstelmaatregelen en de nodige, totale renovatie van de educatieve infrastructuren werden in kaart gebracht voor respectievelijk VLM en Gemeente. Habitat, groene gewestplannen, ruimtelijke structuurplannen voor respectievelijk Vlaanderen, Aalst en Denderleeuw, GECORO en ontwerp stedelijk gebied Aalst werden op de voet gevolgd.

Aan de Natuurpuntfusie, clustervorming en samenwerking tussen de Denderafdelingen werd actief geparticipeerd.

De hardwerkende afdelingskern hoopt u dan ook op de eerste zaterdagen van de oneven maanden te mogen begroeten als beheersmedewerker in de Wellemeersen: wij zorgen in elk geval voor de nodige drank (én barbecue op de aangekondigde kalender-werkdagen).

Op eerste zaterdagen van de even maanden ondersteunen wij het Honegem-terreinbeheer.

Vanaf juni worden de beheerswerkdagen gecombineerd met namiddagse natuurobservatie.

In tegenstelling tot wat we in vorige Dendriet meldden, organiseren we dit jaar GEEN eetfestijn. In 2002 pakt de afdeling tot slot ook de Molenbeekmeersen te Denderleeuw / Okegem aan (ca. 100 ha), i.s.m. Natuurpunt-afdeling Ninove wat de grondaankopen betreft.

See you later, alligator ?

INFO

Afdeling Denderleeuw

Eric De Tré 054 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be

27

Afdeling Ninove Denderende startfuif

Begin februari zette afdeling Ninove haar schouders onder de zeer gesmaakte regiofuif. Ruim 270 deelnemers maakten er een bonte avond van.

Voordien hadden een veertigtal bestuursleden van de afdelingen uit de regio elkaar wat beter leren kennen bij een gezellige spaghetti. Te herhalen !

#

Argonne op de grens van bos en cultuurlandschap Foto : Wouter Mertens

Weekend in de Argonne

We gaven via de volkstuintjes van Ninove voor zeventig geïnteresseerden een gesmaakte uiteenzetting over vogels in de tuin. Naast een aantal eigen afdelingsgerichte activiteiten plant afdeling Ninove ook een paar activiteiten die een regiopubliek zullen weten te bekoren.

Zo organiseren we op dinsdagavonden in de maanden mei en juni in samenwerking met de plantenwerkgroep van de Denderstreek een vijfdelige cursus grassen, russen en zeggen.

Voorkennis niet vereist ! Sla de kalender er op na om de data te noteren in je agenda. En we hebben zowel inhoudelijk als didactisch een uitstekende lesgever: Hans Vermeulen. (Jawel, die van de paddenstoelen…). Hans is er in geslaagd om op basis van eenvoudige kenmerken een sluitend determinatiewerk te maken over deze boeiende plantengroep. De groep van is zeker een plantengroep die vrij snel een beeld kan geven over de natuurwaarden van een bepaald gebied. Wil je eindelijk ook eens wat meer weten over deze plantengroep ?

Schrijf je dan in op onze cursus. Leden betalen A 10 en niet-leden A 15. Alweer een reden om lid te zijn van Natuurpunt en Dendriet !

Over te schrijven op het rekeningnummer 961-0872264-35 van Natuurpunt Ninove.

Meld je ook liefst vooraf aan bij Ria De Dyn op het nummer 054 - 50 35 65.

In het Pinksterweekend van 18 tot 20 mei gaan we op meerdaagse uitstap naar de Argonne.

Dit is ongetwijfeld de beste periode om dit unieke natuurgebied met afwisseling van loofbossen, kalkgraslanden, meertjes en vijvertjes te ontdekken. Je wordt er steevast verrast door prachtige onverwachte zeldzaamheden. Voor wie er meer wil over weten, raden we trouwens het prachtige boek aan "Argonne, toekomst voor een verleden", dat we met Natuurpunt uitgaven. Surf hiervoor naar de groene winkel op de website van Natuurpunt. Het deelnemersaantal voor onze uitstap is beperkt tot 20.

De kostprijs (inclusief eten en logement in een Gîte) bedraagt A 100. Wil je mee met ons ten volle van de ontluikende natuur genieten ?

Schrijf je dan in vóór 25 april door je te melden bij Wouter Mertens (nadien niet bereikbaar !) en over te schrijven op het rekeningnummer 961-0872264-35.

28

INFO

Cursus grassen, russen en zeggen

Wouter Mertens 054 - 32 51 71 wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

nr 2 - april 2002

Honegem 10 jaar

Afdeling Erpe-Mere Subsidiereglement: Mina-raad pro, gemeentebestuur blijft contra…

Onze vertegenwoordigers in de Mina-raad kregen de gelegenheid om de mogelijkheden van een gemeentelijk subsidiereglement voor aankopen van natuurgebieden te verdedigen. Dit initiatief werd geopperd aangezien er sinds een paar jaar op de begroting een flink bedrag gereserveerd staat voor aankopen, zonder dat de gemeente echt werk wist te maken van enige uitbreiding.

Een ruime meerderheid van de raad ging ermee akkoord een positief advies te formuleren. Het gemeentebestuur echter blijft ondanks alle voordelen en alle voorbeelden van andere naburige gemeenten het been stijf houden en zegt duidelijk neen – zonder enig alternatief voor te stellen…

Dit jaar viert de Werkgroep Honegem zijn tienjarig bestaan. De klassering van het landschap en de start van het reservatenproject dateren uit 1992. De Werkgroep wenst aan deze verjaardag een bijzondere betekenis te geven. Meer nieuws hierover in de volgende Dendriet.

