Jaarverslag 2013
D E GE ZO N D E STA D
-2-
JAARVERSLAG 2013
Inhoudsopgave 04 06 10 11 16 20 28 32 38 42 44 46 56
voorwoord Missie en visie, Programma’s en doelstellingen, Kerntaken projecten en adviezen Programma klimaat en energie Programma schone lucht Programma meer groen partners en netwerk communicatie en marketing interne organisatie financiÍn financieel verslag Jaarrekening bijlagen
D E GE ZO N D E STA D
-3-
JAARVERSLAG 2013
voorwoord
foto: Maurice Bos
2013 was voor De Gezonde Stad het jaar van de waarheid. Het jaar waarin we - na de lancering van onze organisatie in 2012 - moesten bewijzen dat we bestaansrecht hebben. We hadden ons daarom niet de minste doelen gesteld, waaronder vijftien nieuwe samenwerkingsverbanden met bedrijven in Amsterdam, minimaal drie keer zoveel lezers van de nieuwsbrief, initiĂŤren van aansprekende nieuwe projecten ĂŠn een positief financieel resultaat.
-4-
We konden in 2013 zestien nieuwe bedrijven in ons netwerk verwelkomen. Het aantal abonnees op de nieuwsbrief steeg van ca. 600 naar 3000. De zichtbaarheid van De Gezonde Stad werd bovendien vergroot door de 39 laadpunten die in de stad zijn verwezenlijkt, een concrete bijdrage aan de duurzame ontwikkeling van de stad. Bovendien hebben we het jaar financieel positief afgesloten. In 2013 hebben er enkele veranderingen plaatsgevonden in het team van De Gezonde Stad. Hierdoor was het mogelijk om de inhoud van de functies nog beter op elkaar af te stemmen en daar de passende personen bij te vinden. Daarnaast is het team door het positieve financiĂŤle resultaat uitgebreid per 1 januari 2014 met een projectmedewerker. Dat geeft goede moed, maar ook een belofte, omdat een aantal unieke projecten op de rol staan voor dit jaar: het aanleggen van 1 hectare daknatuur in de stad, het realiseren van openbare laadpunten aan de kade voor elektrische bootjes, en het opzetten van een voedselinformatiepunt voor iedereen in Amsterdam die zich bezighoudt met stadslandbouw. 2013 was een geslaagd jaar. De lat ligt, terecht, hoger voor 2014. Jupijn Haffmans directeur
D E GE ZO N D E STA D
-5-
JAARVERSLAG 2013
Missie en visie, Programma’s en doelstellingen, Kerntaken
Missie De Gezonde Stad draagt bij aan het gezonder maken van de stad Amsterdam door het versnellen en zichtbaar maken van duurzame initiatieven van bedrijven en instellingen in de stad, in verbinding met de gemeente en met Amsterdammers. De Gezonde Stad zet zich daarbij in voor maximale milieuwinst op de thema’s klimaat, lucht en groen.
Visie Amsterdam is een populaire stad. Dat uit zich in een verwachte groei van het aantal inwoners met maar liefst vijfenzeventigduizend de komende vijftien jaar. Voor al deze bewoners, maar ook voor bezoekers en werkenden, is een gezond Amsterdam met een goed klimaat, schone lucht en groene ruimte van cruciaal belang. De gezonde stad waar we ons hard voor maken, kenmerkt zich door: º een duurzaam verkeer- en vervoerssysteem; º groen dichter bij bewoners: inventief nieuw groen en de verbinding tussen stad en landschap; º vermindering van het gebruik van energie; º meer lokaal hernieuwbaar geproduceerde energie; º klimaatneutraal en slimmer (ver)bouwen. Bedrijven hebben de middelen en de daadkracht om deze gezonde stad dichterbij te brengen. Een gezonde stad voorziet duurzaam en in balans in de behoeften van bevolking en bedrijven.
Programma’s De Gezonde Stad streeft naar een klimaatneutrale stad met schone lucht en veel groen. Dit kunnen we het beste bereiken door verschillende activiteiten te ontplooien. Zoals het opzetten van projecten, adviseren van (bedrijfs)partners, positief beïnvloeden van het beleid van de gemeente, ondersteunen van de Amsterdammer en het organiseren van evenementen. Om onze ambitie en ons doel op een gestructureerde manier na te streven, kiezen we voor een programmatische aanpak. Activiteiten zetten we in samenhang op en we zorgen ervoor dat ze elkaar versterken. Op deze manier leveren we een directe bijdrage aan onze doelstellingen, maken we op meerdere fronten inzichtelijk wat mogelijk is en bereiken we
D E GE ZO N D E STA D
-7-
JAARVERSLAG 2013
verschillende groepen mensen. We richten ons op drie programma’s: Klimaat & Energie, Schone lucht en Meer groen.
Doelstellingen De Gezonde Stad heeft zich bij deze programma’s lange-termijn doelen gesteld. We hebben de ambitie om deze binnen dertig jaar (voor 2042) te realiseren. De lange-termijndoelstellingen zijn: º een klimaatneutrale en klimaatbestendige stad, º vervoer zoveel mogelijk te voet, per fiets en met elektrisch vervoer (zowel vrachtvervoer als personenvervoer), º een compacte en tegelijkertijd leefbare stad in termen van luchtkwaliteit, recreatieve voorzieningen, ondernemen en woonkwaliteit in de meest brede zin van het woord, º een groene stad.
Kerntaken De kerntaken van De Gezonde Stad zijn projecten met en advies aan bedrijven, netwerkontwikkeling en -ondersteuning en beleidsbeïnvloeding. Deze kerntaken worden onderstaand kort toegelicht: º Projecten met en advies aan bedrijven: De Gezonde Stad voert in samenwerking met Amsterdamse bedrijven en organisaties projecten uit. Projecten van De Gezonde Stad zijn concreet en leggen altijd een verbinding tussen bewoners en bedrijven van de stad. Daarnaast geeft De Gezonde Stad advies over hoe bedrijven en organisaties hun business kunnen verduurzamen. In het hoofdstuk ‘Partners en netwerk’ en op de website staat een overzicht van bedrijven waarmee De Gezonde Stad samenwerkt. en ondersteuning van het netwerk: º Netwerkontwikkeling
De Gezonde Stad heeft meer dan zeventig aangesloten Amsterdamse organisaties en groepen. Deze organisaties en groepen richten zich voornamelijk op lokale natuur- en milieuonderwerpen en zijn meestal op buurtniveau actief. Ook individuele burgers maken deel uit van het netwerk van De Gezonde Stad. In bijlage 3 en op de website staat een overzicht van aangesloten organisaties. º Beleidsadvies: De Gezonde Stad richt zich op het klimaat-, luchtkwaliteit-, natuur- en milieubeleid van de stad. We doen dit door het adviseren van politici en betrokken ambtenaren. Daarnaast heeft De Gezonde Stad zitting in de Klimaatraad en de commissie Ontheffingen Milieuzone.
D E GE ZO N D E STA D
-8-
JAARVERSLAG 2013
DE noordrand van Amsterdam foto: Flickr Onno b.
Projecten en adviezen
De Gezonde Stad heeft binnen de drie programma’s Klimaat & Energie, Schone lucht en Meer groen verschillende projecten opgezet en uitgevoerd. Daarnaast heeft De Gezonde Stad zowel aan bedrijven als aan de gemeente Amsterdam adviezen gegeven. Hieronder een overzicht van projecten en adviezen ingedeeld naar programma.
Klimaat en energie De effecten van klimaatverandering hebben grote gevolgen voor de stad en de manier waarop we leven. Tegelijkertijd gebruiken we in de stad veel energie en dragen we daarmee zelf bij aan het veranderen van het klimaat. De Gezonde Stad wil de veerkracht van de stad behouden en versterken. Door het energiegebruik te verminderen en daardoor de uitstoot van CO2 te verminderen. De Gezonde Stad helpt bewoners en bedrijven op een energie bewuste manier te leven en te ondernemen.
Strategie De Gezonde Stad heeft als doelstelling: een klimaatneutrale stad in 2040. Om dat te realiseren moeten we samen aan de slag. Bedrijven en overheden, maar vooral ook bewoners! Onze strategie is concrete projecten te starten die een verbinding maken tussen bewoners en bedrijven, omdat wij denken dat juist die verbinding de komende jaren het verschil zal maken. Daarnaast houden we de gemeente Amsterdam scherp door te wijzen op de voortgang of het uitblijven daarvan bij hun ambities. Binnen het programma Klimaat & Energie wil De Gezonde Stad een voorloper rol spelen. Door vernieuwende en slimme projecten wil De Gezonde Stad aan Amsterdam laten zien wat de mogelijkheden zijn. De Gezonde Stad richt zich op energiebesparing in de gebouwde omgeving, op het opwekken van duurzame energie in de gebouwde omgeving en op verduurzaming van het verkeer en vervoer.
D E GE ZO N D E STA D
- 11 -
JAARVERSLAG 2013
Projecten De Gezonde Stad heeft in het programma Klimaat & Energie in 2013 geparticipeerd in de volgende projecten: Energiebesparing huishoudens en Dutch Tree Challenge, Nacht van de Nacht en Duurzame zelfbouw coรถperaties.
