18
De Heraut woensdag 8 juni 2016
Een Hoekse familie Vonk in beeld (vervolg)
& Verleden
Heden
In deze aflevering van Heden & Verleden het laatste (afsluitende) verhaal over het bedrijf en de familie Vonk uit Bergschenhoek. Wie wil reageren of zelf een foto in deze rubriek met anderen wil delen, kan contact met de redactie opnemen door een e-mail te sturen naar redactie@de-heraut.nl of te bellen 010 – 511 88 92. Door Fried Füss
De “kweekerij” van Koos Vonk aan het begin van de Oosteindseweg. Links de druivenserres en verderop het ketelhuis met de zeer hoge schoorsteen. Ongeveer op de plek van de tuinderschuur rechts, komt later een loods voor een drogerij. Een eeuw geleden woedde de Eerste Wereldoorlog. Nederland bleef neutraal maar kreeg met veel vluchtelingen te maken. En toenemende werkeloosheid, armoede en schaarste. Een aantal landgenoten deed in die tijd echter goede zaken. Zoals de in Bergschenhoek geboren ondernemer Koos Vonk. Over hem gaat dit artikel. Het is het vervolgartikel over de familie Vonk in Heden & Verleden van de Heraut van 13 april 2016.
Koos Vonk’s jonge jaren Jacobus (Koos) Vonk wordt op 22 april 1887 geboren als zoon van Antonie Vonk en Christina C. Ebbers. Het gezin Vonk woont bij de Berkelsewegbrug en vanaf 1904 in een nieuwe tuinderswoning onderaan de hol van de Berkelseweg. Tegenwoordig nummer 16. Na de lagere school gaat Koos verder leren op het instituut Saint Louis te Oudenbosch. In 1905, hij is dan pas 18 jaar, start Koos een bedrijf voor de export van groente en fruit en begint hij een tuinderij nabij de Berkelseweg. Op 8 augustus 1912 trouwt Koos te Hillegersberg met Catharina (Katrien) Baars uit Schiebroek. Het echtpaar VonkBaars gaat in Rotterdam wonen en krijgt drie zonen en twee dochters.
Groei Nadat in 1914 de Eerste Wereldoorlog is uitgebroken zakt in Duitsland de agrarische productie in. Want de arbeiders worden door
Kaiser Wilhelm II naar de loopgraven gestuurd. Koos Vonk, een geboren koopman, springt handig op de toenemende vraag in en verdient veel aan deze leveringen. In 1924 koopt Koos Vonk de tuinderij aan de Oosteindseweg 2 van zijn broer Dries. Koos ontwikkelt hier een grote en toonaangevende kwekerij. In 1929 koopt hij aan het eind van de Oosteindseweg, op z’n Hoeks “de krom”, de nog steeds bestaande Negotiatieboerderij nr. 10. Vonk vestigt ook hier een grote en verwarmde kwekerij. Achter de kassen komt een boomgaard en links naast de boerderij laat Koos voor zijn gezin een tuinhuis bouwen. In Duitsland heeft Vonk drie vestigingen; in Keulen, Krefeld en in Koblenz.
“De Drogerij” Achter de voormalige boerderij aan de Oosteindseweg 2 laat Koos een grote loods bouwen. Hier gaat hij agrarische producten drogen zodat de afnemers deze langer te kunnen bewaren. Voor het droogproces maar ook voor de verwarming van de kassen en de druivenserres beschikt hij over een groot ketelhuis met twee kolengestookte scheepsketels. In de volksmond heet het bedrijf aan het begin van de Oosteindseweg “de Drogerij”. De locatie aan het eind van de Oosteindseweg krijgt van de Hoeksenaars “de Frosta” als naam. Naar “Frosta C.V.”, de naam van het koel- en vriesbedrijf dat Koos Vonk rechts naast de voormalige boerderijwoning laat bouwen. Vonk heeft een kantoor en pakhuizen aan
de Rechter Rottekade in Rotterdam. Na het bombardement op de stad is zijn kantoor aan het Koningin Emmaplein gevestigd en later onder andere op het veilingterrein aan de Boezembocht.
