Doelen Magazine december 2016, januari, februari 2017

FADO-STER DULCE PONTES

‘Ik wilde terug naar de stilte. Naar de eenzaamheid.’

PRIMEUR Flamenco Biënnale in de Doelen

FEEST! De mooiste kerstconcerten op een rij

OP TOURNEE Een exclusief kijkje achter de schermen bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest

© Erwin Olaf

WACHTEN OP IETS WAT NIET ZAL KOMEN Dit is misschien wel de meest aangrijpende voorstelling van ons nieuwe muziek-programma: een installatie waarin de weergaloos mooie film van Erwin Olaf, Waiting, door piano wordt begeleid. Melancholieke, verstilde beelden en even melancholieke muziek vloeien hierin perfect samen. De film toont een meisje, wachtend, in een restaurant. Omdat er weinig actie te zien is, is de muziek extra belangrijk. Sebastiaan Roestenburg componeerde de muziek voor Waiting. Erwin Olaf: ‘Inhoudelijk en muzikaal verrast Sebastiaan Roestenburg me iedere keer opnieuw. Zijn bijzondere talent verrijkt mijn visuele wereld’. vrijdag 16 december 2016 | www.dedoelen.nl

2

DE DOELEN

VOORWOORD

VOORWOORD Beste lezer, Op het moment van schrijven schijnt de zon nog hartstochtelijk in een van de warmste septembermaanden ooit. Maar als u dit leest staan de donkere dagen van december weer voor de deur. In alle eerlijkheid, niet mijn favoriete tijd van het jaar.

Het ís dat er in deze periode altijd een fantastisch kerstprogramma wacht, en dat is zeker ook dit jaar zo. We hebben de Akademie für Alte Musik Berlin met bariton Dietrich Henschel (fijn dat hij er weer is!), het Orchestra of the Age of Enlightenment met delen uit Bachs Weihnachts-Oratorium, de Nederlandse Bachvereniging met de Hohe Messe, Kerst met de Laurenscantorij, een kerstconcert met het Rotterdams Philharmonisch, Kerstmis met Chaplin door Geert Bierling op het orgel, de terugkeer van FrommerKerst – wie er vorig jaar bij was, weet waarover ik het heb: een topavond! – en een kerstverhaal van Ageeth de Haan voor de allerkleinsten. En dan is de opsomming nog lang niet volledig. Na de jaarwisseling komt dan weer het bruisende International Film Festival Rotterdam.

INHOUDSOPGAVE INSTRUMENT IN BEELD De gaita pagina 6

'Ik wilde terug naar de stilte'

Heel veel moois dus, maar wat het weer betreft zeg ik: geef mij maar de zomer. Natuurlijk heb ik zo mijn eigen methodes om met het tekort aan zonlicht om te gaan. De állerbeste, altijd werkende remedie tegen de winterdip is Zuid-Amerikaanse muziek. Als ik op een gure winteravond thuiskom, de boodschappen op het aanrecht uitstal, een goede salsa-jazzplaat opzet ga koken, slaat de stemming in huize Oostvogel meteen om. Die opwindende, ritmische complexiteit van de muziek brengt mij in enkele seconden in een staat van ongebreidelde vrolijkheid. Merengue, mambo, cumbia, bolero, ik vind het allemaal even aanstekelijk.

De állerbeste, altijd werkende remedie tegen de winterdip is Zuid-Amerikaanse muziek.

Als u dezelfde verhouding met kou heeft als ik, heb ik goed nieuws.

In de Doelen zit u deze winter gebakken. Want terwijl het buiten misschien wel vriest, gaat de temperatuur bij ons alleen maar omhoog. We halen zowel Latijns-Amerika als de Méditerranée in huis. We trappen af met het Festival ColorEs Colombia. De swingende folkjazz van het Guafa Trio zou ik thuis zó opzetten tijdens een huishoudelijk klusje, net als de muziek van feestband La Jagua. Het is vrolijk, het is spannend, opwindend en er zit een ongelooflijke drive in. Ook komt fadokoningin Dulce Pontes naar Rotterdam voor een zinderend concert, net als de Turkse Sertab Erener en we kunnen uitkijken naar de Flamenco Biënnale. Portugese melancholie, Turkse lyriek en Spaanse blues, u zou zich pardoes op vakantie wanen in het zonnige zuiden. Last but not least: The Sound of Spanish Harlem: een hetere salsa-smeltkroes is nauwelijks denkbaar. En ach, tegen die tijd poppen de eerste krokusjes weer uit de grond. Deze winter komen we wel door!

Gabriël Oostvogel, directeur-voorzitter de Doelen

Interview met fadokoningin Dulce Pontes pagina 8

THE MOST WONDERFUL TIME OF THE YEAR

De mooiste kerstconcerten op een rij pagina 14

DE DOELEN

3

INHOUDSOPGAVE

Rotterdamse bijnamen pagina 17

OP BEZOEK BIJ Bezoekers in beeld pagina 24

Flamenco BiĂŤnnale

Outsider Art in de Doelen pagina 46

EN VERDER Primeur in de Doelen! pagina 30

ACHTER DE SCHERMEN

Shirley Groenendijk wijst u de weg pagina 34

Tips om niet te missen | pagina 5 Mail & win de mooiste prijzen | pagina 16 death speaks van David Lang | pagina 18 Zien & horen: Duke Ellington | pagina 20 Andere geluiden: tips uit onze winkel | pagina 21 De Doelen wereldwijd | pagina 22 Column Ralph van Raat | pagina 35 Nieuw in Rotterdam | pagina 36 Het leven van Lilian Vieira | pagina 38 Op tournee met het Rotterdams Philharmonisch Orkest | pagina 40 Kodjo's Spirit | pagina 44 Bijgeboekt | pagina 48 Dit doen we met uw gift | pagina 50 Reacties | pagina 53 Genre overzicht | pagina 55 Concertagenda | pagina 56

Piano’s Piano’sen en vleugels vleugels nieuw & nieuw &gebruikt gebruikt

Revisie && taxatie taxatie Revisie

Piano’s en Piano’s en Piano’s en vleugels vleugels Piano’s en vleugels vleugels nieuw & gebruikt nieuw & nieuw & gebruikt nieuw & gebruikt gebruikt

Revisie taxatie Revisie taxatie Revisie && taxatie Revisie &&taxatie

Piano’s Piano’sen en vleugels vleugels nieuw nieuw&& gebruikt gebruikt

Revisie &&taxatie taxatie Revisie

Piano-&&vleugelverhuur vleugelverhuur Piano-

Stemmen Stemmen && onderhoud onderhoud

Pianovleugelverhuur Pianovleugelverhuur Piano&&vleugelverhuur Piano&& vleugelverhuur

Stemmen && onderhoud Stemmen &&onderhoud Stemmen onderhoud Stemmen onderhoud

Piano-&&vleugelverhuur vleugelverhuur Piano-

Stemmen Stemmen &&onderhoud onderhoud

ancier Lever van Hétofficiële officiële verkoop- en serviceadres van Steinway & Sons in Nederland.

Hét len verkoop- en serviceadres van Steinway & Sons in Nederland. e o D De De De mooiste pianobeleving Nederland mooiste pianobeleving,van sinds 1868

HétHét officiële verkoopen serviceadres serviceadres van Steinway & in Hét officiële verkoopen serviceadres serviceadres Steinway & in Hét officiële verkoopen van van Steinway & Sons Sons in Nederland.

Nederland. officiële verkoopvan Steinway & Sons Sons in Nederland.

Nederland.

Robijnstraat 5, 1812 RBen Alkmaar, T 072-541 44 00, www.steinwaycenter.nl Robijnstraat 5, 1812 RB Alkmaar, T 072-541 44 00, www.steinwaycenter.nl

DE DOELEN

5

TIPS

TIPS

om niet te missen

DONDERDAG 8 DECEMBER 2016

ZATERDAG 10 DECEMBER 2016

WOENSDAG 8 FEBRUARI 2017

DINSDAG 10 JANUARI 2017

Dulce Pontes

ColorES Colombia

Scottish Chamber Orchestra o.l.v. Robin Ticciati

Liza Ferschtman & Friends

GREGOR BAK

Cursusleider Doelen Muziekcursus Ik betrap me er zelf steeds weer op dat ik toch veel van gevoelige, sentimentele, melancholieke klanken en muziek houd.

Hoe groter het verdriet, hoe mooier de muziek!

Verdriet en ellende haalt in componisten door de eeuwen heen vaak het mooiste naar boven.

Voorbeelden te over. Fado, het Portugese levenslied, verklankt allerlei stemmingen. Zoals ‘saudade’, die mix van heimwee, melancholie, verdriet en liefde, die vaak prachtige muziek oplevert: muziek over het leven. Ik kijk dus erg uit naar die bijzondere stem van Dulce Pontes die dit genre als geen ander kan vertolken.

Kijk voor meer informatie over dit concert op pagina 59 en lees het interview met Dulce Pontes op pagina 8.

ELDA DORREN

Programmeur bij de Doelen Colombia is een van mijn favoriete landen op aarde: als bestemming voor avontuurlijke reizen maar ook haar mensen, cultuur en muziek inspireren me enorm. Door Colombia's ligging aan zowel de Pacifische als de Caribische kust heeft de Colombiaanse muziek beide culturele invloeden, plus de meer inheemse klanken uit de rijke binnenlanden.

Ik verheug me daarom ontzettend op het dubbelconcert ColorEs Colombia met het geweldige Guafa Trio (jazzy, avontuurlijk en met veel binnenlandse invloeden) en het orkest La Jagua.

Kijk voor meer informatie over dit festival op pagina 60.

THIEMO WIND

Musicoloog, cursusleider De symfonie ontrafeld Het is vier jaar geleden dat ik het Scottish Chamber Orchestra voor het eerst live heb gehoord. Het was in Edinburgh, een concertante Così fan tutte van Mozart onder leiding van vaste dirigent Robin Ticciati. De uitvoering was kwetsbaar door de risico’s die Ticciati durfde te nemen, het resultaat ontzagwekkend subtiel en gedetailleerd. Kort erna kwamen ze naar de Doelen. Daar maakte ik de mooiste uitvoering van Wagners Siegfried-Idyll mee die ik ooit heb gehoord. Sindsdien ben ik een fan, een grote fan.

Op 8 februari ben ik er zeker bij!

Kijk voor meer informatie over dit concert op pagina 75.

YIONG VAN WALSUM-LIM Bestuurslid Kamermuziekvereeniging

Het concert van Liza Ferschtman & Friends gewijd aan Sjostakovitsj is een concert dat ik niet zou willen missen.

Ik heb van de muziek van Sjostakovitsj leren houden via zijn stukken voor piano en strijkinstrumenten: de pianotrio's, pianosonates en het pianokwintet.

Daarin zijn zelfspot, sardonische humor, diepe droefenis, de kunst om leed te verdragen en te overwinnen zo uitgedrukt dat het lijkt alsof alleen Sjostakovitsj die emoties werkelijk weet te uiten.

En wie zou zijn muziek voor piano en strijkers beter kunnen vertolken dan Liza Ferschtman en haar vrienden?

Kijk voor meer informatie over dit concert op pagina 68.

6

DE DOELEN

INSTRUMENT IN BEELD

Blazen en drukken

DE GAITA INSTRUMENT IN BEELD

In deze rubriek zetten we een bijzonder instrument in de spotlights.

Deze keer is dat de de Galicische doedelzak, oftewel gaita. Een echt feestinstrument, afkomstig uit het Keltische deel van Noordwest-Spanje.

DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO’S BOB VAN DER VLIST

Blazen doe je in de soplete, terwijl je met je linkerarm de lucht uit de fol (zak) drukt.

Die lucht verlaat de doedelzak via de pijpen.

In het fluitstuk bevindt zich een dubbel riet, dat je wat meer open of dicht kunt zetten, afhankelijk van het beoogde effect.

Aan de zijkant van de ronqueta, de pijp die op je rechterarm rust, zit een kraantje. Deze kun je dichtdraaien. Dan doet die pijp even niet mee en hoef je minder hard te blazen. Handig als je wat energie wilt sparen, bijvoorbeeld bij het repeteren.

Met de punteiro, oftewel de ‘fluit’, bepaal je de melodie. Dat doe je met je vingers, net als bij een blokfluit.

Anders dan de Schotse doedelzak, die drie lange pijpen heeft, heeft de gaita één lange, de roncón, en een korte, de ronqueta. Ze hebben dezelfde functie, maar de ronqueta is een octaaf hoger. Hierdoor klinkt de Gaita een stuk vriendelijker dan zijn Schotse variant, die oorspronkelijk voor militaire doeleinden gebruikt werd en hard moest klinken.

DE DOELEN

INSTRUMENT IN BEELD

Annette Deddens, Manolo Serantes en Aurelio Alonso bespelen de Galicische doedelzak.

‘Je krijgt niets cadeau.

Je moet blazen met je mond, drukken met je arm en pas als je dat goed doet, krijg je geluid.’

Tijdens de Celtic & Balfolk Night (18 februari 2017) in de Doelen staan de Keltische klanken centraal.

Honderden liefhebbers van Keltische muziek krijgen een programma voorgeschoteld vol folkmuziek, walsen, mazurka’s en polka’s, maar ook whiskyproeven en Guinnes drinken. Een van de hoofdacts dit jaar is Spanjaard Carlos Nuñez, begenadigd speler van de Galicische doedelzak. Drie van zijn fans in Nederland zijn Annette Deddens, Manolo Serantes en Aurelio Alonso. Omdat zij zelf óók de Galicische doedelzak bespelen, weten ze als geen ander hoe moeilijk het is.

‘De gaita is een soort machine,’ zegt Aurelio. ‘Je krijgt niets cadeau. Je moet blazen met je mond, drukken met je arm en pas als je dat goed doet, krijg je geluid.

En dan begint het pas.’ ‘Een doedelzak is een soort verlengstuk van de longen’, zegt Manolo. ‘Hij vormt zich naar het lichaam en wordt deel van jezelf.’

Hij doet het voor: blazen, drukken, blazen, drukken, blazen drukken.

Het kostte Annette een paar maanden om geluid uit haar instrument te krijgen. ‘Toen dat eindelijk lukte, wilde ik ook een liedje kunnen spelen. Dat betekende: dóórgaan, ook al deden de spieren rond mijn mond pijn en werd ik soms licht in mijn hoofd van al het blazen. Maar toen ik het eenmaal kon, was ik niet meer te stoppen. Want het geluid is fantastisch, het is meteen feest.’

BESTEL KAARTEN

za 18 februari 2017 | diverse zalen v.a. 14.00 uur

CELTIC & BALFOLK NIGHT Met onder meer Carlos Nuñez Trio, Breabach, Belem, RURA en The John Langan Band www.dedoelen.nl

7

8

INTERVIEW DULCE PONTES

‘Ik wilde terug naar de stilte.

Naar de eenzaamheid.’

INTERVIEW

DULCE PONTES VOORBIJ DE MASKERADE DOOR ELDA DORREN

DE DOELEN

DE DOELEN

INTERVIEW DULCE PONTES

9

10

DE DOELEN

INTERVIEW DULCE PONTES

Vier jaar heeft de grande dame van de Portugese muziek eraan gesleuteld: een gloednieuw dubbelalbum met eigen composities en arrangementen. Op 8 december presenteert zij haar nieuwe werk, getiteld Peregrinaçao (‘Bedevaart’) in de Grote Zaal van de Doelen. We spraken wereldster Dulce Pontes over haar eigen bedevaart, haar muziek en haar leven. ‘Waar je ook heen gaat, er is altijd die connectie met jezelf, die interne bedevaart.’

Tussen de donkere, stenen muren van de oude wijnkelder die bij haar huis hoort, nam Dulce Pontes in alle rust haar nieuwe album op.

‘Ik noem het zelf studio catacomben, zegt ze lachend vanuit haar woonhuis in Trás-os-Montes.

‘De plek heeft een geweldige akoestiek. Ik had de tijd, ik had de ruimte, ik kon ongestoord nachten doorgaan. Zo kon ik zoeken naar de meest pure en naakte composities en arrangementen. Voorbij de maskerade.’

Dat nummer heb ik gebruikt op de nieuwe cd, waarbij ik het dan weer een experimentele draai geef met de snaren van de piano.’ Pontes is een fervent ambassadeur van dat oude Portugal en van die folklore. ‘Portugese folklore is een hele diverse verzameling van ritmes, melodieën en zangtechnieken. Het is muziek die gaat over het dagelijks leven, het land, het vee. Het echte Portugal. Die muziek krijgt wat mij betreft veel te weinig waardering en aandacht.’

Vijf jaar geleden verhuisde Pontes (Montijo, 1969) met haar gezin naar een duurzame woning in deze Noord-Portugese uithoek. ‘Ik wilde terug naar een ander levensritme, naar de stilte, naar de eenzaamheid.’ En naar het Portugal waar zij nog steeds folklore tegenkomt. ‘Ik zag hier in de buurt een oude vrouw water halen uit een riviertje. Ze bediende met haar voeten het houten waterrad en terwijl ze liep zong ze een prachtige ‘cantiga da roda’, een oud liedje.

Maar de folklore is slechts een van de muziekstijlen die Dulce Pontes op haar nieuwe cd vertegenwoordigt. Het is een dubbelalbum geworden met 22 nummers waarvan het eerste deel toepasselijk Nakedness getiteld is. Op die plaat, waarop zij enkel in het Portugees zingt, staan fado’s, op muziek gezette gedichten, bewerkingen van traditionele muziek en bijzondere arrangementen van klassieke werken, zoals stukken van de Spaanse componisten Isaac Albéniz en Joaquín Rodrigo.

Het tweede deel, getiteld Puertos de Abrigo (vrij

VOOR WIE DULCE PONTES NOG NIET KENT -

Wie Dulce Pontes heeft horen zingen, weet wat een ongekend mooie en krachtige stem zij heeft. The New York Times schreef in 2007 over haar performance: ‘When Dulce Pontes started a song with the words “meu amor” (‘my love') at Carnegie Hall on Thursday night, she flooded them with emotion: longing, seductiveness, bravado, desperation, strength.’

Voor wie haar nog niet kent, adviseren we het volgende: beluister bijvoorbeeld het spectaculaire nummer Alma Guerreira van haar cd O Primeiro Canto uit 1999. Alles komt erin samen: haar krachtige stem, bijzondere instrumentaties en gedurfde invloeden. Een koptelefoon of goed geluid is essentieel. Genieten gaat dan vanzelf.

DE DOELEN

11

INTERVIEW DULCE PONTES

DULCE PONTES EN DE FADO -

Dulce Pontes wordt gezien als een van de grote vernieuwers van de Portugese fado, maar ook een van de internationale ambassadeurs van dezelfde fado, die de laatste tien, vijftien jaar aan een enorme opmars bezig is. Wat vindt zij eigenlijk van deze fado-revival? Pontes: ‘Aan de ene kant is het goed dat de Portugese muziek bekendheid krijgt. Toen ik begon, aan het begin van de jaren negentig, was Portugal een heel gesloten land. Naast mij was er maar één andere groep internationaal bezig: Madredeus. Het is heel belangrijk dat de fado nu beschermd erfgoed is, want dat zorgt ervoor dat er ruimte is voor een nieuwe aanwas aan muziektalent. Aan de andere kant wordt tegenwoordig alles waar melisma’s en een Portugese gitaar in voorkomen fado genoemd. En dat is het natuurlijk niet.

Mensen verwarren fado met ballads en folklore. Ik denk eerlijk gezegd ook niet dat er een nieuwe fado is. Toen ik bijvoorbeeld een drumstel ging gebruiken in een fado, werd dat door puristen gezien als heiligschennis. Maar ook dat was geen nieuwe fado, het was een herinterpretatie. Er is wat mij betreft nog altijd geen ‘nieuwe’ fado.’

vertaald ‘verwarmende havens’) is gezongen in het Spaans, Galicisch en Engels. ‘Bij het maken van een plaat volg ik niet de ‘normale’ patronen, de regels.

Ik neem mijn tijd. En in die tijd, die vier jaar in dit geval, probeer ik alle nieuwe werk uit op mijn publiek. Ik heb de nieuwe nummers onder meer in Cuba, Roemenië en Spanje uitgetest. Mijn publiek is de reden dat ik zo kan werken. Het geeft me de vrijheid om live te experimenteren.’

INTERNE BEDEVAART Peregrinaçao is een spirituele plaat geworden.

‘Maar niet op een new-age-achtige manier’, voegt de zangeres vlug toe, ‘dat past helemaal niet bij mij.

Ik ben een muzikaal onderzoeker, dus voel ik me bij geen enkele religie echt thuis, maar ik geloof wel in God, in Jezus en in een natuurlijke kracht die de vrouwelijke kant vertegenwoordigt.’

‘Het is een pallet geworden van kleuren, gevoelens en veranderingen’, vervolgt de zangeres. Alle personages of liederen op het album zijn spiegels voor mij. Het zijn mutaties van de staat van de ziel, terwijl je langs het pad van het leven loopt.’ Bedoelt Pontes daarmee het pad dat misschien wel een bedevaart genoemd kan worden? ‘Ja, waar je ook heen gaat, er is altijd die connectie met jezelf, naar binnen toe, die interne bedevaart. Ik ben altijd op zoek naar het goddelijke. Ook op een plaat. Naar iets dat je kunt voelen, maar niet kunt aanraken.’

De personages die Pontes ditmaal heeft gerecreëerd zijn bijvoorbeeld Maria de Buenos Aires, uit de opera van Astor Piazzolla en Alfonsina y el Mar, een bekend Argentijns lied dat als eerste vertolkt werd door Mercedes Sosa en gaat over de dichteres Alfonsina Storni die zelfmoord pleegde door de zee in te lopen. ‘Iets wat je zou kunnen zien als de ultieme bedevaart’, aldus Pontes.

Ook alle musici die zij tijdens het werkproces ‘onderweg’ ontmoette, waren volgens de zangeres op het juiste moment op de juiste plek. ‘Ik vond ze door het lot', zegt ze half lachend. ‘Bijvoorbeeld de oude musicus Jaime Torres, die charango speelt (een kleine gitaar uit de Andes, red.) en de geweldige Spaanse gitarist Daniel Casares. Die laatste zal er ook bij zijn in Rotterdam. Ik gebruikte ook een tekst van de Zuid-Amerikaanse dichter Raúl Carnota bij het stuk Asturias van Albéniz.’

Pontes was de katalysator die al die musici, poëten, stukken en ideeën bij elkaar bracht. ‘Het was mijn manier van voelen, van arrangeren, die het eenheid gaf. En het gebeurde op een hele natuurlijke manier: het avontuur kwam tot leven in de nummers. En natuurlijk allemaal op het laatste moment en allemaal tegelijk, zoals altijd bij mij’, zegt ze met een hoge giechel. ‘Omdat ik een beetje gek ben’, besluit de zangeres.

SPOTIFY -

Beluister Dulces muziek op de Spotify playlist bij dit magazine. www.dedoelen.nl/ spotify

12

‘Het publiek voelt dat er iets spontaans gebeurt, iets spannends.

Het is niet rigide.’

INTERVIEW DULCE PONTES

DE DOELEN

DE DOELEN

13

INTERVIEW DULCE PONTES

EEN LEVEND ORGANISME Wat bedoelt Pontes met ‘een beetje gek’? ‘Nou, bijvoorbeeld dat ik tijdens een soundcheck ineens een wild idee krijg en de hele boel omgooi. Soms slaan we aan het improviseren en dan krijg ik plotseling een idee. Er schiet me een gedicht te binnen en dan moet het allemaal anders. Weet je, het is een levend organisme, ik creëer een open ruimte op het podium. En het publiek voelt dat ook. Het voelt dat er iets spontaans gebeurt, iets spannends. Het is niet rigide.’

Naaktheid, organisch musiceren, terug naar de natuur: het lijken thema’s die inmiddels onlosmakelijk verbonden zijn met deze fase in de carrière van Dulce Pontes. Terwijl dezelfde Pontes in 1991 doorbrak op nota bene het Eurovisie Songfestival met haar bijdrage voor Portugal.

Na een verwijzing hiernaar blijft het lang stil aan de telefoon. Dan komt er een voorzichtig, aanzwellend ‘nee. Nee… nee… nee. Dat is zo plastic, zo oppervlakkig. Alles is gegoten in een format. Het is zo…’ waarna een keelklank volgt die duidelijk afgrijzen moet oproepen.

Ze lijkt zich te herpakken. ‘Natuurlijk was het voor mij toen een geweldige kans. Het was de eerste keer dat ik met een orkest zong. Ik kon me toen niet voorstellen dat ik daarna bijvoorbeeld met Ennio (Morricone, red.) zou werken en bevriend zou raken. Ik raakte helemaal verliefd op het geluid van het orkest. Maar het Eurovisie Songfestival?’

Ze lacht gedecideerd. ‘…. Nee’.

DAISY OVER DULCE -

Wat is de invloed van wereldster Dulce Pontes op andere, jongere vocalisten wereldwijd, en in het bijzonder in Nederland? We vroegen het de Nederlands-Portugese fadozangeres Daisy Correia.

Wat betekent Dulce Pontes voor jou?

'Heel veel. Zij is mijn basis geworden in het ontdekken van mezelf als fadozangeres. Zij heeft mij laten horen dat fado nog steeds fado is, ook als je niet de formule ‘zang plus gitaar plus Portugese gitaar’ gebruikt. Er is namelijk veel meer mogelijk. Zij bracht de fado naar het nu, naar de nieuwe generatie. Ze is absoluut mijn grote inspiratie.'

Hoe heb je kennis met haar muziek gemaakt?

'In 2005 ging ik naar mijn eerste echte fadoconcert. Dulce Pontes speelde in het kasteel Óbidos in Portugal. Het was koud en de wind blies door onze dunne kleren, maar in mijn herinnering heb ik geen moment mijn blik van het podium afgehaald.

Ik heb een volle twee uur naar haar muziek geluisterd - en gekeken. Want naast haar prachtige muziek werd je ook nog behoorlijk geëntertaind.

Haar band, haar podiumpresentatie, haar zoontje (dat ook nog even op

het podium kwam), haar bewegingen, zorgden ervoor dat mijn ogen geen moment afdwaalden. Ik had kippenvel bij elk nummer.'

Heb je Dulce Pontes ontmoet?

'Ik heb Dulce één keer mogen ontmoeten, backstage in Carré in Amsterdam. Ik voelde me een klein meisje, terwijl ik fysiek de grote was en zij de kleine. Ik blijf het gek vinden dat iemand die zo klein is, z’n mega-strot kan hebben. Van het moment zelf kan ik me niet veel meer herinneren; ik was denk ik helemaal van mijn à propos. Het is voor mijn gevoel alweer zo lang geleden. Ik zou haar nu dolgraag weer willen ontmoeten om samen te zingen of ideeën uit te wisselen.'

