14
De Heraut woensdag 15 juli 2015
De Pius X school aan de Smitshoek Rodenrijs. Het gymgebouw kwam als zijvleugel aan de rechterkant van de school. Rond de Kerst van 1955 kregen de kindertjes voor het eerst gymles. Ook kreeg de nieuwe zaal een gymnastiekvereniging als gebruiker. Vanaf 1957 maakten ook de leerlingen van de School met de Bijbel van de gymzaal gebruik.
Groei
De Pius X school in 1968. Foto’s: Oud Bergschenhoek. In het begin van de 20e eeuw was er in Bergschenhoek alleen openbaar onderwijs. De school stond op het huidige parkeerterrein achter de N.H. dorpskerk. Vanaf 1908 kwam er ook een school voor christelijk onderwijs op het dorp. In 1915 besloot het gemeentebestuur om een nieuwe drieklassige openbare school op dezelfde locatie te laten bouwen. Op 1 maart 1925 nam het kerkbestuur van de St. Willibrordparochie dit schoolgebouw in bruikleen van de gemeente over. Het r.k. lager onderwijs ging in twee lokalen van start. Vanaf dat moment was er geen openbaar onderwijs meer in Bergschenhoek en dat zou tot 1971 zo voortduren. Schoolhoofd van de r.k. school werd de jonge onderwijzer C.J. Nunnink. Mej. J.W.M. Vollegraaf ging als onderwijzeres aan de slag. De stichters van de r.k. lagere school in 1925 waren: pastoor J. Nolet en de kerkmeesters A.J. van Dijk, W. Vonk Czn. en H. Ruigrok. De school kreeg als naam Pius X school. Genoemd naar Paus Pius X (1903-1914). Tot 1971 bestond het schoolbestuur uit leden van het r.k. kerkbestuur.
Een nieuwe school Vanaf het einde van de Tweede Wereldoorlog probeerde het schoolbestuur bouwplannen te realiseren. Sinds 1932 waren er drie lokalen in gebruik en er was behoefte aan een vierde lokaal. Het schoolbestuur had ook gebrek aan een tweeklassige kleuterschool en aan een gymlokaal. In 1949 leek het mogelijk om aan de Smitshoek een nieuwe vierklassige Pius X school te gaan bouwen. Achter de zes zgn. kerkhuizen naast ’t Akkertje was voldoende ruimte. Op dit terrein, eigendom van de parochie, stond tot 1934 ‘t Hofje. In de 17e eeuw gebouwd als onderkomen voor Begijnen. Later woonden er in dit gebouw vijf gezinnen. Architect B.J. Koldewey uit Voorburg ontwierp in 1949 in opdracht van het r.k. schoolbestuur een nieuwe school. Een probleem daarbij was de naoorlogse schaarste aan goede bouwmaterialen. De ingang kwam in het midden en met links en rechts twee lokalen. Koldewey voorzag het interieur van veel schoonmetselwerk. Boven de toegangshal kwam op het dak een torentje voor de schoolbel. Op 6 december 1949 gaf de gemeente Bergschenhoek de bouwvergunning af. Begin januari 1950 begon heibedrijf fa. Gebr. van den Berg van de Rottekade met het inslaan van de heipalen. De bouw van de school was een Hoekse aangelegenheid. De hoofdaannemers waren de fa. Wed. W.J. Sluijs & Zonen en de fa. J.A. Gouweleeuw & Zn. Verder werkten naast het reeds genoemde heibedrijf
OUD Bergschenhoek OUD Berkel en Rodenrijs OUD Bleiswijk
Heraut_week_29_2015.indd 14
aan het schoolgebouw mee: Smederij F. Teeuw, Elec. Tech. Bureau Z.T. Moes, Schildersbedrijf Jac. J. Bakker en de fa. J. Metselaar maakte de c.v.-installatie. In aanwezigheid van de voorzitter van het schoolbestuur pastoor M.G. van Rijn, genodigden en vele anderen, werd op 1 maart 1950 de eerste steen voor de school gelegd. Op 4 september 1950 was de inwijding van de nieuwe Pius X school. Het schooljaar 1950-1951 begon in de nieuwe school aan de Smitshoek. De oude school op het dorp werd de r.k. kleuterschool. In die tijd nog de “bewaarschool” genaamd. Vanaf april 1946 was er r.k. kleuteronderwijs op het dorp. In een ruimte van café De Rozenboom van Theo van Wijk en later op de hooizolder van boer Willem van Dijk aan de Berkelseweg. De nieuwe Pius X school aan de Smitshoek telde vier klaslokalen en een handwerk-/spreekkamer. Er werkten vier onderwijskrachten en er waren acht klassen. In het jaar dat je zes werd ging je in die tijd naar de eerste klas. Als je na de zesde klas niet naar het vervolgonderwijs ging dan bleef je op school en volgde je de zevende en achtste klas. De eerste klas zat aan de linkerkant van de school met de ramen aan ’t Akkertje. In 1950 het lokaal van mej. M.E. Valkenburg uit Bleiswijk. Zij was sinds 1931 in vaste dienst, maar al eerder aan de school verbonden. In het lokaal links naast de ingang gaf meester J.C.L Vervoort les aan de tweede en derde klas. Rechts naast de ingang huisde het hoofd der school meester C.J. Nunnink die de de hoogste klassen onder zijn hoede had. Geheel rechts was het lokaal van meester M.W. Maas. Hij gaf les aan de vierde en vijfde klas. Een zeer muzikaal en creatief persoon en een ‘meesterlijk’ verteller.