Inktviszwam op d’Heye

Deze merkwaardige soort zwam van de groep van de stinkzwammen komt oorspronkelijk uit Australië en werd begin vorige eeuw voor het eerst in Europa ontdekt in de Vogezen. Sedert enkele jaren duikt deze vreemde neofiet nu ook op in Vlaamse parken en tuinen, slechts met een paar meldingen per jaar. Op d’Heye werd hij bemerkt in de achtertuin van Vital Muylaert, een lid van de werkgroep Honegem, die woont op de rand van het geklasseerde landschap.

Opnieuw zomerwandelingen te Honegem : elke woensdagavond 19 uur

#

nr 2 - april 2002

De inktviszwam, met gesofisticeerde verleidingstechnieken - Foto: Herman Derder

Inktvis- en stinkzwammen komen veel voor in de tropen en blijken tot de meest geëvolueerde soorten van zwammen te behoren. Hun sporen worden inwendig gevormd en worden verspreid via het darmkanaal van insecten die smakelijk eten van het sporenslijmpoeder, dat doordringend naar aas of mest stinkt. Daarenboven hebben sommige soorten opvallende kleuren zoals deze inktviszwam.

Met dank aan Hans Vermeulen.

INFO

Zoals sinds de oprichting in 1992 van de werkgroep Honegem zijn er weer de wekelijkse exploratietochten tijdens het zomeruur in 2002. Dit jaar werd gekozen voor een vaste dag in de week : elke woensdagavond om 19 uur, grens Aalst / Lede aan de Dorebeek, Onegem(straat) en Sasstraat.

Een programma voor deze uitstapjes ligt niet vast, maar alle uithoeken van het natuurgebied worden wel eens bezocht. Afwisseling is troef want naast natuurstudie, evaluatie van het beheer en terreinverkenning wordt soms ook eens een klein werkje opgeknapt.

Bij slecht weer of in de vakantieperiode kan het eens uitzonderlijk voorvallen dat geen van de drie conservators kan aanwezig zijn.

Peter D’Hondt 053 - 80 72 57 peter@honegem.be

29

Amfibieënpoel

Zoals u wellicht weet, wordt Liedekerke in het westen begrensd door de Dender (de Dommelingen), in het noorden door de Bellebeek (Valier), in het NO door de Hollebeek (Liedekerkebos), in het ZO door de Palitsebeek (de manege) en ten zuiden door de Heidebeek (Pamelse Meersen).

In feite zijn het natuurhistorische pareltjes die een mooie groene ring vormen rond de woonkern van de gemeente Liedekerke, die zich vooral in het westen situeert. Die uitzonderlijke groengebieden hebben echter de laatste 50 jaar heel wat te verduren gehad. Zo zijn bijvoorbeeld de jongste 20 jaar door bemesting en verontreiniging bepaalde delen van het natuurgebied De Valier verruigd, temeer omdat

Afdeling Groot-Haaltert Bio-etentje, en u mag mee aanschuiven op 26 mei !

Uit een rapport van de Britse milieu-administratie blijkt dat de intensieve landbouw voor 2,45 miljard euro schade heeft berokkend aan het milieu. Vertegenwoordigers uit de industrie, distributie, milieubeweging en consumentenorganisaties hebben daarover een rapport gepubliceerd. Dat men wakker geworden is, blijkt uit de aanbevelingen in dit “Future of Farming and Food”-rapport: Subsidies niet langer aanwenden voor de productie, maar voor het behoud en herstel van het platteland.

Biologische landbouw fors aanmoedigen.

Landbouwers pas in aanmerking laten komen 30

INFO

Afdeling Affligem - Liedekerke

het hooien achterwege bleef.

Om de natuurwaarde van deze Valier een impuls te geven heeft onze afdeling een uitgebreid plan opgevat, waarover meer in een volgend nummer zal verschijnen.

Eén van de ingrepen die in dit plan is opgenomen, is een nieuwe amfibieënpoel, die Marc Michiels de voorbije maanden heeft aangelegd. Een poel van ongeveer 70 m² oppervlakte en 1,5 m diep werd uitgegraven op privé-terrein. Aangezien de poel in een moeras ligt, is er geen gebrek aan water. Wij hopen dit voorjaar op minstens drie soorten salamanders, twee soorten kikkers en op de gewone pad, maar ook denken wij de Kamsalamander, die nog geen kilometer daarvandaan voorkomt, te kunnen aanlokken. Dit bewijst nogmaals dat we niet alleen de natuur beschermen en behouden maar ook ons daadwerkelijk inzetten voor vernieuwing en verrijking.

Erik De Block 053 - 68 35 88 edebe@advalvas.be

voor bepaalde subsidies als ze milieuvriendelijke landbouwmethodes toepassen.

Opstarten van coöperatieven, boerderijverkoop, boerenmarkten.

Winkelketens meer lokale producten laten aanbieden.

Een belangrijke motivatie voor de koerswijziging in het Britse landbouwbeleid is de ‘modulatie’ (= het herindelen van de Europese landbouwsubsidies). Dit houdt in dat elke lidstaat tot 20% van zijn totale landbouwsubsidies mag afleiden en toekennen aan milieu- en plattelandsontwikkeling. "De boer als natuurbeheerder": waar hebben we dat nog gehoord…?

De afdeling Groot-Haaltert meent dat "natuur" niet ophoudt bij een graslandje met zeldzame vegetatie en geelgors in onze kouter. We dienen onze eigen doelen hoger te stellen, en met een gedreven realisme zelf dingen proberen te veranderen. Concreet zijn we van oordeel dat het gebruik van biologische en milieuvriendelijke streekproducten logisch is, zeker indien het kadert in activiteiten die een breed publiek moeten bewustmaken van een gezonde leefomgeving. nr 2 - april 2002

Een Bio-etentje dus !

Afdeling Dendermonding Na de vlotte samenwerking tussen Natuurreservaten Dendermonde en AMINAL, Afdeling Water, rond wachtbekken 6 te SintGillis-Dendermonde, werd ons gevraagd of we ook in de wachtbekkens te Lebbeke geïnteresseerd waren.

