Koplopers laten zien dat het anders kan

De Dierenbescherming wil mensen inspireren om de transitie naar een dierwaardige, toekomstgerichte veehouderij als een kans te zien. Niet alleen om het welzijn van dieren te verbeteren, maar ook om stappen te zetten op het gebied van natuur en milieu én een inkomen voor de boer te garanderen. De mensen achter Samson Wilnis, Kalverliefde en Oranjehoen laten zien dat het mogelijk is. Zij zijn onderscheidend en durven betekenisvolle keuzes richting de veehouderij van de toekomst te maken.

Wat heeft een konijn nodig qua huisvesting?

De meeste konijnen worden nog steeds in te kleine hokken gehouden. Terwijl ze moeten kunnen rennen, knagen, graven en rusten. Om aan hun behoeften te voldoen, hebben ze een hok nodig waarin ze minimaal drie tot vier keer kunnen huppen, in de breedte uitgestrekt kunnen liggen en op hun achterpoten kunnen staan om de omgeving te scannen. Het zijn sociale dieren, dus het gezelschap van een soortgenootje is onontbeerlijk voor hun levensgeluk. Ook moeten ze minstens enkele uren per dag toegang hebben tot een ren of buitenruimte.

Op de volgende pagina’s leest u de verhalen van deze inspirators. Die niet aan de de zijlijn willen staan, maar zichzelf onvermoeibaar inzetten om de wereld een beetje beter te maken. Zij zijn de winnaars van de Deltaplan Veehouderij Awards 2023 van de Dierenbescherming.

WAT IS HET DELTAPLAN VEEHOUDERIJ?

Het Deltaplan Veehouderij is de in 2020 gepresenteerde visie van de Dierenbescherming op de veehouderij tot 2050. We willen hiermee bijdragen aan het realiseren van een diergerichte, integraal duurzame veehouderij. De dieren worden in onze toekomstvisie in ‘diergericht’ ontworpen stallen gehouden, die uitgaan van hun behoeften. Veehouders werken in korte ketens en krijgen een goede prijs, die de minder vlees etende consument betaalt. Er worden duurzame kwaliteitsproducten gemaakt voor Noordwest-Europa, zonder negatieve effecten op milieu en natuur.

SAMSOM WILNIS VOF Koeien mogen 24/7 buiten staan

In het Utrechtse Wilnis runnen Joost Samsom, zijn vrouw Liesbeth en zoon Simon een biologisch melkveebedrijf. Om optimaal te kunnen weiden, heeft de creatieve melkveehouder een mobiele melkrobot ontwikkeld. De koeien kunnen daarmee in het weideseizoen 24/7 naar buiten. Ook zorgt weidegang voor een scheiding van mest en urine, dus voor stikstofreductie. En uiteraard is het goed voor het welzijn van de dieren.

“Het zal in de jaren tachtig zijn geweest toen ik me afvroeg waarom er in de landbouw volop kunstmest werd toegepast, terwijl de natuurlijke mest van de dieren als dumpproduct werd beschouwd. Het was een eerste stap naar biologische bedrijfsvoering en de katalysator voor mijn passie om ideeën en alternatieven voor bestaande werkprocessen te bedenken. Onze boerderij dient daarbij als kapstok voor melkproductie, natuurbeheer, energiegebruik, recreatie en technische ontwikkeling. Zo bouwden we een sleufsilo met een kuil-afdeksysteem om de enorme hoeveelheid plastic rondom de kuilgrasbalen te verminderen en met een speciale molgang-irrigatietechniek remmen we de bodemdaling. Trots ben ik op ons hekkenproject – honderdvijftig karakteristieke houten hekken voorzien van de namen van de percelen – vanuit de gedachte dat ik de wereld niet kan verbeteren, maar de polder wel. Datzelfde geldt voor de Grote Sniep, een paviljoen voor natuurliefhebbers dat door mijn vrouw wordt gerund. De mobiele melkrobot is er gekomen omdat ons weiland door een weg wordt gescheiden. De robot kunnen we van het ene naar het andere deel van de wei verplaatsen, zodat de koeien een groot deel van het jaar, dag en nacht, buiten kunnen blijven. Ook is de gezondheid van de dieren nauwkeurig te monitoren en hebben we meer tijd om door de stal te lopen en te observeren. Melkkoeien zijn de mooiste dieren die er bestaan; ik kan uren naar ze kijken. Onze ideeën en innovaties deel ik graag met anderen, omdat het wat mij betreft beter is om mensen te verleiden dan om ze te dwingen te veranderen. Ook de melkrobot kan door andere melkveebedrijven, zowel biologisch als gangbaar, worden ingezet om dieren weidegang te geven, krachtvoer af te bouwen en daarmee een grote impact voor dier, boer en milieu te bewerkstelligen.”

Meer op degrotesniep.nl.

GERLOF PRONK runt sinds 2017 een biodynamische boerderij, pluktuin en boerderijwinkel, de Naoberhoeve, in het Drentse Echten. Hij heeft zo’n 37 koeien en is een van de vier boeren die melk leveren aan Kalverliefde. De dieren hebben alle ruimte in de potstal en weide midden in de bossen. Gerlof houdt de kalfjes sinds twee jaar bij de koe.

Kalverliefde

Koe en kalf blijven samen

Niet iedereen staat erbij stil, maar om melk te kunnen geven, moet een koe ieder jaar een kalf krijgen dat in de regel kort na de geboorte bij haar wordt weggehaald. Dat stond Janina van der Drift zo tegen dat ze vier biologische boeren verenigde die moederkoeien en hun kalfjes bij elkaar houden. Vanuit die gedachte is de biologische melk van Kalverliefde, herkenbaar aan de roze pakken, ontstaan.