Wat weten mensen niet (of te weinig) over Dulce Pontes?

'Dulce Pontes is als een van de weinige fadistas een geschoolde zangeres en dat is heel duidelijk hoorbaar. Het is een zangeres die weet wat ze doet en alle keuzes op gevoel maakt, maar

tegelijkertijd heel bewust. Zangtechnisch is ze uit de kunst en altijd goed bij stem. Gek genoeg is zangles nemen iets wat fadistas niet doen waardoor de meesten stemproblemen krijgen.'

Wat is je lievelingsnummer van haar?

'Tijdens datzelfde concert in Óbidos zong zij het lied Canção do mar. Ik was meteen verkocht. Vanaf het begin tot het einde was dit nummer zo intens, zo boeiend, zo mooi, zo Dulce…

Na mijn vakantie kocht ik meteen een instrumentale band van het nummer.

Ik moest en zou dit lied ook gaan zingen. Nu, tien jaar later ben ik officieel fadozangeres en treed ik nog altijd op met het lied Canção do mar.

Het is en blijft mijn lievelingslied.

Waarom? Omdat het keer op keer blijft boeien, keer op keer zie ik weer mogelijkheden, keer op keer word ik weer geraakt. Gek hè? Wat muziek en zo’n lied met je kunnen doen…'

BESTEL KAARTEN

donderdag 8 december 2016 Grote Zaal 20.15 uur

DULCE PONTES

De onvergelijkbare prima donna van de Portugese muziek viert dertig jaar aan de top met een jubileumtournee in het teken van haar nieuwste album Peregrinação. www.dedoelen.nl

14

KERSTMIS IN DE DOELEN

TIP -

Om het kerstgevoel compleet te maken dineert u voor of na uw concert in de Stadsbrasserie, gevestigd in de Doelen. www.dedoelen.nl/ doelenmenu

Traditiegetrouw biedt de Doelen in december de mooiste feestelijke concerten. Achterin dit magazine staat de complete agenda, hier vindt u alvast enkele highlights.

THE MOST WONDERFUL TIME OF THE YEAR Kerstmis in de Doelen

DE DOELEN

DE DOELEN

15

KERSTMIS IN DE DOELEN

Kom alvast in de kerststemming met onze Spotify playlist! www.dedoelen.nl/ spotify

ONDERGEDOMPELD IN KOORKLANKEN: KERST IN DE LAURENSKERK

EEN BAROKKE KERST MET AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK BERLIN EN DIETRICH HENSCHEL De Akademie für Alte Musik Berlin behoort al meer dan dertig jaar tot de topensembles binnen de historische uitvoeringspraktijk.

Samen met de sublieme bariton Dietrich Henschel speelt het orkest feestelijke barokmuziek waarin het kerstkindeke welkom wordt geheten, afgewisseld door even geanimeerde instrumentale werken, met een belangrijke rol voor de trompet. vrijdag 9 december in de Doelen

TWINKEL, TWINKEL, KLEINE STER (2+) MET AGEETH DE HAAN

A CHRISTMAS CAROL VAN CHARLES DICKENS Smult u ook van Charles Dickens’ klassieke kerstverhaal?

Kom dan naar het ‘Dickens-concert’ van Geert Bierling, stadsorganist van Rotterdam, en diverse andere musici! En als u wilt, schenken de wijnkenners van Domaine Z er nog een wijntje bij ook! dinsdag 13 december in de Pelgrimvaderskerk

FROMMERKERST IS BACK! Wegens groot succes in 2015 is FrommerKerst terug met een nieuwe versie. In dit theatrale concert laat Frommermann zijn licht schijnen over het feestgedruis rond de kerstboom.

Naast bestaande, onverslijtbare evergreens en hemelse melodieën als The Christmas Song en Stille Nacht is ook te horen hoe ‘Merry Christmas’ op z’n Hawaiiaans klinkt.

Momenten van bezinning worden afgewisseld met pure kolder en vermaak. maandag 19 december in de Doelen

Speciaal voor de Doelen maakt zangeres Ageeth de Haan deze betoverende, theatrale kerstvoorstelling. In de donkere dagen rond Kerstmis brengt ze met haar musici Nederlandse en Engelstalige kerstliedjes ten gehore, zoals Stille nacht, Gloria, Jingle bells en Twinkel twinkel, kleine ster.

Tussen de liedjes door vertelt ze het verhaal over de Kleine ster die bovenin de zaal schittert. Het lijkt wel of de ster elk liedje dichterbij komt. zaterdag 24 en maandag 26 december in de Doelen

Deze voorstelling wordt mede mogelijk gemaakt door Fonds Podiumkunsten en wordt gesponsord door Gottmer Uitgeversgroep BV

Als u één kerstconcert niet wilt missen dan is het dit concert van de Laurenscantorij.

In een prachtig versierde en sfeervol belichte Laurenskerk neemt publiek plaats tússen de koorleden.

Musici en koor brengen onder meer christmas carols en delen uit het prachtige Magnificat van Bach ten gehore en publiek en uitvoerenden lopen en zitten door elkaar.

U beweegt door de kerk met de koorleden, of gaat heerlijk stil zitten genieten van de muziek. Iedereen beleeft de muziek op een volstrekt unieke manier en u wordt letterlijk ondergedompeld in de hemelse klanken. dinsdag 20 december in de Laurenskerk

MAIL & WIN

16

DE DOELEN

MAIL & WIN Maak kans op mooie prijzen

HISTORISCHE OPNAMES

Duke Ellington live in de Doelen JAMMER, UITVERKOCHT

ERIC VLOEIMANS EN CALEFAX In een mum van tijd waren alle kaarten voor het concert van trompettist Eric Vloeimans en de rietblazers van Calefax (17 februari 2017) uitverkocht. In een waanzinnig programma waar noten van Purcell worden afgewisseld met noten van Miles Davis dagen de topmusici elkaar uit en improviseren zij er vrolijk op los.

Helemaal uitverkocht? Nee, we hebben twee kaartjes achtergehouden voor één gelukkige prijswinnaar.

Het concert van Duke Ellington met zijn big band in de Doelen, in 1969, is legendarisch. De na 47 jaar verschenen opnames van dit concert beloven ook legendarisch te worden. Zelden klonken zijn grote hits zo swingend als tijdens dit concert en de cd is dan ook door de pers unaniem bejubeld. We geven twee exemplaren weg.

EIGEN WERK

REMY VAN KESTEREN SPEELT… REMY VAN KESTEREN KANS MAKEN Mail uw naam en adres o.v.v. de prijs waarop u kans wilt maken naar communicatie@dedoelen.nl Prijswinnaars ontvangen bericht. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.

Op zondag 26 februari speelt de razend populaire harpist Remy van Kesteren eigen composities van zijn cd Tomorrow Eyes. ‘Ik ben geen Beethoven of Stravinsky, maar ik ben het avontuur in gestapt en ongelooflijk trots op het resultaat’, zegt hij over deze eerste keer dat hij eigen werk uitbracht.

Alvast thuis horen wat het concert gaat brengen? We mogen twee gesigneerde exemplaren van de cd weggeven.

DE DOELEN

17

HISTORIE

DOELENGEHEUGEN Heeft u mooie herinneringen aan de Doelen? Aan een concert of feest dat u bijwoonde, of was u in de Doelen werkzaam? Dan horen wij graag van u via www.doelengeheugen.nl.

Eduard en Marinus Flipse

Rotterdamse bijnamen Net als in de rest van Rotterdam – stad van de bijnamen – kennen we in de Doelen heel wat bijzondere bijnamen. Van de ‘koninklijke lift’ tot ‘Dexter’s Lab’, van een kunstwerk dat we gekscherend ons ‘konijn’ noemen tot ‘het Flipserandje’. Een klein, maar o zo belangrijk randje, dat op een ietwat ongelukkige wijze tot stand kwam.

We spreken Nico van Vliet, inmiddels met pensioen, maar 45 jaar lang als hoornist verbonden geweest aan het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Bij datzelfde orkest was Marinus Flipse – inderdaad, broer van dirigent Eduard Flipse – vaste pianist. ‘Als er orkestwerken werden uitgevoerd waar een pianist in nodig was, speelde hij mee’, vertelt Van Vliet. ‘En als er proefspelen of audities waren, begeleidde hij de solisten.’

In 1970 zou Marinus Flipse zélf als solist optreden. ‘Ik meen me te herinneren dat het een solostuk voor piano was van de Franse componist Vincent d’Indy. Bij een solostuk is het gebruikelijk dat de piano vooraan op het podium staat.

Dat heeft natuurlijk met klank en zichtbaarheid te maken. Op de dag van het incident was het orkest nog in de repetitiefase. Ik zat in te spelen toen Marinus Flipse kwam binnenlopen. Waarschijnlijk stond de vleugel niet helemaal naar zijn zin, dus begon hij met de vleugel te schuiven. Hij schoof nog wat met die vleugel en toen gebeurde het.’

Met veel lawaai viel Flipse met vleugel en al van het podium af.

Met veel lawaai viel Flipse met vleugel en al van het podium af. ‘Dat was natuurlijk een ramp. Er was een poot van de vleugel afgebroken en de eerste rij stoelen was beschadigd.’

De repetitie kon niet op tijd beginnen.

De vleugel moest opgetakeld worden en het duurde een poos voordat er een nieuwe vleugel op het podium stond. ‘Het was hilarisch natuurlijk, het gesprek van de dag’, zegt Van Vliet. Vernederend moet het zijn geweest voor Marinus Flipse.

‘Die schaamde zich natuurlijk vreselijk!’

Het is domme pech en een opstaand randje aan de omzoming van het podium had het ongeluk kunnen voorkomen.

‘Dat randje hebben ze er toen aangemaakt en heet sindsdien het Flipserandje.’

Dit verhaal is ontleend aan een bijdrage van auteur Gilles de Sitter op www.doelengeheugen.nl

18

DE DOELEN

ONDER DE LOEP

DEATH SPEAKS BREEKBARE, BLOEDSTOLLEND MOOIE MUZIEK ONDER DE LOEP

Wat krijg je als je Schuberts liederen over de dood verzamelt en vertaalt in het Engels, en de Amerikaanse componist David Lang ze opneemt in zijn klankwereld?

Bloedstollend mooie muziek. Voeg daar Nederlandse toptalenten uit verschillende disciplines aan toe en u beleeft een onvergetelijke avond in de Doelen!

DOOR ANNELOES BRAND

‘LANG’S SIMPLE HARMONIES, REPETITIVE STRUCTURES, AND SKELETAL INSTRUMENTAL ACCOMPANIMENT, TRANSFORM THE WORDS INTO SOMETHING PAINFULLY DIRECT AND UNSETTLING, AND DEEPLY APPROPRIATE TO THE WORK’S TITLE’, SCHREEF THE BOSTON GLOBE NAAR AANLEIDING VAN DE CD-OPNAME VAN SHARA WORDEN (ZANG), BRYCE DESSNER (GITAAR), OWEN PALLETT (VIOOL) EN NICO MUHLY (PIANO).

DE DOELEN

19

ONDER DE LOEP

‘Something that has always attracted me to the songs of Franz Schubert is how present death is. It isn’t a state of being or a place or a metaphor, but a person, a character in a drama who can tell us in our own language what to expect in the World to Come.’

- DAVID LANG

DAVID LANG

DEATH SPEAKS IN DE DOELEN

David Lang (Los Angeles, 1957) is een van de spraakmakende componisten van het nieuwemuziekcollectief Bang On A Can in New York.

Sinds de oprichting ervan in 1987 creëerden David Lang, Julia Wolfe en Michael Gordon talloze concerten, projecten, opdrachten en cd-opnamen om de ontwikkeling en verspreiding van hedendaagse muziek te stimuleren. Met zijn composities – een mix van modernisme, minimalisme en rock – viel David Lang al meermalen in de prijzen, zoals een Pulitzerprijs en een Grammy Award voor the little match girl passion.

David Lang past zijn compositie speciaal een beetje aan voor het concert op 17 januari in de Jurriaanse Zaal. De nieuwe versie van death speaks wordt uitgevoerd door vier solisten op het podium – Nora Fischer (stem), Yannick Hiwat (viool en stem), Wiek Hijmans (elektrische gitaar) en Maarten van Veen (piano) – en enkele leden van het DoelenEnsemble ‘off-stage’. We willen er nog niet al te veel over verklappen, maar deze eersteklas musici – ondersteund door Jos Groenier als figurant, filmmaakster Tessa Joosse, lichtontwerper Uri Rapaport, choreografe Sanne van der Put en een enscenering van Neil Wallace – zorgen voor een ongekende belevenis.

DEATH SPEAKS In 2011 kreeg David Lang de opdracht death speaks te componeren voor concerten in de New Yorkse Carnegie Hall en Stanford University, waarbij ook the little match girl passion zou worden uitgevoerd. Voortbordurend op dit sprookje kwam hij bij Schubert en diens lied Der Tod und das Mädchen terecht, en zo bij Schuberts liederen waarin de dood een sprekend personage is. David Lang vertaalde een aantal van deze teksten in het Engels en componeerde er zijn vijfdelige liederencyclus death speaks op. Intieme, maar indringende doodsboodschappen, waarbij ijle instrumentale partijen de mysterieuze sfeer nog verhogen.

MUSICI AAN HET WOORD Het helpt als death speaks wordt uitgevoerd door een zangeres die gewend is ook andere dan klassieke muziek te zingen – echt iets voor de jonge sopraan Nora Fischer dus. Aan de vooravond van een eerdere uitvoering in de Doelen in mei 2015 schreef de zangeres: ‘I am very honoured that David Lang has asked me to sing his beautiful song cycle death speaks; 5 breathtaking songs based on text fragments from Schubert songs in which we hear Death speak to us. It was written for four musical heroes of mine: Nico Muhly, Bryce Dessner, Owen Pallett & Shara Worden.’

Yannick Hiwat vertelde eerder dit seizoen: ‘Ik profileer mezelf vooral als een jazzviolist, maar ik heb daarvoor klassieke muziek gestudeerd. Daarom vind ik het extra bijzonder dat ik met dit hedendaagse stuk van componist David Lang die dimensie van mijzelf kan laten zien. Ik vind het ook heel bijzonder dat ik met het DoelenEnsemble en Nora Fischer mag spelen. En’, voegde hij er lachend aan toe, ‘alvast een primeurtje: ik ga voor het eerst ook zelf zingen.’

GRATIS INLEIDING

Meer weten over death speaks van David Lang en de andere werken op het programma? Kom naar de inleiding voorafgaand aan het concert: om 19.15 uur op de Red Sofa.

BESTEL KAARTEN

DEATH SPEAKS VAN DAVID LANG dinsdag 17 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Om 19.15 uur inleiding DoelenEnsemble Nora Fischer stem Yannick Hiwat viool en stem Wiek Hijmans elektrische gitaar Maarten van Veen piano Jos Groenier figurant Tessa Joosse film Uri Rapaport licht Sanne van der Put choreografie Neil Wallace mise-en-espace David Lang death speaks David Lang memory pieces VI - cello (in memory of Anna Cholakian) Schubert diverse werken

Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door

SPOTIFY -

Beluister death speaks op de Spotify playlist bij dit magazine. www.dedoelen.nl/ spotify

20

DE DOELEN

ZIEN EN HOREN

WINNEN!

We geven twee exemplaren van deze cd weg. Kijk op pagina 16.

ZIEN EN HOREN

CONCERT DUKE ELLINGTON NA 47 JAAR OP CD VERSCHENEN ‘rarely heard as swinging as on this day!’

Op 7 november 1969 speelde Duke Ellington met zijn bigband in de Doelen als onderdeel van een Europese tournee. Het concert in Rotterdam, het hoogtepunt van deze tour, was swingend en het speelplezier spatte van het podium af. Nu, 47 jaar na dato, zijn de opnames van dit concert eindelijk op cd verschenen. Volgens de pers: ‘The never before released 1969 Rotterdam concert

exhibits Duke Ellington & His Orchestra on one of their most intense and enthusiastic nights […] Take the A Train and Don’t Get Around Much More rarely heard as swinging as on this day’.

De cd Duke Ellington & His Orchestra - Rotterdam 1969 is verkrijgbaar in de Doelen Winkel

DE DOELEN

21

ANDERE GELUIDEN

ANDERE GELUIDEN Tips uit de Doelen Winkel

Alles begint bij Bach WEGWIJZER IN DE MUZIEK Waarom zijn de meeste bekende componisten Duits? Wat is er eigenlijk zo goed aan de Matthäus-Passion of aan de atonale muziek van Schönberg, en hebben we eigenlijk een Nederlandse Mozart gehad? Deze en nog veel meer vragen worden beantwoord in het boek Alles begint bij Bach van journalist en muziekcriticus Merlijn Kerkhof. Alles begint bij Bach is een vermakelijke inleiding tot de klassieke muziek voor wie er nog weinig of niets van weet (of beter gezegd: voor wie er niets van denkt te weten).

Alles begint bij Bach is verkrijgbaar in de Doelen Winkel

Händel op het Doelenorgel GLOEDNIEUWE CD GEERT BIERLING In november presenteerde stadsorganist Geert Bierling, in de Doelen, zijn allernieuwste cd. Voor zijn opname van de 6 Concerti grossi opus 3 van Händel, oorspronkelijk voor orkest, maakte hij zelf de orgeltranscripties. De originele achttiende-eeuwse orkestpartijen die de Londense muziekuitgeverij Walsh verzorgde, vormden de basis voor Bierlings barokke benadering. En, net als Händel zelf, voegt Geert Bierling hier rijke improvisaties aan toe.

Nu verkrijgbaar in de Doelen Winkel

Maestro VOOR DE DONKERE WINTERAVONDEN Het zijn de donkerste dagen van het jaar, dus tijd genoeg voor spelletjesavonden. Onze tip: Maestro, dat twee bordspellen bevat voor jong en oud rond het thema klassieke muziek. Het spel Ensemble geeft je de kans om zélf voor dirigent te spelen door een volledig orkest te verzamelen.

Het spel Symphony gaat uit van hetzelfde principe, maar is nog dynamischer en je moet een echte tactische duizendpoot zijn om dit spel te winnen.

Verkrijgbaar in de Doelen Winkel

22

DE DOELEN

WERELDWIJD

DE DOELEN

wereldwijd Onze programmeurs reizen de wereld rond om zich verder te specialiseren en om de nieuwste muziek en bands te leren kennen. Waar ze al dat moois zoal vinden? U ziet het hier.

GUAFA TRIO EN LA JAGUA COLOMBIA

Colombia is een relatief onontdekte muziekparel.

Jammer, vonden onze programmeurs, dus daar brengen we met het festival ColorEs Colombia verandering in.

Dankzij de perfecte dosering van Afrikaanse, Indiaanse, Spaanse en andere invloeden en de uitgestrektheid van het land biedt het een prachtige waaier van spannende en complexe muzieksoorten. De ensembles La Jagua en Guafa Trio vormen alvast een eerste kennismaking met de diversiteit die Colombia biedt.

Festival ColorEs Colombia in de Doelen zaterdag 10 december 2016

SECKOU KEITA SENEGAL

We zijn er enorm trots op dat koraspeler Seckou Keita naar Rotterdam komt.

Onlangs won hij de prestigieuze Songlines Music Award 2016 en de internationale pers komt superlatieven tekort om zijn spel te beschrijven. Dit concert, met de virtuoze harpiste Catrin Finch, speelt hij laat op de avond, in de intimiteit van de eeuwenoude Pelgrimvaderskerk. Het belooft een bijzondere concertervaring te worden waarbij publiek, met een drankje in de hand, de musici omringt en zo de muziek op een unieke manier ervaart.

Catrin Finch & Seckou Keita in de Pelgrimvaderskerk zaterdag 11 februari 2017

DE DOELEN

23

WERELDWIJD

SUTARI POLEN

Misschien is Poolse volksmuziek niet direct iets waar uw hart sneller van gaat kloppen, maar in dit geval geldt: onbekend maakt onbemind. De drie dames van de groep Sutari brengen een hypnotiserende mix van Poolse folksongs waarbij ze hun stemmen ondersteunen met traditionele instrumenten en met geluiden uit keukengerei, sleutels of wat maar voorhanden is. Met hun originele arrangementen, glasheldere stemmen en schitterende harmonieën sleepten zij al diverse prijzen in de wacht.

Sutari in de Doelen zaterdag 3 december 2016

IBERI GEORGIË

RAQUEL TAVARES PORTUGAL

Om de échte, authentieke fado te beluisteren bezoekt u het concert van zangeres Raquel Tavares. Tavares woont waar de fado woont: in het hart van Alfama, de oude fadowijk in Lissabon.

Ze won talloze fadocompetities en heeft onder meer de prestigieuze Amália Rodrigues Award op haar naam staan.

Raquel Tavares in de Doelen donderdag 23 februari 2017

De polyfone zangcultuur van Georgië is zó uniek dat deze op de Unesco lijst van beschermd erfgoed staat. De groep Iberi (Georgië heette in vroeger tijden Iberia) houdt deze eeuwenoude cultuur springlevend. In prachtige, indrukwekkende kleding gehuld, brengen de mannen liefdesliederen, werkliederen, liederen gericht aan oude natuurgoden en historische ballades.

Niet alleen prachtig om te beluisteren, ook een indrukwekkende verschijning.

Iberi in de Doelen vrijdag 2 december 2016

24

OP BEZOEK BIJ

IN BEELD

OP BEZOEK BIJ In de zaal zitten we vaak in stilte naast elkaar, te genieten van muziek. Zonder te weten wie diegene is die naast ons zit.

Op deze plek vertellen bezoekers van de Doelen hun verhaal.

DOOR ELSBETH GRIEVINK FOTO’S BOB VAN DER VLIST

DE DOELEN

DE DOELEN

25

OP BEZOEK BIJ

‘Ik bracht haar lekker eten, zij mij muziek.’

MARGRIET VAN WINGERDEN EN THOMAS MEIJER (25 EN 30)

26

OP BEZOEK BIJ

‘Bij Cross-linx hoor je altijd iets nieuws.’

VALERIE DELWEL (23)

DE DOELEN

DE DOELEN

OP BEZOEK BIJ

‘De muziek heeft me veel gebracht.’

JOOP BONEBAKKER (79)

27

28

OP BEZOEK BIJ

‘We dachten dat ze nog aan het stemmen waren.

Geweldig!’

GERARD SCHEPPINK (70)

DE DOELEN

DE DOELEN

29

OP BEZOEK BIJ

Margriet van Wingerden en Thomas Meijer (25 EN 30) GEVEN ALLEBEI LES IN GESCHIEDENIS. ZE KUNNEN OOK VAN ELKAAR LEREN. Margriet: ‘Sinds mijn tiende speel ik viool. Janine Jansen was mijn grote voorbeeld. De eerste keer dat ik haar zag optreden in de Doelen heeft diepe indruk op me gemaakt.’ Thomas: ‘Margriet is opgegroeid met muziek. Ik niet. Toen ze me vijf jaar geleden meenam naar een Italiaanse avond in de Berliner Dom, liet ik me verrassen.

Er werd prachtige muziek gespeeld van Vivaldi, Corelli en Bach. De locatie was mooi, alles klopte. Het smaakte naar meer.’

Margriet: ‘Sindsdien is Thomas om. We zijn minstens een keer per maand in de Doelen te vinden. We gaan naar alle grote vioolconcerten, alle grote pianoconcerten en we houden de Russen goed in de gaten.

Ik ben blij dat ik de liefde voor muziek nu met T homas kan delen.’ Thomas: ‘Ik ben kok geweest en heb haar geleerd wat lekker eten is, zij heeft mij muziek gebracht.’ Margriet: ‘Na een goed concert fietsen we liever naar huis om een mooie cd op te zetten, dan dat we het café ingaan. Dan willen we de sfeer nog even vasthouden, de betovering niet verbreken.’

Thomas: ‘Margriet draait thuis het liefst Russische symfonieën, en dan heel hard. Vinden de buren ook leuk.’ Margriet: ‘Haha, ja. Thomas zet eerder kamermuziek op.’

Joop Bonebakker (79) GROEIDE OP MET MUZIEK, IN HUIZEN MET VLEUGELS. EN NOG ALTIJD SPEELT DE MUZIEK EEN GLANSROL IN ZIJN LEVEN.

'Op zaterdagavond zei mijn vader: ‘Pak je instrument, we gaan muziek maken.’

En dan werd je in het diepe gegooid. We waren thuis met vijf kinderen en iedereen had een eigen instrument.

Ik speelde dwarsfluit, net als mijn vader. Moeder speelde piano en zong. Aan de keren dat we met ons zevenkoppige familie-ensemble optraden, heb ik prachtige herinneringen.

Dan speelden we een stuk dat componist Herman Strategier speciaal voor ons gezin en onze ongebruikelijke combinatie van instrumenten heeft geschreven.

Heel bijzonder. Mijn ouders hadden hun muzikaliteit van mijn grootouders meegekregen.

Wij gaven het door aan onze twee kinderen en inmiddels hebben we kleinkinderen die vol toewijding musiceren. Mijn vrouw en ik komen al 46 jaar in de Doelen. Zeker in de tien jaar dat ik voorzitter was van de Vriendenvereniging van het Rotterdams Philharmonisch, was ik er kind aan huis.

Muziek kan je ontroeren en volledig meeslepen, maar het is nog meer dan dat. De muziek heeft me op bijzondere plaatsen gebracht en unieke ontmoetingen opgeleverd.

Dat beschouw ik als een groot voorrecht.’

Valerie Delwel

Gerard Scheppink

(23, STUDENT GENEESKUNDE) HEEFT EEN PLATENSPELER IN HAAR KAMER STAAN MAAR BELEEFT MUZIEK HET LIEFST LIVE.

(70 JAAR, GEPENSIONEERD) NOEMT ZIJN EERSTE POPCONCERT IN DE DOELEN EEN MONUMENT IN ZIJN LEVEN.

‘Soms luister ik tijdenlang alleen maar klassiek, tot ik met een vriendin of met mijn vader bij een metalconcert beland, waarna ik weer een hele tijd into Metallica of Black Sabbath ben. Ik heb fases. Dat komt doordat ik me kan laten meeslepen door wat op mijn pad komt en graag nieuwe ontdekkingen doe. Dat vind ik ook leuk aan Cross-linx, het rondreizende muziekfestival waar ik nu drie keer ben geweest en dat in maart weer in de Doelen plaatsvindt.

