DJS Magazine 2024 - 2 : Going Global

GOING GLOBAL

REPATRIËRING

Hoe kom je thuis na een val op vakantie?

AVONTUUR Dokteren op een ziekenhuisschip

TIPS Een deel van je opleiding volgen in het buitenland?

De Academie

voor medisch specialisten

ACTUEEL TRAININGSAANBOD VOOR A(N)IOS

PROFILEREN IN EEN NIEUWE WERKOMGEVING

Laat de beste versie van jezelf zien in een nieuwe omgeving met de training Profileren in een nieuwe werkomgeving van de Academie. Ontwikkel in deze tweedaagse training je persoonlijk profiel. Hierin verwoord je wie je bent en waar je voor staat aan de hand van uitgewerkte voorbeelden. Daarnaast ga je aan de slag met waar je wilt werken en wat je belangrijk vindt daarbij en oefen je met het schrijven van een motivatiebrief, cv en het gesprek met een selectiecommissie.

DUUR: 2 dagen

LOCATIE: Omgeving Utrecht

KOSTEN: € 995

OMGAAN MET

MACHTSVERHOUDINGEN

Als aios of anios ben je je waarschijnlijk zeer bewust van de machtsverhoudingen binnen een afdeling of vakgroep. Het is niet altijd makkelijk om negatieve aspecten hiervan bespreekbaar te maken. In de training Omgaan met machtsverhoudingen van de Academie leer je zelf invloed uit te oefenen op het leerklimaat. Oefen in een veilig omgeving met een trainingsacteur hoe je de negatieve aspecten van power dynamics bespreekbaar maakt.

DUUR: 1 dag

LOCATIE: Omgeving Utrecht

KOSTEN: € 850

De Academie voor medisch specialisten is het opleidingsinstituut van de Federatie Medisch Specialisten. We bieden scholing en begeleiding aan medisch specialisten, ziekenhuisapothekers, klinisch fysici, klinisch chemici en a(n)ios op het gebied van vaardigheden, leiderschap, bestuur en management.

BASISCURSUS

ZIEKENHUISMANAGEMENT

Krijg als a(n)ios snel inzicht in de organisatie van het zorgstelsel en de financiering van de medisch specialistische zorg met de basiscursus Ziekenhuismanagement van de Academie. In deze tweedaagse cursus leer je meer over de onderlinge samenwerking in het ziekenhuis, de organisatie en de medische staf. Daarnaast krijg je handvatten voor het vertalen van beleid naar doelen, zodat je na afloop weet hoe te handelen binnen de context van de organisatie en het beleidsproces van het ziekenhuis.

DUUR: 2 dagen

LOCATIE: Omgeving Utrecht

KOSTEN: € 635

BASISCURSUS

PERSOONLIJK LEIDERSCHAP

Hoe sta je stevig in je schoenen als a(n)ios in een hiërarchische omgeving? Tijdens deze tweedaagse basiscursus Persoonlijk leiderschap van de Academie in samenwerking met MPowr ga je aan de slag met je kernwaarden, kernkwaliteiten, zelfzorg en krijg je inzicht in de impact van aannames. De cursus werd speciaal ontwikkeld voor a(n)ios en geeft je handvatten waarmee iedere arts een leider kan zijn, los van positie of functie.

DUUR: 2 dagen

LOCATIE: Omgeving Utrecht

KOSTEN: € 995

COLOFON

Redactie

Iris van Bommel

Mirte van Eysden

Tinka Hoogterp

Leonie van der Kolk

Tessa Noijons

Merve Parmaksiz

Lesley Patmore

Danique Radder

Larissa de Ridder

Audrey van Stokkom-Vollebregt

Amber van der Zandt

Eindredactie

Lyanneke Krauss

Vormgeving

RAZA, Daphne van Langen

Redactieadres

Postbus 20057, 3502 LB Utrecht info@dejongespecialist.nl

Bestuur De Jonge Specialist

Olaf Neve

Linn Korsten

Bianca Verbeek

Tessa Noijons

Eke van der Ploeg

Tom Brinkman

Avin Ghedri

Lucy Porter

Kirsten Dabekaussen

Merve Parmaksiz

Tessel Korver

Phebe Berben

Adreswijzigingen

Verhuisd? Mail de redactie: info@dejongespecialist.nl

Digitaal

Ontvang je het magazine liever digitaal? Mail de redactie: info@dejongespecialist.nl

Uitgever

De Jonge Specialist

Drukwerk

Cross Media Nederland

Adverteren

Neem hiervoor contact op via info@dejongespecialist.nl

De Jonge Specialist is hét magazine voor medisch specialisten in opleiding en anios. Het tijdschrift wordt vier keer per jaar uitgegeven door De Jonge Specialist.

Oplage 4.100, ISSN: 2352-3670

Jaargang 11

© 2024 DJS

Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs van De Jonge Specialist. Niets uit dit magazine mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.

IK GA OP REIS EN IK NEEM MEE

Als anios, aios of arts-onderzoeker wordt van ons verwacht dat we oog voor detail hebben. Na de zoveelste 10-koppige probleemlijst of de zoveelste minor revisie van je artikel, willen we samen met jou even uitzoomen. In deze editie laten we de grenzen van ons kleine kikkerland achter ons.

144 wettelijke vakantie-uren per kalenderjaar krijg ik als anios op de spoedeisende hulp in het Rijnstate ziekenhuis. Die hoor ik nuttig te besteden. In een hypomane toestand verlaat ik de spoedeisende hulp alsof ik net een bokswedstrijd heb gewonnen. Ik gooi met veel voldoening mijn witte kleding in de kledingautomaat en verwijder met een glimlach op mijn gezicht de Outlook-app van mijn telefoon. Maar terwijl ik mijn backpack aan het inpakken ben, realiseer ik me dat deze editie pas door mijn brievenbus valt wanneer ik terug ben van vakantie. Dit magazine zou een prachtige aanvulling zijn geweest op mijn zonnebrandcrème en een exorbitante hoeveelheid DEET. Een gemiste kans voor mij… Maar misschien niet voor jou?

In dit nummer gaan we dus naar het buitenland. Lees hoe je zorgeloos medicatie kunt meenemen op vakantie en ontdek de reden achter de enorme hoeveelheid DEET in mijn reisbagage. Bereid je voor op de ergste nachtmerrie van elke dokter op reis en lees het verhaal van collega’s die in het vliegtuig deze gevreesde zin hoorden: ‘is er een dokter aan boord?’ Kortom, DJS neemt je mee op reis. Neem jij ons ook mee?

MERVE PARMAKSIZ ANIOS SPOEDEISENDE HULP IN HET RIJNSTATE ZIEKENHUIS EN VOORZITTER VAN DE REDACTIE

I N H O U D

Help!

Zit je in het vliegtuig en hoor je de oproep ‘Is er een dokter aanwezig?' Aarzel dan niet om medische hulp aan te bieden.

Stel, je bent op vakantie in de Alpen en je breekt je enkel tijdens het wandelen. Of erger, wat als je in een ravijn valt en meerdere ernstige letsels oploopt? Hoe kom je dan thuis?

Debbie Abbenhuis (31) werkte twaalf maanden als hospital physician op ziekenhuisschip de Global Mercy. Op reis

Erasmus MC Corporate Travel Clinic biedt Nederlandse bedrijven medische hulp in het buitenland.

Beroepsbelangen

Als aios een deel van je opleiding in het buitenland doorbrengen? Stem dit goed af en ontdek waar je rekening mee moet houden.

Oogopslag

Boekentips

De zorg-revolución

Medicatie op reis

Thema in beeld

La dolce vita

Zomerpuzzel

Als ik op de afdeling kom in mijn witte jas voel ik me voor het eerst een ‘volwassen arts’

Achtergrond

Van malaria tot zika, en van dengue tot het westnijlvirus. Ontdek hoe muggen tropische infectieziekten veroorzaken en wat we hieraan kunnen doen.

Op de hoogte blijven van onze activiteiten?

@jongespecialist linkedin.com/company/de-jonge-specialist/ De Jonge Specialist dejongespecialist #dejongespecialist

DEZE EDITIE

Kort nieuws & feitjes

Ziek of zo?

De zoektocht van een puber naar een vergeten oorzaak van buikpijn Alexander Heemskerk

J

e bent 15 jaar en wordt wakker met acute buikpijn. Lopen lukt niet meer. Specialist na specialist wordt bezocht, maar een diagnose komt er niet. Jaren van onverklaarbare ondraaglijke pijn zullen volgen. Zijn omgeving begint te twijfelen en ook bij Alexander slaat de twijfel soms toe. Bestaat pijn wel als het onvindbaar is? Jaren later ontdekt Alexander dat hij aan deze periode in zijn leven PTSS heeft overgehouden, waarna hij besluit dit boek te schrijven. Een aanrader!

Dokter af Adam Kay

Adam Kay is cabaretier en voormalig arts. In zijn debuut Dit doet even pijn schreef hij openhartig over zijn leven als arts in opleiding. In zijn nieuwe boek beschrijft hij wat er is gebeurd nadat hij zijn stethoscoop aan de wilgen hing en onderzoekt hij zijn leven dat nog steeds met het ziekenhuis is verbonden. Gehavend door zijn tijd aan de frontlinie van het ziekenhuis opent Kay oude wonden en kijkt hij tegelijkertijd vooruit. Net als in zijn eerste boek schrijft hij wederom met veel humor.

VERSPREEK

UURTJE

“Weet u wat reanimeren is?” Patiënt: “Ja: dat is wanneer je met een kist in de oven gaat.”

De medische revolutie

We staan in de gezondheidszorg voor grote uitdagingen. Deze proberen we aan te pakken met nieuwe technologieën, waaronder AI, 3D-bioprinting, computersimulaties en robotica. Maar dit brengt ook nieuwe dilemma’s met zich mee. Het wordt daarom hoog tijd voor een beter begrip van deze technologie. Wat kunnen we ermee en wat betekent het gebruik voor onze samenleving? In De medische revolutie staat technologie als oplossing en als uitdaging centraal, waarbij het boek vooral een pleidooi is om nieuwe kansen aan te grijpen.

KIJKTIP

• Mindf*ck – NPO1

Victor Mids is terug met het zevende seizoen van Mindf*ck. De illusionist en niet-praktiserend arts brengt illusie en wetenschap samen. In zijn programma toont Mids aan bekende en onbekende Nederlanders verschillende illusies en experimenten. Daarnaast worden wetenschappelijke feiten gedeeld en krijgt de kijker inzicht in de achterliggende neuropsychologische principes.