Energiebesparing huishoudens en Dutch Tree Challenge Elk huishouden veroorzaakt door vervoer, gas- en elektriciteitverbruik in huis een mengsel van broeikasgassen, waaronder CO2. Omgerekend naar alleen CO2 komt er jaarlijks gemiddeld bijna 8,5 ton (8.400 kilogram) kooldioxide vrij per huishouden. Om in 2042 een klimaatneutrale stad te bereiken is dus heel wat nodig. Ook het team van De Gezonde Stad zet zich daar voor in. Daarom gingen
De wattcher in werking foto: de gezonde stad
de medewerkers van De Gezonde Stad de Dutch Tree Challenge aan en namen gedurende zes weken met de Wattcher, een energiemonitor die het stroomverbruik van het hele huis laat zien, ons eigen energieverbruik onder de loep. Naast onze eigen inzet om energie besparen, stimuleren we dit bij Amsterdamse huishoudens. In opdracht van De Gezonde Stad hebben tweedejaars studenten Bestuurskunde van de Hogeschool van Amsterdam ideeën ontwikkeld en uitgewerkt om Amsterdamse huishoudens minder CO2 te laten uitstoten. Deze wedstrijd heeft een aantal nieuwe ideeën op hoofdlijnen opgeleverd waarmee De Gezonde Stad samen met haar partners aan de slag gaat. Ook nemen we de ideeën mee in de lobby richting de gemeente, bedrijven en instellingen. Zo komen we met elkaar steeds dichter bij ons doel: een klimaatneutraal Amsterdam. Er zijn meer organisaties werkzaam op dit thema en met dit doel. De Gezonde Stad zoekt altijd de samenwerking met partijen die aan hetzelfde doel in de stad werken. Zo is een samenwerking aangegaan met Amsterdam Smart City binnen het programma City Zen. De effecten daarvan zullen in 2014 zichtbaar worden. Er zijn wereldwijd al onnoembaar veel initiatieven (geweest) met het doel om juist huishoudens te verleiden minder energie te gebruiken. Dat is niet verwonderlijk, omdat meer dan de de helft van de CO2-uitstoot uit de gebouwde omgeving komt. Hier zit ook de meeste kans op besparing. Onderzoek wijst uit dat met bestaande technieken de helft van de CO2uitstoot vermeden kan worden. Niemand weet echter hoe. Om daar meer inzicht in te krijgen is een student aangetrokken die dit onderzoekt. De resultaten van dit onderzoek worden in 2014 verwacht.
Nacht van de Nacht In de nacht van zaterdag 26 op zondag 27 oktober doofde De Gezonde Stad met 23 partners het onnodige licht van de kantoorpanden, de spots op gebouwen en reclameverlichting. Tijdens deze Nacht van de Nacht, georganiseerd door de Natuur- en Milieufederaties, vroegen we aandacht voor de gevolgen van lichtvervuiling en -hinder en vieren we de duisternis. Het ’s nachts onnodig laten branden van het licht zorgt voor energieverspilling, ontregeling van het dagelijkse ritme van dieren en mensen en een
D E GE ZO N D E STA D
- 13 -
JAARVERSLAG 2013
verminderd zicht op de sterrenhemel. Vooral in de groten steden, zoals Amsterdam, is dit een serieus probleem. Van 23.00 tot 07.00 uur ging de onnodige verlichting van de panden van De Gezonde Stad en haar partners uit. De deelnemende partners waren: After Press Group, Amsterdam Energie, Burgermeester, Canal Company, De Dakdokters, Drukkerij Raddraaier, Ecotap, EkoPlaza, Greenhost, Icova, Join the Pipe, MacBike, Mokum Mariteam, Sawadee Reizen, Singaz, Switch My Light, Theater Bellevue, UDEA, UTZ Certified, Wattcher, WeGo, Wieringen Prins, en ZuidOost Partners.
Duurzame zelfbouw coÜperaties We hielpen de zelfbouwgroep Ons Dorp Amsterdam bij het duurzaam verbouwen van hun pand, een oud schoolgebouw aan de Elisabeth Wolffstraat. Door een aantal inspiratiesessies over duurzame ontwikkeling voor alle toekomstige bewoners te organiseren, en door mee te denken over de aanvraag voor het Amsterdams Investeringsfonds (AIF). Dat heeft geresulteerd in een succesvolle aanvraag voor een lening voor het AIF. De aanvraag bevatte onder meer uitgewerkte plannen om de energievoorziening van het bijna honderdjaar oude pand tot zo’n 85% zelfvoorzienend te maken, zoals warmtepompen, zonenpanelen en extra isolatie. Ons Dorp Amsterdam is een goed voorbeeld van een groep die zelf initiatief neemt. Onze partner Technisch Buro Klomp keek met Ons Dorp Amsterdam mee bij de energieberekeningen.
Advies Dit jaar hebben we veel aandacht besteed aan het gemeentelijk beleid en de uitvoering daarvan. Naast het volgen van en bijdragen aan een aantal belangrijke dossiers, hebben we hier ook vanuit kritisch oogpunt naar gekeken en de gemeente proberen scherp te houden. Zoals bij de Zonvisie die in 2013 is vastgesteld. Hierin staat hoe de gemeente de burgers en bedrijven in staat wil stellen om hun eigen zonne-energieproject te realiseren. De Gezonde Stad droeg bij tijdens brainstormsessies van de gemeente en heeft daarnaast ingesproken bij de gemeenteraad. Hier was de boodschap dat de ambitie opgeschroefd moet worden, omdat deze niet aansloot bij de toenemende populariteit van zonnepanelen. Een ander dossier waar we goed naar hebben gekeken is de ambitie van de gemeente om de CO2- uitstoot van de eigen organisatie te verlagen. In eerste instantie verkondigde de gemeente klimaatneutraal te worden,
- 14 -
Impressie van de duurzaam verbouwde school beeld: ons dorp amsterdam
maar in 2013 werd deze ambitie meer dan gehalveerd en ook nog eens tien jaar vooruit geschoven. Ook hier spraken wij bij de gemeenteraad in, omdat we vinden dat het ambitieuzer moet, zeker gezien de voorbeeldrol van de overheid. Verder ondersteunde De Gezonde Stad de Haven van Amsterdam bij het uitwerken van de havenvisie om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van de haven bijdraagt aan een duurzame stad. Klimaatraad De Gezonde stad heeft zitting in de Klimaatraad die de gemeente adviseert over het beleid op dit gebied. De Klimaatraad is in 2013 tweemaal bijeengekomen. Diverse leden, onder wie Jupijn Haffmans namens De Gezonde Stad, hebben tussentijds geadviseerd over concrete
D E GE ZO N D E STA D
- 15 -
JAARVERSLAG 2013
schone lucht Gezonde lucht is voor iedereen belangrijk en hoort bij een ge足 zonde stad. Nu nog leven Amsterdammers gemiddeld 9 maanden korter door de ongezonde lucht die we dagelijks inademen. Deze vorm van vervuiling is een collectieve last die mensen onvrijwillig opzadelt met een gezondheidsprobleem.
Binnen het programma Schone lucht richt De Gezonde Stad zich op elektrisch vervoer. Alle vormen van verkeer en vervoer kunnen hierbij aan bod komen, inclusief goederenvervoer, personenvervoer, openbaar vervoer, vervoer over het water, scooters en fietsen. De Gezonde Stad wil zelf een steentje bijdragen aan het faciliteren van elektrisch vervoer door projecten te starten. In 2013 heeft De Gezonde Stad ingezet op elektrische tweewielers. Amsterdam is inmiddels een echte scooterstad. Er rijden op dit moment meer dan 85.000 scooters en brommers. 11% van de Amsterdammers heeft een scooter, en dat percentage stijgt nog steeds. De scooter is echter de meest vervuilende vorm van vervoer in de stad. De scooter stoot gemiddeld meer vervuilende stoffen uit dan een vrachtwagen per gereden kilometer. Dat er zoveel vervuilende scooters in de stad rijden, heeft grote gevolgen voor de luchtkwaliteit en daarmee voor de gezondheid van mensen.
Projecten De Gezonde Stad heeft in het programma Schone Lucht in 2013 geparticipeerd in de volgende projecten: Laadpunten voor e-scooters en e-fietsen en de Gezonde Stad-app. Daarnaast zijn we in 2013 op zoek gegaan naar nieuwe projecten die bijdragen aan de missie van De Gezonde Stad. In het programma Schone lucht waren dat: Voedsellogica en Laadpunten voor elektrische boten.
- 16 -
nationale fijnstof meetdag foto: De gezonde stad
Laadpunten voor e-scooters en e-fietsen Steeds meer Amsterdammers hebben een elektrische scooter of fiets. Een elektrische scooter is sneller, stiller en goedkoper in gebruik dan een benzinescooter: het opladen van een e-scooter kost maar een paar cent. De Gezonde Stad promoot het gebruik van elektrische tweewielers. We leggen een netwerk van elektrische laadpunten in de stad aan, door het aanbieden van elektrische laadpunten aan ondernemers en instellingen in de stad. Door dit netwerk van laadpunten kunnen mensen die 2-, 3- of 4-hoog wonen en niet konden kiezen voor een elektrische scooter die keuze nu wel maken. In 2013 zijn 39 oplaadpunten verkocht en ge誰nstalleerd.
D E GE ZO N D E STA D
- 17 -
JAARVERSLAG 2013
De Gezonde Stad-app De GezondeStad-app voor iPhone maakt het voor Amsterdammers makkelijk om hun dagelijkse leven duurzaam in te richten. De app geeft een overzicht van: º Oplaadpunten voor elektrische auto’s º Oplaadpunten voor e-scooters en e-fietsen º Fietspompen om je fietsband op te pompen º Waterpunten om je flesje te vullen De Gezonde Stad heeft deze app ontwikkeld. We willen bijdragen aan een gezonde lucht in Amsterdam door het stimuleren van faciliteiten voor elektrisch vervoer en fietsers. Ook streven we naar een schonere omgeving door het tegengaan van rondzwervende plastic flesjes en het tegengaan van de afvalberg. Heb je geen iPhone, dan zijn de laadpunten, fietspompen en waterpunten ook te vinden via De Groene Gids op onze website. Meer informatie over de app vind je in het hoofdstuk 'Communicatie en marketing'.
scooter sluipmoordenaar foto: shutterstock
Voedsellogica Voor het project Voedsellogica verkende De Gezonde Stad samen met Cities een mogelijk pilot project in Amsterdam. Uit de verkenning blijkt dat er een grote vraag in de stad bestaat naar duurzaam vrachtÂvervoer. De eerste inzichten zijn veelbelovend, in 2014 wordt bepaald of De Gezonde Stad betrokken blijft en in welke rol.