Daar hoor je altijd wat nieuws.

Er is steevast één bekende pop act, die wordt aangevuld met indie acts. Vast onderdeel van het festival is Music Mining.

Iemand in overall en met een helm op neemt je mee naar een onverwachte plek in het concertgebouw, waar je op een intiem concert getrakteerd wordt. Sta je bij wijze van spreken ineens in de bezemkast naar een pianist te kijken. Daar hou ik van!’

‘Ik heb altijd alles bijgehouden, eerst in een schriftje, nu in een Excelbestand. De datum, het stoelnummer, de artiesten die meespeelden op het podium, álles van ál die concerten die ik in de Doelen gezien heb. Het meest legendarische, dat was het eerste. Het was 4 oktober 1969. Een vriend en ik liepen door Rotterdam, niet wetend wat we met onze zaterdagnacht aan moesten. Led Zeppelin trad op in de Doelen. We hadden van die hele band nog nooit gehoord, waren überhaupt nooit bij een popconcert geweest. Uit verveling kochten we een kaartje van twaalf gulden vijftig.

Het werd een perfecte avond, ik was in één klap verslingerd.

Minder dan een maand later stonden we er weer. Nu zagen we Soft Machine, een band waaraan ik de rest van mijn leven verslaafd zou blijven. Het was mijn eerste kennismaking met jazz en jazzrock. We dachten dat ze nog aan het stemmen waren, maar ze bleken allang te zijn begonnen.

Geweldig! De keer daarop dat Soft Machine optrad, ging mijn vriendin mee. We zijn inmiddels 42 jaar getrouwd en komen samen nog regelmatig in de Doelen. Voor klassiek, opera, blues en wereldmuziek is het nog steeds onze favoriete plek.’

30

FLAMENCO BIËNNALE

PRIMEUR

FLAMENCO BIËNNALE IN DE DOELEN Leonor Leal © Klaus Handner | 13 januari te zien in de openingsvoorstelling van de Flamenco Biënnale

DE DOELEN

DE DOELEN

31

FLAMENCO BIËNNALE

Voor het eerst in het twaalfjarig bestaan van de Nederlandse Flamenco Biënnale strijkt het toonaangevende evenement neer in de Doelen. Naast de prestigieuze openingsshow met twee klassieke cellisten, Turkse invloeden en zangeres Rocío Marquez is er een concert met een Marokkaanse invalshoek, een cross-over met fado, een voorstelling met studenten van Codarts en veel dans. We interviewden oprichter en directeur Ernestina van de Noort. ‘Wat we doen zie ik als een vorm van slow music.’

DOOR ELDA DORREN

Hoe is de Flamenco Biënnale ontstaan en wat onderscheidt het evenement?

‘Ik ben in 2006 begonnen omdat ik nieuwe, interessante ontwikkelingen in de flamenco wilde weerspiegelen, iets wat ik toentertijd niet terugzag in de reguliere theaters. Daar kwamen veelal de noppenjurken en de fiesta gitana aan bod. Dat heeft ook z’n bestaansrecht, maar ik wilde de flamenco een beetje uit dat cliché halen van de zigeunerpassie.

Ik wilde af van het ‘olé olé-gevoel’.

Of eigenlijk wilde ik proberen het olé olé-gevoel weer terug te brengen naar de diepe betekenis van olé olé, namelijk de verbastering van allah, allah, het toeroepen van de musici en dansers als er iets bijzonders op het toneel gebeurt: als de chemie tussen artiesten goed is, ketst dat af op het publiek, dat roept olé, en dat ketst weer terug op de artiesten. Zo krijg je een fantastische wisselwerking tussen publiek en performers.’

Hoe heb je dat concreet gedaan?

‘Het ging mij er dus om de flamenco als hedendaagse kunstvorm op de Nederlandse podia neer te zetten, op podia die tot dan toe ook geen flamencoprogrammering kenden, zoals het Muziekgebouw aan 't IJ, het Bimhuis en de schouwburgen.

Ik wilde heel graag de makers laten zien die de

kunstvorm van binnenuit vernieuwen, door heel erg met de voeten in de traditie staan, maar ook juist de grenzen af te tasten. De avant-garde.

Een danser en choreograaf als Israel Galván, die zijn debuut in Nederland heeft beleefd op het festival, had als doel de flamenco uit zijn habitat te lichten. Ik houd van makers die risico’s durven te nemen en ik ga graag mee in het risico. Deze makers hebben zich heel erg af moeten zetten tegen ouders, familie, datgene wat musicoloog Faustino Núñez de flamenco-taliban noemde: de bewakers van het zuivere en onaantastbare flamenco-erfgoed.

Heel lang is de flamenco heel gesloten geweest en juist de artiesten die daaraan krabben en trekken breng ik graag voor het voetlicht.’

Maar je zoekt in de Biënnale ook de fysieke grenzen op van de flamenco ‘Klopt. Vandaag de dag is de flamenco een vast concept, maar in feite is het een smeltkroes van invloeden die vanaf de veertiende eeuw begonnen samen te komen. Per editie lichten we een invloed, of vermeende invloed, uit om een muzikale dialoog mee aan te gaan. Daarmee wil ik de nieuwsgierigheid prikkelen. De Volkskrant schreef ooit dat we een hongerig publiek hebben gecreëerd. Daar ben ik heel trots op.

32

DE DOELEN

FLAMENCO BIËNNALE

MAROKKO, TURKIJE EN PORTUGAL -

‘Ik houd van makers die risico’s durven te nemen en ik ga graag mee in het risico.’

- ERNESTINA VAN DE NOORT DIRECTEUR EN OPRICHTER FLAMENCO BIËNNALE

In de voorstellingen van de Flamenco Biënnale in de Doelen gaat de flamenco de dialoog aan met onder meer de Marokkaanse cultuur (Arabo-Andalusische klanken van Chekara), de Turkse cultuur (met kemençe-speler Derya Türkan) en de Portugese cultuur (met de voorstelling fado-flamenco). Directeur Ernestina van de Noort: ‘Ik zie flamenco als een ritmische kern die uitwaaiert over regio’s.

De meningen zijn hier nogal over verdeeld. Het mag duidelijk zijn dat er invloeden zijn geweest vanuit NoordAfrika naar Spanje en ik hoor er zelf altijd het Midden-Oosten in. Maar ik wil alles juist nevenschikkend presenteren, zodat mensen zelf kunnen ontdekken of het wat met elkaar te maken heeft. Ik vind het leuk als het publiek zelf hoort hoe een ud (Arabische luit, red.) met een gitaar in dialoog gaat en waar de zang uit Noord-Afrika met de flamencozang samenkomt. Dat geldt ook voor Portugal: voor zover ik weet zijn er niet echt historische links tussen fado en flamenco, maar ze komen ergens toch uit een Byzantijnse of Arabische bron. Vooral in de liederen van die oude, rauwe fadozangeressen van vroeger zit ook die smart die je in de flamenco tegenkomt. Het gaat voor mij over kruisbestuivingen van genres, disciplines en muziek- en dansstijlen. Het wordt dan een soort fusion, waarbij de cirkel zich mooi sluit.’

DE DOELEN

33

FLAMENCO BIËNNALE

Die ‘cultuurdialoog’ hebben we in het eerste jaar met de Pakistaanse artiest Faiz Ali Faiz gedaan, met het project Qawwali Flamenco. Dat project was ingekocht, en ik dacht bij mezelf: waarom gaan we dat zelf niet doen? Ik wilde bijdragen aan de ontwikkeling van de flamenco door zelf producties te initiëren. In die periode was ik erg gefascineerd door Iraanse zang, dus mijn eerste project was het koppelen van Perzische zang en flamencozang. Het heeft vijf jaar gekost om dat aan de gang te krijgen, maar Qasida, onze eerste eigen productie, staat inmiddels als een huis en trok afgelopen maart een volle Carnegie Hall New York. Door die manier van werken zie ik wat we doen als een vorm van slow music.’

De openingsvoorstelling is echt een gecureerde voorstelling. Ook slow music?

‘Klopt. Het is onze eerste samenwerking met de Cello Biënnale, waar ik heel trots op ben. Zij hebben de twee cellisten ingebracht en ik de rijzende ster in de zang Rocío Márquez en de geweldige instrumentalisten Efrén López en Derya Türkan die de poorten naar het Oosten openen.

Misschien ben ik van de oude stempel, maar wat mij betreft kan het niet zomaar in een keer, van gooi maar in mijn pet en schud maar en je hebt een leuke mix.

Het gebeurt te vaak dat musici bij elkaar worden gezet en er snel iets moet gebeuren. Je kunt de beste musici en dansers bij elkaar brengen, maar als het qua chemie en menselijkheid niet klikt, heb je geen project. We gaan altijd eerst met elkaar eten. Als je niet met elkaar kunt eten, dan heb je helemaal niets. Ik zie dat nu al in de repetities: de twee cellisten zijn klassiek geschoold en lezen alleen maar noten, en de flamenco’s lezen juist helemaal geen noten. Zo ontstaat er weer een compleet andere dialoog tussen twee hele verschillende werelden.’

Wat is, apart van de locatie, de rol van Nederland in de Biënnale?

‘Een derde doelstelling van de Biënnale is om de Nederlandse flamenco aan bod te laten komen.

Dat is ook gelukt, want de Volkskrant gebruikte na de derde editie de term ‘Neder-flamenco’. Dat is natuurlijk heel leuk. We willen een hele duidelijke stimulans en een podium geven aan de Nederlandse flamenco. In twee van de shows die in de Doelen staan, spelen topgitaristen uit die Neder-flamenco: Tino van der Sman, die in Spanje erg gerespecteerd wordt als gitarist, in het project met Chekara, en Arturo Ramón, in het fado-flamencoconcert Casa Ibérica.’

k

BESTEL KAARTEN

© Ri

ta S

zil i

to r o

vrijdag 13 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

woensdag 18 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

donderdag 19 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

vrijdag 20 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

OPENING FLAMENCO BIËNNALE:

CASA IBÉRICA: FADO FLAMENCO

ORQUESTA CHEKARA FLAMENCO ANDALUSÍ

MADE IN ROTTERDAM: MATTHIEU ACOSTA

FANTASÍA PARA VIOLONCHELO Y FLAMENCO

Wat gebeurt er als je een groot flamencotalent en een groot cellotalent bij elkaar brengt, daar een gitarist van naam en faam én een fantastische speler van het Turkse strijkinstrument de kemençe aan toevoegt? De Flamenco Biënnale Nederland en de Cello Biënnale Amsterdam organiseren samen dit bijzondere concert met topmusici uit Spanje, Iran, Turkije en Nederland voor een muzikale ontmoeting met prachtige vergezichten.

Een co-productie van

In de volksmuziek van zowel Spanje als Portugal is goed te horen dat de twee landen buren zijn. Maar kruisbestuivingen tussen de flamenco en de fado zijn er niet veel geweest. Voor Casa Ibérica bundelen vijf muzikanten hun krachten: een deel komt uit de Spaanse muziek, een deel uit de Portugese, maar allemaal verleggen zij graag hun muzikale grenzen.

Een cross-over avant la lettre zou je de Arabo-Andalusische muziek kunnen noemen, en dan wel tussen de Noord-Afrikaanse en de Spaanse muziek. Zanger, violist en pedagoog Abdessadak Chekara (overleden in 1998) was een groot ambassadeur van deze muziek. Onder leiding van neefje Jalal eert een deel van zijn orkest dat erfgoed nog steeds.

De afgelopen decennia trad dit beroemde Marokkaanse orkest al op met diverse flamenco-artiesten en vanavond gaat het opnieuw zeer bijzondere Spaans-Marokkaanse samenwerking aan.

Made in Rotterdam is een serie concerten georganiseerd door de Doelen i.s.m Codarts. De beste studenten worden geselecteerd om een concert te geven in de Doelen.

Deze editie staat in het teken van de Flamenco Biënnale; een concert vol kracht, passie en elegantie.

Gitarist Matthieu Acosta vult deze avond in met zang, dans en poëzie.

Met behulp van projecties en vertalingen van de gezongen liederen krijgt de avond verder vorm.

Een productie van de Doelen en Codarts in de Flamenco Biënnale

ACHTER DE SCHERMEN

34

DE DOELEN

DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO BOB VAN DER VLIST

Shirley Groenendijk (22) is een van onze ruim vijftig medewerkers publieksservice.

Ze neemt uw jas aan, wijst u uw stoel, loopt met hapjes rond en schenkt drankjes in.

SHIRLEY GROENENDIJK ACHTER DE SCHERMEN

De dienst van Shirley begint met een briefing.

Wat staat er op het programma? Hoe laat zijn de pauzes? Wie staat er bij de garderobe, wie doet het buffet? Als alles klaarstaat, is het wachten tot de eerste bezoekers binnendruppelen.

Zet Shirley maar achter de bar, het contact met mensen vindt ze leuk. ‘Ons publiek is zó divers, en heel aardig.

Als er tijd is, maak je een praatje.’ Een minder favoriet taakje is het uitreiken van de bloemen. ‘De angst om middenin de spotlights over een kabeltje te vallen, blijft.

Maar het hoort er natuurlijk gewoon bij.’

Bent u verdwaald? Vraag de weg aan Shirley en ze stopt acuut met wat ze aan het doen was. ‘Dan loop ik mee. Ik vind het belangrijk dat onze bezoekers zich op hun gemak voelen in de Doelen. Inmiddels herken ik de vaste bezoekers.’

Het kán aanpoten zijn.

Het Kaapverdische Sodade Festival herinnert Shirley zich nog goed. ‘Het was de leukste en de zwaarste avond tot nu toe. Er hing een goede sfeer en ik stond de hele avond cocktails te shaken. Wel werd het veel drukker dan verwacht, we hebben ons rot gerend!’

Zijn alle bezoekers naar huis, is de foyer aan kant en zit de shift van Shirley erop? Dan drinkt ze soms nog wat met collega’s. ‘Ik voelde me vanaf moment één heel welkom in de Doelen. Het is heel erg gezellig onderling.’

DE DOELEN

35

COLUMN RALPH VAN RAAT

Ralph van Raat aan het woord COLUMN

Cola. En zelfs pizza. Ik kan het me nu nauwelijks voorstellen, maar als kind lustte ik het niet. Mijn drie jaar oudere zus, genoot er wel van, maar tot mijn teleurstelling ervoer ik dat helemaal niet zo. Het wonder geschiedde, en met enige wilskracht en doorzettingsvermogen (en wellicht enige cafeïne) begon ik zowel de cola als de pizza buitengewoon te waarderen.

Je moet het natuurlijk nooit hardop zeggen, maar pizza en cola kunnen nu, vijfentwintig jaar later, zelfs een aardige bijdrage leveren aan dat geluksgevoel na een geslaagd concert. Maar met bijvoorbeeld alcohol is het nooit goed gekomen: ik zag geen enkele noodzaak als kind om dat bittere, toch alleen maar schijnbaar gevaarlijke en bedwelmende goedje te leren drinken. De euforie van een goed glas wijn met gelijkgestemden is me helaas nog steeds vreemd.

Volgens mij is het met muziek precies als met eten. Er is muziek die zich er van nature in gaat als koek, en die je direct een enorm goed gevoel geeft. Natuurlijk is er ook muziek die zich minder makkelijk leent voor de snelle consumptie. ‘Zware’ symfonische muziek, opera of eigentijdse muziek zijn daar misschien voorbeelden van. Deze soorten zouden volgens sommigen zelfs niet ‘voor iedereen weggelegd’ zijn. Toch is het interessant om te merken hoe succesvol de mens is in het uitbreiden van smaak als het om eten en drinken gaat: ik denk niet dat er veel kleuters zijn die al graag een biertje drinken, en eigenlijk vind ik het van mijzelf wonderlijk dat ik uit vrije wil geniet van het zwarte cafeïnehoudende frisdrankje, dat in 1869 toch echt slechts als medicijn bedoeld was.

Het is een combinatie van wilskracht, enig doorzettingsvermogen, nieuwsgierigheid en opgebouwde ervaring die waardering voor nieuwe smaakwerelden opwekt, zonder welke de wereld voor iedereen een stuk minder aangenaam zou zijn.

En om die reden geloof ik simpelweg niet dat er ‘moeilijke’ klassieke muziek bestaat die slechts voor weinigen toegankelijk zou zijn: muziek heeft eigenlijk alleen ook soms een beetje van deze elementen nodig. Maar werkelijk elk mens beschikt over deze elementen, met cola, pizza, champagne of roquefort als bewijs.

Net als de vele gerechten die we in de loop van de tijd zijn gaan waarderen, zou het jammer zijn om onszelf niet de onbeschrijflijke ervaring te gunnen die klassieke muziek ons kan bieden.

Echter, externe elementen, zoals sociale druk, zijn soms in ieders leven essentieel om op jonge leeftijd over mogelijke drempels heen te komen. Voor klassieke muziek is die druk vaak volledig afwezig.

Het tijdsbestek waarin die smaakontwikkeling plaatsvindt, is daardoor soms veel langer, waardoor echt jong publiek nog vaak in de minderheid is.

Het blijft een enorme motivatie als musicus om ook jonge mensen zo veel mogelijk te enthousiasmeren voor klassieke muziek, maar vanuit dit perspectief gezien vind ik het niet per definitie onverklaarbaar of zorgelijk dat de interesse zich meestal op wat latere leeftijd ontvouwt. Jonge mensen van nu worden tenslotte ook ouder.

Ik denk wél dat het verrijkend is om zo vroeg mogelijk kennis te maken met klassieke muziek. Net als de vele gerechten die we na onze kinderjaren in de loop van de tijd zijn gaan waarderen, zou het jammer zijn om onszelf niet de onbeschrijflijke ervaring te gunnen die klassieke muziek ons kan bieden.

Van Beyoncé naar Beethoven. Maar ook verder, van Beethoven naar Boulez.

Zo, nu eerst maar een colaatje. Of moet ik dan toch maar weer eens die unieke Merlot proberen…

36

DUBBELINTERVIEW

NIEUW in Rotterdam

HADEWIJCH HOFLAND

ROSALINDE KLUCK

DE DOELEN

DE DOELEN

37

DUBBELINTERVIEW

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest groeit en verjongt: de afgelopen maanden benoemde het orkest een flink aantal nieuwe musici. Maak kennis met twee recente aanwinsten: violiste Hadewijch Hofland en altvioliste Rosalinde Kluck.

DOOR JOKE DAME | FOTO OSCAR SEIJKENS Beiden komen uit de regio: Hadewijchs wieg stond in Dordrecht en Rosalinde groeide op in Den Haag. Beiden vonden al jong het muziekinstrument dat bij hen paste. Hadewijch was een jaar of drie, vier toen ze een vioolconcert hoorde op de radio, en toen zeker wist: dit ga ik ook spelen. Rosalinde kreeg als elfjarig violistje een altviool in handen, wat haar – ze was jong voor het instrument, maar groot voor haar leeftijd – meteen goed afging.

Beiden hadden ook les van iemand uit het Rotterdams Philharmonisch Orkest: Hadewijch van violiste Mary O’Reilly, Rosalinde van altvioliste Janine Baller. En in datzelfde orkest vonden beiden hun eerste vaste plek, na jarenlang als freelancer te hebben gewerkt – Hadewijch als remplaçante bij diverse orkesten, Rosalinde met haar strijkkwartet EnAccord.

BESTEL KAARTEN

woensdag 11 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.30 uur

ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

Charlotte Potgieter en Mireille van der Wart viool Anne Huser en Rosalinde Kluck altviool Gé van Leeuwen cello Ana Sanchez Donate piano Mozart Strijkkwintet in g Schumann Märchenbilder Mendelssohn Tweede Strijkkwintet www.dedoelen.nl

HARD WERKEN De overstap naar een vaste orkestbaan betekende voor allebei een heel ander leven. En dat bevalt goed.

Hadewijch: ‘Ik vind het een fantastisch orkest en ik vind mijn groep heel erg leuk – ik word hier behoorlijk uitgedaagd als muzikant, de lat ligt hoog en daar hou ik van. Rosalinde: ‘Ik had als kind al veel met het orkestrepertoire – kreeg dat ook van huis uit mee. En nu vind ik het ontzettend leuk om veel van die stukken te spelen. Ook om te zien hoe je daar steeds beter in kunt worden. En hoe je met jouw stem zo goed mogelijk kunt bijdragen aan het geheel om het zo mooi mogelijk te krijgen.’

‘Maar het was wel zwaar, het eerste seizoen’, vindt Hadewijch, ‘het was hard werken aan nieuw repertoire voor mij. En eerste vioolpartijen, dat zijn pittige partijen. In combinatie met dat je in een heel nieuwe groep stapt waarbij er veel op je af komt, in sociaal opzicht ook, dat maakt zo’n eerste jaar zwaar, maar ook boeiend’.

BLUEGRASS EN BAROKMUZIEK ‘Het eerste halfjaar was ook zoeken naar wat je er nog naast kan doen’, weet Rosalinde. ‘Ik gaf zeven jaar een dag per week vioolles op een basisschool, met veel plezier, maar daarmee ben ik nu gestopt. Ik heb ook altijd veel getekend en geschilderd.

Daarin is een beetje de klad gekomen, ik ben nu nog te veel tijd kwijt aan het me eigen maken van het orkestrepertoire. Maar wie weet komt er wel weer eens wat meer ruimte voor.’

En Hadewijch, doet zij er iets naast?

‘Eigenlijk niets. Alles komt neer op vioolspelen’, zegt de violiste. ‘Ik wil nog andere stijlen leren – improviseren, bluegrass of volksmuziek, en de barokmuziek bijhouden.

En ik wil ook muziek gaan schrijven.

Ik heb veel met componisten gewerkt en met mensen die zelf helemaal hun eigen product maken. Dat vond ik zo fijn van in ensembles spelen, dat je helemaal meegaat in het maakproces.

Ik wil het weleens zelf proberen, componeren, en kijken wat daar dan uit komt. Puur uit nieuwsgierigheid.’

‘Ik word hier behoorlijk uitgedaagd als muzikant, de lat ligt hoog en daar hou ik van.’

38

‘Ik heb altijd zelfgemaakte soep bij me, als ik moet optreden.’

OP HET PODIUM

DE DOELEN

DE DOELEN

39

OP HET PODIUM

LILIAN VIEIRA

Hoe ziet het leven van een artiest eruit? Wat zijn de leuke en minder leuke momenten? En wat doen ze in hun vrije tijd?

Deze keer: Lilian Vieira (50), die opgroeide in Brazilië en in Nederland bekend werd als de zangeres van Zuco 103.

DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO BOB VAN DER VLIST

OP HET PODIUM

JEUGDHERINNERING ‘Bij ons thuis was er altijd muziek. Op zondagmiddag, na het eten, kwamen de buren bij ons met hun instrumenten en vulde het huis zich met swingende samba. De muziek maakte de problemen lichter. Als mijn moeder verdrietig was, zóng ze het eruit.’

CARRIÈRESWITCH ‘Ik ben in Brazilië opgeleid tot verpleegkundige, maar eenmaal aan het werk bleek ik er niet geschikt voor. Elke keer als er iemand doodging, moest ik vreselijk huilen.

Toen ik voor de liefde naar Nederland verhuisde, heb ik het roer omgegooid.’

DROOM ‘Léven van de muziek, dat was wat ik wilde toen ik aan het conservatorium begon, en veel reizen. Maar liever nog dan dat wilde ik mijn familie in Brazilië financieel kunnen bijstaan, hun leven

iets makkelijker maken.

Dat dat gelukt is, maakt me zo blij.’

MOOIE MOMENTEN ‘Eergisteren hadden we een optreden op een buurtfestival, maar ik voelde me helemaal niet zo lekker.

Op het terrein aangekomen, was er nauwelijks publiek en werd ons verteld dat er technische problemen waren. Hm, denk je dan.

Maar we waren nog niet begonnen en het plein stroomde vol met mensen.

Blonde chicks, Surinaamse moeders, senioren, kinderen.

En in een mum van tijd stonden ze allemaal te dansen. Die energie, die slaat dan meteen op mij en de band, een heerlijk gevoel.

We wilden dat podium niet meer af.’

ALTIJD MEE ‘Als ik moet optreden, neem ik van huis een thermoskan met zelfgemaakte soep mee.

Daar ben ik mee begonnen toen ik wat kilo’s kwijt wilde en je nou eenmaal niet altijd in de hand hebt wat je in een artiestenfoyer geserveerd krijgt. Ik ben 12 kilo afgevallen. Die zitten er nu weer aan omdat ik een maand in Brazilië geweest ben. Mijn moeders eten is niet te weerstaan.’

LEUK AAN NEDERLAND ‘De veiligheid en de mogelijkheden. Hier kan elk kind een muziekinstrument spelen, dat is te gek. Dat is in Brazilië anders. Maar daar is dan weer zalig eten, zon, prachtige natuur en natuurlijk mijn familie.’

LIEVELINGSETEN ‘Açai, een Zuid-Amerikaanse fruitsoort die alle nutriënten bevat en ontzettend lekker is. In Nederland eet ik veel mango. Ik ben een fruitmonster.’

VRIJE TIJD ‘Wat ik doe als ik niet optreedt of lesgeef?

He-le-maal niks! Niets heerlijkers dan dat!’

MUZIKALE HELD ‘Elis Regina. Ze kwam uit het zuiden van Brazilië en is zó verschrikkelijk veelzijdig.

Er is een fragment waarin ze de scheiding met haar man bezingt, terwijl die haar begeleidt op zijn instrument.

Ze doet het huilend, maar zó majestueus. Het raakt me elke keer diep.’

CONCERTTIP Op donderdag 9 februari brengen Lilian Vieira, Shirma Rouse, Gianna Tam en Lucas van Merwijk’s Music Machine in The Soul of Spanish Harlem een broeierige mix van salsa, latin jazz, mambo en boogaloo. www.dedoelen.nl

40

OP TOURNEE MET HET ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

DANIEL ROSENQUIST -

manager producties & tournees Rotterdams Philharmonisch Orkest

© Hélène van Domburg

DE DOELEN

DE DOELEN

41

OP TOURNEE MET HET ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

OP TOURNEE MET HET ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

TUSSEN STRESS EN EUFORIE

Het Rotterdams Philharmonisch Orkest staat regelmatig in de Doelen maar verzorgt ook minimaal twintig buitenlandse concerten per jaar, die vaak onderdeel zijn van een tournee.