Enkele mensen van afdeling Dendermonding zagen de enorme potenties voor natuurontwikkeling in en stelden voor de wachtbekkens 2, 3 en 5 beheersplannen op. Hier werd extra aandacht besteed aan de kleine landschapselementen. Verder diende het aanwezige akkerland omgezet te worden in grasland. Alle bosgebieden, struweel en de uitgegraven gedeelten zouden in beheer worden genomen door Natuurpunt Dendermonding. Het grasland wordt in beheer gegeven bij landbouwers met beperkingen die gelden in reservaten, d.w.z. niet bemesten, later maaien of begrazen, geen onkruidbestrijding, enz. Aan het opstellen van deze beheersplannen is heel wat tijd en energie besteed, alsook in de onderhandelingen met de Afdeling Water, de gemeente Lebbeke en de plaatselijke landbouwers, die we allen hierbij willen danken voor nr 2 - april 2002

INFO

veerd met warme groenten en aardappelschijfjes en overgoten met een sausje van kastanjechampignons of tomaat-dragon.

Wens je daarna nog dessert, dan kan je terecht in onze "Greenroom". Wat blijven zitten en de kok een glas betalen mag uiteraard ook ! Van glazen gesproken: die kan je vullen met een biologisch wijntje uit Italië.

Geert Elskens Stijn De Rijck 053 - 83 52 37 stijnderyck@busmail.net

de constructieve samenwerking. In de loop van 2002 zullen deze beheersplannen en beheersovereenkomsten worden ondertekend.

Aangezien Lebbeke sinds 2002 werkingsgebied is van afdeling ‘s Heerenbosch, zal het beheer overgedragen worden aan deze afdeling.

P. Meert en L. Verhelst van ‘s Heerenbosch hebben een enthousiaste groep vrijwilligers verzameld om deze klus te klaren. Hierin zitten leden van de afdeling ‘s Heerenbosch, de afdeling IJsvogel Opwijk en het Groencomité van Lebbeke. Natuurpunt Dendermonding, dat de problematiek grondig kent en in het bekkencomité zetelt, blijft voorlopig de contacten met de Afdeling Water verzorgen. Als alles goed verloopt, zal ongeveer 40 ha natuur worden opgewaardeerd.

# INFO

Op zondag 26 mei van 11.30 uur tot 15 uur verwachten we weer heel wat mensen in de muziekzaal van ‘Moed en Volharding’, Borrekent 76, Denderhoutem.

Voor A 15 steun je de lokale Natuurpuntafdeling en krijg je er nog een gezonde maaltijd bovenop. De formule is eenvoudig; je krijgt als opwarmer een verse groentesoep. Daarna kies je zelf uit een uitgebreide saladbar met pastasalades, gemengde rijst, aardappelsalade, Marokkaanse tabouleh, Griekse boerensla, rauwkost, sausjes, enz. Voor de warme hoofdschotel kies je misschien uit de bio kalkoenfilet of de vleesvervangers seitan en tofu, beide geser-

Wachtbekken Lebbeke - Foto : Dirk De Mesel

Peter De Pinnewaert 052 - 22 07 42 pinnie@freegates.be

31

Gecoro eindelijk van start

Eind vorig jaar ging ook in onze gemeente Lede de ‘Gemeentelijke Commissie voor Ruimtelijke Ordening’ van start. Deze laattijdige en erg moeizame start had alles te maken met de verwoede pogingen van een aantal politici om hun kandidaten in de commissie te laten opnemen. En wat bleek, plots was er geen plaats meer voor een vertegenwoordiger van de natuurverenigingen. Men camoufleerde dit euvel dan door de vertegenwoordiger van een wildbeheerseenheid op te nemen.

De eerste taak van de commissie bestaat erin om advies te geven over de startnota van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan. In dit structuurplan wordt bepaald hoe onze gemeente er in de toekomst zal uitzien. Waar mensen zullen kunnen bouwen, welke gebieden natuur als hoofdfunctie krijgen enz.

Als natuurbeweging willen we zeker niet lijdzaam aan de kant staan maar we willen proactief en constructief meewerken aan een leefbare gemeente. Als jullie dit lezen hebben de commissieleden al onze opmerkingen en suggesties omtrent de startnota van het plan ont-

Park van Mesen

Ondertussen is er ook nog positief nieuws in verband met het “Park van Mesen”. Op 6 februari was er opnieuw een samenkomst met onze vertegenwoordiger Herman Derder en verantwoordelijken van het gemeentebestuur en technische dienst betref# De Beukendreef fende de werkin het Park van Mesen zaamheden die Foto : Herman Derder moeten leiden tot het openstellen van het park voor het publiek.

Uiteindelijk zou het ook de bedoeling zijn er een natuureducatief pad aan te leggen en er regelmatig gidsbeurten te organiseren.

INFO

Afdeling Lede - Houtem

vangen. En we zijn steeds bereid om in discussie te gaan met de andere vertegenwoordigers en belanghebbende partijen.

We houden jullie natuurlijk op de hoogte van de verdere ontwikkelingen.

Herman Derder 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be

HERNIEUWEN ? LID WORDEN VAN NATUURPUNT ?

Gezinslidmaatschap:A 17,50 op rekeningnummer 230-0044233-21.

Je ontvangt natuur.blad en Dendriet Voor A 8.50 meer ontvang je ook natuur.focus (studie en beheer) of natuur.oriolus (vogels).

Voor A 32,00 in totaal ontvang je zowel natuur.blad, -focus, -oriolus en Dendriet. (vermeld de tijdschriften die je wenst op de overschrijving)

32

nr 2 - april 2002

Werkgroepen Werkgroep Invertebraten Denderstreek

Avondrood Foto : Daan Stemgée

Aan de slag ?

Noteer alvast in je agenda !