In maart 1957 gaf het schoolbestuur opdracht voor het bouwen van een vijfde lokaal. Dit werd een vleugel aan de linkerzijde van de school en deze kwam een stukje in veenplasje ’t Akkertje te staan. Als het ijs in de winter dik genoeg was, werd ’t Akkertje door de leerlingen als schoolplein gebruikt. Maar dat gebeurde niet eerder dan dat ‘ijsmeester’ Nunnink de ijsvloer had goedgekeurd. In 1965 ging de heer C.J. Nunnink met pensioen. Hij werd opgevolgd door de heer A.G. Laro. In 1971 werd de Stichting Katholiek Onderwijs opgericht. Er werd een eigen schoolbestuur samengesteld. De school groeide verder en op het schoolplein kwam een tijdelijk bouwsel als zesde lokaal.
& Verleden
Heden
Aan het begin van deze zomervakantie een schoolse aflevering van Heden & Verleden. Centraal staat de Pius X school aan de Smitshoek. Door Fried Füss
nieuwe wet voor het basisonderwijs die officieel in 1985 in werking trad. Op 9 april 1981 opende wethouder L.W. van Ardenne de nieuwe Pius X school in Boterdorp.
Het einde van de oude schoolgebouwen Aan de Smitshoek werd de oude school over twee gebruikers verdeeld. De hoofdingang en alles ter linker
Leerlinge Anneke Waayer is uitverkoren om de eerste steen te leggen (1950).
De derde Pius X school De school was in 1975 pas 25 jaar oud, maar reeds verouderd volgens de onderwijsinzichten van die tijd. De bouwkundige staat van de school was matig. Een gevolg van het gebrek aan goede bouwmaterialen na de oorlog. De school werd ‘afgekeurd’. Het schoolbestuur koos voor een nieuwe school op dezelfde plaats. Maar... daar voelde het gemeentebestuur helemaal niets voor. Na het nodige getouwtrek werd een school in het Boterdorp uiteindelijk door het Hoekse gemeentebestuur gewenst. Tussen Veld en Beemd en Goudwinde bouwde aannemer W.G. Gerritse uit Bergschenhoek in 1980 en 1981 de derde Pius X school. Dit werd een geïntegreerde basisschool. De school liep daarmee vooruit op de
Een foto uit 1980 met de Pius X school en de rij kerkhuizen aan de Smitshoek. Tussen de school en de St. Willibrordkerk met pastorie is veenplasje ’t Akkertje te zien. zijde werd in 1982 parochiehuis ‘t Wiel. Een voortzetting van het in de nieuwjaarsnacht 1978-1979 door vijf aangeschoten polderhooligans in brand gestoken parochiehuis De Hoef. Voorheen was dit gebouw de Pius X school op het dorp. Na de sloop van de ruïne lag hier achter de in 1973 gebouwde N.H. kerk een parkeerterrein. De rechterhelft van de school met de
gymzaal werd in 1981 gemeentelijk verenigingsgebouw ‘t Akkertje. Ongeveer 50 jaar na de bouw van de gymzaal is ‘t Akkertje afgebroken. Een jaar later, als in het voorjaar van 2006 ook parochiehuis ‘t Wiel” gesloopt is, herinnerde niets meer aan de tweede Pius X school. In 2007 en 2008 kwam hier aan de Smitshoek appartementengebouw de Bergschenhof tot stand.
Eindelijk een gymzaal Op 4 mei 1955 legde pastoor A.G.M. van der Hoeven aan de rechterkant van de school de eerste steen voor een gymzaal. En dat werd tijd want sinds 1941 was gymnastiek een verplicht vak voor het Lager Onderwijs. De eerste aanvraag ging al in 1946 naar de gemeente. Het r.k. schoolbestuur kreeg pas na vele jaren praten en heel veel gedoe eind april 1954 toestemming voor het bouwen van een gymzaal. De meerderheid van de Hoekse gemeenteraad hield de bouw acht jaar lang tegen. Architectenbureau B.J. en H.M. Koldewey uit Voorburg maakte een plan en op 30 december 1954 was de aanbesteding voor de gymzaal. Hoofdaannemers werden de fa. Joh. Kijzerwaard en zn. en de fa. Gebr. Maree, beide uit Berkel en
Afscheidsfoto van de oude school in het vroege voorjaar van 1981.
Website oud Berkel en Rodenrijs: www.oudberkelrodenrijs.nl
Websites historische / oudheidkundige verenigingen: www.histverberkelenrodenrijs.nl www.den-berchsen-hoeck.nl www.ovmb.nl www.facebook.com/H.V.DenBerchsenHoeck
14-07-2015 12:41:54