Laadpunten voor elektrische boten Het verschonen van de pleziervaart in de grachten van Amsterdam zou een enorme bijdrage leveren aan een gezonde stad. Dat kan concreet door de duizenden bootjes langzaam te vervangen door elektrische bootjes. Schoon en stil, met voordelen voor gebruiker en omgeving. Grootste probleem tot nu is het gebrek aan oplaadmogelijkheden. In tegenstelling tot de inmiddels welbekende laadpalen voor elektrische auto's, zijn er geen laadpalen voor bootjes. De Gezonde Stad maakte in 2013 een afspraak met Stadsdeel Centrum om in de eerste vijf laadpunten aan de grachten te realiseren. In 2014 wordt dit project verder uitgevoerd.
Advies Adviescommissie Milieuzone In 2013 heeft De Gezonde Stad zitting genomen in de Adviescommissie Milieuzone. De commissie adviseert over aangevraagde ontheffingen voor de milieuzone voor vrachtwagens. Vanuit het belang van schone lucht voor de Amsterdammer adviseren we de gemeente over een streng maar ook eerlijk beleid en over handhaving. Scooter sluipmoordenaar De Gezonde Stad deed in 2013 een onderzoek naar het aandeel sterk vervuilende tweetaktscooters en –brommers in de stad. Er werd verondersteld, o.a. door de gemeente, dat dit maar een paar procent van het totaal van 85.000 scooters en brommers in Amsterdam zou zijn. Het onderzoek toonde aan dat het percentage 44% is. Voor dit onderzoek zijn ca. 1200 scooters in 5 stadsdelen geteld. Dit resultaat is voor een aantal partijen in de gemeenteraad aanleiding geweest maatregelen voor te stellen, waaronder een milieuzone voor tweetakt. Het volledige rapport is te vinden op de website van De Gezonde Stad.
D E GE ZO N D E STA D
- 19 -
JAARVERSLAG 2013
meer groen We richten ons op het verbeteren van de groenvoorzieningen in en rond de stad ten behoeve van de beleving van de stads bewoners. Een goede biodiversiteit draagt bij aan aantrekkelijke groengebieden. We streven dus naar gezonde natuur die opti maal door de Amsterdammer beleefd kan worden. De Gezonde Stad probeert zowel traditionele manieren van groenbeleving, zoals wandelen, als moderne vormen (bijvoorbeeld festivals) in te passen in het groen.
Belangrijkste groengebieden zijn de parken. Ook hechten we veel waarde aan groen in en rond gebouwen, waarbij we vooral kijken naar de openbare ruimte, de (platte) daken, en verticaal groen. Bedrijven willen namelijk vooral financieel bijdragen aan activiteiten in het groen of aan het vergroenen van de directe omgeving, maar niet aan het verbeteren van de groenvoorziening in het algemeen.
Projecten De Gezonde Stad heeft in het programma Schone Lucht in 2013 geparticipeerd in de volgende projecten: 1 hectare daknatuur, Parkenoverleg en Op de Schop. Daarnaast zijn we in 2013 op zoek gegaan naar nieuwe projecten die bijdragen aan de missie van De Gezonde Stad. In het programma Meer groen waren dat: Color your Space en het Loket Stadsland bouw/Voedsel Informatie Punt.
1 hectare daknatuur In 2013 hebben we een ambitieuze droom geformuleerd: het ontwikkelen van een nieuw Nederlands natuurgebied, midden in de stad. Dit natuur gebied ligt verspreid over verschillende daken van de stad en is een hectare groot. Het historische centrum van Amsterdam kent een uniek daklandschap. Ook buiten de grachtengordel vormen de daken een bijzonder landschap. Op dit moment ligt het Amsterdamse daklandschap er veelal ongebruikt
D E GE ZO N D E STA D
- 20 -
JAARVERSLAG 2013
Daknatuur op dak van de Stopera foto: Richard Mouw
bij. Het vormt een zee van zwart teer en grind. Binnentuinen zijn opgeofferd aan uitbouwen, tuinhuizen en opslag. Daarmee dragen verstening en zwarte daken bij aan een aantal problemen van de stad, ten koste van de gezondheid van de Amsterdammer. Gelukkig liggen er ongekende mogelijkheden op de daken in de stad. De potentie om natuur terug te brengen in de stad is enorm. Daknatuur verkoelt de stad, filtert giftige stoffen uit de lucht en geeft ons een groene leefomgeving. Hierdoor hebben Amsterdammers minder of geen last van hittestress en wordt de kans op luchtwegaandoeningen kleiner. Door de therapeutische werking van groen op de gezondheid zullen ontspanning en positieve gevoelens de overhand krijgen en zal stress afnemen. Daarnaast levert het vergroenen van het dak een belangrijke bijdrage aan waterbuffering, biodiversiteit en geluidsdemping. Vastgoedwaarde kan toenemen bij uitzicht op groen, en ook de levensduur van het dak wordt verdubbeld. Het project is een gezamenlijk initiatief van De Gezonde Stad en De Groene Grachten, met hulp van De Dakdokters. In 2013 lag de nadruk op
Amsterdam Roots Festival in het Oosterpark foto: Dave Sag
netwerken, conceptontwikkeling, marketing en communicatie, en het organiseren van activiteiten. Dit resulteerde in persaandacht op o.a. AT5, NOS, Radio Noord Holland, BNR, Haarlems Dagblad, Parool, Telegraaf, Spits en Noordhollands Dagblad. Op 3 juli 2013 verkenden wij de animo in de stad met een eerste informatiebijeenkomst. Ook selecteerden en bezochten wij de eerste daken die vergroend kunnen worden en besteedden we veel tijd aan promotie van het project, zoals op het Festival of Cools, de Museum nacht en de Nationale Groendag. In het project streven we naar het opzetten van een groene beweging van Amsterdammers. In 2013 is de eerste aanzet gedaan. Het project is in oktober 2013 genomineerd voor de Nationaal Groenfonds Natuurprijs 2013. Waternet droeg het project een warm hart toe door struviet (kunstmest) te doneren voor de bemesting van het toekomstige natuurgebied. In 2014 wordt het eerste dak binnen dit project aangelegd.
Parkenoverleg Het Parkenoverleg Amsterdam bestaat uit individuen en vertegenwoordigers van organisaties die zich inzetten voor het behoud van stedelijk groen. Het Parkenoverleg komt vier keer per jaar bijeen voor de uitwisseling van kennis en ervaring op het gebied van groen en natuur in Amsterdam. Met enige regelmaat organiseert het Parkenoverleg excursies in de parken en groengebieden van Amsterdam. De Gezonde Stad faciliteert het Parkenoverleg. Vergaderingen worden voorbereid door het kernteam. Doorgaans vraagt het kernteam externe sprekers een lezing te geven over een actueel onderwerp op het gebied van groenvoorziening en natuur in Amsterdam. Onderlinge samenwerking van de parken om te komen tot een gezamenlijk initiatief dat bijdraagt aan een gezonde stad is daarbij uitgangspunt.
Op de Schop In het project ‘Op de Schop’ worden overwoekerde en braakliggende terreinen in Amsterdam onder handen genomen. Onder begeleiding van De Gezonde Stad creëren buurtbewoners en leerlingen van basisscholen een levendige natuurspeeltuin in hun eigen wijk. Drie stadsdelen hebben braakliggende landjes beschikbaar gesteld voor tijdelijke inrichting:
D E GE ZO N D E STA D
- 23 -
JAARVERSLAG 2013
De Puur Natuur Tuin in Tuindorp Oostzaan In mei 2013 is de Puur Natuur Tuin aan de Kometensingel officieel geopend. Bij de feestelijke opening op ‘Stekjesdag’ hielp de hele buurt mee. Ook De Gezonde Stad stond er met een standje en Intratuin doneerde onder andere tientallen fruitbomen, zaden en grond. De tuin is ingericht door de kinderen. Sindsdien vrolijken de houten moesbakken met o.a. aardappelen en kroppen sla de Puur Natuur Tuin op. Er zijn ook activiteiten georganiseerd, zoals een muziekvoorstelling voor de kleintjes, een buurtbarbecue en in de winter worden er kerstkransjes gemaakt van snoeihout. Kavel 1 op IJburg Op het braakliggende Kavel 1 aan de Johan van der Keukenstraat staan stadslandbouw en groene energie centraal. In maart 2013 is het landje geopend. Sinds deze ‘Groene Inspiratiedag’ staat er een energieopwekkende windmolen die de kinderen van de Daltonschool Neptunes met De Gezonde Stad en projectbureau HOTPOT hebben gebouwd. Ook werd Kavel 1 beloond met de Noord-Hollandse Pluk van de Petteflet Natuurprijs. Deze prijs is een initiatief van de Natuur en Milieufederaties en het radioprogramma Vroege Vogels voor burgers die zich inzetten voor natuur en landschap. Bovendien heeft Kavel 1 in 2013 €15.000 van het Oranje Fonds ontvangen, dat onder meer werd gebruikt voor activiteiten om meer buurtbewoners te betrekken bij het speelterrein. Zo werden er Grote Klusmiddagen georganiseerd, is er een Zonnepoort geplaatst waarbij de ingangspoort verlicht wordt door middel van zonne-energie, en waren er workshops voor kinderen die spelenderwijs konden meedenken over de verdere inrichting van de tuin. Het landje bij het Dijkgraafplein in Osdorp Een gedeelte van het braakliggende terrein bij het Dijkgraafplein is ver anderd in een natuurlijke speel-, leer-, en ontmoetingsplek voor kinderen en volwassenen. Het terrein ligt rondom de tijdelijke huisvesting van de Visser ’t Hooft basisschool. De leerlingen van de school doorlopen een lesprogramma over stadsnatuur.