8, 15, 22 en 29 mei : Theorie- en praktijkcursus rond kevers en wantsen in het biologisch centrum De Elzenhoeve, A. Catriestraat 183 te Drongen (Gent).

Info bij Tineke Thijs: 014 - 47 29 55, tineke.thijs@natuurpunt.be 5/4 - 31/5 - 14/6 - 12/7 - 23/8 20/9 - 18/10 - 22/11 - 20/12 : Insectendeterminatie-avonden in het Natuurpunthuis, Graatakker 11 te 2300 Turnhout, telkens van 19 tot 22 uur.

Info: Nobby Thijs.

28/7 : Wellemeersen-excursie rond libellen, vertrek 14 uur aan infobord Rodestr. te Denderleeuw.

6, 13, 20 en 25 augustus: Insecteninitiatie-cursus (theorie en praktijk) te Haaltert. Info: Stijn De Ryck. 053 - 83 52 37. Jouw initiatie in een boeiende wereld !

Databank: oproep tot medewerking Waakzame werkgroepen vonden in 2001 tussen Aalst en Denderleeuw o.a. soorten als Nevelbok, Reuzenhoutwesp, Jacobsvlinder en Slankpootvlieg. In een recent verleden vond men binnen dezelfde 10 km-afstand nog Grote

nr 2 - april 2002

Cluster Aalst / Erpe-Mere / Lede-Houtem Danny Van Schandevijl 053 - 66 79 04 - dannyvs@freegates.be Peter Tolleneer 053 - 79 03 60 - wbpo.aalst@belgacom.net Denderleeuw Eric De Tré

053 - 66 04 32 - eric.detre@vhm.be

Geraardsbergen Carlos D’Haeseleer 054 - 41 87 09 - carlos.dhaeseleer@natuurpunt.be Dendermonding Peter De Pinnewaert

052 - 22 07 42 - pinnie@freegates.be

Afdeling Ninove Christiaan Coppens 054 - 33 79 37 - christiaan_coppens@be.ibm.com Groot-Haaltert Marc Pollet

053 - 84 82 45 - marc.pollet@naturalsciences.be

Affligem - Liedekerke Erik De Block NME Natuurpunt Nobby Thijs

053 - 68 35 88 - edebe@advalvas.be 016 - 35 59 00 - nobby.thijs@planetinternet.be

wespvlinder, Muskusbok, Gouden loopkever, … Telkens gaat het om topwaarnemingen die een graadmeter zijn voor nog aanwezige natuurwaarden en een indicator voor het te voeren beleid. De Denderstreek herbergt zonder twijfel nog een ongekende rijkdom aan ongewervelden. Om er meer over te weten, hebben we jouw hulp nodig ! Noteer alvast al je gegevens voor typische voorjaars-aandachtsoorten als zweefvliegen, solitaire bijen (Andrena sp.), etc. Ook waarnemingen van

spinnen of slakken zijn welkom : wie vindt in 2002 bijv. nog een Eresus niger of een eerste Zeggekorfslak (Vertigo moulinsiana) in onze streek ? De gevonden gegevens zullen ingevoerd worden in de geplande Denderstreek-gegevensbank. Alle gegevens blijven strikte eigendom van de melder.

Gebruik uw lokaal aanspreekpunt als doorgeefluik of meldt rechtstreeks bij Eric De Tré.

INFO

#

Vrijdag 15 februari werden te Denderleeuw de eerste krijtlijnen uitgezet voor de werking van de invertebratenwerkgroep voor onze regio. De werkgroep zal o.a. eigen initiatieven ontwikkelen rond systematiek en inventarisatietechnieken (een eerste doorlichting van de Denderstreek) en deelnemen aan cursussen en symposia. Om de informatiestromen te kanaliseren voorzien we in elk geval al een aanspreekpunt per afdeling. Voorlopig zijn dit de onderstaande adressen. Wil je meedoen ? Heb je gegevens ?

Aanspreekpunt per afdeling:

Eric De Tré 053 - 66 04 32, eric.detre@vhm.be

33

JNM Durmeland

JNM Denderstreek Weet je het nog ?

JNM, JNM,… waar staat dat weer voor ?

Ah ja, dat zijn die mannen van ‘jeugd’, ‘natuur’ en ‘milieu’, maar wat is hun juiste naam nu weer ? Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming, maar als je weet waarvoor we staan vind ik dat al prima !

Ook voor de gemeenten Zele, Dendermonde en Berlare is er een JNM-afdeling binnen Natuurpunt Denderstreek, namelijk JNMDurmeland. Samen met leden uit Lokeren en Waasmunster organiseert deze afdeling bijna wekelijks activiteiten. Zowel keitoffe piepactiviteiten, natuurexcursies, als beheerswerken, …

Jeugd Vorig jaar sloten we af met 112 leden, niet slecht denk ik, dit is eigelijk een record. We hopen te blijven groeien en misschien kunnen we in de toekomst dan opsplitsen in verschillende afdelingen ! Zo komt er ook werking in jouw buurt. Kom in afwachting maar al langs !

Activiteiten

Natuurbeleving Als je dacht dat wij een bende ‘natuurfreaks’ zijn dan heb je het echter goed mis ! Lekker stoeien in het bos, de geur van nat mos opsnuiven, languit liggend van een vogelconcert genieten, de lentekriebels voelen en de ogen de kost geven als de dieren krols worden…

Milieu In ons tijdschriftje, De Puit, voor JNM'ers van 12 - 25 en Het (gras)Piepertje, voor de piepers van 8 - 12, komt de milieuproblematiek zeer vaak aan bod. We denken eraan om van start te gaan met het ‘VIVA BIO’-project.

Dat is een project waarbij we biologisch appelsap promoten in scholen, jeugdhuizen, enz.

Zondag 5 mei : Open natuurdag-wandeling voor JNM’ers en hun ouders in de Gratiebossen.