DOOR LIZA KARSEMEIJER En dat is bijzonder: in Nederland is verder alleen het Koninklijk Concertgebouworkest zoveel onderweg. Bij het organiseren van een tournee komt veel kijken: van het regelen van de juiste vergunningen voor instrumenten tot het contact met ambassades als een van de muzikanten zijn paspoort per ongeluk in zijn rokkostuum laat zitten. Manager producties & tournees Daniel Rosenquist vertelt over zijn meest stressvolle en meest euforische momenten.

‘Aan het eind van onze Amerikatournee in 2015 zat een deel van ons orkest door een sneeuwstorm vast in Chicago. De andere helft was al in New York, waar we ons laatste concert zouden geven. De aanvang van dat concert kwam steeds dichterbij, maar het vliegtuig in Chicago stond nog steeds aan de grond’, vertelt Daniel Rosenquist over een van de keren dat het zweet hem uitbrak tijdens een tournee. ‘Op zo’n moment blijf ik kalm, maar zet ik wel alles op alles. Ik bel ons reisbureau, licht de

ambassade in en laat hen druk uitoefenen op de vliegmaatschappij dat onze vlucht voorrang moet krijgen om in New York te mogen landen.’ Het vliegtuig mag uiteindelijk toch vertrekken en dan begint er een zenuwslopende race tegen de klok.

Na de landing in New York komen de musici nog in een file te staan: vijf minuten voor aanvang van het concert bereiken ze de zaal. Als het orkest dan eindelijk begint te spelen is het hele team in extase.

Daniel: ‘Dat was echt het hoogtepunt van de reis.

Het werd het mooiste concert van de hele tournee.’

Als manager producties & tournees coördineert en plant Daniel alle tournees van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Dat betekent niet alleen contacten onderhouden met concertzalen over de hele wereld en een draaiboek maken voor de tournee, maar ook het hoofd koel houden tijdens onverwachte situaties op reis. Kortom: een veelzijdige en uitdagende functie.

42

DE DOELEN

OP TOURNEE MET HET ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

1938 – BRUSSEL

ZEVEN HISTORISCHE TOURNEES

Een echte tournee is het nog niet, maar het concert in het Brusselse Paleis voor Schone Kunsten in 1938 is de eerste keer dat het orkest in het buitenland van zich laat horen.

1949 – SCANDINAVIË

1960 – GLASGOW

De Rotterdamse wederopbouw is in volle gang als het orkest zijn eerste tournee onderneemt: een tiendaagse concertreis naar Kopenhagen, Göteborg, Örebrö, Stockholm en Oslo.

Het orkest is inmiddels in heel Europa een begrip. In 1960 zijn de Rotterdammers te gast tijdens de Dutch Music Week in Glasgow: de eerste concertreis die per vliegtuig wordt gemaakt.

SMEEROLIE Internationale concertreizen zijn een wezenlijk onderdeel van het Rotterdams Philharmonisch Orkest: het orkest dient als ambassadeur van Rotterdam in het buitenland. Zo reizen onze burgemeester, het Havenbedrijf Rotterdam en andere stakeholders regelmatig mee en vaak zijn ook lokale politici en handelspartners aanwezig. ‘Rondom de concerten zijn er recepties en ontvangsten. We zijn dus een soort smeerolie’, vertelt Daniel. Voor de Aziëtournee van juni 2017 staan bijvoorbeeld Shanghai, Beijing en Jakarta op de planning en zijn contacten gelegd met potentiële sponsors. Zakelijk gezien is Jakarta een interessante bestemming: havenbedrijven Van Oord en Boskalis zijn er bijvoorbeeld bezig met het aanleggen van kunstmatige eilanden. Ook in artistiek opzicht is het concert in Jakarta een primeur, omdat het Rotterdams Philharmonisch Orkest er als eerste grote symfonieorkest ooit een concert zal geven.

PUZZEL De organisatie van zo’n tournee begint zo’n tweeenhalf jaar van tevoren. Samen met de algemeen directeur en de artistiek manager maakt Daniel een afweging welke steden worden aangedaan. Hij legt de eerste contacten en probeert een zo logisch en efficiënt mogelijk reisschema samen te stellen.

Dat kan best een uitdaging zijn: de zalen boeken nooit allemaal tegelijk. ‘Een vrije dag is kostbaar, dus het is belangrijk dat er zo min mogelijk gaten in een tournee zitten’, legt hij uit. ‘Het draaiboek is vaak wel twintig pagina’s dik en soms echt een puzzel: we spelen op tournee vaak meerdere concertprogramma’s met verschillende bezettingen en reizen vaak ook in verschillende groepen. Als we iemand voor een bepaalde periode niet nodig hebben laten we ze later invliegen of eerder naar huis gaan. Verder houden we rekening met jetlags: de musici moeten genoeg tijd hebben om bij te komen van hun reis.’

Naast een logisch reisschema moet er ook passend vervoer geregeld worden voor de 5.000 kilo aan instrumenten. Die gaan met een speciale cargovlucht of vrachtwagen waar de temperatuur constant op zo’n negentien graden wordt gehouden. Twee orkestbodes reizen mee met de instrumenten om een oogje in het zeil te houden. Voor sommige instrumenten moeten speciale vergunningen worden geregeld: zo zit op strijkstokken bijvoorbeeld vaak een stukje ivoor, dat van een beschermde diersoort kan zijn en niet zomaar elk land mag worden ingevoerd.

DE DOELEN

1970 – VERENIGDE STATEN De eerste intercontinentale concertreis brengt het orkest naar de VS. In 31 dagen tijd zijn er 26 concerten; tussendoor vindt dirigent Edo de Waart nog tijd voor een potje voetbal.

OP TOURNEE MET HET ROTTERDAMS PHILHARMONISCH ORKEST

1977 – HONG KONG EN JAPAN De wereld ligt open voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Na drie geslaagde Amerika-tournees reist het orkest in februari 1977 voor het eerst naar het Verre Oosten.

43

2017 – OOST-AZIË

1986 – FINLAND EN RUSLAND In het kilst van de Koude Oorlog onderneemt het orkest een concertreis achter het IJzeren Gordijn: organisatorisch een nachtmerrie, artistiek een triomf.

Een tournee met een wereldprimeur: als eerste symfonieorkest ter wereld zal het Rotterdams Philharmonisch Orkest een concert geven in miljoenenstad Jakarta.

Volg de tournee van 1 tot en met 14 juni via het videoblog op www.rpho.nl

STRESSBESTENDIG En dan kan de reis, na jaren voorbereiding, eindelijk beginnen. Daniels rol is om contacten te onderhouden, in de gaten te houden of alles goed verloopt en in te grijpen als er iets misgaat. Stilzitten hoeft hij nooit. Tijdens de recente zomertournee van 2016 ging bijvoorbeeld de strijkstok van een van de solisten kapot. ‘Gelukkig kon een vioolmaker uit de buurt 'm met spoed repareren. Ik zorgde dat de kostbare stok door een chauffeur van Hamburg naar Kiel werd gebracht, waar ons concert plaatsvond. In zo’n geval ben ik tot het moment dat mijn vliegtuig gaat boarden aan mijn telefoon gekluisterd om alles te regelen. Een paar minuten voor de zaalrepetitie kwam het ding aan: dan haal ik toch wel even opgelucht adem.’

Welke tournee het meeste van zijn improvisatievermogen vroeg? ‘Dat was onze reis door Zuid-Amerika in 2011. Musici die per ongeluk hun paspoort in hun rokkostuum lieten zitten, dat een ander vliegtuig in ging. Vergunningen voor de invoer van instrumenten naar een bureaucratisch land als Peru die tot een dag van tevoren nog niet binnen waren. Een vulkaanuitbarsting in Chili, waardoor onze vlucht vanuit Argentinië terug naar huis werd geannuleerd – toen moest ik op stel en sprong voor het hele orkest nog een hotel zien te vinden.’

Toch verloopt alles soms ook verrassend gladjes: ‘In Japan is het bijvoorbeeld al een heel ander verhaal.

Tijdens onze Japantournee in 2013 was alles op de minuut af geregeld. De hogesnelheidstreinen zijn geweldig: als die maar een paar seconden vertraagd zijn komt de conducteur al zijn excuses aanbieden.’

Hoe Daniel zich voelt als hij thuiskomt? ‘Ook ik moet altijd even bijkomen, maar voel me vooral erg voldaan. De euforische momenten, elke keer als het orkest begint te spelen en een geweldig concert neerzet, ondanks alles wat er fout kon gaan: die maken het de stress meer dan waard.’

Ook in artistiek opzicht is het concert in Jakarta een primeur, omdat het Rotterdams Philharmonisch Orkest er als eerste grote symfonieorkest ooit een concert zal geven.

44

DE DOELEN

ONDER DE LOEP

Ik vind het echt fan-tas-tisch’, zegt Yannick Hiwat over zijn artist-in-residency. ‘De Doelen is mijn gedroomde partner.’

De Rotterdamse violist krijgt in de Doelen de kans de vele facetten van zijn muzikale leven te tonen. Op 4 januari gaat hij met de voorstelling ‘Kodjo’s Spirit’ terug naar zijn roots.

‘We maken een muzikale reis vanaf het beginpunt van de trans-Atlantische slavenhandel tot het heden.’

KODJO'S SPIRIT DOOR ANNELOES BRAND FOTO SANNE DONDERS

ONDER DE LOEP

TRANS-ATLANTISCHE SLAVENHANDEL In de zestiende eeuw ontstond de trans-Atlantische slavenhandel, een driehoekshandel tussen Europa, West-Afrika en Amerika. Van Europa naar Afrika waren de schepen volgepakt met textiel, buskruit, sterke drank en andere waar. Aan de Afrikaanse kust werden deze goederen geruild voor gevangengenomen Afrikanen. Na aankomst in de koloniën in Amerika en het Caribisch gebied werden zij als slaaf verkocht om op de plantages te werken. De opbrengst hiervan – onder meer suiker, koffie en katoen – vormde de lading op de scheepsroute terug naar Europa.

WEST-INDISCHE COMPAGNIE

DE LEUSDEN

In de zeventiende en achttiende eeuw vervoerden de Hollandse slavenschepen van de West-Indische Compagnie ongeveer 600.000 Afrikanen over de Atlantische Oceaan. Het was een verschrikkelijke reis, waarbij zo’n 700 mannen, vrouwen en kinderen als haringen in een ton in het tussenruim zaten. Twee keer per dag werden ze ‘gelucht’ op het dek en kregen ze wat te eten. Niet zo verwonderlijk dat door het slechte voedsel, de onhygiënische toestand, opstanden, ziektes en mishandelingen gemiddeld 15% van de Afrikanen tijdens de reis overleed.

De ‘Leusden’ was een van die Nederlandse slavenschepen.

In totaal verscheepte de Leusden 6.564 tot slaaf gemaakte Afrikanen, waarvan bijna een kwart de overtocht niet overleefde. Maar de tiende reis eindigde ronduit in een drama. De Leusden kwam voor de kust van Suriname in zwaar weer terecht en liep voor de monding van de Marowijnerivier op een zandbank. Het gekapseisde schip verdween op 1 januari 1738 in de golven, waarbij 664 opgesloten Afrikaanse gevangenen verdronken. De voltallige bemanning wist na drie dagen in sloepen Paramaribo te bereiken, waarna de overgebleven zestien gevangenen alsnog werden verkocht.

De ondergang van de Leusden was de grootste scheepsramp van de transAtlantische slavenhandel.

DE DOELEN

45

ONDER DE LOEP

KODJO’S SPIRIT Yannick Hiwat werkt voor ‘Kodjo’s Spirit’ samen met regisseur Jos Groenier en met zijn Yannick Hiwat Quartet(s).

Dit ensemble combineert de harmonie van jazz, de kracht van hip hop en de gratie van klassieke muziek, aangevuld met Afrikaanse en Surinaamse invloeden. Over zijn muziek zegt Yannick: ‘Elke noot komt ergens vandaan; ik denk niet dat je als artiest voorbij kunt of mag gaan aan je voorgangers.

Maar ik schrijf wat ik schrijf in het nu, en gebruik alle invloeden en mogelijkheden die ik tot mijn beschikking heb. Wat het publiek met ‘Kodjo’s Spirit’ gaat beleven?

Een concert waarbij we werkelijk elk zintuig proberen te triggeren!’

Het concept voor ‘Kodjo’s Spirit’ stamt uit 2013, toen Yannick Hiwat zich meer en meer verdiepte in zijn eigen identiteit. ‘Het onderzoeken van mijn afkomst en legacy en daarmee ook de muzikale wortels hielp me om me op zowel persoonlijk als muzikaal vlak te ontwikkelen. In die zoektocht stuitte ik vanzelf op de trans-Atlantische slavenhandel. Het is natuurlijk geen vrolijk onderwerp – en die ramp met de Leusden evenmin – maar het heeft me altijd wel beziggehouden. Het inspireerde me om er een concert aan te wijden, maar ik moest eerst groeien als mens en musicus voor ik het aankon.

Nu krijg ik bij de Doelen de ruimte om de productie te doen zoals ik het graag zou willen. Ik kan niet zo veel met een oppervlakkig onderwerp, ik zet het publiek liever een beetje aan het denken. Dit onderwerp leent zich goed voor het maken van muziek die mensen kan raken. Aangezien het zo persoonlijk aanvoelt, vertellen we het verhaal via een fictief personage: de geest van Kodjo.

Kodjo is de verpersoonlijking van een openbaring. Kodjo geeft je een kans om je volledige menselijke gevoelens te omarmen, zodat je weer huilt om verdrietig nieuws en lacht om leuke of lieve dingen.

Kodjo is Real!’

YANNICK HIWAT IS… een violist en componist die de afgelopen jaren zowel op klassiek, jazz-, pop- als hiphopgebied indruk maakte.

BEKEND VAN… de grensoverschrijdende optredens van de Yannick Hiwat Quartet(s), het Re:Freshed Orchestra en het Anansé Orchestra. Daarnaast werkte hij samen met artiesten als Snarky Puppy, Akua Naru, het Cinematic Orchestra en Sabrina Starke.

STUDEERDE… klassiek viool bij Thijs Kramer aan de conservatoria van Rotterdam en Tilburg en jazzviool bij Tim Kliphuis.

BESPEELT… een unieke zessnarige viool, speciaal voor hem gebouwd door Eric Aceto. Met de twee extra snaren haalt de viool aan de onderkant het celloregister.

RESIDENCY… is tot begin 2018 als artist-in-residence verbonden aan de Doelen, waar het publiek hem in uiteenlopende producties kan leren kennen: theatrale concerten, een minifestival, een familievoorstelling, ‘Yannick pop-ups’ en meer.

Yannick Hiwat in residence wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van

BESTEL KAARTEN

woensdag 4 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

KODJO’S SPIRIT (WERELDPREMIÈRE) Yannick Hiwat viool en concept Jos Groenier ontwerp en regie Yannick Hiwat Quartet(s)

46

DE DOELEN

OUTSIDER ART IN DE DOELEN

Outsider Art in de Doelen Onlangs heeft de Doelen een bijzonder cadeau gekregen. De Rotterdamse stichting Pameijer schonk ons een jaarlidmaatschap op de artotheek van Galerie Herenplaats, plus een kunstwerk voor een jaar. Het werk dat we kozen is inmiddels in onze hal te bewonderen.

DOOR ELSBETH GRIEVINK | FOTO BOB VAN DER VLIST

BELINDA TIJSSEN

DE DOELEN

Is het u al opgevallen? Op een van de grote pilaren in de Hal Grote Zaal in de Doelen hangt een nieuw kunstwerk.

Het is een werk waar je niet omheen kunt: een groot en kleurrijk doek waarop twaalf gezichten te zien zijn, die verschillende emoties uitdrukken. Het is gemaakt door Belinda Tijssen, een kunstenares met een verstandelijke beperking, en afkomstig uit Galerie Herenplaats. We hebben het in bruikleen gekregen, als cadeau van Pameijer, waarmee de Doelen in 2016 een samenwerking gestart is.

Net als de Doelen vierde Pameijer in 2016 een jubileum.

Al 90 jaar zet deze Rotterdamse zorgorganisatie zich in voor iedereen voor wie meedoen in de samenleving lastig is. We sloegen de handen ineen en zetten verschillende projecten op. Eén daarvan is het Maatjesproject: cliënten van Pameijer worden gekoppeld aan Doelenbezoekers, die hen als vrijwilliger begeleiden bij hun concertbezoek.

En omdat het voor de cliënten van Pameijer vaak niet zo vanzelfsprekend is om een instrument te bespelen, hebben we ze in samenwerking met de SKVR muziekworkshops aangeboden. Dat heeft inmiddels geresulteerd in een fantastisch concert samen met musici van het Rotterdams Philharmonisch Orkest op 10 juli.

Sinds kort biedt de Doelen een werkervaringsplaats aan voor cliënten van Pameijer op de afdeling facilitaire dienst, waar ze in beschermde setting werkervaring kunnen opdoen. Het prachtige schilderij dat nu in onze hal prijkt, is dus de kers op de taart van twee jubilea. Maar vooral een mooie bezegeling van de samenwerking, die wat ons betreft nog lang voortduurt.

OVER PAMEIJER

OVER BELINDA TIJSSEN

Pameijer is een Rotterdamse organisatie, opgericht om kwetsbare mensen in de samenleving te helpen.

Pameijer ondersteunt mensen met psychosociale problemen of een (lichte) verstandelijke beperking bij opgroeien, opvoeden, wonen, werken, vrije tijd, sociale contacten en meer. Dit jaar vierde Pameijer zijn 90-jarige jubileum. www.pameijer.nl

Het kunstwerk is gemaakt door Belinda Tijssen. Ze is 56 jaar en schildert en tekent al zolang ze zich kan herinneren. Jarenlang schilderde ze bij Atelier Herenplaats, tot haar zicht zodanig achteruit ging dat een overstap naar Juffrouw Jansen, een ander atelier van Pameijer, beter was. Hier maakt ze nieuw werk en beschildert ze onder meer flessen. Het kunstwerk dat de Doelen in bruikleen heeft, kent geen titel. Geen enkel werk van Belinda heeft dat. ‘De mensen moeten zelf maar kijken wat ze erin zien.’ www.juffrouwjanssen.nl

WAT IS ATELIER HERENPLAATS? Atelier Herenplaats is een galerie en atelier, waar mensen met artistiek talent en een psychosociale beperking zich verder kunnen ontwikkelen. De kunst die er te zien is, wordt ook wel Outsider Art genoemd; gemaakt door mensen voor wie meedoen in de samenleving lastig is. Iedereen is welkom in de galerie of bij een expositie.

Het werk is te koop en te leen. www.herenplaats.nl

47

OUTSIDER ART IN DE DOELEN

KUNSTROUTE In het Grote Zaal Kwartier en het Jurriaanse Kwartier van de Doelen zijn meer dan twintig kunstwerken te zien. Van bronzen sculpturen en muurreliëfs tot olieverfschilderijen en wandtapijten. Aan de kassa van de Doelen is een kunstroute verkrijgbaar, waarmee u ze allemaal kunt langslopen. U vindt ze ook allemaal terug op www.dedoelen.nl/kunst

'De mensen moeten zelf kijken wat ze erin zien.'

- BELINDA TIJSSEN

48

DE DOELEN

BIJGEBOEKT

BIJGEBOEKT We stoppen niet met programmeren na het uitkomen van de jaarbrochure. Gedurende het seizoen speuren onze programmeurs naar nog onontdekte pareltjes, buitenkansen, interessante cd-releases en de nieuwste bands.

MAROKKAANSE SOUL DOOR OUM donderdag 15 december 2016 ‘Laat je meeslepen door de poëtische teksten en de betoverende stem van deze Marokkaanse diva,’ schreef The Huffington Post. Télérama zei over haar muziek: ‘Het album bevestigt de originaliteit van haar stijl en openbaart Oum als de meest opwindende Marokkaanse songwriter van dit moment.’ En niet alleen haar muziek, maar ook haar verschijning is adembenemend. Met veelkleurige hoofdtooien en prachtige sieraden brengt Oum een eerbetoon aan haar nomadische roots. Kortom: kleurrijk, spannend, grensverleggend, dat is Oum in een notendop.

SYMBIO zaterdag 3 december 2016 Eén groep blies tijdens het Nordic Showcase-festival dit jaar pers en programmeurs volledig weg: Symbio. De jonge muzikanten Johannes Geworkian Hellman, die de draailier op virtuoze wijze naar de eenentwintigste eeuw transporteert en LarsEmil Öjeberget, die hem feilloos aanvult op accordeon, creëren prachtig opgebouwde klanklandschappen die uitwaaieren van filmische folk en chanson tot zinderende audioscapes en akoestische techno. Dankzij hun intuïtieve podiumcommunicatie ontstaat er een speelse muzikale dialoog die bij de bezoekers al snel een glimlach op het gezicht tovert. Symbio won dit jaar ook de prijs voor beste nieuwkomer bij de Zweedse Folk- en World Music Awards: met gepaste trots presenteert de serie De Noorderlingen – als voorprogramma bij het concert van Sutari op 3 december – een van de nieuwste sterren aan het Scandinavische muziekfirmament.

DE DOELEN

49

BIJGEBOEKT

I SAY YEH YEH

JAZZ ORCHESTRA OF THE CONCERTGEBOUW FT. GEORGIE FAME woensdag 14 december 2016

Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC) en Georgie Fame gaan deze winter terug naar de roerige jaren ’60 van Londen: sixties, de mods en Fred Perry, rock ’n’ roll, jazz en blues. Georgie Fame zong avond aan avond in de hipste Londense clubs en scoorde wereldhits met Yeh Yeh en Bonnie & Clyde. Tijdens dit concert brengen het JOC en Georgie Fame een ode aan deze opwindende periode uit de muziekgeschiedenis, waarin Georgies zijn hits zingt met een van de beste bigbands van Europa.

SERTAB ERENER zondag 4 december 2016 In 2003 werd Sertab Erener in één klap wereldberoemd toen zij het Eurovisie Songfestival won. De aan het Conservatorium van Istanbul afgestudeerde zangeres deed bergen podiumervaring op als achtergrondzangeres bij Sezen Aksu, maar is nu zelf een wereldster. Met haar popsongs vol oosterse invloeden scoort ze in Turkije de ene hit na de andere. i.s.m. Mystiek Productions

LEKKER VEEL PERCUSSIE vrijdag 2 december 2016 Een avond met twee spetterende percussieduo's: Lipstick Percussion Duo en Popocatepetl Percussion Duo. Lipstick Percussion Duo slingert vrolijk heen en weer tussen Bach, Piazzolla, Paganini, noten die net pas geschreven zijn en alles daar tussenin. Popocatepetl zoekt het juist meer in eigen, modern werk in combinatie met prachtige visuele projecties. Op het programma onder meer de wereldpremière 'Mutants' voor multi-percussie, tape en visuals.

50

DE DOELEN

DE DOELEN STEUNFONDS

TALENTONTWIKKELING

Talenten van Codarts tijdens The Big Day in de Doelen | © Jan Hordijk

DIT DOEN WE MET UW GIFT EDUCATIE De Kindermuziekweek © Hélène van Domburg

INNOVATIE Programmering op bijzondere locaties in de stad, zoals de Laurenskerk © Jan Hordijk

DE DOELEN

DE DOELEN STEUNFONDS

Stichting De Doelen Steunfonds werft financiële steun voor de Doelen. We hebben de giften van particulieren en bedrijven namelijk hard nodig voor vier van onze ambities: méér talentontwikkeling, méér educatie, méér innovatie en nieuw publiek.

Met als doel: de muziek verder brengen. U kunt ook bijdragen aan het Steunfonds. Brengt u de Doelen verder?

NIEUW PUBLIEK

TALENTONTWIKKELING

INNOVATIE

Jong talent is een bron voor innovatie van de programmering. Bovendien helpen de musici van de toekomst ons bij het bereiken van het publiek van de toekomst. Daarom werkt de Doelen al jaren nauw samen met conservatoria en krijgt jong talent zoveel mogelijk ruimte in onze programmering. Het Steunfonds ondersteunt ook samenwerkingsprojecten met Codarts zoals The Big Day. Dergelijke projecten zijn arbeidsintensief en niet zonder risico, maar het is een noodzakelijke investering in de toekomst van het muziekpodium.

De Doelen is een van de weinige concertzalen in Nederland die zélf nieuwe programmering voortbrengt.

De programmeurs zoeken heel bewust naar onverwachte samenwerkingen om tot nieuwe muzikale verrassingen te komen. Er wordt geëxperimenteerd met nieuwe presentatievormen en producties op locatie zoals in de Laurenskerk of op Rotterdam CS. Niet alleen de musici, maar ook het publiek wordt uitgedaagd om mee te gaan op muzikaal avontuur. Het Steunfonds draagt elk seizoen bij aan één of meer bijzondere projecten in de eigen programmering van de Doelen.

EDUCATIE

NIEUW PUBLIEK BEREIKEN

De Doelen maakt zich sterk voor muziekeducatie voor alle leeftijdsgroepen.

Door passende programma’s te bieden voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs levert de Doelen een bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren, en investeren we tegelijkertijd in het potentiële publiek van de toekomst.

Voor volwassenen zijn er talrijke educatieactiviteiten rondom de concerten, waarmee we de kennis over muziek en daardoor ook de beleving van muziek vergroten.

Daarom draagt het Steunfonds ook bij aan muziekcursussen, schoolconcerten en de Kindermuziekweek.

De Doelen ontvangt jaarlijks 500.000 bezoekers. Met veelzijdige programmering, effectieve marketing en een omvangrijk educatieaanbod willen we een muziekpodium zijn voor álle Rotterdammers.

Toch zijn er publieksgroepen die ondervertegenwoordigd zijn. Om die groepen aan te spreken ontwikkelen we specifieke programmering, vaak in samenwerking met de beoogde doelgroep.

Succesvolle voorbeelden zijn Sounds of China voor de Chinese gemeenschap en festival Play! voor studenten aan het mbo.

Het Steunfonds zoekt actief steun voor projecten van de Doelen die gericht zijn op het bereiken van nieuw publiek.

Doet u mee?

Spreekt het u aan om bij te dragen aan bovengenoemde ambities van de Doelen? Word dan Donateur, Schutter of Patroon van het Steunfonds. Kijk op www.dedoelen.nl/steunfonds voor meer informatie of neem contact op met Irma van Lierop (directeur Steunfonds) via i.vanlierop@dedoelen.nl.

Uw steun is hard nodig en wordt zeer gewaardeerd!