BOOM opera Met het project ‘BOOM! Amsterdam is een opera’ bracht De Nationale Opera een ode aan de natuur. DNO wilde laten zien op welke manier de kunst zich in kan zetten voor een duurzame stad. De Gezonde Stad ondersteunde bij de publiciteit en invulling van de One Minute Opera’s die
D E GE ZO N D E STA D
- 24 -
JAARVERSLAG 2013
Kavel 1 foto: Marleen Sijpestijn
Puur Natuur Tuin foto: Ingrid Govers
color your space op de zuidas foto: De gezonde Stad
bij verschillende bomen in de stad werden gehouden. Medewerkers van De Gezonde Stad spraken tijdens de One Minute Opera’s wensen uit voor een groen daklandschap, meer elektrisch vervoer en fruitbomen in het openbare groen.
Color your Space Met het project Color your Space wil De Gezonde Stad met nieuwe vormen van burgerparticipatie zorgen voor een verbetering en vergroening van de openbare ruimte. Een mobiele applicatie (app) stelt burgers in staat mee te denken over de inrichting van de openbare ruimte in hun buurt. De app is reeds beschikbaar voor iPhone. In 2013 hebben we gesprekken gevoerd met verschillende decentrale overheden om te verkennen hoe zij de methodiek kunnen inzetten bij herstructureringsprojecten.
Voedsel Informatie Punt/Loket Stadslandbouw In 2012 hebben een aantal organisaties waaronder Platform Eetbaar Amsterdam, Farming the City en Anmec met de gemeente verkend op welke manier het Voedsel Informatie Punt, toen nog ‘Loket Stadslandbouw’ genoemd, ingevuld kan worden. In 2013 is De Gezonde Stad aangehaakt om de realisatie verder te brengen. De rol van De Gezonde Stad hierin is die van aanjager en verbinder tussen maatschappelijke organisaties, bedrijven en de gemeente. In 2014 hopen we in ieder geval te komen tot een digitaal platform. Daarnaast heeft De Gezonde Stad in 2013 gezocht naar bedrijfspartners die met kennis en middelen kunnen bijdragen aan het succes van die informatiepunt; dit wordt in 2014 voortgezet.
Advies De Gezonde Stad heeft haar visie op het voorgestelde plan om autoparkeren toe te staan in het Diemerpark toegelicht in een brief. Daarnaast hebben we met diverse politici en bewoners(organisaties) om de tafel gezeten om tot een oplossing te komen. Dit resulteerde in een extra consultatieronde en een compromis dat onder aangescherpte voorwaarden parkeren toelaat in het Diemerpark.
D E GE ZO N D E STA D
- 27 -
JAARVERSLAG 2013
Partners en netwerk
De Gezonde Stad werkt samen met verschillende soorten partners en participeert in verschillende netwerken. We onderscheiden founding partners, bedrijfspartners (MKBduurzaamheidspartners en projectpartners), samen werkingspartners en bewoners- en belangengroepen. Founding partners De Gezonde Stad heeft twee zogenaamde ‘founding partners’, die de organisatie gedurende meerdere jaren financieel ondersteunen. De founding partners zijn de Gemeente Amsterdam en de Nationale Postcode Loterij.
(MKB-)duurzaamheidspartners Afgelopen jaar heeft De Gezonde Stad voornamelijk ingezet op het binden van zowel bestaande als nieuwe MKB-duurzaamheidspartners. Deze partners scharen zich nadrukkelijk achter de doelstellingen van De Gezonde Stad en willen met ons zoeken naar mogelijkheden om bij te dragen aan deze doelstellingen. Dertien bedrijven verbonden zich in 2013 aan De Gezonde Stad.
Projectpartners Vanuit onze corebusiness, het realiseren van concrete projecten die een verbinding laten zien tussen bewoners en bedrijven, is er in de tweede helft van het jaar ook gekeken naar nieuwe partners die hierin van toegevoegde waarde kunnen zijn. Partners van De Gezonde Stad streven naar samenwerking in projecten van De Gezonde Stad waarin ze een financiële, personele of materiële bijdrage leveren. Meer groen is één van de drie programma’s van De Gezonde Stad. Om in 2014 op dit thema nog meer (project)resultaat te boeken is er in het laatste kwartaal voornamelijk ingezet op het aangaan van een strategische samenwerking met vooraanstaande hoveniers die op het gebeid van groene innovatie het verschil kunnen maken. Sinds eind 2013 zijn de hoveniersbedrijven Wieringen Prins, Donker Groen en Van der Tol Groep projectpartner van De Gezonde Stad. Een nieuwe en aanvullende partnerstrategie, namelijk het zoeken naar partners die kunnen aansluiten bij projecten van De Gezonde Stad, vraagt ook om een nieuwe overeenkomstvorm. Een overeenkomst waarin, in tegen-
D E GE ZO N D E STA D
- 29 -
JAARVERSLAG 2013
stelling tot de eerder afgesloten manifesten, ook een jaarlijkse financiële bijdrage wordt gevraagd aan de partner. Deze bijdrage stelt beide partijen in staat om proactief nieuwe projecten op te zetten en gezamenlijk te realiseren. Komend jaar wordt ook voor de andere twee hoofdthema’s (Schone lucht en Klimaat & Energie) actief gezocht naar nieuwe projectpartners. De Gezonde Stad telde op 31 december 2013 in totaal 30 partners. Een volledig overzicht van al onze partners vind je in bijlage 1.
Partneractiviteiten Voor alle bedrijfspartners hebben we op verschillende momenten in het jaar activiteiten georganiseerd. In het voorjaar werd een MKB-bijeenkomst gehouden bij de gemeente over duurzaam inkoopbeleid. In het najaar, tijdens de Dag van de Duurzaamheid, vond een speeddate-sessie plaats in De Groene Bocht. Het doel van deze bijeenkomst was om de partners onderling kennis te laten maken en daarmee kruisbestuiving qua kennis en business te stimuleren.
Samenwerkingspartners Er zijn tal van (semi)professionele organisaties in de stad die zich net als wij inzetten voor een duurzame en vitale metropool van de toekomst. Wij geloven dat samenwerking noodzakelijk is om onze doelen te behalen, en zoeken dus altijd naar mogelijke samenwerkingspartners voor onze projecten. Deze organisaties verschillen van de bewoners- en belangengroepen omdat ze niet een specifieke groep bewoners of een belang vertegenwoordigen. Daarentegen zetten ze hun expertise en ervaring breed in. De missie of doelstelling en werkwijze van deze organisaties sluit aan op die van ons. Samen bekijken we geregeld of we initiatieven kunnen starten. In bijlage 2 vind je een overzicht van alle samenwerkingspartners van De Gezonde Stad.
Bewoners- en belangengroepen Eén van de speerpunten van De Gezonde Stad is de relatie met de Amsterdammer. Daarom werken we samen met ruim 90 bewoners- en belangengroepen die zich inzetten voor een duurzaam Amsterdam. Van burgers die zelf energie opwekken tot voedsel coöperaties en stadslandbouwinitia tieven. De Gezonde Stad jaagt deze initiatieven aan en kiest daarin verschillende rollen:
- 30 -
1. Verbinder De Gezonde Stad koppelt vergelijkbare initiatieven aan elkaar, zodat deze samen op kunnen trekken en van elkaar kunnen leren. De verbinding kan ook gelegd worden tussen een groep en een bedrijf in ons netwerk. 2. Facilitator De Gezonde Stad stelt kennis, netwerk en expertise beschikbaar en helpt groepen om hun project verder te brengen. 3. Beleidsbeïnvloeder We combineren onze kennis en kunde met de ervaringen van de bewoners. Hierdoor staan we samen sterker bij het beïnvloeden van beleidsdossiers. In 2013 zijn nieuwe ideeën ontwikkeld over het binden van bewoners- en belangengroepen aan De Gezonde Stad. Deze resulteren in meer zichtbaarheid voor bestaande en nieuwe groepen via onze communicatie-uitingen en in projecten, maar ook het proactief benaderen van verschillende groepen met diverse ambities en achtergronden. Op deze manier streven we naar een goede afspiegeling van de Amsterdamse bevolking. De bewonersgroepen die zich in 2013 hebben aangesloten bij De Gezonde Stad zijn:
º Buurtoverleg Johannes Vermeerbuurt º De Rijkskas º Farming the City º Grown Down Town º Ons Dorp Amsterdam º Platform Eetbaar Amsterdam º Stroom Oostwaarts º Vereniging Vrienden van het Diemerpark º Vokomokum º Wetering Duurzaam In bijlage 3 en op de website vind je een overzicht van alle aangesloten bewoners- en belangengroepen.
D E GE ZO N D E STA D
- 31 -
JAARVERSLAG 2013
Communicatie en marketing
De communicatie en marketing van De Gezonde Stad stond in 2013 in het teken van het verder uitrollen van de communicatie- en marketingstrategie die in 2012 is ontwikkeld en het harmoniseren en consolideren van de communicatiemiddelen. Communicatie- en marketingstrategie 2013 De ambitie voor 2013 was het vergroten van de zichtbaarheid en het bereik van De Gezonde Stad. Om dit te bereiken zijn verschillende targets vastgesteld. Voor communicatie en marketing zijn twee zichtbaarheidstargets geformuleerd (zie verder onder Communicatiemiddelen – website en nieuwsbrief).
