20
De Heraut woensdag 28 oktober 2015
& Verleden
Veiling Berkel en Heden Rodenrijs was het episch centrum van het dorp
In deze aflevering van Heden & Verleden aandacht voor de toenmalige veiling in Berkel en Rodenrijs.
Het veilinggebouw vlak voor het tunneltje aan de Rodenrijseweg dat op een gegeven moment buiten gebruik werd gesteld en waar in de jaren ‘50 de weduwe De Jong woonde. Daarna in gebruik werd genomen als opslagplaats door Jan Metselaar, een commissionair in groenten en fruit. Dit gebouw is in 1969 afgebrand.
Berkel en Rodenrijs – Voor de allochtone inwoners van Berkel en Rodenrijs is het altijd een begrip geweest: de veiling, opgericht in 1903. Het waren jaren van vooruitgang onder de kwekers die hun groenten en later bloemen naar de veiling in het Rodenrijs brachten. Het vervoer ging meestal via de Berkelse vaart vanuit het Noordeinde tot aan het spoor en van de andere kant vanaf de Bovendijk een zelfde bestemming. De veiling was vanaf de oprichting het episch centrum voor de hard werkende tuinders in Berkel en Rodenrijs. Met iedere dag weer de vraag wat brengt het vandaag weer op. In 1903 werd de veiling Berkel en omstreken opgericht, mede op initiatief van de Berkelse tuinder A.H. Verweij die zestien tuinders om zich heen wist te verzamelen, waarna een organisatie werd opgericht onder de naam ‘De Warmoeziersvereniging Rotterdamse Groentenveiling’. In die tijd werden er nog uitsluitend groenten geteeld. De eerste veiling vond plaats op 13 april 1904 aan het Strooveer in Rotterdam. Binnen enkele jaren kwam de noodzaak tot uitbreiding. Het veilingtarief werd vastgesteld en voor bijvoorbeeld honderd
komkommers moest tien cent worden afgedragen. Kropsla, peen bloemkool moesten voor het zelfde aantal eveneens tien centen worden afgedragen. Voor de kopers was er de regel dat de door hen gekochte waar na afloop van de veiling in gangbaar Nederlands geld en niet in bankpapier hoger dan driehonderd gulden moest worden betaald. Eerder mocht het gekochte niet worden vervoerd. Na vijf jaar zou de Warmoeziersvereniging De Rotterdamsche Groentenveiling zijn zetel verplaatsen naar Berkel en Rodenrijs. Dit mede doordat ondertussen het spoorlijntje tussen Rotterdam (Hofplein) en Scheveningen via Den Haag was aangelegd. Vlakbij station Rodenrijs kon grond van de NS worden gehuurd en er werd een veilinggebouw neergezet, waarna de veiling officieel in 1908 werd overgeplaatst naar Berkel en Rodenrijs. De officiële naam van deze veiling 1uidde: ‘Rotterdamsche Groentenveiling gevestigd te Berkel en Rodenrijs’. Er waren in die tijd twee gebouwen. Het grote veilinggebouw lag langs de vaart, vanaf het dorp gezien net na het tunneltje. Een groene veilingloods lag vanaf de Berkelse kant gezien net vóór het tunneltje onder de spoorlijn door.
Schuiten De meeste producten werden per schuit over de vaart aangevoerd: komkommers, peen, sla,
Het in 1929 nieuwgebouwde veilinggebouw met rechts het Stationskoffiehuis en links de boerderij van Vollebregt en naast het Stationskoffiehuis het zwarte pad om naar middelbare school te fietsen in Schiebroek. Het Stationskoffiehuis was in beheer van de familie Benschop.
OUD Bergschenhoek OUD Berkel en Rodenrijs OUD Bleiswijk
Heraut_week_44_2015.indd 20
pronkbonen, bloemkool en andere groenten. Menige inwoner moest hiervoor hun ‘draai’ openen en de bruggen die voor verkeer bestemd waren moesten omhoog. De meer welvarende inwoners van het dorp hadden een ‘kwakel’ over de vaart die zo’n twee meter boven het water uitstak en dus konden de vaak hoog beladen schuiten hier onderdoor. Er werd bijna uitsluitend voor de export geteeld. Na 1910 kwamen daarbij ook nog de tomaten. Een grote verbetering vond plaats in 1923 toen het gelukt was telefoonaansluiting te krijgen. Ook voor de kooplieden was dit handig, omdat nu rechtstreeks met de Rotterdamse veiling gebeld kon worden zonder tussenkomst van de rijkstelefoondienst. Een uitkomst voor de uitwisseling van de prijzen op diverse veilingen. Een vooruitgang was het uiteindelijk toen op de koperstribune telefoontoestellen werden geplaatst. Vanaf 10 december 1928 werden in de ‘Rotterdamsche Groentenveiling’ behalve groenten voor het eerst ook bloemen geveild. Het verplaatsen van de veiling vanuit Rotterdam naar Berkel en Rodenrijs zou ook het bestuur van de veiling dankbaarheid geven, omdat er geen veilingpercentage meer zou hoeven worden afgedragen. Men noemde het toen ‘baas in eigen huis zijn’. De eerste opzet van de veiling was bescheiden. Een houten gebouwtje op een stenen voet langs de Rodenrijsevaart bij het station van 40 bij 9 meter voorzien van banken voor de kooplieden met daar achter een kantoor en bestuurskamer. De veiling zou ook spoedig de naam krijgen als de beste komkommerveiling.
Wie wil reageren, zelf een verhaal te vertellen heeft of een foto in deze rubriek met anderen wil delen, kan contact met de redactie opnemen door een e-mail te sturen naar redactie@de-heraut.nl of te bellen 010 – 511 88 92. Door Rien Kuyvenhoven
Veilingschuiten en auto’s op de Rodenrijseweg vlak voor het tunneltje waar toen de veiling was.