Festival Play! | © Wim Barzilay

52

DE DOELEN

DOELEN WINKEL

Decembercadeaus in de Doelen Winkel 

keuze uit honderden cd’s, onder meer de meest complete Mozartuitgave ooit



de mooiste albums op vinyl



Rotterdamse producten zoals kalenders van Mwah, heilig neutje en de enige echte Zeemansboter



de Doelen giftcard – geef een concert cadeau!



muzikale (bord)spellen en andere muziekcadeautjes



bouwpakketten van Rotterdams gebouwen



brede selectie boeken en nog heel veel meer

Doelen Winkel Schouwburgplein 50 Rotterdam

DE DOELEN

REACTIES

#manmanman Ook in @deDoelen gaat het publiek weer los bij @de_likt en muzikaal wordt het alsmaar beter en beter!

53

Topdirigent!

Hij raakt je in je hart! @conradvanalphen @sinfoniardam programma goed voor uitverkochte grote zaal @deDoelen

@100PROCENT010

@ANDHAZENBERG

REACTIES

Hoe veel muziek betekent voor velen en wat een concert teweeg kan brengen beseffen wij dagelijks dankzij de vele reacties die we per brief, e-mail en social media ontvangen. Kippenvel krijgen we soms bij de ontroerende berichten die u ons stuurt, en vaak zorgen uw reacties ook voor nuttige ingevingen. Dank voor al uw reacties en blijf ze sturen! @deDoelen is omgetoverd in een groot en gezellig jazzcafé dankzij de geweldige David Murray! #RU16

In de Doelen door zeer behulpzaam personeel razendsnel naar binnen geloodst om nog net de eerste noot te kunnen horen. Dank voor die aangename service!

@RDAMUNLIMITED

M. LEEUWEN

Still on cloud 9..!! Thank you SO much everyone who supported us last night! #speachless @latinsociety @de_doelen_rotterdam

Ongelofelijk wat Herbert Blomstedt met het orkest presteerde.

Strijkers en trombones fonkelden onder zijn leiding dat het een lieve lust was. Als een jonge god huppelde hij na afloop van de lange symfonie over het podium. Kan dat zelf gelukkig ook nog, maar ben wel 10 jaar jonger.

DE HEER ZWANENBURG

ROLF SANCHEZ

 twitter.com/dedoelen |  facebook.com/dedoelen  communicatie@dedoelen.nl

Muziek is emotie

Gebundelde kennis, betere oplossingen.

Je huis (ver)kopen ook In de Doelen komen kwaliteit en emotie samen Bij Kettner ook 35 jaar

De Doelen en Kettner, samen in jubileum, samen in concert

AKD is met tweehonderd advocaten, notarissen en belastingadviseurs actief in een groot aantal rechtsgebieden. Door de combinatie van verregaande

Kralingse Plaslaan 9, 3062 DA Rotterdam www.kettner.nl 010-4526555

specialisatie, ruime ervaring en nauw samenwerken ontvangt u het beste advies voor al uw juridische ĂŠn fiscale vraagstukken. Precies zoals u dat mag verwachten van een adviseur. Met korte lijnen, heldere taal en een efficiĂŤnte aanpak. Zo doen we dat bij AKD.

akd.nl

DECEMBER - JANUARI - FEBRUARI NAAM VAN HET ONDERDEEL

DE DOELEN

55

Overzicht per genre GROOTS EN SYMFONISCH do 1 dec 20.15 | vr 2 dec 20.15 Rotterdams Philharmonisch Het Requiem van Mozart za 3 dec 12.45 Symfonieorkest Rijnmond zo 4 dec 11.00 Rotterdams Philharmonisch vr 9 dec 20.15 | za 10 dec 21.00 Rotterdams Philharmonisch Sjostakovitsj 4 met Yannick zo 11 dec 14.15 Rotterdams Philharmonisch Sjostakovitsj 4 met Yannick wo 14 dec 12.30 Rotterdams Philharmonisch do 15 dec 20.15 | vr 16 dec 20.15 Rotterdams Philharmonisch Yannick leidt Bruch en Dvorˇák zo 18 dec 20.15 Orkest Kon. Conservatorium do 22 dec 20.15 | vr 23 dec 20.15 * Rotterdams Philharmonisch Het Zwanenmeer vr 6 jan 20.15 | zo 8 jan 14.15 * Rotterdams Philharmonisch Nieuwjaarsconcert wo 11 jan 12.30 Rotterdams Philharmonisch do 12 jan 20.15 Rotterdams Philharmonisch Danzón o.l.v. Wayne Marshall ma 16 jan 20.15 Codarts Symphony Orchestra do 19 jan 20.15 | vr 20 jan 20.15 Rotterdams Philharmonisch Mozart, Mahler, Mendelssohn za 21 jan 20.15 Nationaal Jeugd Orkest Mahler 6 zo 22 jan 14.15 Rotterdams Philharmonisch Mozart, Mahler, Mendelssohn zo 12 feb 14.15 Rotterdams Philharmonisch Het Griezelorkest (6+) zo 19 feb 11.00 Rotterdams Philharmonisch Watermusic ma 20 feb 20.15 Nederlands Studenten Orkest Mahler 9 met Jurjen Hempel

KAMERMUZIEK EN -ORKESTEN di 6 dec 20.15 Pianokwintet met Alexander Lonquich & Pekka Kuusisto zo 11 dec 11.00 Osiris Trio zo 8 jan 12.00 (Boijmans) Leden van het Rotterdams Philharmonisch di 10 jan 20.15 Ferschtman & Friends Sjostakovitsj wo 11 jan 20.30 Leden van het Rotterdams Philharmonisch za 21 jan 20.30 (Laurenskerk) Calefax La Folia | De Gekte zo 22 jan 20.15 Rotterdam Concerto IV Sinfonietta Riga en Storioni Trio wo 8 feb 20.15 Scottish Chamber Orchestra en Maria João Pires za 11 feb 19.30 Sinfonia Rotterdam Mozart zo 12 feb 11.00 Nicolas Altstaedt cello Solosuites van Britten en Bach

ma 13 feb 20.15 Codarts Dans & Nicolas Altstaedt cello di 21 feb 20.15 Quatuor Ébène vr 24 feb 20.30 Ensemble Klang XL Professor Bad Trip zo 26 feb 20.15 Remy van Kesteren harp

PIANORECITALS vr 9 dec 20.15 Radu Lupu ma 26 dec 15.00 * Eliane Rodrigues Kerstmatinee: Chopin & Piazzolla zo 15 jan 20.15 Andreas Haefliger Beethoven, Berio en Schumann vr 10 feb 20.15 Jan-Willem Rozenboom Bachs Goldberg-variaties vr 24 feb 20.15-22.30 Llyˇr Williams Schumann, Chopin en Rachmaninov

OPERA & MUSICAL za 7 jan 20.00 * R’dams Opera Koor Carmen vr 27 jan 20.15 Beethoven: Fidelio (scenisch) Orkest v/d Achttiende Eeuw, Laurenscantorij en Collegium

LIEDRECITALS di 13 dec 20.15 Anne Sofie von Otter & Kristian Bezuidenhout

KOORMUZIEK za 10 dec 14.00 * Deo Cantemus di 13 dec 20.00 * Deo Cantemus za 17 dec 14.00 * Deo Cantemus za 17 dec 19.30-23.00 * COV Sursum Corda Messiah van Händel ma 19 dec 20.15 * Nederlandse Bachvereniging Hohe Messe van Bach di 20 dec 20.00 * Deo Cantemus di 20 dec 20 en 22 (Laurenskerk) * Kerst in de Laurenskerk Laurenscantorij en orkest wo 21 dec 20.15 * Westlands Mannenkoor ma 26 dec 10.30 * Vox Jubilans zo 8 jan 15.00 (Laurenskerk) * Happy New Year!

Laurenscantorij

OUDE MUZIEK AUTHENTIEK vr 9 dec 20.30 (Laurenskerk) * Akademie für Alte Musik Berlin & Dietrich Henschel ma 12 dec 20.15 * Orchestra & Choir of the Age of Enlightenment 3 Cantates uit Weihnachts-Oratorium ma 19 dec 20.15 * Nederlandse Bachvereniging Bachs Hohe Messe

vr 27 jan 20.15 Beethovens Fidelio (scenisch) Orkest v/d Achttiende Eeuw, Laurenscantorij en Collegium di 21 feb 20.15 Freiburger Barockorchester & Matthias Goerne

PUUR VOCAAL | A CAPPELLA vr 2 dec 20.15 Iberi mannenkoor uit Georgië ma 19 dec 20.15 * FrommerKerst Frommermann

OP DE GRENS VAN EUROPA EN DAARBUITEN vr 2 dec 20.15 Iberi mannenkoor uit Georgië za 3 dec 20.30 Sutari Poolse folklore vernieuwd do 8 dec 20.15 Dulce Pontes Peregrinação za 10 dec 20.15-23.30 Festival ColorEs Colombia met Guafa Trio en La Jagua do 15 dec 20.30 Oum Marokkaanse soul vr 13 jan 20.15 VI. Flamenco Biënnale Opening wo 18 jan 20.30-22.30 VI. Flamenco Biënnale Casa Ibérica do 19 jan 20.15 VI. Flamenco Biënnale Orquesta Chekara vr 20 jan 20.30 Made in Rotterdam Matthieu Acosta - flamencogitaar za 11 feb 21.30 (Pelgrimvaderskerk) Catrin Finch & Seckou Keita do 23 feb 20.15-22.30 Raquel Tavares fado

RED SOFA EN ANDERE (VER)NIEUWE(NDE) MUZIEK do 1 dec 20.15 David Kweksilber Big Band de poëzie van Cortázar… vr 2 dec 20.30 Lipstick Percussion Duo e.a. zo 4 dec 20.15-22.30 DoelenKwartet Tweede uur Een dramatisch uur wo 7 dec 20.15 Ensemble Klang Wereldpremières van Hersch en Kaori vr 16 dec 20.00 en 22.00 DoelenEnsemble Waiting wo 4 jan 20.15 Yannick Hiwat Kodjo’s Spirit za 7 jan 16.00-22.00 Kweksilber op Zaterdag zo 8 jan 20.15-22.30 DoelenKwartet Derde uur Een groot uur Torso di 17 jan 20.15 DoelenEnsemble death speaks van David Lang zo 22 jan 20.15 Rotterdam Concerto IV Sinfonietta Riga en Storioni Trio vr 17 feb 20.15 DoelenEnsemble The Tempest - Part II za 25 feb 20.15 David Kweksilber Big Band ‘Seeing is believing, hearing is knowing’

ORGELRECITALS zo 11 dec 15.00 (Laurenskerk) Cor Ardesch Laurensorgel di 13 dec 20.30 * (Pelgrimvaderskerk) Geert Bierling orgel do 22 dec 20.15 * Geert Bierling harmonium en piano: Kerstmis met Chaplin wo 18 jan 13.15-13.45 Geert Bierling Doelenorgel za 28 jan 13.00-14.00 Geert Bierling & Bert Mooiman Ciné-concert symphonique zo 12 feb 15.00 (Laurenskerk) Hansjörg Albrecht Laurensorgel za 25 feb 13.00 Geert Bierling Doelenorgel

MET DANS za 14 jan 15.00 Ballroom Dreams Wishful Singing & ensemble amarcord zo 15 jan 15.00 en 20.00 Ballroom Dreams Wishful Singing & ensemble amarcord ma 13 feb 20.15-22.30 Codarts Dans & Nicolas Altstaedt cello za 18 feb 14.00-00.00 Celtic & Balfolk Night

MET FILM do 22 dec 20.15 * Geert Bierling harmonium en piano: Kerstmis met Chaplin za 28 jan 13.00-14.00 Geert Bierling & Bert Mooiman Ciné-concert symphonique

MASTERCLASS | WORKSHOP | CONCOURS di 10 jan 19.30 Fidelio Operacursus wo 11 jan 20.00-21.30 Muziekcursus met Gregor Bak zo 15 jan 14.00 Piano Academie rondom de Steinway met Michel Brandjes ma 16 jan 11.00 (Codarts) Masterclass piano met Andreas Haefliger za 21 jan 16.00-17.30 Masterclass orkestdirectie met Antony Hermus vr 10 feb 20.15 Jan-Willem Rozenboom piano Bachs Goldberg-variaties za 11 feb 18.15-19.15 De symfonie ontrafeld Mozart - Symfonie 33 zo 19 feb 14.00-16.30 Prinses Christina Concours

JAZZ vr 9 dec 20.30 The Ploctones Better Then Ever wo 14 dec 20.15 I Say Yeh Yeh ft. Georgie Fame vr 16 dec 20.30 Kim Hoorweg, Robin Nolan Trio & Maarten Hogenhuis wo 4 jan 20.15 Yannick Hiwat Kodjo’s Spirit do 5 jan 20.15 * Dutch Swing College Band vr 6 jan 20.15 Rosenberg Trio La Familia

vr 13 jan 20.30 Fay Claassen Luck Child vr 27 jan 20.30 Dutch Concert Bigband met Jasper Blom vr 3 feb 20.30 Felicia van den End Sonoro do 9 feb 20.15 Lucas van Merwijk’s Music Machine met Shirma Rouse vr 10 feb 20.30 BRUUT! – new album! vr 17 feb 20.30 Calefax & Eric Vloeimans

FUSION, CROSS-OVER, MUZIEK MET BREDE BLIK do 15 dec 20.30 Oum Marokkaanse soul za 11 feb 21.30 (Pelgrimvadersk.)

Catrin Finch & Seckou Keita wo 15 feb 19.45-22.15 (Doelen en Schouwburg) Ralph van Raat & Zita Swoon Group vr 24 feb 20.30 Ensemble Klang XL Professor Bad Trip

POPULAIR zo 11 dec 11.00 Zondagochtendconcert Jan Vayne & Iris Kroes za 17 dec 20.15 Eric Vaarzon Morel Noches en los jardines de Granada zo 18 dec 11.00 * Zondagochtendconcert White Christmas at de Doelen wo 21 dec 20.15 * Westlands Mannenkoor vr 24 feb 20.30 Ensemble Klang XL Professor Bad Trip zo 26 feb 20.15 Remy van Kesteren harp

POP zo 4 dec 20.15 Sertab Erener zo 15 jan 19.00 Maher Zain - live zo 26 feb 20.15 Koray Avcı

COMEDY ma 19 dec 20.15 * FrommerKerst Frommermann

CONCERTEN VOOR (HEEL) JONG PUBLIEK zo 18 dec 14.00-15.00 * Jezus vierde zelf geen kerst (6+) Rembrandt Frerichs Trio za 24 dec 11.00, 14.00 en 16.00 * Twinkel, twinkel, kleine ster (2+) met Ageeth de Haan ma 26 dec 11.00, 14.00 en 16.00 * Twinkel, twinkel, kleine ster (2+) met Ageeth de Haan za 14 jan 19.30-20.30 Lichterlaaie (8+) KWIVR za 28 jan 10.00-12.00 Maak je eigen filmmuziek (8+) zo 12 feb 14.15 Rotterdams Philharmonisch Het Griezelorkest (6+) * Kerst- of Nieuwjaarsconcert

56

DE DOELEN

DECEMBER

december 2016

do 1 december

HET REQUIEM VAN MOZART Rotterdams Philharmonisch Orkest | Laurens Collegium Rotterdam | Cristian Macelaru dirigent | Lauren Snouffer sopraan | Barbara Kozelj mezzosopraan Christian Elsner tenor Geert Smits bas Schubert Vierde Symfonie ‘Tragische’ Mozart Requiem

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

‘Ik voel iets dat niet van deze wereld is’, zou Mozart hebben gestameld terwijl hij op zijn sterfbed nog een uiterste poging deed zijn Requiem te voltooien.

Niemand weet of hij dat echt gezegd heeft, maar zijn muziek spreekt boekdelen.

donderdag 1 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Sam Wamper (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

do 1 december

INSTRUCTIONS, DE POËZIE VAN CORTÁZAR… David Kweksilber Big Band Renard A. Aust en Rodrigo Faina Instructions * | Vanessa Lann Stap Verder * * wereldpremière De David Kweksilber Big Band – ‘een ongekend elastisch ensemble’ (de Volkskrant) – speelt wereldpremières van werk van Renard A. Aust en Rodrigo Faina en van Vanessa Lann, geïnspireerd door poëzie van Julio Cortázar.

donderdag 1 december 2016 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.30 uur Peacocks Pleasures met VJ Peter Kok, na afloop Neil Wallace in gesprek met enkele artiesten.

Entree t/m 26 jaar of cjp

HET REQUIEM VAN MOZART Rotterdams Philharmonisch Orkest | Laurens Collegium Rotterdam | Cristian Macelaru dirigent | Lauren Snouffer sopraan | Barbara Kozelj mezzosopraan | Christian Elsner tenor | Geert Smits bas

<< zie 1 december

vrijdag 2 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Sam Wamper (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

vr 2 december

Cristian Macelaru

vr 2 december

IBERI

MADE IN ROTTERDAM

Op het podium staan tien mannen in zwarte gewaden en laarzen met rijen kogels op de borst en lange messen om hun middel. Dan beginnen ze te zingen en klinken er prachtige polyfone, harmonisch rijke liederen: op eerlijke wijze behoudt het Georgisch mannenkoor Iberi (in vroeger tijden werd Georgië ‘Iberia’ genoemd) het cultureel erfgoed van hun land.

Voor deze editie zijn twee percussieduo’s geselecteerd. Het Lipstick Percussion Duo bestaat uit Laura Trompetter (NL) en Maria MartPay (E). Zij vermengen stijlen in een humorvolle show. Marko Jugovic legt met zijn Popocatepetl Percussion Duo verbinding met projecties van Efthimios Stavropoulos.

vrijdag 2 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

vrijdag 2 december 2016 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur € 12 € 10

za 3 december

SYMFONIEORKEST RIJNMOND Lunchconcert Symfonieorkest Rijnmond Cor van der Linden | dirigent Poulenc Les Biches (suite) Grieg Peer Gynt Suite nr.1 Symfonieorkest Rijnmond is sinds de oprichting in 2007 uitgegroeid tot een volwaardig symfonieorkest en bestaat uit zo’n zeventig gevorderde amateurs en beroepsmusici.

zaterdag 3 december 2016 Grote Zaal 12.45-13.30 uur Vrij entree

© Heiko Bertram

© Jacob Crawfurd

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

€ 24 € 10

© Pieter Boersma

Entree t/m 26 jaar of cjp

vr 2 december

DE DOELEN

57

DECEMBER

za 3 december

zo 4 december

SUTARI: POOLSE FOLKLORE VERNIEUWD Deze drie jonge vrouwen vertolken Poolse en Litouwse volksliedjes op een totaal eigenzinnige en eigentijdse manier. Als rasperformers vullen zij de rijke vocale harmonieën uit hun regio niet alleen aan met viool, basetla (Pools/Oekraïense cello) en percussie, maar ook met dagelijkse gebruiksvoorwerpen.

SERENADE

SERTAB ERENER

zaterdag 3 december 2016 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Igor Gruppman viool

presented by Mystiek Productions

Entree t/m 26 jaar of cjp

Sjostakovitsj Kammersinfonie op.110a | Tsjaikovski Serenade voor strijkorkest

Deze populaire Turkse artieste met haar krachtige stem maakt haar opwachting in de Doelen. In 2003 won zij het Eurovisie Songfestival met ‘Everyway That I Can’. Haar laatste album Kirik Kalpler Albümü scoort momenteel hoog op de hitlijsten. Sertab zingt populaire nummers van dit album, aangevuld met haar klassiekers.

€ 19 € 10

Laat de zondag beginnen met muziek die je wakker schudt: Sjostakovitsj’ vlammende Kammersinfonie – de versie voor podiumvullend strijkorkest van zijn toch al indringende Achtste Strijkkwartet – is een van zijn meest aangrijpende composities.

Tsjaikovski biedt daarna vertroosting met zijn Serenade: een warme deken van welluidendheid als balsem voor de ziel.

zondag 4 december 2016 Grote Zaal 11.00 uur Toprang Rang 1|2| t/m 26 jaar of cjp

zo 7 december

TWEEDE UUR EEN DRAMATISCH UUR DoelenKwartet Schumann | Strijkkwartet nr.3 (I) | Rihm Strijkkwartet nr.4 (I) | Schumann Strijkkwartet nr.3 (II) | Rihm Strijkkwartet nr.4 (II) | Schumann Strijkkwartet nr.3 (III) | Rihm Strijkkwartet nr.4 (III) | Schumann Strijkkwartet nr.3 (IV) Robert Schumann en Wolfgang Rihm ontmoeten elkaar in een spannende dialoog. Een topfiguur uit de Romantiek en een hedendaags kopstuk, die beiden het dramatische gebaar niet schuwen, staan naast elkaar…

zondag 4 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

zo 4 december

wo 7 december

SCHUBERTS FORELLENKWINTET

Improvisation à la Lockenhaus (muziek uit verschillende stijlperiodes met echo’s van Schubert en van volksmuziek) | Schubert Pianokwintet in A op.114 D667 ‘Die Forelle’ De veelzijdige cellist Nicolas Altstaedt programmeert als artistiek leider van het Lockenhaus Kammermusikfest bijzondere concerten in de Oostenrijkse deelstaat Burgenland. Én hij neemt het festival ‘op tournee’ door Europa.

VIP € 79 € 39 € 29 VIP-kaarten incl. toegang tot VIP-lounge met hapjes en drankjes

€ 29 € 26 | € 19 € 10

di 6 december

Alexander Lonquich piano | Pekka Kuusisto viool | Lily Francis altviool | Nicolas Altstaedt cello | Knut Erik Sundquist contrabas

zondag 4 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur, deur open vanaf 19.00 uur

In 2016 speelt hij met zielsverwanten Pekka Kuusisto, Lily Francis, Knut Erik Sundquist en Alexander Lonquich onder meer Schuberts hartverwarmende Forellenkwintet.

dinsdag 6 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Toprang Rang 1|2 t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 37 | € 30 € 10

WERELDPREMIÈRES VAN HERSCH EN KAORI Ensemble Klang Michael Hersch Nieuw werk (wereldpremière) | Michael Hersch Black Untitled | Kaori Neus Nieuw werk (wereldpremière) | Mayke Nas Douze Mains | Kate Moore 101 Het Haagse Ensemble Klang strijkt in Rotterdam neer, met onder meer de wereldpremière van een muziektheaterstuk van de begenadigde Amerikaan Michael Hersch en nieuw werk van Nederlandse bodem.

woensdag 7 december 2016 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Na afloop Neil Wallace in gesprek met leden van het ensemble Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10 Nicolas Altstaedt © Marco Borggreve

© Loulou d’Aki © Louis Haagman

€ 24 € 10

DE DOELEN

UITGELICHT

58

RADU LUPU

ANDREAS HAEFLIGER

vr 9 december 2016

-

‘One of the great pianists of our time.’

- The Guardian

zo 15 januari 2017 -

‘For Haefliger, each keystroke is a poetic act.’

- Washington Post

’S WERELDS BESTE PIANISTEN SPELEN IN DE DOELEN

RALPH VAN RAAT

wo 15 februari 2017 ‘Een pianistische krachtpatser als het gaat om muziek waarvan de inkt nog nat is, liet horen wat er zoal mogelijk is aan virtuositeit op zijn instrument.’

MARIA JOÃO PIRES & SCOTTISH CHAMBER ORCHESTRA wo 8 februari 2017

‘... she achieves wonders of eloquence and transparency ...

Pires’s performances are quite simply of another order.’

- Gramophone

- Trouw

LLYR WILLIAMS vr 24 februari 2017

‘Williams has that precious ability to shed new light on the most familiar music.’

- The Guardian

DE DOELEN

59

DECEMBER

do 8 december

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Ik ben

muziek en liefhebber van nieuwe

ga naar

RED SOFA _DEF.indd 1

21-09-15 09:57

DOE_022 PAS_RedSofa

Concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: ruim 25 concerten met nieuwe muziek voor slechts € 89.

vr 9 december

DULCE PONTES ‘PEREGRINAÇÃO’ Dulce Pontes is terug, en hoe. De onvergelijkbare prima donna van de Portugese muziek viert dertig jaar aan de top met een jubileumtournee in het teken van haar nieuwste album Peregrinação (‘bedevaart’) dat in de loop van 2016 uitkomt. Het repertoire van de avond is dan ook grotendeels afkomstig van deze dubbel-cd, waarop een bewerking van Fernando Pessoa’s gedicht Nevoeiro en enkele fadoklassiekers van Amália Rodrigues staan.

Pontes, die deze avond met voltallige band op het podium staat en zichzelf zoals altijd begeleidt op de vleugel, werkte door de jaren heen al samen met topmusici als Andrea Bocelli en Ennio Morricone.

donderdag 8 december 2016 Grote Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 38 € 10

Tijdens haar spannende optredens overschrijdt Dulce Pontes elke muzikale grens: van fado tot Portugese folklore en van Piazzolla’s tango’s tot Arabisch getinte muziek.

SJOSTAKOVITSJ 4 MET YANNICK Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent | Alexandre Tharaud piano Bach/Stokowski Komm, süßer Tod | Abrahamsen Left, alone (wereldpremière, opdrachtwerk) | Sjostakovitsj Symfonie nr.4 Een kolossaal orkest dat fluisterzacht speelt: nergens klinkt dat indringender dan in Sjostakovitsj’ Vierde – of het zou in het werk van Abrahamsen moeten zijn: tere muziek van intense zeggingskracht. ‘Een prachtstuk… Ga Abrahamsen luisteren bij het Rotterdams Philharmonisch’, schreef NRC na de Nederlandse première van zijn ‘Let me tell you’ in 2014.

vrijdag 9 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Michel Khalifa (entree € 4) Met de Flipse PrivilegePas (€ 10) krijgt u het gehele seizoen 30% korting op alle concerten met dit logo.

Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

vr 9 december

vr 9 december

RADU LUPU Radu Lupu piano Haydn Andante en Variaties in f Schumann Fantasie in C Tsjaikovski De Seizoenen op.37b Op deze concerten krijgt u 15% korting wanneer u vier of meer concerten in één keer bestelt, of wanneer u al een abonnement op een van de concertseries van de Doelen heeft.

Je ervaart een concert als dit niet vaak: één waarbij je je realiseert dat je een legende aan het werk ziet.

De eminente Roemeense pianist Radu Lupu, met werken van Haydn, Schumann en Tsjaikovski.

Ter gelegenheid van Radu Lupu’s zeventigste verjaardag in 2015 nodigde cellist Steven Isserlis andere musici uit te beschrijven wat de pianist voor hen heeft betekend.

Uit de vele eerbetuigingen komt hij vooral naar voren als een klankmagiër. Dirigent Yannick Nézet-Séguin bijvoorbeeld verwoordde het als volgt: ‘Radu Lupu vertegenwoordigt absolute klankschoonheid, niet alleen in esthetische zin, maar belangrijker, omdat zijn toon spreekt, zingt, fluistert, lacht en huilt – kortom, ons hart beroert.’