De Tweede Wereldoorlog Nadat Nederland in 1940 door de Nazi’s bezet is, verordineert Reichsmarschalk Hermann Göring de levering van voedsel aan Duitsland. Koos Vonk en andere gespecialiseerde bedrijven moeten gedroogd en/of bevroren voedsel gaan leveren. En dus ook voor Adolf Hitlers legers. Als Koos dit geweigerd had was het slecht met hem en zijn familie afgelopen. Het bedrijf was dan onder Duits bevel gekomen. Het personeel had overigens ook weinig keus. Vonk zette een gaarkeuken voor het eigen personeel op en in de laatste maanden van de oorlog levert hij ook de maaltijden voor de gehele Hoekse bevolking. Na de oorlog bleek tijdens de zuivering dat van economische collaboratie geen sprake was. Bedrijven als N.S., K.L.M., Philips, D.A.F. en Fokker moesten ook voor de vijand werken. Zij kregen na de oorlog evenals Vonk geen sancties opgelegd. De belastingdienst had over de oorlogsjaren echter nog wel een fikse navordering voor de Vonkbedrijven.
Voornaam en andere wetenswaardigheden Koos Vonk heeft volgens zijn geboorteakte, zijn trouwakte en overlijdensakte officieel slechts
Een gedeelte van het reisgezelschap naar Elten in 1947. Personeel met aanhang en niet alle namen staan erbij. Vanaf linksachter naar rechts: Echtpaar Kurver-Arends, de man met de sigaret heet Schipper en in het midden staat het echtpaar van der Torren. Daarachter is baas Arie Baars nog net te zien. Vervolgens het echtpaar van Drielen- van der Meer, Betje van Laviere en helemaal achter staat Rinus Kurver. Tussenrij vanaf het midden naar rechts: Het echtpaar Huurman-Uitenbroek, Cor Hoogenes en Miep Baars. Vanaf linksvoor: Kees van der Meer, Jo Kurver, Bep Kouwenhoven en Mientje Baars. Foto: C.P. Huurman de voornaam “Jacobus”. Koos gebruikte echter twee voornamen. “Jacobus Andreas”. En die staan ook op zijn rouwbrief en op de sluitsteen van zijn grafkelder in de arcade van de Laurentius Begraafplaats in Crooswijk. De naam van zijn bedrijf was: Jac. A. Vonk’s Handel en Cultuur Mij. N.V. De naam van zijn rederij: Javo. Zijn bedrijfsbeeldmerk was: J.A.V. Allemaal verwijzingen naar “Jacobus Andreas Vonk”. Vond Koos één voorletter te simpel wellicht?
Zakenleven Koos Vonk was een succesvol zakenman. Hij liet zich bijstaan door een procuratiehouder en een flinke staf. En voor de kwekerijen in Bergschenhoek had hij zijn zwager Arie Baars. Deze woonde met zijn echtgenote en tien kinderen in de Frosta-boerderij. Dries Vonk was voor zijn broer Koos vele jaren inkoper op de veiling. Bekende plaatselijke bedrijfsleiders waren Frans Hoogenes en Zeeg Kurver. De zonen Ton en Jan Vonk komen later bij Koos in de directie. Regelmatig liet Koos Vonk zich in zijn Cadillac Limousine door zijn chauffeur naar zijn bedrijven rijden. Koos was rijk en van hem werd gezegd: “Wat Koos Vonk vastpakt verandert in goud”. Hij was jarenlang de grootste werkgever in Bergschenhoek. Dat liep op tot wel honderd personen. Als baas stond Koos goed bekend. Bijzonder was dat er in zijn bedrijf personeelsactiviteiten plaatsvonden. Er waren busreisjes en er was een bedrijfsvoetbalclub met de naam “Blue Boys”. Wit shirt met blauwe broek. Ze speelden op het weiland van boer “Keesie Pijp” van Dijk aan de Oosteindseweg. B.V.C.B. speelde hier ook.