“Alle zoogdieren hebben baat bij moederzorg. En daarom mogen bij Kalverliefde de kalfjes lekker bij hun moeder blijven. Dat levert vele welzijnsvoordelen op. Kalveren die met hun moeder opgroeien, lopen minder risico om stereotiep gedrag te ontwikkelen. Ook zijn ze gezonder en socialer, en de koe kan moedergedrag vertonen. Het drinken van melk van koeien die worden gescheiden van hun kalveren stond me al langer tegen. Toen ik twee jaar geleden met mijn dochters op een boerderij was en zij vroegen of ze naar de kalfjes mochten kijken, wilde ik die stal niet in. Superhypocriet natuurlijk. Dus ik dwong mezelf: óf ik ging mee naar binnen óf ik stopte direct met het drinken van koemelk. Er bleek een middenweg, want er waren al boeren die melk verkochten van koeien die hun kalfjes bij zich houden. Dat was kleinschalige productie, via boerderijwinkels, en dus lang niet voor iedereen toegankelijk. Wat als w-e die melkstromen zouden reguleren en de melk konden verkopen op plekken waar mensen hun boodschappen doen? Ik heb dat idee uitgewerkt en mocht het pitchen bij Albert Heijn. ‘Wanneer kun je leveren, over zes weken?’ vroegen ze. Zó snel, dat had ik niet verwacht, maar we gingen er wel voor. Sinds oktober is de melk van Kalverliefde bij 288 filialen van Albert Heijn verkrijgbaar. Onze insteek is altijd positief. Omschakelen doe je als melkveehouder niet zomaar. Dat begrijp ik heel goed, maar het is wel mogelijk. Waarbij we alle stappen die worden gezet voor dierenwelzijn moeten omarmen. De vier boeren die melk aan Kalverliefde leveren, zijn wat mij betreft de echte helden. Zij hielden hun kalfjes al bij de moeder uit intrinsieke motivatie, maar krijgen nu heel terecht een meerprijs en waardering voor hun inspanningen.”

Wilt u weten of de melk van Kalverliefde ook bij u in de buurt verkrijgbaar is?

Kijk op kalver-liefde.nl/verkooppunten.

Oranjehoen

Dierenwelzijn en duurzaamheid gaan hand in hand

Johan Leenders en zijn moeder Annelien staan samen aan het roer van Oranjehoen, waar dierenwelzijn, duurzaamheid en biodiversiteit hand in hand gaan. Voedselverspilling pakken ze aan door de reststromen van het land aan de kippen te voeren. Het resultaat is een kip die haar oranje kleur dankt aan de wortels, bieten en kleurrijke groenten die ze eet. En met de toevoeging van gedroogde kruiden zijn antibiotica overbodig.

“Verduurzaming wordt steeds urgenter. Voor ons is dat een mooie uitdaging; als boer zou ik niet eens meer anders willen. Het tegengaan van voedselverspilling vormt een belangrijke pijler. De kippen voeren we restproducten van ons akkerbouwbedrijf. Toen we jaren geleden omschakelden naar biologisch kwamen er veel meer kromme wortels en andere groenten met schoonheidsfoutjes van het land waar we niets voor kregen. Soms moesten we wel twintig procent van de oogst weggooien. Zo jammer. Nu mixen we reststromen van de groenten met kruiden zoals oregano en kurkuma en maken er voer van. De voedingsstoffen uit de kruiden zijn hartstikke gezond en maken antibiotica overbodig. Terwijl de pigmenten van de groenten de kenmerkende kleur aan het vlees en de poten van de Oranjehoen geven. De mest van de dieren gaat naar akkerbouwers in de buurt en onze afnemers nemen de hele kip af, zodat er niets verloren gaat. Het welzijn van de dieren staat bij ons voorop. Ze hebben veel ruimte, daglicht, warmte van infraroodpanelen en plateaus in de stal om op of onder te zitten. In de ochtend kunnen ze naar buiten in de overdekte vrije uitloop met strobalen, stofbaden en reststromen als pompoenen. Ze kunnen er scharrelen en wroeten in de grond. Die verrijking is voor je dieren leuk, maar voor jezelf nog veel leuker. Ik vind het fantastisch om ze zo te zien genieten. De boerderij is inmiddels energieneutraal. En omdat we geen soja gebruiken in het voer hebben we een CO2-reductie van veertig procent. De Deltaplan Veehouderij Award is een mooie erkenning van onze wens om te blijven ontwikkelen. Dat hoeft niet altijd groots en baanbrekend; ook met kleine stappen kun je in tien jaar tijd een enorme transitie realiseren.”

De kip van Oranjehoen wordt online verkocht via o.a. crisp.nl en vleeschenco.nl. Een overzicht van alle verkooppunten vindt u op oranjehoen.nl/verkooppunten.

Chippen werkt! Is uw hond of kat gechipt en geregistreerd? Het verhaal van Jill toont aan hoe belangrijk het is om dat te doen. Voor honden geldt sinds 2013 een landelijke chip- en registratieplicht. Voor katten komt deze er ook, na een jarenlange lobby bij de politiek, maar een concrete datum is er nog niet. Dat chippen werkt, bewijzen de cijfers: 93% van de vermiste honden kan met hun baasje worden herenigd, bij katten is dit slechts 17%. In april organiseerde de Dierenbescherming daarom een chipactie voor huiskatten, waarbij ruim 1.200 dieren gratis werden gechipt en geregistreerd.

Jill werd vijf jaar vermist