Afspraak om 8.30 uur aan het station van Lokeren waarna je per fiets of auto naar de firma Seghers (vroegere firma Dynamec) op de Gentse steenweg te Zele rijdt.

OF om 9 uur verzamelen aan de firma Seghers op de Gentse steenweg te Zele.

Einde: omstreeks 12 uur.

Meebrengen: stevige wandelschoenen.

Meer info bij Heleentje op 052 - 44 88 38 Zaterdag 11 mei : Excursie naar het Buitenland te Temse-Bornem.

Afspraak: om half tien aan het station van Lokeren met de fiets.

Meebrengen: je fiets, boterhammen, determinatietabellen,…

Meer info bij Evy op 03 - 772 28 08.

INFO

Natuurstudie De winter is traditioneel een periode voor binnenactiviteiten, maar met de lente voor de deur stoffen we onze vlindernetjes alvast af, gaan we op zoek naar de trip-traps in de schuur (dit zijn valletjes om muizen levend te vangen), nemen we onze excursietas en we trekken er op uit… de natuur in. Doe mee !

Zaterdag 13 april : Excursie en verkenning van het Durmenbosje.

Afspraak om 14 uur met de fiets aan de Grote Kerk van Zele (Markt).

Meebrengen : determinatietabellen, fiets, laarzen, …

Meer info bij Heleentje op 052 - 44 88 38.

Heleentje De Brauwer Tel 052 - 44 88 38 e-mail: debrauwerheleentje@pi.be

ACTIVITEITEN

INFO

Leeftijd

34

Voor jongeren van 12 tot 25

Voor jongeren van 8 tot 12 (Piepers)

Wanneer

1e en 3e weekend van de maand

2de en 4de zondag van de maand

Contactpersoon

aaike@mac.com www.jnm.be/denderstreek 0486 / 28 05 93 Een nummertje van De Puit ? Bij Joachim De Maeseneer joachimdm@yahoo.com 054 / 33 93 16 Saarland (Duitsland): van 16 t.e.m. 24 juli - Voor meer info: joachimdm@yahoo.com 054 / 33 93 16

saartjedewever@hotmail.com www.jnm.be/denderstreek 054 / 33 20 46 Een nummertje van Het (gras)Piepertje bij Rohald De Maere jdemaere@pi.be 053 / 80 68 33 Piepkamp in Saarland (Duitsland): van 8 t.e.m. 14 juli - Voor meer info: thomaes83@yahoo.com 054 / 33 93 16

Tijdschrift

Kamp

nr 2 - april 2002

CINEREA Werkgroep Vogels Denderstreek Oproep tot medewerking

INFO

Je hebt er misschien al van gehoord : het Vlaamse grondgebied vormt momenteel het toneel van een heus broedvogelonderzoek ! In 2000 ging het Project Vlaamse Broedvogelatlas van start, en nu, in 2002, gaat reeds het laatste inventarisatiejaar in. Het project is een samenwerking tussen een aantal instellingen en verenigingen, waaronder ook Natuurpunt, en wordt gecoördineerd door het Instituut voor Natuurbehoud.

Voor het praktische verloop is Vlaanderen ingedeeld in zo’n 640 hokken van 25 km² ; de afgelopen twee jaar hebben ongeveer 1000 vrijwilligers zich ingespannen om deze hokken op een gestandaardiseerde manier te inventariseren en op dit ogenblik zijn reeds meer dan 400 hokken afgewerkt : een onverhoopt succes, waarmee het project ruim op schema zit !

Ook de vogelkijkers uit de Dendervallei dragen uiteraard hun steentje bij. Grosso modo wordt de streek gevormd door twee zogenaamde atlasregio’s (voor de praktische organisatie van het project is Vlaanderen ingedeeld in een 40tal regio’s, waarvoor telkens een lokale coördinator is aangesteld). De vooruitzichten zijn vrij goed, en, hoewel het enige moeite gekost heeft, zal het grootste gedeelte van de Dendervallei tegen het einde van 2002 onderzocht zijn. Een dikke pluim voor alle medewerkers !

Ook jij kan evenwel je steentje bijdragen. Het spreekt voor zich dat we nooit voldoende kennis kunnen verzamelen, en daarom is jouw hulp meer dan welkom. Een kolonie Huiszwaluwen in een boerderij in je straat, een paartje

Buizerds in een populierenbos, een Grauwe Vliegenvanger bij de buren, of gewoon een Pimpelmees in het nestkastje in je tuin : laat het ons weten ; elke informatie kan belangrijk zijn !

Het resultaat van al deze arbeid, een broedvogelatlas, zal dan binnen enkele jaren in de winkel liggen. Een nieuw standaardwerk over de Vlaamse broedvogels is meer dan welkom aangezien er reeds een kwarteeuw verlopen is sedert het vorige onderzoek. Onze avifauna heeft in deze periode een hele evolutie doorgemaakt, voor sommige soorten ten goede, voor andere ten kwade. Om tot een afdoende bescherming van de natuur te komen is een goede kennis van de huidige stand van zaken onontbeerlijk : de resultaten van dit project zullen een onmisbaar instrument worden voor het toekomstig natuurbeleid in Vlaanderen en de Dendervallei.

Indien je meer info wenst, vragen hebt of, nog beter, wil meerwerken, kan je terecht bij de twee regiocoördinatoren van de Denderstreek.

Voor regio Noord is dit Fonny Schoeters : 052 - 21 16 13 fonny.schoeters@pi.be

Voor regio Zuid is dit Wouter Faveyts: 054 - 33 91 06 wouterfaveyts@yahoo.com

De nationale coördinator van het project is Glenn Vermeersch Instituut voor Natuurbehoud 02 - 558 18 75 glenn.vermeersch@instnat.be

Het project is ook te volgen op het Internet, en een bezoekje aan de atlassite (www.instnat.be) is ten zeerste aan te raden : naast algemene info kan je reeds van een 80-tal soorten voorlopige resultaten opvragen.