• Dokters Vandaag

Dokters Vandaag is het nieuwe TikTok-kanaal waarin artsen antwoorden geven op veelvoorkomende medische vragen. Het kanaal probeert de overvloed aan medische desinformatie op social media een halt toe te roepen en een betrouwbaar platform te bieden voor eerlijke en onafhankelijke medische informatie. Het kanaal is in korte tijd populair geworden met 14 duizend volgers en meer dan 2 miljoen views.

Tim Bomberna

TIKTOK TIP

In elk nummer leggen we een betrokken lid van De Jonge Specialist het vuur aan de schenen. Deze keer ondervragen we Merve Parmaksiz.

MERVE PARMAKSIZ

ANIOS SPOEDEISENDE HULP IN HET

RIJNSTATE ZIEKENHUIS

Welke schoenen en sokken draag je op je werk?

“Versleten groene Sanita klompen met witte of zwarte DJS-sokken, waar ik een ongeoorloofde hoeveelheid van in bezit heb. Uiteraard vanwege promotiedoeleinden, maar ook omdat ze veel lekkerder zitten dan mijn eigen afzakkende enkelsokken.”

Hoe ziet jouw ochtendritueel eruit?

“Op de SEH heb ik onregelmatige werktijden, maar mijn wekker staat altijd een half uur voordat ik moet vertrekken. Ik douche en kleed me aan in een efficiënte twintig minuten en knuffel vervolgens tien minuten met mijn katten, voordat ik de fiets pak naar het treinstation.”

Wat is je favoriete quote?

“Ik weet één ding en dat is dat ik niets weet van Socrates. Een quote die is blijven hangen sinds mijn middelbare schooltijd. Boodschap is dat je veel van elkaar kunt leren en dat aannames onbewust snel gemaakt zijn.”

Waar staat De Jonge Specialist volgens jou voor?

“Een community en een leerschool. Iedereen zet zich op zijn of haar eigen manier in voor een veilig werk- en opleidingsklimaat: van het organiseren van het congres tot het schrijven van artikelen voor dit magazine.

Wat zou je tegen je jongere zelf zeggen?

“Studeer tandheelkunde! Sorry, autocorrect. Ik bedoelde: maak je geen zorgen om kleinigheden en geniet vooral van je schoolvakanties en je vrienden en familie!”

‘Maak je geen zorgen om kleinigheden’

OOGOPSLAG / 7

TEKST: TINKA HOOGTERP

KIJKTIPS

• Het Kinderziekenhuis

Het Wilhelmina Kinderziekenhuis opent haar deuren voor het nieuwe programma Het Kinderziekenhuis. In dit programma horen we de verhalen van dappere jonge patiënten met chronische en levensbedreigende ziekten, hun liefdevolle families en betrokken zorgverleners. Patiënten worden gevolgd tijdens moeilijke periodes, maar ook wanneer het beter gaat. Daarnaast komen onderzoekers in beeld met baanbrekende innovaties voor de behandeling van kinderen met aangeboren aandoeningen. Vanaf dinsdag 4 juni wekelijks te zien om 20.30 uur bij RTL 4.

• Tot het einde

In de vierdelige serie Tot het einde worden vrijwilligers gevolgd die mensen in de laatste fase van hun leven bijstaan. Waarom doen zij dit waardevolle, maar ook moeilijke en verdrietige werk? Wat drijft iemand om een onbekende te begeleiden in de laatste levensfase? Hoe snel of langzaam het ook gaat, Tot het einde laat zien hoe prettig het is als iemand die aan de ene kant betrokken is, maar aan de andere kant ook enige afstand heeft, er gewoon is. Iedere zondag te zien om 23:05 uur bij NPO2 of op NPO Start.

DOCU

DOCU

8 / ACHTERGROND

TEKST: IRIS VAN BOMMEL

ARTS-ONDERZOEKER INFECTIEZIEKTEN DE JONGE SPECIALIST

DE ZZZZZZZZZZZZZZ ZOEMENDE DREIGING

Van malaria tot zika, en van dengue tot het westnijlvirus. Ontdek hoe muggen tropische infectieziekten veroorzaken en wat we hieraan kunnen doen.

et gevaarlijkste dier op aarde” (Trouw, 2014), “… het grote muggengevaar” (NRC Handelsblad, 2021), “De grootste massamoordenaar ooit” (De Telegraaf, 2019). Dat de mug een grote rol speelt in het verspreiden van potentieel levensbedreigende infectieziekten is algemeen bekend. Misschien heb jij zelf wel eens een patiënt gezien met koorts na een reis in de tropen en vervolgens met de handen in het haar gezeten. Hoe differentieer je tussen infectieziekten waarbij koorts de vooraanstaande klacht is, en er ook nog meerdere infectieziekten endemisch zijn in het land waar de patiënt is geweest? Hierbij een gids van zeven belangrijke mugoverdraagbare tropische infectieziekten: chikungunya, dengue, gele koorts, het zikavirus, malaria, Japanse encefalitis en het westnijlvirus.

MUGGENGEDRAG

“Ik heb gereisd door Zuid-Amerika, naar Peru en Bolivia”, vertelt jouw patiënt. “Ik ben heel vaak gestoken door muggen, vooral de dag voordat ik weer terug naar huis vloog. Thuis kreeg ik plotseling koorts.” In de opsporing van de oorzaak van de koorts en andere symptomen, is het reisgebied van deze patiënt een belangrijk gegeven. Vanwege de warme temperaturen en hoge vochtigheidsgraad zijn tropische gebieden ideale broedplaatsen voor muggen. Daarom zijn dit ook de endemische gebieden voor de tropische infectieziekten die muggen overbrengen. De steekmuggenfamilie is verant-

woordelijk voor de verspreiding van de zeven beschreven infectieziekten. Het geslacht Aedes is verantwoordelijk voor de verspreiding van chikungunya, dengue, gele koorts en het zikavirus. Het Anopheles-geslacht verspreidt malaria, en het Culex-geslacht (ook wel: de ‘normale’ huismug) kan Japanse encefalitis en het westnijlvirus op mensen overbrengen. Met uitzondering van de parasitaire infectie malaria, zijn deze infectieziekten allemaal virussen. Geïnfecteerde muggen kunnen via steken infectieziekten overdragen. Behalve dat muggen zelf ook geïnfecteerd kunnen raken via mensen, kan transmissie ook via andere dieren plaatsvinden, afhankelijk van de infectie. Tabel 1 (zie QR-code) beschrijft de endemische gebieden van de verschillende infectieziekten. Dengue verspreidt zich het snelst en komt wereldwijd het meeste voor. Leta en collega’s1 brachten in kaart welke gebieden geschikt zijn voor de muggensoorten Aedes aegypti en Aedes albopictus, en wat de endemische gebieden zijn voor de infectieziekten die zij overbrengen. Mocht je interesse hebben in de mondiale heatmaps, is het de moeite waard om hun artikel te lezen. Klimaatverandering is een belangrijke katalysator voor verandering in het gedrag van muggen. De reden hiervoor is dat temperatuurverandering, regen en vochtigheid invloed hebben op de verspreiding van muggen en de transmissieperiode van muggen verlengen. Daarnaast draagt verstedelijking ook bij aan meer contact tussen mens en mug, meer mogelijkheden voor vectorverspreiding, en matige

hygiëne van omgeving en water. Colón-González en collega’s2 hebben de impact van klimaatverandering en verstedelijking op de verspreiding van malaria en dengue gemodelleerd. Hiermee voorspelden zij dat de actieve periode van de malariamuggen met 1,5 maand wordt verlengd (met name in Afrika), en voor denguemuggen zelfs met 4 maanden (met name ten westen van de Stille Oceaan). Daarnaast liet hun model zien dat er een verschuiving plaatsvindt van endemische gebieden richting het noorden en dat de risicopopulatie stijgt naar 4,7 miljard mensen. Vergelijk dit eens met een wereldbevolking van 8 miljard mensen eind 2022!

BESTRIJDING

De toenemende dreiging van mugoverdraagbare infectieziekten maakt bestrijding nog belangrijker. Huidige maatregelen zijn vectorcontrole en muggenwerende interventies. Hierbij kun je denken aan het dragen van bedekkende kleding en het gebruik van klamboes en een muggenwerende spray. Op grotere schaal omvat vectorcontrole bijvoorbeeld het verwijderen van broedplaatsen, zoals stilstaand water, of het gebruik van insecticiden. Jammer genoeg lijken sommige muggen resistentie te ontwikkelen tegen bepaalde insecticiden, wat alternatieve controlemethoden noodzakelijk maakt. De afgelopen jaren is onderzoek gedaan met genetisch gemodificeerde muggen als middel voor vectorcontrole tegen dengue, chikungunya en malaria. Het doel hiervan is om bepaalde ongewenste eigenschappen uit te selecteren of gewenste eigenschappen toe te voegen. Zo zijn op Saba gemodificeerde Aedes aegypti muggen losgelaten waarvan het nageslacht sterft door de genetische modificatie. Of denk aan muggen die niet meer geïnfecteerd kunnen worden en daarmee geen infectieziekten meer overbrengen. Genetische aanpassing lijkt veel mogelijkheden te geven, maar er zijn ook zorgen. Naast de onnatuurlijkheid van het principe, is het

Sommige muggen

loslaten van genetisch gemodificeerde muggen een risicovolle onderneming. Op dit moment is het nog onduidelijk wat de (onbedoelde) consequenties zijn voor de gezondheid van mensen, de omgeving en de biodiversiteit.

Naast het bestrijden van muggen zelf, is preventie van ziekte door vaccinatie of profylactische medicatie een andere insteek. Dit heeft geen invloed op de mug zelf en daarmee niet op ziektetransmissie. Voor reizigers naar endemische gebieden bestaan er vaccinaties voor dengue, gele koorts en Japanse encefalitis. Voor malaria is er profylactische medicatie voor reizigers, en in een groot deel van Afrika is er voor de lokale kinderen een malariavaccin. Voor het zikavirus en westnijlvirus zijn geen vaccins beschikbaar, en een vaccin voor chikungunya wordt momenteel klinisch onderzocht.