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

vrijdag 9 december 2016 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

THE PLOCTONES ‘BETTER THEN EVER’ The Ploctones | Anton Goudsmit gitaar | Efraim Trujillo tenorsax en fluit | Jeroen Vierdag basgitaar en contrabas | Martijn Vink drums The Ploctones is feitelijk een allstar jazzband aangevoerd door de Nederlandse ster-jazzgitarist Anton Goudsmit. Verder in de gelederen saxofonist Efraïm Trujillo (Radio6, Obsessions), bassist Jeroen Vierdag (Nueva Manteca) en Nederlands meest swingende drummer Martijn Vink (Metropole Orkest).

vrijdag 9 december 2016 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

© Priska Ketterer

€ 19 € 10

60

vr 9 december

za 10 december

KERST MET AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK BERLIN & DIETRICH HENSCHEL Akademie für Alte Musik Berlin | Georg Kallweit viool | Dietrich Henschel bariton Händel Messiah: Overture | ‘For behold, darkess shall cover the earth’ | ‘The people that walked in darkness have seen a great light’ | Purcell Sonate in D voor trompet en strijkers | Bach ‘Wilkommen, werter Schatz’ uit Cantate ‘Schwingt freudig euch empor’ BWV36 | ‘Streite, siege, starker Held’ uit Cantate ‘Nun komm, der Heiden Heiland’ BWV62 | Vivaldi Concert in C RV114 | Telemann Kerstcantate ‘Göttlichs Kind, laß mit Entzücken’ | Concert in D voor trompet en strijkers | A. Scarlatti Aria’s uit ‘Abramo, il tuo sembiante’ (Cantata per la Notte di Natale di Nostro Signore) | Corelli Concerto grosso in D op.6 nr.4 | Händel Messiah: ‘Behold, I tell you a mystery’ | ‘The trumpet shall sound’ De Akademie für Alte Musik Berlin behoort al meer dan dertig jaar tot de topensembles binnen de

za 10 december

historische uitvoeringspraktijk.

Het gezelschap heeft zijn eigen concertseries in thuishaven Berlijn en in München en treedt ook ver buiten Duitsland op. Samen met bariton Dietrich Henschel speelt het orkest feestelijke barokmuziek waarin het kerstkindeke welkom wordt geheten, afgewisseld door instrumentale werken met een belangrijke rol voor de feestelijke trompet.

vrijdag 9 december 2016 Laurenskerk 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

FESTIVAL COLORES COLOMBIA Noche Colombiana met Guafa Trio en La Jagua Samen met het Bimhuis in Amsterdam presenteert de Doelen het pas in het leven geroepen festival ColorEs Colombia: een toonaangevende selectie groepen uit dit zo vruchtbare, actuele en interessante muziekland. In verhouding tot de aandacht die landen als Cuba en Brazilië krijgen is Colombia een relatief onontdekte muziekparel.

Dankzij de perfecte dosering van Afrikaanse, Indiaanse, Spaanse en andere invloeden en de uitgestrektheid van het land richting zowel twee kusten als het binnenland biedt het een prachtige waaier van spannende en complexe muzieksoorten.

za 10 december

zo 11 december

ZONDAGOCHTENDCONCERT JAN VAYNE & IRIS KROES

Hans van Blijderveen dirigent | diverse gastkoren | Maria den Hertog mezzo | l’Orchestra Particolare | André de Jager orgel | André van Vliet piano | Noortje van Middelkoop panfluit

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent

Deze zondagochtend wordt intiem, subtiel, ingetogen, ontroerend en verrassend. Iris Kroes is een superieure harpiste met een prachtige zangstem. Voeg daarbij het virtuoze pianospel van Jan Vayne. Zij nemen het publiek mee op een bijzondere muzikale reis.

Iris Kroes was de grote winnaar van de tweede editie van The Voice of Holland. In 2012 verscheen haar debuutalbum FIRST. (Hanson)

Entree € 29 | € 25 (kaarten uitsluitend via www.deocantemus.nl)

La Jagua speelt muziek die het meest wordt beïnvloed door de Afro-Colombiaanse cultuur van de Pacifische westkust, naast invloeden uit het Caribisch gebied en de Andes.

zaterdag 10 december 2016 Jurriaanse Zaal en Foyer 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

Dietrich Henschel

CORE CLASSICS: SJOSTAKOVITSJ 4

zaterdag 10 december 2016 Grote Zaal 14.00 uur

Guafa Trio speelt Colombiaanse folkjazz in een constante dialoog tussen traditie en diverse nieuwe muziekstromingen.

La Jagua

CHRISTELIJK GEMENGD KOOR DEO CANTEMUS

De kerstconcerten van Deo Cantemus zijn een jaarlijkse traditie waarin nieuwe kerstbewerkingen naast oude en vertrouwde kerstmelodieën klinken.

DE DOELEN

FEBRUARI

Sjostakovitsj Symfonie nr.4 In zijn verpletterende Vierde Symfonie deed Sjostakovitsj getuigenis van Stalins schrikbewind, met gevaar voor eigen leven. ‘Vlammend, prachtig, woest, aangrijpend, tot het randje – en soms dat alles tegelijk’, schreef de New York Times al eens over de uitvoering door het Rotterdams Philharmonisch Orkest.

Om 20.00 uur voorprogramma in de Grote Zaal.

zaterdag 10 december 2016 Grote Zaal 21.00 uur Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

zondag 11 december 2016 Grote Zaal 11.00 uur Entree € 14

zo 11 december

OSIRIS TRIO Osiris Trio | Ellen Corver piano | Peter Brunt viool | Larissa Groeneveld cello Beethoven Pianotrio nr.2 in G op.1 nr.2 | Van Oosten Piano­trio nr.3 (American Dances) | Brahms Pianotrio nr.3 in c op.101 Het Osiris Trio is geregeld te gast in de Doelen, en dat is niet zo verwonderlijk: niet alleen bestaat dit pianotrio uit voortreffelijke kamermusici, het komt ook steeds met interessante programma’s.

Na het concert meet & greet.

zondag 11 december 2016 Jurriaanse Zaal 11.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 39 | € 31 | € 18 € 10

© Marco Borggreve

€ 20 € 10

DEDEDOELEN DOELEN

UITGELICHT FEBRUARI

61 61

‘Anne Sofie von Otter posesses one of the most flexibel and natural vocal instruments of any living artist’ - Opera Now

Anne Sofie von Otter & Kristian Bezuidenhout Schubert, Mozart en Haydn

di 13 december 2016

62

DE DOELEN

DECEMBER

zo 11 december

zo 11 december

ma 12 december

SJOSTAKOVITSJ 4 MET YANNICK

BACH, BEGIN EN EIND…

WEIHNACHTS-ORATORIUM

Cor Ardesch Laurensorgel

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent | Alexandre Tharaud piano

Bach Einige Canonische veränderungen über ‘Vom Himmel hoch da komm’ ich her’ | Bach Nun komm, der Heiden Heiland BWV659-661

Orchestra & Choir of the Age of Enlightenment | Masaaki Suzuki dirigent | Anna Dennis sopraan | Robin Blaze countertenor | Jeremy Budd tenor | Ashley Riches bariton

Bach/Stokowski Komm, süßer Tod | Abrahamsen Left, alone (opdrachtwerk) | Sjostakovitsj Symfonie nr.4 zie 9 december

zondag 11 december 2016 | Grote Zaal 14.15 uur | Om 13.15 uur inleiding door Michel Khalifa (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

‘Bach ist Anfang und Ende aller Musik’ is een beroemde uitspraak van Max Reger. Reden genoeg om Bach-specialist Cor Ardesch – vaste bespeler van het Bach-orgel in de Grote Kerk in Dordrecht – te vragen het orgeljaar in de Laurenskerk af te sluiten met een Bach-programma.

Bach Sanctus uit Hohe Messe BWV232 | Bach Weihnachts-Oratorium: Cantate 4 ‘Fallt mit Danken, fallt mit Loben’ | Cantate 5 ‘Ehre sei dir, Gott, gesungen’ | Cantate 6 ‘Herr, wenn die stolzen Feinde schnauben’

Dit concert van een excellente all-British cast onder leiding van Bach-kenner Masaaki Suzuki kunt u niet overslaan.

Het Weihnachts-Oratorium, Bachs oratorium over de geboorte van Christus, hóórt gewoon bij kerst!

maandag 12 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Ruitenberg Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 39 € 36 | € 32 | € 29 € 10

zondag 11 december 2016 Laurenskerk 15.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

© Hans van der Woerd Gerard Hermansz. van Honthorst (1592-1656) De aanbidding van het kind (1620)

di 13 december

CHRISTELIJK GEMENGD KOOR DEO CANTEMUS Hans van Blijderveen dirigent | diverse gastkoren | Maria den Hertog mezzo | l’Orchestra Particolare | André de Jager orgel | André van Vliet piano | Noortje van Middelkoop panfluit De kerstconcerten van Deo Cantemus zijn een jaarlijkse traditie waarin nieuwe kerstbewerkingen naast oude en vertrouwde kerstmelodieën klinken.

dinsdag 13 december 2016 Grote Zaal 20.00 uur Entree € 29 | € 25 (kaarten uitsluitend via www.deocantemus.nl)

di 13 december

di 13 december

ANNE SOFIE VON OTTER & KRISTIAN BEZUIDENHOUT Anne Sofie von Otter mezz­o | Kristian Bezuidenhout fortepiano Mozart Komm, liebe Zither, komm KV351 | Als Luise die Briefe… KV520 | Abendempfindung KV523 | An Chloe KV524 | Haydn Cantate Arianna a Naxos (Teseo mio ben) Lindblad En sommardag | Svanvits sång | En ung flickas morgonbetraktelse | Schubert Romanze aus Rosamunde: Der Vollmond strahlt auf Bergeshöh’n | So lasst mich scheinen D877/3 | Die Sterne D939 | Der Winterabend D938 | Im Walde (Waldesnacht) D708 werk voor piano solo

Mezzosopraan Anne Sofie von Otter en fortepianist Kristian Bezuidenhout, beiden bekend om hun fijngevoelige interpretaties, stelden een gevarieerd en veelzeggend programma samen voor de intieme Jurriaanse Zaal. Dat wordt genieten!

dinsdag 13 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Toprang € 39 t/m 26 jaar of cjp

€ 36 € 32 € 28 € 10

CHARLES DICKENS A CHRISTMAS CAROL Geert Bierling hoofd- en koor­ orgel | en diverse andere musici De sfeervolle Pelgrimvaderskerk in historisch Delfshaven is het decor voor een uitzonderlijk kerstconcert: A Christmas Carol van Charles Dickens, verklankt door organist Geert Bierling en diverse andere musici.

Concert met wijnproeverij m.m.v. Fred en Jeffrey van Domaine Z, Delfshaven

dinsdag 13 december 2016 Pelgrimvaderskerk 20.30 uur Entree € 7

Na afloop cd-verkoop en signeersessie met beide musici.

Dit concert vervangt het concert van 7 juni 2016 dat wegens omstandigheden werd geannuleerd.

Toegangskaarten voor 7 juni zijn ook voor deze datum geldig. © Mats Becker

DE DOELEN

wo 14 december

wo 14 december

do 15 december

LUNCHCONCERT

I SAY YEH YEH FT. GEORGIE FAME

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent

Jazz Orchestra of the Concertgebouw | Georgie Fame zang

Openbare repetitie, gratis toegankelijk.

Het Jazz Orchestra of the Concertgebouw (JOC) en Georgie Fame gaan terug naar de roerige jaren ’60 van Londen: sixties, de mods en Fred Perry, rock ’n’ roll, jazz en blues. Georgie Fame zong avond aan avond in de hipste Londense clubs en scoorde wereldhits met Yeh Yeh en Bonnie & Clyde.

woensdag 14 december 2016 Grote Zaal 12.30 uur Vrij entree

63

DECEMBER

woensdag 14 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree € 35

‘Mijn hoofd zit vol ideeën’, verzuchtte Dvor ˇák in de zomer van 1889, ‘als een mens dat allemaal eens direct zou kunnen noteren!’

Veel van die invallen wist hij datzelfde jaar nog te vangen in zijn Achtste Symfonie. Al even inspirerend is het hartveroverende Vioolconcert van Bruch.

donderdag 15 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Agnes Tönkö (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

© Hans van der Woerd

do 15 december Marokkaanse soul Oum zang | Damian Nueva contrabas | Lorenz Rainer of Yelfris Valdes trompet | Inor Sotolongo drums | Franck Camerlynck percussie | Yacir Rami ud Oum zingt zowel traditionele muziek als jazzy Arabische nummers.

‘Laat je meeslepen door de poëtische teksten en de betoverende stem van deze Marokkaanse diva’, schreef The Huffington Post.

Niet alleen met haar muziek, ook met haar verschijning brengt Oum een eerbetoon aan haar nomadische roots. Kleurrijk, spannend, grensverleggend, dat is Oum in een notendop.

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent | Ye-Eun Choi viool Beethoven Symfonie nr.8 | Bruch Vioolconcert nr.1 | Dvorˇák Symfonie nr.8

Georgie gaf meerdere concerten met The Count Basie Orchestra in de jaren ’60. Bekende nummers van Count Basie, zoals Lil Darlin’ en Little Pony zullen op deze avond dan ook niet ontbreken.

OUM

YANNICK ONTMOET BRUCH EN DVORˇÁK

€ 64 € 56 | € 44 | € 26 € 10

vr 16 december

DOELENENSEMBLE: WAITING donderdag 15 december 2016 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

DoelenEnsemble | Maarten van Veen piano | Erwin Olaf installatie Sebastiaan Roestenburg Waiting Dit is misschien wel de meest aangrijpende en intieme voorstelling van het hele Red Sofa-programma: een installatie waarin de weergaloos mooie film van Erwin Olaf, Waiting, door piano solo wordt begeleid.

Waiting is bedoeld als statement tegen het ongeduld en de onrust in onze maatschappij. De film is in één take opgenomen en toont een wachtend meisje in een restaurant.

Omdat er weinig actie te zien is, is de muziek extra belangrijk.

Sebastiaan Roestenburg, medeeigenaar van creatief productiebureau The Creative Production Studio Ambassadors, componeerde de muziek voor Waiting.

Erwin Olaf: ‘Inhoudelijk en muzikaal verrast Sebastiaan Roestenburg me iedere keer opnieuw. Zijn bijzondere talent verrijkt mijn visuele wereld’.

vrijdag 16 december 2016 | Jurriaanse Zaal 20.00 en 22.00 uur | Om 19.00 uur inleiding op de Red Sofa door Maarten van Veen | om 21.00 uur inleiding op de Red Sofa door Erwin Olaf Entree t/m 26 jaar of cjp

© Erwin Olaf

€ 24 € 10

64

vr 16 december

YANNICK ONTMOET ˇÁK BRUCH EN DVOR Rotterdams Philharmonisch Orkest | Yannick Nézet-Séguin dirigent | Ye-Eun Choi viool Beethoven Symfonie nr.8 | Bruch Vioolconcert nr.1 | Dvorˇák Symfonie nr.8

<< zie 15 december

vrijdag 16 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Agnes Tönkö (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

DE DOELEN

DECEMBER

€ 64 € 56 | € 44 | € 26 € 10

vr 16 december

KIM HOORWEG, ROBIN NOLAN TRIO & MAARTEN HOGENHUIS

Boulevard of Broken Dreams Als veertienjarige tekende zij een contract bij het Amerikaanse platenlabel Verve. Inmiddels werkte jazz-zangeres Kim Hoorweg (22) al met het Metropole Orkest en werd zij genomineerd voor een Edison. Voor dit project bundelt ze krachten met een van ’s werelds meest bewonderde gypsy-jazzgitaristen: Robin Nolan.

za 17 december

CHRISTELIJK GEMENGD KOOR DEO CANTEMUS

COV SURSUM CORDA MESSIAH

Hans van Blijderveen dirigent | diverse gastkoren | Maria den Hertog mezzo | l’Orchestra Particolare | André de Jager orgel | André van Vliet piano | Noortje van Middelkoop panfluit

COV Sursum Corda | Holland Symfonie Orkest | Johan Sonneveld dirigent | Jan Jansen clavecimbel

De kerstconcerten van Deo Cantemus zijn een jaarlijkse traditie waarin nieuwe kerstbewerkingen naast oude en vertrouwde kerstmelodieën klinken.

vrijdag 16 december 2016 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

zaterdag 17 december 2016 Grote Zaal 14.00 uur

Entree t/m 26 jaar of cjp

Entree € 29 | € 25 (kaarten uitsluitend via www.deocantemus.nl)

€ 19 € 10

za 17 december

Händel Messiah Sinds de gedenkwaardige première in Dublin op 13 april 1742 is de Messiah een van de meest geliefde composities aller tijden. Met Johan Sonneveld als dirigent belooft het een schitterend concert te worden, waarbij de essentie van de tekst leidend is voor de uitvoering.

zaterdag 17 december 2016 Grote Zaal 19.30 uur Entree 1 | 2 | 3 € 35 | € 32,50 | € 30 t/m 26 jaar of cjp € 32,50 | € 30 | € 27,50

Kim Hoorweg © Eva Reinalda Ye-Eun Choi © Felix Broede

za 17 december

zo 18 december

ERIC VAARZON MOREL

ZONDAGOCHTENDCONCERT

Noches en los jardines de Granada

White Christmas at de Doelen

Een fictieve ontmoeting tussen de grootste dichter van Spanje, Federico García Lorca, en de beroemde componist Manuel de Falla in de tuinen van Granada. Aan de basis ligt de tragische dood van Lorca die in woord en de klanken van de flamenco, Spaanse klassieke muziek en dans wordt verbeeld.

Over White Christmas at de Doelen hoeven we u na al die jaren eigenlijk niets meer te vertellen. Het is inmiddels een echte traditie, sfeervol, warm, een echte muzikale kerst. Dirigent Rien den Hartog leidt zijn orkest Symphonic Friends in nummers die de decembermaand zo gezellig maken.

(Hanson)

zaterdag 17 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

zondag 18 december 2016 Grote Zaal 11.00 uur

Entree t/m 26 jaar of cjp

Entree € 14

€ 25 € 10

zo 18 december

JEZUS VIERDE ZELF GEEN KERST (6+) Klaartje van Veldhoven sopraan en verteller | Sinan Vural verteller | Rembrandt Frerichs Trio Het is bijna Kerstmis, maar wat vieren we dan eigenlijk? En hoe vieren andere mensen in de wereld dit feest? Sinan Vural vertelt het kerstverhaal over de geboorte van Jezus. Hij neemt je mee op muzikale wereldreis samen met sopraan Klaartje van Veldhoven en het Rembrandt Frerichs Trio.

Neem je instrument mee, want na afloop is er open podium. Je mag ook meewerken aan een kunstwerk waar we het hele seizoen aan bouwen (i.s.m. Villa Zebra).

zondag 18 december 2016 Jurriaanse Zaal 14.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

© Merlijn Doomernik

€ 12 € 10

zo 18 december

SIBELIUS Orkest van het Koninklijk Conservatorium | Jac van Steen dirigent | Elise Besemer viool Sibelius Tapiola | Sibelius Vioolconcert | Sibelius Symfonie nr.5 Jean Sibelius was Finlands belangrijkste componist. Het Orkest van het Koninklijk Conservatorium speelt zijn epische Tapiola, opwindende Vioolconcert en zelfgeschreven verjaardagscadeau: de luisterrijke Vijfde Symfonie.

zondag 18 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding Entree t/m 26 jaar of CJP

€ 22 € 10

DE DOELEN

ma 19 december

NEDERLANDSE BACH­ VERENIGING KERSTCONCERT: HOHE MESSE Nederlandse Bachvereniging | Jos van Veldhoven dirigent | Hana Blazíková sopraan | Anna Reinhold mezzosopraan | David Erler altus | Thomas Hobbs tenor | Peter Harvey bas Bach Mis in b BWV232 ‘Hohe Messe’ De Hohe Messe is een van de absolute meesterwerken van Bach. Vijf uitmuntende solisten en de Nederlandse Bachvereniging onder leiding van Jos van Veldhoven bezorgen u een hemelse avond.

ma 19 december

FROMMERKERST Frommermann

di 20 december

CHRISTELIJK GEMENGD KOOR DEO CANTEMUS

Stille Nacht? Dacht het niet! In dit theatrale concert laat Frommermann zijn licht schijnen over het feestgedruis rond de kerstboom.

Momenten van geestelijke verdieping en bezinning worden afgewisseld met pure kolder en vermaak. Er is gelegenheid tot meezingen. Wegens groot succes in 2015 terug in de Doelen met een nieuwe versie van FrommerKerst.

Hans van Blijderveen dirigent | diverse gastkoren | Maria den Hertog mezzo | l’Orchestra Particolare | André de Jager orgel | André van Vliet piano | Noortje van Middelkoop panfluit

maandag 19 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

dinsdag 20 december 2016 Grote Zaal 20.00 uur

Entree t/m 26 jaar of cjp

Entree € 29 | € 25 (kaarten uitsluitend via www.deocantemus.nl)

€ 25 € 10

De kerstconcerten van Deo Cantemus zijn een jaarlijkse traditie waarin nieuwe kerstbewerkingen naast oude en vertrouwde kerstmelodieën klinken.

maandag 19 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Michel Khalifa Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

65

DECEMBER

di 20 december

KERST IN DE LAURENSKERK Laurenscantorij en orkest | Wiecher Mandemaker dirigent | Hayo Boerema orgel Bach Magnificat in D BWV243 (selectie) | traditional Once in royal David’s city (arr. David Willcocks) | andere werken voor koor a cappella Laat u door de Laurenscantorij en het Laurensorkest omarmen met de prachtigste muziek in deze Immersive Music-happening.

De musici van de Laurenskerk bezorgen u een onvergetelijk kerstconcert!

dinsdag 20 december 2016 Laurenskerk 20.00 en 22.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

€ 43 € 39 | € 35 | € 31 € 10 © Jan Hordijk © Merijn Doomernik

wo 21 december

WESTLANDS MANNENKOOR KERSTCONCERT Westlands Mannenkoor Hans de Wit | dirigent De jeugdige en glaszuivere stemmen van de Academy of Vocal Arts worden afgewisseld met het majestueuze stemgeluid van het internationaal bekende Westlands Mannenkoor. Met 150 zangers een van de grootse mannenkoren van Nederland. Begin de kerstdagen met dit sfeervolle concert!

woensdag 21 december 2016 Grote Zaal 20.15 uur Entree

€ 20

do 22 december

do 22 december

vr 23 december

KERSTCONCERT

KERSTMIS MET CHAPLIN

KERSTCONCERT

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Christian Vásquez dirigent | Tine Thing Helseth trompet

Geert Bierling drukwind­ harmonium en piano | Ensemble Houdin

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Christian Vásquez | Tine Thing Helseth trompet

Live begeleiding bij drie zwijgende Chaplin-films: A Night in the Show (1915), The Musical Tramp (1914) en The Kid (1921).

Charlie Chaplin is een icoon van de zwijgende film. We vertonen er drie, waarbij Geert Bierling op drukwindharmonium en piano en het Ensemble Houdin voor de live-begeleiding zorgen.

Sibelius Finlandia | Arutiunian Trompetconcert | Tsjaikovski Suite uit Het Zwanenmeer

Sibelius Finlandia | Arutiunian Trompetconcert | Tsjaikovski Suite uit Het Zwanenmeer Met zijn onvergetelijke melodieën werd Tsjaikovski’s Zwanenmeer een van de meest geliefde balletten aller tijden. Het Trompetconcert van Arutiunian, vol Armeense nostalgie en uitbundigheid, is al even onweerstaanbaar – zeker met Tine Thing Helseth als soliste.

donderdag 22 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

donderdag 22 december 2016 Jurriaanse Zaal 20.15 uur

<< zie 22 december

vrijdag 23 december 2016 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Entree € 7

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

The Kid (1921)

Tine Thing Helseth © Colin Bell

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

66

DE DOELEN

DECEMBER

za 24 december

ma 26 december

TWINKEL, TWINKEL, KLEINE STER (2+)

ma 26 december

GROOT KERSTCONCERT

Ageeth de Haan zang en verhaal | Yannick Hiwat viool | Peer Thielen gitaar | Jos Groenier regie | Noëlle Smit vormgeving en decor Mama, wat doet die ster daarboven in de zaal? Tijdens de muzikale kerstvoorstelling Twinkel twinkel, kleine ster gaan de ogen van uw kinderen twinkelen. Speciaal voor de Doelen maakt zangeres Ageeth de Haan deze betoverende kerstvoorstelling met bestaande en zelfgeschreven kerstliederen.

Voor u het weet, zingt u samen met uw familie het hele repertoire mee.

Herv. Gem. Zangvereniging Vox Jubilans André van Vliet dirigent | Maria den Hertog mezzo | Jacob Schenk tenor | Marco den Toom orgel | Johan Bredewout piano | Blazersensemble van L’Orchestra Particolare | Ds. E.K. Foppen spreker

TWINKEL, TWINKEL, KLEINE STER (2+)

ELIANE RODRIGUES KERSTMATINEE

Ageeth de Haan zang en verhaal | Yannick Hiwat viool | Peer Thielen gitaar | Jos Groenier regie | Noëlle Smit vormgeving en decor

Eliane Rodrigues piano | Luc Tooten cello | Nina Smeets piano

<< zie 24 december

maandag 26 december 2016 | Eduard Flipse Zaal 11.00, 14.00 en 16.00 uur

Voor de pauze bekende kerstliederen, na de pauze ‘Born a King’ van J.W. Peterson.

Entree

t/m 26 jaar of cjp

maandag 26 december 2016 Grote Zaal 10.30 uur

Deze voorstelling wordt mede mogelijk gemaakt door en wordt gesponsord door Gottmer Uitgeversgroep BV.

Entree

€ 22,50 € 16

ma 26 december

€ 15 € 10

Chopin Polonaise-fantaisie op.61 | Preludes op.28 (13-16) | Polonaise op.53 ‘Heroïsche’ | Andante spianato et grande polonaise | Chopin/Liszt Six Chants polonais (selectie) | Piazzolla Night-Club 1960 | Adiós Nonino | Piazzolla/Rodrigues Grand Tango | Libertango Ook dit jaar een kerstmatinee door pianiste Eliane Rodrigues.