Communicatiedoel Het belangrijkste communicatiedoel van De Gezonde Stad voor de periode 2012 t/m 2015 is zichtbaar te zijn in de stad en brand awareness te bereiken bij een breed publiek. De website, de GezondeStad-app en de nieuwsbrief hebben hierin een belangrijke rol.
Communicatieboodschap De communicatieboodschap van De Gezonde Stad is voor 2013 als volgt geformuleerd: Amsterdam bruist van de ideeën en initiatieven die de stad energieefficiënter maken, zorgen voor schone lucht en meer groen. De Gezonde Stad stimuleert, versnelt en verbindt deze ideeën en initiatieven van zowel bewoners als bedrijven met elkaar. De Gezonde Stad heeft daarbij de ambitie te streven naar een klimaatneutrale stad in 2042 met veel groen en schone lucht, zonder daarbij de dagelijkse praktijk van behapbare en concrete resultaten op de korte termijn uit het oog te verliezen.
Communicatiedoelgroep De Gezonde Stad heeft als primaire communicatiedoelgroep bewoners van de regio Amsterdam. Daarnaast zijn Amsterdamse bedrijven en de gemeente Amsterdam doelgroepen van De Gezonde Stad. 2014 staat o.a. in het teken van het verder in kaart brengen, segmenteren, definiëren en specificeren van de primaire communicatiedoelgroep.
D E GE ZO N D E STA D
- 33 -
JAARVERSLAG 2013
Communicatiemiddelen In 2012 heeft De Gezonde Stad op basis van de nieuwe communicatie strategie en de nieuwe huisstijl een aantal communicatiemiddelen ontwikkeld. In 2013 zijn deze middelen uitgebreid, beter op elkaar afgestemd en geconsolideerd. De focus lag hierbij op de digitale media: de website en de daaraan gerelateerde GezondeStad-app, en de digitale nieuwsbrief.
Website In 2013 is de website van De Gezonde Stad geheel vernieuwd. Het ontwerp is beter afgestemd op de huisstijl van De Gezonde Stad en de interactiemogelijkheden voor bezoekers zijn verbeterd en verder uitgebreid. Daarnaast is er een mobiele versie van de website ontwikkeld. De vernieuwde website en de mobiele website werden in november 2013 gelanceerd. In 2013 werd de website van De Gezonde Stad 20.707 keer bezocht door 14.002 bezoekers. Dit is een stijging van respectievelijk 52% en 47% ten opzichte van 2012. Pieken in het bezoek waren steeds rond de verzending van de digitale nieuwsbrief.
GezondeStad-app De GezondeStad-app voor iPhone werd in 2013 aangepast en uitgebreid. De categorie ‘Partners’ is vervangen door ‘Laadpunten’. Daarnaast kunnen gebruikers van de app nu zelf punten toevoegen. Deze toegevoegde punten zijn direct zichtbaar voor andere gebruikers. Sinds juli 2013 zijn de nieuwe onderdelen en de nieuwe functie beschikbaar in de app.
Nieuwsbrief De digitale nieuwsbrief is maandelijks verstuurd. In eerste instantie werd de digitale nieuwsbrief alleen verstuurd aan mensen die zichzelf hadden aangemeld voor de nieuwsbrief. Vanaf mei 2013 is besloten de nieuwsbrief ook te sturen naar alle relaties van De Gezonde Stad. Daarmee is het aantal abonnees van de nieuwsbrief gestegen van ca. 600 naar ca. 3000. Het openingspercentage is gedaald van ca. 50% naar ca. 37%. Het absolute bereik van de nieuwsbrief is daarmee gestegen van 300 naar 1100. In 2013 is een nieuw template ontwikkeld voor de digitale nieuwsbrief die aansluit op de nieuwe website. Deze wordt in 2014 geïmplementeerd.
- 34 -
Nieuwe website De gezonde stad foto: de gezonde stad
Donateursactie en crowdfunding In 2013 zijn de mogelijkheden voor een crowdfundingcampagne onderzocht. Het project ‘1 hectare daknatuur’ leent zich uitstekend voor crowdfunding. We hebben verschillende bijeenkomsten over crowdfunding bezocht en literatuur bestudeerd. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met het crowdfundingplatform OnePlanetCrowd en met verschillende filmproductiebedrijven voor een campagnefilm. Daarnaast is eind 2013 een donateurscampagne opgezet voor De Gezonde Stad. Meer dan 2000 contacten van De Gezonde Stad zijn benaderd voor een donatie. In 2014 wordt de donateursactie geëvalueerd.
Zichtbaarheid en bereik De zichtbaarheid van De Gezonde Stad was eind 2012 te laag. In december 2012 had de website gemiddeld 32 bezoeken per dag, werden gemiddeld 3,8 pagina’s bekeken gedurende 2:48 minuten. Daarnaast was het aantal abonnees op de nieuwsbrief in december 2012 slechts 489. Om de zichtbaarheid te vergroten zijn twee targets gegeven, met een meetmoment in juni en december, uitgedrukt in één getal dat recht doet aan het streven naar meer bezoekers/abonnees én het trekken en vasthouden van de aandacht.
D E GE ZO N D E STA D
- 35 -
JAARVERSLAG 2013
Jos Vermeulen ontvangt Pluk-prijs foto: Josien Geerdink
Target website De Gezonde stad heeft ‘het aantal bezoeken per dag’ vermenigvuldigd met ‘het aantal pagina’s per bezoek’ vermenigvuldigd met ‘de duur van het bezoek’ per 1 juni 2013 verdrievoudigd (905) en per 1 december 2013 vervijfvoudigd (1508). Dit zogenaamde zichtbaarheidsproduct van de website was per 1 juni 934 en per 1 december 533. Het is gebleken dat het product gedurende het jaar te veel fluctueert en niet goed meetbaar is. Het gemiddeld aantal bezoeken per dag is in een jaar meer dan verdubbeld, het aantal bezochte pagina’s is gelijk gebleven en de duur van het bezoek is gedaald. Voor 2014 worden daarom een nieuwe doelen gesteld.
Target nieuwsbrief De Gezonde Stad heeft het aantal abonnees x de mailopenratio per 1 juni 2013 verdubbeld (500) en per 1 december 2013 verdrievoudigd (750). Het zichtbaarheidsproduct van de nieuwsbrief was per 1 juni 1175 en per 1 december 1188. De target is daarmee ruimschoots gehaald.
Pers en media-aandacht De Gezonde Stad richtte zich in 2013 op het uitbouwen van het pers bestand. In 2013 verstuurde De Gezonde Stad 7 persberichten. Daarnaast resulteerde het toevoegen van de perscontacten aan de nieuwsbrief mailinglijst in diverse mediamomenten. Met name de lancering van het project ‘1 hectare daknatuur’ leverde veel media-aandacht op. Voor de lancering werd geen persbericht verstuurd. Daarnaast was er ruime mediaaandacht voor de publicatie van het rapport ‘Scooter sluipmoordenaar’ (ook hiervoor werd geen persbericht verstuurd) en voor het project Op de Schop (met name voor Kavel 1). Zie bijlage 4 voor een volledig overzicht van de media-aandacht in 2013. Het persbestand is nu grotendeels volledig. In 2014 zet De Gezonde Stad vooral in op het aanhalen van de contacten met specifieke journalisten.
D E GE ZO N D E STA D
- 37 -
JAARVERSLAG 2013
interne organisatie
De Gezonde Stad vraagt van bedrijven om maatschappelijk verantwoord te ondernemen en vraagt van bewoners om bij het doen van aankopen daar op te letten. Logisch dat we zelf ook letten op de MVO-inspanningen van onze toeleveranciers. Op deze manier dragen ook wij bij aan een duurzame stad en geven we het goede voorbeeld. Huisvesting De Gezonde Stad heeft er bewust voor gekozen om kantoor te houden in het bedrijfsverzamelgebouw De Groene Bocht 1. De energiehuishouding van dit gebouw is verduurzaamd met een brandstofcel, LED en een energiemonitoringsysteem. In 2012 is bovendien extra isolatie aangebracht op de verdieping van De Gezonde Stad. De Groene Bocht 1 huisvest alleen duurzame organisaties. Door krachten te bundelen kunnen we ons samen inzetten voor een duurzame samenleving. Daarnaast wordt er in De Groene Bocht 1 alleen maar biologische koffie en thee geschonken, worden biologische schoonmaakmiddelen gebruikt en wordt afval gescheiden in plastic, papier, glas, batterijen en restafval.
Mobiliteitsbeleid De medewerkers van De Gezonde Stad wonen bij voorkeur in Amsterdam en komen op de fiets of te voet naar kantoor. De medewerkers gaan te voet, met de fiets of eventueel met het openbaar vervoer naar afspraken binnen Amsterdam. Voor afspraken buiten Amsterdam reizen we met het openbaar vervoer, voornamelijk de trein. Voor bestemmingen die slecht bereikbaar zijn met OV, wordt gebruik gemaakt van elektrisch vervoer.
Leveranciers Bij de keuze voor onze leveranciers speelt duurzaamheid een doorslaggevende rol. We bekijken nadrukkelijk op welke manier de betreffende organisatie duurzaamheid in haar bedrijfsvoering een plek geeft. Onze drukkerij zorgt er voor dat de impact van hun werkzaamheden op het milieu geminimaliseerd is door gebruik van bio-inkten en alcoholvrije drukpersen. We stapten over naar een groene webhostingbedrijf, dat zelf een energiebesparend hostingplatform heeft ontwikkeld. Zendingen laten we verzorgen door de After Press Group, bestellen onze presentjes bij Scheepstra Bloemsierkunst (biologische bloemen), versturen
D E GE ZO N D E STA D
- 39 -
JAARVERSLAG 2013
onze pakketjes met de fietskoerier, of als het verder moet met de Groene Koerier of XP koeriers (elektrisch vervoer). Bij onze borrels wordt de catering verzorgd door Peter Pan. Dit zijn allen bedrijven die in hun bedrijfs voering letten op de impact ervan op de maatschappij en het milieu.