KLINISCHE SYMPTOMEN

Terug naar jouw patiënt. Hij vervolgt: “Ik heb nu al een paar dagen hoge koorts, en daar voel ik me slecht bij. Maar verder heb ik eigenlijk geen klachten. Het enige is dat ik gisteren wat gekke puntjes op mijn benen zag, maar dat is het.” Mugoverdraagbare infectieziekten hebben wat betreft klinische symptomen veel overeenkomsten, wat het moeilijk kan maken om ze op basis hiervan te onderscheiden. Koorts staat bij alle

infecties op de voorgrond. Toch kunnen subtiele verschillen in symptomen jouw differentiaaldiagnose beïnvloeden (zie ook tabel 2 via de QR-code). Bij chikungunya kan hevige gewrichtspijn of zelfs polyartritis differentiërend zijn. Ook bij dengue (‘knokkelkoorts’) komt gewrichtspijn vaak voor en bij een ernstige infectie ook hemorragische koorts en shock. Ook bij ernstige gele koorts kan hemorragische koorts en shock optreden, naast coma en diffuse intravasale stolling. Bij ernstige Japanse encefalitis spreekt de naam voor zich: er kan encefalitis voorkomen, maar ook meningitis of myelitis. Deze uitingen van neurologische inflammatie kunnen ook bij het westnijlvirus optreden. Bij het zikavirus is de koorts over het algemeen milder dan bij de andere infectieziekten, en kan distaal oedeem en neuropathie voorkomen. De verschillende soorten Plasmodiuminfecties bij malaria hebben typerend verlopende koorts zoals in tabel 2 beschreven staat. Maar het blijft belangrijk om uitgebreide diagnostiek in te zetten, vooral om het onderscheid te maken tussen de flavivirussen die door de Aedes-mug worden overgebracht. Na een muggenbeet krijgt niet iedereen klinische symptomen en het

percentage dat klachten krijgt verschilt per infectieziekte. Voor de meeste infectieziekten hebben neonaten, jonge kinderen, ouderen, patiënten met comorbiditeiten, zwangeren, immuungecompromitteerden en reizigers zonder verworven immuniteit een hoger risico op een ernstige infectie. Dragers van de sikkelcelziekte of thalassemie, en mensen met een G6PD-deficiëntie zijn beter beschermd tegen ernstige malaria. Opmerkelijk genoeg heeft het hebben van heterologe dengue-antistoffen een negatief effect op het te verwachten ziektebeloop. Dit betekent dat een patiënt een hogere kans heeft op een ernstige infectie als diegene eerder een infectie heeft gehad met een ander serotype van dengue dan de huidige infectie.

BEHANDELING

Vrijwel alle muggenziekten hebben een korte viremische periode. Dat betekent dat PCR-diagnostiek maar in een korte periode zinvol is, meestal alleen in het acute moment of zelfs vooraf aan de klachtenpresentatie. Daarna is met name serologische of moleculaire diagnostiek belangrijk. Voor malaria is microscopisch onderzoek de gouden standaard. Citodiagnostiek voor malaria

• de incubatietijd van Dengue 3– 14 dagen is?

• gewrichtspijn ('knokkelkoorts') een belangrijk symptoom is?

Scan de QR-code voor het downloaden van tabel 1 en 2. Hier vind je ook een link naar de literatuur waar in de tekst naar verwezen wordt.

is in Nederland 7 dagen per week en 24 uur per dag mogelijk. Gele koorts, malaria, het westijlvirus en het zikavirus zijn in Nederland meldingsplichtige infectieziekten groep C. Chikungunya en dengue zijn wel meldingsplichtig in Caribisch Nederland, maar niet op het vasteland. Voor de virale infecties is helaas geen gerichte behandeling beschikbaar, behalve ondersteunende maatregelen en symptoombestrijding. Voor malaria bestaat wel een gerichte behandeling. Bij een ernstige Plasmodium falciparum infectie is intraveneuze artesunaat de eerste keuze, terwijl in andere gevallen artemether-lumefantrine combinatietherapie oraal wordt toegepast.

Voor jouw patiënt blijkt er al te veel tijd verstreken om directe microbiologische diagnostiek uit te voeren. Er wordt serologisch onderzoek ingezet dat positief blijkt voor dengue. In het laboratoriumonderzoek werd ook een trombocytopenie vastgesteld, wat de ‘puntjes’ op zijn benen verklaarde. Omdat hij klinisch niet ernstig ziek is, mag hij van jou naar huis met het advies geen NSAID’s of aspirine in te nemen en voldoende te drinken. Ook adviseer je hem om zich bij een volgende reis naar een endemisch dengue-gebied te laten vaccineren om een ernstige infectie te voorkomen. Goed gedaan!

Dit artikel werd geschreven op basis van informatie van het RIVM, WHO, ECDC en de SWAB-richtlijn.

12 / INTERVIEW

TEKST: LESLEY PATMORE

ARTS-ONDERZOEKER MAAG-, DARM- EN LEVERZIEKTEN

Erasmus MC Corporate Travel Clinic

‘Het is een uitdagend en dynamisch specialisme’

MEDISCHE HULP OP MAAT

De globalisering neemt toe en ook werknemers

moeten vaak voor hun werk naar het buitenland reizen. Met deze internationale verplaatsingen komen ook tal van gezondheidsrisico's om de hoek kijken.

De Corporate Travel Clinic van het Erasmus MC is gespecialiseerd in Travel Risk Management voor bedrijven en andere organisaties. Dr. Perry van Genderen, internist en directeur van de Corporate Travel Clinic, en zijn team zetten zich onvermoeibaar in om de werknemers van deze organisaties gezond te houden tijdens hun buitenlandse missies.

UNIEKE KANS

Ik ontmoet Van Genderen op zijn kantoor aan de Maasboulevard in Rotterdam om meer te weten te komen over zijn achtergrond en zijn werk bij de Corporate Travel Clinic. Van Genderen begon zijn carrière met een focus op hematologie, binnen dit aandachtsgebied is hij ook gepromoveerd. Hij combineerde zijn promotieonderzoek met een opleiding tot internist. Tijdens het laatste deel van zijn opleiding moest hij naar een perifeer ziekenhuis, wat hem uiteindelijk naar het Havenziekenhuis in Rotterdam

bracht. Daar ontdekte hij zijn passie voor tropische geneeskunde en importziekten. In het Havenziekenhuis kreeg hij als ervaren aios snel meer verantwoordelijkheden, zoals achterwachtdiensten en het verrichten van scopieën. Ondanks dat het Havenziekenhuis een klein perifeer ziekenhuis was, hadden zij een superspecialisatie in tropengeneeskunde met bijbehorende reputatie. Het Havenziekenhuis bood Van Genderen een unieke kans om zijn expertise op dit gebied verder te ontwikkelen en de afdeling verder te professionaliseren.

GESPECIALISEERDE HULP

“We kwamen tijdens ons werk regelmatig ziek terugkerende reizigers uit tropische gebieden tegen, die door hun werkgevers niet goed waren ingelicht over de gezondheidsrisico's”, legt Van Genderen uit. “Dat leidde tot de oprichting van het Tropenadviescentrum, wat na het faillissement en ontmanteling van het Havenziekenhuis verder ging als de Corporate

‘Met onze expertise ondersteunen we bedrijven bij diverse en soms risicovolle projecten in het buitenland’

Travel Clinic Erasmus MC. In onze kliniek bieden we gespecialiseerde medische hulp op maat aan bedrijven die hun werknemers naar het buitenland sturen.” De diensten van de Corporate Travel Clinic zijn uitgebreid en omvatten medische keuringen voorafgaand aan reizen, continue medische ondersteuning tijdens het verblijf in het buitenland, en passende nazorg voor werknemers die in het buitenland zijn geweest. “Ik heb daarnaast ook een masterdiploma behaald in Expedition and Wilderness Medicine om mijn kennis verder uit te breiden naar ook de extremen van het reizen”, vervolgt Van Genderen.

“Onze expertise stelt ons in staat om bedrijven te ondersteunen bij diverse en soms risicovolle projecten in het buitenland.” Van Genderen benadrukt het belang van preventie in de internationale gezondheidszorg: “Preventieve geneeskunde is als specialisme nog duidelijk in ontwikkeling, met name bij bedrijven.”

MOEILIJKE OMSTANDIGHEDEN

Een voorbeeld van een mooi en groot project was de betrokkenheid van de Corporate Travel Clinic bij een project op zee dicht bij de kust van Jemen. Van Genderen herinnert zich de uitdagingen van het werken in een politiek instabiel land en het voorbereiden op tal van mogelijke calamiteiten onder moeilijke omstandigheden. “Voor zo'n missie moet je alle risico's vooraf in kaart brengen en een plan maken voor verschillende scenario’s om de gezondheid van de uitgezonden werknemers te kunnen waarborgen”, legt Van Genderen uit. “We stellen vooraf vast waar

slachtoffers van ongelukken naartoe moeten en we zorgen ervoor dat ze daar veilig naartoe kunnen. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de culturele diversiteit en taalbarrières die zich kunnen voordoen. Om adequaat te kunnen reageren in noodsituaties, hebben we bij deze missie een ondersteunend schip uitgerust met een klein ziekenhuis, inclusief een intensive care unit.”

DYNAMISCH SPECIALISME

Naast zijn werkzaamheden in de Corporate Travel Clinic is Van Genderen ook actief betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Hij organiseert jaarlijks een symposium over reisgeneeskunde om anderen bewust te maken van het belang van dit vakgebied. “Het is een uitdagend en dynamisch specialisme waarin geen dag hetzelfde is,” merkt Van Genderen op. “We hebben een divers team van artsen met verschillende achtergronden, wat ons in staat stelt om creatieve oplossingen te bedenken voor nieuwe problemen die zich voordoen.” Daarnaast heeft hij in samenwerking met andere internisten en Floortje Dessing een boek uitgebracht: Na de reis. Van Genderen benadrukt het belang van aandacht voor dit vakgebied en hoopt dat zijn werk zal bijdragen aan een beter begrip van de gezondheidsrisico's bij internationaal reizen. Van Genderen en zijn team dragen hieraan bij door jaarlijks medische diensten te leveren aan meer dan 3500 global workers en expats en aan meer dan 150 verschillende organisaties.

14 / BOEKENTIPS

TEKST: MIRTE VAN EYSDEN

AIOS PSYCHIATRIE

LEKKER LEZEN!

BOEKENTIPS voorrelaxteeen zomer

Of je nu in een lege trein zit omdat iedereen op vakantie is, of op een strand rondhangt: de zomer is een goede tijd om een boek te pakken. Omdat je best kunt verdwalen in het mega-aanbod van de boekhandel, verzamelden wij wat tips.

