Reclaiming urban space in Athens Διπλωματική
Η αφορμή
Η προσέγγιση της μελέτης μας βασίστηκε στην μορφή που χαρακτηρίζει τον δημόσιο χώρο
του κέντρου της Αθήνας κατά τον 21ο αιώνα και στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι
αλληλεπιδρούν με αυτόν. Τα τελευταία χρόνια ο Αθηναϊκός αστικός χώρος, με τα
χαρακτηριστικά που τον αποτελούν, οδηγεί τους κατοίκους της στην προτίμηση του
ιδιωτικού χώρου , αφού τους προσφέρει την ασφάλεια και την αισθητική που αναζητούν, με το τίμημα όμως της απομόνωσης.
Εστιάζοντας στην αποξένωση και στην έλλειψη αλληλεπίδρασης του ατόμου
Αθήνας μετατράπηκε σε ένα αποπνικτικό τοπίο, με αισθητική εγκατάλειψη στα στοιχεία που την αποτελούν και με παραμελημένη
μητροπολιτικό περιβάλλον, παρά τις πολλές προσπάθειες που έχουν γίνει για ανάπλασή του.
Αναλυτικότερα, οι ελλείψεις που παρουσιάζονται στην πόλη του κέντρου της Αθήνας σχετίζονται με τα πεζοδρόμια, τους δρόμους, την προσβασιμότητα, το περιβαλλοντικό
αποτύπωμα και λοιπά αστικά προβλήματα. Τα πεζοδρόμια εμφανίζονται σε πολλά σημεία σπασμένα και με πλάτος που δεν ξεπερνά τα 1.3 μέτρα. Παράλληλα, εντοπίζονται εμπόδια
που διακόπτουν την κυκλοφορία, όπως φύτευση, αστικός εξοπλισμός, αρχιτεκτονικές
προεξοχές, καταστήματα, σταθμευμένα ΙΧ και παράνομη διέλευση και στάθμευση μηχανών.
Όσον αφορά τους κεντρικούς και οικιστικούς δρόμους, καταγράφονται ελλείψεις σε ποδηλατοδρόμους, διαβάσεις πεζών και θέσεις στάθμευσης. Οι φωτεινοί σηματοδότες είναι
ανεπαρκείς και συχνά εκτός λειτουργίας ενώ η ηχορύπανση από τα ΙΧ και οι συχνές πλημμύρες λόγω βροχής δυσχεραίνουν την μετακίνηση. Σχετικά με την προσβασιμότητα, εντοπίζονται ασυνεχείς και διακοπτόμενοι οδηγοί τυφλών
από φρεάτια, αστικούς εξοπλισμούς και φύτευση, όπως και αστικοί εξοπλισμοί που δεν συμπεριλαμβάνουν και την χρήση από ΑΜΕΑ.
Ακόμη, εστιάζοντας στον περιβαλλοντικό χαρακτήρα των προβλημάτων, παρατηρείται
περιορισμένο αστικό πράσινο και κυριαρχία του αυτοκινήτου με συνέπεια την κακή ποιότητα
του αέρα και την ηχορύπανση. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθώς και τα όμβρια ύδατα
παραμένουν αναξιοποίητα, ενώ οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια χαρακτηρίζονται από ρύπανση
λόγω απορριμμάτων.
Τέλος, την Αθηναϊκή πόλη επιβαρύνουν η ασυνέχεια αστικού πρασίνου και η έλλειψη
δημόσιων πάρκων, οι μη προσβάσιμοι και μη λειτουργικοί ακάλυπτοι από τον δημόσιο χώρο, ο ελάχιστος ηλιασμός κατά τους χειμερινούς μήνες και το συχνό αίσθημα ανασφάλειας σε
δρόμους με περιορισμένο φωτισμό.
Λαμβάνοντας υπόψιν μας τις παραπάνω παρατηρήσεις, η παρούσα διπλωματική εργασία
αναζητά τον επαναπροσδιορισμό και την επανάκτηση του δημόσιου χώρου μέσω του
περιορισμού των παραπάνω αστικών προβλημάτων. Η επίτευξή
βιωματική και πολύ-αισθητηριακή μετακίνηση. Παράλληλα, πρόθεση του σχεδιασμού μας
αποτέλεσε η αξιοποίηση των δεδομένων της πόλης,η ενίσχυση της αλληλεπίδρασης με τον
δημόσιο χώρο, οι βιωσμότερες και πιο φιλικές περιβαλλοντικές συνθήκες και τελικά η
προσέλκυση του πεζού της πόλης, και συγκεκριμένα της Αθήνας, να δημιουργήσει μια άλλη
οπτική για το αστικό περιβάλλον γύρω του.