Joost Mertens Op eenvoudige aanvraag kan elk lid van Natuurpunt Denderstreek de nieuwsbrief van Cinerea gratis ontvangen.

nr 2 - april 2002

053 - 66 06 34 j.mertens@vmm.be

35

Speuren naar leuke snoeten met de Zoogdierenwerkgroep Denderstreek

Kennen jullie de zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt Denderstreek ? We noemen onszelf kortweg Elio en we zijn actief in de volledige Dendriet regio, maar ook te Oosterzele en in de Zwalmstreek. We zijn dus dé zoogdierenwerkgroep voor ZuidOost-Vlaanderen.

Reeds vóór de oprichting van Elio werd er met een paar geïnteresseerden naar zoogdieren gekeken. Een zoogdierencursus van NME De Wielewaal, nu dus Natuurpunt Educatie, gaf ons de concrete aanleiding om ons verder te verdiepen in deze klasse en een werkgroep op te richten.

Mei 1997 was de officiële start van de zoogdierenwerkgroep van afdeling Haaltert in

36

samenwerking met JNMDenderstreek. Later werd gekozen voor de korte, handige naam "Elio". Elio komt van Eliomys quercinus, de wetenschappelijke naam voor de Eikelmuis. Dit is een zeer aaibare (figuurlijk dan), zeldzame slaapmuis die nog in onze regio voorkomt en die we tijdens onze activiteiten reeds in winterslaap hebben kunnen bewonderen. In den beginne

werd Elio in hoofdzaak bezield door Axel Neukermans en Joachim De Maeseneer. Nu bestaat het goed draaiend bestuur uit een tiental personen. Graag zouden we de groep nog uitbreiden. Zeker in de Denderstreek kunnen we nog hulp gebruiken. Wil je er iets meer over te weten komen of iets doen ? Neem dan gerust contact met ons op.

nr 2 - april 2002

Het meeste werk dat we momenteel verzetten, staat in dienst van de verspreidingsatlas. We pluizen braakballen, controleren zomer- en winterverblijfplaatsen van vleermuizen, monitoren eekhoorns, vangen muizen, verzamelen ingezonden gegevens en plui-

#

zen dingen na… Zo willen we in de toekomst een project opstarten om uit te zoeken waar de waterspitsmuis in onze regio (zie vorige Dendriet) zich juist bevindt. We zijn ook al eens mee vossen gaan ringen met het IBW (Instituut voor

Bosbouw en Wildbeheer), we verlaten onze regio om naar burlende herten te luisteren, hamsterburchten te zoeken, dassen te helpen tellen…

Rode Eekhoorn, Grootoor in vlucht en op zolder, Steenmarter - Foto ’s: Hugo Willocx

nr 2 - april 2002

37

Het belangrijkste waar we ons op focussen is gegevens verzamelen voor de Vlaamse zoogdierverspreidingsatlas. In 1994 heeft de zoogdierenwerkgroep van de JNM de draad weer opgenomen waar hij in 1986 was neergelegd na de vorige verspreidingsatlas.

Nadien werd een samenwerkingsovereenkomst met het huidige Natuurpunt gesloten en sindsdien is het project in een stroomversnelling gekomen. In functie van dit atlasproject werken we ook samen met de Kerkuilenwerkgroep (braakballenonderzoek) en het IBW (vossenonderzoek en marterproject). De doelstelling van onze zoogdierwerkgroep is dat de Denderstreek zo correct mogelijk wordt ingekleurd.

Daarvoor hebben we alle hulp nodig die we kunnen krijgen.

Ook jouw hulp ! Alle zoogdierwaarnemingen voor de verspreidingsatlas zijn nog steeds zeer welkom bij ons, ook de waarnemingen van algemene soorten zoals haas (Lepus europaeus), konijn (Oryctolagus cuniculus), bruine rat (Rattus norvegicus)… Want als bijvoorbeeld geen enkele waarneming van mol (Talpa europaea) uit Lede wordt doorgegeven, zal Lede wit blijven op de verspreidingskaart van mol. En zulke domme resultaten willen we uiteraard vermijden. Dus heb je nog ergens (al dan niet historische) gegevens in een notaboekje staan, herinner je je ergens een al dan niet zeldzame waarneming in de streek of heb je onlangs een zoogdierwaarneming gedaan ? Melden aub !

Uiteindelijk moet een betere

38

kennis over de zoogdieren in de regio kunnen leiden tot een betere bescherming.

Je hoeft geen eikel te zijn om iets te voelen voor ons eekhoornproject !

We participeren ook aan de monitoring van de rode eekhoorn (Sciurus vulgaris) in Vlaanderen. Er waren geruchten dat de rode eekhoorn, na de populatiecrash in de jaren '60 - '70, weer fors aan het oprukken was. Het project diende om hiervan een duidelijk beeld te krijgen. Vorig jaar werd voor de eerste keer Vlaanderen gescreend op de rode eekhoorn. Over deze resultaten heeft Natuurpunt een rijk geïllustreerd rapport uitgegeven. De bossen in de Denderstreek die vorig jaar niet aan bod kwamen, worden dit jaar gecontroleerd. Dit gebeurt in februari door de nesten te tellen of door haarvallen op te hangen. We willen hierbij ook een oproep doen tot vrijwilligers om hieraan mee te helpen. De bossen zouden om de 1, 2 of 3 jaar op dezelfde manier moeten gecontroleerd worden. Zo kunnen we een duidelijke tijdslijn aan gegevens verkrijgen.

Vleermuizen horen niet alleen thuis in sprookjes !