Met twee gastmusici speelt zij naast Chopin ook werken van de Argentijnse tangomeester Astor Piazzolla.

zaterdag 24 december 2016 | Eduard Flipse Zaal 11.00, 14.00 en 16.00 uur

maandag 26 december Jurriaanse Zaal 15.00 uur

Entree

t/m 26 jaar of cjp

Entree

t/m 26 jaar of CJP

€ 15 € 10

€ 28 € 11

Deze voorstelling wordt mede mogelijk gemaakt door en wordt gesponsord door Gottmer Uitgeversgroep BV. © Noëlle Smit

Bedankt!

Dankzij de steun van onderstaande begunstigers kan de Doelen een toonaangevend, laagdrempelig en vernieuwend muziekpodium zijn en blijven, met aandacht voor muziekeducatie, jong talent en innovatieve – internationale – programmering van het allerhoogste niveau.

Jaap G. Hoogenhout

De Doelen en Stichting De Doelen Steunfonds bedanken alle Donateurs, Schutters en Patronen voor hun belangeloze bijdrage aan de instandhouding, het onderhoud en de vernieuwing van het gebouw en de programmering van de Doelen. Uw bijdrage maakt het verschil!

Wilt u ook bijdragen? Op www.dedoelen.nl/steunfonds vindt u alle mogelijkheden voor particulieren en bedrijven.

DE DOELEN

67

JANUARI

januari 2017

wo 4 januari

do 5 januari

KODJO’S SPIRIT Yannick Hiwat viool | Jos Groenier ontwerp en regie | leden van het Yannick Hiwat Quartet Kodjo’s Spirit (wereldpremière)

DOELENMENU Bestel tegelijk met uw concertkaarten een diner in Stadsbrasserie Rotterdam in de Doelen voor een complete avond uit.

Op 1 januari 1738 verging het slavenschip De Leusden voor de Surinaamse kust, waarbij 664 slaven verdronken. De bemanning wist zich te redden en kwam drie dagen later in Paramaribo aan.

Kort daarna werden de 16 overlevende slaven verkocht. Dit hartverscheurende verhaal dient als basis voor de bijzondere voorstelling Kodjo’s Spirit.

woensdag 4 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

vr 6 januari

DUTCH SWING COLLEGE BAND NIEUWJAARSCONCERT De Dutch Swing College Band, opgericht op 5 mei 1945, staat nog altijd borg voor traditionele jazzmuziek op wereldniveau.

Vorig jaar was het orkest nog op tournee met concerten in Engeland, Thailand, Denemarken, Duitsland, Zwitserland en China.

Op dit programma staan eigen composities en hoogtepunten uit de rijke historie van de band.

donderdag 5 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

€ 24 € 10

vr 6 januari

ROSENBERG TRIO LA FAMILIA

PROGRAMMA NTB

Rosenberg Trio | m.m.v. Johnny Rosenberg vocals en gitaar | Mozes Rosenberg ritme- & sologitaar

Bij het ter perse gaan van dit magazine stond de invulling van dit concert in de reeks Vrijdag in de Flip nog niet vast.

Vorig jaar brak Stochelo Rosenberg zijn hand en werd de hele tournee afgelast. Nu zijn ze terug om deze show weer op te pakken.

Onder de naam Familia brengt het Rosenberg Trio een voorstelling met gitaarvirtuoos Mozes Rosenberg (broer van Stochelo) en zanger Johnny Rosenberg.

Kijk op www.dedoelen.nl voor actuele informatie.

vrijdag 6 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

vrijdag 6 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Xian Zhang dirigent | Andreas Brantelid cello Franz von Suppé Ein Morgen, ein Mittag und ein Abend in Wien | Friedrich Gulda Concert voor cello en blaasorkest | Johann Strauss jr. Ouverture Der Zigeunerbaron | Tik-Tak Polka | Kaiserwalzer | Bitte schön! | Wiener Blut | Eduard Strauss Ohne Aufenthalt Bruisend als champagne opent dit Nieuwjaarsconcert met muziek van Suppé; hoofdgerecht zijn de walsen en polka’s van de familie Strauss. Als verfrissende tussengang staat Gulda’s Celloconcert op het menu, waar de solist zich als podiumtijger mag profileren.

vrijdag 6 januari 2017 Grote Zaal 20.15 uur Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door

vr 6 januari

NIEUWJAARSCONCERT

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

za 7 januari

KWEKSILBER OP ZATERDAG 15.30-16.00 uur Inloop: Peacocks Pleasures foyerprogramma met VJ Peter Kok 16.00-17.00 uur Jazz met o.a. pianist Guus Janssen en tapdanser Peter Kuit 18.00-19.30 uur Red Sofa Tafelmuziek: Diner met David Kweksilber en gasten (niet inbegrepen, € 22,50) aansluitend Peacocks Pleasures met VJ Peter Kok 20.15-22.00 uur What matters then, now. met o.a. Emmèlle Kwartet: Merel Junge & Mariana Hutchinson viool | Lotte de Vries altviool | Lidy Blijdorp cello Brahms Klarinetkwintet | Bartók Contrasten voor klarinet, viool en piano | Poulenc Sonate voor klarinet en piano

Waar David Kweksilber aan het werk is, tref je een keur van muzikale en andere geestverwanten aan die onder zijn inspirerende leiding garant staan voor durf, flair en een oneindige hang naar avontuur.

zaterdag 7 januari 2017 Jurriaanse Zaal 16.00-22.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

© Sanne Donders

€ 24 € 10

68

DE DOELEN

JANUARI

za 7 januari

zo 8 januari

NIEUWJAARSCONCERT ROTTERDAMS OPERA KOOR Rotterdams Opera Koor Ago Verdonschot dirigent | Tania Kross sopraan | en andere solisten | Edwin Rutten verteller en presentator | Begeleidingsorkest Accompagnato Bizet Carmen Het Rotterdams Opera Koor zingt de hele opera Carmen (concertant) met in de hoofdrol de beroemde sopraan Tania Kross, naast vele andere topsolisten.

zaterdag 7 januari 2017 Grote Zaal 20.00 uur Entree

zo 8 januari

MOZART EN MENDELSSOHN

NIEUWJAARSCONCERT

HAPPY NEW YEAR!

Leden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Xian Zhang dirigent | Andreas Brantelid cello

Laurenscantorij | Wiecher Mandemaker dirigent | Hayo Boerema Laurensorgel

Franz von Suppé Ein Morgen, ein Mittag und ein Abend in Wien | Friedrich Gulda Concert voor cello en blaasorkest | Johann Strauss jr. Ouverture Der Zigeunerbaron | Tik-Tak Polka | Kaiserwalzer | Bitte schön! | Wiener Blut | Eduard Strauss Ohne Aufenthalt

Werken van Hendrik Andriessen en Albert de Klerk

Mozart Strijkkwintet in g KV516 | Mendelssohn Strijkkwintet nr.2 ‘Hij is de Mozart van de 19de eeuw,’ zei Schumann over Mendelssohn, ‘de meest briljante van alle musici.’

Mozartiaans briljant is Mendelssohns Tweede Strijkkwintet beslist, maar er spreekt toch vooral zijn eigen stem uit.

zondag 8 januari 2017 | Museum Boijmans Van Beuningen 12.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

DOELENKWARTET DERDE UUR - EEN GROOT UUR TORSO DoelenKwartet Márton Illés Torso V | Ludwig van Beethoven Strijkkwartet nr.17 in Bes op.133 ‘Große Fuge’ | Helmut Lachenmann Gran torso (strijkkwartet nr.1) Alleen in de kunsten is het dankzij onze verbeelding mogelijk dat een ‘torso’, de menselijke gestalte ontdaan van armen, benen en hoofd, een kloppend hart in zich draagt.

Beethovens Große Fuge is zo’n torso en de composities die dit werk flankeren werden door Illes en zijn leraar Lachenmann met opzet als torso’s geboetseerd.

zondag 8 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

© Louis Haagman

€ 25 € 10

<< zie 6 januari

zondag 8 januari 2017 Grote Zaal 14.15 uur Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 37,50 | € 35 | € 32,50

zo 8 januari

zo 8 januari

Net als voorgaande jaren maakt het Nieuwjaarsconcert in de Laurenskerk ook deel uit van onze serie Organs United. De vaste musici van de Laurenskerk wensen u een gelukkig nieuwjaar toe!

zondag 8 januari 2017 Laurenskerk 15.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

Anne Huser © Hans van der Woerd

Andreas Brantelid © Marios Taramides

Hayo Boerema © Hiba Vink

di 10 januari

di 10 januari

wo 11 januari

FIDELIO Operacursus - Opera in de stad

FERSCHTMAN & FRIENDS SJOSTAKOVITSJ

De operacursus is een gezamenlijk initiatief van de Doelen, het Luxor Theater en de Rotterdamse Schouwburg. Deze cursusavond draait om Fidelio van Beethoven, die op vrijdag 27 januari in de Doelen wordt uitgevoerd, door het Orkest van de Achttiende Eeuw.

Liza Ferschtman viool | Maria Milstein viool | Marc Desmons altviool | Dmitri Ferschtman cello | Elisabeth Leonskaja piano | Mila Baslawskaja piano

dinsdag 10 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 19.30 uur

Laat u door de familie Ferschtman ‘and friends’ – een ensemble van fervente kamermusici, van wie de meesten Russische roots hebben – onderdompelen in de klankwereld van Dmitri Sjostakovitsj.

Alleen verkrijgbaar als onderdeel van de Operacursus - Opera in de stad à € 149.

Sjostakovitsj Pianotrio nr.2 in e op.67 | Sjostakovitsj Pianosonate nr.2 in b op.61 Sjostakovitsj Pianokwintet

dinsdag 10 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Toprang Rang 1|2 t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 37 | € 30 € 10

LUNCHCONCERT Rotterdams Philharmonisch Orkest | Wayne Marshall dirigent Openbare repetitie, gratis toegankelijk.

woensdag 11 januari 2017 Grote Zaal 12.30 uur Vrij entree

Wayne Marshall © Darrin Zammit Lupi

DE DOELEN

69

JANUARI

wo 11 januari

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

MUZIEKCURSUS DOOR GREGOR BAK Zes colleges op woensdagavond, alleen als abonnement verkrijgbaar. Naast de uitleg van uw vaste docent Gregor Bak, maakt u elke cursusavond kennis met een gastspreker die componeert, musiceert, dirigeert of programmeert.

12 oktober 2016 | 23 november 2016 | 11 januari 2017 | 1 maart 2017 | 12 april 2017 | 24 mei 2017 | Extra: rondleiding

woensdag 11 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.00 uur

wo 11 januari

do 12 januari

MÄRCHENBILDER

DANZÓN

Leden van het Rotterdams Philharmonisch Orkest

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Wayne Marshall dirigent

Mozart Strijkkwintet in g KV516 | Schumann Märchenbilder | Mendelssohn Strijkkwintet nr.2

Gershwin Cuban Overture | Copland El Salón México | Márquez Danzón no.2 | Bernstein Symphonic Dances uit West Side Story | Bernstein Candide-Suite

Afwisselend dromerig en vol vuur schetsen Schumanns Märchenbilder de contouren van een spannend verhaal dat de luisteraar zelf mag invullen. In dit concert vormen ze de verbindende schakel tussen de kwintetten van Mozart en Mendelssohn.

woensdag 11 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

Rumba, danzón, mambo, cha-cha: Cubaanse, Mexicaanse en PuertoRicaanse dansritmes zetten dit concert in beweging. ‘Marshall got rhythm’, schreef de pers, ‘werkelijk sensationeel … vijf sterren zijn nog niet genoeg’.

donderdag 12 januari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Marien van Staalen (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

vr 13 januari

vr 13 januari

VI. FLAMENCO BIËNNALE NEDERLAND OPENING: FANTASÍA PARA CELLO Y FLAMENCO Rocío Márquez zang | Kian Soltani cello | Ella van Poucke cello | Enrike Solinís barokgitaar, luit en arrangementen | Derya Türkan kemençe | Leonor Leal dans Wat gebeurt er als je een grote flamencobelofte en een grote cellobelofte bij elkaar brengt, daar een grote gitarist aan toevoegt en er nog een fantastische Turkse kemençespeler bij uitnodigt?

De Flamenco Biënnale Nederland en de Cello Biënnale Amsterdam brengen topmusici uit Spanje, Iran, Turkije en Nederland bij elkaar in een muzikale ruimte die prachtige vergezichten biedt.

De jonge flamencozangeres Rocío Márquez wordt geroemd om haar vertolking van het klassieke repertoire, maar wandelt met evenveel plezier buiten de gebaande flamencopaden. De Iraanse-Oostenrijkse cellist Kian Soltani en de Nederlandse Ella van Poucke zijn grote ‘rising stars’. De Bask Enrike

Solinís verdiende zijn sporen bij Jordi Savalls Hesperion XXI. De virtuoze kemençespeler Derya Türkan zet de ramen naar het Oosten open en de jonge danseres en choreografe Leonor Leal brengt Zuid-Spaanse pit en ritmiek.

vrijdag 13 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 35 € 10

FAY CLAASSEN LUCK CHILD Na een gouden plaat, een Edison Award en succesvolle tournees in Nederland en Duitsland komt Fay Claassen nu met een nieuw programma, opgedragen aan haar dochtertje. Luck Child, tevens de naam van haar nieuwe cd, is het meest persoonlijke programma dat Fay ooit presenteerde: intiem en akoestisch met alleen gitaar, piano, bas als begeleiding.

vrijdag 13 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

f

€ 19 € 10

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

za 14 januari

BALLROOM DREAMS Wishful Singing | ensemble amarcord | Friend ’n Fellow | Sanne van der Put choreografie | Jos Groenier regie | Uri Rapaport licht | Mirjam Pater kostuums Voor Ballroom Dreams laten de zangers en andere makers zich inspireren door de ballroom scene van de swingende jaren ’20 en ’30.

Een experimenteel project gebaseerd op de vooroorlogse ballroom scene: een muziek- en danscultuur vol glitter & glamour, maar ook heimelijke spanningen, verwachtingen, codes en etiketten.

Coproductie met Internationale Koorbiënnale Haarlem

zaterdag 14 januari 2017 Arcadis Zaal 15.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

Leonor Leal © Klaus Handner

© Merlijn Doomernik

€ 24 € 10

70

UITGELICHT

za 14 en zo 15 januari 2017

Ballroom Dreams DE GLITTER EN GLAMOUR VAN DE BALLROOM SCENE VAN DE JAREN ’20 EN ‘30

DE DOELEN

DE DOELEN

za 14 januari

zo 15 januari

LICHTERLAAIE (8+) Koperkwintet KWIVR | Bastiaan Woltjer muziek | Michael Helmerhorst regie | Udo Thijssen kostuums Vier brandweermannen en één brandweervrouw wachten in een brandweerkazerne totdat de alarmbellen rinkelen. De helden staan dag en nacht klaar voor mensen in nood, want ze helpen graag iedereen uit de brand.

PIANO ACADEMIE MET MICHEL BRANDJES Een studiemiddag rondom de Steinway onder leiding van Michel Brandjes, een van ’s werelds beste pianostemmers.

zondag 15 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 14.00-17.00 uur

zo 15 januari

zo 15 januari

BALLROOM DREAMS

ANDREAS HAEFLIGER

Wishful Singing | ensemble amarcord | Friend ’n Fellow | Sanne van der Put choreografie | Jos Groenier regie | Uri Rapaport licht | Mirjam Pater kostuums

Andreas Haefliger piano

<< zie 14 januari

zondag 15 januari 2017 Arcadis Zaal 15.00 en 20.00 uur

Entree € 8

Entree t/m 26 jaar of cjp

zaterdag 14 januari 2017 Jurriaanse Zaal 19.30-20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

71

JANUARI

€ 24 € 10

€ 15 € 10

Beethoven Sonate nr.10 in G op.14 nr.2 | Berio Six Encores: 4.

Erdenklavier | Berio Six Encores: 3. Wasserklavier | Beethoven Sonate nr.30 in E op.109 | Berio Six Encores: 5. Luftklavier | Berio Six Encores: 6. Feuerklavier | Schumann Fantasie in C Andreas Haefliger legt graag verbanden in zijn concertprogramma’s.

Dat kan heel letterlijk zijn, maar ook intuïtief. Deze keer koppelt de Zwitserse pianist twee Beethovensonates aan Schumanns Fantasie in C, met Berio’s miniaturen als verfrissend perspectief.

zondag 15 januari 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 29 € 10

© Proper Pictures

© Barbara Mulderink

ma 16 januari

ma 16 januari

di 17 januari

MASTERCLASS PIANO MET ANDREAS HAEFLIGER

CODARTS SYMPHONY ORCHESTRA

DEATH SPEAKS VAN DAVID LANG

Een kijkje in de keuken van een topmusicus. Andreas Haefliger gaat aan het werk met speciaal geselecteerde studenten van Codarts. Het biedt deze talenten de kans om zich nog verder te ontwikkelen, en het biedt u als bezoekers de mogelijkheid dit proces van zeer dichtbij mee te maken.

Codarts Symphony Orchestra Hans Leenders dirigent | Wendy Vo Cong Tri, Constance Sannier en Martha Gomez fluit

DoelenEnsemble | Nora Fischer stem | Yannick Hiwat viool en stem | Wiek Hijmans gitaar | Maarten van Veen piano | Sanne van der Put choreografie | Neil Wallace mise en espace

maandag 16 januari 2017 Codarts 11.00-13.00 uur

Dit concert is een experiment met social media. Een speciaal studentenpanel zoekt nieuwe wegen om publiek bij klassieke muziek te betrekken. De symfonie is een mix van bekende en minder bekende muziek, samengevoegd tot een spannend werk.

Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

Lann Dancing to an Orange Drummer | Ibert Concert voor fluit en orkest | Symfonie: Beethoven 4 (I) Mahler 1 (III) Schumann 3 (II) Sjostakovitsj 6 (III)

maandag 16 januari 2017 Grote Zaal 20.15 uur Entree

Andreas Haefliger © Marco Borggreve

© Joke Schot

€ 10

David Lang death speaks | David Lang memory pieces VI - cello (in memory of anna cholakian) | Schubert diverse werken In 2012 kreeg David Lang de opdracht death speaks te componeren voor een concertprogramma waar ook zijn little match girl passion deel van uitmaakte. Het sterke contrast tussen het leven en de dood in dit sprookje herinnerde hem aan Schubert en de personificatie van ‘de dood’ in een aantal van diens liederen.

David Lang zocht deze liederen bij elkaar, vertaalde ze in het Engels en componeerde er zijn liedcyclus death speaks op.

dinsdag 17 januari 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding op de Red Sofa Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door

Nora Fischer © Marco Borggreve

72

wo 18 januari

GEERT BIERLING DOELENORGEL Lunchconcert Guilmant Grand Choeur alla Händel | Händel Concerto grosso in G HWV314* | Händel Chaconne in G HWV435* * transcriptie voor orgel door Geert Bierling Lunchtime with George Frideric Handel

woensdag 18 januari 2017 Grote Zaal 13.15-13.45 uur Vrij entree

wo 18 januari

VI. FLAMENCO BIËNNALE NEDERLAND CASA IBÉRICA: FADO FLAMENCO Erminia Fernández Córdoba en Magda Mendes zang | Ward Veenstra en Arturo Ramón gitaar | Udo Demandt percussie In de volksmuziek van Spanje en Portugal is goed te horen dat het buurlanden zijn. Voor Casa Ibérica bundelen vijf muzikanten hun krachten: een deel komt uit de Spaanse muziek, een deel uit de Portugese, maar allemaal verleggen zij graag hun muzikale grenzen.

woensdag 18 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

© Jan Hordijk

€ 19 € 10

do 19 januari

MOZART, MAHLER, MENDELSSOHN Rotterdams Philharmonisch Orkest | Jirˇí Be ˇlohlávek dirigent | Svatopluk Sem bariton Mozart Symfonie nr.29 | Mahler Lieder eines fahrenden Gesellen | Mendelssohn Symfonie nr.3 ‘Schotse‘ Op reis door Schotland vond de 20-jarige Felix Mendelssohn de inspiratie voor zijn Derde Symfonie. De openingsmaten roepen direct al beelden op van duistere kastelen, eenzame ruïnes en ruige natuur. Gustav Mahler schreef vier hartstochtelijke liederen over de onberekenbare schoonheid van de natuur en de liefde.

donderdag 19 januari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Lonneke Regter (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

vr 20 januari

vr 20 januari

MOZART, MAHLER, MENDELSSOHN

MADE IN ROTTERDAM ANDALUSISCHE ELEGANTIE

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Jirˇí Be ˇlohlávek dirigent | Svatopluk Sem bariton

Matthieu Acosta flamencogitaar

Mozart Symfonie nr.29 | Mahler Lieder eines fahrenden Gesellen | Mendelssohn Symfonie nr.3 ‘Schotse‘

<< zie 19 januari

vrijdag 20 januari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Lonneke Regter (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

DE DOELEN

JANUARI

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

Kunst is een weerspiegeling van het leven. In deze voorstelling zoekt Matthieu Acosta naar het verband tussen zang, dans, beeldende kunst, poëzie en gitaar. Flamenco wordt vooral gekenmerkt door kracht en passie, maar zit ook vol elegantie.

Matthieu Acosta behaalde zijn master aan Codarts en zal optreden met een groep artiesten.

vrijdag 20 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 12 € 10

do 19 januari

VI. FLAMENCO BIËNNALE NEDERLAND ORQUESTA CHEKARA FLAMENCO ANDALUSÍ Orquesta Chekara o.l.v. Jalal Chekara zang en viool | m.m.v.

María Ángeles Gabaldón dans Het Orquesta Chekara is vernoemd naar het klassieke Arabo-Andalusensemble van de grote meester Chekara (1933-1998) uit Tetuan.

De dans wordt tijdens deze SpaansMarokkaanse avond verzorgd door María Ángeles Gabaldón, die met veel Sevillaanse pit en charme de muziek met haar dans onderstreept.

donderdag 19 januari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

za 21 januari

za 21 januari

MASTERCLASS ORKESTDIRECTIE MET ANTONY HERMUS

MAHLER 6

Nationaal Jeugd Orkest

Mahler Symfonie nr.6

Openbare masterclass voor jonge orkestdirigenten. Antony Hermus gaat aan het werk met speciaal geselecteerde studenten van Codarts. Het biedt deze talenten de kans om zich nog verder te ontwikkelen, en het biedt u als bezoekers de mogelijkheid dit proces van zeer dichtbij mee te maken.

Mahlers Zesde staat ook wel bekend als de ‘Tragische’ vanwege het pakkende tweede thema, gespeeld door pauken, trompetten en hobo’s. Dit ‘motief van het lot’ komt door de hele symfonie terug.

zaterdag 21 januari 2017 Grote Zaal 16.00-17.30 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

Nationaal Jeugd Orkest | Antony Hermus dirigent

zaterdag 21 januari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 inleiding door Lonneke Regter Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Antony Hermus © C. Heysel

Svatopluk Sem © Ilona Sochorova

€ 29 € 10

€ 35 € 33 | € 30 | € 27 € 10

DE DOELEN

za 21 januari

zo 22 januari

CALEFAX LA FOLIA | DE GEKTE

MOZART, MAHLER, MENDELSSOHN

Calefax

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Jirˇí Be ˇlohlávek dirigent | Svatopluk Sem bariton

Muziek van o.a. Rachmaninov, Corelli en Gesualdo Calefax speelt eigen arrangementen voor rietkwintet én nieuwe werken van hedendaagse componisten onder het thema ‘La Folia | De Gekte’.

Opzwepende en uitzinnige muziek, op het randje of net erover!

zaterdag 21 januari 2017 Laurenskerk 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

73

JANUARI

€ 25 € 10

Mozart Symfonie nr.29 | Mahler Lieder eines fahrenden Gesellen | Mendelssohn Symfonie nr.3 ‘Schotse‘

<< zie 19 januari

zondag 22 januari 2017 | Grote Zaal 14.15 uur | Om 13.15 uur inleiding door Lonneke Regter (entree € 4) Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

EEN PERIODIEKE GIFT AAN HET STEUNFONDS VAN DE DOELEN IS 125% AFTREKBAAR. KIJK OP WWW.DEDOELEN.NL/STEUNFONDS

€ 56 € 49 | € 39 | € 23 € 10

© Marco Borggreve

zo 22 januari

vr 27 januari

vr 27 januari

ROTTERDAM CONCERTO IV

FIDELIO VAN BEETHOVEN (SCENISCH)

Storioni Trio | Sinfonietta Riga | Normunds Sne dirigent | Matthijs Koene panfluit | Erik Bosgraaf blokfluit

Orkest v/d Achttiende Eeuw | Laurenscantorij | Laurens Collegium Rotterdam | Jonathan Darlington dirigent | David Wilson-Johnson bas (Don Fernando) | Wiebe-Pier Cnossen bas/bariton (Don Pizarro) | Arnold Bezuyen tenor (Florestan) | Katrin Kapplusch sopraan (Leonore) | Michael Tews bas (Rocco) | Laetitia Gerards sopraan (Marzelline) | Fabio Trümpy tenor (Jaquino) | Jeroen Lopes Cardozo regie | Ysbrant & Melle Hammer decor | Aziz Bekkaoui kostuums

Hans Koolmees Rotterdam Concerto IV ‘The Chromatic City’ voor blokfluit, panfluit en orkest | David Lang Nieuw werk voor ensemble en pianotrio | Peteris Vasks werk ntb Sinfonietta Riga uit Letland en het Storioni Trio bundelen hun krachten in een gevarieerd programma met muziek uit Nederland, Letland en de Verenigde Staten. Speciale gasten: een panfluitist en een blokfluitist!

zondag 22 januari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Na afloop Neil Wallace in gesprek met leden van het ensemble Entree t/m 26 jaar of cjp Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door

€ 24 € 10

Beethoven Fidelio Na drie succesvolle semi-scenische voorstellingen van Mozart-opera’s vervolgt het Orkest van de Achttiende Eeuw zijn opera-avontuur met Beethovens Fidelio.