Koffiehuis
Een jaar later (1929) werd in Berkel een aparte veiling gebouwd voor het veilen van bloemen en werd de naam veranderd in Coöperatieve Groenten- en Bloemenveiling Berkel en Rodenrijs. Het nieuwe gebouw kwam ook aan de Berkelse kant van het tunneltje, vlak naast het Stationskoffiehuis. Omdat in die tijd alles nog per schip werd aangevoerd, was er voor een nieuw veilinggebouw ook een nieuwe haven nodig. In 1942 begon men met de aanleg hiervan. Op een gegeven moment werd het water in de nieuwe haven toegelaten, zodat de nieuwe haven een feit was. Het gebouw van de bloemenveiling aan de Berkelse kant van het tunneltje, naast het koffiehuis, voldeed op een gegeven moment niet geheel meer. Ook het gebouw van de groenteveiling langs de vaart, aan de Rodenrijse kant van het tunneltje, was inmiddels al zo’n 42 jaar in gebruik. In 1950 werd dan ook aan de Veilingweg, langs de nieuwe Spoorhaven, een groot nieuw gebouw in gebruik genomen waar tot 1973 zowel groenten als bloemen werden geveild (en waar nu Koppert Biologisch Gewasbescherming grotendeels is gevestigd). Jan Rozendaal, voorheen werkzaam als ploegbaas in een groot tuindersbedrijf, maar vooral bekend natuurlijk als de verzetscommandant in de oorlogsjaren als leider van de groep Berkel, Bergschenhoek en Bleiswijk, werd na de oorlog kantinebeheerder van de nieuwe veiling. Jan zelf woonde met zijn gezin in de Bonfut. Hij nam daarmee eigenlijk het stokje over van Arie Benschop die in de tientallen jaren daarvoor in het Stationskoffiehuis de ‘horeca’ verzorgde voor de veilingklanten Peter Benschop, kleinzoon van Arie
Website oud Berkel en Rodenrijs: www.oudberkelrodenrijs.nl
De veiling vanaf de Veilingweg, met inmiddels aangebouwde loodsen. Nu is hier het pand van Koppert gevestigd. Benschop over die tijd en over zijn oom Jan: “Iets wat ik me herinner is dat ome Jan iedere avond op de fiets van de veiling naar huis fietste en achterop een groot koekblik of zo met het kleingeld/kasgeld van die dag. Je hoorde hem al van verre aan komen. Een keer was hij gevallen (ik was zes of zo) in het tunneltje onder het spoor en al het geld lag over straat. Een hoop heeft hij weer opgeraapt en is doorgefietst. De volgende dag heb ik samen met mijn vader lopen zoeken en we vonden nog het een en ander aan geldstukken. We hebben dat toen naar hem gebracht en ik kreeg als dank een Bros-reep. M’n dag kon niet meer stuk toen.”
Kerkdiensten Voordat de Bethlehemkapel aan de Rodenrijseweg er was werden er Ned. Hervormde kerkdiensten gehouden in de veiling. De dominee onder de veilingklok, de gemeente in de veilingbankjes. Ieder veilingbankje had een nummer en een zwarte drukknop. Als de klok terugliep kon je drukken. Hoe langer je wachtte hoe lager de prijs. Maar wachtte je te lang had je niets en drukte je te vroeg betaalde je te veel. En tijdens de kerkdiensten waren er ook mensen, voornamelijk jeugd, die het niet konden laten om toch stiekem op het knopje te drukken. Er gebeurde toen niets... anticlimax. Maar de tijden veranderden en mede door het feit dat supermarktketens grote hoeveelheden op één locatie wensten te kopen besloot de groenteveiling Berkel in 1973 samen te gaan met
de Tuinbouwveiling van Rotterdam en een nieuw pand te betrekken in Bleiswijk. In Berkel ging men in 1973 verder met het veilen van uitsluitend bloemen onder de naam Bloemenveiling Berkel en Omstreken. Tot het oude veilinggebouw te klein werd en ook de bloemenveiling besloot nieuw te bouwen in Bleiswijk; op hetzelfde terrein als de groenteveiling. In 1982 verhuisde het veilinggebouw naar de Klappolder in Bleiswijk. Koningin Beatrix opende vrijdagmiddag 5 maart 1982 de nieuwe bloemenveiling die voorheen gevestigd was in ’t Rodenrijs. Het kreeg de naam Coöperatieve Bloemenveiling Berkel en Omstreken, bij de officiële opening de modernste veiling van het land. Toen de verkoop van de oude gebouwen in Berkel en Rodenrijs stagneerde, stond Veiling Berkel in juni 1982 op de rand van het faillissement, terwijl H.M. Koningin Beatrix het hypermoderne veilingcomplex op 5 maart nog had geopend. Maar Veiling Berkel wist zich staande te houden. In 1987 zijn Bloemenveiling Westland en Bloemenveiling Berkel en Omstreken samen gaan werken in een coöperatie. In 1990 fuseren beide veilingen volledig en gaan samen verder onder de naam Bloemenveiling Holland. Op 27 juni 2014 werd de bloemenveiling in Bleiswijk gesloten, de veilactiviteiten zijn verplaatst naar Naaldwijk. Bron: Jubileumboek Vijftig jaar Veiling Berkel en Rodenrijs en website Oud Berkel.
Websites historische / oudheidkundige verenigingen: www.histverberkelenrodenrijs.nl www.den-berchsen-hoeck.nl www.ovmb.nl www.facebook.com/H.V.DenBerchsenHoeck
27-10-2015 16:36:00