Voordat de koffie koud wordt Toshikazu Kawaguchi

Hoewel het verhaal zich grotendeels in één café afspeelt, reis je in deze Japanse bestseller toch mijlenver. De bezoekers kunnen namelijk – mits zij zich aan bepaalde regels houden – tijdreizen. Ze hebben allemaal een verschillende vraag die ze beantwoord willen zien. Naarmate het boek vordert, zie je de rode draad die de verhalen van de verschillende mensen aaneenknoopt. Heb je jezelf een leesdoel gesteld voor 2024 en loop je nog wat achter? Dan is het boek zeker een aanrader, want het leest als een trein. Mocht je de smaak te pakken hebben, dan zijn er nog drie andere boeken in dezelfde serie om je verhalenhonger te stillen.

Voor wie... een kort verhaal zoekt om het leesdoel voor 2024 te halen

Unnatural causes

Dr

Richard Shepherd

Hoe vaak krijg je de kans om mee te kijken met een forensisch patholoog? Dr Richard Shepherd werkt al zijn hele carrière aan het vastleggen en onderzoeken van niet-natuurlijke doodsoorzaken. In het boek kijken we mee over zijn schouder en zien we hoe hij als een detective bewijs verzamelt, puzzelstukjes bij elkaar legt en beredeneert waarom zaken lopen zoals ze zijn gelopen. En zonder afbreuk te doen aan hoe machtig interessant het is om daar meer over te leren, beschrijft hij ook de last die het werk meebrengt voor mensen die hier beroepsmatig dag in dag uit mee bezig zijn. Laat je werk je dus nooit helemaal los tijdens de vakantie, maar heb je wel zin in wat anders? Dan is dit boek er één om in te pakken.

Voor wie ... het werk toch niet helemaal los kan laten

Poubelle Pieter Waterdrinker

Zoek je een verhaal waarin je je totaal kunt verliezen? Kijk niet verder, want dit is je boek. We volgen een man van in de dertig die zijn leven omgooit om schrijver te worden. Hij reist door Europa, raakt verwikkeld in intriges en belandt op allerlei plekken die we kennen van de actualiteit: Oekraïne, Rusland en het Europarlement. Laat je niet afschrikken door de dikte van het boek. De 544 pagina’s verorber je in een oogwenk door de meeslepende wijze waarop Pieter Waterdrinker schrijft. Maar bereid je wel voor: het einde van het boek is shocking en wellicht wil je je gedachten daarna met een medelezer delen. Een echte aanrader dus voor je boekenclub.

Voor wie … toe is aan een dikke pil

Waarom vrouwen minder verdienen Sophie van Gool

Het kan je niet ontgaan zijn: de discussie over gendergelijkheid. In dit boek richt Sophie van Gool, econoom en ondernemer, zich op het gat tussen het salaris van mannen en vrouwen. Het boek start met een geschiedenis over het ontstaan van de loonkloof, en voedt daarna de discussie met feiten en argumenten. Dus, wil je je goed voorbereiden op je aanstaande arbeidsvoorwaardengesprek, wil je meer weten over gendergelijkheid of zoek je nog een cadeau voor iemand die binnenkort afstudeert? Dit is je boek.

Voor wie... zich wil voorbereiden op een sollicitatie

Luister is zo’n roman waarin de verschillende draden in een verhaal op het eind prachtig in elkaar vlechten. Een kerngebeurtenis in het boek is het nieuws over de aanslagen in Parijs in 2015, nieuws dat in ons collectieve geheugen gegrift staat. We lezen over de link tussen deze aanslagen en Marie, die eind jaren 80 als au pair aan de slag gaat in Parijs. De beschrijvingen in het boek zijn levendig. Je ruikt bijna de Parijse straten, zo helder worden deze beschreven. Omdat het verhaal zo goed in elkaar zit, is het een aanrader voor velen. Een goed boek om cadeau te doen aan je supervisor, of om mee te nemen op reis.

Voor wie ... gewoon een goed verhaal zoekt

TIPS OM MEER TE LEZEN

1 Kies een vast moment

Wil je wel graag lezen, maar kom je er niet aan toe? Dan kan een routine je wellicht helpen. De tijd vlak voor je gaat slapen, die je doorbrengt in de trein naar werk of tijdens een rustige zondagochtend is vaak een prettig moment om een boek open te slaan.

2 Wees niet te streng

Boeken lezen is geen ‘alles of niets’. Je kunt met een boek stoppen als je het niet leuk vindt en je hoeft niet direct twintig boeken per jaar te lezen.

3 Maak het jezelf makkelijk

Een boek of e-reader in je tas maakt het stukken makkelijker om even een paar pagina’s te lezen. Voor je het weet scroll je niet door je socials, maar duik je bij de bushalte of in de wachtkamer bij de tandarts in een spannend verhaal.

4 Plezier staat voorop

Een dikke pil of bekende klassieker kan nog zo goed geschreven of interessant zijn. Als jij er geen plezier aan beleeft, houdt het op. Lezen is geen taak. Lees dus vooral wat je zelf leuk vindt, of dat nu biografieën zijn, chicklits, klassiekers of fantasyboeken.

5 Maak het gezellig

Start een boekenclub! Hoewel lezen vooral een solo-hobby is, is het praten over lezen heel gezellig. Een boekenclub hoeft niet ingewikkeld te zijn: zoek wat leuke collega’s bij elkaar. Het helpt om bij iedere samenkomst direct een volgende datum te prikken en via een poll een nieuw boek te kiezen. En koppel het vooral aan een lekker etentje. Leuke avonden gegarandeerd!

Luister Sacha Bronwasser

16 / OP REIS

TEKST: TINKA HOOGTERP

HELP!

Medische nood in het vliegtuig

Je zit ontspannen in het vliegtuig. Je hebt het ziekenhuis achter je gelaten en droomt weg over je reisplannen.

Tot er plots wordt omgeroepen: ‘Is er een dokter aanwezig?’

Je wordt ruw uit je gedachten gehaald en steekt aarzelend je hand op. Mensen kijken je bezorgd aan terwijl je je een weg baant door het gangpad. Je voelt de druk toenemen naarmate je dichterbij komt. Wat zou er aan de hand zijn? Je voelt je onwennig zonder stethoscoop en vraagt je af: is er wel een EHBO-kit? Is er medicatie aanwezig?

AIRPORT MEDICAL SERVICES

Airport Medical Services (AMS) is een joint venture van de KLM Health Group. Op Schiphol heeft AMS een eerste hulp waar alle passagiers met medische nood terecht kunnen. Deze is er primair voor acute problemen. Cardiale klachten, gastro-enteritis of verstopte oren kom je hier regelmatig tegen. Daarnaast is er ook een apotheek en houden ze zich bezig met

medisch transport, zoals gipsvluchten en overplaatsingen naar en vanuit buitenlandse ziekenhuizen. Ook kunnen de artsen van AMS om advies gevraagd worden bij calamiteiten in het vliegtuig. Bij een incident tijdens een continentale vlucht kan dan ook door de cockpit contact worden opgenomen met een arts.

MEDISCHE KITS

Bij de apotheek kunnen passagiers

‘Er is een EHBO-tas aan boord met zelfzorgmedicijnen’

medicijnen ophalen die in de kliniek worden voorgeschreven. Maar een groot deel van de taken van de apotheek bestaat uit het onderhoud van de medische kits in de vliegtuigen van onder andere KLM, Transavia en TUI. In deze medische kits zitten een AED, verband en medicatie. Je vindt hierin ook een simpele stethoscoop, bloeddrukmeter en thermometer. Eigenlijk is alles aanwezig wat je nodig kunt hebben om acute problemen te overbruggen. In geval van hoofdpijn, misselijkheid of een brandwond kan de crew in het vliegtuig al veel zelfstandig oplossen. Ze hebben een EHBO-tas met zelfzorgmedicijnen tot hun beschikking, zoals paracetamol en xylometazaline.

ONDERSTEUNING VAN CREW

Omdat het cabinepersoneel verantwoordelijk is voor het welzijn van de

• Een stethoscoop tijdens het vliegen weinig bijdraagt vanwege de harde omgevingsgeluiden?

• Er ongeveer 400 medische incidenten per jaar voorkomen, waarbij vanuit het vliegtuig contact wordt opgenomen met AMS?

• De exacte inhoud van de medische kits per maatschappij kan verschillen, maar in grote lijnen hetzelfde is vanwege internationale en Europese richtlijnen?

• Er bij de keuze voor medicatie in de medische kits rekening moet worden gehouden met houdbaarheid, temperatuurschommelingen en drukverandering in het vliegtuig?

• KLM een community of doctors heeft waar je je kunt aanmelden zodat de crew van te voren weet dat er een dokter aanwezig is op de vlucht?

passagiers, krijgen deze medewerkers jaarlijks een cursus Basic Life Support (BLS). Ook weten zij wat er in de kits aanwezig is en hoe zij dit moeten gebruiken. Daarnaast zijn zij gewend om te werken in de omstandigheden van een vliegtuig met turbulentie en beperkte ruimte. Indien de crew medische expertise nodig heeft, kan het voorkomen dat er omgeroepen wordt of er een dokter aanwezig is. In het geval van een reanimatie is het dan ook niet de bedoeling om deze over te nemen, maar om advies te geven over toe te dienen medicatie en een medische beoordeling te geven. Er wordt niet verwacht dat je de juiste diagnose ad hoc weet te stellen, maar dat je de crew ondersteund met de kennis die je bezit. Een longarts en een cardioloog zullen verschillend naar dyspnoe kijken en een SEH-verpleegkundige zal meer

ervaring hebben dan een kersverse anios. In de medische kits zit een boekje met een beschrijving en indicatie van de aanwezige medicatie. Medicatie die bij voorkeur wordt gebruikt verschilt immers per land. Zo hebben wij paracetamol, maar zal een Amerikaan vragen om Tylenol.

Zit je in het vliegtuig en hoor je de oproep ‘Is er een dokter aanwezig?' Aarzel dan niet. Naast de ervaring en kennis van de crew zijn er voldoende middelen aanwezig om de passagier te beoordelen en te behandelen tot het vliegtuig weer aan de grond staat.

HYPERVENTILATIE

“Tijdens een vlucht vanuit Johannesburg werd er gevraagd of er een arts aan boord was. Half slaapdronken liet ik toch maar weten dat ik arts ben, waarop de stewardess zonder blikken of blozen vraagt: ‘Kun je dat bewijzen? ’Tja, wil je nu een arts of niet? Na wat discussie mocht ik toch met haar meelopen, om een jonge vrouw met een aanval van hyperventilatie gerust te mogen stellen.”