Formatie Het bureau van De Gezonde Stad bestaat eind 2012 uit 5 medewerkers in vaste dienst, 3 vrijwilligers en 1 stagiair. Gemiddeld over dit jaar was het aantal fte 5,08. In 2013 is er een personele wisseling geweest wegens verhuizing: Uit dienst: º Sanne Blok, op 15 oktober 2013 In dienst: º Jaap de Jong, per 1 februari 2013 º Tom Westra, per 1 oktober 2013
Werkverdeling en urenverantwoording In 2013 is 36% van de uren besteedt aan projecten. 26% is besteed aan het benaderen van bedrijven om De Gezonde Stad en haar activiteiten te ondersteunen. De overige uren zijn besteed aan beleidsadvies en netwerkondersteuning.
Ziekteverzuim en niet-werkbare uren Van het totale aantal uren zijn er 93 uur (1,16 % procent) als ziek opgegeven. Dat is laag en betekent dat mensen gemotiveerd zijn te werken voor De Gezonde Stad. Het totaal aan niet-werkbare uren (vakantie, feestdagen, bijzonder verlof en ziekte) was in 2013 17,8% procent.
Samenstelling werkorganisatie per 31 december 2013 Medewerkers in loondienst º Jupijn Haffmans, directeur º Els van Kempen, officemanager º Tom Westra, senior accountmanager º Marlies Dijkstra, marketing- en communicatiemanager º Jaap de Jong, senior projectleider/adviseur
- 40 -
Vrijwilligers º Gea Roodenburg, vrijwilliger fondsaanvragen º Esther Sarneel, vrijwilliger communicatie (tot april 2013) º Nadieh Nijboer, vrijwilliger Groene Gids (vanaf september 2013) º Cynthia van Rhijn, vrijwilliger Groene Agenda (van juli tot december 2013) º John Blogg, vrijwilliger Groene Gids (van september tot december 2013) º Marleen Sijpestijn, vrijwilliger fotografie (vanaf januari 2013) Stagiair º Rieks van Rooijen, stagiair communicatie (tot 5 februari 2013) º Jelle Beuckens, stagiair onderzoek energie besparing huishoudens (vanaf 1 februari 2013)
Samenstelling Bestuur per 31 december 2013 º Lena Euwens, voorzitter º Matéo Mol, penningmeester º Ada Wildekamp, bestuurslid º Anne Lize van der Stoel, bestuurslid Comité van aanbeveling º Eberhard van der Laan, burgemeester van Amsterdam º Herman Wijffels, covoorzitter van Worldconnectors º Pier Vellinga, hoogleraar klimaatverandering aan de Universiteit Wageningen en aan de Vrije Universiteit Amsterdam
º Louise Gunning, voorzitter van het College van Bestuur van de UvA en de HvA
º Ivo de Wijs, tekstdichter en presentator º Mark van der Horst, voorzitter van MKB Amsterdam
D E GE ZO N D E STA D
- 41 -
JAARVERSLAG 2013
financiĂŤn
Financieel resultaat De Gezonde Stad sluit 2013 af met een positief resultaat van €16.267. Het batig saldo van 2013 wordt in 2014 aangewend voor het aanvullen van de bestemmingsreserve projecten.
Reserves De continuïteitsreserve van De Gezonde Stad was begin 2013 €67.588. Eind 2013 wordt naast een continuïteitsreserve voor het dekken van aangegane verplichtingen, zoals huur en salarissen, een bestemmingsreserve projecten opgebouwd. Deze reserve is nodig, omdat in 2014 meer en grotere projecten worden aangegaan waarmee een groter risico wordt aangegaan. Een eventuele liquidatie van de stichting moet tenminste uit de reserve bekostigd kunnen worden. Daarom wordt gestreefd naar een reserve van minimaal 25% (drie maanden) van de personeelslasten en het totaal aan kort- en langlopende verplichtingen. Ultimo 2013 bedragen die in totaal respectievelijk €225.268 en €42.265. Streven is dus om de het totaal van de continuïteitsreserve aan te vullen tot: €98.582.
D E GE ZO N D E STA D
- 43 -
JAARVERSLAG 2013
financieel verslag
46 46 46 47 48 50 53
Jaarrekening Balans per 31 december 2013 Winst-en-verliesrekening over 2013 Kasstroomoverzicht over 2013 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december 2013 Toelichting op de winst-en-verliesrekening over 2013
55 55
overige gegevens Voorstel resultaatbestemming
D E GE ZO N D E STA D
- 45 -
FI NA N CIEEL VERSLAG 2013
Balans per 31 december 2013 (na voorstel resultaatverdeling) Activa
Vaste activa Materiële vaste ac tiva Andere vaste bedrijfsmiddelen Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen Totaal activazijde
31-12-2013
31‑12‑2012
€ 3.391
€ 900
€ 72.312 € 55.417 € 131.120
€ 49.319 € 44.528 € 94.747
31‑12‑2013
31‑12‑2012
€ 88.855 € 42.265 € 131.120
€ 72.588 € 22.159 € 94.747
1
2 3
Passiva
Eigen vermogen Reserves 4 Kortlopende schulden 5
Winst‑en‑verliesrekening over 2012 2013
Som der baten Personeelskosten Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Resultaat voor financiële baten en lasten en voor belastingen Financiële baten en lasten Resultaat uit gewone bedrijfs uit oefening vóór belastingen Belastingen Nettoresultaat
6 7 8 9
2012
€ 338.256 € 225.268 € 271.522 € 629 € 97.106
10
€ 2.223 € 131.521 € 323.003
€ 405.266
€ 15.253 € 1.014
€ 22.762 € 1.107 € 23.869 € 23.869
€ 16.267 € 16.267
- 46 -
€ 428.028
Kasstroomoverzicht over 2013
Kass troom uit operationele ac tiviteiten Resultaat voor financiële baten en lasten en voor belastingen Aanpassingen voor Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste ac tiva Verandering in werkkapitaal Mutatie vorderingen Kortlopende schulden (exclusief banken)
2013
2012
€ 15.253
€ 22.762
€ 629
€ 2.221
€ -22.993 € 20.106
€ 3.745 € -925 € -2.887
€ 2.820
Kasstroom uit operationele activiteiten voor interest
€ 12.995
€ 27.803
Ontvangen interest Kass troom uit operationele ac tiviteiten
€ 1.014 € 14.009
€ 1.107 € 28.910
Kass troom uit investeringsac tiviteiten Investeringen materiële vaste ac tiva
€ -3.120
€ -900
Kass troom uit investeringsac tiviteiten Mutatie geldmiddelen
€ -3.120 € 10.889
€ -900 € 28.010
Stand per begin boekjaar Mutaties in boekjaar Stand per eind boekjaar
€ 44.528 € 10.889 € 55.417
€ 16.518 € 28.010 € 44.528
D E GE ZO N D E STA D
- 47 -
FI NA N CIEEL VERSLAG 2013
Grondslag en van waardering en resultaatbepaling
Algemeen De jaarrekening is opgesteld op basis van de Richtlijn Jaarverslaggeving C1 Kleine organisaties zonder winststreven. De jaarrekening is opgesteld in euro's. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Grondslag en voor waardering van activa en passiva Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de verkrijgingsprijs. Er wordt afgeschreven vanaf het jaar van ingebruikneming. Vorderingen De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk zijn aan de nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Liquide middelen De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de organisatie.
- 48 -
Kortlopende schulden De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar. Grondslagen voor de resultaatbepaling Algemeen Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balans datum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Subsidies worden verkregen van de Gemeente Amsterdam, Dienst Milieu en Bouwtoezicht en van de Nationale Postcode Loterij. De subsidie wordt opgenomen in overeenstemming met het bedrag in de beschikking. Afschrijvingen De afschrijvingen zijn gerelateerd aan de aanschafwaarde van de betreffende immateriële en materiële vaste activa.
Grondslagen van het kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. Uitgekeerde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Betalingen welke voortvloeien uit langlopende leningen worden voor het gedeelte dat betrekking heeft op de rente opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten en voor het gedeelte dat betrekking heeft op de aflossing als kasstroom uit financieringsactiviteiten. Kass tromen in vreemde valuta worden omgerekend in een geschatte gemiddelde koers. Koersverschillen, ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. In deze opstelling is de mutatie van de kortlopende schulden aan de kredietinstellingen begrepen in de mutatie van de liquide middelen.