Η ίδεα
Ως πεδίο έρευνάς μας επιλέγεται αρχικά το οικοδομικό τετράγωνο και τα αδόμητα μέρη που
τον αποτελούν, το πεζοδρόμιο και ο ακάλυπτος. Περιοχή μελέτης η περιοχή του
Κολωνακίου, του οποίου η πυκνή δόμηση σε συνδυασμό με το πλήθος διαφορετικών
χαρακτήρων αστικού περιβάλλοντος και λειτουργιών, ικανοποιεί
των προβλημάτων προσβασιμότητας,
τα πόδια, βελτιώνοντας
αισθητά την ποιότητα ζωής αλλά και την εμπειρία του περπατήματος. Παράλληλα, το 1 minute city εστιάζει στην αναβάθμιση του τρόπου χρήσης του αστικού χώρου από τους κατοίκους αλλά και στην χρησιμοποίηση του με βάση τις εναλλασσόμενες αστικές τους ανάγκες.
Αυτή η σχεδιαστική προσέγγιση οδηγεί στην χρησιμοποίηση του ακάλυπτου ως μέρος της αστικής ζωής της γειτονιάς, στη βελτίωση του αερισμού και του φωτισμού του και στην αποκατάσταση της λειτουργικότητας.
τον φωτισμό, ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιούνται smart λύσεις στον αστικό εξοπλισμό για βελτίωση της λειτουργικότητας για όλους. Η πρόθεση μας εκφράζεται πιο έντονα με την επανάληψη της στον αστικό ιστό της περιοχής ενώνοντας τα οικοδομικά τετράγωνα και μετατρέποντας τους δρόμους μεταξύ τους σε πεζόδρομους. Ως πεδίο μελέτης θέσαμε τα τέσσερα οικοδομικά τετράγωνα που περιβάλλονται από τις οδούς Πατριάρχου Ιωακείμ, Πλουτάρχου, Καρνεάδου και Ηροδότου. Το
Το επόμενο βήμα με στόχο την βέλτιστη αναδιαμόρφωση του ακάλυπτου ήταν ο σχεδιασμός των περασμάτων με γνώμονα τις ανάγκες των πεζών που χρησιμοποιούν τον
περιβάλλοντα αστικό χώρο. Η σκέψη αυτή καθόρισε την ταυτότητα των περασμάτων προς
τον ακάλυπτο, καθώς και των λειτουργιών του.Τα καταστήματα μόδας, οι χώροι εστίασης, τα
γραφεία, τα ιατρεία, τα καταστήματα πρώτων αναγκών καθώς και οι χώροι πολιτισμού
αποτέλεσαν σημεία αναφοράς δημιουργώντας θεματικές διαδρομές μέσα στους
ακάλυπτους με σκοπό την άμεση και βέλτιστη κάλυψη των εκάστοτε αναγκών.
Η επόμενη σύνθεση του πρότζεκτ, που αφορά την χρησιμοποίηση του ακάλυπτου, ακολούθησε ως απόρροια του παραπάνω όρου. Στο εσωτερικό της εκάστοτε θεματικής
διαδρομής δημιουργήθηκαν χώροι και δραστηριότητες ανταποκρινόμενες στις αναδυόμενες
επιθυμίες των περαστικών που επιλέγουν να τις περπατήσουν,αναζητώντας την αύξηση της
αλληλεπίδρασης τους με τον δημόσιο πλέον χώρο των ακαλύπτων.
Το ‘’shopping passageway’’ αφορά την σύνδεση των καταστημάτων μόδας μεταξύ τους
αλλά και με τους χώρους εστίασης, εντείνοντας έτσι την εμπειρία των αγορών. Το ‘’break from work passageway’’ εστιάζει στην ένωση των γραφείων με τα σημεία προμήθευσης
φαγητού και προσφέρει χώρους προς εξυπηρέτηση των εργαζομένων κατά το διάλειμμά
τους. Μέσω του ‘’health and wellness passageway’’ δημιουργείται ένα άνοιγμα προς όλα τα
ιατρεία και τα φαρμακεία που εντοπίζονται στα συγκεκριμένα οικοδομικά τετράγωνα, με
εστίαση στην χαλάρωση και την ευεξία των περιπατητών τους κατά τις ιατρικές επισκέψεις
τους. Το ‘’first needs passageway’’ χαρακτηρίζεται από την σύνδεση όλων των
καταστημάτων πρώτης ανάγκης, προκειμένου να εξασφαλίζεται η άμεση ικανοποίηση των
καθημερινών αναγκών των κατοίκων της γειτονιάς. Τέλος, το ‘’cultural passageway’’
σχετίζεται την δημιουργία μια κοινής διαδρομής προς όλους τους χώρους πολιτισμού των
τεσσάρων οικοδομικών τετραγώνων.