CHRISTIAN ALDERWEIRELD aios internist-hematoloog

RODE BENEN

“Ik was zesdejaars geneeskundestudent toen in een vliegtuig vanuit Azië werd omgeroepen of er een dokter aanwezig was. Ik aarzelde, maar na meerdere omroepen werd ik door m’n vriend gepord dat ik toch maar moest gaan. Het ging om een dame met twee dikke rode benen. Er werd mij gevraagd of het een trombosebeen kon zijn en of er reden was voor een tussenstop. Ik vond het best spannend om een beslissing te maken, want ik was een student. Bleek dat die dame de dag voor de vlucht aan beide benen flink verbrand was door de zon en al acht uur stilzat in het vliegtuig. Er was alleen sprake van oppervlakkige pijn, dus ik wilde net adviseren om te gaan lopen om wat vocht kwijt te raken, toen er een arts bij kwam. Hij was sinds zes maanden anios bij de anesthesie en was later omdat hij nog even z’n bloeddrukmeter moest pakken. Gelukkig had hij hetzelfde advies.”

MARIA-ANNETTE KOOIJMAN arts-onderzoeker vasculaire chirurgie

18 / ACHTERGROND

TEKST: AUDREY VAN STOKKOM-VOLLEBREGT

AIOS REVALIDATIEGENEESKUNDE

DE JONGE SPECIALIST

DE ZORG-REVOLUCIÓN

Goede, toegankelijke en betaalbare zorg op de juiste plaats, dat is de missie van het integraal zorgakkoord (IZA). Hoe willen we dat bereiken in Nederland? En wat kunnen we leren van de Cubanen?

Als gevolg van het IZA zijn veel zorginstellingen op dit moment een implementatieplan aan het schrijven om te werken aan goede, toegankelijke en betaalbare zorg op de juiste plaats. Maar is een koerswijziging op basis van het IZA voldoende, of moet het roer echt om? Is het voldoende om ervoor te zorgen dat we nu en in de toekomst voldoende personeel hebben en we de vergrijzing kunnen opvangen? Hoe richten we goede zorg voor (kwetsbare) ouderen in? Blijft de zorg ook toegankelijk voor mensen

met lage gezondheidsvaardigheden en/of een laag inkomen? Hoe veranderen we van ‘zorgen voor mensen’ naar ‘zorgen met mensen’? Kunnen we dit voldoende bereiken met marktwerking, digitalisering, innovatie en het verminderen van de administratiedruk? Moet je psychologische ondersteuning, hulp bij armoede, steun van lotgenoten, meer bewegen en gezonder eten niet volledig integreren met de medische zorg? Wellicht kunnen we ons laten inspireren door de zorg van een land dat het totaal anders aanpakt.

CUBA IN EEN NOTENDOP

In 1492 werd Cuba ontdekt door Cristoffel Columbus. In 1512 werd het eiland een Spaanse kolonie.

Cuba bleef tot aan het einde van de 19e eeuw in Spaanse handen, waarna de Cubanen met steun van de Verenigde Staten (VS) in opstand kwamen. In 1898 veroverde de VS het eiland en verklaarde het in 1902 formeel onafhankelijk.

In praktijk hield de VS de touwtjes stevig in handen en onder leiding van dictator Fulgencio Batista had de Amerikaanse maffia de vrije hand in Cuba. Dit was de aanleiding voor de Revolución die in 1958 startte.

Sinds het begin van de revolutie richtte de preventie zich met name op de infectiebestrijdingen en sinds de jaren 80 is preventie naast curatie en revalidatie een taak van de arts.

CUBA

Het Cubaanse zorgsysteem is heel anders ingericht dan in Nederland. Zorg is gratis en wordt gestuurd vanuit de overheid. De eerste lijn vormt de kern van de zorg, en samenwerking, continuïteit van zorg en preventie staan hoog in het vaandel. De huisarts woont in zijn of haar wijk en werkt als één team samen met een wijkverpleegkundige. De communicatie vindt meestal mondeling plaats en niet digitaal of per post. Dat is opvallend, omdat maar 0,2% van de bevolking laaggeletterd is in tegenstelling tot 18% in Nederland. Alle patiënten komen minimaal één keer per jaar op een preventief consult, dus ook de ‘gezonde patiënt’. Het risicoprofiel bepaalt de mate van opvolging (zie kader). Bij dit preventieve consult wordt de patiënt in kaart gebracht via een assessment. Hierbij wordt veel breder gekeken dan

bijvoorbeeld de CVRM-consulten (Cardio Vasculair Risico Management) in Nederland. De huisarts in Cuba brengt met de wijkverpleegkundige behalve de voedingsstatus, incontinentie, mobiliteit, zintuigen, stemming, cognitie en medicatie, ook de sociale en financiële situatie in kaart. Er is dus geen strikte scheiding tussen cure, care en preventie. De focus ligt op mensen gezond houden in plaats van genezen of behandelen, en er is een meer populatiegerichte preventieve behandelrelatie. Daarnaast is er een veel sterkere verbinding tussen buren, familie, zorg, huisartsen en medisch specialisten. Veel zorg wordt opgevangen in de eerste lijn. Ook zijn principes als ouderenparticipatie en mantelzorg veel meer ingebed in de Cubaanse cultuur, waarbij vaak drie generaties in één huis wonen.

DE KEERZIJDE

Net als het Nederlandse zorgsysteem heeft ook het Cubaanse systeem een keerzijde. De laagdrempelige uitwisseling van gegevens met een breed netwerk betekent dat er minder privacy is. Daarnaast is het systeem overheidgestuurd, waardoor de controle groot is. Er is geen marktwerking, maar daarmee ook geen keuzevrijheid voor de patiënt. De patiënt volgt een vast zorgpad, dat gebaseerd is op het risicoprofiel, maar losstaat van het individu. Er is dus in onze ogen weinig eigen regie en er wordt een beperkter pakket aan zorg aangeboden.

Cuba

GEZONDHEIDSINDICATOREN

Cuba wordt beschouwd als een ontwikkelingsland, maar de gezondheidsindicatoren liggen heel dicht bij ontwikkelde landen, zoals Nederland of de Verenigde Staten. De levensverwachting in 2020 bij geboorte in Nederland was 79,7 jaar voor mannen en 83,1 jaar voor vrouwen. In Cuba was dit in 2020 gemiddeld 79 jaar. Vooral de kindersterfte is in Cuba sterk afgenomen: dit was in 2020 4 per 10.000 en dus niet veel hoger dan de 3 per 10.000 in Nederland. Deze getallen zijn nog indrukwekkender als je bedenkt dat we hier per hoofd van de bevolking ruim twee keer zo veel geld uitgeven aan zorg.

Willen wij ons zorgsysteem omvormen tot een zorgsysteem vergelijkbaar met dat van Cuba, dan is er een zorg-revolución nodig. Ook dat heeft weer een keerzijde en sluit niet aan bij veel principes die diepgeworteld zijn in onze cultuur. Wij kunnen niet zomaar het Cubaanse model overnemen. Maar het IZA vraagt van zorgverleners om goede, toegankelijke en betaalbare zorg op de juiste plaats te bieden. Hierbij zijn preventie, het verminderen van de strikte scheiding tussen cure en care en een sterkere verbinding tussen buren, familie, zorg, huisartsen en medisch specialisten wel essentieel om mee te nemen in de implementatieplannen van onze eigen zorginstellingen. Dus zorgbestuurders: ga eens gluren bij de (verre) buren.

RISICOPROFIELEN

Categorie I gezond 1x consult per jaar

Categorie II risicofactoren 1x consult, 1x visite per jaar

Categorie III chronisch ziek 2x consult, 1x visite per jaar

Categorie IV ernstig ziek of gehandicapt 2x visite of consult per jaar

20 / INTERVIEW

TEKST: LARISSA DE RIDDER

ANIOS GYNAECOLOGIE

DE JONGE SPECIALIST

DOKTEREN ZIEKENHUISSCHIP

Debbie Abbenhuis (31) is net terug van haar avontuur in Sierra Leone. Zij werkte daar twaalf maanden als hospital physician op ziekenhuisschip de Global Mercy.

Debbie studeerde in 2021 af als basisarts aan de Universiteit van Leiden. Net als velen van ons wist zij nog niet exact wat ze wilde gaan doen. Ze begon bij de chirurgie en switchte na ongeveer een jaar naar de gynaecologie als voorbereiding op de opleiding Arts Internationale Gezondheidszorg en Tropengeneeskunde (AIGT). Op dat moment lag een schip van Mercy Ships in de haven van Rotterdam. Al voordat Debbie haar eerste stappen aan boord zette, voelde het als een goed plan. Bij de rondleiding op het schip was ze meteen verliefd. “Ik wist gelijk: dit wil ik gaan doen.”

SENEGAL

In maart 2023 krijgt Debbie het verzoek om binnen vier weken mee te gaan als arts op de Global Mercy naar Dakar in Senegal. Ondanks de korte termijn voor vertrek besluit Debbie haar spullen te pakken, het koude Nederland achter zich te laten en te beginnen aan een nieuw avontuur. “Omdat ik weinig tijd had om mij voor te bereiden,

‘Samen met je collega’s probeer je tot een goed beleid te komen’

wist ik niet goed wat ik kon verwachten. Maar dat werd al snel duidelijk. Alles was goed georganiseerd en ik vond snel mijn weg op het schip. De drie maanden in Senegal gingen snel voorbij. Na deze maanden wilde ik mijn kennis verbreden door met het schip in een ander land te dienen.”

SIERRA LEONE

In augustus 2023 reist Debbie af naar Freetown in Sierra Leone. “Het werken op het schip in Sierra Leone was weer een hele andere ervaring. Sierra Leone is één van de armste landen ter wereld en dus minder ontwikkeld dan Senegal. Dit is met name terug te zien in de infrastructuur van het land en ook in de gezondheidszorg. Daarnaast is Sierra Leone, ook wel Sweet Salone, een warme cultuur met een Caribische invloed, minder conservatief dan Senegal. Malaria is endemisch in Sierra Leone en vanwege een gebrek aan goede gezondheidszorg in een warm klimaat, zag ik veel huidafwijkingen. Dit maakte het voorbereiden en inplannen van de operatie soms uitdagend.”