D E GE ZO N D E STA D
- 49 -
FI NA N CIEEL VERSLAG 2013
Toelichting op de balans per 31 december 2013 Activa Andere vaste 1 Materiële vaste activa
bedrijfsmiddelen
Stand per 1 januari 2012 Aanschaf fingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 1 januari 2012
€ 44.359 € -43.459 € 900
Mutaties Investeringen Afschrijvingen Saldo mutaties
€ 3.120 € -629 € 2.491
Stand per 31 december 2012 Aanschaf fingswaarde Cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 2012
€ 47.479 € -44.088 € 3.391
vlottende Activa 2 Vorderingen
Debiteuren Overige vorderingen overlopende activa
Overige vorderingen en overlopende activa Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen
Overige vorderingen Vordering basissubsidie 5% Vordering huursubsidie 5% Overige vorderingen en overlopende activa Nog te factureren projectbaten
- 50 -
31‑12‑2013
31‑12‑2012
€ 7.563 € 64.749 € 72.312
€ 8.788 € 40.531 € 49.319
€ 5.955 € 58.794 € 64.749
€ 5.535 € 34.996 € 40.531
€ 38.681 € 2.269 € 15.287 € 2.557 € 58.794
€ 26.339 € 1.684 € 1.478 € 5.495 € 34.996
3 Liq uide middelen
Kas ING Bank Triodos Bank ING Zakelijke rekening ASN
31‑12‑2013
31‑12‑2012
117 4.619 5.641 40 45.000 € 55.417
26 10.406 457 16.639 17.000 € 44.528
31‑12‑2013
31‑12‑2012
€ 43.855 € 5.000 € 40.000 € 88.855
€ 67.588 € 5.000 € 72.588
eigen vermogen 4 Reserves
Continuïteitsreserve Reserve proceskosten Bestemmingsreserve projecten
Continuïteitsreserve Stand per 1 januari Bestemming resultaat Ontrekking ten gunste van de bestemmingsreserve Stand per 31 december Reserve proceskosten Stand per 1 januari Mutaties Stand per 31 december Bestemmingsreserve projecten Stand per 1 januari Toevoeging Stand per 31 december
D E GE ZO N D E STA D
- 51 -
2013
2012
€ 67.588 € 16.267 € -40.000 € 43.855
€ 22.570 € 45.018 € 67.588
€ 5.000 € 5.000
€ 5.000 € 5.000
€ 40.000 € 40.000
-
FI NA N CIEEL VERSLAG 2013
5 Kortlopende schulden
Crediteuren Belastingen en premies sociale verzekeringen Overige schulden en overlopende passiva
Belastingen en premies sociale verzekeringen Loonhef fing Overige schulden en overlopende passiva Vakantiegeld Overig
31‑12‑2013
31‑12‑2012
€ 13.262 € 5.729 € 23.274 € 42.265
€ 236 € 4.244 € 17.679 € 22.159
€ 5.729
€ 4.244
€ 12.414 € 10.860 € 23.274
€ 6.177 € 11.502 € 17.679
Niet in de balans opgenomen rechten, verplichtingen en reg elingen Huurverplichtingen
Stichting De Gezonde Stad is gehuisvest in een pand aan de Keizersgracht in Amsterdam. De maandelijkse huur voor deze huisvesting bedraagt in 2013 € 1.787 exclusief btw, inclusief voorschot service en energiekosten. Deze overeenkomst is aangegaan voor de duur van 3,5 jaar, ingaande op 1 juli 2011 en eindigende op 31 december 2014. De overeenkomst loopt steeds door voor een aansluitende periode van 5 jaar, met een opzegtermijn van ten minste 12 maanden. De stichting ontvangt hiervoor een huisvestingssubsidie van de Gemeente Amsterdam, Dienst Milieu en Bouwtoezicht. De huisvestingssubsidie bedroeg in 2013 € 11.696.
- 52 -
Toelichting op de winst‑en‑verliesrekening 6 Som der baten
Basissubsidie Huursubsidie Nationale Postcode Loterij Projectbaten Overige baten
Projectbaten 3056 Green Deal 3064 Op de schop 7058 BOOM! 3062 Huurders op de bres 8198 Laadpunt 8199 Adviescommissie ontheffingen 3999 Diversen Totaal
2013
2012
€ 249.841 € 11.696 € 46.800 € 28.931 € 988 € 338.256
€ 311.965 € 11.695 € 46.800 € 56.290 € 1.278 € 428.028
€ 5.000 € 1.980 € 12.500 € 8.255 € 1.196 € 28.931
€ 25.676 € 16.188 € 8.300 € 3.960 € 2.166 € 56.290
€ 177.181 € 48.087 € 225.268
€ 220.771 € 50.751 € 271.522
€ 159.265 € 17.916 € 177.181
€ 205.158 € 15.613 € 220.771
4
5
7 Personeelskosten
Lonen en salarissen Sociale lasten en pensioenlasten
Lonen en salarissen Bruto salarissen Reservering vakantiegeld
Gemiddeld aantal werknemers Stichting De Gezonde Stad
D E GE ZO N D E STA D
- 53 -
FI NA N CIEEL VERSLAG 2013
Sociale lasten en pensioenlasten Zorgverzekering Ontvangen ziekengeld Sociale lasten Bijdrage WGA (eigen risico) Ziekteverzuimverzekering Pensioenlasten
2013
2012
€ 13.377 € 15.450 € 7.409 € 11.851 € 48.087
€ 15.649 € -2.509 € 20.421 € 543 € 3.661 € 12.986 € 50.751
De pensioenlasten vloeien voort uit een bij de Leidsche Verzekeringen ondergebrachte pensioenregeling.
8 Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa
Afschrijvingen materiële vaste activa
€ 629
€ 2.223
Afschrijvingen materiële vaste activa Andere vaste bedrijfsmiddelen
€ 629
€ 2.223
€ 5.200 € 20.533 € 37.663 € 15.972 € 17.738 € 97.106
€ 25.325 € 20.604 € 45.130 € 15.788 € 24.674 € 131.521
€ 1.063 € 556 € 2.450 € 1.131 € 5.200
€ 1.936 € 1.947 € € 21.442 € 25.325
€ 19.854 € 679 € 20.533
€ 20.061 € 543 € 20.604
9 Overig e bedrijfskosten
Overige personeelskosten Huisvestingskosten Kantoorkosten Algemene kosten Projectkosten
Overige personeelskosten Reiskostenvergoeding woon‑werk Studie‑ en opleidingskosten Overige kostenvergoedingen Overige personeelskosten
Huisvestingskosten Betaalde huur Schoonmaakkosten
- 54 -
Kantoorkosten Kantoorbenodigdheden Porti Telefoon‑ en faxkosten Kosten automatisering Overige kantoorkosten
Algemene kosten Abonnementen en contributies Advies‑ en administratiekosten Accountantskosten, onderzoek van de jaarrekening Bankkosten Overige algemene kosten
Projectkosten Projectkosten
€ 2.856 € 216 € 1.905 € 2.542 € 30.144 € 37.663
€ 6.255 € 209 € 1.596 € 3.409 € 33.661 € 45.130
€ 885 € 2.839 € 7.100 € 424 € 4.724 € 15.972
€ 424 € 1.794 € 7.100 € 232 € 6.238 € 15.788
€ 17.738
€ 24.674
€ 1.014
€ 1.107
10 Financiële baten en lasten
Andere rentebaten en soortgelijke opbrengs ten
Ondertekening van de jaarrekening Amsterdam, 25 februari 2014 Stichting De Gezonde Stad De directie
Overige gegevens
Voorstel resultaatbestemming Het boekjaar 2013 werd met een positief resultaat ten bedrage van € 16.267 afgesloten. Dit resultaat is als volgt voorgesteld: Ten gunste van de continuïteitsreserve: € 16.267 Het vorenstaande is reeds verwerkt in de jaarrekening van de stichting.