Onze enige vliegende zoogdieren nemen voor Elio ook wat tijd in beslag. Zij hebben immers zomer- en winterverblijfplaatsen. Wij controleren in de regio beide. In de zomer schuimen we als goede katholieken de kerkzolders af en in de winter zitten we in ijskelders, bunkers of patattenkelders. Daarnaast houden we ook nog bat-detectortochten. Zo'n detector vangt de voor ons niet hoorbare geluiden van vleermuizen op. De Nacht van de Vleermuis, elk jaar eind augustus, is het hoogtepunt voor onze gevleugelde vriendjes. Dan proberen we onze passie ook over te brengen naar het grote publiek. Deze mooie geheimzinnige diertjes zijn het zeker waard. Ze zijn immers zeer bedreigd en ze kunnen onze hulp zeker gebruiken. Naast studie is dus ook bescherming een doelstelling van Elio. Wij leggen o.a. contacten met eigenaars en richten hier en daar een ijskelder in of geven voorlichting.

Om zich bij ons te voegen is kennis een optie, interesse is voldoende.

Joachim De Maeseneer

B a s i s c u r s u s zo og d i e r e n

Theorieles : Excursies : Plaats : Info en inschrijvingen :

INFO

Vlaamse zoogdierverspreidingsatlas : ook jouw info is belangrijk !

16, 23, 30 mei van 20 tot 23 uur 31 mei om 21 uur en 9 juni om 6 uur Café Meileken, Stationsplein 9 te Zottegem Philip Vergeylen 0497-45 75 41

Axel Neukermans 054 - 32 45 29 elio@pandora.be

Joachim De Maeseneer 054 - 33 93 16 joachimdm@yahoo.com

nr 2 - april 2002

Natuurpunt is een open en ongebonden vereniging die mensen op een aangename wijze kansen wil geven om zich in te zetten voor de duurzaamheid van natuur en landschap vanuit een brede maatschappelijke visie. Onze activiteiten situeren zich hoofdzakelijk op het vlak van studie, educatie, beleid en reservatenwerking.

AFDELINGEN Aalst

Daan Stemgée - 053 - 77 41 41 daan.stemgee@belgacom.net Affligem -Liedekerke

Kern Affligem Wim Van Grieken - 053-77 70 06 vangrieken@debcom.be

Kern Liedekerke Jacqueline Arickx 053-67 13 45 masy@advalvas.be

Denderleeuw Bruno De Bruyn - 053-67 07 85

bruno.de.bruyn@kindengezin.be

Dendermonding Peter De Pinnewaert - 052-22 07 42 pinnie@freegates.be

Erpe-Mere Peter D’Hondt - 053-80 72 57 peter@honegem.be

Geraardsbergen Koen Steenhoudt - 054-58 67 58 k.steenhoudt@belgacom.net

Groot-Haaltert Stijn De Ryck 053 - 83 52 37 stijnderyck@busmail.net

Lede-Houtem Herman Derder - 053-80 01 10 herman.derder@pi.be

Ninove Wouter Mertens - 054 - 32 51 71

wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

WERKGROEPEN Werkgroep Invertebraten Eric De Tré - 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be

Vogelwerkgroep Cinerea Joost Mertens

053-66 06 34 - j.mertens@vmm.be

Plantenwerkgroep Peter Tolleneer - 053-79 03 60 pwg.denderstreek@belgacom.net

Zoogdierenwerkgroep Elio Axel Neukermans - 054-32 45 29

Elio@pandora.be

nr 2 - april 2002

RESERVATEN EN NATUURPROJECTEN Giften Reservatenfonds: rekeningnummer:

293-0212075-88 met vermelding van de projectnaam en het projectnummer.

Belgacomterreinen en Kamsalamanderpoel te Liedekerke Jacqueline Arickx - 053-67 13 45 masy@advalvas.be

Boelaremeersen te Nederboelare - 6640 Johnny Cornelis - 0474-58 08 38 johnny.cornelis@agr.kuleuven.ac.be

Brede schorren en Konkelschor te Berlare 6616 Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 Den Dotter / Blauwbos te Haaltert / Aaigem / Mere 6149 Walter Loy - 053 - 83 89 64 walter.loy@pi.be

Gerstjens te Aalst zie Werkgroep Bomen-Park-Osbroek Groot Neygemveld te Neigem 6100 Franky Van Vaerenbergh 054 - 32 28 54

't Groot Schoor te Grembergen 6603 Tarcy Verstraeten 052 - 21 11 11 Heidemeersen te Berlare 6644 Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 Hogedonk te Gijzegem / Mespelare - 6243 Daan Stemgée 053 - 77 41 41 hogedonk@belgacom.net Honegem te Erpe-Mere / Aalst / Lede - 6123 Wim D’Haeseleer - 0495-87 50 50 info@honegem.be - www.honegem.be

‘t Hoeksken te Herdersem 6196 Wouter Van De Walle - 053-21 60 31 Keelman te Denderhoutem 6178 Axel Neukermans - 054-32 45 29 Elio@pandora.be Kravaalbos te Meldert 6071 François Van den Bergh 052 - 35 64 29

Lieferingemeers te Lieferinge 6098 Koen Cochez - 09 - 233 92 38 koen.cochez@vlaanderen.be

Moenebroek te Geraardsbergen / Lierde - 6620 Carlos D’Haeseleer - 054-41 87 09 carlos.dhaeseleer@sec.natuurreservaten.be

Molenbeekmeersen te Denderleeuw / Okegem 6646 Joost Mertens 053 - 66 06 34 j.mertens@vmm.be

Osbroek te Aalst zie Werkgroep Bomen-Park-Osbroek Pamelse meersen, Dommelingen te Liedekerke 9972 Jan Barbé 053 - 66 60 03 Phenixberg te Okegem 6618 Wouter Mertens 054 - 32 51 71

wouter.mertens@lin.vlaanderen.be

Park van Mesen te Lede Herman Derder 053 - 80 01 10 herman.derder@pi.be Raspaillebos te Grimminge 6164 Koen Steenhoudt 054-58 67 58 k.steenhoudt@belgacom.net Rietbeemd te Moerbeke / Viane / Lessines - 6058 Godfried Merlevede 068-33 51 06 merlevede.godfried@belgacom.net Sint-Onolfspolder te Appels / Dendermonde - 6623 Peter De Pinnewaert - 052-22 07 42 pinnie@freegates.be