DE GLOBAL MERCY

Het werk op de Global Mercy is zeer gestroomlijnd. Patiënten worden door een speciaal selectieteam al geselecteerd voordat

‘Ik wist gelijk: dit wil ik gaan doen’

VOOR IEDEREEN

Sinds 1978 heeft Mercy Ships met een handvol schepen meer dan twee miljoen mensen in ontwikkelingslanden geholpen met medische operaties en ontwikkelingsprojecten. Ook dragen zij in deze landen bij aan de verbetering van de gezondheidszorg door het geven van trainingen en medisch onderwijs.

het schip arriveert. Op het schip komt de patiënt eerst voor een preoperatieve screening bij de verpleegkundige. Er worden vitale parameters afgenomen en laboratoriumonderzoek ingezet. Daarna gaat de patiënt langs de chirurg. Die checkt of de indicatie juist is en of de patiënt operabel is. Als laatste komt de patiënt bij de hospital physician. Die zorgt ervoor dat de patiënt volledig voorbereid is op de operatie. Debbie kreeg veel te maken met verschillende bloedziekten zoals (ijzergebreks-)anemie, sikkelcelanemie, infectieziekten zoals HIV, malaria en veel verschillende huidafwijkingen. “Je hebt geen directe supervisor, maar samen met je collega’s probeer je tot een goed beleid te komen. In het begin was dit erg wennen, maar al snel merkte ik dat ik hier superveel van leerde. Niet alleen in het medisch redeneren, maar ook in de samenwerking. Ik merkte dat iedereen anders naar bepaalde dingen kijkt. Op het schip werken mensen van verschillende nationaliteiten. Een Nederlandse richtlijn komt misschien niet overeen met een richtlijn uit Amerika. Welke gebruik je dan? Je leert af te buigen van je eigen richtlijn en te kiezen wat het beste is voor de patiënt.”

Naast de preoperatieve screening loop je als hospital physician samen met de chirurg visite. De chirurg focust zich met name op het geopereerde gebied, maar als hospital physician kijk je naar de gehele patiënt. “Je doet niet alleen de preoperatieve en postoperatieve zorg, je bent ook verantwoordelijk voor de followup. Denk bijvoorbeeld aan wondcontroles of nieuwe problemen die niet gerelateerd zijn aan de operatie. Omdat de zorg in deze landen zo anders is georganiseerd, komen patiënten ook terug voor geheel nieuwe problemen.”

OPERATIES

Mercy Ships heeft een lijst met een aantal operaties dat zij uitvoert. Hierbij kun je denken aan plastische chirurgie, orthopedische chirurgie, MKA-chirurgie en algemene chirurgie. “Aan boord heb ik gezien wat gebrek aan toegang tot chirurgische zorg met zich meebrengt. Mensen met grote lichamelijke afwijkingen leven in sociale isolatie omdat ze verstoten worden door hun gemeenschap. Deze mensen liggen vaak voor langere tijd in het ziekenhuis. Je ziet dat zij zich meer geaccepteerd voelen door het team op het schip en daardoor meer zelfvertrouwen krijgen.”

HET LEVEN OP HET SCHIP

“Je woont en werkt op het schip, dat was voor mij wel even wennen. Met twee trappen op en af ben je zo op je werk en op je woon- en slaapplek.” Op het schip werken meerdere zaalartsen, maar er zijn ook huisartsen aanwezig die de zorg doen voor de bemanning. Dit zijn 24-uurs diensten waarin je oproepbaar bent. “In de dienst was ik dus ook arts voor de bemanning, waardoor ik diverse casuïstiek tegenkwam.” Afhankelijk van de tijd die je op het schip doorbrengt, krijg je vrije dagen. Zo heeft Debbie nog enkele dagen door Sierra Leone kunnen reizen.

TOEKOMST

Na een jaar werken op het schip heeft Debbie veel geleerd. Ze is sinds kort weer terug in Nederland en start in de komende maanden met de opleiding tot AIGT. Ze raadt iedereen die momenteel nog twijfelt over het werken op het schip vol overtuiging aan om mee te gaan! MEER INFO Scan de QR-code voor informatie of ga naar www.mercyships.nl

22 / ACHTERGROND

TEKST: LEONIE VAN DER KOLK

ANIOS CHIRURGIE

Stel, je bent op vakantie in de Alpen en je breekt je enkel tijdens het wandelen. Of erger, wat als je in een ravijn valt en meerdere ernstige letsels oploopt? Hoe kom je dan thuis?

Als het gaat om een spoedsituatie, zoals een val in het ravijn, dan bel je als eerste de plaatselijke hulpdiensten. Zodra de situatie het toelaat, verlangt de verzekeraar dat je vervolgens hun alarmcentrale belt. Deze bepaalt welke zorg nodig is en bij welke zorginstelling die het beste geleverd kan worden. Niet alleen de kwaliteit van zorg kan in het buitenland per ziekenhuis significant verschillen, maar ook de prijs. De alarmcentrale biedt ook ondersteuning als (medische) repatriëring naar Nederland nodig is. Daarnaast zijn er particuliere organisaties die zich specialiseren in medische hulpverlening in het buitenland en repatriëring. Welke kosten vergoed worden, bepaalt de alarmcentrale van de zorg- of reisverzekeraar. Daarom is het

verstandig de coördinatie bij hen te laten om onvoorziene hoge rekeningen te voorkomen.

REPATRIËRING

Na een ongeval of ziekte in het buitenland kan het zijn dat er speciale medische voorzieningen nodig zijn om naar huis te kunnen. Als je in een ziekenhuis in het buitenland ligt en vervoerd moet worden naar een Nederlands ziekenhuis, noemen we dit medische repatriëring. Afhankelijk van de individuele benodigdheden en de afstand tot Nederland kan dit per ambulance, ambulancevliegtuig, ambulancehelikopter, of lijnvliegtuig met medische escorte geregeld worden. Wanneer er geen ziekenhuisopname nodig is, maar wel medische begeleiding of speciale maatregelen getroffen

moeten worden, spreken we over repatriëring. De alarmcentrale regelt de repatriëring, maar daarvoor is wel voorbereiding en medewerking van de patiënt en de zorgverleners nodig. Idealiter heb je voor vertrek naar het buitenland al de juiste verzekering afgesloten. Daarnaast heeft de alarmcentrale medische informatie nodig van de buitenlandse zorginstelling en informatie over jouw ervaren en verwachte beperkingen.

DE VLUCHT NAAR NEDERLAND

Als de alarmcentrale de repatriëring heeft geregeld via een vlucht, kan de uitvoerende organisatie een geneeskundige verklaring vereisen: de zogeheten fit-to-fly-verklaring. Hoewel patiënten regelmatig horen dat de behandelend arts deze moet opstellen, is dit verboden volgens de KNMG en het Nederlands tuchtrecht. De behandelend arts mag enkel objectieve, feitelijke informatie over de medische gesteldheid verstrekken. Alleen een onafhankelijk arts mag een

geneeskundige verklaring opstellen waarin een oordeel staat over de invloed van de gezondheidstoestand van de patiënt op zijn of haar geschiktheid om te vliegen. Het is goed om na te gaan wat de regels zijn in het land waar je verblijft. Misschien zijn ze daar minder strikt, maar er zit een degelijke redenatie achter onze regeling. In de eerste plaats is het van belang dat de arts-patiëntrelatie niet onder druk komt te staan door verschil van mening over de medische geschiktheid. Daarnaast komt het de behandeling mogelijk niet ten goede als een patiënt zichzelf of zijn

KOSTEN

Het basispakket van elke zorgverzekeraar dekt medische kosten voor spoedeisende zorg in het buitenland. Hier zit wel een aantal haken en ogen aan. Het moet zorg zijn die echt niet kan wachten tot terugkeer in Nederland én van voldoende kwaliteit is dat het medisch zinvol is. Daarvan worden niet alle kosten gedekt. De verzekeraar vergoedt alleen het bedrag tot het niveau van het maximale Nederlandse tarief voor dezelfde diagnostiek of behandeling. Het kan ook goed zijn dat je de kosten zelf moet voorschieten als het land buiten Europa ligt en niet een van de verdragslanden is waarmee afspraken zijn gemaakt over verrekening van zorgkosten. De kosten die niet vanuit het basispakket vergoed worden, zal de zorgverzekeraar verhalen op de reisverzekeraar als je daar gedekt bent voor medische kosten. Als je ook een aanvullende zorgverzekering hebt, zal alsnog 50% van de kosten die daardoor gedekt worden bij de reisverzekeraar worden gevorderd. Alle kosten die niet gedekt worden door een verzekeraar komen uiteraard voor jouw eigen rekening.

Repatriëring staat los van het krijgen van spoedeisende medische zorg en wordt niet door elke zorgverzekering gedekt. Over het algemeen dekken zorgverzekeraars enkel de medisch noodzakelijke repatriëring. Hiervoor moet voldaan worden aan minimaal één van een aantal standaard voorwaarden die zijn vastgelegd in de ‘Convenant Samenloop Reis- en Zorgverzekeraars 2023 t/m 2025’ van het Verbond van Verzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland. Er is medische noodzaak als de zorg die geleverd kan worden in het desbetreffende land van onvoldoende niveau wordt geacht of duurder is dan in Nederland. Ook als de behandeling in een Nederlands ziekenhuis moet worden voortgezet, wordt aan de voorwaarden voldaan. Als laatste kan sprake zijn van een acute, onverwachte zorgbehoefte bij een patiënt met een ernstige voorgeschiedenis waarbij behandeling door de eigen behandelaar de voorkeur heeft. Indien aan geen van deze criteria wordt voldaan, kan er nog wel een indicatie zijn voor repatriëring, maar zullen de kosten voor rekening van jou als patiënt of je reisverzekeraar komen.

voorgeschiedenis gunstiger voordoet in de hoop een eveneens gunstige medische verklaring te bemachtigen. Als laatste is het noodzakelijk om te weten aan welke criteria moet worden voldaan om een gedegen medische verklaring af te geven. Het is dan ook van belang om een verwijzing te regelen naar een onafhankelijk arts die hierin is gespecialiseerd.

DE VERVOLGBEHANDELING

Eenmaal thuis is het van belang dat het juiste vervolgtraject wordt geregeld. Bij medische repatriëring regelt de alarmcentrale of particuliere organisatie de medische overdracht. In het geval van repatriëring naar huis is het belangrijk om vooraf met de

MEER INFO Scan de QR-code voor de geraadpleegde bronnen. ACHTERGROND / 23

buitenlandse arts te bespreken welke nazorg nodig is. Als de behandeling in Nederland moet plaatsvinden of voortgezet moet worden, is ook een verwijsbrief nodig. Een medische brief en idealiter beeldvorming zijn voldoende als het gaat om een botbreuk of ander traumatisch letsel waarvoor beoordeling en eventueel behandeling van een orthopedisch- of traumachirurg noodzakelijk is.