overlijdt, 71 jaar oud, op 3 april 1959 in Huize St. Liduina te Hillegersberg. Ton Vonk, de oudste zoon van Koos, ging het Frosta-vriesbedrijf leiden. Veel geld werd verloren door zijn idee om de ingevroren handel naar de afnemers te vervoeren met witte vrieswagens. En… bemand met in witte overalls gestoken kleurlingen! In 1966 gaat Ton Vonk onder de naam Javo in Noordwijkerhout potmachines e.d. voor de tuinbouw produceren en verkopen. Javo groeide succesvol uit tot marktleider op dit gebied. In de bedrijfsgebouwen van Frosta C.V. vestigt zich in 1968 Diepvriescentrum Randstad Holland. Rond 1970 komt de Frostakwekerij in handen van de Westlandse kweker A.N. van Heijningen. De N.V. Vonk’s Cultuurmaatschappij is dan inmiddels geliquideerd. Jan Vonk, de tweede zoon van Koos, overlijdt in 1976. Hij krijgt evenals zijn latere echtegenote zijn laatste rustplaats in de grafkelder bij zijn vader. Na zijn directiefunctie in het bedrijf van vader Koos handelde hij in aardappelen en uien. Hij reisde daarbij over de gehele aarde. In december 1984, 25 jaar na haar man Koos, overlijdt Katrien Vonk-Baars (geboren in 1891) in Huize St. Liduina. Zij werd bijgezet in de genoemde familiegrafkelder. Deze bijzondere laatste rustplaats in de arcade van de Laurentius Begraafplaats in Crooswijk is in ieder geval nog tot 2034 te bezoeken.
De laatste periode
Een reisje van een deel van het Vonkpersoneel met aanhang. Met helaas niet alle namen. Linksachter: Arie Benschop (stoker). Links van “de zonnebril” staat Theo Switzar (stoker) en verder naar links staat Jo Kurver. Middenachter met stippeljurk staat C. Switzar- in ’t Veen met echtgenoot H. Switzar (stoker). Daarnaast met hoed Frans Hoogenes (bedrijfsleider), dan ? Kouwenhoven, het echtpaar Vis en het echtpaar Schee. Voor de man met de zonnebril staat iets gebukt Arie Huurman (stoker). Onder Arie is het hoofd van Mientje Baars te zien en links van haar zit Piet Liebregts. Onder het echtpaar Switzar zitten Miep Baars en Kees Schipper en verder naar rechts Frans van Drielen en echtgenote Marie van Drielen- van der Meer. De man linksonder is Kees van der Meer (stoker) en naast hem zit Zeeg Kurver (later bedrijfsleider). Dan volgen enkele bureaufunctionarissen en in donker colbert zit rechts boekhouder Toon Hallman. Linksachter hem zit Betje van Laviere. Foto: familie Hoogenes.
OUD Bergschenhoek OUD Berkel Rodenrijs OUD Bleiswijk
Heraut_week_23_2016.indd 18
Website Oud Berkel Rodenrijs: www.oudberkelrodenrijs.nl
In 1947 wordt de scheepvaartonderneming Javo opgericht. Voor de export van groente en fruit over zee. Vonk koopt een coaster die “Blue Boy” als naam krijgt en vanuit Maassluis gaat varen. In 1955 staakt Vonk zijn activiteiten op de drogerijlocatie. Hij verkoopt de grond en de opstallen aan kweker H.C.L. Wubben uit het Westland. In mei 1955 wordt de coaster “Blue Boy” weer verkocht. Koos Vonk
Koos Vonk (1887-1959). Foto: familie Vonk.
Websites historische / oudheidkundige verenigingen: www.histverberkelenrodenrijs.nl www.den-berchsen-hoeck.nl www.ovmb.nl www.facebook.com/H.V.DenBerchsenHoeck
07-06-2016 14:50:09