Venebroeken te Ninove 6099 Geert Rohaert - 054 - 32 82 18 Wachtbekken 6 in Sint-Gillis / Dendermonde Stefaan Thibau 052 - 42 69 72 Walputbeek / Dendermeersen te Meerbeke - 6213 Meert Isabelle 054 - 33 36 65 lunami@hotmail.com Wellemeersen te Denderleeuw/ Erembodegem - 6612 Eric De Tré 053 - 66 04 32 eric.detre@vhm.be home.tiscalinet.be/wellemeersen Werkgroep Bomen-ParkOsbroek / Gerstjens te Aalst Peter Tolleneer 053 - 79 03 60 wbpo.aalst@belgacom.net

DERDEN JNM Aaike De Wever - 0486-28 05 93 Natuurpunt Vlaanderen 02 - 245 43 00 Natuurpunt Educatie 014 - 47 29 50

Dendriet is het regionale contactblad voor de leden van negen Natuurpuntafdelingen en vier studiewerkgroepen in de Denderstreek. Deze afdelingen en werkgroepen willen zowel occasioneel als structureel intens samenwerken. Je kan voor meer inlichtingen steeds terecht bij de contactpersoon voor jouw afdeling of de werkgroep die jouw interesse wegdraagt.

REDACTIERAAD Wouter Mertens - hoofdredacteur Daan Stemgée - redactiesecretaris Stijn De Ryck - publicatiecontroller Marleen Timmermans opmaak & grafische vormgeving Willy Beeckman grafische vormgeving Marc Symoens - corrector Peter De Pinnewaert verantwoordelijke uitgever, adressen en verzending Bruno De Bruyn, Herman Derder, Eric De Tré, Peter D’Hondt, Joost Mertens, Koen Steenhoudt, Peter Tolleneer, Philip Vergeylen Werkten ook mee aan dit nr : Aaike De Wever, Hugo Willocx, Joachim De Maeseneer, Pieter Breynaert, Koen Himpe, Lode De Beck, Walter Loy, Geert Elskens, Dirk De Mesel, Wouter Faveyts, Tom Van Muylem, Heleentje De Brauwer

DRUK Drukkerij Druk in de Weer, Gent

Papier: CyclusPrint 90 gram, 100% kringlooppapier Inkt: gedrukt met vegetale inkten en plantaardige wasmiddelen Dendriet ontvangen : Leden van Natuurpunt die lid zijn van een niet-Denderstreekafdeling kunnen Dendriet ontvangen door hun lidmaatschap te wijzigen naar de afdeling binnen de Denderstreek van hun keuze of door zich te abonneren op Dendriet. Dit doe je door middel van een overschrijving van A 7,50 op rekeningnummer 393-0491337-24 van Dendriet, Kerkskendorp 3 te 9451 Haaltert, met vermelding van je lidnummer en “abonnement Dendriet, middenkatern afdeling...”.

Een afzonderlijk abonnement zonder lidmaatschap van Natuurpunt is niet mogelijk.

39

5 mei open natuurdag

INHOUD

8 mogelijkheden in de regio !

(zie Denderkalender)

Europese bescherming Denderstreek

3

Europese habitatrichtlijngebieden in de regio.

Waar liggen ze ? Wat stellen ze voor ?

Natuurgebied in de kijker: Raspaillebos

8

Het mooiste bos van de regio in beheer van Natuurpunt.

Zet de laarzen maar klaar !

12

Samen werken aan de Molenbeekvallei Een kritische kijk op een studie van de Molenbeek.

Eerste stap naar een integraal waterbeheer in de vallei

Oortjes open en handen in elkaar

16

Het allereerste proefproject om een stiltebevorderend beleid te ontwikkelen ligt in de Denderstreek : Het stiltegebied Dender-Mark

18

Natuurpuntjes...

20

Denderkalender

24

Korte berichtjes uit de afdelingen én de reservaten

Een schat aan activiteiten: leg er je agenda maar naast !

Weekendje “vogelen” in de Biesbosch Afdeling Affligem-Liedekerke bereidt een weekend vol afwisseling voor in een prachtige streek

25

Afdelingsnieuws

33

Werkgroep Invertebraten

34

JNM

35

Werkgroep Cinerea

36

Speuren naar leuke snoeten

39

Adressen

Onze afdelingen in beweging !

Oproep tot medewerking aan de Denderstreek-databank

Natuurjeugdwerking in onze streek

Het Vlaamse Broedvogelatlas-project

Onze zoogdierenwerkgroep staat klaar om je in een wondere wereld te introduceren !

Alle info over afdelingen, werkgroepen,...

Dendriet is een uitgave van Natuurpunt Denderstreek en bestemd voor alle leden van de Natuurpuntafdelingen Aalst, Affligem-Liedekerke, Denderleeuw, Dendermonding, Erpe-Mere, Geraardsbergen, Groot-Haaltert, Lede-Houtem en Ninove.

Redactieadres: Dendriet, Onegem 74, 9300 Aalst E-mail: dendriet@belgacom.net Website: www.natuurpunt.be/ denderstreek Verantwoordelijke uitgever: Peter De Pinnewaert, Lambroeckstraat 100 / 2, 9200 Oudegem Rekeningnummer: 393-0491337-24, Dendriet, Kerkskendorp 3, 9451 Kerksken Voorpagina: Eikelmuis Foto: Hugo Willocx

HEB JIJ JE LIDGELD 2002 NOG NIET BETAALD ?

Doe dit dan meteen door 17,50 over te schrijven op rekeningnummer 230-0044233-21 van Natuurpunt, Brussel.