ZORGELOOS MEDICATIE MEENEMEN OP VAKANTIE

Met de zomervakantie op komst, hebben Nederlanders advies nodig over medicatie voor op reis. Waar moet je als arts rekening mee houden?

De zomer is weer aangebroken en dat betekent dat veel mensen naar het buitenland reizen. Patiënten kunnen een verklaring nodig hebben voor hun medicijngebruik of vergeten hun medicatie mee op reis te nemen. Welke adviezen kun je daarover geven? Daarnaast schrijven de meeste dokters wel eens medicatie voor aan zichzelf, familie of vrienden, zeker als zij op reis gaan. Maar mag dit eigenlijk wel? En is het verstandig om zelf te gaan dokteren?

OPIUMWET

“Het meenemen van medicatie vanuit Nederland naar het buitenland vereist enige voorbereiding”, legt apotheker Maaike Rutten – Van Kranenburg uit. “Het is belangrijk dat wordt gekeken of de medicatie die jij of jouw patiënt wil meenemen naar het buitenland valt onder de Opiumwet. Denk hierbij aan slaapmiddelen, sterke pijnstillers

en ADHD-medicatie. Als de medicatie onder de Opiumwet valt, moet er bij het CAK (Stichting Centraal Administratie Kantoor AWBZ) een Schengenverklaring of een Engelstalige medische verklaring worden aangevraagd.” Welk document nodig is hangt af van het medicijn, het land waar naartoe gereisd wordt en de duur van de reis. Op de website van het CAK vul je deze gegevens in waarna je een advies krijgt. Als een verklaring nodig is, moet deze eerst door een arts worden ondertekend en daarna opgestuurd worden naar het CAK voor een goedkeuring. Dit proces kan wel vier weken duren, begin hier dus tijdig mee. Alleen een medicijnpaspoort heeft geen wettelijke status. Indien je geen verklaring hebt, riskeer je dat de medicatie kan worden afgepakt en afhankelijk van de wetgeving in het desbetreffende land kunnen er ook straffen staan op het meenemen van bepaalde medicijnen.

RISICO'S MINIMALISEREN

Naast de verklaring is het altijd handig om een Engelstalige lijst van je medicatie en doseringen bij je te hebben, voor het geval je medische hulp nodig hebt in het buitenland. Neem voldoende medicatie mee voor de duur van je verblijf, plus een extra voorraad voor onvoorziene omstandigheden. Neem je medicatie altijd mee in de originele verpakking en verdeel je medicatie over meerdere bagagestukken om het risico van verlies te minimaliseren. Zorg ervoor dat je je medicatie op de voorgeschreven manier bewaart om de effectiviteit ervan te behouden, vooral als het gaat om medicijnen die gevoelig zijn voor hitte of vocht. Vraag bij de apotheker advies hoe je je medicatie het beste kunt meenemen op reis.

MEDICATIE VERGETEN?

Rutten – Van Kranenburg: “Tussen landen kunnen grote verschillen in medicatie bestaan. Ten eerste zijn er verschillen in welke medicatie ‘receptplichtig’ is. In Zuid-Europa kun je bijvoorbeeld al veel makkelijker aan antibiotica komen. Wat betreft kwaliteit zitten er ook wel wat nuanceverschillen in. Dit geldt voornamelijk voor landen die niet bij de EMA (European Medicines Agency) zijn aangesloten. Daarnaast zijn er een paar landen waarvan Nederland erkent dat deze dezelfde mate van kwaliteit hanteren, denk daarbij aan

Amerika en Australië. Ten derde is medicatie die in Nederland goedgekeurd en beschikbaar is, niet altijd in het buitenland beschikbaar. Dit verschil zie je al tussen België en Nederland.” Rutten –Van Kranenburg adviseert patiënten bij mogelijke veranderingen altijd contact op te nemen met hun arts of de apotheker. Er moet namelijk ook altijd een controle plaatsvinden of het nieuwe middel gebruikt kan worden met de andere medicatie die de patiënt gebruikt.

VANUIT HET BUITENLAND

Indien medicatie vanuit het buitenland mee naar Nederland genomen wordt, kan het zijn dat ook hiervoor een verklaring nodig is. Deze informatie kun je vinden op nederlandwereldwijd. nl. Veel medicatie buiten Europa kun je zonder tussenkomst van een dokter kopen. Let hier dus op als je voor jezelf een voorraadje slaappillen wil meenemen vanuit bijvoorbeeld Azië.

ZELFDOKTEREN

Een medicijnpaspoort heeft geen wettelijke status

Wettelijk gezien mogen artsen op basis van de wet BIG alle beschikbare medicatie voorschrijven. Hierbij is een vereiste dat je als arts bekwaam genoeg bent. Bekwaam zijn houdt in dat je over de noodzakelijke deskundigheid beschikt ten aanzien van het geneesmiddel. Het is echter niet wettelijk vastgelegd wat een specialist bekwaam maakt om middelen voor te schrijven die buiten zijn of haar expertisegebied vallen. In de praktijk zullen de meeste artsen een kuurtje voor een blaasontsteking of een crème voor eczeem voorschrijven aan zichzelf of naasten. Ook een stripje temazepam voor de vliegangst of na een nachtdienst komt geregeld voor. Bij dit laatste moeten artsen met name beducht zijn op verslavingsgevoeligheid. Gebrek aan objectiviteit ligt hierbij op de loer. Waar de grens van zelfdokteren precies ligt, kan per dokter verschillen en is tot op heden nog niet vastgelegd in een richtlijn. Rutten – Van Kranenburg: “Apothekers mogen medicatie weigeren indien daar gegronde redenen voor zijn, bijvoorbeeld bij het zelf voorschrijven van benzodiazepinen of als een arts buiten zijn bekwaamheidsgebied voorschrijft. Uiteindelijk is de apotheker verantwoordelijk voor wat hij of zij aflevert.” Vanuit ethisch en professioneel oogpunt blijft de vraag of zelfdokteren wel een goed idee is, zeker als het buiten jouw vakgebied valt. “Het is wellicht goed om jezelf af te vragen of jouw huisarts deze medicatie ook aan je zou voorschrijven", aldus Rutten – Van Kranenburg.

MARIJE NOTENBOOM ARTS-ONDERZOEKER EN AIOS RADIOTHERAPIE

GOING GLOBAL

Over de maker

“Als kind tekende en schilderde ik bijna dagelijks en sinds een aantal jaar heb ik het schilderen weer opgepakt. Ik vind schilderen een fijne uitlaatklep en manier om je zinnen te verzetten. Momenteel werk ik aan een PhD, waarna ik mijn opleiding tot radiotherapeut-oncoloog in Rotterdam weer zal hervatten. Het afgelopen jaar heb ik mij verder toegelegd op het maken van abstracte schilderijen. Recent is een van mijn abstracte werken op de cover van een internationaal wetenschappelijk tijdschrift geplaatst.”

Waar kijken we naar?

“Speciaal voor deze editie heb ik dit (niet zo abstracte) schilderij gemaakt. Ik heb acrylverf gebruikt op canvas. We zien een deel van de aarde zweven in de oneindige ruimte vol sterren en een andere planeet in de verte. Bij ‘going global’ denk ik (blijkbaar) al snel een stap verder. Ik kan lang filosoferen over wat er daar buiten allemaal wel of niet is.”

Volg Marije op Instragram: @marije.artsy

Heb jij ook creatieve talenten en wil jij schitteren in deze rubriek? Stuur dan een mailtje aan Merve Parmaksiz: m.parmaksiz@dejongespecialist.nl

EEN GROTER GEHEEL

Ik loop de grote glazen hal van het AVL binnen. Het plafond is hoog, het is er licht en er hangt een prachtig kunstwerk met glazen bollen in allerlei kleuren. De kunstenaar heeft warmte, rust en hoop willen bieden aan de patiënten die dit ziekenhuis binnenkomen en vaak met de diagnose kanker weer naar buiten lopen. Er staan mooie banken, grote tafels met puzzels van Jan Steen erop en er zijn gezellige zithoekjes. Een vriendelijke mevrouw met rode lippenstift op groet me vanachter de balie. Ik voel me meteen welkom.

Als ik verder de gang inloop staat er een grote zwarte vleugel waarop een meneer piano speelt. Acteur Joost Prinsen schreef deze maand een column over het gevoel van ‘hotel AVL’, en nu ik hier zo loop snap ik hem wel. Als ik richting de afdelingen loop, zie ik een jong meisje met betraande ogen.

Tijdens de introductie hoor ik dat dit ziekenhuis tot de top 10 van de wereld behoort als het gaat om zorg voor en onderzoek naar kanker. De voorzitter van de raad van bestuur vertelt dat we met z’n allen één gezamenlijk doel hebben: a cure for every cancer and excellent care for every patiënt. Ik voel me onderdeel van een groter geheel dat streeft naar de best mogelijke zorg en dat voelt goed.

Als ik op de afdeling kom in mijn witte jas voel ik me voor het eerst een ‘volwassen arts’

Tijdens de Concilium-vergadering van afgelopen week waar ik als aios-vertegenwoordiger aanwezig was, bespraken we het 'aan boord houden' van de jonge generatie. Je onderdeel voelen van een groter geheel is zeker iets dat belangrijk is voor onze motivatie en ik ben van plan om dit terug te koppelen in de volgende vergadering.

Als ik op de afdeling kom in mijn witte jas voel ik me voor het eerst een ‘volwassen arts’ en ga ik gelijk aan het werk. Ik analyseer PET-CT’s, maak verslagen voor de kliniek, draag de diensttelefoon, injecteer radioactieve stoffen voor diagnostiek en behandeling en presenteer casuïstiek bij het multidisciplinair overleg.

Aan het eind van de dag loop ik moe maar voldaan naar buiten, waarbij mijn blik gevangen wordt door een rode glazen bol in het hoge plafond: ik voel de hoop te kunnen bijdragen aan het verbeteren van de zorg voor onze patiënten, als onderdeel van het grotere geheel.

Lijkt het jou ook leuk om een keer een column te schrijven? Neem dan contact op met Merve Parmaksiz: m.parmaksiz@dejongespecialist.nl.

SANNE JANSEN is in maart gestart als nucleair radioloog in het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) in Amsterdam. In deze column neemt ze je mee in haar eerste week als medisch specialist.