D E GE ZO N D E STA D
- 55 -
FI NA N CIEEL VERSLAG 2013
bijlagen
bijlage 1: partners After Press Groep Amsterdam Energie Amsterdam Village Company Burgermeester Canal Company Cofely GDF Suez De Dakdokters Donkergroen Drukkerij Raddraaier Ecotap EkoPlaza Gemeente Amsterdam GreenGraffiti Greenhost Icova Intratuin Join The Pipe MacBike Mister Green MKB Amsterdam Mokum Mariteam Nationale Postcode Loterij Sawadee Reizen SINGAZ Switch My Light Technisch Buro Klomp Theater Bellevue UTZ Certified Van der Tol Groep Wattcher WeGo WieringenPrins
D E GE ZO N D E STA D
- 57 -
JAARVERSLAG b ij l ag e 2013
bijlage 2: Samenwerkingspartners Amsterdam Smart City Amsterdams Steunpunt Wonen Amsterdamse Hengelsport Vereniging ANMEC Bomenstichting CITIES De Groene Bocht De Groene Grachten Dutch Weed Burger Fietsersbond Amsterdam Green Metropole Grown Down Town Heijmans en Thijsse Stichting Hortus Botanicus Amsterdam Hortus Botanicus Vrije Universiteit Huurdersvereniging Amsterdam Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid (IVN) Landschap Noord-Holland Milieudefensie Natuur en Milieu Natuurmonumenten NIVON Platform Eetbaar Amsterdam Stichting Geyser Stichting RAVON Vereniging Rover
bijlage 3: Bewoners- en belangengroepen A Amsterdam-Noord Groene Stad aan het Water
B Beheergroep Natuurpark Vrije Geer Bewonersgroep Binnentuinen Oud-West Bewonersplatform Zuidas Bewonersvereniging ‘Rond de Hallen’ Bijlmerpark Natuurlijk Bomenridders Amsterdam Zuid Bond van Volkstuinders Buurtoverleg Johannes Vermeerbuurt Buurtvereniging Nieuwe Meer, Commissie VROM
C Comité Red de Groenzone Westerpark Commissie Bijlmerweide
D De Amstelvogels, werkgroep Amsterdam van De Windvogel De OASE, activiteitencentrum Oosterparkbuurt De Rijkskas Dorpsraad Badhoevedorp Dorpsraad Driemond Dorpsraad Sloten Oud Osdorp
E Eigenwijks, werkgroep Wonen en Milieu
F Flexbieb FLORON, district ‘groot-Amsterdam’
G Gierzwaluwwerkgroep Amsterdam Groengroep Oud-West
H Heemtuin De Bedreigde Flora Heemtuin Molenwijk
D E GE ZO N D E STA D
- 59 -
JAARVERSLAG b ij l ag e 2013
I Imkers Vereniging Waterland Initiatiefgroep Stop A9
K Kavel 1 Op de Schop Keurtuinen & Groen, Werkgroep KNNV, Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, afd. Amsterdam
L LastPost Leefbaar Kattenburg, Werkgroep Leefbaarheidsoverleg
M Meer Groen in de Jordaan, werkgroep van Wijkcentrum Jordaan en Gouden Reael Mijn CO2 Spoor
N
Natuur & Milieuteam De Pijp Natuur & Milieuteam Vondelpark- Concertgebouwbuurt Natuuractiviteiten Buurtcentrum De Pijp Natuurontwikkeling Kinselmeer, Werkgroep Natuurtuin De Wiedijk Natuurtuin Slatuinen Natuurvereniging De Ruige Hof Natuurvriendelijk Tuinieren Amstelglorie, Werkgroep Nemo, vereniging van vrije wandelaars Nieuwe Meer/Riekerpoldergroep
O Ons Dorp Amsterdam
P Plantage Weesperbuurt Vereniging Platform Gaasperdam tegen aanleg A6 - A9 Platform Groene Schinkeloevers ProWest, Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden Puur Natuur Tuin
R Ring-Ring
S Samenwerkingsverband Bewonersorganisaties Westelijke Tuinsteden Soeptuin Bredius Spaar het Gein, Vereniging Stadsvervoerbelang, Vereniging Stedelijke Initiatieven, Stichting Stichting De Groene Reael Stichting Oud-Duivendrecht Stop de IJmeerbrug, Werkgroep Stroom Oostwaarts
T Tuingroep De Molukken, Vereniging Tuingroep Wijkergouw Tuinpark Eigen Hof, Werkgroep Ecologisch Beheer Tuinpark Lissabon Tuinpark Ons Buiten, Groengroep Tuinpark Rust en Vreugd, Werkgroep Ecologisch Beheer Tuinproject Buurtcentrum De Pijp Tuinstad Buitenveldert, Stichting Tuinvereniging Frankendael Tussen Amstel & Artis Stichting
V Van Galen Vrachtwagenvrij ??? Vereniging De Oeverlanden Blijven! Vereniging Parken Buitenveldert Vereniging Sarphatipark Vereniging tot Behoud van de Wilmkebreekpolder Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad Vereniging Vrienden van de Sloterplas Vereniging Vrienden van Frankendael Vereniging Vrienden van het Beatrixpark Vereniging Woonboten Groene Staart Watergraafsmeer Vereniging Woonboten Groene Staart Watergraafsmeer Vereniging Woonschepen Zuid Vleermuiswerkgroep Amsterdam Vogelwerkgroep Amsterdam Vokomokum Vrienden van het Amsterdamse bos
D E GE ZO N D E STA D
- 61 -
JAARVERSLAG b ij l ag e 2013
Vrienden van het Diemerpark / Hou het Diemerpark Groen Vrienden van het Flevopark Vrienden van het Gaasperplaspark Vrienden van het Gein Vrienden van het Rembrandtpark Vrienden van het Sarphatipark / Stichting Behoud Sarphatipark Vrienden van het Vliegenbos / Stichting W.H. Vliegenbos Vrienden van het Vondelpark Vrienden van het Westerpark Vrienden van het Wibautplantsoen
W Werkgroep Vliegverkeer Bijlmermeer Wetering Duurzaam Wij krijgen kippen Wijkcentrum d’Oude Stadt Wijkcentrum Jordaan & Gouden Reael Wijkcentrum Oostelijke Binnestad Amsterdam, Verkeerswerkgroep Oostelijke Eilanden Wijkopbouworgaan Zuid-West, Werkgroep Verkeer en Vervoer WOC Buitenveldert, Commissie Ruimtelijke Ordening
Z Zuiderlicht
bijlage 4: Media-aandacht 2013 Algemeen 7 mrt 13, Parool, ingezonden brief, Auto's horen niet in een stadpark 23 jun 2013, Groen Links Campagnewebsite - Opgewekt Amsterdams,
Weg met de haspel, leve de laadpunten voor elektrische bootjes 8 jul 13, Inside The Green Mind, iSPEX meting door Jupijn 28 nov 13, Amsterdam FM, uitzending 17.00-18.00 uur, Rechtzaak luchtver-
vuiling A10 West 10 dec 13, Parool, krant – Profiel, Lena Euwens - Idealistisch, maar evenzeer
zakelijk
Programma Meer groen 1 hectare daknatuur 19 jun 13, RTV-NH.nl, Amsterdam krijgt een hectare natuur cadeau 19 jun 13, RTV-NH, radio-uitzending, Amsterdam krijgt een hectare
natuur cadeau 20 jun 13, AT5, Ochtendnieuws, Amsterdam krijgt een hectare
natuur cadeau 20 jun 13, Elle Wonen, Cadeau 1 hectare groene daken 20 jun 13, NOS.nl, Natuurgebied op daken Amsterdam 20 jun 13, Parool, rubriek Amsterdam, Hectare natuur op grachten gordeldaken 20 jun 13, Parool.nl, Natuurgebied op daken moet stad groener maken 17 jul 13, Spits, Cadeautje: Natuurgebied op daken Amsterdamse grachtengordel 17 jul 13, Haarlems Dagblad, Voorop, Cadeautje: Natuurgebied op daken Amsterdamse grachtengordel 17 jul 13, Leids Dagblad, Voorop, Cadeautje: Natuurgebied op daken Amsterdamse grachtengordel 18 jul 13, Parool.nl, Natuur op het Conscious Hotel 19 jul 13, De Betere Wereld, Gezocht ambassadeurs groene daken 23 aug 13, De Telegraaf, Amsterdam-bijlage, Dakdokters zorgen voor groene longen
D E GE ZO N D E STA D
- 63 -
JAARVERSLAG b ij l ag e 2013
16 sep 2013, Reuters, Sailors go solar for healthy ozone (incl. fragment over
1 ha daknatuur) 15 sep 2013, Vroege Vogels, radio 1, Groene Grachten, incl. 1 ha daknatuur 9 okt 2013, DeOpenbareRuimte, website, Steun natuurgebied 1 hectare daknatuur op Festival of Cools 3 nov 2013, RTV-NH, tv, Plassende mannen bemesten 'daknatuur' 14 nov 2013, Amsterdam Economic Board – website, nieuws, De Dakdokters creëren 100 extra banen
Op de Schop – Puur Natuur Tuin Mei 13, Groen Dichterbij, website, Puur Natuur Tuin 17 mei 13, BioJournaal, Buurtbewoners openen natuurspeelterrein Puur
Natuur Tuin
Op de Schop - Kavel 1 5 mrt 2013, Almere Vandaag, website, Windmolentje IJburg wint 5 mrt 2013, De Brug, website, Het windmolentje staat en wint Pluk van de Petteflet Natuurprijs 5 mrt 2013, Dichtbij.nl, website, Pluk van de Pettefletprijs overhandigd aan Joris Vermeulen 5 mrt 2013, IJburgTV, internettv, Windmolen op Kavel 1 5 mrt 2013, Milieufederatie Noord-Holland, website, Windmolentje van IJburg wint de Pluk van de Pettefletprijs van Noord-Holland 5 mrt 2013, Nieuwsbank, website, Windmolentje van IJburg wint de Pluk van de Pettefletprijs 5 mrt 2013, Parool, nieuws, PlukvdPettefletprijs voor windmolentje op Ijburg 10 sep 2013, De Brug, website, 15000 euro voor Natuurspeeltuin Kavel 1 op IJburg 10 sep 2013, Hallo Ijburg, website, 15000 euro voor activiteiten op Kavel 1 12 sep 2013, Dichtbij.nl, website, Natuurspeeltuin IJburg ontvangt 15_000 euro 12 sep 2013, Mokum Nieuws, Twitter, Natuurspeeltuin IJburg ontvangt 15000 16 sep 2013, Parool, Mensen, 15000 euro van Oranje Fonds 16 sep 2013, Hallo IJburg, nieuwsbrief, 15000 euro voor activiteiten op Kavel 1 23 nov 2013, Nederlands Dagblad, krant, Bouwkavel wordt stadstuin
Programma Gezonde lucht Laadpunten voor e-scooters 31 okt 2013, GroenLinks, persbericht, GroenLinks wil spoeddebat om
vervuilende scooters 1 nov 2013, Parool.nl, binnenland, Aantal zeer vervuilende scooters in stad veel hoger dan verwacht 1 nov 2013, RTV-NH, Nieuws, Aantal vervuilende scooters hoger dan verwacht 2 nov 2013, Parool, Amsterdam, Nog veel vieze tweetaksscooters 29 nov 2013, Nieuwsbrief Duurzame Mobiliteit, De Gezonde Stad wil tweetaktscooters en –brommers uit Amsterdam weren
Scooterrapport 31 okt 13, GroenLinks Amsterdam, Groenlinks wil spoeddebat over
vervuilende scooters 1 nov 13, RTV N-H, Aantal vervuilende scooters hoger dan verwacht 1 nov 13, Parool, website, Aantal zeer vervuilende scooters in stad veel hoger dan verwacht 2 nov 13, Parool, krant, Nog veel vieze tweetaksscooters
D E GE ZO N D E STA D
- 65 -
JAARVERSLAG b ij l ag e 2013
Colofon tekst
Marlies Dijkstra, Jupijn Haffmans, Raksha Hoost, Jaap de Jong, Tom Westra
redactie Marlies Dijkstra, Els van Kempen
beeld Maurice Bos, Onno B. (via Flickr), De Gezonde Stad, Ingrid Govers, Josien Geerdink, Richard Mouw, Shutterstock, Dave Sag, Marleen Sijpestijn
vormgeving en illustratie Walkie Talkie, www.burowalkietalkie.com