Een verhaal over persoonlijke opoffering, moed en uiteindelijk triomf. ‘Muzikaal kan het bijna niet levendiger’, schreef De Telegraaf over de recente semi-concertante uitvoering van Mozarts Le nozze di Figaro. Deze keer komt Jonathan Darlington – de chefdirigent van Vancouver Opera met een ‘onfeilbaar gevoel voor tempo en drama’ (Limelight Magazine) – Beethovens enige opera leven inblazen.

vrijdag 27 januari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Ruitenberg Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

€ 35 € 33 | € 31 | € 28 € 10

Orkest van de Achttiende Eeuw © Annelies van der Vegt

DUTCH CONCERT BIGBAND MET GASTSOLIST JASPER BLOM De Dutch Concert Big Band is de nieuwste en jongste bigband van Nederland. De band speelt in de traditie van Amerikaanse bigbands, maar met de geest en energie van de huidige muziekgeneratie. Speciale gast is jazzsaxofonist Jasper Blom, van wie ook een werk gespeeld zal worden.

vrijdag 27 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

74

DE DOELEN

JANUARI

za 28 januari

za 28 januari

MAAK JE EIGEN FILMMUZIEK (8+)

GEERT BIERLING & BERT MOOIMAN CINÉ-CONCERT SYMPHONIQUE

Tijdens het International Film Festival Rotterdam leren wij je hoe je zelf een korte soundtrack kunt spelen bij een scène uit een film of tekenfilm. Je ontdekt onder meer hoe bepalend de gekozen muziek, bepaalde geluiden en muziekinstrumenten zijn voor hoe je naar de beelden kijkt. Een leuke workshop voor het hele gezin!

Geert Bierling Doelenorgel en drukwindharmonium (Parijs, 1880) | Bert Mooiman piano Saint-Saëns Danse macabre | Bierling / Mooiman Le Voyage dans la Lune (Méliès 1902) | Saint-Saëns L’Assassinat du Duc de Guise (1908, première) Bierling / Mooiman Improvisation - Fantaisie pour Harmonium et Piano | Saint-Saëns Phaéton

Orgelconcert met video-animaties en zwijgende film. Het orgel in de Grote Zaal ontpopt zich vanmiddag als een bioscooporgel, tijdens een kostelijk filmconcert.

zaterdag 28 januari 2017 Grote Zaal 13.00 uur Entree € 7

zaterdag 28 januari 2017 Eduard Flipse Zaal 10.00-12.00 uur Entree t/m 26 jaar of CJP

€ 12 € 10

© Barbara Mulderink

wo 25 januari t/m zo 5 februari

46TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM De 46ste editie van het International Film Festival Rotterdam (IFFR) vindt plaats van 25 januari t/m 5 februari 2017.

Het IFFR is een groot en veelzijdig filmevenement dat aandacht vraagt voor de nieuwste onafhankelijke en vernieuwende films uit de hele wereld. Het festival is een platform voor actuele filmkunst, voor opkomend en gevestigd filmtalent en voor film-gerelateerde kunst.

woensdag 25 januari t/m zondag 5 februari 2017 | diverse locaties

BESTELLEN www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Het programma wordt te zijner tijd bekendgemaakt in de IFFR-bijlage van de Volkskrant en op www.IFFR.com.

Ik ben liefhebber

van nieuwe muziek

en ga naar

RED SOFA _DEF.indd 1

21-09-15 09:57

DOE_022 PAS_RedSofa

Concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: ruim 25 concerten met nieuwe muziek voor slechts € 89.

DE DOELEN

75

FEBRUARI

februari 2017

vr 3 februari

wo 8 februari

FELICIA VAN DEN END

SCOTTISH CHAMBER ORCHESTRA EN MARIA JOÃO PIRES

Sonoro

Scottish Chamber Orchestra | Robin Ticciati dirigent | Maria João Pires piano

woensdag 8 februari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Leussink

Dvorák Legenden (nrs. 1, 2, 7, 8 en 4) | Mozart Pianoconcert nr.21 in C KV467 | Haydn Symfonie nr.104 in D ‘Londen’

Toprang Rang 1 | 2 | 3 t/m 26 jaar of cjp

Felicia van den End is een van de meest veelzijdige fluitisten van haar generatie. De bijzondere toon en klankkleur waar Van den End om geroemd wordt, maakt haar tot ambassadeur van haar instrument.

Naast de klassieke muziek verkent zij graag de mogelijkheden van de dwarsfluit in genres als jazz en Latijns-Amerikaanse muziek.

vrijdag 3 februari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

€ 50 € 47 | € 41 | € 29 € 10

Het Scottish Chamber Orchestra en zijn jonge chef-dirigent Robin Ticciati staan garant voor sprankelende uitvoeringen.

Te gast is meesterpianiste Maria João Pires, die bekend staat om haar transparante, integere en veelzeggende musiceerkunst – geknipt voor Mozart.

Pires, Maria Joao 2 by Felix Broede Deutsche Grammophon

© Felicia vd End by Hester Doove

do 9 februari

vr 10 februari

vr 10 februari

LUCAS VAN MERWIJK’S MUSIC MACHINE THE SOUL OF SPANISH HARLEM

JAN-WILLEM ROZENBOOM GOLDBERG-VARIATIES

BRUUT! – NEW ALBUM! SUPER-ORGAN-JAZZ

Jan-Willem Rozenboom piano

Lucas van Merwijk’s Music Machine m.m.v. Shirma Rouse vocals | Gianna Tam vocals | Lilian Vieira vocals | Titus Tiel Groenestege regie

Jan-Willem Roozenboom, begaafd pianist en toetsenist van Guus Meeuwis, heeft al jaren een fascinatie voor de Goldberg-variaties van Bach. Hij heeft ze ook op een schitterende cd gezet. Waar komt die fascinatie vandaan en hoe komen we achter de geheimen van het stuk?

Jan-Willem speelt de muziek, maar legt ook alles uit!

BRUUT! | Maarten Hogenhuis altsax | Folkert Oosterbeek Hammond-orgel | Thomas Rolff contrabas | Felix Schlarmann drums

Weinig plekken zijn muzikaal gezien zo zinderend en vruchtbaar geweest als de wijk Spanish Harlem in New York. De mix van vele migrantengemeenschappen zorgde vooral in de jaren zestig voor een weergaloos aanbod van salsa, latin jazz, mambo en boogaloo.

donderdag 9 februari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 22 € 10

Bach Goldberg-variaties

vrijdag 10 februari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

BRUUT! brengt ons bij het surrealisme van Quentin Tarantino-films, 2e-hands platen en oude westerns.

Bij de sfeer van lavalampen, gefotoshopte boogaloo, de jaren zestig onscherp als op YouTube...

BRUUT! swingt enorm, is kleurig en ongepolijst, dansbaar en extra luisterbaar, spannend en feestelijk.

Kortom: superjazz.

Afgelopen tijd deed BRUUT! bijna alle continenten van de wereld aan.

Ook speelde het kwartet op onder meer North Sea Jazz, Noorderslag, LantarenVenster, Uitmarkt en North Sea Jazz Club.

‘Met name bij liveoptredens, zowel voor popliefhebbers als voor jazzfanaten, spat het speelplezier van deze energieke groep af.’

(Nederlands Dagblad)

vrijdag 10 februari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

76

DE DOELEN

FEBRUARI

za 11 februari

za 11 februari

za 11 februari

zo 12 februari

DE SYMFONIE ONTRAFELD MOZART - SYMFONIE 33

SINFONIA ROTTERDAM FEEST VOOR DE FAGOT

CATRIN FINCH & SECKOU KEITA

SOLOSUITES VOOR CELLO VAN BRITTEN EN BACH

Optimaal voorbereid zijn op een concertbezoek? Een kenner zijn van de symfonie die u live gaat beluisteren in de Doelen en daardoor ultiem kunnen genieten van deze muziek? Bezoek ‘De symfonie ontrafeld’!

Vanavond staat Mozarts 33ste Symfonie centraal, gevolgd door het concert door Sinfonia Rotterdam (19.30 uur).

Sinfonia Rotterdam | Avner Biron dirigent | Mor Biron fagot

Twee harpvirtuozen

Nicolas Altstaedt cello ensemble van Codarts

zaterdag 11 februari 2017 Van Cappellen Zaal 18.15 uur Entree

€ 43 (incl. concert)

Rossini Fagotconcert ‘Concerto da esperimento‘ | Lann Rotterdam Concerto III ‘Double | Reed’ voor fagot en orkest | Mozart Symfonie nr.33 KV319 Mor Biron is fagottist bij een van ’s werelds bekendste orkesten, de Berliner Philharmoniker. Onder leiding van zijn vader, Avner Biron, brengt hij een afwisselend programma. De dirigent licht alles toe vanaf het podium en na afloop is er een meet & greet met de musici.

zaterdag 11 februari 2017 Jurriaanse Zaal 19.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

zo 12 februari

HET GRIEZELORKEST (6+) Rotterdams Philharmonisch Orkest Britten The Young Person’s Guide to the Orchestra De Boer Het Griezelorkest Opa Archibald wil aan zijn kleinkinderen bewijzen dat hij de dapperste opa van de hele wereld is.

Daarom is hij op jacht naar een echt monster... Zou het hem lukken het monster te vangen en hun grote held te worden?

Wat later op de avond, in de schaars verlichte Pelgrimvaderskerk neemt publiek met een drankje in de hand plaats rondom de musici. De relaxte, fluisterzachte muziek van Catrin Finch (harp) en Seckou Keita (kora, Afrikaanse luit) komt in deze setting perfect tot haar recht.

‘Hypnotiserend, bedwelmend, majestueus, verbluffend mooi’ - de Volkskrant.

zaterdag 11 februari 2017 Pelgrimvaderskerk 21.30 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 19 € 10

€ 28 € 10

Bach Suite nr.5 in c voor cello solo BWV1011 | Britten Suite nr.3 voor cello solo en een werk voor ensemble Begin uw zondag goed met suites voor cello solo van Bach en Britten, uitgevoerd door meestercellist Nicolas Altstaedt. Samen met jonge musici van Codarts speelt hij bovendien een verrassingswerk voor ensemble.

Na afloop meet & greet. i.s.m. Codarts

zondag 12 februari 2017 Jurriaanse Zaal 11.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 20 € 10

Mor Biron

© Andy Morgan

Nicolas Altstaedt © Marco Borggreve

zo 12 februari

ma 13 februari

wo 15 februari

HANSJÖRG ALBRECHT LAURENSORGEL

CODARTS DANS & CELLIST NICOLAS ALTSTAEDT

Hansjörg Albrecht Laurensorgel

Codarts Dans | Nicolas Altstaedt cello | Ton Simons choreografie* | Wubkje Kuidersma choreografie**

Tsjaikovski Notenkrakersuite | Moesorgski Schilderijen van een tentoonstelling Hansjörg Albrecht is specialist in het transcriberen van orkestwerken voor orgel. Op het Laurensorgel speelt hij Tsjaikovski’s suite van pareltjes uit De notenkraker en Moesorgski’s geliefde.

zondag 12 februari 2017 Grote Zaal 14.15 uur

zondag 12 februari 2017 Laurenskerk 15.00-16.00 uur

Toprang Rang 1|2 t/m 26 jaar of cjp

Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

€ 28 € 25 | € 22 € 10

Catrin Finch harp | Seckou Keita kora

Goebaidoelina 10 Preludes voor cello solo (selectie)* | Britten Suite nr.3 voor cello solo** | Dutilleux 3 Strophes sur le nom de Sacher voor cello solo Aanstormende danstalenten van Codarts in samenwerking met gevestigde namen uit de dans- en muziekwereld: de succesvolle choreografen Ton Simons en Wubkje Kuindersma. De klanken van meestercellist Nicolas Altstaedt vormen de rode draad vanavond.

RALPH VAN RAAT & ZITA SWOON GROUP NOTHING THAT IS EVERYTHING 19.45-20.30 uur (de Doelen) Ralph van Raat piano | Fant de Kanter DJ, compositie 21.00-22.15 uur (Rotterdamse Schouwburg) Zita Swoon Group Nothing That Is Everything

maandag 13 februari 2017 Grote Zaal 20.15-22.30 uur

Componist en muzikant/dj Fant de Kanter en pianist Ralph van Raat laten genres als klassieke muziek én popmuziek versmelten tot ‘intuïtieve composities’.

Na de pauze de Zita Swoon Group (Rotterdamse Schouwburg) met ‘Nothing That Is Everything’, naar een dadaïstische performance uit 1916 in het Cabaret Voltaire (Zürich).

Entree t/m 26 jaar of cjp

woensdag 15 februari 2017 Grote Zaal 19.45 uur

€ 24 € 10

Entree € 35

DE DOELEN

vr 17 februari

vr 17 februari

DOELENENSEMBLE THE TEMPEST - PART II

CALEFAX & ERIC VLOEIMANS ON THE SPOT

DoelenEnsemble Maarten van Veen dirigent | Cora Burggraaf mezzo | Paul Hoes Caliban | Porgy Franssen Prospero | Zineb Fallouk Ariel (op film) | Jos Groenier regie | Joost Gulien beeld

Calefax m.m.v.

Eric Vloeimans trompet

Elmer Schönberger Caliban’s Song (wereldpremière) | Ernest Chausson Chants d’Ariel (bew.

Elmer Schönberger)

Calefax verleidt trompettist Eric Vloeimans zich op ‘klassiek’ terrein te begeven met onder meer muziek uit de vroege Barok. Vloeimans neemt op zijn beurt de rietblazers mee in de wereld van jazz en improvisatie.

Part II rond The Tempest van Shakespeares heeft als thema ‘I cried to dream again…’: de dagen van Caliban en vrienden. Met de wereldpremière van Caliban’s Song van Elmer Schönberger, door Cora Burggraaf en het DoelenEnsemble.

Schönberger bewerkte tevens de Chants d’Ariel, toneelmuziek van Chausson voor La tempête.

Muziek van o.a. Henry Purcell, Albert van Veenendaal, Miles Davis, Sebastian Aguilera de Heredia, Ned McGowan en Kinan Azmeh

vrijdag 17 februari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur Uitverkocht

vrijdag 17 februari 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding op de Red Sofa Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 24 € 10

zo 19 februari

zo 19 februari

za 18 februari

CELTIC & BALFOLK NIGHT Editie 2017 van het succesvolle festival Celtic & Balfolk Night.

Naast het dansprogramma is er ditmaal veel ruimte voor het verkennen van muzikale grenzen.

We wisten voor deze editie het sublieme duo Belem van Didier Laloy (diatonische accordeon) en Kathy Adam (cello) te strikken, waarover VPRO’s Vrije Geluiden schreef: ‘Van begin tot eind heeft het publiek ademloos zitten kijken en luisteren. Het expressieve spel van cello en trekzak (…) staat bol van verhalen en emoties’.

Voorlopige artiestenlijst Carlos Nuñez Trio (Galicië) met pipers van The Antwerp & District Band Belem (België) Didier Laloy - accordeon & Kathy Adam - cello Breabach (Schotland) Calum MacCrimmon - doedelzak, whistles, zang | Megan Henderson - viool, stepdance, zang | Ewan Robertson - gitaar, zang | James Duncan McKenzie - doedelzak, fluiten

MAHLER 9 MET JURJEN HEMPEL

Finale West 1

65 jaar NJO

Het moet een prachtig zomeravondspektakel zijn geweest toen koning George I met een vloot van staatsieboten ging varen op de Theems, vergezeld van een orkest dat Händels Water Music speelde – speciaal voor die gelegenheid gecomponeerd.

Jong muziektalent in de finale Uit alle deelnemers aan het Prinses Christina Concours West 1 heeft de jury ongeveer acht muzikale talenten (12 t/m 19 jaar) geselecteerd die tijdens deze finale in de Doelen een adembenemend optreden geven. De middag wordt afgesloten met een spannende prijsuitreiking.

Nederland Studenten Orkest (NSO) | Jurjen Hempel dirigent | Mathieu van Bellen viool

zondag 19 februari 2017 Grote Zaal 11.00 uur

Kijk voor meer informatie op www.christinaconcours.nl.

Rotterdams Philharmonisch Orkest | Jan Willem de Vriend dirigent Händel Water Music (compleet)

€ 29 € 26 | € 19 € 10

Jan Willem de Vriend © Michiel van Nieuwkerk

maandag 20 februari 2017 Jurriaanse Zaal 14.00 uur Entree 65+, cjp/ckv

RURA (Schotland) ‘One of the most exciting bands on the Scottish folk scene’ - Songlines The John Langan Band (Schotland) - ‘Astonishing work, boundlessly inventive […] driving rhythms and mesmerising folk melodies’ - R2 Magazine Frigg (Finland) Marc O’Reilly solo (Ierland) Shantalla (Ierland)

zaterdag 18 februari 2017 diverse zalen 14.00 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

Duo Belem © Lieve Boussauw

ma 20 februari

PRINSES CHRISTINA CONCOURS 2017

WATERMUSIC

Toprang Rang 1|2 t/m 26 jaar of cjp

77

FEBRUARI

€ 17 € 13

Johann Strauss jr. Freut euch des Lebens | Toru Takemitsu Far Calls. Coming, Far! | Mahler Symfonie nr.9

Met de Flipse PrivilegePas (€ 10) krijgt u het gehele seizoen 30% korting op alle concerten met dit logo.

Deze lustrumeditie speelt het NSO de meesterlijke Negende Symfonie van Mahler. Violist Mathieu van Bellen soleert in ‘Far Calls.

Coming, Far!’ van de Japanse componist Toru Takemitsu.

maandag 20 februari 2017 Grote Zaal 20.15 uur Entree € 23 R’pas € 16,50 t/m 18 jaar, student of cjp € 10

© Eduardus Lee

Op deze concerten krijgt u 15% korting wanneer u vier of meer concerten in één keer bestelt, of wanneer u al een abonnement op een van de concertseries van de Doelen heeft.

78

DE DOELEN

FEBRUARI

t/m of cjp € 10 di2621jaar februari

di 21 februari

FREIBURGER BAROCKORCHESTER & MATTHIAS GOERNE Freiburger Barockorchester | Gottfried von der Goltz viool | Matthias Goerne bas-bariton | diverse zangers Bach Sinfonia uit Cantate ‘Am Abend aber desselbigen Sabbats’ BWV42 | Bach Cantate ‘Ich will den Kreuzstab gerne tragen’ BWV56 | Bach Cantate ‘Der Friede sei mit Dir’ BWV158 | Bach Concert in d voor hobo, viool, strijkers en basso continuo BWV1060R | Bach Cantate ‘Ich habe genug’ BWV82

Matthias Goerne is een bezielde Bach-vertolker. Voeg daarbij het Freiburger Barockorchester – in 2012 ECHO Klassik als ‘Ensemble des Jahres (Historische Instrumente)’ – en deze Bach-avond kan niet meer stuk.

dinsdag 21 februari 2017 | Grote Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Philip Ruitenberg Toprang Rang 1 | 2 | 3

€ 43 € 39 | € 35 | € 31

do 23 februari

QUATUOR ÉBÈNE

RAQUEL TAVARES

Mozart Strijkkwartet nr.15 in d KV421/417b | Beethoven Strijkkwartet nr.11 in f op.95 ‘Serioso’ | Ravel Strijkkwartet in F

Raquel Tavares woont waar de fado woont: in het hart van de oude wijk Alfama in Lissabon. Dat voel je in haar concerten: met een rauwe energie en krachtige podiumpresentie zingt zij een dramatische, pure fado. Na jaren van groot internationaal succes, presenteert ze haar nieuwe plaat en show, getiteld ‘Raquel’. Haar fado is nog steeds onopgesmukt en eerlijk: Tavares bezingt wat ze om zich heen ziet, voelt en ruikt; dat wat zij dagelijks leeft.

Het succesvolle Franse strijkkwartet Quatuor Ébène – bekend om zijn open-minded benadering, jeugdig elan en Franse finesse – brengt juweeltjes uit het oeuvre van Mozart, Beethoven en Ravel.

dinsdag 21 februari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Toprang Rang 1|2| t/m 26 jaar of cjp

€ 43 € 37 | € 30 € 10

donderdag 23 februari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

Matthias Goerne © Marco Borggreve

© Julien Mignot

vr 24 februari

www.dedoelen.nl kassa 010 2171717 kassabalie, Schouwburgplein 50, Rotterdam

Ik ben liefhebber

van nieuwe muziek

PROFESSOR BAD TRIP

PARIS DES ORGUES (3)

Llyr Williams piano

Ensemble Klang XL | Christian Karlsen dirigent

Geert Bierling Doelenorgel

RED SOFA _DEF.indd 1

De Welshe pianist Llyr Williams wordt geprezen om zijn muzikale intelligentie en zijn expressieve, communicatieve uitvoeringen.

Zijn recital in de Doelen is voor een goed deel gewijd aan romantische pianominiaturen van Schumann, Chopin en Rachmaninov.

vrijdag 24 februari 2017 | Jurriaanse Zaal 20.15 uur | Om 19.15 uur inleiding door Huib Ramaer; nabespreking door Neil Wallace met Llyr Williams Entree t/m 26 jaar of cjp

en ga naar

za 25 februari

LLYR WILLIAMS Schumann Papillons | Humoreske | Chopin Fantaisie in f | Rachmaninov 9 Preludes uit op.23 en op.32

BESTELLEN

vr 24 februari

€ 29 € 10

Fausto Romitelli Professor Bad Trip Fausto Romitelli’s Professor Bad Trip is een ongekend meesterwerk.

Ensemble Klang brengt deze briljante vervlechting van uitgebalanceerde klanksynthese en verzengende rockmuziek, ondersteund met licht- en video-installaties, eindelijk in Rotterdam.

‘Professor Bad Trip is Fausto Romitelli’s most ecstatic plunge into psychedelia and spectralism.

The Doors meet – and unapologetically drown out – Pierre Boulez.’

(LA Times)

Langlais Suite Brève | Pierné Trois Pièces pour orgue op.29 | Franck Trois Pièces pour grand orgue Geert Bierling besteedt aandacht aan de orgelmeesters van de neogotische Basilique SainteClotilde in Parijs. Franck nam het orgel daar in 1859 feestelijk in gebruik en werd opgevolgd door Pierné. Jean Langlais was de vaste bespeler van 1945 tot 1988.

zaterdag 25 februari 2017 Grote Zaal 13.00 uur Vrij entree (aanvragen van toegangskaart is verplicht)

vrijdag 24 februari 2017 Eduard Flipse Zaal 20.30 uur

21-09-15 09:57

Entree t/m 26 jaar of cjp

DOE_022 PAS_RedSofa

Concerten met dit logo kunt u bezoeken met de Red Sofa Bankpas: ruim 25 concerten met nieuwe muziek voor slechts € 89. © Evy Ottermans

© Remke Spijkers

€ 19 € 10

© Gérard van Betlehem

DE DOELEN

zo 26 februari

za 25 februari

‘SEEING IS BELIEVING, HEARING IS KNOWING’

David Kweksilber Big Band 20.15 uur: Deel I Seeing is believing, hearing is knowing De Guus Janssen Songboek Bonanza en more (m.m.v. Vinex Productions - film) In de pauze Peacocks Pleasures foyerprogramma met VJ Peter Kok

79

FEBRUARI

REMY VAN KESTEREN SPEELT VAN KESTEREN Een lekker lange avond met muziek van onder anderen Guus Janssen en Hilary Jeffery, film en live videoprojecties!

zaterdag 25 februari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

22.30-00.00 uur Deel II: Suite Night Hilary Jeffery Alchemistic Suite (première met live video-score projectie) De voltallige David Kweksilber Big Band in een late night vol innovatieve projecten met film.

David Kweksilber: ‘Het is waanzinnig voor de musici in de band, voor componisten en voor het publiek om te delen in feestelijke, spannende, rijkgeschakeerde klanken. De band draagt een ongelooflijke energie uit met een prikkelend, fonkelnieuw hier-en-nu repertoire.’

€ 24 € 10

Remy van Kesteren harp Na talloze voorstellingen met composities van anderen doet de jonge harpist Remy van Kesteren (1989) de theaters en concertzalen voor het eerst aan met eigen werk.

Van Kesteren: ‘Ik ben het avontuur in gestapt en ongelooflijk trots op het resultaat.’ De plaat ‘Tomorrow Eyes’ verscheen in januari 2016 bij het prestigieuze label Deutsche Grammophon.

zondag 26 februari 2017 Jurriaanse Zaal 20.15 uur Entree t/m 26 jaar of cjp

€ 25 € 10

© Pieter Boersma

© Peter van der Heyden

Colofon Programmering Neil Wallace (hoofd programmering) Frank van Berkel Elda Dorren Miriam Duiker Madelène Roovers Helinth Boks-Keller (Kamermuziekvereeniging) Redactie en tekst Mira van Baalen, Anneloes Brand, Joke Dame, Bart Diels, Elda Dorren, Elsbeth Grievink, Liza Karsemeijer, Philip Leussink, Ralph van Raat, Jacqueline Blok-Wouters Ontwerp Das Buro DTP agenda Philip Leussink, Dorine Verharen Oplage 40.000 Druk MediaCenter Rotterdam

Contact De kassa van de Doelen is uw aanspreekpunt voor alle vragen over concerten, het bestellen van kaarten en het doorgeven van (adres) wijzigingen. De kassa is bereikbaar van maandag t/m zaterdag van 14.00 tot 18.00 uur via 010 2171717 en via e-mail kassa@dedoelen.nl.

Het bezoekadres is Schouwburgplein 50, Rotterdam.

Kaartverkoop Kaarten zijn verkrijgbaar via dedoelen.nl en bij de Kassa (zie hierboven). De 15% korting op losse kaarten (zie de agenda in dit magazine) geldt niet in combinatie met kortingstarieven zoals het jeugdtarief of in combinatie met andere kortingen.

Advertenties Afdeling Marketing en Communicatie de Doelen, Femke Meeuwissen, 010 2171744, f.meeuwissen@dedoelen.nl Drukfouten en prijswijzigingen voorbehouden.

De Doelen heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen.

Ypma Piano’s is exclusief leverancier van Steinway & Sons piano’s en vleugels in de Doelen

De Woonmall Rotterdam is leverancier van de Red Sofa en Blue Sofa

De Doelen maakt uitsluitend gebruik van FSC-papier

04.03 ROTTERDAM DE DOELEN

EFTERKLANG &

THE HAPPY HOPELESS ORCHESTRA

HAUSCHKA

MY BRIGHTEST DIAMOND D.M. STITH

UNREMEMBERED ORCHESTRA VANDRYVER IN CODE MOLINO JAMES OESI JERBOAH TU:T PERFORATOR THEREARENOMOREFOURSEASONS AND MANY MORE

WWW.CROSS-LINX.NL

HIER ZIT JE OP ROZEN

Ben je op zoek naar een lekkere bank, een heerlijke fauteuil of gezellige eetkamerstoelen. De nieuwste meubelcollecties en laatste trends zijn te bewonderen in onze woonwinkels. Deskundige medewerkers geven je graag uitstekend advies over design, ergonomie en zitcomfort.

Woonmall Alexandrium Rotterdam. Daar zit je op rozen.

woonmallalexandrium.nl | Rotterdam A20 afslag 16 | makkelÄłk parkeren

www.dedoelen.nl