TEKST: LEONIE VAN DER KOLK

CHIRURGIE

LA VITA dolce

Home sweet home is niet voor niets een klassieke uitspraak, maar de beste vakantiebestemmingen doen je dat (even) vergeten en laten je ervaren hoe la dolce vita elders had kunnen zijn. De redactie zette zes landen op een rijtje waar je nooit naar toe moet gaan als je ooit nog terug wilt komen.

AUSTRALIË (FAVORIET VAN LEONIE)

Het land down under is een echt backpackersparadijs waar veel Nederlandse studenten en twintigers naartoe trekken voor een onvergetelijke rondreis. Ook voor een paar weken tussen banen of stages door is het een aanrader. Door de Engelse spreektaal en de westerse cultuur is Australië heel toegankelijk voor Nederlanders. Tegelijkertijd bevind je je in een compleet andere wereld daar op het zuidelijk halfrond. De natuur is paradijselijk, het weer tropisch en de mensen enorm gastvrij en ontspannen. Als dat nog niet genoeg is om je te overtuigen, dan zijn er altijd nog de kangoeroes, koala’s, vogelbekdieren, Tasmaanse duivels en quokka’s. Pas wel op voor de giftige spinnen en slangen. Maar dat is het wel waard toch?

ITALIË (FAVORIET VAN IRIS)

De laars van Europa mag natuurlijk niet ontbreken in dit lijstje van hemelse vakantiebestemmingen. Wegdromen op het strand van Lago Maggiore, toegezongen worden op een gondel in Venetië, door de tijd dwalen door de ruïnes van Pompeï, op de foto gaan met gladiatoren in Rome, of een heerlijke pizza eten in Napels. Het maakt niet uit of je perfecte vakantie bestaat uit een culinair avontuur, een culturele reis, een romantische getaway, of een sportieve trip. In Italië is er voor ieder wat wils!

BONAIRE (FAVORIET VAN LESLEY)

‘Divers paradise’ is de bijnaam van dit kleine, maar magische eiland met kristalheldere wateren, kleurrijke koraalriffen en een ontspannen sfeer. Behalve dat je hier prachtig kan duiken, is het ook voor andere watersporters, zoals windsurfers, een perfecte vakantiebestemming. Op Bonaire kun je bovendien prachtige wandelingen maken in de natuur, en de mix van culturen maakt dat je hier heerlijk en gevarieerd kunt eten. Het eiland is een bijzondere gemeente van Nederland, dus mocht je nog een tropische werkplek zoeken dan is het als dokter ook mogelijk om hier aan de slag te gaan!

IJSLAND (FAVORIET VAN TINKA)

Het land van actieve vulkanen, lavastromen, bubbelende waterpoelen en spuitende geisers. Soms lijkt het alsof je op een andere planeet bent beland. IJsland is daarnaast de enige plek ter wereld waar je direct in een spleet tussen twee tektonische platen kunt duiken. Het koude verlaten landschap wordt afgewisseld met thermische gebieden en kleurrijke bergformaties. De winter met forse sneeuwstormen en het noorderlicht wordt afgewisseld met een zomer waar de zon niet ondergaat. IJsland heeft geen muggen, maar pas op voor midges. Met zulke bijzondere landschappen is het niet gek dat er in IJsland veel verhalen over elfen en trollen bestaan. Pas dus op, in IJsland verdwijnen mensen soms simpelweg.

NEPAL (FAVORIET VAN AMBER)

Misschien niet het eerste land waar je aan denkt als must-go vakantiebestemming. Maar Nepal zorgt met zijn diversiteit aan natuur en rijke cultuur, voor een onvergetelijke reiservaring. Van een junglesafari in het Chitwan National Park, naar een waanzinnige en soms zware trektocht op één van de ‘achtduizenders’ die het land rijk is (met een uitzicht waardoor je alle spierpijn vergeet!). Heb je genoeg natuur gezien, dan kun je je ogen uitkijken in de hoofdstad Kathmandu. Een stad waar het vuilnis en de kinderen die op straat leven indruk op je maken, maar die door de prachtige paleizen en enorme tempels zeker ook schoonheid kent. En wil je even uitrusten van al het natuur- en cultuurgeweld? Dan is backpackersstad Pokhara, gelegen aan een meer, een ideale plek om tot rust te komen. Kortom, je zult geen spijt krijgen van een trip naar dit indrukwekkende deel van Azië.

Over het algemeen is Zuid-Afrika

een heel zonnig land, met zo’n

300 zonnige dagen per jaar

ZUID-AFRIKA (FAVORIET VAN LARISSA)

Wie heeft het niet op zijn bucketlist staan: het spotten van de Big Five. Tijdens een safari in één van de grote natuurparken is dit geen probleem. Overal spot je dieren in hun natuurlijke habitat. Het ene moment sta je oog in oog met olifanten en het andere moment zie je een kudde zebra’s grazen. Naast het spotten van de Big Five kun je nog veel meer doen. Zo is het zeker de moeite waard om te hiken door Drakensbergen of in Tsitsikamma. Heb je een auto gehuurd, dan kun je langs de ruige kustlijn van de Tuinroute rijden door een tal van weidse wijngebieden, proeven van de heerlijke Zuid-Afrikaanse wijnen en tot rust komen op een van de vele mooie stranden. Over het algemeen is Zuid-Afrika een heel zonnig land, met zo’n 300 zonnige dagen per jaar. De mix van verschillende culturen zorgt ervoor dat iedereen zich direct thuis voelt in dit mooie land. ZuidAfrika moet je dus zeker gezien hebben!

30 / BEROEPSBELANGEN

TEKST: DINO JONGSMA

JURIST ARBEIDSRECHT, SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT EN VERENIGINGSRECHT

over de grens

DE JONGE SPECIALIST

Als aios kan het aantrekkelijk zijn om een deel van je opleiding in het buitenland door te brengen. Hoe stem je dit goed af en waar moet je rekening mee houden?

Naast een leerzame periode in een ander ziekenhuis met een andere cultuur, kan deze periode ook je leven verrijken. Bekend is dat een dergelijke periode in het buitenland veel voorbereiding vereist en een goede afstemming met je partner en de overige leden van je gezin of familie. Ook zul je op het gebied van verzekeringen, wonen en sociale zekerheid veel moeten regelen.

TOESTEMMING

Wijzigingen in je opleidingsschema behoeven de instemming van de betreffende oordelend opleider, instituutsopleider of het betreffende hoofd.

Voor een gedeeltelijke opleiding buiten Nederland heeft de aios vooraf toestemming nodig van de RGS. De aios dient bij de RGS een schriftelijke aanvraag in, waaruit blijkt in welke instelling buiten Nederland, bij welke specialist, gedurende welke periode deze zal worden opgeleid. De aios verschaft de RGS de gegevens en bescheiden die de RGS voor de beoordeling van de aanvraag nodig acht en waarover deze redelijkerwijs de beschikking kan krijgen.

In het besluit van de RGS wordt vermeld gedurende welke periode de opleiding buiten Nederland wordt gevolgd en voor welke tijdsduur deze periode als opleiding in Nederland wordt aangemerkt.

BESCHIKBAARHEIDSBIJDRAGE

In de Beleidsregel Beschikbaarheidbijdrage (medische) vervolgopleidingen 2024 is opgenomen dat de opleidende zorgaanbieder een beschikbaarheidsbijdrage kan behouden als er vooraf toestemming is van de relevante registratiecommissie of opleidingsinstituut.

Voorwaarden die in het Besluit genoemd zijn:

• Het dienstverband en/of de arbeidsovereenkomst tussen de opleidende zorgaanbieder en de (medisch) specialist in opleiding moet voortduren;

• De opleiding buiten Nederland is vastgelegd in het opleidingsschema;

• De opleiding buiten Nederland mag niet leiden tot verlenging van de duur van de opleiding.

Vragen?

Voor een gedeeltelijke opleiding buiten Nederland heeft de aios vooraf toestemming nodig van de RGS

ONDERBREKING

Als er niet aan deze voorwaarden voor het behoud van een beschikbaarheidsbijdrage voldaan kan worden, dan zou de aios kunnen overwegen zijn of haar opleiding in Nederland te onderbreken. Er is sprake van een onderbreking van de opleiding als er tijdelijk geen opleiding in Nederland wordt gevolgd. Ook deze onderbreking dient afgestemd te worden met je opleider en zal moeten worden doorgegeven aan de RGS.

Indien de opleiding in totaal meer dan tien dagen per opleidingsjaar wordt onderbroken, vindt compensatie plaats van het meerdere van die tien dagen.

Indien de opleiding wordt onderbroken wordt het opleidingsschema gewijzigd.

Om opleidingsinhoudelijke redenen kan de betreffende opleider, instituutsopleider of het betreffende hoofd besluiten dat de aios de reeds gevolgde opleiding of een deel daarvan opnieuw volgt. Gezien de leerzame periode in het buitenland zal hiervan niet zo snel sprake zijn.

Het is echter wel verstandig dit vooraf met je opleider te bespreken.

Als je vragen hebt over dit onderwerp kun je contact opnemen met het Kennis- en Dienstverleningscentrum van de Federatie en de LAD via 088-1344112 of via info@dejongespecialist.nl

ZOMERPUZZEL / 31

TEKST: IRIS VAN BOMMEL

ARTS-ONDERZOEKER INFECTIEZIEKTEN

Kruiswoordpuzzel

Of je dit magazine nu leest terwijl je wacht op het vliegveld, ontspant in de tuin of een park, of geniet van een rustig moment op de bank… Wij hebben iets zomers voor je! Kom in de vakantiesfeer en ga aan de slag met deze kruiswoordpuzzel.

HORIZONTAAL

3 Munteenheid 3 Kortwerkende insuline 4 We’re going to...

5 Atypisch antipsychoticum 6 Land in Azië 7 0.0

8 Instrument voor intubatie 9 Vector 10 Antibioticum

12 Tropische ziekte 13 Zomerse lekkernij 14 Vervoersmiddel

VERTICAAL

1 Dichtbij 2 Werelddeel 5 Verlamming van vier ledematen

9 Patio 11 Rechts

Benieuwd naar de uitslag? Scan de QR-code!

Het is nooit te vroeg om te denken aan later.

Als startend specialist moet je nu al nadenken over later. Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten helpt je daarbij. SPMS is het beroepspensioenfonds voor de zelfstandig gevestigd medisch specialist en specifi ek afgestemd op jouw beroepsgroep.

Wil je meer informatie over de voordelen van de pensioenregeling van SPMS? Vraag een gesprek aan met een van onze financieel planners via 030 693 76 80 of scan de QR-code.