Η χάραξη και ο σχεδιασμός των διαδρομών ανταποκρίνεται στην διάνυση της κάθε
διαδρομής μέσα σε 1 λεπτό, λαμβάνοντας υπόψιν μας την ελάχιστη δυνατή απόσταση από
το ένα σημείο στο άλλο.
Ενδιάμεσα των τεσσάρων επιλεγμένων οικοδομικών τετραγώνων πεζοδρομούνται οι
κεντρικοί άξονες, η οδός Αλωπεκής και η Λουκιανού, η οποία επιτρέπει την διέλευση
αυτοκινήτων σε επιβράδυνση. Περιορίζεται έτσι η κίνηση των αυτοκινήτων στην γειτονιά και
προσφέρεται περισσότερος δημόσιος χώρος
Τέλος, βάθος δίνεται στην περιβαλλοντική ταυτότητα που μπορεί να δοθεί στην
αναδιαμόρφωση του αστικού ιστού και στον τρόπο που αυτή μπορεί να συμβάλλει στην
και βιωσιμότερη καθημερινότητα των κατοίκων και των περαστικών.
«οι ζωντανές πόλεις, δηλαδή εκείνες στις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να αλληλεπιδρούν ο ένας με τον άλλο, είναι πάντα
πιο ενδιαφέρουσες επειδή είναι πλούσιες σε εμπειρίες, σε αντίθεση
με τις πόλεις χωρίς ζωή, οι οποίες προσφέρουν
πολύ φτωχές εμπειρίες και είναι πληκτικές»1
1Gehl, J., (1971), Η ζωή ανάμεσα στα κτίρια, χρησιμοποιώντας το δημόσιο χώρο, (Γ. Κατσαβουνίδου, Π. Ταράνη, Μετάφρ.), Βόλος:
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, σελ. 29
Με αφετηρία το οικοδομικό τετράγωνο προσεγγίζουμε την ιδέα μας αφαιρώντας όγκους κτιρίων. Ο ακάλυπτος γίνεται προσβάσιμος από τον δημόσιο χώρο και πλέον λειτουργικός. Το πεζοδρόμιο αναδιαμορφώνεται
σύμφωνα με τα προβλήματα προσβασιμότητας και περπατησιμότητας που εντοπίζονται.
αφαίρεση όγκων ανοιχτός ακάλυπτος
οικοδομικό τετράγωνο
Επανάληψη της παρέμβασης
στα γύρω οικοδομικά
τετράγωνα δημιουργώντας
τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση
και συνδεσιμότητα.
Η πεζοδρόμηση στον κεντρικό
άξονα επιτρέπει την ελέυθερη
κίνηση στους πεζούς της
γειτονιάς και την επικοινωνία
μεταξύ των τετραγώνων.
την
meeting-resting
dancingoutdor librarymeditating relaxing music gardening
playgroundpop-up store info charging lockers
power-nap
micromobility
stretchingeating smoking
outdoor conference film projection workshop exhibitions
micromobility
lockers
gardening
stress relief drawing wallstress relief projectionsrelaxing music
pocket parks news wall stress relief drawing wall collegues catch-up interactive wall
με μωσαϊκό
«πράσινες»
Προσεγγίζοντας μια βιωσιμότερη καθημερινότητα, η λειτουργικότητα του ακάλυπτου διαμορφώνεται μέσω περιβαλλοντικά φιλικών παρεμβάσεων.
Τα κτίρια που δέχονται το μεγαλύτερο ποσοστό ηλιασμού σε κάθε διαδρομή επενδύονται με «πράσινες προσόψεις», προς όφελος των χρηστών του
κτιρίου και του ακάλυπτου.
Στα σημεία των καλλιεργειών τοποθετείται σύστημα συλλογής βρόχινου νερού και όμβριων υδάτων. Το αποθηκευμένο νερό χρησιμοποιείται προς
την άρδευση των φυτών και των δέντρων του ακάλυπτου.
Ακολουθώντας ξανά τον έντονο ηλιασμό, τοποθετούνται στο εσωτερικό του ακάλυπτου πίδακες νερού με παροχή από το αποθηκευμένο νερό.
